Rotterdam Jaarverslag 2011
2010
Inhoud 03 | Inleiding 04 | Algemeen 11 | Resultaten 2011 22 | Vooruitblik 2011 25 | Bestuur 26 | Financieel
2
Exodus Rotterdam
Jaarverslag 2011
Voorwoord Rotterdam, 5 maart 2012 Het jaar 2011 is een jaar van verandering geweest. Een nieuwe tijd is aangebroken. Dit jaarverslag neemt u mee in de ontwikkelingen in en om het werk van Exodus Rotterdam. Ik wens u veel leesplezier. De nieuwe tijd vraagt van Exodus Rotterdam kwaliteit, innovatie en samenwerking. Met partners binnen Rotterdam zijn we in gesprek over de toekomst voor (ex-) gedetineerden. Mogelijkheden worden verkend op het gebied van specifieke doelgroepen en nieuwe vormen van dienstverlening. Er wordt aangehaakt bij ketenpartners om zodoende als gehele keten hogere resultaten te boeken in het verminderen van de recidive. Sinds 2011 zijn er naast de betaalde plekken ook vrijwillig ambulante mogelijkheden van begeleiding gestart. Nu nog voor de huidige (oud) bewoners en door de ondersteuning van vrijwilligers. Op termijn streven we naar een professionele tak en mogelijkheden voor alle (ex-) gedetineerde Rotterdammers met een hulpvraag. Een grote tegenvaller hierin is de subsidiestop van de gemeente Rotterdam. Momenteel worden gesprekken gevoerd met betrekking tot de relatie tussen de gemeente Rotterdam en Exodus Rotterdam. Ons specialisme kan beter ingezet worden. Dat kunnen we niet alleen en dat kunnen we niet zonder financiële steun. Exodus Rotterdam neemt verantwoordelijkheid in het samenwerken ten behoeve van een hoger resultaat. Voor de ex gedetineerde die recht heeft op perspectief. Voor de samenleving die recht heeft op veiligheid. Bijzonder goed nieuws is dat “De Superkubus” (Exodus Rotterdam Overblaak) er komt. Na jaren van juridische strijd kan Exodus Rotterdam groeien. Daar is lang voor geknokt. De verbouwing start in mei 2012 en begin 2013 kunnen de eerste bewoners instromen. Met veel zorg wordt de communicatie met de nieuwe buren opgepakt. We hopen van harte een goede relatie op te bouwen, zoals dat met onze huidige buren aan de Westzeedijk ook gelukt is. De fondsenwerving om dit bijzondere project te doen slagen, zal in april 2012 van start gaan. De financiën staan de komende jaren onder druk. Zowel landelijk als gemeentelijk is de crisis voelbaar. In 2011 is een verlies gedraaid door Exodus Rotterdam. Zowel inhoudelijk als financieel ligt er een uitdaging voor onze organisatie. Dat er in deze tijd toch ook groei voor Exodus Rotterdam mogelijk is, heeft te maken met de hoge uitstroom van gedetineerden in de regio. Exodus Rotterdam kan door te weinig capaciteit niet voldoen aan de vraag naar haar programma. In de landelijke verdeling van Exodus Nederland heeft Rotterdam ruimte voor groei gekregen. Om als Exodus Nederland in te kunnen spelen op de veranderende sociaal - economische en financiële ontwikkelingen is aan KPMG de opdracht gegeven voor een landelijk onderzoek. De vraag is hoe Exodus Nederland met haar aangesloten stichtingen kan anticiperen op de behoefte van de klant en haar opdrachtgevers. Gericht op zowel de missie van Exodus als gericht op gezonde bedrijfsvoering. Exodus komt op voor de gemotiveerde (ex-) gedetineerde. In dit jaarverslag de persoonlijke portretten van de mensen waarom het gaat. De mensen die door de handreiking van Exodus in staat zijn gebleken het roer om te gooien in hun leven. Het zat er al in. En nu komt het eruit. Een samenleving, een politiek die mensen aanspreekt en bestraft op hun ongewenste gedrag, maar tevens mogelijkheden biedt om dit gedrag te veranderen. Dát is een samenleving die veiliger wordt. Jaap van de Meent Voorzitter Stichting Exodus Rotterdam
3
Inleiding Namens de bewoners dank voor uw bijdrage aan het werk van Exodus Rotterdam. Zonder hulp lukt het niet om de criminaliteit de rug toe te keren. In dit jaarverslag leest u meer over hun leven, hun toekomst. Het team van Exodus Rotterdam heeft ook dit jaar weer met hart en ziel ingezet op de relatie met haar bewoners. Bewoners die stuk voor stuk veel hebben meegemaakt en veel ellende hebben veroorzaakt in hun leven en dikwijls ook in levens van anderen. Er is tijd en herstel nodig om daarmee om te gaan, dat aan te pakken. Dankzij de motivatie en het doorzettingsvermogen van de bewoners, de vrijwilligers en het team boeken we bijzondere stappen voorwaarts waardoor levens beter op de rit komen en mensen een meer zinvol bestaan vinden. Teamlid of vrijwilliger zijn bij Exodus Rotterdam vraagt om kwaliteit en capaciteit. Ik noem enkele vereisten: onvermoeibaar het goede voorbeeld blijven geven, de eigen emoties kanaliseren naar methodisch handelen, zowel zacht als hard kunnen zijn met de juiste toon in de diverse situaties die zich voordoen. Met grote nabijheid om kunnen gaan, maar ook met de grote afstand die het werk soms vraagt. De in het voorwoord genoemde inhoudelijke en financiële ontwikkelingen, vragen om zowel een pioniersgeest als een gedegen aanloop naar verandering. Momenteel wordt de slag gemaakt naar een Exodus Rotterdam en een landelijke Exodus organisatie die inspeelt op de behoefte van de klant en de opdrachtgever(s). Om een antwoord te geven op de vraag van de (ex-) gedetineerde die zegt: ‘Ik wil geen crimineel zijn, maar ik kom er in mijn eentje niet uit’. Om een antwoord te geven op de maatschappelijke vraag om veiligheid en afstraffing. En tot slot om een antwoord te geven op de financieel-economische vraag ‘Wat mag dat kosten ten opzichte van dat wat het oplevert’. De antwoorden op deze drie vragen, komen samen in een tijd van crisis. De klant (hulpvraag) staat centraal, het beloon, leer- en straf klimaat moet in balans zijn en de samenleving moet er iets aan hebben. Onderzoek naar resultaten blijft dan ook essentieel, zowel inhoudelijk (wat werkt en waarom), statistisch (resultaat in cijfers) als financieel (wat levert het op). Deze laatste is vaak wat onderbelicht en daar kunnen onafhankelijke onderzoeksresultaten verandering in brengen. Kostenbesparing bij vermindering van recidive is enorm, bijvoorbeeld op de gebieden van minder uitkering, minder politie optreden, minder kosten van het Openbaar Ministerie, minder kosten van de rechterlijke macht en minder kosten van het gevangeniswezen. Dat hoort allemaal bij kostenbesparing als het gaat om behaalde resultaten bij verminderde recidive. Exodus blijft de samenleving dan ook voorlichten over de brede en genuanceerde blik die de problematiek van criminaliteit behoeft. Positieve aandacht en perspectief voor (ex-) gedetineerden is nauwelijks uit te leggen aan slachtoffers. Daarvan is Exodus Rotterdam, en Exodus landelijk, zich zeer bewust. Daar besteden we aandacht aan. Een landelijke training van de organisatie Slachtoffer in beeld wordt uitgerold. Bewoners en teamleden leren praten over en werken met dit gevoelige onderwerp. Belangrijk is dat Exodus er is om de cirkel van criminaliteit te doorbreken. Exodus levert een bijdrage aan een veiliger samenleving. De tegenstrijdige emoties die dit werk oplevert zullen altijd blijven bestaan. Namens de bewoners, vrijwilligers en teamleden dank ik u nogmaals hartelijk voor uw bijdrage aan het werk van Exodus Rotterdam. We houden u op de hoogte van de ontwikkelingen in dit enerverende jaar 2012. Lara van der Well Manager Stichting Exodus Rotterdam
4
Exodus Rotterdam
Jaarverslag 2011
Algemeen Stichting Exodus Rotterdam is een autonome stichting die opvang en begeleiding biedt aan (ex-) gedetineerden in de laatste fase van hun detentie en daarna. Met als doel een succesvolle terugkeer naar de samenleving. Hiermee levert Exodus Rotterdam een bijdrage aan een veiliger samenleving door het terugdringen van recidive.
