SRIJAN 2019

Und e rt h ec r a s h i ngwa v e s , wa s h e da wa yb yt h es a l to f t h es e a , as h i p t r a v e r s e st h eni g h tb e c a u s eo ft h el i g h t h o u s e .

No tj u s tg u i d a nc eb u t a l s oah o p eo f b e i ngi nt h er i g h t d i r e c t i o n, al i g h t s o u r c e , al i g h t h o u s e b r i ng sma n yl o s t s o u l st ot h e i rh o me .

Anu n p o p u l a ro p i ni o ns a y s , y o ua r eno t j u s t t h el o s t s o u l l o o k i ngf o r al i g h t h o u s e , y o ud o nt ne e dt h eh o p eo f al i g h t h o u s ef r o mt h ewo r l d , b e c a u s ey o ua r ey o u ro wnl i g h t h o u s e .

Y o ua r et h el i g h t s o u r c ea ndt h e s a i l o ru s i ngi t t o o .

Dr a wi n s p i r a t i o nf r o mt h es e l f b e c a u s e , YOUAREYOUROWNLI GHT

Ge n e s i s

Na t i o n a l In s t i t u t eo f Te c h n o l o g y H a mi r p u r(H .

P)

T h ef l o wo f t h e i n ko ne mb o s s e dp a p e r , t h e c o l dt o u c ho f me t a l , e l e g a n c e o f t h e n i ba n de v e nt h e w o n d r o u s c a pe x c l a i ms t op o u r w o r d s o f s o u l f u l t h o u g h t s a n d p u n c t u a t i o n s o f n u mbp a u s e s .

S a i l i n gt h r o u g ha l l t h e d i l e mma , c o n s t r a i n t s o f mo d e r nw r i t i n g , d e p t h s o f c l a s s i c l i t r a t u r e , t h e w r i t e r c r a f t s p e r f e c t p i e c e s o f p r o s e a n dp o e t r y .

T h e i d e a b a l a n c e o f h u e s a n dc o n t r a s t s , t h e u n k n o w i n gp h y s i c s i n d i r e c t i o n s o f l i g h t s a n ds h a d o w s , t h e i n s e n s i t i v e s e t t i n g s o f I S O , s h u t t e r s p e e da n da p e r t u r e , i t i s a s t o u n d i n gh o we y e s o f t h e p h o t o g r a p h e r c o o r d i n a t e w i t ht h e p i c t u r e i nmi n do f c l i c ka t j u s t r i g h t mo me n t .

T h e i n s e n s a t e s t r o k e s o f b r u s h , t h e s t r e a ms o f t i n t s a n ds h a d e s o n p a r c h e dp a p e r o r ma y b e t h e d e l i c a c yo f i P A Dp a t t e r n s a n dc o l o r s f o r t h e a r t i s t , t h e s k e t c h e s , p o r t r a i t s , d i g i t a l a r t a n dp a g e s o f a p u b l i c a t i o n .

Vi s i o n D I S C L A I ME R: T h e i d e a s a n dt h o u g h t s o f c o n t r i b u t i n gw r i t e r s a r e s o l e l yt h e i r r e s p o n s i b i l i t y .S R I J A Ne d i t o r i a l b o a r di s n o t a n s w e r a b l e f o r a n yd i s c r e t e a r g u me n t a t i v e

" T ob u i l da v i b r a n t mu l t i c u l t u r a l l e a r n i n ge n v i r o n me n t f o u n d e do nv a l u e b a s e da c a d e mi c p r i n c i p l e s , w h e r e i na l l i n v o l v e ds h a l l c o n t r i b u t e e f f e c t i v e l y , e f f i c i e n t l ya n dr e s p o n s i b l yt o t h e n a t i o na n dg l o b a l c o mmu n i t y "

Honour a bl e Cha i r per s on BoG Pr of .Cha ndr aS ha k her

I ti she a r t e ni ngt onot et ha tNI THa mi r puri sc ont i nui ngwi t ht hehe a l t hyt r a di t i onofpubl i s hi ngi t s17t he di t i onof I nsti t ut ema ga z i ne" SRI J AN"201819i s s uei sout i nt heha ndsofr e a de r s .

Not onl ydoe ss uc ha ne nde a voure xhi bi t t heNI Tc ommuni t y' swr i t i ngs ki l l sa r t i c ul a t i ona nde xpe r i e nc es ha r i ngbuta l s opr ovi degl i mps e sofl e a r ni ngpr oc e s sofl i f ea ndc a r e e r .

Thec ont r i but i onofa r t i c l e se t ct ot hema ga z i nebot hofge ne r a l i nt e r e sta ndt e c hni c a l na t ur e ha veus ua l l ybe e nofhi ghqua l i t y ,e voki ngi nt e r e stofa l lt ypeofr e a de r s . f Thedyna mi s mmi r r or e dt hr oughe a c hpa geoft hema ga z i nepor t r a yst hewe l l e sta bl i s he dmul t i l i ngua la ndmul t i c ul t ur a le nvi r onme ntoft heI nsti t ut e .

Al ongwi t hpl a yi ngt her ol eofna t i onbui l de r s , t hestude nt sofNI THa mi r pur a r ec a pa bl ee nought oa ddt ot hel i t e r a r yr e s our c e soft hec ount r y .Ia m pr oudt os a yt ha tt heI nsti t ut eha snotonl y be e na bl et opr oduc ewor t hye ngi ne e r sbuta l s ove r ygooda r t i stsa ndwr i t e r swi t hdi ve r s ec a pa bi l i t i e s . n Is i nc e r e l ypr a i s et hec ont r i but or sofa r t i c l e sa ndot he rma t e r i a l i nt hema ga z i newi t ht hef ondhopet ha t t her e a de r s , whe t he rstude nt f a c ul t yorot he r swoul de nj oyr e a di ngi t a ndt hei nsti t ut ewi l l br i ngout mor ee di t i onsoft hi sma ga z i ne .Iwi s hi ts uc c e s sa ndwi der e a de r s hi p. s

नदे शक का सं दे श

डी न ( छा क या ण) कासं दे श

ो . वनो द या दव

ो .ए.एस. सं घा

मझ यहजा नकरस दय स नताकाअनभ हाहैक र ा य ौयोगक संथा नहमी र पर ुे ुवहोर ुअपनीवाषक प का सज न क ा 1 7 व ा ं स ं क र ण क ा श त क र न े ज ा र ह ा ह ै । ‘ स ज न ’ प क ा क ा न ा म ह द य क ो न व न म ा ण क आशा औरउ ला स ृ ृ से भरदे ताहै ।

एक प कानवा चा रऔरि ज ा साको े र त कर नेके लए एक मजबत ण हैऔरमझ ा य ौयोगक ू उपकर ुेर संथा न, हमी र पर ण ,सज 19 कोआप सभीकेसम तत ुक वाषक प कासज ु ृन के17 म संकर ृन 2018कर तेह ए द य त ल स े स न त ा क ा अ न भ व ह ो र ह ा ह ै । ु ु

सज नके सभीर चनामक औरक पना शी लमित क वा ले लो ग केलएउनके मनो भा व कोजनसा माय ृनप कासंथा तक पह चा ने कामं च दा नकर तीहै तथायहा ं के बह सा ंकृ तक एवं बह भा षी यवा ता वर ण कोएकामताके सूम पर ो ने का ु ु ु अ वती यका यभीकर तीहै जोक इससंथा नक र ा यपहचा नक आधा रशलाहै ।

सज ा य ौयोगक संथा न हमी र पर ग केअनभ दगा र पल , मृ तय ु केलो ुव ,या ृन प का तवष र , उपलिधय आ द सभीकोसं क लत कर नेकेसा थ सा थ ह हमा र ेसमा ज और व याथय म जा ग कताकाएक बह त महवपण य कर तीहै ।सज शासेह यव ओंके सा रके लए ू का ुामित क क साहय कला ृन प काहमे ु उ ह मं च दा न कर तीर ह है ।

वा ल सम तगतवधय काबा रक सेया पक ववर ण सज े शै णक स केदौ र ा नसंथा नमहो ने ू ृनप कापर कर तीहै जोक इससंथा नके बा र े मि ज ा सुयितय केलएएक का र गा रमा गदशक साबतहो तीहै ।

तत ु

मसं का य भा रसज डॉ .सर ो ज ठा कु र, सज पा दक यस म त तथाइससंकर ण क सफलतासे य अथवा ृन, ृनछा सं अ य पसे जड़ ह एसभीलो ग के अमूय या स क सर ा हनाकर ताह ं । ुे ु ू अं तममईवरसे सज पक पा ठक समद यके सख वनक का मनाकर ताह । ँ ुनप काकेया ुा ुीएवंव थजी ू

संथा न म मे र ेअभीतक केका यका ल म मने यह दे खाहैक सज व संथा न केछा और शा सन ृन प कासदै केबी च म सं चा रसे तुकेतौ रपरका य कर तीर ह है ।सज यन म हमा र ेसंथा नक र ा य, ृन प कासह मा बह सा ंकृ तक , बह भा षी य एवंववध संकृ त काआईनाहै । ु ु म सं का य भा र डॉ .सर ो ज ठा कु रएवम सज पा दक य स म त तथाइस संकर ण क सफलतासे य ृन छा सं अथवाअ य प सेजड़ ए ह स भ ी य ि त य क े अ म य य ा स स र ा ह न ा क र त ा ह ं । ुेह ू ु ू अं त म म ईवरसेप काके या पक पा ठक समद य केसख वन क का मनाकर ताह ं । ुा ुीऔर व थ जी ू

मद य बउ ा ि ह तँ ि कइ सब ा रह म ा र े स ंा नकव ा ष कप का " स जन ृ " का 1 7व ा ं स ंर ण का शतह ो र ह ा ह ।ह ै मल ं ब ी अवधस े " स जन ृ " प का का स फल ं ं स ं प ा द नकर त े आर ह े ह ।स म यकअित ी यचा लक े स ा थस र ू त े पर वत तह ो त ी ह , न ा मपर वत तह ो त े हले ि कनजो ची जन र ं त रह ै व हह ै वा थ य ो मअप न े भा व ो को कर न े क त ंत ा ए व ं उ न क े ले खनक े म ामस े स ो चको ए का थम क पद े न े काढ़नय । ं ं ं ं ग जर ु त ेएव षक े स ा थ" स जन ृ "स म अन भव ु ो ,फ ु तचो , भा व ो कअभ ए व ं य ा द ो क े छा य ा चस ंहको भली भा ं तए व ं स चा पस ु े ए कत ं ं कर त ी ह ै ए व ं इ सए की कर णक े स ा थह ी य हवा थ य ो मस ा ि ह कए व ं भा व ो क े भली भा ं तआद ा नद ा नका स जनभीकर ृ त ी ह ।स ै ंे पमर ाी य ौो ग क स ंा नह म ी र प रक ु े भू त , व त म ा नए व ं भव को जो ड़ न े व ा ली प का ह । ै ं मसद यइ सस ंा नक ेन द े शकका धव ा दकर त ीँ ,ज ो न े इ सप का क े स ं चा लनए व ंका शनमस ं प णस ू ह य ो गि द य ा ।इ स क े स ा थह ी मप का क े म ु ं स ं प ा द कए व ं स ं प णस ू जन ृ स म हको ू इ सप का क ेका शनमलग ा एग एअथ कय ा स ो ए व ं स म यक ेलएआभा र कर त ीँ । मस भी य ो ग द ा न कत ा ओं को उ न कर चन ाकए व ं वा र तर चन ा ओं कस ह भा ग त ालएध व ा दकर त ीँ ।मआशा कर त ीँ ि कय ो ग द ा न कत ा ए व ं स ह भा ग ीन र ं त र इ सप का क े स ं प ा द नमस ह य ो गकर त े र ह ग े । ।

E D I T O RI NC H I E F

स जनप का ृ क े 1 7वस ंर णको आपस भी क े स म ु तकर त ेएम झेद ु य त लस ेस ा का अन भवह ु ो र ह ा ह । ै स जनप का ृ न ा क े व लह म ा र े स ंा नका आई न ा पह ै अप त ु य हस ंा नक वव धत ा ओं को ए कस ूम े प र ो न े त थ ा ं ं स ा म ा जकजा गकत ा जै स े म हप णका ू यको अं जा मद े त ी ह । ै ह म न े प र ू े व षक े द ौ र ा नस ंा नक ेवभन ि कत य ो क े अन भव ु ो ं , य ा द ो , भा व न ा ओं औऱ त भा ओं को स ं जो य ा ह ै जो कअप न े आपम े अं त म नको उा सस े भर न े य ु का यह ।स ै जनस ृ े जु ड़ े ं ं स भी लो ग ो क े स ा थब त ा य े ग एप लआजी व नअव र णी यह ।स ै जनक ृ े स दो क े स ा थप का स े इ सस ंर णक े स म ा कलन कय ा​ा म े म झे ु बतक ु छस ी खन े कोम ला । मआशा कर त ाँ कस जनक ृ े इ सस ंर णक व ष य वु ' आ द ी प : भव ' ह म ा र े ं प ा ठ को को अव ह ीे र णा द े ग ी औरआप क ेद यक े म म -स थ लको शकर े ग ी ।औरअं तम े मइ सस ंर णकस फलत ा स े ं ं त थ ा अ पस े जु ड़ े य ो त थ ा स ब स े म हप णह ू म ा र े प ा ठ को का अभन ं द नकर त ां ।

D E S I G NH E A D Iha vebe e napa r tofSr i j a ns i nc emyfir stye a rofc ol l e gea ndha vewi t ne s s e dt hema ki nga ndt he ha r d wor ki nvol ve di nc r e a t i ngt hema ga z i nef ort hepa st t hr e eye a r s .

But t hi sye a rwa sdi ffe r e nt f ormei nva r i ousr e s pe c t s .

Be f or et hesta r t oft hema ga z i ne , Ide c i de dt oc ha ngemype r s pe c t i vef orSr i j a n,bot ha sa t e a ma ndt hema ga z i ne .

Ic hos et ovi e wi ta saf a mi l y , r a t he rt ha nj ustat e a mofde s i gne r sorwr i t e r s .

Ide c i de dt ovi e wSr i j a na sac r e a t i onr a t he rt ha nj ustama ga z i ne , r a t he r , api e c eofa r t i nwhi c he a c hpa ger a di a t e s t hei ndi vi di a l i t yoft hepe r s onwhoha sc r e a t e di t.

Thi sc ha ngei npe r c e pt i onhe l pe dmet ogi veaf r e s h sta r t t ot hepr oc e s sa ndIl e a r nt t oa ppr e c i a t et hea r t of c r e a t i one ve nmor e .I nt hepr oc e s s ,Ic ha nge dmy de fini t onof" Cr e a t i on" .Forme ,Cr e a t i ngi sgi vi ng t hewor l dapi e c eofyoui nt hef or mofyoura r t .

Ibe l i e vet hr ough Sr i j a n,e a c h me mbe rha sdonet he s a me .

Ihopee ve r yr e a de rc hoos e st ovi e wt hema ga z i nea sape r f e c ta s s e mbl yofa l lt he s epi e c e s .Eve r y ye a rt hea mountofe ffor tputi nt hema ki ngofSr i j a ni sbe yondme a s ur e .

Ea c hpa geha sastor yt ot e l l , l ong hour soffindi ngi ns pi r a t i on,de s i gni nga nde di t i ng.Thi sye a rwa snoe xc e pt i on.But ,i twa sdi ffe r e nta sI me nt i one de a r l i e r .

Thi sye a r ,e a c hpa geha sas oult oo.

Thi se di t i oni sar e s ul toft hehe a r ta nds oulputi n byt heme mbe r sa ndwehopet ha ti tha st r a ns pi r e di ne ve r ypa ge

E N G L I S HH E A D H I N D I H E A D

इ सआधु न कस म यम े जबस बक ु छइ ं ट र न टप े रउ प ल ह , ै ए कऐ स ी प का का स जनकर ृ न ा जो स ब क े म नम त ु ा ब कह ो , थ ो ड़ ा म ु लस ा का मह ो जा त ा ह ै प र ं त ु व षस े अग रइ सका मको को ईस ं प ा द कयआस ा न ी स े कर त ी आर ह ी ह ै त ो व ो ह ै ट ी मस जन।आजक ृ े स म यम े जब ं ि ह ीस फस ा म ाब ो लचा लत कह ी स ी म तर हग य ी ह , ै ह म ा र े स ंा नक े र चन ा का र ो न े अप न ी कलाकले खनशै ली स े स म य-स म यप र ं स ब का ा नखी च ा ह ै औरस जनन ृ े ह म शा े स े ह ी उे प का य ा OPENMI Cक े म ामस े अप न े अफ़ा ज़स ा झा कर न े क ेलएए कम ं च ि द य ा ह । ै स जनक ृ ेस जनम ृ े य ो ग द ा नद े न ा म र े े लएप र मस ौ भा कब ा तह ै और4व षत कइ सस ं प ा द कयसमतस े जु ड़ े र ह न ा ए कशा न द ा रऔर ं अव र णी यअन भवर ु ह ा ह ै जह ा ं लो ग ो स े ह म शा े ए कपर व ा रजै स ाे हभीम ला औरका फक ु छस ी खन े को भी ।म ै उी दकर त ाँ ि क ं ं स ंा नक वभत ा औरस म छाो क ृ त य ो को ब ड़ ी ह ी खू ब स र ू त ी स े स म ट े ेय े स जनका ृ य हसह व ा ँ स ंर णआपलो ग ो को जर प स ं दआए ग ा ।

Shebur i e dhe rt hought si nt hea bys sofhe r c ons c i ousva ul tunt i loneda y ,ahi ntofa c ha s ma ppe a r e dgl e a mi ngwi t ht hepr omi s e ofabe t r a ya l .Thec ha s m de e pe ne da ndout c a mepour i ngas ymphonyofe mot i onsa nd t hought sl ongf or got t e n.Whydohuma nswr i t e ?I nmyopi ni on,i ti sbe c a us ewr i t i ngi sa ne xpe r i e nc et ha tgi ve sf r e e domunt oone s e l fl i kenoot he ra ndwha ti sbor neoft hi se xpe r i e nc ei ss i mpl ybe a ut i f ul .

AndIa mpr oudt oa c knowl e dget hepa r tt ha tSRI J ANpl a ysi ne na bl i ngt hi se xpe r i e nc e .

Ia mhonour e dt oha vebe e na pa r toft hi st e a mt ha tl e ndsapr omul ga t or yc a nva st ot hef r a nt i cs c r i bbl e se t c he di nt hemi ndsofs e ve r a l‘ mus e r s ’a nd pr ovi de st he mwi t ha nout l e tt ounbur de na nds ha r et he i rt a l e s .

Iwoul da l s ol i ket ot a ket hi soppor t uni t yt ot ha nkmyt e a ma ndt heSRI J ANj ungooswhos epr ove r bi a l bl ooda nds we a t , a ndt heoc c a s i ona l na khr a sa nddr a ma she l pe dbr e a t hel i f ei nt ot hema ga z i ne .

Thi se di t i onwoul dn’ t ha vebe e npos s i bl e wi t houtt hi sbundl eoft a l e nt .

La stl y ,Ihopet hi sfinee di t i onofSRI J ANi ns pi r e smor epe opl et oe xpe r i me ntwi t ht he i rc r e a t i vepe r s ona s .SRI J AN a wa i t syourc ont r i but i ons !

Bha r a t

Ek Shr e s ht h

E BS Ba k aE kBha r a tE kS hr e s ht aBha r a ti sas t ude nte x c ha ngepr ogr a m byt hegov e r nme ntofI ndi at oc onne c tNI Ts t ude nt sf r om a l l ov e rI ndi a .Ac oupl eofs t ude nt sf r om NI T si nI ndi av i s i tt heNI T c a mpusofadi ffe r e nts t a t ef orac oupl eofda y s , s e e i ngane wc ul t ur ei na not he rc a mpusofna t i ona li mpor t a nc ea l t oge t he r .NI T Ha mi r purha d5s t ude nt sv i s i ti t sc a mpusi nt hemont hofJ a nua r y f or1we e k .

Amont hpr i ort ot hi s5s t ude nt sf r omNI THa mi r purv i s i t e dt hec a mpusof NI TCa l i c ut .He r e ’ sagl i mps eof bot ht hee x pe r i e nc e sbyt heE BS Ba s s oc i a t e ds t ude nt sf r om bot ht hec ol l e ge s t he ms e l v e s-

Wi t ha l l ba gspa c k e dI wa sa l l s e tt ol e a v ef orDe l hi .

I ha de x c i t e me nti n myhe a r twi t hat i ntof f e a ra sI wa sgoi nga wa yf orawhol ewe e kwi t h s omepe opl et ha tI di dn' tk now, t oapl a c eI ha dne v e rbe e n.

I me tt he t e a ma tt hea i r por ta ndwi t hi nhour swewe r ei nCa l i c ut .

T hec a mpusofNI TCa l i c utwa sbe a ut i f ulwi t hi t s c e nt e rofa t t r a c t i on' T heCr ow S hi t ' .T hes t ude nt s a ndf a c ul t ywe r ev e r ywe l c omi ng.

T he ye v e nt hr e w usas ma l l we l c omi ngpa r t y.

T hemome ntwewe r e s e r v e dhotwa t e rIc a met or e a l i z ehowdi ffe r e nti t wa sf r omt henor t h.

‘ I twa sac ol dda yofDe c e mbe r ,2018a ndIwa s t r a v e l l i ngba c kmyhome , f r om awor kIha d, s i t t i ngi naj a mpa c k e dge ne r a l c oa c hof I ndi a nRa i l wa y s .L ook i nga ta l lt hos edi ffe r e ntf a c e sa nd wonde r i nga boutt hepopul a t i on.

Ami ds tt hi smy phoner a nga ndt heguyont heot he rs i dec ongr a t ul a t e dmet ha tIwa ss e l e c t e df orE kBha r a t S r e s ht aBha r a tS t ude nte x c ha ngepr ogr a m.

I twa st ha tda y&t hel a s tda ya tNI T H,t het i me pe r i odi nbe t we e nt he s eda y sde s c r i be st hemos t be a ut i f ule x pe r i e nc e sofmyl i f e .

