Gehoorbescherming
TUITEN, ZIEN & ZWIJGEN… De geluidsnormen van de andere kant Karolien Mulders Stefan Voortmans Bert Moerman
Sinds 1 januari 2013 gelden in Vlaanderen de veelbesproken geluidsnormen voor muziekactiviteiten van tante Joke en nonkel Jo. Deze regelgeving over het maximale geluidsniveau geldt voor alle activiteiten die toegankelijk zijn voor publiek en waar elektronisch versterkte muziek wordt gespeeld. Over het hoe is al heel veel inkt gevloeid, over het waarom heel wat minder. Luide muziek op festivals of via de iPod en daverende speciale effecten in de bioscoop zijn leuk, maar houden terzelfdertijd een risico in. Niet enkel voor onze gezondheid of ons sociaal leven, maar ook voor onze kansen op de arbeidsmarkt. Een goed gehoor is in toenemende mate een functie-eis omdat onze economie niet langer gebaseerd is op handvaardigheid maar op communicatie. In de VS wordt geschat dat 15% van 20-69 jarigen kampt met slechthorendheid en raamt men de kosten van slechthorendheid en andere communicatieve stoornissen op 2% van het BNP (1, 2). Daarmee is gehoorschade niet alleen een persoonlijk probleem, maar ook een maatschappelijk probleem met aanzienlijke sociale en financiële consequenties. Slechthorendheid, oorsuizen of overgevoeligheid aan geluid zijn de gekende fysieke gevolgen. Minder geweten is dat ook onze algemene gezondheid zwaar kan lijden onder gehoorschade: een verhoogde hartslag, slaapstoornissen, duizeligheid en concentratieproblemen. Blootstelling aan te luide muziek kan zelfs een klaplong veroorzaken wanneer extreme trillingen ervoor zorgen dat er lucht komt tussen je longen en borstkas. Het gehoor is erg belangrijk voor menselijke interactie en communicatie. Tijdens een gesprek moet je niet alleen woorden kunnen onderscheiden maar ook intonatie en tempo. Al deze zaken samen vormen de boodschap. Door klanken of toonhoogtes te onderscheiden, kunnen we horen of wat ons
28 | STEPP TUITEN, ZIEN & ZWIJGEN
verteld wordt eerder waarderend is of verwijtend. Mensen met ernstige gehoorproblemen mijden vaak sociale situaties omdat ze gesprekken niet kunnen volgen en verliezen zo sociaal contact. Dat kan tot eenzaamheid leiden en soms zelfs tot depressies. Het gehoor speelt ook een cruciale rol in het beseffen wat er rondom je gebeurt. Het geeft je informatie over je omgeving, bijvoorbeeld om verkeerssituaties in te schatten. Onze reacties op straat zijn vaak intuïtief aangestuurd omdat we iets speciaals zien of horen. Deze reflexen zijn belangrijk voor onze veiligheid. Verder kunnen we dankzij ons verfijnd gehoor geluiden en klanken onderscheiden. Hierdoor kunnen we onmiddellijk bepalen wat het geluid veroorzaakt heeft en hoe we daarop gepast kunnen reageren. Het klinkt logisch dat mensen die last hebben van oorsuizingen, slechthorendheid of overgevoeligheid aan geluid muziek niet meer horen zoals de artiest het bedoeld heeft. Ze kunnen harde muziek vaak zelfs niet meer beluisteren omdat het pijn doet. Maar ook wie slechts in beperkte mate last heeft van deze symptomen zal een verminderde muziekbeleving ervaren. In sommige gevallen besef je soms zelfs niet dat het muziekstuk dat jij hoort eigenlijk niet zo hoort te klinken. Recent onderzoek uit de VS toont aan dat in 2006 het aantal Amerikaanse jongeren tussen 12 en 19 jaar met gehoorverlies was gestegen naar één op vijf (3). Europees onderzoek uit 2008 wijst uit dat 5 tot 10% van de jonge gebruikers van MP3-spelers een hoog risico loopt op gehoorschade (4). Steeds meer jonge mensen beginnen hun carrière dus met een gehoorachterstand, waardoor slechthorendheid als beroepsziekte zich al op vroegere leeftijd gaat manifesteren. Anderzijds moeten we nu ook langer doorwerken en wordt ingezet op de duurzame inzetbaarheid van werknemers.