Vereniging Samenwerkingsverband Exodus Nederland Stichting Exodus Rotterdam is één van de veertien landelijk stichtingen die zijn aangesloten bij de vereniging Samenwerkingsverband Exodus Nederland. Er zijn elf operationele huizen en er is de sector Vrijwilligers en Kerkzaken (V & K). Exodus Nederland stelt zich ten doel een bijdrage te leveren aan het behoud, de voortgang en de verbetering van het werk van de verschillende Exodushuizen.
Missie Exodus gelooft in verbetering van de situatie van mensen met een verleden waarin criminaliteit een rol heeft gespeeld. Dat is alleen mogelijk als zij: • als persoon worden aangesproken op de betekenis van hun leven • zicht krijgen op de zin van hun bestaan • zicht krijgen op hun verantwoordelijkheden, zowel tegenover hun eigen leven als dat van anderen (Ex-) gedetineerden krijgen van Exodus persoonlijke begeleiding, gericht op integrale en professionele aanpak van hun problemen. Een vorm van begeleiding is de mogelijkheid van het doorlopen van een integraal en professioneel begeleidingsprogramma met huisvesting. Doel: zelfstandig wonen, betaald werken en het aangaan van (intieme) relaties. De inzet van vrijwilligers is in al het Exoduswerk van groot belang. Door het werk van Exodus wordt een normaal leven zonder criminaliteit mogelijk en neemt de veiligheid en onderlinge betrokkenheid in de maatschappij toe. Exodus werkt hier ook aan door een maatschappelijk draagvlak te creëren voor de terugkeer van (ex-) gedetineerden in de samenleving.
Doelstelling • Exodus biedt vanuit een christelijke identiteit kansen aan mensen die willen stoppen met criminaliteit en aan een nieuwe toekomst willen werken. • Exodus draagt bij aan het verlagen van de recidive en het terugdringen van de criminaliteit • Exodus bedt haar werk in de samenleving door het creëren van een breed maatschappelijk draagvlak
5
• Exodus is een schakel in de keten van maatschappelijke organisaties en groepen vrijwilligers die ieder vanuit hun eigen invalshoek een bijdrage leveren aan de veiligheid in de samenleving • Exodus zoekt samenwerking en uitwisseling van kennis en ervaring met vergelijkbare organisaties en groepen vrijwilligers om haar werk meer kracht te geven en de efficiëntie te vergroten • Exodus geeft op een open en transparante wijze inzicht geven in haar resultaten, werkwijze en besteding van middelen • Exodus is een werkomgeving die bestaat uit gemotiveerd personeel en wordt gekenmerkt door een open informeel karakter Exodus Rotterdam onderschrijft deze missie en doelstelling van Exodus Nederland.
Exodus Rotterdam In het Exodushuis van Rotterdam is ruimte voor veertien bewoners. Na positieve uitstroom wordt maximaal een half jaar nazorg gegeven, waarbij ruimte is voor vier intensieve (betaalde) nazorgtrajecten. De doelgroep bestaat uit (ex-) gedetineerden van achttien jaar of ouder, zowel mannen als vrouwen, die na of tijdens een gevangenisstraf en/of een ten uitvoer gebrachte maatregel, een nieuwe start willen maken met een leven zonder criminaliteit. In Exodus Rotterdam zijn gedetineerden met een zedendelictachtergrond uitgesloten. Het team bestaat uit een manager, een teamleider, vier begeleiders, drie slaapwachten, een administratief-financieel medewerker en twee oproepkrachten. Elk jaar wordt minimaal één stagiair ingewerkt voor de functie van begeleider.
Integraal resocialisatieprogramma Met het programma van Exodus wordt gebouwd aan verbeterde zelfredzaamheid op het gebied van de vier sleutels: wonen, werken, relaties en zingeving. Door middel van een planmatige, doelgerichte en methodisch onderbouwde aanpak. Met behulp van de coaching van de persoonlijk begeleider en een vol weekprogramma (zie kader) wordt voortgang geboekt op de persoonlijke doelen. Kernbegrippen van de methodiek zijn: transparant, motiverend, activerend, streng, controlerend, samenwerkend, praktisch, gericht op zelfredzaamheid en eigen verantwoordelijkheid en aandacht voor psychosociale aspecten, allen gericht op de toekomst. Middels een systeem van belonen en bestraffen worden de grenzen van de mogelijkheden opgezocht en de grenzen van de onmogelijkheden bewaakt. Op drugs wordt meerdere malen per week via urineafname gecontroleerd. Bewoners doen de alcoholblaastest wanneer ze van buiten naar binnen komen. Om de doelen te behalen wordt gewerkt aan de hand van een begeleidingsplan. Dit plan wordt opgesteld vanuit het intakegesprek. Hierbij worden tevens betrokken een dossieronderzoek van de rapportages van verwijzende, justitiële partijen, eventuele forensische psychologische rapporten, risico-inventarisaties van justitie, maar ook het levensverhaal van de (ex-) gedetineerde zelf. Het begeleidingsplan is in principe maatwerk, maar in elk begeleidingsplan zijn de belangrijkste werkdoelen terug te vinden: wonen, werken, relaties en zingeving (zie kader). De voortgang van het traject wordt mede bewaakt aan de hand van een praktisch werkboek, waar met behulp van checklisten de doelen worden geregistreerd. Het programma van Exodus verloopt via fasen (zie kader). Van maximale begeleiding naar maximale zelfstandigheid. De fasen zijn Introductie, Oriëntatie, Ontwikkeling, Zelfstandigheid en tot slot Nazorg. Het programma intern duurt gemiddeld 10 maanden, de nazorg duurt maximaal een half jaar.
6
Exodus Rotterdam
Jaarverslag 2011
De fasen van het begeleidingsprogramma in een model Fase
Kenmerken
Activiteiten
Verwachting naar bewoner
Methodiek en houding hulpverlener
Doelstelling einde fase
Introductie +/- 2 weken
Gesloten, acclimatiseren.
Praktische zaken regelen, burgerzaken en uitkering.
Rustig wennen
Veilig, duidelijk, regels introducerend, structuur biedend.
Bewoner past en start binnen Exodus
Oriëntatie +/- 3 maanden
Zeer controlerend, Verdiepend mentoraat, bewoner wordt afhandelen zichtbaar praktische zaken.
Werkende houding
Scherp, open, activeren, motiveren, confronteren, lerend.
Werkdoelen actief in gang, heeft werk / dagbesteding
Ontwikkeling +/- 4 ½ maand
Teugels beetje vieren, zonodig aantrekken
Iets rustiger vaarwater, onderhoud plegen en leren van administreren.
Bewoner ontdekt haalbare resultaten en accepteert de realiteit.
Wat meer naar de zijlijn, regie meer naar cliënt, kijken hoe dat gaat en op anticiperen.
Resultaten behaald praktisch en gedragsmatig
Zelfstandigheid +/- 2 maanden
Ruimere vrijheden, bewoner maakt soms gekke sprongen
Puntjes op de i
Serieus, kan gestelde eisen aan, komt soms in puberteit, zowel vrijheid als grenzen in de begeleiding
Weer meer in beeld gericht op plan uitstroom en zelfstandige houding bewoner
Zelfredzame houding / financiële balans of spaartegoed
Nazorg maximaal 6 maanden
Kortste weg naar zelfstandigheid.
Veel administratie, Grote mate van eigen verantwoorbij intensief ook delijkheid vervolg andere sleutels.
Afhankelijk van regulier of intensief: met meer of minder begeleiding
Loskomen van praktische en psycho-sociale begeleiding
Werkdoelen uit het begeleidingsplan Algemeen: eigen verantwoordelijkheid nemen in programma en leerdoelen. Wonen/financieel: samenleven binnen Exodus, leren zelfstandig huishouden te voeren om bij succesvolle uitstroom een eigen huis te gaan bewonen. Werken: werk vinden en behouden, tijdelijk vrijwilligerswerk doen. Relaties: contact met vrienden en familie (kinderen, ex, partner, ouders) herstellen, ongezonde contacten op afstand leren houden. Zingeving: het vinden van de zin van het leven, aandacht voor schuld, boete en schaamte, herstelde relaties, kerkbezoek, verenigingsleven, sportclub. Middelen: geen gebruik van alcohol of drugs, erkennen van verslavingsgevoeligheid, voorbereiden op zelfredzame oplossingen. Sociaal-emotioneel: leren omgaan met teleurstellingen in het leven, beter voor jezelf opkomen of juist leren om socialer te zijn.