E v e nnow, wr i t i ng t hi si sma k i ng me nos t a l gi c ,r e mi ni s c i ng t hos el ov e l y5da y sI ha di nHi ma c ha l .

NI T H,undoubt e dl y ,ha s a be a ut i f ulc a mpus whe r ey ouc a nge tv i e woft hes nowyHi ma l a y a n r a nge s .I nt hos e5da y sIha dk nownmor ea nd mor ea boutHi ma c ha lc ul t ur e ,t hepe opl e ,t he i r a r c hi t e c t ur e , a ndl ov e dl e a r ni ngP a ha r i l a ngua ge .

Onea ma z i ngt hi ngIobs e r v e dwa st ha ta l mos t e v e r ype r s oni nNI T Hi r r e s pe c t i v eofwhe r et he y r om ha v eha ppi l ya da pt e dHi ma c ha l i c ul c omef t ur e .

P e opl ewon' tmi s sac ha nc et oe nj oyNa t i on a nyoc c a s i on.T hee x pe r i e nc eofusbe i ngt he c hi e f gue s ta tE BS Bc e r e monya ndt hos ewonde r f ul pe r f or ma nc e sbyt hec ul t ur a l t e a msf orus

Idharhinazdeekhaimer aghar .

Yahame2006meayat ham .Is s e pehl emene24s aalfaujmenaukr i kar it himene.

Kaibaars al ar yl at eHoj at ihai aurpai s ebadht ehait oht i mes e nahiMi l t e.

Wai s et ohpehl e1 7di nkichut t i mi l t it hi1 .

5s aalpehl es echut t i kaatdi yahai .

Hum chaht ehyel aguhoPardi r ect orSahabt akbaathinahipahuchi

gharmei nbi wi hai ,2bache hai n,l adki naukr ikar t i hai ,l adka s t udykarr aha hai ,pehl eBCA kius neabaccountkis t udy karr ahahai .

F u n d a m e n t a l P h y s i c s दस ाउदा हर ण हैजल म तै र तीह ई ना व का ।ना व से ूर ु उतर तेसमय ि जतनीता क़त सेहम क़दम आगेबढ़ा तेह ठक उतनीह ता क़त ना व परपी छेक ओरलगतीहैऔरना व वपरत दशाम गतमा न हो जा तीहै । दस ाउदा हर ण हैजल म तै र तीह ई ना व का । ूर ु ना व सेउतर तेसमय ि जतनीता क़त सेहम क़दम आगे बढ़ा तेह ठक उतनीह ता क़त ना व परपी छेक ओरलगतीहैऔरना व वपरत दशाम गतमा न हो जा तीहै ।

तमा म मआ द ु इन केबा ह आ इ त न ा य े स ा फ़ ह ै , ु क ख़ ता कत केअसर काबर ा बर खला फ है । चलोउदा हर ण के लए र ॉ के ट क बा त कर तेह, र ॉ के टम ि जतनीतीता के सा थ जलता ह आ ु धन नी चेसेनकलता हैठक उतनीह ता क़त सेर ॉ के ट ऊपर क दशा म गतमा न हो ताहै ।

ब दलतेवक़ त कीचा ् ले = त् ं वर ण ज़मा नेकीचो टे =बा ं हर ीबल र ख़ = दि ु शा जि स् म = द् र व् यमा न वा लीवस् तु ु

Ia m Ps i , butnotv e r ys hy , butIha v ea t t i t udel i t t l eabi thi g h l i k eas i nwa v e , myha ndsa r ewa v y Ia ms i ng l ev a l ue d, nowhe r ehe a v y c ont i nuouse v e r y whe r e ,r s tde r i v a t i v ea swe l l a ndov e r a l l , Ia ms qua r ei nt e g r a bl e Ia m as t a t eofaqua nt um me c ha ni c a l s y s t e m undoubt e dl yIha v equa nt um l e v e l wi s dom Ia ma bl et opr e di c tt hef ut ur e i fi g e tt hepr e s e ntf e a t ur e Ia mv e r yg e ne r a l , nota ne x c e pt i ona l c a s e Mybe a ut i f ul homebe l ong st oHi l be r ts pa c e Ia ms e r v a ntofS c hr oe di ng e r ' swa v ee qua t i on na l l yIg i v ey out i nywor l d' ss ol ut i on i fy oua r er e a dyt opa ye noug ha t t e nt i onIwoul dbe ha ppyt or e duc e y ourt e ns i onIa m pos i t i ona ndt i me , de pe nde nt , pe opl ea r el ov i ng mea sawa v ef unc t i on Onec a nwr i t emeS HIi ns t e a dofPs i Sme a ns S c hr oe di ng e r ’ spi c t ur e Whe r eS t a t el ov e st i me , Obs e r v a bl e sha t et i meH me a nsHe i s e nbe r g ’ spi c t ur e Whe r eS t a t eha t e st i me , Obs e r v a bl e sl ov et i me Ime a nsI nt e r a c t i on’ spi c t ur e Whe r eS t a t ea ndObs e r v a bl e sbot hf ol l owi ng t het i met ha ti sa l l not hi ngbutqua nt um r e g i me .

Wr i t t e nby : Dr .

S a t e ndr aKuma r Fa c ul t y , S c hoolofBa s i cS c i e nc e s I I I TUna , NI THCa mpus

Who, i nt hi swor l d, i st r ul ya wa r eoft heenor mouspowert ha tdr ea msha v ei na nyi ndi v i dua l ’ sl i f e?Per ha psi ti sonl yt hei ndi v i dua l hi ms el f whoha se x per i enc edt hedr ea mt ha tc a nunder s t a ndi t ss i gnic a nc e .

I tma ybes ur pr i s i ngt o ndoutt ha tt her ea r es c i ent i s t st ha ta c t ua l l y under t a k er es ea r c hi nt he el dofdr ea mi ng.

But t ha tdoes n’ tmea nt heys pendt hei rent i r el i v es s l eepi ngf or24hour ss t r a i ght !

s ur r oundi ngsi ny ourdr ea m.

Nowc ompa r e t het wo.

I fy ou ndt heenv i r onmenta r ound y out obedi ffer enti nc ompa r i s ont ot hes t uff y ous eeonanor ma l ba s i s , y ou’ r emos tdeni t el yi nadr ea m.

Hy pot het i c a l l yher e , j us tt r y t oi ma gi ney our s el fs pendi ngamov i eni ght wi t hy ourf r i endswa t c hi ngT heNuna nd ha v i nga ni nt r a c t a bl eni ght ma r ea f t er wa r ds .

T heonl yt hi ngy ouwa ntt odor i ghtnowi st o getoutoft hes heerhor r ora ndhel pl es s nes s Dr ea msa r ei ndeeduni que , a nda l s ov er ypec u- a sf a s ta spos s i bl e . l i a r .

T her ea r emoment swheny oua r ea bl et o c ont r ol y ourdr ea ms , wheny ouc a nwa k eup Howwoul dy oudot ha t ?Y ouwoul ddea l wi t h f r om y ourdr ea ma twi l l , a ndt hent her ea r e i tbys i mpl ya c k nowl edgi ngt hef a c tt ha t t i meswheny ouha v ea bs ol ut el ynoc ont r ol ov er y ou’ r edr ea mi nga boutt heent i r et hi ng.

J us t t hem.

T her ea r et i meswheny oudr ea ma bouta t ha tmer ei dea , ofy oua c c ept i ngy ourdr ea m pa r t i c ul a rs i t ua t i onorev ent , a nds omehowwi t - a si ti s , wi l l beenought ogi v ey out henec es a r yi nners t r engt ht oes c a pey ourdr ea ma nd nes st ha tev enta c t ua l l yoc c ur r i ngbef or ey our s err ea l i t y . ey es .

T hi sf eel i ngi swha tpeopl egener a l l yc a l l ent “ dej av u” , t ha tma nyofy ouma ya l r ea dyk now.

Ofc our s e , dr ea msc a nbef r i ght eni nga swel l , I not her , mor edes i r a bl es i t ua t i ons , s uppos e wheny oudr ea ma bouts uper na t ur a l s t uff, or y ou’ r eha v i ngar ea l l ygr ea tdr ea m, ma y be s omet hi ngmor er ea l i s t i cbutequa l l yhor r i f y i ng dr ea mi nga boutar oma nt i cev eni ngwi t ht ha t t ha tma k esy ourbl oodr unc ol d. per s ony ou’ da l wa y sl i k edi nc ol l ege .

Y ou’ d nev erwa ntt ha tmomentt oend.

S oy ou S o, i fy ou’ r es uffer i ngf r om a nyoft hes epr ob- s i mpl yha v et oa c k nowl edget ha ty oua r ec ur l emss uc ha sni ght ma r esorunc ont r ol l a bl e r ent l yi nas t a t eofdr ea mi ng, a ndl ett he dr ea ms , s a ygoodby et ot hos et r oubl es , bec a us e dr ea m pr oc eeda si ti s .

Y ouwi l l obv i ous l ybe bl et odec i dewhet hert os t a yi nt ha tdr ea m I ha v ei ns t or ef ory ou, anumberofmet hods a t ha twoul dhel py out ogetr i dofy ourni ght - ort ogetoutofi t , butwhygety our s el foutof ma r esa ndgetapea c ef ul s l eepwi t hpea c ef ul aha ppymomenta ndr es i s toneoft hes i mpl e dr ea ms . pl ea s ur esofl i f e?Ofc our s e , i t ’ sent i r el ypos s i bl et ogetc ont r ol ofy ourdr ea ms , r ega r dl es s Now, i t ’ sr ea l l yi mpor t a ntt oga i nc ont r ol ov er ofhowi nt ens eors er eney ourdr ea msma ybe . y ourdr ea ms , s ot ha ty oudon’ tbec omeas l a v e I tj us tr equi r esda y sofpr a c t i c e .

Af t era l l , pr a c t oy ourni ght ma r es , a ndont heot herha nd, a r e t i c ema k esper f ec t i on! a bl et oenj oyagooddr ea mt ot hef ul l es t .

I ’ m goi ngt ot el l y oue x a c t l yhowt odot ha t : j us t Ass ur pr i s i nga si tma ys ound, dr ea msa l s o a c c eptt hedr ea ma si ti s !

Y ouha v et os i mpl ya c - pr ov i deat i nyi ns i ghti nt opos s i bl ef ut ur e k nowl edget hef a c tt ha ti ti sbutadr ea mt ha t ev ent si nl i f e , a ndt ha ti ss c i ent ic a l l ypr ov en y oua r ee x per i enc i ng, a ndgetonwi t hi t .

Now a swel l .

F ore x a mpl e , j us taf ewni ght sa goI ’ d t hi sma ys oundi mpos s i bl e .

Howonea r t hdo ha das ma l l , r ea l l yf r i ght eni ngdr ea ma bouta y ou ndoutt ha ty ou’ r edr ea mi ngwheny ou’ r e s ur pr i s equi zonPol y mer T ec hnol ogy( Oh, t he a c t ua l l yi nadr ea m?Y ouc a ndot ha tj us tby hor r or ! ) .

One neda ya sI gott oc l a s s , t heCR uddenl ya nnounc eda boutas uppos eds ur t a k i ngnot eofy ours ur r oundi ngswheni na s i s et es tont hes a mes ubj ec t !

F r om t henon, dr ea m.

J us tt a k enot eofy ours ur r oundi ngson pr ’ ddec i dedt oa l wa y sbewa r yofa nydr ea mI a na v er a geda y , a ndt hent a k enot eofy our I

ma yha v ei nt hef ut ur e .

Ni ght ma r ess houl dnev erbec omer ea l i t y !

Des pi t et he f a c tt ha tt hea v er a gehuma nbei ngf or get s90per c entoft hei rdr ea msmoment sa f t erwa k i ngup, i ti sa l wa y spos s i bl et oc ol l ec taf ews c r a psofi nf or ma t i on.

Keepadi a r yornot ebooknea ry ourbed.

Wheny ouwa k eupa f t err ea l i z i ngy ouha dadr ea m, r ec or da nyr a ndom t houghtt ha tma yha v ec r os s edy our hea di nt oy ournot ebook .

Asy oupr a c t i c et hi sea c ha ndev er yda y , i tma ybe pos s i bl ef ory ou. t or emembermor epr of ounddet a i l sa bouta nydr ea mt ha t y ouma yha v ei na nupc omi ngt i me T hepoi ntI ’ mt r y i ngt oma k ef r om a l l t hi si ss i mpl yt hi s : don’ tbea f r a i dt o dr ea m.

Ra t her , embr a c ei tl i k ey ou’ r emeet i nga nol df r i end.

Y ounev erk nowt ha t a nyf r a gmentofi nf or ma t i ony ouma ye x t r a c t f r om adr ea m mi ghtbe us ef ul i ns ol v i ngs omeof y ourper s ona l pr obl emsa s wel l .

Dr ea msdoha v et ha t powert ohel pones ol v et henumer ouspr obl emst heyha v et odea l wi t ha nda l s ot oev ol v ei nl i f ea nd, a ndt heyoc c urbec a us eoft he v er ys a mer ea s on.

T r yt o nda c onnec t i onbet weeny our dr ea msa ndt heev ent st ha t oc c uri ny ourl i f e , whet hert hey begoodorba d.

Al s o, don’ t f or gett onot ea nydet a i l sy ou woul ds t i l l r emembera f t ergoi ngt hr oughadr ea m.

Y ouma ya c t ua l l y di s c ov ers omet hi nguni que .

Any t hi ng.

Al l t hi sl ea dst os a y i ng, s l eep mor e!

Bunkt ha tc l a s sy ou’ da l wa y sha t edi nor dert oc a t c haf ew s nooz es !

L i edownony ourf a v or i t ebed, s eta s i dey ourphone , t a k ea ea t ha ndr el a x , c l os ey ourey es , a ndj us tgi v ei nt oy our deepbr i ma gi na t i on.

L ett het hought sa ndf eel i ngs ows pont a neous l y , whet hert heyr a ngef r om t r a nqui l t onef a r i ous .

I ndoi ngs o, y ouma yent eri nt oas t a t eof ei t herpa r a di s eorpur ga t or y .

Butwha t ev er y oure x per i enc esma ybe , y ouma ymos t l i k el ygets omes or t sofc l uesa st os ome oft hemos tpr es s i ngques t i onst ha t y ouma yha v ebeeni nqui r i ng a bouti ny ourownl i f e , orqui t e pos s i bl y , t hemy s t i f y i nguni v er s ei t s el f .

Needl es st os a y , dr ea mi ngi s gr ea t !

30

LOOK

31

32

33

34

35

36

37

I N T E R N S H I P E D I T I O N

P A R I S

g e r ma n y

a u s t r i a

J A P A N

u s a

MU MB A I

c h e n n a i

39

38 K y o t oU n i v e r s i t y T UWi e n

Wi p r o " Ca ughta mi ds tt hec ul t ur a l or t hodoxya ndt het a nt a l i s i ng t ent a c l esofmoder ni s a t i ons t a ndst hega t ewa yt oSout h I ndi aChenna i .

"Thi sc i t yl ef tmewi t hac hi l di s hl ongi ngt o s t a yher ef oral i t t l ewhi l el onger .

Hos tt ot hes ec ondl a r ges tna t ur a lur ba nbea c hi nt he wor l dMa r i naBea c h, bea ut i f ul t empl esboa s t i ngofSout h I ndi a nAr c hi t ec t ur ewi t huni quec a r v i ngsa ndi ns c r i pt i ons , exqui s i t ec hur c hesr emi ndi ngofChenna i ' shi s t or i cl i nkt o Chr i s t i a ni t y ,c ol oni a lmonument sa nd f unfil l ed a mus ementpa r k s ,Chenna iha ss omet hi ngf orev er y one-Bi r l a Pl a net a r i um a ndI I TMa dr a sf ort het ec hnophi l es ,Gui ndy Sna k epa r k , Ma dr a sCr oc odi l eBa nka ndAr i gna rAnnaZool ogi c a l Pa r kf ort hea ni ma l l ov er s , Cl i c k a r tMus euma ndt he Huddl es t oneGa r densofTheos ophi c a l Soc i et yf ort hephot ogr a pher sa ndal otofel a bor a t er es t a ur a nt st ha ts er v e c ount l es sv a r i et i esofdos aa nds pec i a l fil t erc offeef ort he f oodi es .I ta l s oha sal otofget a wa ydes t i na t i onsoutof whi c hI expl or edt hemos tone–Puduc her r y( t hough, I s t i l l l i k et oc a l l i tPondi c her r y ) .

TheF r enc hv i bei sexqui s i t ea nd t hec i t yi sa na bs ol ut et r ea tf ort hos ewhoenj oya l c ohol f ort hepr i c esa r edi r tc hea p.

Ii nt er neda tWi pr oL i mi t ed,Shol l i nga na l l ur ,Chenna i .I l ea r nthow t hei ndus t r ywor k s-how y ouwor k ,how y ou " c ode"a ndmos ti mpor t a nt l y ,how y oubeha v epr of es s i ona l l y .

Get t i ngoutoft he" s i r / ma ' a m"t r a di t i onweha v e i nc ol l egea ndc a l l i ngev er y bodybyt hei rna meswa sha r d butpl ea s a nta l t oget her .Iha dagr ea tt i mewi t hol da nd new f r i ends ;myc ol l ea gues c umc l a s s ma t esa ndmy‘ PGma t es ’ ma des ur emys t a yt her ewa samemor a bl eone.

I j us ts pentt womont hsi nChenna i butma dememor i esf or al i f et i mea ndI c a na s s ur ey ou, i fy ougeta noppor t uni t yt o v i s i tChenna i , y out oowi l l ha v ea‘ r umbana l l a ’ exper i enc e l i k eI di d.

F orev er yot a k u, J a pa ni sont opoft hebuc k etl i s ta ndwi t h J a pa n’ st ec hnol ogi c a la ppea l ,apa i di nt er ns hi pwa sa l lI c oul da s kf or .Ii nt er neda tKy ot oUni v er s i t yl oc a t edi nt he c ul t ur a lc a pi t a lofJ a pa n,Ky ot oora sma nys a y ,t heJ a pa nes eVa r a na s i .

St a r t i ng mya dv ent ur ef r om Kobe,amul t i c ul t ur a lc i t y wher ey ous uddenl yf eel t r a ns por t edt oqua i ntl i t t l et owns ofEur ope; I wentt oT ok y o.

Thec i t yenc a ps ul a t esy oui ni t s hi ghr i s eneonl i tbui l di ngs , gi v i ngy oua na dr ena l i ner us hi n Ak i ha ba r a ,t het ec hnophi l ea nd ot a k u’ spa r a di s et oa n emot i ona luphea v a lwheny ous eeHa c hi k oa tShi buy a .

Wor dsf a l l s hor t , a sy oua r et a k enbys t or mt hr ought hec r a hi sc i t y : t hema i dc a f es , r obotc a f es , Ha r a j uk ua nd z i nes soft l ol i t t af a s hi on,c a ps ul ehot el s ,c hea pqua l i t yel ec t r oni c s , j a mpa c k edmet r ost ha twi l l ma k ey ouf a l l i nl ov ewi t ht he c i t y .Asi fdi ges t i ngt hec r a z i nes sofT ok y owa s n' tenough, mynexts t opwa sOs a k aa ndt hewei r dy ethea v enl ys t r eet f oodofDot onbor i a ndEbi s uBr i dge.If edt hepol i t edeer s ( l i t er a l l ybowi ngt hei rhea dsf orc r a c k er s )i nNa r aa nds a w gl i mps esofJ a pa nes ehi s t or ya tt heOs a k ac a s t l e,Hi r os hi ma ' sa t omi cbombdome,Mi y a j i ma ' sf a medfloa t i ngT or i ga t ea ndt hegr ea tT oda i j iT empl e.Thi sbea ut i f ulj our ney woul dha v ebeeni nc ompl et ewi t houtt hec l i mbt ot he i c oni cMt .

F uj i .

J a pa nwi l ls weepy ouoffy ourf eet ,wi t ht hi ngst ha ta r e uni quej us tt oJ a pa ns uc ha st heext r emel ypol i t epeopl e, bea ut i f ul y etc ompl exKi monos , del i c i ouss ea f oodes pec i a l l ys us hi ,ma t c ha( gr eent ea )a ndt hemes mer i s i ngl yi nt r i c a t et eac er emony ,Ons ens( hots pr i ngs ) ,bea ut i f ulma t s ur i s( f es t i v a l s )es pec i a l l yt heGi onMa t s ur i ,Ha na bi( J a pa nes efir ewor k s ) ,Shi nk a ns en( bul l ett r a i n) ,c hea pel ec t r on i c s ,el ec t r oni cbi dett oi l et sa ndt hel i s ti sendl es s .J a pa ni s s obr i l l i a nta ndv i br a ntt ha tI c a n' twa i tt ogoba c k .

Si nc ec hi l dhoodgr owi ngupwa t c hi ngt r a v el s howsonTL C a ndNa tGeo, I a l wa y sha dades i r et owi t nes sdi v er s epl a c es a ndc ul t ur es .

Al l oft hi sc a met r uewhenIea r neda noppor t uni t yt oi nt er nf ort hr eemont hsi nVi enna ,Aus t r i a .L oc a t edi nCent r a l Eur ope, Vi ennai sahi s t or i cc i t yt ha ti sk nown f ori t sf ood,a r t ,a ndc ul t ur a ls c ene.Wi t hopul entpa l a c es ( wor l d’ sbes toper ahous e) ,a r tga l l er i es ,a ndt r endyc a f és onj us ta boutev er yc or ner ,i t ’ sobv i ousVi ennaownst he c r ownoft hemos tc ul t ur a l l yr i c hc i t yi na l lofEur ope.No doubti ti sc ons i s t ent l yr a nk eda st hebes tpl a c et ol i v eon Ea r t h.

Notonl yVi enna , ev er yot herc i t yI v i s i t edha dadi ffer enta mbi a nc ea nds y mbol :t her oma nt i c a l l ybea ut i f ul Ei ffel T oweri nPa r i s ,t hebea ut i f ula r c hi t ec t ur eofPr a gue,t he Gr a ndCa na l i nVeni c e,t heAl psi nSa l z bur g,f a s hi ont r endy Zur i c h,wor l df a mousf a s hi on des i gner si n Rome a nd L uz er n,pa r t yc a pi t a l sl i k e Ams t er da m a nd Buda pes t .

