31
Amsterdam is Madrid niet. In de Noordwest Europese delta ligt een ander soort stad dan op de Spaanse hoogvlakte. En dat blijft nog wel een tijdje zo, de geologie en de processen die daarbij horen zijn over lange tijd constant. De aanpassing aan een nieuw klimaat kan daar mooi op inspelen. In het boek De Gewortelde Stad/Rooted City is de ontwikke ling van steden onderzocht, in relatie tot het landschap waarin ze liggen. De eerste steden zijn ontstaan op plekken waar meer dan genoeg voedsel verbouwd kon worden: vruchtbare gronden met water in de buurt. Al snel werd een goede verdediging belangrijk; ligging aan een bocht in de rivier, of op een makkelijk verde digbare heuvel. Later ontstond industrie daar waar belangrijke grondstoffen aanwezig waren. De producten van landbouw en industrie werden verhandeld; daarvoor was een strategische lig ging belangrijk langs handelswegen over zee, rivier of weg. Deze factoren waren door de eeuwen heen bepalend voor de kansen van een stad; een gunstige landschappelijke omgeving leidde tot groei, een ongunstige tot stagnatie of zelfs verval. Klimaatverandering stelt steden voor nieuwe problemen. Ze moeten een bijdrage leveren aan het terugdringen van de CO2-uitstoot. Maar bovenal moeten ze zich nu al aanpassen aan de verandering. Eigenlijk zijn ze daar ook al lang mee bezig. Daar bij bepaalt het landschap waarin zij liggen welke problemen ze ondervinden en welke kansen ze krijgen. Die zijn overal anders. De natte deltastad Amsterdam ondervindt andere aanpassings problemen dan Madrid op de droge Spaanse hoogvlakte. Een
