Architectuur
Architectuur
DE KUNSTBERG LIGT IN BORGERHOUT Ingrid Vranken
De drie gezelschappen hebben een zeer uiteenlopende artistieke praktijk, maar ook verschillende raakpunten. De reden waarom ze in het verleden al meermaals samenwerkten. Laïka maakt een ‘Theater der zinnen’: voorstellingen en installaties voor kinderen, jongeren en volwassenen. Ze laten zich inspireren door de kinderlijke verwondering en de verrassende ontdekking van de wereld. Het interdisciplinaire karakter van hun werk ligt in de sterke nadruk op het beeldend en tastbaar aspect. Ze toeren internationaal en spelen vaak op inspirerende locaties. Muziektheater Transparant creëert vernieuwend muziektheater voor een breed publiek. Daarvoor gaan ze samenwerkingen aan met internationale kunstenaars uit verschillende disciplines. De focus ligt op het vocale en de confrontatie tussen oude en nieuwe muziek, waarbij ze graag hedendaagse muzikanten ondersteunen in het ontwikkelen van hun werk. De Roovers, tenslotte, is een collectief van toneelspelers/theatermakers, opgericht in 1994 door afgestudeerden aan het Conservatorium van Antwerpen. Bij hen ligt de nadruk op tekst: van klassieke theaterstukken tot romanbewerkingen. De drie gezelschappen brengen in hun projecten verschillende disciplines samen en schuwen het experiment niet. Toch blijven hun voorstellingen toegankelijk en gericht op een breed publiek. Breed, ook omdat kinderen en jongeren een belangrijk en evenwaardig publiek vormen voor de drie gezelschappen. Al in 2004 speelde bij de drie ensembles het idee om hun krachten te bundelen en een oplossing te vinden voor het nijpend tekort aan repetitieruimte. Samen met Stad Antwerpen werd gezocht naar een geschikte locatie, en in 2009 werd het gebouw in Borgerhout voorgesteld: een oud magazijn met veel charme en ruimte, maar met nood aan
38 | STEPP DE KUNSTBERG LIGT IN BORGERHOUT
Midden in Borgerhout wordt hard getimmerd aan Matterhorn, een nieuwe thuis voor drie theatergezelschappen: Laïka, de Roovers en Muziektheater Transparant. De nieuwe artistieke berg verrijst in een voormalige opslagplaats op slechts enkele honderden meters van cultuurhuizen Roma en Rataplan.
een complete verbouwing. Om de renovatie te bekostigen werd beroep gedaan op middelen van de Europese Unie, de Vlaamse Gemeenschap, Provincie Antwerpen en Stad Antwerpen. De laatste verleende de nieuw opgerichte vzw Matterhorn meteen een concessie van dertig jaar op het gebouw - in plaats van de gebruikelijke negen. Het uittekenen, breken en bouwen kon beginnen. De vraag van de gezelschappen was duidelijk, maar niet evident: ze hadden alle drie nood aan een degelijke kantooren repetitieruimte. Samenwerken op vlak van infrastructuur drukt kosten en lasten. Daarbij bevordert het de dynamiek tussen de drie toneelgroepen, zowel op organisatorisch als op artistiek vlak. Zonder te moeten inboeten aan eigenheid (en eigenzinnigheid). Maar ook binnen de gezelschappen verkleint de afstand tussen de zakelijke en artistieke werking nu organisatie en creatie onder één dak verenigd worden. Artistieke dynamiek, interdisciplinariteit en kruisbestuiving
Xxxx, Xxxx↑
Matterhorn, Stef Stessels↑
komen er ook doordat Matterhorn de deur wagenwijd openzet voor jong talent, artistiek experiment en initiatieven uit de buurt. Alle drie willen de gezelschappen een sterke plaats innemen in hun kleurrijke nieuwe buurt, en Matterhorn een duidelijk sociale dimensie geven. Dat bewijst ook de samenwerking met vzw Kopspel, co-promotor van het project. Kopspel heeft als missie laaggeschoolde allochtone jongeren en nieuwkomers kansen te bieden binnen de brede culturele sector. Jongeren uit het atelier Het Keerpunt binnen de constructiewerkplaats Brede School krijgen de kans om mee te werken aan de eerste en de laatste fase van de verbouwing. Maar ook na de renovatie wil Matterhorn de toegang openhouden voor de buurtbewoners: ze krijgen de mogelijkheid om gebruik te maken van de ruimtes voor buurtprojecten en zullen steevast uitgenodigd worden op toonmomenten en try-outs. Omdat de repetitiezalen niet geschikt zijn voor het ontvangen van een groot publiek, is de band met de diverse kunstorganisaties uit de buurt erg belangrijk. ROMA en Rataplan zijn geen concurrenten, maar juist goede partners. En ook het andere Antwerpse samenwerkingsproject De Studio stapt mee in het netwerk. Matterhorn staat voor de
creatie en de repetitie, bovengenoemde organisaties leveren de ruimte voor presentatie. Maar zover is het voorlopig nog niet. De meest intensieve fase van de renovatiewerken gaat nu van start. Voor het ontwerp werd beroep gedaan op architect Joachim Walgrave en Buro Bouwtechniek. Zij leverden onder andere de expertise op het vlak van akoestische studie. Met de technische medewerkers van de verschillende gezelschappen werd grondig uitgezocht wat hun specifieke noden en eisen zijn. Het intensief overleg vormde het uitgangspunt van het ontwerp. Het lijkt een evidentie dat een dergelijke ruimte volledig in functie staat van de gezelschappen en hun creaties. Toch is dat helaas vaak niet het geval. Wat meteen opvalt bij het betreden van het gebouw, nu nog een bouwwerf, is de lichtheid en het immense volume in diepte èn hoogte. Het pand bestaat uit vier bouwlagen, en is 15 meter breed op 40 meter diep. In de diepte bestaat het gebouw duidelijk uit drie zones. Het voorste deel van het pand - aan de straatzijde - is voorzien voor kantoorruimtes op verschillende etages, met op de eerste verdieping de kantine en ontmoetingsplaats. Dit deel van het pand blijft nagenoeg intact, de investering is minimaal want er wordt op een doordachte manier gebruik gemaakt van de bestaande
DE KUNSTBERG LIGT IN BORGERHOUT STEPP | 39