7
Weekprogramma
8
Samen eten
Twee keer per week eten bewoners en begeleiders met elkaar in de eetkamer. Twee bewoners koken, twee bewoners doen de afwas.
Ontbijt
Elke doordeweekse dag is er gezamenlijk ontbijt. De dag wordt doorgenomen.
Werkproject / spreekuur
Elke maandagochtend zoeken bewoners onder begeleiding van vrijwilligers en team naar werk en vrijwilligerswerk. Ook voor oud bewoners en in de toekomst hopelijk voor een bredere groep ex gedetineerden verzorgt Exodus een spreekuur ondersteund door vrijwilligers. Hier kunnen mensen hulp krijgen bij administratie of andere zaken waarbij ze hulp nodig hebben.
Thema-avond
Eens in de drie weken komen diverse onderwerpen aan bod tijdens een thema avond.Voorbeelden uit 2011: de toekomst, gedichten maken, seksuele voorlichting, hoe gaan we met elkaar om, samen film kijken over een heftig levensverhaal.
Bewonersvergadering
Elke week komen tijdens de bewonersvergadering zaken aan de orde die in huis spelen. Het corveerooster, reparaties en inventaris, vragen aan het team, mededelingen vanuit het team.
Sociale vaardigheidstraining
Iedere deelnemer volgt deze training van 8 sessies. Aan de orde komen de persoonlijke leerdoelen op het gebied van sociale vaardigheden.
Administratieavond
Vanaf fase 2 en 3 nemen bewoners deel aan de administratieavond. Tijdens deze training worden de puntjes op de i gezet als het gaat om het voeren van een ordelijke administratie.
Sport
Elke week sport de groep bewoners onder begeleiding met elkaar. Centraal staan ontspanning, sportiviteit en samenwerking.
Lunch / voorlichting over gezonde voeding met de schijf van 5
Eens in de twee weken verzorgen een bewoner en vrijwilliger een lunch. Bewoners, vrijwilliger en team eten samen en praten over gezond eten en drinken.
Begeleidingsgesprek
Minimaal eenmaal per week spreekt de bewoner met zijn persoonlijk begeleider over datgene dat hem/haar bezighoudt. De agenda wordt gezamenlijk bepaald.
Aan de koffietafel op kantoor
Het kantoor is het grootste gedeelte van de dag toegankelijk. Bewoners hebben hun eigen koffiemok en zijn welkom om aan tafel te schuiven.
Externe programma’s
Via externe partijen wordt bij specifieke problematiek gebruik gemaakt van diverse trainingen en therapie. Denk hierbij aan budgettering, taal- en rekenles, agressieregulatie, terugvalpreventie en covatraining (communicatievaardigheden).
Volgens traditie wordt in het Exodushuis een jaar feestelijk afgesloten met een diner voor bewoners, vrijwilligers en team. De gerechten bereid door onder andere de bewoners Orlion, Sitmar en Faisel waren niet te onderscheiden van een door professionals bereide maaltijd.
ner van “Ik ben Ton. Oud bewo al ongeveer Exodus Rotterdam en heb het roer een jaar vrijwilliger. Ik besluit, dan omgegooid en als ik dat an in de doe ik dat. Met mijn ba heel druk, haven heb ik het vaak ige tijden. maar ik heb ook rust s en als Bij Exodus doe ik klusje klikt, dan het met een bewoner hem op als trek ik een tijdje met zal ik ook maatje. In de toekomst gen. Het meehelpen bij voorlichtin ar je een is heerlijk zo’n plek wa maar je ook bak koffie kan halen, nuttig kan maken.”
“Dit is Gerard. Een harde werker die via een werkervaringsplaats bij Exodus werk heeft gevonden bij een aannemer. Elke avond laat thuis, elke ochtend vroeg op. Met behulp van zijn begeleider leert hij nu eerst na te denken en dan te doen. En om de juiste balans te vinden tussen ‘hard werken en genieten’. Om in de toekomst het overzicht te houden in zijn leven en niet weer terug te vallen in stress en teveel hooi op zijn vork nemen, en vooral ook uitkijken met drugs en alcohol, want die vertroebelen het zicht...”
10
Exodus Rotterdam
Jaarverslag 2011
Resultaten 2011 Aanmeldingen In 2011 zijn 60 aanmeldingen binnen gekomen bij Exodus Rotterdam. Ruim 39% daarvan kwam uit de gevangenissen in de Regio Rotterdam. De overige aanmeldingen kwamen uit het hele land. 14 aanmeldingen zijn doorverwezen naar het Centraal Aanmeldingen Team (CAT) of naar een ander huis, vanwege het ontbreken van een justitieel kader, maar vooral omdat Rotterdam op dat moment geen plek had. Afgewezen zijn in totaal 20 aanmeldingen (zonder intake). Redenen hiervoor waren: onvoldoende motivatie, te grote verslavingsproblematiek en te grote psychiatrische problematiek. Bij deze afwijzingen wordt zo mogelijk een passend alternatief geadviseerd en als plaatsing op termijn wel tot de opties behoort (bijvoorbeeld na behandeling voor verslaving) dan wordt aangemoedigd na behandeling opnieuw aan te kloppen. 24 aanmeldingen hebben geleid tot een intake, 3 daarvan hebben niet geleid tot een plaatsing. Redenen waren: onvoldoende motivatie en 1 deelnemer heeft zich teruggetrokken. Tabel: Aanmeldingen en afwijzingen in 2011, 2010 en 2009 2011
2010
2009
60
69
52
39%
55%
50%
Doorverwezen naar CAT / andere huizen
14
13
8
Intake
24
29
17
Afgewezen
20
17
17
Aanmeldingen totaal Uit gevangenissen Regio Rotterdam
Aanmeldingen verwerken en behandelen loopt van het ene jaar over in het andere jaar, deze cijfers zijn derhalve niet cumulatief.
Hoewel de trend in de aanmeldingenstroom dalend lijkt, kan daaruit niet de conclusie getrokken worden van teruglopende vraag. Exodus Rotterdam onderhoud nauw contact met haar verwijzers en na jarenlange ervaring van het team en het intaketeam is een meer sluitende afstemming te zien in de beschikbare plaatsen en de aanmeldingenstroom. Naast de basisstroom van aanmeldingen wordt op het moment dat er een plek vrij komt actie ondernomen. Dit om te voorkomen dat het doen van teveel acquisitie leidt tot een averechts effect, namelijk het ontstaan van een lange wachtlijst. In de detentiefasering is een wachtlijst onwerkzaam omdat de justitiĂŤle data hard zijn en een plaatsing niet enkele maanden op zich kan laten wachten. De verwijzers kennen de capaciteitsproblematiek van Exodus Rotterdam en weten over het algemeen de weg op tijd te vinden. Als Exodus Rotterdam vol zit, wordt verwezen naar het Centrale Aanmeldingen Team of naar een ander huis. Deze werkwijze leidt tot een relatief hoge bezettingsgraad (zie ‘instroom, bezetting en uitstroom).