Eur opei sapl a c ey ouc a nnev erha v eenoughofev er .

L e i b n i zU n i v e r s i t y

U n i v e r s i t éP a r i s S u d " Congr a t ul a t i ons !

You' v ebeens el ec t edf ort heUSFf el l ows hi pa ndwi l lbewor k i nga sar es ea r c hs c hol a runderPr of .

Xi nmi ngOu. "Thes el i neswer eenought oc ha ngemyl i f ef or t hebet t er .

Ev ent houghfindi ngt hei nt er ns hi pwa smor eof apa i nt ha nIha da nt i c i pa t ed, t hi sexper i enc ewa swor t ha l l t het r oubl e.

I tma der ea l i s et ha tI l ov emyma j ora ndwa ntt o c ont i nuewi t hi tf oral ongt i me.

Dur i ngt hei nt er ns hi p, I wa s wor k i ngc l os el ywi t hmyt ea mt odev el opt wopr oj ec t s , one wa saf ea t ur eext r a c t i ont oola ndt heot herwa sadeep l ea r ni ng f r a mewor k whi c hs er v ed t ol ev er a ge t he ext r a c t i ont oolf orenha nc edf unc t i ona l i t i es .Ok a y ,enough ner dt a l k .

Ima deawhol el otofa wes omememor i est oo.Bei ngi na Ma r oonfiv ec onc er t , at r i pt oGeor gi a Nor t hCa r ol i na Sout h Ca r ol i naa nda not hert r i pt oCa l i f or ni abei ngs omeoft hei mpor t a ntones .

Thet r i pt oCa l i f or ni awa spa c k edwi t hal otof good s t uff.Igotac ha nc et o meetmyf or merGoogl e SummerofCodement or .Het ookmet ov i s i tt heGoogl e hea dqua r t er sl oc a t eda tMount a i nVi ew.

Addi t i ona l l y , I a l s o noppor t uni t yt ov i s i tSt a nf or dUni v er s i t y .

Al s o, Ia ma gota bi gf a nofCok e, s oi twa sexpec t edofmet ov i s i tt heWor l d ofCoc a Col aa tAt l a nt a .

Al l i na l l , t hi sexper i enc ewa sa nunf or get t a bl eonea ndwi l l s t a ywi t hmef oral i f et i me.

U n i v e r s i t yo fS o u t hF l o r i d a

Wha tc omest oy ourmi ndwheny ouwi s hf orabr ea kf r om y ourdr a ggedMonda yt oF r i da ywor k l i f e?Thea ns weri s s i mpl et r a v el .

I ma gi net r a v el l i nga ndexpl or i ngwi t hwor k .

Whoa !

Now, t ha t ’ sf una ndt ha ti sexa c t l ywha tI di ddur i ng t hes ummerof‘ 1 8.

Now, wher ewoul donepl a nt ogo?But t ha tnev err ea l l ywa saques t i onwheny ouha d‘ MUMBAI ’ i n y ourbuc k etl i s t .

Thi si st hec i t yofBol l y wood, bea c hesa nd s t r eetf oods .

Il a ndedi nMumba if ormys ummeri nt er na tMa hi ndr a Sus t en,wher eIha dt owor kons ol a r ba s edt ec hnol ogi es .

Myoffic ewa ss i t ua t edi nTha ne,awel l k nowns ubur bof Mumba i .

Myment or , Mr s .

Na ndhi ni Ga nes ha nwa smymot i v a t i on,notj us tf ort hei nt er es t i ngpr oj ec twor k sbutf or t r a v el l i ngt oo.I nf a c t ,Iwa sv er ymuc hs ur pr i s edt ok now t ha ts he’ saga l l i v a nt er .I twa sa c t ua l l yherwhoi ns t i l l edi n meal ov ef ort r a v el .Ast heda y spa s s ed,If el lmor ea nd mor ei nl ov ewi t ht hes pi r i toft hi sc i t y .Spi c ys t r eetf oods bec a menol es st ha na na ddi c t i on.

L etmet el l y ouonet hi ng f ors ur e, Mumba i k a r sl ov el oc a l t r a i ns .

Is pentweek endsfil l edwi t has t r a ngea nxi et yt oexpl or e new pl a c esa ndf oods pot s .Mons oonsi nMumba iwer ea s heerdel i ghtt oexper i enc e;wi t hi nt hebl i nkofa ney e, t ower sgetc ov er edbyt hi nf oga ndt ha t ’ swha tma k esi ta r ema r k a bl es c eni cbea ut yt obehol da ndt hec i t ya‘ t r ue hea v en' .Mumba ii sapl a c ewi t ha bout1 9mi l l i oni nha bi t a nt s ,a ndi t sc ul t ur ei sv i br a ntbec a us eoft hes pi r i tof Mumba i k a r sa ndIa ml uc k yenought oha v ebeenapa r tof t hi sl i v el yc i t y .

Ha t r e db l a z e dt h en e w s p a p e r h ef e l t ,s t h e e n t i r e m a n k i n dr a p e s a n dm o l e s t a t i o n l i n e dt h e n e w s w h i l e h e r e y e s l i n e dw i t h v e n g e a n c e .

DE P ART ME NT ALT E AMS

NI MBUS

44

45

Des i gnoCr a t s ( Ar c hi t ec t ur e) ,

CHel i x ( Ci v i l )

ME De x t r ous ( Mec ha ni c a l )

Vi bha v ( E l ec t r oni c s& Communi c a t i on)

Her met i c a ( Chemi c a l )

.

E XE ( CS E )

OJ AS ( E E E )

T E AMPUBL I CRE L AT I ONS न बस के13 व संकर ण का आयो जन 1315 अ ै ल 2018 को कया गया था । ि जसक वषयव त( t heme) S YNE RGI A ु र खी गयी , इस t heme का उ देय सभीमे ता लमे ल केसा थ का म कर ने क भा वनापै दाकर ना था।इस उसव कोसफल बना ने के लए छा अपनी च के हसा ब से वभ न टम मे र हकरका म कर तेहै।इन टम का गठन वभा गा नस र एवं ुा Cor e का या नस र कयाजा ताहै ुा सभीटम अपना-अपनाका य पर मे हनत के सा थ ू लगन एवं कर ती ह| नब ंस के वभ न वभ न वभा गी य दल मशःहै |

DE S I GN&DE CO T E AM H. A. T ( Hos pi t a l i t y/Ac c ommoda t i on & T r a ns por t a t i on)

2 k 1 8

इन टम मे कु ल मला कर580 व या थ का म करर हेथे । इस ती न दवसी य उसव मेसभीटम वा र ा मला कर कु ल 40 इव स काआयो जन कया गया ।ि जसमेऑनला इन एवंऑफला इन दो नो का रकेइव स शामल थे । अ छेसेका य कर नेवा लेटम एवं ो जेट को पर त भी कयागया | ु कृ ि जसमे महवपण र थे ू पर ु का

AWARDS

NI MBUS

T E AMME DI A, MARKET I NG&PROMOT I ON,

1.Bes tDepa r t ment a lT ea mME De x t r ous , 2.Bes tCor eT ea mF i na nc e, 3.Bes tE v enta wa r d-C Hel i x 4.Bes tPubl i c i t yAwa r dVI BHAV, 5-Bes tPr oj ec t OJ AS .

सभीटम वा र ाकु ल मला कर90 मॉ डल तत ु कये गए ि जनम सेका फ मॉ ड स दै नक जी वन क सम या ओंकेसमा धा न के प मेतथाकु छ ज टल अ भया ंक य स दा त कोआसा ं नीसे समझा ने केलए बना येगए थे । तकनी क का य केअला वाछा केमनो र ं जन हे तुकु छ अ य इव स काआयो जन कयागयाजै सेक, 1-यू थ पा र लि ् या मे ट( ं E ngl i s h Cl ub) , 2-पा इन से शन( Mus i cCl ub) , 3-ओपन मा इक( S RI J AN) .

E VE NT S

र ा य ौयोगक संथा न, हमी र पर ज ु केछा को कसीची का इं तज़ा रर हता हैतो वो है 'नब ंस'।यह र ा य संथा न का वाषक तकनी क उसव है ,ि जसमे संथा न ह नहंअ पतुदे श के वभ न संथा न केछा दर दर ू ूसे अपनी तकनी क कला ओं एवं द ता ओंका दशन कर नेNI T हमी र पर ह।अब चँ कर ा य ुआते ू ोयोगक संथा न एक तकनी क संथा न है तोसंथा न कातकनी क उसवछा केलये अपने ा न को ा योगक जी वन म दशन कर ने क िटसे बड़ाह महपण और ू है इस लए सभी व या थ इसमेपर ू मे हनत और लगन के सा थ बढ़ चढ़करभा ग ले ते है ।

CORET E AMS

T E CHNI CALT E AM

ती न दन कायह तकनी क उसव का फ सफल र हा और DJ NI GHT क संयाकेसा थ T E CHF E S T का समा पन ह आ । ु

46

v i b h a v

DE P AR T ME NT AL

T E AMS

me d e x t r o u s d o c

. e x e

c h e l i x

h e r me t i c a

o j a s

47

48

COR E T E AMS

COR E T E AMS

h a t

l a c i n h c e t m a e t

d e s i g n n d e c o

f i n a n c e

49

p u b l i c r e l a t i o n s we b a n d a p p t e a m

50

3

51

pr ot i p

53

55

f ult ouc h.

He rt ong uedownmyt hr oa twa st r a uma t i s i ng .

Al a s !Iwa sa17y e a rol dg uya nds hewa s25y e a rol d wor ki ngwoma n

S t r a ng er i g ht !r a pe / mol e s t a t i oni s n’ te x pe c t e dt obe on a ma n' sr a da r .Ge ne r a l l yr a pe / mol e s t a t i on i s t houg htt obeac r i mea g a i ns twome nbutr e c e nti nc i de nt sofs e x ua l v i c t i mi z a t i ons howst ha tme ng e tmol e s t e d/ r a pe dt oo . er e s e a r c ha boutma l e v i c t i mr a pe onl ya ppe a r e dl e s st ha n30y e a r sa g o, f oc us i ngmos t l y onma l ec hi l dr e n.

But , a c c or di ngt ot heCe nt r a l f orDi s e a s eCont r ol ( CDC)a ppr o x i ma t e l y1.

715mi l l i onma l e v i c t i msr e por t e dbe i ng" ma det ope ne t r a t e "a not he r pe r s oni nt hey e a r2012.

Voi l a ! ( * s a r c a s t i c a l l y * )y ous e e t ha t ' sahug enumbe rc ompa r e dt owome nr a pev i c t i msi ny e a r2010i . e . a ppr o x i ma t e l y1.

4mi l l i on.

And, he r ewea r ei nt he21s tc e nt ur ys t i l l ma ki nga l l a me ndme nt sf orwome nonl y .

Me na r ec ompa r a t i v e l yc ons i de r e ds upe r i ort ha nwome na ndpa t r i a r c hyi ss ome t hi ngwec a n' ti g nor ea ndma y bet hi si st her e a s on whyme nr a pec a s e sa ndt he i rmol e s t a t i oni sc ons i de r e dt a boo,i nf a c tnone x i s t e nt i a li nt hes oc i e t y .A s e ns eofv ul ne r a bi l i t yi nme ni sc ons i de r e dunma nl y i nt hes oc i e t y ,boy sus ua l l yg e tc r i t i c i z e df orbe i ng e mot i ona l l ywe a k.

Ours t e r e ot y pi c a l mi ndha sa s s i mi l a t e da l l t hemy t hsonme n, f or c i ngust obe l i e v et ha t me nr a pec a s e sa r ei mpol i t ef ort he yque s t i ont hema s c ul i ni t yofme nMa l eonma l er a pec a s e sa r ehe a v i l y s t i g ma t i z e d.Pr e s e nt l y ,dur i ngt heS y r i a nCi v i lwa r t hema l ede t a i ne e swe r es e x ua l l ya bus e dbyg e t t i ng t he i rg e ni t a l st i e dt oahe a v yba gofwa t e r .

Ye s , t ha t ' s di s g us t i nga ndhor r i f y i ng .

Whe nt a l k e da boutf e ma l e onma l er a pec a s e st heUni t e dS t a t e sNa t i ona lCr i me Vi c t i mi z a t i onS ur v e yf oundt ha tne a r l yha l foft he me n( 46%)whor e por t e ds omef or mofs e x ua l v i c t i mi . z a t i onwe r ev i c t i mi z e dbywome n

I fwet a k eal ooka tt her e a s onswhi c hdon’ ta l l owme n t oe x pr e s st he ms e l v e s , t hes oc a l l e dmy t hs .

I ti ss e e n t ha tpe opl ec onv e nt i ona l l y be l i e v et ha tme na r e a l wa y se a g e rf ors e x ua li nt e r c our s e( * e mi ne ntpl a t i t udeofours oc i e t y * ) .Of t e npe opl emi s t ookt hef a c t t ha tt he i re r e c t i oni spur e l ya ni nt i mi da t i onofg e t t i nga r ous e dwhe r e a st he yma ye x pe r i e nc ee r e c t i on duet ot r a umaordur i ngpa i nf ulc ondi t i ona ndt hi s c l e a r l ydoe s n' ti ndi c a t ec ons e nt ( * Phe ww!NOme a ns NO! i sa l s oa ppl i c a bl ef org uy sa l s o* ) . ewa ywome n g e te mot i ona l l ya ndphy s i c a l l yuns t a bl ea f t e rr a pe s , me na l s of a c es omephy s i c a l nong e ni t a l i nj ur i e sa nd ps y c hol og i c a l l ys t r e s sma i nl yl e a di ngt ode pr e s s i on, pos t t r a umadi s or de r ,s ui c i da lt houg ht sa nds ui c i da l a t t e mpt s .

Nume r ouss t e psha v ebe e nt a k e nt ode f e nd me nr i g ht sl i k ei nI ndi a ,eI ndi a nPe na lCodeS e c t i on377, i st heonl ys e c t i ont ha tc r i mi na l i z e sa l l a c t s ofnonc ons e ns ua lc a r na li nt e r c our s e ,i nc l udi ng ma l e onma l er a pe .I nChi na ,ar e v i s i onofAr t i c l e 237,whi chc r i mi na l i s e s" f or c i bl ei nde c e nc y , "ma de t ha ts e c t i onoft hel a wg e nde r ne ut r a l .Ma nc he s t e r ha s“ S ur vi v orMa nc he s t e r ”s uppor t i ngma l es ur v i v or sofs e x ua la bus ea ndr a pe .Le g i s l a t i oni t s e l fwi l l notbes ol e l ywor t hwhi l et or e duc es uc hc a t a c l y s mi n f a c twene e dt oope nt hewi ndowsofourt houg ht s a ndbr i ngs uc hc a s e st ol i g ht .Undoubt e dl yme nc a n de f e ndt he ms e l v e sbuti fweg i v et he mt hee mot i ona l s uppor twhe ns uc hmi sha ppe ni ng st a k e spl a c ea ndi f webur s twi t l e s smy t hsr e g a r di ngme n, i twi l l putt he he a tonma ki ngi te a s i e ra ndc omf or t a bl ef ort he mt o . t a l ka bouts uc hc i r c ums t a nc e se x pl i c i t l y

ं ं ं ं स ा ग रकउ ठ त ी लह र ो स े म नन े च ं चलह ो न ा स ी खा ह , ै इ नन ी नी आखो न े ि फरआत रह ु ो करद े खा ह , ै ं ं इ न क े छो ट े छो ट े क़द म ो न े आह टद ी ह ै अग ले कलक, इ न क े ह ा थ ो कर े खा मह म न े अप न ा कलद े खा ह ै | य हचा रप ंय ा ँ बतक ु छकहजा त ी ह . ै . . . . चे ह र े प रम ुा नलए, प त ा कउ ं ग ली ं का स ह ा र ालए, अप न े ह ा थ ो कर े खा मस न ु ह र े भव कक न ा कर त े य े कद म धी र े धी र े आग े ब ढ़र ह े ह|श ा का अधका रभी ए कम लअधका ू रह ै , इ स स े को ई ं व ं चतन ह ी र ह न ा चा ि ह ए| व त म ा नमजबभा र तका लौ ह ा प र ू ाव म ा नर ह ा हऔर ँ ं श तय व ु ा इ सद े शको अन कऊ े ँ चा ई य ो त कले जा र ह ा ह, व ह ी द े शमए कऐ स ा व ग ं भी ह ै , ज शा न स ी बन ह ी | य े न ह ा थकलमऔरप ुकस े ह ी स शो ु भतह ो त े हनि कब ो झउ ठ ा त े |श तभा र त ेभा र तकम शा ललएआग े ब ढ़ न े क ेलए ह म ा र े स ंा नका ए कछो ट ा स ाय ा सह लट र े स ीम शन| ं उ प य ुप ंय ो का अन स ु र णकर त ेएर ाी य ौो ग कस ंा नह म ी र प रक ु े ंआशी त ी नछाो षक ु म ा र, अम तशम ा, अस ी मकप रन ू ेा न ी यस ंा नम ंर लट र े स ीम शनकन ी व खी |लट र े स ीम शनए कऐ स ाम शनह ै ,जस का उे ं शा स े व ं चतब ो त कश ा पँ चा न ा ह ै | ं य ं प ढ ग े . . और ो को भी प ढ़ ा ए ं ग े , इ स ी उा हक े स ा थस ंा नक े छाछा​ा ए ं ं त ि द नशा मको ेा प व ू कलेरह ॉ लमब ो को नस फप ढ़ ा त े हब उ न म ं ं जी व नक े न ै त कम ूो ए व ं स ंा र ो काव का सभी कर त े ह| ं इ त न ा ह ी न ह ी ब उ न क े शा र ी र कव का सक ेलए त ि द ना त ः6ब जे उ लेरह ॉ लक े ब ा ह रय ो ग ा भी कर व ा य ा जा त ा ह ै त थ ा े करव व ा रकोस ंा नक े ा उ ं डमउ वभ का रक े खे ल, ं ं जै स : े -ब डम ै ट न, िक े ट , ब ाे ट ब ॉ ल, खो खो , कबी इा ि दखला य े जा त े ह| बो क े शा र ी र कप ो ष णक ेलएस ा हम3 4ि द नफलइ ा ि दभी ि द एजा त े ह , स ा थ ं ं ह ी व षमए कब ा रब ो ए व ं उ न क े अभभा व को क ेा प र ीणक ेलए ा शव रका आय ो जनि कय ा जा त ा ह|

ं भा र तक े इ नस ुरभव ो क ेलएर ाी य ौो ग कस ंा नह म ी र प रम त ु व षए क स ा ंृ त कका यम य ा स आय ो जति कय ा जा त ा ह ै |लट र े स ीम शनव षमए कब ा र ं य ा सक ेा र ाf u ndc o l l e c t i o nकर त ा ह ै , जस म े स ंा नक े छाो , अ ा प कग ण, ं ं ं प वछाो ू ए व ं ह म ी र प रक ु े लो ग ो का य ो ग द ा नर ह त ा ह ै |य ा सका उे इ नब ो क े ंव स व ा ग ी ण का स ,इ न काउ ा ह व धनकर न ात थ ाप र ू े व षमलट र े स ीम शनम ई ं गतवधय ो का ौ र ा द े न ा ह ै | ं ग तव षभीलट र े स ीम शनक े स दो न े प र ू े जो शक े स ा थ य ा स2 0 1 8 Co l o u r t h eS p r i ngo f Li f e का आय ो जनि कय ा | भा र त ी यस ंृ तकप र ं प र ा अन स ु ा र द ी प लनए व ं म ा ँ स रत ी कव ं द न ा क े स ा थका य मकशु आत ई| का य मम MyMi s s i o nEd u c a t i o nकस ंा प की म त ी म म त ा ठ ा क ु रम ु अतथक ेप ं मउ प तथ ी | का य ममन े कला का र ो न े अप न ीत भा स े स भी का म नम ो हलय ा | क ु छन े न ा ट कस े , क ु छन े ग ा य नस े त ो क ु छन े न ृस े का य मकशो भा ब ढ़ ा द ी | ं ं बो कम ह े न त, लट र े स ीम शनक े स दो क लग न, अ ा प कग णवस ंा नक े ं ु स ह य ो गका ह ी य हन त ी जा हि कब ो न े न य े न य े आय ा मछ एह| ं •ग तव ष5ब ो न े न व ो द यव शप े र ीा मस फलत ा​ा क| •ग तव षलट र े स ीम शनकए कछा​ा म धु काव शM. े S C. क ेलएि ह म ा चल द े श व वा लय , धम शा ला क े कॉ ले जमकर व ा य ा ग य ा | य ि दऐ स ी गतवधद े शक े े ककॉ ले जो मशुह ो जा य े त ो भा र तक े शत त शत ं ं स ार त ा क े स प न े को स ा का रह ो न े स े को ईन ह ी र ो कस कत ा |लट र े स ीम शनक े बो क े ज े को ब य ा ँ य े क ु छप ंय ा ँ ह ी करजा त ी ह. . .

Th ec r e v i c e sb e t w e e nt h es h e l v e so f e n g i n e e r i n g b o o k ss t i l l m a d eh e r p e e po u t t ot h ef i c t i o ns h e l f , Sh ec o u l do n l ys t a r ea n dh o p et h a t b o o k sw o u l d o n ed a ys p e l l j o yr a t h e r t h a ns u c c e s s .

Fo ndDi s c l o s u r e s–XI I

“ I nMe mo r i am” Re me mb e r i ngo neo f myf a v o r i t es e ni o r sandad e arf r i e nd Dr .

Kuma rVi j a yMi s hr a NI THECE’ 2003Ba t c h Ade l phi , Ma r y l a nd, US A r . e ng i ne e r i ng . ui owa . e du/ ~k mi s hr / ht t p: / / us e De a l i ngwi t hg r i e fi sa nune a s yt a s k .

Thequi nt upl eKübl e r Ros smode lha r dl y a s s ua g e sa ni ndi v i dua l whol os e sal o v e done .

