Israël
De ogen van de wereld zijn gericht op de groeiende nucleaire machtpositie van Iran. Alles lijkt erop te duiden dat Iran een atoombom aan het vervaardigen is. Dat de productie hiervan hoogstens nog enkele jaren in beslag zal nemen, is voor Israël een nachtmerrie. Lieke Palies
www.stichtingjason.nl
I
20
sraël is als dichtbevolkt, maar relatief klein land – qua grootte ongeveer de helft van Nederland – dat bij een nucleaire aanval volledig weggevaagd zou worden. En volgens de Israëlische regering is dat gevaar zeer reëel. Dit najaar waarschuwde Benjamin Netanyahu, de huidige premier van Israël, tijdens een bijeenkomst van de Verenigde Naties dat Iran mogelijk volgend jaar al klaar is met het ontwikkelen van een nucleaire bom, en “[n]othing could imperil the world more than a nuclear-armed Iran”, aldus Netanyahu1. Mahmoud Ahmadinejad, huidig president van Iran, houdt echter stellig vol dat het nucleaire project enkel voor vreedzame doeleinden wordt ontwikkeld, en bekritiseert op zijn beurt de “arms race and intimidation by nuclear weapons and weapons of mass destruction by the hegemonic powers” en betreurt de “continued threat by the uncivilised Zionists [Israël] to resort to military action”2. Ondanks de ongemakkelijke formulering, zit er een kern van waarheid in de woorden van Ahmadinejad. De Israëlische positie ten opzichte van nucleaire wapens is namelijk ambigu. Israël heeft net als India en Pakistan het Non-proliferatieverdrag nooit ondertekend. Het neemt als enige staat de merkwaardige positie in van deliberate ambiguity ten opzichte van dit verdrag, waarmee het bevestigt noch ontkent in het bezit te zijn van kernwapens. Hierdoor is Israël niet juridisch verplicht om inspecties van het Internationaal Atoomenergieagentschap toe te laten – wat bijvoorbeeld voor Iran wel geldt (los van de discussie of Iran zich hier transparant genoeg voor openstelt). Beide landen leggen dus op hun eigen manier een gebrek aan transparantie voor de dag.
Militaire samenwerking tussen Amerika en Israel
Hoewel Amerika van het begin af aan achter Israël stond, hadden beide landen vaak last van botsende belangen. De Amerikaanse president Harry S. Truman erkende de staat onmiddellijk in 1948, maar stelde al snel een wapenembargo in. Zijn opvolger Dwight D. Eisenhower dwong Israël om zich terug te trekken uit de Gazastrook en alle Egyptische grondgebieden door te dreigen met VN-sancties. De boodschap was duidelijk: de Verenigde Staten stonden open voor militaire bescherming van de staat Israël, maar enkel onder hun eigen voorwaarden. De toenmalige Israëlische premier David Ben-Gurion benadrukte de noodzaak voor Israël om toegang te krijgen tot het ontwikkelen van nucleaire wapens om te verzekeren dat de Joodse bevolking hoe dan ook beschermd zou worden tegen een eventuele tweede Holocaust, want “Israël must be able to threaten a potential perpetrator with annihilation”3. Uiteindelijk vond Israël een bondgenoot in Frankrijk dat tot halverwege de jaren ’60 verantwoordelijk was voor de toevoer van wapens aan Israël, tot president Charles de Gaulle hier een einde aan maakte5 President Jimmy Carter was in zeer grote mate betrokken bij de totstandkoming en ondertekening van de Camp David-Akkoorden in 1977, tussen Menachim Begin en Anwar Sadat, de eerste toenadering tussen de Joodse staat en een Arabisch land. Op 22 september 1979 namen spanningen echter toe toen een verdachte flits werd waargenomen op zee tussen ZuidAfrika en Antarctica, door de Amerikaanse satelliet Vela 6911, wat mogelijk zou duiden op een atmosferische kernproef. Nog geen twee maanden daarvoor hadden de
“Israël heeft al eerder bewezen dat het tot militair ingrijpen tegen nucleaire installaties in staat is.”
JASON Magazine * Nummer 1 2013
VS en de Sovjet-Unie de internationale vredesverdragen SALT II (Strategic Arms Limitation Talks II) ondertekend, met als doel het aantal nucleaire wapens te beperken. Aanvankelijk werd gedacht dat Zuid-Afrika verantwoordelijk was voor de nucleaire test, vanwege haar geografische ligging en het feit dat de ontwikkeling van kernwapens ook daar plaatsvond. Later bleek uit onderzoek van het Internationaal Atoomenergieagentschap dat Zuid-Afrika nog lang niet klaar was voor een dergelijke vergevorderde proef.6 Ondanks het feit dat Israel het Gelimiteerde Kernstopverdrag (LTBT: Limited Test Ban Treaty) had ondertekend in 1963, dat het testen van nucleaire wapens verbood, leek het erop dat Israel wel eens verantwoordelijk zou kunnen zijn voor het Vela-incident. Voor president Carter, die voor een