11
Instroom, bezetting en uitstroom In 2011 zijn 24 bewoners ingestroomd. Het bezettingspercentage over 2011 is 96%. Positief uitgestroomd zijn 16 bewoners. 5 bewoners hebben eerder het programma vrijwillig verlaten, waarvan er 2 nog in het vrijwillig spreekuur werken aan hun doelen. Deze vorm van maatwerk is een voorloper van het ambulante product dat Exodus Rotterdam aan wil bieden. Bij 1 bewoner heeft Exodus Rotterdam verwezen naar zwaardere hulpverlening in verband met te actuele verslavingsproblematiek. Helaas is het kort daarna met betrokkene bergafwaarts gegaan. In 2011 hebben zich geen negatief gedwongen beëindigingen voorgedaan. Dat is opvallend. Dit jaar is extra ingezet op maatwerk1 en de mogelijkheid om een korter programma te doen en bij voldoende motivatie het werken aan doelen te continueren middels het vrijwillig spreekuur. Gestreefd wordt naar een zo laag mogelijke negatieve uitstroom. Op het gebied van gedrag is veel oefenruimte, maar bij alcohol en drugs wordt bij herhaling van problematiek (uitblijven van leergedrag) gekozen voor een gedwongen beëindiging. Uit het feit dat dit in 2011 niet is voorgekomen, kan niet opgemaakt worden dat het om een trend gaat. Het heeft geen voorspellingswaarde ten opzichte van de komende jaren, daarvoor is de problematiek van onze bewoners te onvoorspelbaar. Tabel: Instroom, bezetting en uitstroom in 2011, 2010 en 2009 Instroom
Positieve Uitstroom
Negatieve Uitstroom
Bezettingsgraad
2011 2010 2009
2011 2010 2009
2011 2010 2009
2011 2010 2009
96%
24
25
19
16
11
11
0
9
8
93%
89%
Tabel: verdeling van diverse justitiële titels 2011
2010
2009
Penitentiair Programma
25,2%
27,6%
27,2%
Overige justitiële titels
51,9%
44,3%
44%
18,9%
20,8%
17,8%
96%
92,6%
88,96%
Artikel 43.3/Bijzondere voorwaarden – vonnis/schorsing/ verplicht reclasseringstoezicht
Justitieel vrijwillig De deelnemer rondt het programma af, inclusief intensieve nazorg
Totaal bezettingspercentage
De bezettingsgraad was in 2011 hoog, 96% (zie ook informatie bij het vorige kopje ‘aanmeldingen’). In 2011 is voor het eerst de landelijke subsidie van het Ministerie van Veiligheid en Justitie niet toereikend voor alle Exodushuizen. Door Exodus Rotterdam is bewust gekozen om ondanks het daaruit voortkomende feit dat landelijk niet alle nachten uitbetaald werden, maximaal te bezetten. Dat heeft er dit jaar voor gezorgd dat drie bewoners wel begeleid zijn die anders buiten de boot waren gevallen. Hoe lang deze keuze is vol te houden bij teruglopende inkomsten is afhankelijk van de ontwikkelingen rondom het nieuwe inkoopbeleid met het Ministerie van Veiligheid en Justitie (zorg inkoopbureau Dforzo) en van ontwikkelingen rondom steun van de gemeente Rotterdam. Exodus Rotterdam zet alles op alles om zoveel mogelijk (ex-) gedetineerden te begeleiden, maar draagt ook zorg voor gezonde bedrijfsvoering. Deze balans wordt nauwlettend bewaakt door het bestuur en het management. 1
12
Onderzoek van Moerings in samenwerking met het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC), “Recidive en Nazorg” (april 2010), toont aan dat het resultaat van recidivevermindering verbetert als de bewoner het programma afrondt en de nazorg langer duurt. De resultaten van dit onderzoek tonen het belang van maatwerk en continuïteit aan. Het onderzoek laat zien dat van de totale, landelijke, groep ex gedetineerden een ruime 55 % recidiveert binnen twee jaar. Van de groep bewoners van Exodus die het programma geheel heeft afrond, daalt het recidivecijfer met 25 %. De totale groep Exodus bewoners, dus inclusief negatieve uitstroom, recidiveert 10 % minder dan de landelijke controlegroep.
Exodus Rotterdam
Jaarverslag 2011
De plaatsingen in het kader van justitieel vrijwillig (18,9%) komen in de nabije toekomst te vervallen. Door het team van Exodus Rotterdam zal daarop bij de aanmeldingenstroom ingespeeld worden. In gesprek met de gemeente Rotterdam wordt inzichtelijk gemaakt dat de landelijk justitiële verantwoordelijkheid en de gemeentelijke nazorg door de rijksoverheid geheel gescheiden wordt. Exodus Rotterdam doet daarmee een beroep op de gemeentelijke verantwoordelijkheid, maar ook op de gemeentelijke behoefte. We zetten graag ons specialisme in voor de nazorg van Rotterdamse ex gedetineerden. De groep bewoners bestaat elk jaar weer uit een diversiteit van achtergronden. Globaal is te concluderen dat bij voorkeur de verschillende subgroepen (etniciteit, leeftijd, geslacht, geloofsovertuiging) per groep tot maximaal 30 % van de totale groep behoren. Dat zorgt voor een gemêleerde groep die in balans is op zowel individueel gebied als op het gebied van de groepsdynamica. Al jaren bestaat de groep gemiddeld uit meer mannen dan vrouwen, dit jaar was 17 % van de groep vrouw. De gemiddelde leeftijd in de groep schommelt al jaren rond de 35 jaar. De groep bestaat uit zowel jong als oud en deze mix zorgt ervoor dat jong en oud van elkaar kunnen leren. Dat gaat met vallen en opstaan, maar door stil te staan bij de verschillen, kunnen de bewoners leren om met meer begrip en tolerantie naar elkaar te kijken, een vaardigheid die ook in hun toekomst goed van pas komt. Soms wordt een jonge bewoner gekoppeld aan een wat oudere bewoner, een zogenoemde ‘Big brother’.
De sleutels Het werkproject2 dat eind 2009 op touw gezet is, blijft een succes en is verder uitgebouwd. In 2011 is een start gemaakt met uitbreiding van dit project naar de functie van ‘spreekuur’. Dit ook met het oog op de toekomst waarbij we ervan uitgaan meer Rotterdamse (ex-) gedetineerden (ambulant) te kunnen ondersteunen bij hun hulpvragen. Wekelijks wordt gezocht naar werk en worden administratieve of financiële zaken op orde gebracht. De visie van zelfredzaamheid vergroten staat centraal. Betrokkenen voeren de werkzaamheden zoveel mogelijk zelfstandig uit, met ondersteuning van de begeleiders en vrijwilligers. Voorbeelden van zaken die aan de orde komen: vacatures zoeken, het oefenen van een sollicitatiegesprek, vacatures nabellen, een sollicitatiebrief schrijven, samen met een vrijwilliger een bezoek brengen aan de vrijwilligersvacaturebank, met de hele groep naar het UWV Werkbedrijf voor vacatures en tips, schulden inventariseren, schuldeisers nabellen, brieven schrijven, spullen faxen, administratiemap leren ordenen en bijhouden, moeilijke brieven lezen. In de eerste drie maanden van het programma vond ongeveer 10 % regulier betaald werk. Tussen de drie en zes maanden van het programma vond nog eens een kleine 15 % regulier betaald werk en daarbij een kleine 10 % startte met een leer-werktraject vanuit verwijzing van de Dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SoZaWe). Na zes tot acht maanden van het programma doorlopen te hebben was gemiddeld 50 % van de groep bewoners aan het werk, regulier of via een traject. Vrijwilligerswerk werd zo mogelijk ingezet ter overbrugging naar (leer)werk, in totaal hebben 4 bewoners vrijwilligerswerk gedaan. Redenen waarom bewoners na acht maanden nog geen werk hadden, waren in 2011 arbeidsongeschiktheid en de afnemende mogelijkheden van leerwerktrajecten. Verder kan geconcludeerd worden dat het voor vrouwen moeilijker is om werk te vinden. Er is voor hen minder aanbod van laag geschoold en ongeschoold werk en ook de zorg voor kinderen maakt de afstand naar de arbeidsmarkt groter. Exodus Rotterdam zal in 2012 meer inzetten op het doen van vrijwilligerswerk en op het bemiddelen in werkervaringsplaatsen met baanintentie. Dit ter compensatie van de afname van leer-werktrajecten bij Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De methodiek blijft dat bewoners minimaal een half jaar zelf moeten zoeken en daarbij maximale begeleiding krijgen. De ervaring heeft