Dur i ngmyj uni ory e a ra t NI TH, one ofmyba t c hma t e si nMe c ha ni c a ls t r e a m wa si nf or me dofhi smot he r ’ sde mi s e e x a c t l yon t heda ya l lofuswe r el e a v i ngf orours umme rv a c a t i ons .As a ut oc ht honousa sf or t i t udeha sbe e nc onv e nt i ona l l ya s c r i be dt ot hes t e r ne rs e x , I c a nnotbutf or g e tt het e a r sl owi ngt hr oug ht heg uy ’ se y e sa shec oni ne dhi ms e l f t ohi sr oom a l l da y .

Gr i e fpr e s e nt si t s e l fs udde nl y , he a r t l e s s l y , s ol i t a r i l ya nde v e n pl e nt i l y .

I nS ha k e s pe a r e ’ sKi ngJ ohn, whe nPhi l l i pa c c us e sg r i e v i ngCons t a nc eof be i ngf ondof pa i na smuc ha she rde a ds on, s her e t or t s , “ Gr i e fi l l st her oomupof mya bs e ntc hi l d” .

Pe r ha pst i medoe she a l t hewoundsofape r s ona l l os s , butnot be f or edr a i ni nga l l t hehopea nd

ha ppi ne s s .I nt hepr oc e s s , i ta c t ua l l ye ndsupc r e a t i ngabi g g e rwoundwhi c h, e v e nt houg he x i g e nt , doe snothur ta s muc ha st heonewhi c hs t a r t e di ta l l . “ Ev e r y onec a nma s t e rt heg r i e f buthet ha tha si t ” -a g a i n, nooneput si tbe t t e rt ha n t heBa r di nMuc hAdoAboutNot hi ng .

I twa st hewi nt e rof2007.

Thos ewe r emyi ni t i a l da y si nt heS wi t z e r l a ndofAme r i c a–Col or a do. “ Ne e dt ot a l k ”wa sa l l t ha twa st he r ei nane we ma i l ofmyi nbo x .

Ik ne wIha dt oc a l l t hes e nde r .

I twa snotonl yame s s a g ef r om al ong t i me f r i e ndbut a l s ot hel ong e v i t yof ourpr of e s s i ona l k oi noni at ha t I c oul dha r dl yi g nor et her e que s t .

Mya s s oc i a t i onwi t ht hi s i ndi v i dua ls t a r t e dr i g htf r om myi r s ty e a r .

Hewa st henoi s i e s tme mbe rofac e l e br a t e dqua r t e tofs e ni or st owhom I r e ma i ne dac l os ec oni da nt ef orma nyy e a r s .Knownf orma nyt a l e nt s ,hi se s pe c i a l l ye nde a r i ngt r a i twa shi s c ha r a c t e r i s t i cz a r r a na wa a z i s pr i nk l e dwi t hac hi l dl i k es e ns eof humor .

Hewa smys e ni or , f r omadi f f e r e ntde pa r t me nt , a ndofc ompl e t e l ydi f f e r e nt , e x t r o v e r tde me a nor .

Y e thewa soneofmyc l os e s tf r i e nds .

S oc l os e , t ha ta f t e rhi sNI TH g r a dua t i oni n2002, e v e nt houg hwepe r s ona l l yme ta g a i nj us tonc ei n2006whe nhec a meba c kt oBa ng a l or ef r om T ok y o, hec hos et or e a c houtt omei nCol or a dowhi l ewor k i ngonhi sBs c hool a dmi s s i one s s a y sa ndi nt e r v i e w.

Y e a r sof unc ommuni c a t i oni sne v e raba r r i e rt or e k i ndl eol df r i e nds hi ps .

La s ty e a r , Iwa si nv i t e dbyt heI ndi a nI ns t i t ut eof S c i e nc e( I I S c ) , Ba ng a l or et og i v ear e s e a r c ht a l k .

AsIwr a ppe dupt he Q&Ai nt hee nd, I wa sa ppr oa c he dbyay oungl a d.

Hedi dnot ha v eaque s t i ononpos i t i v et r i g onome t r i cpol y nomi a l s , t he s ubj e c tofmyt a l k .I ns t e a d,heut t e r e dones i ng l ewor d:S r i j a n!Weha dne v e rme tbe f or e .Buti nt hemi ddl eofmy r e s e a r c hs c he dul e , t hi swa st hemos tme mor a bl emome ntof myI ndi av i s i tl a s ty e a r !

Thes t ude nt , T a nma yMi s hr a , who i sc ur r e nt l yar e s e a r c hs c hol a ri nI I S c , t ol dmet ha thec a mef ormyt a l konl ybe c a us ehet oowor k e df orNI THS r i j a n e di t or i a l boa r donc euponat i me !

Wi t hmya bo v e me nt i one ds e ni or , Is ha r e das i mi l a rc onne c t i on.

Hei nt r oduc e dmet oI S TEa ndwes pe nts omuc ht i me t og e t he rpl a nni ngne wv e nt ur e st ha ts e ni or i t ywa sha r dl yawa l l be t we e nus .

Whe nwee v e nt ua l l ybe g a ndi s c us s i nghi sa ppl i c a t i onof I ndi a nS c hool of Bus i ne s s( I S B)i nDe c e mbe r2017o v e rphone , i twa sr a t he re a s yf ormet og ui dehi mt hr oug ha l lt hepos s i bl eque s t i onsa nda ns we r s .

Webot hk ne we a c hot he r ’ s i nt e r e s t sa ndpe r s ona l i t i e ss owe l lt ha thet r us t e dmec ompl e t e l ywi t hhi sa ppl i c a t i on.La t e r ,whe nhes uc c e s s f ul l y s e c ur e da dmi s s i ont oI S B,hec ont i nue dt obeont heDe a n’ sl i s tf ors e v e r a lt e r ms .Ev e nt ua l l y ,t het woofuse v e n pa r t i c i pa t e di na ni nt e r na t i ona l c ompe t i t i onor g a ni z e dbyCor ne l l i n2009a nde nde dupwi nni ngapr i z e .

Tha tl e dust o t hi nkof aj oi ntv e nt ur eors t a r t upa boutwhi c hwec ont i nue ds ha r i ngi de a sunt i l a sr e c e nt l ya s2013.

“ इससेपहलेक बे वफाहोजा एँ , यू न ऐ दोत हम जद एँ ” -AhmadF ar az . ँ ुाहोजा The2002S AS Ame mbe r sonas unni e rdayatNI TH, f r oml e f tt or i ght : S ande e pChawl a, Ami tKaul , S ac hi n S har maand( l at e)Ami tGupt a.

Phot oc our t e s y : Dr .

Ami tKaul .

64

इं जीनयर ग ं:सब कु छ सखा दया -सा ई कृणा

सबसेपहलेतोम आप सबकोबतादं म एक वोते लग ुू ू बो लनेवा लासा उथ इं डयन ह ं म लखनेका ँजो हद ू कोशश कर ताहैपरकभीमे र ामजा क होजा ताहैऔर येमे र ेकोअ छालगताहै । म एक म गूब चाह आ ु कर ताथाि जसकोNI Tआने काबड़ाशौ क चढ़ताथामगर मे र ेकोहक कत नह जा नताथा। फरकॉ ले ज आतेह मे रि जं दगीऐसेबदल गई जै सेआं दे श मे र ामा यका होऔर हमा चल ससर ा ल।यहा ँ घरसे 2000 कलो मी टर ु दर गल म सब कु छ नयाथा और फर सब अपना ूजं बन गया, आ खर ससर ा ल म आकर दुहन नई र वा ज ु सी ख ह ले ती ह तोमने भी हद ं सी ख ल। मे रि जं दगी मे ह एबदला वनॉ मल नह थे ये ऐसे थे जै सेकसीमै गने ट ु कासा उथ पो ल ,ना थ पो ल बन जा ये । मे र ाइडलडो साबन गयापर ा ठा ं ,मे र ार समसा भरबन गयार ं ा जमाकढ़,ओर मे र ाचा वल बन गयार ो ट वोभीअ बज मट क बनी ुासी ह ई , म र े ा अ न ा ब न ग य ा ब ड़ क ा ज ी । ु

ि जन का न कोके वल ते लग सन क आदत थीउनको ु​ु ुने हद ं सन से मे ह अके लाचा दपरखड़ा ँ ुकरऐसालगाजै हैऔरवहा ँ परसब एलयन है।चलोवोतोठक था पर हमी र पर ं ु केबस टड पर एक लड़काजो हद समझनेक कोशश करर हाथाउसकोपहा ड़ीसन ुाद तोसो चो याहा ल हो गा । मझ द पता ुे10 मनट बा चला क बोमे र ेकोपं छ हाथा क ‘कधरजा नाहै ’ । ूर कपस मे आते ह सीनयस ने घरकेबड़े लो ग क तर ह हेप कयायहा ं तक क मे र ेलए बै ग उठा या,ni tमे र ाता दखा यापरआजकल तोजमा नाबदल गयाहै जू नयस ऐसेनह र हे ।

65 खै रकॉ ले ज मे सब कु छ एडजेट कयार हना,खा ना ,भा षापरये नह पताथा क यहा ं इतनी या दाठं ड पड़तीहै । मे र ेघर का म नमम टेपर े चर 22 ड ी हो ताहै औरयहकामै िसमम 22 ड ीहो ताह।घर परटशटपहने घम त ा थ ा प र य ह ा ँ ए क स ा थ 2 ा उजर ू पहनताथा ( सीे ट शे यरकरर हाह ) । ँ ू येदद याकम था क हलफे यरकेसा र े ल स ने भी र जेट कर दयावोतोको ई नह परसबसेबड़ा दख र ेया रPRने भीधो खादेदया,वै से अभी ु क मे मेPR से​े टर ह ं( वोआगेबता ऊ ं गाक कै सेबना ! ) . ू फरए जा म आये तोसब 10पढ़ने वा ले लो गो ुह6से क ये हा ला त थी क सब सो करशा म के10 ुह 6 बजे बजेउठतेथे य क लो ग कहतेथी क ‘ भा ई पॉ इं टर से कु छ नह हो ताटै लट हो नाचाहए’औरमे भीयह सो चकरपढ़ा ई नह कया क ‘ अपन लटे ड है ’ । ु तोटै परअभीफा इनल ईयरमे आकेपताचला क ‘ पॉ इं टर सेबह त कु छ हो ता है ’ । ( भा ई ले समट सेपहले ु ए ट यड नाहो ताहैि जसके लए ू भीिलयर कर पढा ई ज र है । ) . फरNI MBUSआयाऔरमने PR(या र )कोपा ने क एक ओर कोशश क ओर वोकहतेहैना‘ अगर श दत सेकसीकोचा होतोपर यना त उसे तम ू का ुसे मला ने मे लग जा तीहै ’ ।मझ भीमे र ाPR(या र ) मल ुे गया ।पहल मल का त( meet i ng)केलए बह त या र ुा ु तै कर केगयाथापरसीनयस ने बो ला‘ चल भईइंोदे हद ं मे ’ ।औरमनेद भी । चलोइस बा रतोइंोदेदयापरअब तोसे कं डईयर मेआकेहम भीसीनयर बन गए और हम भीसब ‘ सर ’बल ने लगे ।अ छालगताथाथो ड़े ि ज मे दा रबन ुा गए थे परहोटल कातोअब भीवह दख पर ा ू ुड़ाथा, सा ल के तल मेमै गीबना तेह नकला।और मे गा होटल भीऐसाजै से‘ ऊ ं चीह बिड़ं ग , ल ट मे र बं द है ’तोपर ल हो टल से उतर ने कामन ह नह ू सा कया । इस सा ल मे या दाकु छ तोनहंकयापरये ससर ा ल बह त या दाअपनाहोगयाथा ,यहा ं से जा ने ु ु वा ले लो ग केजा ने परबह त दख ताथाऔरसो चता ु हो ु था क हमेभीजा नाहो गा ।खै र दे खतेदे खतेसे कं ड ईयरख म होगया । थडईयरमे आ गएतोसा हबशा ह शौ क भीचा लू कर दए आ खरहम तोशा ह ा च( ँ मै केनकल)सेभीहै तोयेतोहो नाह था ।पहल बा र लयातोऐसालग र हाथा‘ दु नयाकु छ नह हैसब मो ह मा याहै ’ ।ये शा यद सबसे या दाइ पो ट ट ईयर य क सीनयस ओर जू नयस दो नोकेसा थ बह त या दालगा व हो ु जा ताहै । एक ह पर वा र केजै सेघम न ा फ र ना, ू खा ना पी ना,एक ह म मे र ा तर ा त भरबा त कर ना । या द ऐसीहोगयीजै सेकभीना मटनेवा ल ह जै से हम बह त बष सेएक दस ेकेसा थर ह थेऔरजै से ूर ु नाजा नेकतनेबष तक एक दस ेकेसा थर हगे। ूर एक दस ेक या द को म कोदवा र पर लखतेथे ूर सो चतेथे क ‘ या द कर े गी येदु नया हमा र ा अफसा ना ’ । फरवह सब ह आ पे परआये,वन ना ईट बै टग ंक ु ,कभीकभीस सरमा र ातोती न सा ल मे पहल बा र स ल भीखा ई।खै रथड ईयरभीख म होगयापर ये पहले क तर ह आम बा त नह थीअब तक होहम

गा इड कर तेथेवोअब हम छो ड़करचलेगए औरहम अ टमे ट सीनयरबन गए ,सो चर हेथे अब कौ न हम गा इडकर े गापरये ि जं दगीसब कु छ सी खादे तीहैऔर हरपल तुहेनए नए सबक दे तीहैजीहा ं ऐसाह मे र े सा थ फा इनल ईयरमेह आ म र े े क ो ज स ै े म र े े स ी न य स ु नेपर वा रकोतर ह गा इड कयाथामनेसो चा क मे र े कोमे र े जू नयस केसा थ वै से ह मददकर नाहै परमझ ुे पतानह थायेि जं दगीमे र ेसा थ खे लनेकोआतर ुथी । भा र त के व ंता दवस परअवसरपर पर िथतय नेमे र व ंताछ न ल।एक ऐसालड़काि जसने2 सा ल मेकभी कसीसेइंोकोभीनह पं छ ूाओरहर जू नयस कोअपनेह पर वा र क तर ह ट कया। उसकेसा थ कु दर त ने ऐसाखे ल खे लाक उस परर ै गग ं जै सेअपर ा ध काइ जा म लगा। और कु दर त केसा थ सा थ शा शन नेमझ त ु ओर बह ु र ो कथा म लगाद थी । ि जं दगीसे लगभग भर ो साउठ गयाथापरतभीएहसा स ह आ क म े अ क े ल ा न ह ह भ ग व ा न इ स द न य ा म े अ छ े ु ु लो ग भीभे जताहै । मझ र ा तर ा त भरनी दनह आतीथी ं ुे तोमे र ेदोत मे र ेभा ई भीमे र ेसा थ जा गतेथे, मझ ुे खा नाअ छानह लगताथातोजबर द ती खला तेथे । उसीसमय मेPR कासे​े टर भीबन गयाथातोमे र े PR पर वा रनेमझ भा ला । ुेसं खै रसमय बी त गयापरमनेह मत नह हा र मने बर े ु समय सेभीसी खक ‘ कौ न मे र ास चादोत हैऔर कौ न मतलब का ’ । इतनीसीनह हैमे रि जं दगीऔरभीबह त कु छ हैपर ु कहने ला यक यह हैआपकोभीयह कहनाचा ह ं गा क ू अ छाऔर बर ासमय तोआतार हताबस हर पल ु सी खतेर हो । यहा ं परलो ग से इतने दोतीहोगयीहै परमझ ुकोभी एक दन उनक तर हयहा ं से जा नाहो गा।आशाकर ता ह क म ल त े र ह । ँ ू

software freedom day Day 1

Day 2

Whati sthi sday?

Conclusi on

68

69

RAJनीत2

( The or yofZone s )

-र ा जकु मा रशमा

सं बं ध के वभा वकोले करएक अ ययन कयागयाथा ।ि जसम यहobs e r veकयागयाक कस तर हसे यहा ँ परनर जातमा दाजातके इदगद वभ न का रके Zone sम नवा स कर तीहै और कस का रसे अपने Zoneकेहसा बसे मा दा जात वा र ा द गयी सु वधा ओं काला भउठा तीहै । दानर 1. F r i endZone–इस Zoneम सबसे या पर द ं ेपा येजा तेह । ऐसामा नाजा ताहैक इस Zone म र हनेवा लेपर द ं ेमा दा वा र ाद गयी अ धकतरसु वधा ओं काला भ उठासकते हजै से क उनकेसा थ सक न क े प ल ( ज ो क क े व ल ब ा ह र ल ो ग ुू कोह लगते ह)म उठना बै ठना ,घम -फर नाऔर ूना खा ना पी नाऔर या दासमय तक इस Zone म टकेर हनेकेआधा र पर नर पर द ं ेकोयह मौ का दयाजा ताहैक वोमा दापर द ं ेको9: 30 PM केआसपा स उनकेगं त य था न तकहमसफर बनकेजासकतेह ।ऐसामा नाजा ताहै क इस Zoneम र हने वा ल नरपर द ं को उनकेअपने समा ज म का फ बे इ जती क नज़र सेनहंदे खाजा ताहै।इस Zone मर हर हेनर कामुय का म मा दाके पर ाकेसमय not es a r r a nge कर ना हो ताहैऔर कभी कभीतोइस Zone के नरपर द ं ेजो क या दा तरअपने म पर र हकर ह पढ़ा ई कर तेह , f r i end z one के अपनेकत य केचलतेमा दाकोअकसर ला इे र म दख जा तेह ।

और कभी कभीतोमा दा एँi s hqz one म था यी सद यताकाझा सादे ं कर नर सेमनमा नीpa r t y वसल तीहै।अगरमा दापर द ंापा क म घम हे ू कर ूर जा नवर केसा थ ड़ाकर नाचा हेतोनर कोना चा हतेह ए भीयह कर नापड़ताहै।इस Zone म ु र हनेवा लेनर खद भ ी कभीनहंजा न पा तेक ये ु रता याकहला ताहै ?

2.Bha i Zone– इस का रकेनरपर द ं ेबह त कम ु संयाम पा ये जा ते ह।औरइन पर द ं कोअ धका श ं वा र -यो हा रजै से रा बं धन,दपा वल आ द समय पर सा थ म मण कर ते ह ए दे खाजा ताहै।यातोइस ु का रके रतेपार वार क हो तेह याइस का रके Zone म वोनर पा येजा तेह जोf r i e ndz one या i s hqz one म आनेकेअथा ह या स केबा द भी नर ा शाकेभा गी दा रह ।

4.Hi He l l oZone –इस Zone क सद यतापा नातो I S TE क e x t e r na l me mbe r s hi p या इलै ि कल डपा टमट क जा नी मा नीसो सा इट ELS OC क me mbe r s hi pपा ने जै साहो ताहै ।इस Zoneम यातोकसी f r i e ndz one म र हर हेनर पर द ं ेके म मं डल के सद य अथवाऐसेनरि जनकोमा दापर द ं ेनेf r i e ndz oneम ले नेके लए t a r g e t कयाहो।

5.NoVa c a nc yZone–कु छ ऐसे भीनरपा ये जा ते ह जोहरएक मा दाकेहरएक Zoneम जा ने क कोशश कर तेह पर ं तुऐसेनर कोमा दासं युत प सेnov a c a nc yz one म र ख दे तीह । येनर मा दा ओंके आसपा स वचर ण कर ते ह ए क भ ी भ ी द े ख े ज ा स कते ह ु ।

6.Boy s wi t h no Zone –और अब आतेह अपने बजर ं गीभा ईजा न टा इप बं दे याकहलोअपने कॉ ले ज के गासा धु ।म हला ओं क िट से बचकेर हते ह।ये 3.I s hqZone– र सच म यहसा मने आया क जो ना सेभ त होभ डा र केऔर स त वर ो धीना र पर द ं ेf r i e ndz oneम बह त अ छाpe r f or m कर ते ह तोजै ु क े । झा न ब त ा त े ह क म क े े न क ल स म ा ज क े स ब स े और उपर केZone म मो शन क आशार खतेह, दानरइसक सद यताले तेह हा ला ं क यह ज र मा दापर द ं वा र ाउनकोह यह Zone a l l otकया या जा ताहै।पर ं तुऐसानहंहैक जोभीलो ग इस नहंहै। Zoneम अ ला ईकर ते हवोसफल होजा ते ह।इस a pZone–इनकेबा र े म याबता एवै से अंे जी Zone म s uc c e s sr a t e क सं भा वनाकभी कभीतो 7.Che ग de s pe r a t eकहते ह।ये ऐसे लो गह क UPS Cि जतनीर हजा तीहै।इस Zoneम र हने वा ले म इ हलो श होर ह हो गीतोAGH/ PGH म बै ठ लड़क पर द ं कोआलशा न सु वधा यa udi t or i um केपी छे अगरबार से ज कर केपछ मौ सम कै साहै ’।और ूतेह क ‘ वा लेखो पचेतथाOAT म का मका ज के लए केबन कोमै कभी कभीसद केमौ सम म भीपछ ते ू ले और f r i e ndz one म मलनेवा ल सभीसु वधा यतो ऐसाह नहं ह‘ ठं ड बह त प ड़ र ह ह ै न ा ? ’ मलती ह ह। ु

7 0

7 1

72

73

75

74

I st heFo ur t hPi l l a ro fDe mo c r a c y F a l l i ngApa r t ?

- Tus ha rKa po o r

Thea mountofc ommuna lpol a r i s a t i onc ont r i ve d ove rt hel a s tc oupl eofye a r si naque s tf orpowe r a ndpe r s ona lga i nsi sde e pl yuns e t t l i ng.Tous e pe opl ea ga i ns tpe opl ef ora c c umul a t i ng vot e ba nki st hes t e r e ot ypi c a lpol i t i c a la ge ndaoft he na t i ona lpa r t i e si nourc ount r y .De s pi t ebe i nga mome nt ousi s s ue ,i tgoe sunnot i c e da ndi sr e nde r e dnuga t or y .I ti se xpe di e nt l ya c c e pt e da sa c onve nt i ona lr i t ua lt oki c kof ft hee l e c t i onc a mpa i gns .

Theme di a ,a pt l ydubbe da st hef our t hpi l l a rof de moc r a c y ,i sa tf a ul the r e .Ove rt hepa s tc oupl e ofye a r s , t hequa l i t yofr e por t i ngha sde t e r i or a t e d a ndc ont i nue st odos o.

