Hartfalen anno 2010: toenemende incidentie van hartfalen
Dr. Tom Mulleners, Cardioloog Door de vergrijzing van de bevolking en verbetering van de levensverwachting van hartpatiënten, neemt de incidentie van hartfalen indrukwekkend toe. Hartfalen is het eindpunt van een aantal cardiale aandoeningen die gepaard gaan met structurele of functionele aantasting van het hart, waardoor het zich niet meer goed vult of leegpompt. De klinische kenmerken van hartfalen zijn: dyspnoe, vermoeidheid en tekens van vocht retentie zoals oedeemvorming, gestuwde halsvenen en crepitaties bij longauscultatie.
Twee mechanismen spelen een rol in het ontstaan van een verminderde cardiac output: systolische en diastolische dysfunctie. In de meeste gevallen treedt systolische dysfunctie op de voorgrond, hoewel de laatste jaren meer en meer aandacht gaat naar de diastolische dysfunctie. Systolische en diastolische dysfunctie zijn beiden het gevolg van verschillende etiologiën. De meest voorkomende oorzaken van systolische dysfunctie zijn ischemisch hartlijden, idiopathisch gedilateerde cardio myopathie, hypertensie en kleplijden. Effectieve behandeling van hypertensie heeft ervoor gezorgd dat coronair lijden de belangrijkste oorzaak van hartfalen is geworden. Nochtans wordt ernstig
18
intro januari 2010
coronair lijden slechts vastgesteld bij 7% van de patiënten die zich initieel presenteren met een gedilateerde cardiomyopathie. Ondanks verbeteringen in de behandeling van hartfalen blijft de mortaliteit erg hoog. Patiënten dienen vaak te worden opgenomen. Hoewel de ernst van hartfalen over het algemeen toeneemt, is de in-hospitaal mortaliteit en de opnameduur afgenomen. De mortaliteit tot dertig dagen na een opname lijkt echter weinig of niet te zijn afgenomen. De langetermijnoverleving van patiënten met hartfalen, is de laatste vijftig jaar weliswaar verbeterd, maar
niet spectaculair, zoals bewezen door de Framinghamstudie: mortaliteit na één jaar van 30% naar 28% bij mannen en van 28% naar 24% bij vrouwen. Na vijf jaar bedraagt de mortaliteit bij mannen 59% en bij vrouwen 45%. Dit houdt in dat tegenwoordig nog steeds één op twee patiënten die zich voor de eerste maal presenteren met hartfalen, binnen de vijf jaar overlijdt. De overleving van patiënten met hartfalen is afhankelijk van een hele reeks factoren. Eén van de belangrijkste factoren is de etiologie van het hartfalen. De slechtste prognose hebben patiënten met ischemisch hartlijden, toxische cardiomyopathie (bvb. door