2 Zie weekprogramma in tabel toegelicht op blz. 8.
13
geleerd dat bij het te snel ‘geven’ van werk, de kans vaak verpest wordt met bijvoorbeeld te laat komen, ziekteverzuim en ongepast gedrag. Aan de hand van huis-tuin en keuken psychologie goed te verklaren vanuit de gedachte “dat waar je hard voor hebt moeten knokken, heeft veel waarde”. Het eerste half jaar wordt benut voor praktische sollicitatievaardigheden, de nodige gedragsverandering en een groter realiteitsbesef bij de bewoners. Men start goed voorbereid aan het werk en het verhoogt op de langere termijn de kans dat het werk behouden blijft. Een deel van de bewoners leert rond te komen met een uitkering, het is niet iedereen gegeven om werk te vinden en te behouden. Tabel: Resultaten Werkproject in 2011, 2010 en 2009 2011
2010
2009
Regulier betaald werk binnen 3 maanden
10%
15%
30%
Regulier betaald werk binnen 3-6 maanden
15%
15%
10%
Start leer-werktraject
10%
20%
30%
4
9
4
Vrijwillgerswerk
Op het gebied van wonen, administratie en financiën laat zich net als vorig jaar een stabiel beeld zien. De resultaten die op deze gebieden in de afgelopen jaren behaald zijn, worden gecontinueerd. Denk hierbij aan de soepele procedures met de afdeling burgerzaken van de gemeente Rotterdam, de dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid, met Stichting Urgentiebepaling (SUWR) voor het vinden van een woning en met bijvoorbeeld de Schulddienstverlening met betrekking tot schuldenproblematiek. Wel ziet Exodus Rotterdam zorgelijke gevolgen naar aanleiding van bezuinigingsmaatregelen (zie kopje ‘zorgelijke ontwikkelingen’). Met de banken verloopt het aanvragen van een rekening voor de bewoners middels het landelijke convenant naar wens. Het zijn geen eenvoudige procedures, maar het begeleidingsteam van Exodus Rotterdam kent de weg en houdt de nodige wijzigingen in beleid en procedures in de gaten. Relaties en zingeving, twee belangrijke sleutels voor de bewoners krijgen vooral aandacht in het persoonlijk mentoraat. Tijdens thema avonden wordt regelmatig aandacht besteed aan onderwerpen als ‘geluk’ of ‘toekomst’ (zie project “Groet uit de toekomst”), maar het werkelijk delen van diepere gedachten of onzekerheden, dat gebeurt vaak individueel. Voorbeelden van problemen waar bewoners mee worstelen: het overlijden van een ouder tijdens detentie, door schaamte geen contact durven opnemen met broers of zussen, kinderen niet meer mogen of durven zien, van een oma gestolen hebben en haar niet meer onder ogen durven komen. Dat soort dingen worden pas gedeeld als de vertrouwensband optimaal is, tussen de bewoner en de persoonlijk begeleider of met een van de slaapwachten, die allen veel levenservaring hebben. Veelal aan de koffietafel in de avond komen de verhalen los waardoor het team van Exodus Rotterdam beter kan aanvoelen wat de bewoner aan hulp vraagt. Onderzoeksbureau Kaski onderzoekt momenteel in opdracht van Exodus Nederland hoe de aandacht voor de sleutel zingeving zich verhoudt tot de resultaten van recidivevermindering en hoe de aandacht voor zingeving meer geborgd kan worden in de methodiek van Exodus. Dit onderzoek zal leiden tot meer tools voor de begeleiders om aandacht te besteden aan het onderwerp ‘zingeving’. De christelijke achtergrond van Exodus biedt daarbij een kader, maar zeker zoveel ruimte wordt gemaakt voor andere geloven en voor bewoners die niet gelovig zijn. Centraal staat de aansluiting bij de bewoners. Er zijn vele vormen en ingangen om met elkaar te praten over de zin van het leven, we zoeken de vorm die bij die bewoner past.
14
““Groet uit de Toekomst.” In februari 2011 hebben de bewoners en het team een huiselijk project gemaakt vanuit het thema ‘dromen, durven en doen’. Ze schreven een kaart aan zichzelf. Vanuit de Toekomst. Met daarop hun droom of wens verwoord…”
“BAM Rail heeft het mogelijk gemaakt dat een bewoner van Exodus Rotterdam zijn talent kan waarmaken en een vak kan leren. Na een succesvolle drie maanden werken met behoud van uitkering, is hem een arbeidsovereenkomst aangeboden. BAM Rail bv directeur Services Maarten van Raaij neemt het certificaat Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen in ontvangst van Lara van der Well, manager Exodus Rotterdam.”
hoopte ik het te “Ik ben Walter. Vroeger t maar ik pakte het nie maken in de muziek, creativiteit, maar niet goed aan. Ik had wel de d te organiseren. En het talent om het goe e goed te concentreren. ik dronk teveel om m veel voor elkaar Maar ik heb ook wel gemaakt, soms wat gekregen. Een eigen CD festivals gemaakt contacten met muziek mijn geld verdiend. en als straatmuzikant is. Was ik mijn telefoon Maar het ging toch m n weer laten weten kwijt, moest ik iederee Het kwam niet van hoe ik bereikbaar was. rd af. Uiteindelijk de grond en liep verkee nder dak boven leidde ik een bestaan zo leefde’ ik alleen nog mijn hoofd, eigenlijk ‘over . Nu en chaos in mijn leven zie en ru el ve d ha en r maa aat, ik kan mijn plann opg nt ka de goe de ol oh zonder alc r is. Ik weet ik dat het leven albaar en niet haalbaa ha l we t wa r te be weet ook ood weer waarmaken en kan vinden ‘er moet br ik die an ba e elk on wo , zoek ge ten verander mijn strategie iek… Ik ga breder inzet uz m , oom dr ijn m n aa ook vast ten op de plank’. Maar hou . Voor wie meer wil we gt en br t he t wa et en wie we ng nowhere.” op de muziekfestivals y millionaire / Ain’t goi inn Sk e: ub ut yo zie : over mijn muziek
zijn “Dit is Kamal. Hij knokt ervoor om de, talenten te gebruiken voor het goe dat niet meer voor de criminaliteit. En ook valt niet altijd mee. Eerlijk blijven, vraagt na afwijzingen van werkgevers, n. om geduld en doorzettingsvermoge t een Maar ook kritisch kijken naar wa lopen werkgever van je wil, geen risico’s mige met louche contracten, want som met werkgevers hebben niet het beste er je voor. Kamal zet door tot hij we e aan de slag kan met een betaald mij, baan. “Een uitkering is niets voor mijn eigen inkomen is het begin van mijn nieuwe leven.””
16
Exodus Rotterdam
Jaarverslag 2011
Veiligheid en bijzonderheden in en om het pand In en om het pand is het jaar rustig verlopen. De contacten met de buren zijn goed te noemen. De incidenten die zich hebben voorgedaan gingen over parkeren en geluidoverlast en zijn naar tevredenheid opgelost. Exodus en haar buren weten elkaar te vinden. Onder andere de naaste buren vergaderen met hun VVE in de woonkamer van het Exodushuis. In 2011 is een inhaalslag gemaakt met betrekking tot het grootonderhoud. Onder andere de tuin is gerenoveerd, de voorkant van het pand is geschilderd, plafonds zijn vervangen en ook aan de achterkant zijn de nodige herstelwerkzaamheden verricht. Daarnaast bracht het micro-biologisch waterbeheer onverwachte kosten met zich mee. Noodzakelijk bleken reinigingsmaatregelen en extra afnamemonsters en uiteindelijk de aanschaf van een ionisatie installatie. Dit alles verloopt met ondersteuning van specialist Waterbeheer BV en met rapportage aan het Ministerie van Infrastructuur en Milieu. Om te voldoen aan de toekomstige eisen met betrekking tot kwaliteit keurmerken is de Keuken hygiëne op orde gebracht. Hygiëne Consult Nederland (HCN) heeft een nulmeting gedaan. De daarop volgende aanbevelingen zijn door externen en het team van Exodus Rotterdam opgepakt. De hygiëne en schoonmaak zijn op het peil van de HACCP (Hazard/Risico, Analysis/Inventarisatie, Critical/ Kritisch, Control/Beheersing, Points/Punten) normen gebracht. Dit jaar was het de hoogste tijd om de gordijnen op de bewonerskamers te vervangen alsmede diverse bureaus, fauteuils en stoelen. Ook de bureaustoelen van het team. Ze voldeden niet meer aan de huidige arbeidseisen.
Samenwerking met onze partners Exodus Rotterdam is een spin in het web. We hebben te maken met het justitiële kader en bijbehorende wet- en regelgeving, met het gevangeniswezen, met gemeentelijke diensten, met particulieren en andere partners in de gemeente en regio Rotterdam. De complexiteit van het werk vraagt grote kennis op het gebied van procedures en gewijzigd (landelijk en lokaal) beleid. Het werk vraagt afstemming met de drie reclasseringsorganisaties (3RO, Reclassering Nederland, Reclassering Leger des Heils en Reclassering Bouman GGZ). Wijzigingen bij het Ministerie van Veiligheid en Justitie of bij de reclassering hebben direct effect op zaken die de bewoners van Exodus aangaan. Exodus Rotterdam neemt deel aan het Regionaal Penitentiair Programma (RPP) overleg, een regionaal overleg waarbij regelgeving en de samenwerking met reclassering aan de orde is.
Ervaring, specialisme en maatwerk Vanuit justitie, reclassering en gemeente zijn er voor gemotiveerde (ex-) gedetineerden mogelijkheden om hulp te krijgen bij de terugkeer naar de samenleving. Exodus wil daar een bijdrage aan blijven leveren. Resocialisatie van (ex-) gedetineerden vraagt om ervaring, specialisme en maatwerk. De problematiek van de doelgroep is hardnekkig, dikwijls zichtbaar in forse gedragsproblematiek en negatieve patronen op het gebied van (bij herhaling) verkeerde keuzes maken. Het succes van het werk van Exodus zit in het aangaan van een vertrouwensband.