I ti sf a i l i ngove ra ndove r a ga i ni n doi ng j us t i c et oi t se xi s t e nc e .Re a l , pr omi ne nti s s ue sa r ec onve ni e nt l yi gnor e dwi t houtba t t i nga ne ye l i dwhi l ea ne xt r a va ga nt ,unne c e s s a r ye mpha s i si spl a c e donPr i ya nkaa nd Ni c k’ ss pe c t a c ul a rwe ddi ng,wha tTa i murAl i Kha nha df orbr e a kf a s ta ndt hel i ke .

Ther e s ul ti s t ha tpe opl ea r ebe gi nni ngt of e e dons uc he xa gge r a t e dne ws .Fr om ne ws‘ ge t t i ngt ol d’t one ws

‘ be i ngc r e a t e d’ ,t hema s sme di aha st a ke nl e a psi n a dva nc e dr e por t i ng.

Whe nt he r ei s n’ tas t r ongoppos i t i on( l i ket hepr e s e nts c e na r i oi nourc ount r y) ,i t ’ st hewhol ea nds ol e r e s pons i bi l i t yoft hepe opl e / j our na l i s t st oc he c kt he gove r nme nta nde ns ur et heba l a nc eofpowe ri ni t s e xe c ut i on.But ,unf or t una t e l y ,a nybodyc r i t i c a lof t hegove r nme ntora nyofi t spol i c i e sr e ga r di ngde mone t i s a t i on, c owvi gi l a nt i s m, GSTori t ss t a nc eon t heAyodhyadi s put ei sl a be l l e da sa na nt i na t i ona l .

Wha tmode r ngove r nme nt sf a i lt oa c knowl e dgei s t hes e nt i me ntt ha tt hec ommonma nwa nt spr os pe r i t ya ndi s n’ ti nt e r e s t e di nc he a pt a c t i c s .AsAt a lj i , f or me rPr i meMi ni s t e rofI ndi a ,r i ght l yr e ma r ke d, ’ Sa r ka ra a e ngi , j a e ngi , ma ga rye hde s hr e hnac ha hi ye ’ .Wea r et r a ppe di nat i mewhe r et he r ee xi s t sno c l e a rde ma r c a t i onbe t we e ns e di t i ona ndt r e a s on, a ndt hepowe rt oma kes uc haj udge me ntc a l ll i e s s ol e l ywi t ht hea ut hor i t y ,t husr e duc i ngt hec ur r e nt s t a t eofa f f a i r st ooner e s e mbl i ngadi c t a t or s hi p.

The c a r e l e s sl a be l l i ngofc e r t a i ni ndi vi dua l sa s‘ na t i ona l ’ or‘ a nt i na t i ona l ’ wi t houtduepr oc e s si sdi s c r i mi na -

t or y , nott ome nt i onunc ons t i t ut i ona l , a ndr e f l e c t sGe or ge Bus h’ sul t i ma t um–‘ i fyoua r enot wi t husyoua r ea ga i ns t us ’–t ha the l dt hewhol ewor l dhos t a ge .

He r ea r eaf e wt hi ngst ha t ne e da t t e nt i onr e ga r di ngt hei nt e r vi e wpr oc e s sofourpol i t i c a ll e a de r s : Fi r s tofa l l ,t heme di ai nt e r vi e wsoft hepa r t yl e a de r sa r e donei nt hemos ts e r vi l ewa ypos s i bl e .I ns t e a doft a r ge t i ngpr e s s i ngke yi s s ue s ,t hea nc hor sf oc usonf r i vol ous ba na l i t i e s .

Al s o,t hea nc hor sa r enotf i r mi nt he i rl i neof que s t i oni ngwhi c hgi ve st hei nt e r vi e we ea noppor t uni t y t os l yl ys e guei nt opoi nt l e s sba c ka ndf or t he xc ha nge s a ndt hus ,de vi a t ef r omt he‘ di f f i c ul t ’que s t i onsa tha nd.

Se c ondl y ,t he r ei snopr obi ngorc r os s que s t i oni ngof wha tt hepol i t i c i a ni ss a yi ng,whi c he ve nt ua l l ye ndsup pr ovi di nghi mapl a t f or mf orhi sunve r i f i e dpr opa ga nda . y ,obj e c t i vene wsr e por t i ngi snow at hi ngoft he Thi r dl pa s t .Ne wss t udi osha vet ur ne di nt oc our t r ooms ,a nda nc hor si nt oj udge s .Opi ni onj our na l i s m ha ss we ptt he gl obe .Wha t e ve rha ppe ne dt opl a i nol dunbi a s e dr e por t i ngt ha ts howc a s e dbot hs i de soft hec oi n?We ,t hea udi e nc e ,gi ve na l lt hef a c t s ,a r ef a i r l yc a pa bl eofa r r i vi nga t ourownc onc l us i onswi t hout t hea nc horha vi ngt oc onde s c e ndi ngl ypa s st hef i na lj udge me nt .

Unf or t una t e l y ,hi ghpi t c he da ggr e s s i vej our na l i s m ha s be c omet hef a c eoft hene wsc ha nne l s .

Cha nne l ss howi ng pe opl ea bus i nga ndqua r r e l l i ngonna t i ona l t e l e vi s i onl i ke

ni ne ye a r ol dki ds ,ge tmor eTRPt ha na‘ t oof ul lofi nf or ma t i on’f or ma li nt e r vi e w.I nt hel a ndwhe r ea nunpr e c e de nt e dde gr e eofc owvi gi l a nt i s m,unne c e s s a r yr e na mi ngofbe l ove dc i t i e sa ndot he rs uc hi s s ue sa r eont he r i s e ,ha r dhi t t i ngj our na l i s mi st hene e doft hehour .

The r ea r eoc c a s i onswhe na na nc hororame di ahous ei s r ut hl e s s l ybi a s e dt owa r dsac e r t a i npa r t y ,a ndi nma ny c a s e s ,t heme di ahous ei sowne dbyt hepa r t yhe a ds .For e xa mpl e ,r e c e nt l y ,apol i t i c i a nofhi ghs t a t ur ema dea n undi gni f i e dde me a ni ngs t a t e me nta boutar e l i gi onwi t houtbe i ngi nt e r r upt e dbyt hea nc horoft heme di ahous e .

Thi si nc i de nts pe a ksvol ume sa boutt hepa r t i s a na nd pr e j udi c e d na t ur eoft hepr e s s .Att i me s ,t hephr a s e ‘ c r os s i ngt hel i ne ’ a l s os e e mst obea nunde r s t a t e me nt f or s uc hpol i t i c i a nswhoba s ki nt hegl or yoft he i rde f i a nt not or i e t y .

Thene wsi sbe i ngc ont r ol l e dbyt her i c ha ndt hepowe r f ulonaf r i vol ousa ndunc he c ke dba s i s .I nt hena meof r i ght e ousne ws ,opi ni ons ,a ndnotf a c t s ,a r es e r ve d.The c ommonma ni sbomba r de dwi t hopi ni onpol l sa ndhe a vi l ybi a s e dt a l ks hows .Me di aha st hec a pa c i t yt oc ha nge t hegove r nme nta nds ha pes oc i a la t t i t udet owa r dsa l a r mi ngpr obl e ms .I ti sahopet ot hepe opl e ,a ndwi t houtt he f unc t i oni ngoft hi si mpor t a ntpi l l a rupt oi t st r uepot e nt i a l ,t heve r yc onc e ptofde moc r a c ywoul dbeaf a i l ur e .

76

77

नबो ले मो से मो हन. . . . . अ वनल कु मा र

“य न बो लेमो सेमो हन य” . . . . .पतानहं य परयेचं द पं ितया ँ मे र ेदमा ग म बा र बा रआ र ह ह, बह त क ो श श क म न े र ो क न े क प र न ा क ा म र ह ा । ु अ सर हमा र ेसा थ ऐसाहो ताहैक कु छ िथतया ँ हमा र ेज़हन म यू ठ जा तीह क बस अं गद केपै र ँबै भीतुछ ती त हो तेह। मनेया द कर नेक असी म कोशश क ,हा ल क घटना ओं पर जो ड़ डा लापर घं ट क मा थाप चीकेबा दभीकु छ या दन आया । भौतक और मा नसक दो न वा ता वर ण म भीको ई खा स पर वतन नहंआयाथा । सा मायतःहम उस गी त यामनो दशा से या दा भावत हो तेह ि जसमे वयंकेसा थह ई कसीघटनाकाि ज हो । ि जस ु गी त क म बा त करर हाह व ो अ स ल म ए क म न क ँ ू वे दना कोदशा ताहै ि जसमे नायकाना यक सेबछड़ गयीहैयाना यक उससे ठाह आ है । इस गी त पी ु फू ल म क णा पीमकर ं दने मा न हर बछड़ेदल को ततल बनाडा लाहै।

ि ज़ं दगीकतने मो ड़ले तीहै इसकाअनम न लगा नाबह त ुा ु क ठनहै , परइन मसबसे सा मायऔरचचतहै दोदल का पा सआना ।ये िथतअपने आपमएक मसा लहै ।आप जै से हइसपर िथतमखद पा ते ह, सा र कृ तअलगुको सी लगने लगती है ।सबसे खा सयेकआपइसन वरशरर से कू च कर ने से पहले ह जी वनके सा र े आया मकामज़ाले सकते ह।मसलन,बचपन,जवा नीऔरबढ़ पा (आजकल ुा बचपनके र ं गकु छ या दा हसटकहो ते है , लो गतो तले हो ते पा एगएह, शा यदब चा बनने क नयी बी मा रईजा दह ईहै ) । ु मखद खश बसमझं या बदनसी बपरमे रि ज़ं दगी म ुको ुनसी ू इस िथतसे अबतकसा मना नहं ह आ है ।वो बा तऔरहै ु कमश लसे का मदे वनहं नहकला ओं से कृणा ; परलो ग कहते ह, अ सरकहते है , बा र बा रकहते ह, बसकहते र हते ह, हा ँ बसकहते हर हते ह, परइसकलयग सा माय ुम कसी लड़केके बसक बा तनहं कसी सुदरबा ला के कृ पा का पा

78

ADe p r e s s e dDo t A d i t y a S h a r m a Ia m ano ne nt i t y ;no tbe c a us eIa m bi o l o g i c a l l yde a d butbe c a us eIa ma ndwi l lbee t e r na l l yi ns i g ni f i c a nti n t hi sv a s tc o s mo so f c ha o sa nda bs ur di t y .

Ia me qui v a l e nt t oabur ni ngc a ndl e .

Ac a ndl ewhe nbur ni ngi l l umi na t e s i t ss ur r o undi ng sbutdi e so uta f t e rs o met i me .Da r kne s s r e t ur nst ot ha tpl a c e .Li g hti snol o ng e ra ni nha bi t a nt a ndt he r ei snopr o o fa f t e r wa r dso fi t sc o nt r i but i o nt oo r e x i s t e nc ei nt ha tpl a c e .

Ev e ni f wea c c e ptt ha tno neo f us ma t t e r se v e nt ua l l y ,a ndmo s to fusdo n ’ ta c c e ptt hi s , wha tha ppe nsa f t e r wa r ds ?Sho ul dIe ndmyl i f eo rl i v ei t a si f no t hi ngma t t e r s ?Toe ndy o url i f e , kno wi ngt ha ty o u a r ej us tag r a i no fs a ndwhowi l lke e po nl i v i ngj us tf o r t he pur po s eo fc o ns umi ng a nd e x c r e t i ng ,i sa n a ppl a uda bl ea c t i o n.But do e s n ’ tt he dr e a dc o me kno c ki ngt ha twha tha ppe nsa f t e r ?Wha tha ppe nst ot he huma nc o ns c i e nc ea ndmi nd?Wo ul dy o ut a ket her i s ko f l o s i ngy o url i f ebe c a us et he r ei smo s tpr o ba bl yno t hi ng a f t e rde a t h?Butwhya r ewes oa f r a i do f l o s i ngo ur s e l v e s i nt heda r kf o r e v e r ?Ia dmi tt ha tIa ma f r a i d.It hi nk my s e l ft o oi mpo r t a ntt og i v et hi swo r l daf ut ur ewi t ho ut me .

Ande v e r yt i meIt hi nko f de a t h, It hi nko f ho wma ny v e n ’ tdo nea ndwha ti f t hepur po s eo f l i f ei st o t hi ng sIha doe v e r y t hi ngy o ul o v eo rwa ntt odo ?Butt he ny o u t hi nko fa l lt ho s epe o pl ewhodi ej us tbe c a us eo ft he br ut a l i t yo fo t he rhuma nsa ndy o us i nki nt oas t a t eo f

t hi nki ngt ha te v e r ys e c o ndy o uha v ei nt hi sl i f ei sa ma t t e ro fl uc k.Yo ur e a l i s et ha ty o ua r el i v i ng o n bo r r o we dt i mea ndy o udo n ’ tkno who wmuc ht i mey o u bo r r o we di nt hef i r s tpl a c e .Buta r ewer e a l l yl i v i ng a c c o r di ngt ot ha tr e a l i s a t i o n?No .Wea r ewo r ki nga nd s t udy i ngo urbut t so f fj us tbe c a us ewet hi nkmo ne ya nd j o bsa r ene c e s s a r yme a nst ol e ng t he na ndi mpr o v eo ur l i v e s .AndIdo n ’ tha v eapr o bl e m wi t ht hi sv i e wpe o pl e butj us tt hi nka bo uta l lt het hi ng sy o uwa ntt obuywi t h y o urmo ne ya ndi ma g i nei ft ho s et hi ng sdi dn ’ te x i s ta t a l l ,wo ul dy o ue v e nde s i r et he mi ny o urdr e a ms ?The g i s ti st ha thuma nmi ndsf a nc yma ni pul a t i o n.Wewa nt t obec o nt r o l l e dbe c a us emo s to fuswo ul dl o s et he i r mi ndsi f t he ywe r et o l dt ha tt he ya r ef r e e .

Tobef r e ei st o bea bl et odowha t e v e rc o me si nt oy o urmi nd.Andby wha t e v e rIr e a l l yme a na ny t hi ng .Butaf r e epe r s o nma y de f i ni t e l yde c i det odos o me t hi ngt ha ti nt e r f e r e swi t h a no t he r pe r s o n ’ sf r e e do m a nd we t he n f a c ea c o nundr um.And t hi sc o nundr um ne e dst o br e a t he be c a us ea ne nt i t yha st r i e dt oc ho kei twhe ne v e ri tha s t r i e dt ol i v e .Andt ha te nt i t yi so urs o c i e t y .Ours o c i e t y i mpo s e sma nyl a wst ha tc ur bi ndi v i dua lf r e e do m.No w l e tme dr a wa na na l o g y .A r o bo tha st of unc t i o n a c c o r di ngt oi t sa l g o r i t hmswhi c ha r ej us tc o de dr ul e sf o r i tt of o l l o ws oa st or e s po ndt odi f f e r e nts i t ua t i o nsi na

79 ma nne rwewa nti tt o .Thedr e a de dAIo rt heba dAI po r t r a y e do nTVa t t a i nsc o ns c i e nc ea ndma ke si t so wn de c i s i o nsa ndma ye nda l l huma ns .

Apo s s i bi l i t y .

Butt he ma i n po i ntt o po nde ri st ha ta ss o o na si ts t o ps r e s po ndi ngt oo urc o mma nds ,i twi l lbes a i dt oha v e a c hi e v e dv o l i t i o n.No w,wede mi huma nsa r el i v i ng a c c o r di ngt ot hec us t o msa ndr ul e so f s o c i e t ya ndwea r e no ta bl et of r e eo ur s e l v e sf r o mt hi st r a p.So ,e s s e nt i a l l y we a l la r er o bo t sa nd no thuma ns .J us tha v i ng a pa r t i c ul a rbi o l o g i c a lf o r ma t i o n do e s n ’ tma ke y o ua huma n.Vo l i t i o n ma ke sy o u huma n.Ev e ni fa c t i ng a c c o r di ngt oy o urv o l i t i o nl e a dsy o uc l o s e rt ode a t h, t he ndoi t .Ev e ni fy o ura c t i o nsde s t r o yt hel i v e so f o t he r s , doi t .

Noo nekno wst heme a ni nga ndpur po s eo f l i f ea ndnoo newi l le v e rf i ndo ut .Ir e a l l ydo n ’ tbe l i e v e t ha tBuddhaf o unde nl i g ht e nme nt .Hej us ts pe ntt ho s e y e a r st hi nki nga bo utho w hewa nt e dpe o pl et os pe nd t he i rl i v e sa ndusg ul l i bl ehuma nsf e l lpr e yt os uc h t e a c hi ng swhi c hma deusf e e lmo r a l l ya nde t hi c a l l y r i g ht .Andwes t i l lc o nt i nuet odos o .Thi si st heba s i s a ndpr i nc i pl eo fr e l i g i o n.J us tt og i v eusas e ns eo f r i g ht e o us ne s sa ndaf a l s eho peo f pr o l o ng i ngt hi sa bs ur d l i f eo fo ur s .Re l i g i o nwi l lne v e rbea bl et ode l i v e rpe a c e .

AndIa m no tt a l ki nga bo utwa r s .I ny o urmi nds ,y o u wi l l a l wa y sbea nx i o usa bo utt hef ut ur e .

Onl yde a t hc a n de l i v e ry o upe a c e .

AndIa m no ts ur ea bo utt hi s .

Ma y be Ia mo neo ft ho s ef e l l o wswho l i ket os hun a wa y e v e r y t hi ngt ha ti sf e dt ot he ma ndc o meupwi t hs o me pa t he t i ci de ao f t he i ro wnt ha tt he yc a l l phi l o s o phy .

But ho w doy o us t a r tt of e e ls omuc ht ha ti ts ha t t e r sy o u f r o m wi t hi n?Yo uc a nnol o ng e rbes ur ea bo uta ni de a , pr i nc i pl eo rf a c t .Yo ur mi nd ke e ps c hur ni ng o ut di f f e r e nts i t ua t i o nsa ndt hema nyi nf i ni t er e a c t i o nsa nd e ndi ng s .Butc a no ner e a l l yde c i dewhi c hpo s s i bi l i t yi s be t t e r ?No .So ,f e e l i nga l lt he s ee mo t i o nsj us tpus he s o ui nt oa na by s so f no nc e r t a i nt ywi t ho uta nyl a dde rt o y c l i mbupf r o mo rme a nst os a l v a g ey o urs o ulf r o mt hi s e t e r na lt o r me nt .ButdoIr e a l l ywa ntt os e tmy s e l ff r e e f r o ma l l t hi ss uf f e r i ng ?Ia mr e a l l yc l o s et or e a c hi ngt ha t s t a t ewhe nIwi l l nol o ng e rbea bl et os e et heg o o di nl i f e .

Att hi smo me nt ,Idono tbe l i e v et ha tt he r ei sa ny t hi ng g o o di nl i f e .Ev e r y t hi ngt ha tf e e l sg o o di nt hes t a r t i ng c o me s wi t h a s e to fr ul e s ,e x pe c t a t i o ns a nd r e s po ns i bi l i t i e swhi c hi nhi bi twha tIr e a l l ya ma nd pr e s e ntt ot hi swo r l daf a l s ev e r s i o no fmewhi c hma ke s mef e e ll i keac a da v e rbe i ngbr us he dupt oc o nc e a lmy t r uedi s f i g ur e me nt s .

Iwa ntt obr e a ko uto f t hec o f f i nbut Idono tkno wwhyc o wa r di c eha ss os t r o ngaho l do nme t ha tIdono te v e nda r et or e mo v et hef i r s tna i l .

Butho w doy o ur e a c has t a g ewhe ny o uc a nnol o ng e rc a r r yo n wi t ht hi sme a ni ng l e s sl i f eo fo ur sa ndy o ude l v ede e p i nt oas t a t eo f s e a r c hi ngo nl yf o rt het r ut h?Byg e t t i ngt o kno wt hei nne rwo r ki ng so f di f f e r e ntmi nds , r e c o g ni s i ng ho wunpr e di c t a bl ehuma nna t ur er e a l l yi s , f e e l i nge v e r y e mo t i o ny o uc a no c c ur r i ngi no t he r ’ sl i v e s .Buti nt hi s wo r l dwea r el i v i ng ,weha v es t o ppe ds ha r i ngo rf e e l i ng t hewi der a ng eo fe mo t i o nst ha twea r ec a pa bl eo f .We a r eno wi nt e r e s t e di no nl ybe i ngha ppy .Pl e a s ur ea nd j o ya r et heo nl yt hi ng st ha tma t t e rt ousno w.

Andho w

c a ny o upr o wli nt hi sj ung l eo fe mo t i o nshunt i ngf o r f e e l i ng swhe na l ly o u ha v ei sac o nc r e t ewo r l do f bui l di ng sa nd av i r t ua lwo r l do fma kebe l i e v e ?By r e a di nga smuc hf i c t i o na sy o uc a n.Ia m no to net os a y whowr i t e sbe t t e ro rwhi c hbo o kso nes ho ul dr e a d.I t t o t a l l yde pe ndso ny o uwhi c hpa t he nt i c e sy o ut he mo s t .Butt r yf o r a g i ngi nt hi sa r e aa ndma y bey o uc a n tt hewo r l di sde pr i v i ngy o uo f .

Ma y bei twi l l be f i ndwha t hef i r s tmo me nto fadi f f e r e ntl i f eo ri twi l lf o r c ey o u ba c kt oy o urpr e v i o usl i f ewi t h as t r o ng e rr e s o l v e .

Whi c he v e rt hec a s e , i twi l l s ur e l yc ha ng ey o url i f e .

Yo ur mi nd wi l lbet o r me nt e d,y o urc o nc e pt so fmo r a l i t y que s t i o ne d,y o urc o ns c i e nc eg i v e nat r e mbl ebuti twi l l a l l bewo r t hi ti nt hee nd.

Anda tt hee ndo fi ta l l c o me s as t a g ewhe ny o us t a r tl o o ki ngf o raf ul l s t o p.