17
Na enkele maanden is de relatie goed opgebouwd, Exodus heeft dan ook al heel wat kunnen doen met en voor de (ex-) gedetineerden en dat schept vertrouwen. Pas dan ziet het team van Exodus dat de bewoner oren krijgt naar de ‘levenslessen’ die gegeven worden. Het bieden van structuur en een deel oefenruimte is belangrijk in het proces. Bij ongepast gedrag wordt opgetreden, maar op een respectvolle wijze en er wordt door het team van Exodus niet te snel opgegeven. Juist dat hardnekkige patroon van ongepast gedrag kan alleen met oefening en volharding doorbroken worden.
Zorgelijke ontwikkelingen De recente wetwijziging dat na de aanvraag van een uitkering men vier weken wachttermijn krijgt, is zorgelijk. Hoewel de uitkerende instantie spreekt over een positief prikkelende maatregel en dat zal voor een deel van de aanvragen ook zeker gelden, is het voor kwetsbare mensen het begin van een stap richting het oude leven. Men moet vaak een beroep doen op mensen om geld te lenen, een beroep doen op tijdelijke logeeradressen. Het behoeft niet veel toelichting dat dit tot herhaling van problemen leidt, precies die problemen die de basis vormen van bijvoorbeeld recidiveren: geldgebrek, stress, onzekerheid, onzelfstandigheid en bijvoorbeeld invloeden van een slecht netwerk. Belangrijk om te vermelden is dat in onderzoekcijfers van de overheid de resultaten vaak gescheiden gemeten worden. De eindverantwoordelijk medewerker van een gemeentelijke dienst formuleerde het tijdens een uitwisselingsbijeenkomst in december 2011 als volgt: “Voor ons is terugkeer naar detentie een positief resultaat. De betrokkene is uit de uitkering.” Zijzelf noemde deze zienswijze niet wenselijk, maar wel de realiteit. Deze schokkende manier van versnipperde resultaatanalyse bij de overheid stelt Exodus al jaren aan de kaak. En dat blijven we doen, we hameren op afstemming van beleid, juist afstemming kan ook leiden tot minder kosten. Een andere problematiek die aandacht behoeft is de schadevergoedingsmaatregel. In het kader van de uitvoering van het strafrecht, int het CJIB een schadevergoedingsmaatregel. Het slachtoffer heeft er recht op. Het hoort bij de afstraffing, daarover geen discussie. De realiteit van de kwetsbare, gemotiveerde, doelgroep is echter dat men een bedrag van bijvoorbeeld € 20.000,= binnen 36 maanden niet kan afbetalen. Ook het feit dat bijvoorbeeld mededaders die niet hun leven beteren, dikwijls ongrijpbaar zijn, maakt aflossing binnen de gestelde termijn onmogelijk. De gemotiveerde ex gedetineerden met spijt, komen in beeld en werken aan hun resocialisatie, aan verandering van gedrag. Zij staan er vervolgens alleen voor om de maatregel te betalen die aan meerdere mensen is opgelegd. Het is positief dat er bewegingen zijn bij het CJIB richting meer maatwerk en ruimere tijd tot aflossing. Voor de doelgroep van Exodus is intensieve begeleiding essentieel bij deze problematiek, die vaak jaren duurt en soms helemaal opnieuw begint door opgelegde boetes (na verstrijken van de maximale aflosperiode) nadat men jaren maximaal afgelost heeft. Een situatie die niet zelden leidt tot wanhoop en terugval bij betrokkenen. Voor gemotiveerde ex gedetineerde Rotterdammers buiten Exodus is hierbij veel meer hulp nodig. Juist omdat ze wel willen, maar zonder begeleidende instantie niet in gesprek kunnen komen met het CJIB. Exodus Rotterdam ziet het als haar verantwoordelijkheid om de brug te blijven slaan tussen de problematiek en kansen van doelgroep, instanties en beleidsmakers. Zo willen we een bijdrage leveren aan verbetering van beleid.
Kwaliteit Exodus Rotterdam besteedt continue aandacht aan kwalitatieve en kwantitatieve verbetering van haar programma en werkwijze. Een kwaliteitslag wordt gemaakt door het team van Exodus Rotterdam. Het team maakt een veranderproces door waarbij aandacht voor de taken en verantwoordelijkheden, de onderlinge
18
Exodus Rotterdam
Jaarverslag 2011
verhoudingen en de samenwerking. De klant staat centraal en er waait een verzakelijkende wind door het team. Er wordt gewerkt aan de totstandkoming van het kwaliteithandboek, het concept moet eind 2012 klaar zijn. Exodus Nederland faciliteert bij dit proces. Gezegd kan worden dat het opstellen en invoeren van kwaliteitbeleid een intensief proces is, zeker voor een kleine organisatie als Exodus Rotterdam. Het kwaliteithandboek is een verzameling van reglementen, protocollen, procedures en werkinstructies dat op de verschillende niveaus van de organisatie, zowel intern als extern, inzicht geeft in het primaire proces en de zaken die daaruit voortvloeien. Het vormt tevens een belangrijk instrument in aanloop naar een erkenning met het oog op een toekomstige inkooprelatie met het Ministerie van Veiligheid en Justitie en mogelijk de gemeente Rotterdam. Kwaliteitsbeleid wordt geïmplementeerd in het team en zaken worden geborgd in de nieuwe structuur van (samen)werken. Het primaire proces en de klantgerichtheid vormen daarbij belangrijke uitgangspunten. In het implementatieproces wordt gezocht naar een balans tussen het betrekken en informeren van teamleden, zonder hen te overvragen. In de loop van 2012 werkt het team vanuit portefeuilles en zal men vanuit de inhoud betrokken worden bij de verschillende niveaus van beleid tot uitvoering. Er wordt naar gestreefd dat eind 2012 het gehele team van Exodus Rotterdam op de hoogte is van de verschillende onderdelen van het kwaliteitsbeleid. In het kader van deskundigheidsbevordering hebben de teamleden cursussen gedaan op het gebied van agressieregulatie en bedrijfshulpverlening. Het ontruimingsplan is geoefend. Gezamenlijk is tijdens de teamdag gesproken over onderwerpen zoals het achterwachtprotocol, het kwaliteithandboek, het medewerkertevredenheid onderzoek, bejegening, casuïstiek en het ontbijtprogramma. Er is in 2011 een landelijk medewerkertevredenheid onderzoek gedaan. Exodus Rotterdam wordt met een ruime voldoende beoordeeld, maar veel interessanter is wat er achter de cijfers zit. Punten waar teamleden bijvoorbeeld meer aandacht voor wilden: evaluatie van bijzondere voorvallen en incidenten en ruimte voor het bespreken van het onderwerp veiligheid. Tot slot is er landelijk een werkbezoek gebracht aan Denemarken waar het principe van normalisatie tot goede resultaten leidt. Lees hierover meer op de site www.exodus.nl/rotterdam Met behulp van externe expertise van ketenpartners is de dossieropbouw en archivering verbeterd. Om bij instroom te kunnen toetsen op de contra indicaties wordt het uitreksel Justitiële Documentatie (UJD) opgevraagd. Zoals eerder bij het kopje ‘Veiligheid’ genoemd is het Plan Keuken hygiëne volgens HACCP normen uitgevoerd. Ook hierbij gebruik makend van externe expertise uit de keten.
Maatschappelijk verantwoord ondernemen In maart 2011 hield Exodus Rotterdam een open dag. Deze stond in het teken van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Een advertentie in september 2011 bestond uit een oproep aan particulieren en ondernemers om te helpen bij ons werk. Helpen op een manier waarbij men eigen expertise inzet ten behoeve van het perspectief voor (ex-) gedetineerden. Dat heeft ertoe geleid dat een zelfstandig ondernemer nu twee wekelijks het werkproject van Exodus Rotterdam begeleid. Vanuit zijn expertise biedt hij de bewoners training en advies op het gebied van de arbeidsmarkt. De aannemers en organisaties waarmee Exodus zaken doet, worden altijd gevraagd om een maatschappelijke bijdrage. Dat kan in de vorm van een korting, het aanbieden van een werkervaringsplaats of andere creatieve vormen op maat. Exodus Rotterdam staat open voor initiatief.