Whe ny o ur s o ulc a nno tt a kei ta ny mo r e .Yo u wa ntt o bet he de pr e s s e ddo to nas he e to f pa pe rt ha tma r kst hee ndi ng o fas e nt e nc e .Yo us t a r ts e a r c hi ngf o rc l o s ur e .Buty o u wi l lne v e rf i ndi ta ndy o urmi ndr e ma i nsune a s ya nd a nx i o us .Butt he r ei sapo s s i bl es o l ut i o n.J us tbe l i e v e t ha tt hi ss e ns a t i o ni st hes t a r to fs o me t hi ngbe t t e re v e n i fi ti sma ki ngy o uf e e lde pr e s s e d,s a do ra nx i o us .I t di dn ’ two r kf o rme .

It ho ug hti two ul dbuti tdi dn ’ t .

Yo u j us tg e ta s e ns a t i o nt ha tt r o ubl e sy o u.Yo u wa nt s o me t hi ngt onumby o ubute v e r y t hi nga r o undy o u ma ke sy o uf e e l mo r ea ndmo r e .

Yo uwa ntt oe s c a pef r o m r e a l i t ybutf o rho wl o ngc a ny o uf o o l y o ur s e l f ?Yo uha v e t or e t ur nt og i v ea g a i ny o urbo dya ndmi ndt obur ni ng .

Andy o ur e a l l ydo n ’ tkno who wy o urmi ndwo r ks .Yo u j us tdo n ’ twa nti tt owo r k.Tho s emo me nt sa r et he ha r de s twhe ny o urmi nds t a r t sa c t i ngl i key o ure ne my .

I tde s t r o y sy o urs t a t eo fha ppi ne s s .Buti st het r ut h r e a l l ymye ne myo ri si tmyl i be r a t o r ?Myt r a ppe dmi nd wa sha ppya ndno wt ha tIha v eas e ns eo fwha ti tf e e l s t obee v e nal i t t l ef r e e ,Ido n ’ tt hi nkIwa nti tbutI t e pa wa yf r o mi tno w.

Thi si sho wIha v et ol i v e c a nno ts i f Ide c i det ol i v e .

Iha v ebe e nc l i ni c a l l ya dv i s e dt ot a l kt o aps y c hi a t r i s tbe c a us eIa m me nt a l l yi l la ndt a l ki ng a bo utmypr o bl e mswi l lma kemeha ppy .Andwea r e a l s opr e s c r i be dme di c i ne st oc o nt r o lo urme nt a li l l ne s s .

Buta ss o o na st hee f f e c to f t ho s eme di c i ne se nde d, Iwa s do wn t he s a me pa t ha g a i no fbe i ng ho pe l e s sa nd unc e r t a i n.Ma y bet hi swo r l di sno tr e a l l ys ui t a bl ef o r s o meo fusa ndwea r eno tpe r f e c to rg o o dhuma nso r r e s po ns i bl ebutwedo n ’ tde s e r v et obec a l l e dme nt a l l y i l l .

Wede s c r i beme nt a l i l l ne s sa sas t a t ewhe no urbr a i n a c t si nawa yt ha twec a nno tpe r f o r m no r ma lf unc t i o ns o rc o peupwi t hno r ma ldi f f i c ul t i e s .I ti sr e a l l yha r df o r ust oa c c e ptt hi swo r l do rl i f et ha twea r ebo r ni nt o .

But whyha ss omuc hi mpo r t a nc ebe e na t t a c he dt ot hi s c o nc e pto fl i v i ng ?Whyc a n ’ t ,a f t e rs e e i ngs omuc hpa i n a r o und,i fape r s o nr e ma i nsha ppy ,wes a yt ha tt he r ei s s o me t hi ngwr o ngwi t hhi m?Whya r et ho s ewhof e e l pa i nme nt a l l yi l l ?I s n ’ tt he r es o me t hi ngwr o ngwi t hy o u t ha ty o udo n ’ tf e e lt he i rpa i na ndg oo nl i v i nga si fi t do e s n ’ tma t t e r ?Andi fi tdo e s n ’ tma t t e r ,whya r ey o u e v e nl i v i ng ?Am It heo newhoi sde a do ra r ey o uo ra r e wea l l ?

80

81

गौ तम का श अनजा न शहर ,अनजा न लो ग,जहा ँन म कसीकोऔर न मझ को ईजा नताथा।परहा ँ !एक ची ज़ समा न थी , ुे सफ म ह नहं थाअके लाइस दौ ड़म ।मे र े सा थ भा गने वा ल क ल बीभी ड़ थी।बे पर वा ह म अपनेह धन ुम बस जी त कोदे खर हाथाऔर उसक ओर जी जा न से आगेबढ़ र हाथा। एक व त थाजब येना दा न मन घरसेकभीदर ना ूजा ह नहंचा हताथा।“ मा ,म कहंनहंजा ँ नेवा ला ,म यहंपरर हकरकु छ पढ़ लँ ग ” − अ सरयह कहाकर ता ूा था,जब भीकभीघर वा लेमे र ेआगेक पढा ई क बा त कर ते ।परकहते हैन,व त औरमन बदलने म या दा व त नहंलगता।10 वी ंक क ाशु ह ई ह थी क ु सा र ेदोत आगे याकर नाहै ,कहा ँ जा नाहै ,क तै या र म जट ग य े थ े । त भ ी ज ी व न म श ा य द प ह ल ब ा र म झ ु ुे भीलगा क नहंकु छ न कु छ तोकर नापड़े गा। तोमने भीबा हरजा ने कामन बना लयाऔर फर या था ,म खड़ाथाइस नयीदु नयाक चौ खट पर।थो ड़ी सी ह मत औरबह त सा र ाजो श लए,ि जं दगीकोनयी ु दशादे नेम को टाशहर पह च ग य ा । “ क ो ट ा ”एक ऐसा ँ ु

शहरजहा ँ हरसा ल हजा रला ख ब चे ,अपने सपन को पर ाकर ने आते है ,कु छ केपर े हो ते हतोकइय केअधर े ू ू ू ।शुशु म कु छ पताह नहंचल पार हाथा क म कहा ँआ गयाह ,घर वा ल से ,दोत से , ँ। घर से ू रते दा र से दर ख म सफ एक ह सपना-आई ूइन आँ आई ट म दाखला। तो फर याथा ,बन गयाम भीइस दौ ड़ का ह सा जहा ँमे र ेसा थ न जा नेकतनेह लो ग भा गर हेथे। मझ आज भीया द है वोपहल सब से म अपनी ुे ुह क कै नयीदु नयाम खोसागयाथा , बनाइस बा तक पर वा ह कयेक मे र े घर वा ले मझ दर ।अपने 8*10 ुसे ूथे केकमर ेकोमनेघर बना नेक पर ू कोशश क । ब तरसे ले करदवा रपरटं गे आईने तक,हरची ज़ को उसकेसह जगह पर पह च ा द य ा । अ ग ल े द न जब ँ ु सब सब द खल ं र घर वा ल कोपा स ुहुह नी ु तोपहल बा न दे खकरमन बै ठ सागयाथा,ले कन दोत ने कभी अके ला पन महसस नेदया। ू नहंहो बै ग म कता ब और मन म उमं ग भर कर हम अपनी अपनीमं ि जल कोपा नेके लए कोचग ं क ओर

नकल गये।सा इकल जै सेह उस बड़ीसीईमा र त के सा मनेखड़ीह ई त ो प ह ल ब ा र ए क ड र स ा ल ग ा , ख द को ु ु इतनीभी ड़ म खोदे नेकाडर।सा इकल काएक ह ज ू ुम सालगाह आ था।सभीअपनी अपनीसा इकल लॉ क कर के ु मे न बिडं ग क ओरजार हे थे ,तोमने भीऐसाह कया । नई जगह,नए लो ग और हवाम फै लानया पन का एहसा स ।र प परर गते र गतेम ती सर मं ि जल तक पह ं चा ु जहा ँ हमा र ला स लगने वा ल थी। ला सढ ं ढने म या दा ू द कत नहं ह ई और म च प च ा प ज ा क र ए क खा ल प ड़ ी ब च ु ु परबै ठ गया। पहल ला स थीतोटचरनेसबसेपहलेखद चय ु कापर दयाऔर फरहम सभीका वा गत कर ते ह ए ह म उ म ी द ु औरजो श से लबर े ज कर दया।शा म कोजब अपने कमर े कोजा नेके लए कोचग ं क सीढ़य सेउतरर हाथातो चे हर ेपरअलग ह ख़श ,ले कन येख़श ुीथी ुीइतनीज द फ क पड़ जा ये गीयेनहंसो चाथा।मझ र सा इकल ुेमे नहंमल र ह थी ,औरजै साक डरथावै साह ह आ ,म ु खद याह आ महसस नेलगा।आँ ख म आँ सू ु कोखो ू कर ु आनेह वा लेथेक तभीपा स म खड़ेगा ड अं कल नेमे र दु वधाकोभा प लया।कं ं धेपर हा थर खतेह ए उ ह ने ु मझ पछ − “कतने बजे सा इकल पा क क थी ?”“ 3बजे , ुसे ूा अं कल जी ”−मने बो ला।“ ती सर म म दे खो ,प कावहं परहो गी ”।बस फर याथाम ती सर ला इन म अपनी सा इकल ढ ं डनेकोदौ ड़ पड़ाऔर दे खा क सच म,पर े ू ु शा नशौ कत केसा थ अपने टड परटे क लगा येह ए मे र ु सा इकल वह खड़ीथी।मनेअपनीसा इकल उठा ई और अं कल जीकोशु याअदाकर ते ह ए अपने कमर ेक ओर ु नकल पड़ा। उस दन मनेएक बा त सी खी − अपनेआसपा स चल र हे ची ज कोमा दे खने / नर ण कर नेसेआप बह त क छ ु ु सी ख जा तेह ।उस दन सेले करआजतक,सो ते जा गते , घम -फर ते ,हरव त,हरएक ची ज परगौ रकर ताह और ँ ूते ू समझनेक कोशश कर ताह ँ। ू डी . पी . पी ,शीस क उलझन म हम ऐसेउलझेक कु छ हो श ह नहंर हता , ला स होया म,हरव त इ हंसे घर ेर हतेथे।व त बी ततागयाऔरदे खतेह दे खतेये शहर और यहा ँकेलो ग नेहम अपनाबना लया।नए दोत बना नासी ख लयाथामने । बनाकसीसे डर ेह ए, ु बड़ेह आसा नीसेअपनेसा र े न टचरसेपछ ताथा ू ले । सब कु छ अ छाचल र हाथा। हर पर ाम बे हतर पर णा मआ र हे थे औरहरबा रअ छेबै च म पदोनत हो र हाथा। ले कन कहतेहैन अगर आपकेसा थ हमे शा अ छाह हो तार हेतोआप शा यद कु छ बड़ासी ख नहं पा ओगे। शा यद इस लए वोआयीथीमे र ि जं दगीम, मझ वन केकु छ पहलूदखा ने ,कु छ हसी ंपल से ुकोजी वाकफ़ कर ा ने। ि जं दगीशा यद कु छ औरह हो तीआज अगरउस दन वो न दखी हो ती । गु ला बी सलवा र कमी ज , का न म र ा ज था नीझु मक औरखल ल बे बा ल,का फ थे मे र ा या न ुे औरमझ े अ प न ी ओर खी च ं न े क े ल ए । ह ा , ँ म र े े म न क ो भ ा ु गयाथाउसकाये सदय ।बे फ ,आ म व वा स से लबर े ज़ औरआँ ख म चमक लए वोभी ड़म सबसे अलग पहचा न बना येह ए थ ी । अ ब त ो ब स र ो ज़ य ह स ो च ल ा स आन ा ु हो ताथा क का श उससेकभीबा त होजा ए ।दोत के खू फ़यातरक सेउसकाना म,फ़ो न नं बरऔरयहा ँतक क वोकहा ँसेहै ,पताचल गया। तोएक दन मने ह मत दखा ई औरजी वन म पहल बा र कसीलड़क से ,

उससे ,बा त कर नेक कोशश क ।हा थपा व का ँ पर ँ हेथे मे र े औरहठ तोमा नोजम सेगए ह ,जब वोसा मने थी।“ अ छालगातम स े म ल क र ! म र े ा न ब ं र ल ख लो , ु अगरकभीभी द कत होतो ,फ ल ट ल” ,पहल ूकॉ मल क़ा त केख़ म हो ने से पहले उसने मझ कहा।उन ुा ुसे दन हासए प चला ने वा लाफ़ो न नहं थामे र ेपा स,तो हमा र बा त इनबॉस मे से ज परहोजा तीथी।कभीको ई ड ा उ टआय आये े तो ोम म झट झटस से े उ से े फ़ो ो नक कर रल लय या ाक कर र ता ाथ था ा। । ड ा उ ट त उ स फ़ न त जी वन ने एक अलग ह मो ड़ले ल थी।अब तोहरचे हर े म वोह दखतीथी।येया रथायाकु छ और ,मझ े न ह ु पता ,ले कन जोभीथा ,बह त ह आनं द य था। ु ले कन एक दन फर वोह आ जोकभीमनेअपनेबर े ु ु सपनेम भीनहंदे खाथा।एक धमक भर कॉ ल और अगलेदन बं द ल टम ह ईहा था पा ईसे मझ डर ा यागया ुे ु क म उससेन मलँ त क ँ। दल सहमा ूऔरन ह बा था ,कहा ँ ये सब कु छ समझ पार हाथा।दोत ने बह त ु समझा याऔरसं भा लाभी।दोत ह तोथेि जनकेहो ने सेकभीको ई द कत नहंआई ।ले कन इस बा त का मला ल उ भरर हे गा क उसनेऐसा यू ,आ खर ँकया यू छ कहनाह थातोखद ए क ब ा रमझ ँ? अगरकु ु ुसे कहाहो ता।हा ला त कोका बूम कर तेह ए,आगेअपनी ु मं ि जल क ओरबढ़ने कातय कयामने ।वोअलग बा त हैक अब दल केमका न म कु छ खा लपन साआ गया था ,औरइससे उभर ने केलए मने खद ईम कु छ ु कोपढा इस क़दर य त कयाक वोऔरउसक या दकहं धं ध ुल होगयी।इसीबी च म खद ु म इतनाम न साहोगया क मझ र ासबसेअ छा ुेयेतक नजर नहंआया क मे दोत खद े शानय म उलझा ,र ो ज थो ड़ा थो ड़ामर ु क पर र हाथा।और फरएक दन उसने र ो जर ो ज काका म एक दन म पर ा क र द य ा । ह ा ँ ! म र े ा स ब स े अ छ ा द ो त मे र े ू ह आँ ख केसा मने हम सब कोछो ड़इस दु नयासे बह त ु दर र ेआँ ख सेआँ सूकाएक कतर ातक ूचलागया।मे नहंनकला ,म का फ ट टचक ,का फ अके लाहोगया ू ूाथा था। ऐसे हा ला त म भीमे र े सा थ हरव त,हरपल ये शहरखड़ाथा।वोशहरजहा ँ मने दोतीकासह मतलब जा ना ,वोशहर ि जसनेमझ र कर ना सखा या ,वो ुे या ि जसनेमझ छ सखा याजोशा यद म कहंऔर ुेवोसबकु नहंसी ख पा ता।येगवा ह बन र हाथाउस अधर े या र ू काि जनकामक नातक़दर म नहंलखाथा। ु मल हो आज जब मे र ेपा स मे र ा या रनहं था ,मे र ासबसे अ छा दोत मझ त दर ,तोएक यह तोथा ुसेबह ुाथा ूजाचक ु जोसा थ था ,हरबा रक तर ह। तोशु या! !शु याउन हरअ छ बर द के लए, ु या शु याउस हरव त केलए जबजब तम र ेसा थ थी , ु मे शु याहरबा रकु छ नयासी खा नेके लए,शु यामझ ुे जी ना सखा ने के लए ।को टा सफ एक शहरनहं है ,ये तोएक एहसा स है ि जसमे बस खोजा ने को दल कर ताहै ।अब भीजब कभीमन बे चै न हो ताहैयाअके लाहो ता ह त ो ब स आँ ख ब द ं क र क े उ स व त , उ स द ौ र क ो य ा द ँ ू करले ताह और च ह े र े प र म क ा न ल ए आग े ब ढ़ ज ा त ा ँ ु ू ह ँ। ू

82

83

AsLo nga sWe ’ r eTo g e t he r Vi na y a kS hr o t e Ha veyoue ve rf e l tt heuni ma gi na bl epa i nofl os i nga l ove done ?I fyouha ve , t he nIc a nt r ul yunde r s t a ndhow youmus tha vef e l tt he n.

Howdi dt ha tunf or t una t ei nc i de ntha ppe n?Myl i f ec ha nge di nt hebl i nkofa ne ye .

Onemome ntwewe r es oc l os e ,s oi nl ove ,a boutt o be gi nane wl i f et oge t he r .I twa snot hi ngbutpe a c ea nd bl i s s .Now s he ’ sgone .Gonef r om myl i f e .For e ve r .I r e me mbe rt ha t f a t e f ul da y .

I t wa sa l l myf a ul t .

Why s t i l l di dweha vet ha ts t upi da r gume nt ?Whydi dIl e the rgo outonhe rowni nt hemi ddl eoft heni ght ?Howc oul d t hos ehe a r t l e s sc r e e psdot ha tt ohe r ?Ri ghtnow,l yi ng onmye mpt ybe d,mymi ndponde r sove rt he s eque s t i ons .

Myhe a r t c r a ve sf orhe rt obeba c kwi t hmea ga i n.

I tc r a ve sf orve nge a nc e .Ve nge a nc ea ga i ns tt hos eba r ba r i cf ool st ha tda r e dl a yha ndsonhe r .Buti nt ha t mome ntofhope l e s s ne s sa ndde s pa i r ,s or r ow t r umpe d r e ve nge .

Ic a ns t i l lpi c t ur ehe rbymys i de .Tha ts t r a i ght s houl de r l e ngt hha i ra ndt hos es t r i ki ngj e t bl a c k e ye s ,t ha ts l e nde rbodyt ha twoul df i tpe r f e c t l y i nt omya r ms ,a ndt hos el i pst ha twoul dpe r f e c t l y l oc ka ga i ns tmi ne .Shewa st hepe r f e c tonef or me ,a ndIwa spe r f e c tf orhe r .Wi t ht he s ec ount l e s se mot i onsf l owi ngi nmymi nd, Idr i f t e dof ft o s l e e p.

Thes unl i ght wa spour i ngi nt hr ought hewi ndows whe nIgotup.

Ic he c ke dmyphone .

I twa sSa t ur da y .

Igotup, br us he dmyt e e t h, a nds t a r t e dwa l ki ngoutofmyhous et owe l c omet hec oola i ra nd wa r mt hoft hes un.Ic r a ve dwa r mt h.Onl yt hi s t i mes ome t hi ngwa smi s s i ng.AsIgotoutmy hous e ,Ic a ughts i ghtofs ome onewa t e r i ngmy ga r de n.

I twa sawoma n.

Sheha dhe rba c kt ur ne d t owa r dsme .

AsIbe ga nt omovef or wa r dt oc he c k

onhe r ,Ir e c ogni s e dt ha ts hel ooke dva gue l yf a mi l i a r .I r e c ogni s e dt heha i rt ha ts we ptt hr oughhe rs houl de r s .

She t ur ne da r oundt of a c eme .

Myhe a r twe ntupi nmymout h.Nowa y ,It hought .I t c a n’ tbe .

Mye ye sbe he l dt hegi r lIha dl os t .Wewe r ebot hf a c et o f a c e . ’Is t a mme r e d. ‘ Hhow? ‘ He y’ ,s hes a i dc a s ua l l y ,c uppi ngmyc he e kwi t hhe r ha nd. ‘ Youwe r egone ’ ,Is a i d,s hoc ke d.‘ Tha tni ght ’ ‘ Iwa sa l wa yshe r e , hone y’ , s her e pl i e d. ‘ I t ’ sa l r i ght .

Iwa s he r ea l lt het i me . ’ Ic oul dn’ tc ompr e he nd wha tha dj us tt r a ns pi r e d.I c oul dn’ tunde r s t a ndwha t ’ dj us tha ppe ne d.The ns ome t hi ngbr okei ns i deme .

Thene xt mome nt Iwa sba wl i ngl i keaba by .

Ihugge dhe r t i ght ,bur yi ng my f a c ei n he rne c k,t e a r se ndl e s s l y s t r e a mi ngt hr oughmye ye s . ‘ I ’ ms or r y’ ,Is obbe d.‘ Ia ms or r yIl e f tyou’ . ‘ Shh’ ,s hes a i ds oot hi ngl y .‘ I t ’ sa l r i ght .I ’ mf i ne .We ’ r e bot hf i ne ’ .

Shec ont i nue d, ‘ Ic oul dne ve rl e a veyou.

Asl onga swe ’ r e t oge t her ’ . ‘ Asl onga swe ’ r et oge t he r ’ .

Ir e pe a t e dt hel i neIha ds a i d t hef i r s tt i mewec onf e s s e dourf e e l i ngsf oroneot he r . e l ta si fIha dr e di s c ove r e ds ome t hi ngi ns i deofmet ha t If ha dl ongbe e nl os t .Iwa sonc l oudni ne .Wes pe ntt he e nt i r eda yt oge t he rdoi nge ve r yt hi ngwel ove d.

It ookhe r out onal ongdr i ve , wepl a ye dourf a vour i t evi de oga me s , wa t c he dmovi e s ,a nddi ne dout . s1 1i nt heni ght .Wewe r eha vi ngar oma nt i cwa l k I twa ba c khome , hol di ngha nds .

Toda ywa st r ul ya ne xt r a or di na r yda y .

I t wa sj us t t he nIr e a l i z e dhowf or t una t eIwa st o ha veagi r ll i kehe ri nmyl i f e .I twa sa si fde s t i nyha d gi ve nmeas e c ondc ha nc e .Ipr omi s e dmys e l fne ve rt o l os ehe ra ga i n,a ndt of ul f i lt ha tpr omi s eIde c i de dt of i na l l ya s khe rt hemi l l i ondol l a rque s t i on. ‘ He y’ ,It ol dhe r . ‘ Ye a h? ’s hea s ke d.

Igotdownononekne e .

Shega s pe di ne xul t a t i on, c ove r i nghe rmout hwi t hbot hha nds ,he re ye sge t t i ngt e a r y .I t ookoutal i t t l eboxf r om mypoc ke ta ndpr e s e nt e di tt o he r .