19
Speciale dank gaat uit naar de volgende partners • Alle donateurs en fondsen die een bijdrage hebben gegeven aan Exodus. Zij zijn ook persoonlijk bedankt voor hun giften. • Simeon Gerot van “Buro Gerot Counsellor” voor zijn tweewekelijkse vrijwillige bijdrage aan het werkproject. • Bouwmaat /Hygiëne Consult Nederland (HCN) / Rentokill / Ecolab voor het verlenen van kortingen. • Robert Küpfer, hoofdvoeding PI Rotterdam, voor zijn raad en daad in het proces van de Keuken hygiëne. • Medewerkers van de afdeling BSD van PI de IJssel bij het verbeteren van de dossieropbouw. • JNK Bouw voor het mogelijk maken van een werkervaringsplaats en voor het waarmaken van het arbeidscontract als gevolg van goed functioneren. • Bert Kuijpers voor het beschikbaar stellen van zijn netwerk van de Theologenlunch. • Floorfix voor het mogelijk maken van diverse werkervaringsplaatsen. • Allgroen BV voor het geven van korting en het mogelijk maken van diverse werkervaringsplaatsen. • Rotz, Petra Flach voor de opzet en vormgeving van het project ‘Groet uit de Toekomst’. • Familie Graaf van Limburg Stirum voor hun bijzondere inzet. Het verzorgen van een thema avond over archeologie in Rotterdam en voor het in contact brengen met Michiel van Erp, documentaire maker. Eind 2012 is de documentaire ‘Hollands Glorie’ te zien. • Erasmiaans Gymnasium voor de samenwerking ten behoeve van de Maatschappelijke Stage, het voorwerk in 2011, de uitvoering in 2012. Een project waarbij door bewoners en het team van Exodus voorlichting wordt gegeven aan de leerlingen van het Erasmiaans in ruil daarvoor zamelen zij spullen in voor de bewoners. • BAM Rail voor het mogelijk maken van een werkervaringsplaats. En voor het waarmaken van het arbeidscontract als gevolg van goed functioneren. (zie het verhaal van Angelo elders in dit verslag) • Mart Mosterd voor zijn aanstaande diensten als bouwbegeleider. Zie onze site voor meer informatie. www.exodus.nl/Rotterdam doorklikken op MVO
Het team Halverwege 2011 is de personeelsamenstelling gewijzigd. De detachering is gestopt en een nieuwe medewerker is in dienst gekomen. Het ziekteverzuimpercentage is 2,65 % (2010: 1,68% 2009: 0,62). Dit cijfer is iets hoger dan voorgaande jaren in verband met een relatief langdurig ziekteverzuim in het laatste kwartaal. Het team in 2010
20
Managementteam
Mw. L. van der Well (manager), dhr. R. Frederiks (teamleider)
Administratie en financiën
Mw. E.L. Kraanen
Begeleidingsteam
Dhr. L. Bieze (tot 1 juni 2011), mw. H. Eegdeman, mw. M. van der Eijk, mw. V. Peeterman-Breinburg, dhr. L. Wichman (vanaf 1 juni 2011).
Slaapwachtteam
Mw. C. Colla-de Winter, mw. M. Pernar, mw. E. Sarabdjiet
Oproepkrachten
Mw. F. Channoufi, mw. S. Lienga
Stagiair(e)s
Mw. M. Cieremans (tot juli 2011), mw. M. Illidge, mw. L. Voorham (vanaf september 2011), mw. L. van Winsen (vanaf september 2011)
Exodus Rotterdam
Jaarverslag 2011
De vrijwilligers In 2011 is de vrijwilligersgroep van Exodus Rotterdam verder uitgebreid. Inmiddels zijn acht vrijwilligers actief betrokken bij het huis. Richting de toekomst kan de groep nazorgvrijwilligers van de sector Vrijwilligers en Kerkzaken (V&K) samen met de huisvrijwilligers van Exodus Rotterdam meer een geheel vormen, waarbij beter ingespeeld kan worden op de vraag van de (ex-) gedetineerde Rotterdammer. Dit wordt de zogenaamde Brede Nazorggroep genoemd. De selectie van een vrijwilliger door Exodus Rotterdam verloopt volgens een vaste procedure. Het eerste onderdeel is het sollicitatiegesprek. Tijdens dit gesprek wordt informatie uitgewisseld. Wie is de persoon van de vrijwilliger? Wat doet Exodus? Waar kunnen we elkaar vinden? De selectiecriteria worden besproken alsook de gang van zaken wanneer de match positief bevonden wordt. Exodus ontvangt dan een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) van betrokkene, maar ook een ondertekende gedragscode en geheimhoudingsverklaring. Wanneer zowel Exodus als de solliciterend vrijwilliger met fase 2 van de selectieprocedure verder willen, worden afspraken gemaakt om programma onderdelen bij te wonen. Men kan een keer mee eten, deelnemen aan het werkproject of bijvoorbeeld een training of thema avond meemaken. Daarna volgt een gesprek om definitief te bepalen of en hoe de samenwerking wordt vervolgd. Vrijwilligerswerkzaamheden in 2011: maatje klusjesman vrijwilliger vrijdag maaltijd vrijwilliger spreekuur maatschappelijk werk vrijwilliger werkproject contactpersoon voor werkgevers / ondersteuning bij open dag onderhoud (moes)tuin vrijwilliger verdieping Relaties en Zingeving (maatje)
In oktober 2011 is de vrijwilligersgroep als dank voor haar werkzaamheden getrakteerd op een etentje. Dit is mogelijk gemaakt door vergoeding van Exodus Nederland (V&K).
21
Vooruitblik 2012 Innovatie en samenwerking Nadat de gemeente Rotterdam de subsidie aan Exodus Rotterdam heeft beëindigd, zijn nieuwe gesprekken met de gemeente ontstaan. Exodus Rotterdam zet haar expertise graag in om de gemeente te steunen bij haar wettelijke taak op het gebied van de gedecentraliseerde Wet op de Maatschappelijke Ontwikkeling (WMO) en op het gebied van nazorg aan ex gedetineerden. Momenteel zijn hierover gesprekken met de wethouder M. Florijn, portefeuille Werk, Inkomen en Zorg. Vanaf 2014 zullen de justitiële trajecten van Exodus landelijk ingekocht worden via het inkoopbureau van het Ministerie van Veiligheid en Justitie, Dforzo. Om voor deze ontwikkeling klaar te zijn, werkt Exodus Rotterdam aan de aanloop naar een kwaliteitkeurmerk (HKZ of WTZI), aan samenwerking binnen de regio en aan de totstandkoming van een variabel inhoudelijk maar ook financieel scherpe dienstverlening. Met diverse partijen in Rotterdam wordt door Exodus Rotterdam gepraat over de toekomst voor (ex-) gedetineerden. Specifiek de jongeren die nog de meeste potentie hebben om hun leven te veranderen, maar waarbij de problemen van terugval groot zijn. Ook problemen als drugs en alcohol gebruik spelen bij hen een grote rol. We praten met partijen waarmee we samen kunnen werken om onze middelen en expertise in te zetten. Om zodoende ook bij deze doelgroep betere resultaten te behalen.
Exodus Rotterdam Superkubus De Superkubus van Exodus Rotterdam (Exodus Rotterdam Overblaak) gaat er komen (zie ook kopje ‘Bestuur’). Met vele partijen wordt in 2012 aan dit bijzondere project gewerkt. Onder andere Woonbron, Woonbron Ontwikkelbedrijf, aannemer Hijbeko en architectenbureau Personal Architecture (PA). Bouwbegeleider Mart Mosterd zal Exodus Rotterdam in dit proces bijstaan. Dit architectonische project zal Exodus Rotterdam benutten om meer aandacht te vragen voor het nut en de noodzaak van begeleiding van (ex-) gedetineerden. De opening in 2013 zal in het teken staan van de toekomst, de resultaten en het nieuwe samenwerken. Samen met de gemeente Rotterdam en met onze nieuwe buren zal nauw samengewerkt worden als het gaat om de beheersing van de buitenruimte. De uitvoerend aannemer Hijbeko biedt werkervaringsplaatsen aan de bewoners van Exodus Rotterdam om daarmee hun kansen op de arbeidsmarkt te vergroten.
22
Jos schreef een brief voor in het jaarverslag: “Stichting Exodus is er voor ons, ik heb er erg veel baat bij. Zij helpen mij om een ander (beter) mens te worden. Jarenlang ben ik de fout in gegaan en kon daar voor mijn gevoel nooit meer uit komen. Maar toen kwam mijn TR medewerker Anco in gevangenis De Schie met mij praten over Exodus Rotterdam. Na mijn eerste gesprek met Ronald en Marian van Exodus, had ik er een goed gevoel bij. ‘Ja, hier moet ik voor gaan.’ Ik zit inmiddels vier weken in Exodus Rotterdam en merk dat ik daar echt geholpen word. Zij veroordelen je niet maar zien je als mens die een ander leven wil gaan opbouwen. Ik had nooit verwacht dat ik een andere weg op zou kunnen gaan, maar merk nu dat dit dus wel kan. Stichting Exodus Rotterdam helpt mij met alles, schulden op orde brengen en regelingen treffen, omgaan met het verdriet en de angst in het leven dat ik geleid heb. Zo zou ik nog veel meer kunnen schrijven, maar een ding weet ik nu zeker, met dde hulp van Exodus kon ik toch een ander mens worden. Langs deze weg wil ik dan ook de stichting bedanken voor het vertrouwen dat zij in mij hebben. Vriendelijke groet, Jos”
ge bewoner van “Dit is Sitmar. Een jon werkt hard Exodus Rotterdam. Hij t positief in het aan zijn doelen en staa hij zien dat het leven. Bij Exodus laat oeilijkste waar hem serieus is. Het m het vinden hij nu tegenaan loopt is willen dat de van werk. Sitmar zou deelde, zodat samenleving minder oor een goede hij kon laten zien wat inspiratie voor werknemer hij is. Ter hij een fragment het jaarverslag geeft n een rapper mee uit een tekst va X. “Judge not waar hij van houdt, DM .” Vrij vertaald: lest you be judged first n zondaars.” “oordeel niet, we zijn alle
“Bert Wijbenga en Jaap van de Meent, bestuurders van respectievelijk Woonbron en Exodus Rotterdam, bekrachtigen met een handdruk de komst van de Exodus Superkubus.�
Exodus Rotterdam
Jaarverslag 2011
Bestuur Het vrijwilliger netwerkbestuur van Stichting Exodus Rotterdam heeft dit jaar vijf keer vergaderd. Voorafgaand aan een algemene bestuursvergadering komt het Dagelijks Bestuur samen om de vergadering voor te bereiden. Middels maandelijkse rapportage wordt het Algemeen Bestuur door de manager op de hoogte gehouden van de lopende zaken en ontwikkelingen op zowel intern als extern gebied. De penningmeester en de manager hebben overleg met betrekking tot de financiën. De exploitatie wordt gecontroleerd middels een rapportage opgesteld door de controller van Exodus Nederland. Beleid en uitvoering kunnen zo tijdig worden bijgesteld. Vaste agendapunten van de algemene bestuursvergadering zijn: de notulen, de maandrapportage, de financiën en de toekomst. Met name het onderwerp ‘toekomst’ vraagt afstemming en beleid in de huidige tijd van bezuinigingen en politieke verschuiving. Daarnaast kwamen dit jaar zaken aan de orde zoals het medewerkertevredenheid onderzoek en de evaluatie van het onderzoek van de Inspectie voor de Sanctietoepassing (ISt) bij Exodus Groningen. Relevante leerpunten uit dat onderzoek zijn door het team van Exodus Rotterdam overgenomen. Voor de nabije toekomst ziet het algemeen bestuur van Exodus Rotterdam zowel kansen als bedreigingen. De komende twee jaar wordt vooral ingezet op samenwerking en innovatie. De balans wordt bewaakt om op een bedrijfsmatig gezonde manier maximaal in te zetten op het bieden van meer perspectief aan (ex-) gedetineerden in Rotterdam. In de op te vragen jaarrekening kunt u meer lezen over de financiële resultaten van 2011 en de financieel te verwachten ontwikkelingen. De balans en de exploitatierekening zijn te vinden in dit jaarverslag. Binnen het Samenwerkingsverband Exodus Nederland is vanuit Good Governance het besluit genomen tot een structuurwijziging van de (lokale) besturen. Vanaf 2012 wordt toegewerkt naar de werkwijze volgens het statuut van de Governance van Toezichthoudend Bestuur. Het Algemeen Bestuur van Exodus Rotterdam zal in het transitiejaar 2012 deze overgang maken. Het huidige bestuur zal veranderen naar een kleiner bestuur met portefeuilles. Middels transparantie met betrekking tot taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden zal de afstemming tussen bestuur en management geborgd worden. De taak van het bestuur wordt concreet vormgegeven in toetsingsinstrumenten en de verantwoordelijk manager krijgt een meer zelfstandig opererende rol. Door het bestuur is in 2011 opdracht gegeven voor onderzoek naar de aanspreekcultuur binnen Exodus Rotterdam. Dit onderzoek wordt uitgevoerd door mw. N. Tonnon, plaatsvervangend vestigingsdirecteur van PI de IJssel. Van uitvoerend niveau tot en met bestuurlijk niveau zijn interviews afgenomen ten behoeve van aanbevelingspunten om de cultuur en communicatie te optimaliseren. De onderzoeksresultaten worden begin 2012 verwacht. Zeer verheugd is het bestuur van Exodus Rotterdam dat de grote inzet en volharding ten behoeve van de Superkubus is beloond (zie foto). De bestuurders de heer drs. B. Wijbenga en de heer drs. J. van de Meent van respectievelijk Woonbron en Exodus zijn overeengekomen dat het project van start gaat. Werk aan de winkel dus. Ten behoeve van het perspectief voor (ex-) gedetineerden en ten behoeve van een veiliger samenleving zal Exodus Rotterdam er alles aan doen om haar werk en haar resultaten te doen groeien. Leden van bestuur Dhr. drs. J. van de Meent (Voorzitter) Dhr. F. de Lege (Penningmeester) Dhr. mr. H.J.E. Hambeukers Mw. mr. D.N.G. Woei-a-Tsoi Dhr. drs. C. Niessen
Dhr. J. Plantinga (Secretaris) Mw. mr. S.A.A.J. Beumer Dhr. drs. F. Groen Mw. mr. J. Louwinger – Rijk
25
Financieel De cijfers die zijn opgenomen in de balans en exploitatierekening zijn ontleend aan de jaarrekening 2011 van Stichting Exodus Rotterdam.
Balans per 31 december 2011 (na resultaatbestemming)
31-12-2011 31-12-2010 € € Activa Materiële vaste activa 775.445 807.639 Totaal vaste activa 775.445 807.639 Vorderingen 26.134 58.312 Liquide middelen 390.046 418.304 Totaal vlottende activa 416.180 476.616 Totaal Activa 1.191.625 1.284.255 Passiva Eigen vermogen Algemene reserve 304.083 321.945 Bestemmingsreserve 239.003 237.003 Bestemmingsfonds 8.000 8.000 Totaal eigen vermogen 551.086 566.948 Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden Totaal Passiva
26
42.422
58.676
470.889
523.369
127.227
135.262
1.191.625
1.284.255
Exodus Rotterdam
Jaarverslag 2011
Exploitatierekening over 2011
Exploitatie Begroting Exploitatie 2011 2011 2010 Opbrengsten € € € Subsidies 773.873 811.781 858.128 Giften 6.814 15.000 5.737 Overige opbrengsten 43.754 38.000 32.971 Totaal opbrengsten 824.441 864.781 896.836 Kosten Personeelskosten 505.312 514.130 499.053 Afschrijvingskosten 54.972 57.073 57.160 Programmakosten 18.650 30.000 18.122 Onkosten Vrijwilligers 861 0 825 Algemene kosten 240.163 277.437 245.349 Totaal kosten 819.958 878.640 820.509 Bedrijfsresultaat 4.483 -13.859 76.327 Totaal rentebaten en rentelasten -20.345 -22.000 -22.436 Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening -15.862 -35.859 53.891 Het bestuur stelt voor het resultaat als volgt te bestemmen: Toevoeging bestemmingsreserve 2.000 2.000 2.000 Onttrekking bestemmingsreserve 0 0 0 Toevoeging bestemmingsfonds 0 0 0 Onttrekking bestemmingsfonds 0 0 0 Mutatie algemene reserve (saldo) -17.862 -37.859 51.891
nadelig
nadelig
voordelig
27
Stichting Exodus Rotterdam Westzeedijk 116 3016 AH Rotterdam T 010-4369590 F 010-4364390 M Rotterdam@exodus.nl Bank/giro 3779.20.096 KvK nummer 24301751 Fotografie Exodus Rotterdam Vormgeving First-Concept
28