Ti meha dc omet oas t a nds t i l l .

Is mi l e d,‘ Wha tdoyous a y’ ?He rf a c ewa ss t r e a mi ng wi t ht e a r s . ‘ Ic a n’ t ’ ,s her e pl i e d.

Mye ye ss udde nl yope ne da ndIs a tupi nmybe d.

I twa s4i nt hemor ni ng, a ndt ha twa st hemos tbe a ut i f ul , ye tt hemos thor r i f i cdr e a mIha de ve rha d.

Iha dt oa c c e ptt hef a c tt ha ts hewa sgone .

Shec a nne ve r r e t ur n.Be c a us eyouha vet hec a pa bi l i t yt oc ha nget he f ut ur e ,butyouc a nne ve rc ha nget hepa s t .Ic oul dha ve e a s i l ypr e ve nt e dhe rde a t ht he n, but Iha df a i l e d.

Mi s e r a bl y .

Mypuni s hme ntwa st ol i vet her e s tofmyl i f ewi t houthe r .Thepr obl e m wa sIdi dn’ twa ntt ol i vemyl i f e wi t houthe r .Mye nt i r el i f eha dme a ntnot hi ng,unt i ls he c a mei ni ta ndc ha nge de ve r yt hi ng.

Iowe dhe rt ha t .

She wa st heonewho’ ds t a ye dbymys i dewhe ne ve r ybody e l s eha dt ur ne dt he i rba c ksonme .

Wi t hhe rgonef or e ve r ,Ij us tc oul dn’ ts t e pba c ki nt omyol dl i f e .Sheha d t a ke nac hunkofmewi t hhe r .Is t a r t e dt hi nki ngofa s ol ut i on.

Fi na l l y ,Ikne wwha tIha dt odo.

Da wnwa ss l owl ybr e a ki ngout .Iha dne ve rbe e nt ot hi s pl a c ebe f or e .Thevi e wf r om uphe r ewa sgr e a t .Pe a c e f ul .Igotup,wa l ke dt ot hee dgeoft het opofmyf i f t e e ns t or e ye dbui l di ng,a ndma r ve l l e da tt hel a nds c a pe .

I twa ss obe a ut i f ul ,j us tl i kehe r .Il ooke ddown.

Is a i d,‘ Asl onga swe ’ r et oge t he r ’ .

The nIj umpe d.

84

I TOOHADALOVES TORY f e a t .

PUBG

Abhi na yS i ngh

यू ई लव टो र नहंहो तीहैपर ँतोइ जीनयरक को कभीकभा रचम का रहोजा तेह।अं तम वष आ चक ुा थाऔर सं गल जी वन जी नेक आदत भीपड़ गयीथी परतला श जा रर खनामा नव जात का वभा व है । बा त दपा वल केसमय क है ,घरजा नेक मं शानाथी और मैयहंJ UI CE BAR पर अपनेकु छ म केसा थ ग पे मा रर हाथातभीएक म ने PUBG शहरकेबा र े म बता नाशु कया ।उसने बता याक PUBG भौ गोलक प सेबह त ह सुदर जगह है ,वहा ंआपकोजं गल, ु नदया ,पहा ँ ड़,शहरऔरचमचमा तीसड़क सबकु छ मल जा एगाऔरसबसेख़ा स बा त यह हैक वहा ँदे श-वदे श सेम हला य व पुष घम ंती न ँतोवहा ुनेआतेह ।यू भुेE RANGE LMI RAMARऔरS ANHOKहपरE RANGE L लो ग काफे वर े ट है ,परतुइन सब खू बय के अला वावहा ँएक सम याभीहै ,वहा ंआतं कवा द हमल काका फ खतर ार हताहै इस लए आपकोहथया रचला ने आने चाहए । इतनीसा रर ो मा ं चत करदे ने वा ल बा त सन न े क े ब ा द म न े भ ी P U B G श ह र ज ा न े क ा न णय ल य ा ु । नयमा नस रआपकोसर नजर2 या4 क ुा ु ाकेम दे प म भीजा ने काअवसर मलताहै ,फल व प मने 2 ु का प च न ा । ह व ा ई अ ड े प र त ी ा ल य म म ज ा क र ु ु मझ पतालगाक मे र सहयाीLI SA ना म क एक लड़क ुे है ,हा यहै लोहो ने केबा दहमने आपस म थो ड़ीबा तची तक ।मझ बह त ख़ श ी ह ो र ह थ ी क म र े स ह य ा ी ए क भ ा र ती य ुे ु ु लड़क है औरना मभीLI SA.हमने MI LI TARYBASEके लएउड़ा न भर औरचं दघं ट म हम अपने गं त य केउपर थे ।हमने PARACHUTEके सा थछला गलगा ं यीऔरहवा मह कु छ तकनी क द कत से हमकु छ दर स े ू बछड़गए।

नी चेपह चतेह मझ शाह आ क LI SA क जा न ँ ुेअ दे ु ु खतर ेम ह य क स नल सेमझ के त नहं ुेअछे सं मल र हेथे। मनेपै दल ह उसक ओर दौ ड़ लगा नी आर भ कर द,नजदक पह च क र म झ े प त ा ल ग ा क ँ ु ु एक हथया र बं द आतं क नेउसकोएक घर म घे रर खा है । हम दो न ह नहथेथेपरतुउसीसमय मझ स ुेपा क झो पडीम एक FRY PAN दखा ई दया। मैवह PAN ले कर श ुक तर फ दौ ड़ पड़ामझ खतेह ुेदे उसनेमझ यर भी कयाजोPAN सेटकर ा ु पर फा कर क गया। इससेपहलेक वोपन यर कर ता ुःफा मनेउस पर एक केबा द एक PAN सेह कई वा र कर उसकाका म तमा म कर दया। डर सहमीसी LI SAमे र ेपा स आई और मझ ,पहल ुेगलेलगा लया बा र कसीयव र सेगलेलगा याथा , ँ या ुतीनेमझ ुेयू मैतोजै सेपघल सागयाऔर यहा ँसेमे र े या रक शुआत ह ई । शी ह हमा र ाबै ग खा नेपी नेक ची ज, ु दवा इय व हथया र सेभरगयाजो क इन हा ला त म बह त ज र थे। पा स केह एक टो रसेहमनेकर ा ए ु परएक का र लया ,वै सेमे र ामन तोमो टर बा इक से चलनेकाथापर LI SAकोवोनी लेर ं ग क का र भा गयीथी। उसने बता या क उसको ा इवग ं काबचपन सेह शौ क हैऔरका रसेभीउतनाह या र ,खै रहम नकल पड़ेPOCHI NKIशहर क औरि जसकेर ातेम एक पल ंपर आतं कय केहो नेक ु आताहैऔर वहा स भा वनासेमैपण त य ः स त क थ ा और ह आ भ ी ऐसा ू ु ह।पल स पह चतेह एक गो ल मे र ेका न कोछू ते ँ ु केपा ु ह ए न क ल ग य ी श ा य द क स ी न े न ा इ प र स े व ा र क य ा ु था ,जै सेह मनेउसपर वा पस वा र कयासा मनेसे2 आतं कय ने गो ल बर सा नाशु कर दयाि जसमे से एक गो ल मे र बा ह परजालगीऔरमैका ं रम ह बे तहा शा गरपड़ा ,परतभीLI SA ने अपनी ा इवग ं सी टबदलते ह ए उन दो न कोSCARL सेमौ त केघा ट उता र दया ु आगेएक घर म उसनेमे र ा ा थमक उपचा र कर पन REVI VE) दया। उसक इस बहा दर ुज वन( ु और उपका र को दे ख कर उसके लए मे र ा या र

85 सा तवआसमा न परपह च गयाथा।र ा त हो ने कोथीऔर ँ ु हम POCHI NKIपह चनेह वा लेथे ,र ातेम दु मन का ँ ु एक औरज थामलाि जसकोमने AKM से ढे रकर दया औरNI GHTVI S I ON उपकर ण नाहो नेक वजहसे हमने र ा त कोPOCHI NKIम ह कनेका नणय लया।वो र ा त को ई सा धा र णर ा त तो बलकु ल नाथी ,ता र म भी कु छ या दाह चमक थी ,जै सेवो खल खलाकर मे र खु शय म खु शया ँढ ढर हेह ।उसकेहा थ कापर ो सा ँ ू ह आ खा नाखा नेकेबा द हम या रभर बा त कर ते कर ते ु सोगएऔरसब CHOOLकेलएर वा नाहोगए।वहा ं ुहS से MANS I ON घम त े ह ए L I P O V K A क प ह ा ड़ य त क ज ा न े ू ु क यो जनाथीऔरवहं से वा पस वतन वा पसी ,र ाते म हमनेका फ म तीक औरभ व य क बा त कर करके दो न एक दस े कोर ो मा ं चत करर हे थे ।हमने तय कया ूर क वा पस अपनेदे श जा तेह अपनेघर वा ल कोएक दस ेसेमलवा यगेऔर शा द के लए मना नातोजै से ूर औपचार कतामा ह हो गा ।हम L I POVKA क पहाड़य सेकु छ मी ल दर ातेम अ छेहथया र से ूह थेक र भर ाएक डबा दखा ई दया ,LI SA चा हतीथी क हम अपनेहथया रउन अ छेहथया र सेबदल ल,वै सेतो शा यद मै इसकेप म नाहो तापरउसक बा त भलामै कै सेटा ल सकताथा।मैर ो मा ं टक गा नागु नगु ना तेह ए ु का रएक कना र े खड़ीकरकेउसमे वा पस ते ल भर ने लगा औरLI SAहथया रबदल र ह थीतभीमझ पी छेसे गो ल ुे चलनेक आवा ज सन ई द ।पी छेपलट कर दे खातो ुा मे र ा दय थम सागया ,जो दख र हाथाआँ खेउस पर भर ो साकर नेकोतै या र न थी ,LI ं SA केसर पर एक गो ल लगीह ई थीऔर दर असल यह दु मन क एक ु सो चीसमझीचा ल थी।मे र आँ ख फट र ह गयी ,बं ं दक ू उठामैउसक तर फ य ह भा गामे र ेभीपै र म एक गो ल आ लगी

और मैका र क दस । LI SAभर ह ई ूर ओर गर पड़ा ु आवा ज म मे र ाना म पक र तीह ई मे र तर फ दे खर ह थी ुा ु जै सेआ खर बा र उ ह वा ब म मे र ेसा थ खोजा ना चा हतीहोजोहमने एक सा थ सं जो ये थे ,मै एक बदनसी ब इं सा न क तर ह यह सब अपनीअ ु - वत आँ ख सेदे ख र हाथा ।एक और गो ल क आवा ज और LI SA अपनी खल ख से मे र तर फ दे खतीह ईमझ अके लाछो ड़कर ु आँ ुे ु जाचक ,मे र तर फ कयाह आ उसकाखल थ जा नो ु थी ुाहा ु मझ र आ लं गन चा हताथा । य भुतू ुसेआ खर बा इतनाकठो रकै सेहोसकताहै ,तझ र ासा थ नामं जर ुेमे ू थानासह,पर उस मा सम च ा द ं न ी क र ौ श न ी क ा अ त ं ू कु छ यू तोनहं हो नाचाहए था।मै जीवत हो ते ह ए भी ँ ु मत रपरपड़ने वा ल एक औरगो ल ृ सापड़ाथातभीका ने मृ यन ा स े म झ े अ क म ा त् ज ग ा स ा द य ा , व ह न ी ले ु ु र ं ग क का र ,LI SA क पसं ददाका रअब भीमे र ाबचा व कयेजार ह थीजै से खद SAकापर ा म आ गयाहो ु LI उसम। थो डासं भल करमने खद एक इं जेशन लया ु से औरवह ले ट केदु मन क और नशा नालगा या ,सद ुर ू बिडं ग पर छु पेइन ू र कातल कोमनेतब तक गोलया ंमा र जब तक उनकाशररहर ेर ं ग कर ा खम न त दल होगया ।यं त ो म र े ज ी न े क ब ल क ल इ छा ू ु नाथीपर मझ नाथा .उसके लए, य क का यर ता ुेजी भर मृ यु कोचन उसकाना म कलं कत नहं कर ना ु करमै चा हताथा ।उसक अं तम नशा नीकेतौ र पर मे र ेपा स वहP AN थाि जससे मने पहल बा रउसक जा न बचा ईथी औरमन म एक ह मला ल था क LI SAकोतोनहं पर का श मैLI SA क पसं ददाउस नी ल अधजल का रको ह अपने बै गम र ख करअपने दे श वा पस लापा ताि जससे बा क ि जं दगीमैउसक या द केसा थ जीसकँ । ू

86

87

Ho wt oCha ng et heWo r l d?

-Ut k a r s hS i ng h Howof t e ndowedr e a ma boutma ki ngt hewor l da be t t e rpl a c e ?Howof t e ndowedr e a ma bout ma ki ng ama r ki nt hewor l d?Li t t l edower e a l i s et ha tt he c ha ngewewa ntt oma kei snotf ort hewor l d.We don’ ta c t ua l l ywa ntt oc ha ngea nyt hi ngf ort he wor l d.

Al lwewa nti st oma keama r k,t of i ndour na met a ki ngc r e di t sf ors ome t hi ngbi g,t obea tt he e vol ut i on.

Thec ha ngei sf orour s e l ve s . c e nt r eofar We ’ r epr ogr a mme dt obea mbi t i ous ,notc r e a t i ve .

As kyour s e l ft hi ss i mpl eque s t i on: doyou, a soft hi s mome nt ,ha vea ni de at ha tt hewor l dne e ds ,whi c h i sa bs ol ut e l y ne c e s s a r yt oi mpl e me nt ,a nd t ha t c oul dma ket hewor l dbe t t e rt ha ni ti st oda y?The r e mi ghtbef e wwhot r ul yha da‘ ye s ’ f ormypr e vi ous que s t i on.

Theot he rma j or i t y ,i nc l udi ngme ,a r et he pe opl ewhoa r ec ons t a nt l ys t r i vi ngi nt he i rj our ne ys t of i ndape a kf r om whe r et he y’ l lbes e e n.

Toputa f l a gont hemount a i ns ot ha tpe opl et ur nt he i rhe a ds a ndwa t c h,a ndwi t hi nt hes ha dow ofyourwor k, t he yf i ndyou.

I fc ha ngi ngt hewor l di sj us t apl a yof a nobs e s s i ont oge tr e c ogni t i on,how a r er e vol ut i ona r i e sa nydi f f e r e ntt ha ns oc i a lme di a a ddi c t e d

t e e na ge r s ?Wer e na me' a t t e nt i on't o' r e c ogni t i on' a nde xpe c tt obeagr ownup.

Le t ’ sgoba c kt ot hea f or e me nt i one dque s t i onone mor et i me .

Doe s n’ t ' a bs ol ut e l yne c e s s a r yt oi mpl e me nt 's e e m al i t t l eoutofpl a c e ?Hone s t l y ,a tt hi s j unc t ur ei n huma ne vol ut i on,t he r ei snot hi ng whi c hwec oul ds a yi s' ne c e s s a r y't ot hewor l d.

Eve r yt hi ngt ha twewa nti swe l lwi t hi nourbounda r i e s .The r ei snoi de at ha twoul ds a vehuma ni t y f r om af i c t i ona li mpe ndi nga poc a l yps e .The r ei s noda nge r ,noe xt i nc t i on,noc a l a mi t yl ur ki ngi n t hef ut ur e .

Iknow ma nyofyoumi ghtdi s a gr e ewi t ht hel a s t l i nea ndt ha t ’ swhyIpr opos et hec a t e gor i s a t i onof i de a si nt o2t ype s :s ur vi va li de a s ,l uxur yi de a s .

Mos toft hes ur vi va li de a sha veor i gi na t e di nt he e a r l ye r a sofhuma ni t y .The s ea r et hei de a st ha tI t r ul yc a l lr e vol ut i ona r y;i de a sl i ke l a ngua ge , whe e l ,f i r eus a ge .Thi nka boutal one l ys t onea ge ma nc omi ngupwi t hs oma nyi nve nt i ons .I nt he l a t e rs t a ge sofhuma ni t y ,whe nc i vi l i s a t i onsbe ga n t obef or me d,t hes c opef ors ur vi va li de a ss t a r t e d di mi ni s hi ng.

Fe we ri de a sor i gi na t e dl i kee l e c t r i c i t yormot orve hi c l e .

Pe r s ona l l y ,It hi nki twa sl ogi c a l l ya c c e pt a bl et obea bl e t oc omeupwi t hs uc hi de a sa tt ha tt i me .

Soc i e t ywa spr ogr e s s i ng, e ve r yonewa nt e dmor el uxur y .

Whynotr e a c ha c e r t a i npl a c equi c ke r ?

Whe nt hes c opef ors ur vi va li de a swa sa l mos tne gl i gi bl e , l uxur yi de a sc a mei nt ot hepi c t ur e .Ma c hi ne sha dma de ourl i f ec i vi l i s e d.Nowt he ywe r ea boutt oma keourl i f e s i mpl e r .Comput e r sf orpe opl ewe r ebui l tbyt heSt e ve guys ,a ndGa t e sope ne dWi ndows .I t ’ snotl i ket hea bs e nc eoft hi swoul dha vede s t r oye dt hewor l d,buts t i l l , t he s ei de a sc ha nge di t .Ma nywoul da r guet ha tt he s e ye a r swe r et hemos ti nf l ue nt i a lt ha na nyot he ri nt hehi s t or yofma nki nd.Eve nt ua l l y ,t hewor l dbe c a mec omput e r s .Fa c e book' Ma r ke d'a not he rc ha ngea ndt hi si st he onemos tofuswi l lr e l a t et o.Iha ves e e nt hes i mpl el i f e , a ndIha ves e e nt hes oc i a l ne t wor ki ngl i f e .

Some whe r ei n be t we e nt he s eye a r s , ar e vol ut i ona r yphe nome nonc a l l e d ' Ar t i f i c i a lI nt e l l i ge nc e 'wa sgr a dua l l yunf ol di ngi t s e l f .

I t ’ sa ma z i nghow wes t a r t e dbyma ki ngma c hi ne st ha t woul dma keourwor ks i mpl e r ,a ndt oda y ,wema kema c hi ne st ha tc a nnotonl ydos t uf fwhi c hwea r euna bl et o buta l s ot hi nka boutt het hi ngst ha twec a n’ t .

Youpr oba bl yknowa l la boutt he s ei de a s ,butgoba c kt o t heque s t i onof' a bs ol ut e l yne c e s s a r yt oi mpl e me nt 'a nd t e l lmewhi c hoft he s ei de a sf a l li nt ot ha tphr a s e ?Wa s Fa c e bookne c e s s a r ya tt het i meofi t si nc e pt i on?Buti fi t wa s n’ t ,wha twa s ? !Wedon’ tne e da nyt hi ng,a ndne i t he r di dwene e da nyt hi ngt we nt yye a r sa go.

Ass oc i e t ypr ogr e s s e s ,t hi ngsofl uxur ys e e ml i keane c e s s i t y .I ma gi ni ngawor l dwi t houtWha t s Appa ndI ns t a gr a m mi ght s e e mi mpos s i bl et oda y ,a ndi t ’ snotj us ta boutbe i nga ddi c t e da nymor e .Ourl i f ede pe ndsoni t ,qui t el i t e r a l l y .

Looki ngba c ka tt hepa s t ,l i f ewi t houti nve nt i onsof t e n s e e mss ubs t a nda r d, but pe opl es e e me dge nui ne l yha ppi e r t ha nt he ya r enow.

Sowhe nIs a y' a bs ol ut e l yne c e s s a r yt oi mpl e me nt ' ,Ia m t a l ki ngofne c e s s i t yf r omyourpoi ntofvi e wbe c a us e , f or t hewor l d, not hi ngwi l le ve rbene c e s s a r yt oda y;i tmi ght beac oupl eofye a r sl a t e ra f t e ri tbe c ome saha bi t .I fyou t r ul ywa ntt oc ha nget hewor l d,youri de aori nve nt i on s houl dbene c e s s a r yf ort hewor l d.

Re me mbe r , ne c e s s a r y f ort hewor l d,notne c e s s a r yf oryou.

Al lt hei nve nt i onsa ndi de a st ha tha vec ha nge dt he c our s eof' pr ogr e s s ' oft hi swor l da r e n’ ta l wa yss e l f l e s s .

I ’ m nots a yi ngt ha tJ obs ,Ga t e s ,orHe nr yFor da r et he ne wChr i s t soft hi swor l dwhoyous houl dde vot i ona l l y f ol l ow.The yha vequa l i t i e s ;a dmi r et he m,l e a r nf r om t he ma ndmoveon.

Be c a us ef ol l owi ngt he mne ga t e st he e nt i r epoi ntoft hi sdi s c us s i on.

I fyou’ r et r yi ngt oc opya y ,t ha tme a nst ha tyou’ r et r yi ngt obeone . r e vol ut i ona r Andt ha t ’ se xa c t l ywhoyoudon’ tha vet obe !

Donott r yt oc ha nget hewor l df ort hes a keofyour s e l f .

Wi l lt hi sha r mt hewor l d?No.I t ’ l lha r m you.Youl i ve t hegl or i ouss i xt yors oye a r sofyourl i f ef ors ome one e l s e , f oryourna met obee t c he di nt hewhi s pe r soft i me , onl yt odi ea f t e rt ha t .Wha tt he n?Whe r ea r eyouwhe n t hewhol ewor l di sc e l e br a t i ngt hea ma z i ngwor kt ha t youdi d?Li vi ngf orr e c ogni t i onc oul dbepoi nt l e s s .

The ha ppi ne s st ha tyou’ l lr e c e i vei nt het wi l i ghtye a r sof yourl i f el ooki nga tyourha r de a r ne da c hi e ve me nt si s notgr e a t e rt ha nt hes ma l lha ppymome nt st ha tyou woul dge tbys hor ts e l f l e s sde e dsf orpe opl ewhoa r et he wor l dt oyou.

The r ea r et wowa yst oc ha nget hewor l d:f i r s t ,c ha nge yourwor l d,a nds e c ond,c ha nget hewor l d.

You pr oba bl yc a mehe r ewi t ht heobj e c t i veofnot ' c ha ngi ngt hewor l d' ,buti ns t e a dwi t ht heobj e c t i veof ' be i ngr e c ogni s e d' .

Andt he r e i nl i e st hedi f f e r e nc e .

AsI r i ght l ypr omi s e d,Ia m he r et e l l i ngyou' Howt oCha nge t heWor l d? ' .He r e ’ st hes i mpl eke y:bes e l f l e s s ,a nd c ha ngewha tyout hi nkc a nbebe t t e r .I tc oul dbeyour c ous i n’ swa r dr obe , ac hi l d’ shome wor koras t r e e tdog’ s home .Youdon’ tne e dt obui l da not he rFa c e bookt o c ha nget hewor l d,a l lyoune e di sac a r i ngt houghta nd t hec onvi c t i ont oe xe c ut ei t .

88

वणका सब 6: 00बजे थे , सर जअपनीकर ण कोबखे र ने केलए ुहके ू तै या रहोर हाथा|पं छय क चहचहा हट का न म धी र े धी र े आने लगीथी|इसकामतलबथाक मे रर ो ज सब ह क ु दनचया का पहला चर णया नी सै रकर ने का समयहो चला था | 45क बज ग उ म श र र क े च ल त े र ह न े क े ल ए स र ै क र ना ु​ु ज रभीथाऔरबतौ रर टा यडआम ऑ फसरमइसबा त कोअ छे से जा नताथा|मने तर ं त क प ड़ े ब द ल , े ै क स ट ु ू पहनाऔरसै रकर ने बा गक तर फ नकलपड़ा| र े इकलौ ते बे टे र ा ह ल उसक प नी याऔरमे र ेया र े म मे ु पो ते अ वकेयहा ं गु ड़गा वशहरम 5सा ं ल से र हर हाह | ँ ू दर असल 5सा ल पहले मे र प नीसध ा द ल क ब ी म ा र क े ु का र ण गु ज़रचक इसका र ण मैअके ला पनदर ने के ु थी| ूकर लएअपनापर ा न ा घ र छ ो ड़ क र य ह ा ं श ह र क द ौ ड़ भ ा ग व ा ल ु ि जं दगीमआकरबसगया|ले कनमे रि जं दगीघडीक बड़ी सई क े स म ा न ध ी र े ध ी र े च ल र ह थ ी | र ा ह ल और या ऑ फस ु ु के का मसेय तर हते हऔरअ व कू लऔर यश बो झ ूनके तले दबार हताहै | छदे रके बा दमै पा सकेत तपरबै ठगया | गला बा गमकु या स केका र ण सख र ह ा थ ा | ग द न घ म ा ई त ो म र े े ब ग ल म ू ु एक बो तलर खीथीशा यददस फ परबै ठह ईमो हतर मा ूरतर ु क थी।वोचे हर ाकता बम र खे ह ए क छ प ढ़ र ह थ ी । म ने ु ु कहा " या आपमझ थो ड़ा पा नी दगी "?अपने चे हर े सेकता ब ुे हटा करपा नीक बो तल मे र ओर बढ़ाद ।जै तन र ं ग क ा ू चे हर ा,बड़ीआँ खे , ना क औरचे हर े परबढ़तीउ क वजहसे आईझु र या ँ कु छसफे दबा लऔरमे र े आम के पर ा ने अनभ ु ुव से अं दा जालगा याजासकताहै उनक उ 40से 50वषके बी चमर ह हो गी। " पा नीभी लो गे या दे खते र हो गे " , उसने हं सते ह एकहा । इस ु तर हहमा र े बी चबा त कासल सलाचल पड़ाऔरधी र े धी र े हमा र ामे ल मला पब ने लगा। उसकाना म वणकाथा। वहमझ े त द न क ह ा न य ा ं और क व त ा य सन तीऔरम ु ुा उसे अपने आम केक से

जबसमझ ना आता तो महा ँ हा ँ मसरहला दे ता यं क ू मझ ुे साहयमे उतनी चनह थी।उसकोनजा नेय येसब पसं दआने लगाथा।उसकाकईसा ल पहले अपने पतके सा थ कसीका र ण से तला क होगयाथा।इसकेबा दवह अपनीमा ँ केसा थर हतीहै ।वोअपनीकहानया ं अनुछे द औरक वता एं प का ओं मदे करठकठा कपै से कमाले तीहै ।उसका एकछो टा सा सपना हैकवे ठं डी जगहजै से क मी र हकरकु छ नाकु छ लखतीर ह। या शमलाक वादय मर यहमहनाबा त बा त म कबबी त गयापतानहं चला। बे जा नहो चक जं दगी म फरसे जा नआने लगी थी ।ले कन ुि एक दनर ा ह लको मे र े और वणका के बा र े मपता चलगया ु ।मउसे बता नाचा हताथापरशा यददे रहोगईथी । "यहआप याकरर हे हो"वहजो र जो रसेच ला ने लगा।म चप पएक टक उसक बा तसन हा। "मे र ुचा ुतार नहं तोलो ग क तोफ क हो ती,अबआपकहं नहं जा ओगे "इतना कहकरवहअपने कमर े मचला गया ।उसके बा दघरम2 दनऐसीशा ं तछा ईर ह जै सेक को ईमा तम छागयाहो। सब ा ह लकेलएमने एकनो टछो ड़ा औरवहा ं से ती सर े ुहर ु चलगयाउसममनेलखाथा " यर ा ह ल ु म शमलाजार हाह ।हा ँ , तम कहाथाक मने लो गक ँ ुने ू फ क हो ती ।परया दहै जबतम ुदस ूरजातक लड़क को बह ब न ा क र ल ा न ा च ा ह त े थ े । त ो म न े समा ज क पा बं द को ू नजर अं दा जकर ते ह एतुहा रखश को चन ले कनमझ अब ुी ुा ुे ु तम ग केबी च घट तीहै ।परअबमै और ु लो ुनमहसस ू हो घट गोसे दर ु-घट ुकरनह जीसकताइसीलएतम ु लो ूएक नयीि जं दगीक शुआतकर ने जार हाह । ँ ू समा ज के वा र ालगा ईगईऐसीपा बं दया ं ि जससे हम खश र हसकते औरि जसकेट टने से समा ज कोको ई ु नहं ू हाननाहोतोऐसीपा बं दय कोतो ड़दे नाचाहए। तुहा र ापता

ह मब ो ले ग ा त ो ब ो लो ग े ि क, ा ब ो लत ा ह ै

र जतव म ा

यव ।इस महा न दे श क ता कत।हमा र ाभ व य, कसी ुा भीदे श क शित का ती क।दे श कोआगे बढ़ा ने वा ला , उसक ि ज़ मे दा र अपनेकं धेपर र खकर चलनेवा ला । जोकभीढा ल तोकभीभा लाबनकर बा हर ता कत से लड़ाथा ।ि जसनेकभीदु नयाभर म अपनेकौ शल से इस दे श काना मर ौ शन कयाथा ,आज 8x को प को पा नेके लए अपनीजी जा न लगार हाहै ।ि जसक जड़ पा टलपुजै से ा ची न शहरसे जड ं ुीह,आज वोपोचक म समय यती त कर नाऔर उसक गलय म घम ूना या दापसं द कर र हाहै। आ खर ऐसा याह आ क ु हमा र ायव ुाइतनाबदल गया? क अब उसकोखद ु के पा पाकेसा थ नृ य कर नेसे या दामज़ा र िकयाके पा पाकेसा थ आनेलगाहै ? येआज क पी ढ़ परएक ला ल या ह सेलखा न है ि जसकाजवा ब सुी म को ट केपा स भीनहं है।अभीकल क ह बा त है , वती य वष केसौ हा द भर ेहॉटल म २ प म लड़ा ई होगयी । आमम ,च पल,र ॉ ड,आर,एसड,क टाका ून जत ूे ह यो ग ऐसीपर ितथय म कयाजा ताहै ,परतु इस बा रमझ े म र े े ह ॉ ट ल त क ल ड़ क क ‘ ठ ा य ं ठ ा य’क ं ु आवा ज सन देर ह थी ं ।अब कहने कोतोमै भी हस ंा ुे कासमथन कतईनहं कर ताह , प र ऐ स ी ि थ त म थ ो ड़े ँ ू बह त ह ा थ स ा फ़ क र न े म य ा ह ह ज़ ह ो स क त ा ह ै । ु ले कन इन लड़क नेकल ऐसाका य कयाक अगर बा पू आज ि जं दाहो ते ,तोइनक अ हस ंासे स न हो कर इनकोभीएक अलग ज़मी न काट क ड़ ा द े ह द े त े । ु सू केअनस रइनकामन पर वतन उ र दे शक ुा जा बा ं ज़ पु लस नेकयाहै। कसीभीदे श क स यताउसकेयव यन ुापरकई मा म नभरकर तीहै ।यव ा क च य ा , ँ प स द ं द ा क र यर , ु इयाद इयाद। मे र बा त अभीइं जीनयर ग ं के अं तम वष केछा सेहोर ह थी । ऐसेह गा लगलौ ज केबी च मनेउनसेनाजा ने कस ि ज ा साम पछ ू लया क उनके आगेक या यो जना एंह। इसे ,म अपनी ि ज़ दगी क सबसेबड़ी भल ू मा नताह , ँ ू

इं जीनयर ग ं ले नेकेफै सलेकेबा द( जो क मे र ा फै सलाथाभीनहं ,पर म लो ग केसा मनेयह बो ल दे ताह । य? ऐसेह,सेसीलगताहै ) ।हा , ँ ँ ू तोमनेउनसेये न पछ ू लया क उनक आगे क यायो जना एंहै । स वल के2 सीनयस वहा ं से उठ करचले गये ,कंयट छ 34 सीनयस ूरकेकु र ो ने से लगे ,इले ि कल केकु छ सीनयस कोमा नो झट झट क का ास सा ाल लग गग गय या ाथ था ा । ।म मै क क ै े े न नक कल लक क े े२ २स सी ी न नय यस स कोतोखन क उ ल ट ह ो ग य ी । उ न स ब क आँ ख ू म एक डरसाथा ।ऐसाडरजो#377 केहटने पर इन-स यो रलड़केकोअपनेसमल गक ममे ट से भीनालगाहो ।खै र ,मनेआज तक कभीदो बा र ा उनकेसा मनेयेमुदानहंछे ड़ा । तोआप दे ख सकतेह क वोयव जसेयेपताहै ुाि क दशापटा नीकाबॉ य ड कौ न है ,आज खद ु दशा हन है । जो टड ंर पर र ा ईट-वा इप तोबड़ी आसा नीसेकर ले ताहै ,पर क र यर वा इप कर ने म उसकोना नीया द आ जा तीह।ि जसेपोचक ं से ले कर म ल बे स तक कार ाताआँ ख बं द कर के या द हो गा ,परपढा ई पर नेकेबा दि ज़ दगीका ू हो र ातानहंपता( येवा लाथो डा या दासीर यस हो गया ,हैन?) । तोइ ह श द केसा थ म,‘ र जत वमालखनऊ’ ,आप सभी यव ओं क वदाले ताह ।र ा जा र ा जा ँ ुा ू कर े जा म समा येया ना नहं , र िकयाकेपा पाहं स यानहं , #497 सेहमा र ेजै सेछा का भलाहोयानहं ,पर वहा ँ कू ल याहॉ िपटल तोनहंह बने गा ।जय ीर ा म!

89

90

91

TheAr c hi t ec tWhoTr avel s MayankGupt a

Cr eat i vi t y, i nnovat i on, communi cat i on ski l l s,keepi ngadi st i nctvi si onoft hi ngs ar ound and get t i ng easy and efi ci ent sol ut i ons t or eal l i f e pr obl ems, al l of t hese col l abor at et oget her t of orm one wor d‘ Ar chi t ect ur e’ .Expl ori ngt heworl d t oi t sf ul l esti soneoft hemosti mport ant aspect sofar chi t ect ur e.

Ar chi t ect s and desi gners ar e cr eat i ve bei ngs.Thei rcr eat i vi t yr equi r esf eedi ng t o pr oduce new desi gnsand i nnovat i on ski l l sand t hi si swhatt r avel l i ngdoest o t hem.

As someone ri ght l y sai d,‘ Al lt r avelhas i t s advant ages.I ft he passenger vi si t s bet t er count ri es, he may l earn t o i mpr ove hi sown.And i ff ort une carri es hi mt o worse,hemay l earn t o enj oy i t . ’ Thet houghti t sel fi sat r eatt ot hemi nd, r el ect i ng t he t rut ht hat t he mor e you t r avel ,t hemor eyougr ow.

Ther e ar eal ot of pl aces t ot r avel ,a bundl eofsomanygoodandbadt hi ngst o expl or e,butkeepi ngyoursel fexposedt o somef r act i onsoft heworl di st hesame as not doi ng j ust i ce t o your own.The harmoni ous bl end of beaut i f ul si ght s whi l et r avel l i ng i sj usti nexpr essi bl e.I t does not mat t er wher e you choose t o t r avel .Whatmat t ers i st he i nspi r at i on you gett o desi gn,t oi magi ne,t ot hi nk andmuchmor e.

Someeasyt askssuchasget t i ngi nvol ved i nt hedayt odayl i f e,si t t i ngi nf r ontof l apt opsandl ooki ngatpi ct ur est ogat her knowl edge aboutscenari os ar e nott he same as expl ori ng t he beaut y of t he worl d i n person. Tr avel l i ng br oadens one' shori zonsand hel psone t o keep a mor e pr act i cal vi si on t owar ds Ar chi t ect ur easapr of essi on.

And as t he j ourney cont i nues, one encount ers a mi xed bag of cr owd, cul t ur es,and l i f est yl eswhi chshowsone anent i r el ydi f f er entsi ghtt hanwhatone experi ences wi t h a handf ul of peopl e.

Thi shel psi n underst andi ng t he gr ound r oot s of soci et y bet t er . An ar chi t ect oughtt odesi gnnotonl yf orani ndi vi dual butal so f orsoci et y.Fort hi s,he si mpl y needs t ol eave behi nd t he t r ace papers and di gi t alt echnol ogyand t r avelwi t ha mot i vet odesi gni ti nahol i st i cway.

Tr a v e l Ex pe r i e nc e s Khe e r g a ng aTr e k

The s ma l lf a s c i na t i ng s t r uc t ur e si nt he t r e ks of Hi ma c ha lPr a de s he x hi bi tav e r na c ul a ra r c hi t e c t ur e .

Thec ons t r uc t i on t e c hni quea nd ma t e r i a lus e da r e wor t he x pl or i ng .Onewi l la ut oma t i c a l l ybee a g e rt o know mor ea boutt he bui l di ng s be c a us e oft he c omf or tl e v e lt he y pr ovi de i ne x t r e me c l i ma t i c c ondi t i ons .

Mor e ov e r , s e t t i ngupof t e nt sdur i ngt r e ki s al e a r ni nge x pe r i e nc ei ni t s e l f .

Thedi s t r i c tofChi t r a koot( Ma dhy aPr a de s h) Tr a v e l l i ngt opl a c e sl i ket hevi l l a g eofChi t r a koot ,a di s t r i c ti nM. P . t ha tr unswi t houtba s i ca me ni t i e sl i ke pot a bl ewa t e r ,e l e c t r i c i t ya ndPuc c ahous e s ,Iwe nt a boutg a t he r i ngknowl e dg eofhowpe opl eov e rt he r e ha v ea da pt e dt ot hes i t ua t i on.

I tf or c e dt hea r c hi t e c ti n met ot hi nkbe y ondt hehor i z ona ndur g e dmet ot hi nk ofr e de s i g nswi t hf e we rr e s our c e s .

Pe opl el i keLa ur i e ke rwhowor ke df ort hebe t t e r me nta ndupl i f t me nt Ba ofs oc i e t yus i nghi sknowl e dg ea nds ki l l sma deme r e a l i z et ha ta r c hi t e c t ur ei snotonl ya boutpr oi t sbut a l s oa boutade s i g ni ngs t r uc t ur et ha tbe nei t sa l l .S i r La ur i eBa ke rpr a c t i s e dc os t e f f e c t i v ea r c hi t e c t ur ea nd de v e l ope dv a r i ous t e c hni que sa c c or di ng t ot he c l i ma t e ,l oc a t i on,a nda f f or da bi l i t y .I ti sa ma z i ngt o know t ha thec ons t r uc t e d ahous ewi t hj us tt wo t hous a ndr upe e s .Hi swor ki ngpa t t e r na nda ppr oa c h t owa r dst heba s i cpr obl e mswi l ldei ni t e l yhe l pmei n myj our ne yofbe c omi ngabe t t e ra r c hi t e c t .

Myvi s i tt o t hi spl a c ea nd e x pl or a t i on oft he s t r uc t ur e swa s i nde e di ns pi r i ng .

Pr a c t i c a ll e a r ni ngi samor es e ns i bl ea ppr oa c ht o ma s t e rs ome t hi ng .Fr om pr i nc i pl e sa nde l e me nt sof a r c hi t e c t ur a lde s i g nt a ug hta tt hee l e me nt a r yl e v e lt o c ompl e x de s i g ni ng pr obl e ms ,t he s ec a ne a s i l y be unde r s t oodbyma ki ngt r i pst ov a r i e dpl a c e s .Onmy t r i pt opl a c e sl i keNa ddi ( ne a rMc l e odg a nj ) , Pa l a mpur , a ndBa i j na t hHi ma c ha lPr a de s h, Ic a ne a s i l yc onc l ude he s epr i nc i pl e sa nde l e me nt swe r ede r i v e df r om t ha tt ana t ur a lc ont e x t .

Theonewhot r a v e l si st heonl yone l uc ky e noug ht oe x pe r i e nc et he a r t of na t ur a l a r c hi t e c t ur e .

Ang l e s , pr e c i s e l i ne s ,c ur v e s ,a nd mi nus c ul e me a s ur e me nt sa r es omeoft het hi ng st ha tma ket he i na lpr oduc t .I tr e qui r e sg r e a ta t t e nt i onbutt hos e s ma l lde t a i l sa r e wha tma ke up t he whol e .Mos t a r c hi t e c t sdonotg e tt oe nj oyt hepr oduc toft he i r l a bour unt i lt he pr oj e c ti sa c c e pt e da nd we l l unde r wa yi ni t sbui l dpha s e .Butt r a v e l l i ngma ke si t e a s yt oe nj oyt hea ur aoft hes t r uc t ur e sa ndl e a r ni n bul kt hr oug ht he m.Wi t ne s s i ng t he a r c hi t e c t ur a l s uc c e s s e sofpe r s onsi smor eknowl e dg e a bl et ha n wha ta nybookc a nt e a c h.

TheRa s ht r a pa t i Bha wa n( Ne wDe l hi ) The J a i pur Col umn ( Ra s ht r a pa t iBha wa n,Ne w De l hi ) Ev e r y onec a nl e a r nal otf r om t hel i v e sofg r e a t i ndi vi dua l si nt he i ri e l dsofs t udy .Thi ss ounds be nei c i a l t oa na r c hi t e c t ur es t ude nta st he r ea r es o ma ny a ma z i ng hi s t or i c a la r c hi t e c t s who ha v e wor ke d ha r dt oc ome up wi t h be a ut i f ula nd f unc t i ona l de s i g ns .One s uc he x a mpl ei st he Ra s ht r a pa t iBha v a nofI ndi ade s i g ne dbyEdwa r d Lut y e nsa ndHe r be r tBa ke r .Ine v e rt houg hta bout t hebui l di ngt oode e pl yunt i lIvi s i t e di t .

Thebl e nd oft hef unc t i ona l i t yoft hes t r uc t ur ewi t hi t s‘ H’ s ha pewa sde r i v e df r om t het he nna t i v ena meof I ndi a ,Hi ndus t a n.Al s o how t he a r c hi t e c t sha v e s e g r e g a t e dt he f or ma la nd i nf or ma ls pa c e s of me e t i ng s i n t he s a me pr ovi nc e wi t h t he me s me r i s i ng Mug ha lg a r de n a tt he ba c ki s c omme nda bl e . Ev e n t houg h phot og r a phy i s r e s t r i c t e di ns i deRa s ht r a pa t iBha v a n, t hebe a ut yof t hea r c hi t e c t s ' t houg htpr oc e s s e sl e f tahug ei mpa c t onmymi nd, bei tt hec he c ki ngc ount e rort her oy a l i nt e r i oroft her oom wi t hr e dc a r pe tc a r v e dwi t h g ol de nt hr e a dsa ndvi ol e t bl uev e l v e tc ur t a i nswi t h ar i c h bor de r . Thi se x pe r i e nc el e f t a vi vi d i mpr e s s i ont ha tc a nnotbee a s i l yf or g ot t e n.How v e nt i l a t i on,s unl i g ht ,l i nka g eofs pa c e s ,a ndmos t i mpor t a nt l ys e c ur i t ywa sa l t og e t he rt a ke nc a r eofi s amus twa t c h.

Doy oui nt e r a c twi t hs t r uc t ur e s ?Notl i t e r a l l y ,of c our s e , butwhe ny oua dmi r ea ndg e ti nv ol v e dwi t h t hes ha pe ,s i z ea ndphy s i queoft hebui l di ng ,wa l k a r ound i ma g i ni ng t he t houg ht pr oc e s s oft he a r c hi t e c t ,y oua r edei ni t e l yc ommuni c a t i ngwi t h t hes t r uc t ur e .And i tc a n’ tbevi s ua l i z e di na ny c l a s s r oom or A/ Vl a bs .As a s t ude nt ,pr i s t i ne e x pe r i e nc e s wi l l dei ni t e l y i nc r e a s e our i nv e nt i v e ne s sbyl i vi ngc i r c ums t a nc e sy ouwoul d ne v e re nc ount e rs i t t i ngi dl e .Iha v enot i c e dt ha t pe opl ewhoha v et r a v e l l e dal oti nl i f ea r emor e e nt hus i a s t i c a l l yr e a dyt ode a l wi t hc ha ng e , a ndt hus de v e l op ana t ur a la bi l i t yt o ov e r c omepr obl e ms mor ee fi c i e nt l y .

Tr a v e l l i ngi st hebe s twa yt og e ti ns pi r e da ndag r e a t r e mi nde r ofwha ta l lwe c a n do a sc r e a t i v e de s i g ne r s .

I nmyopi ni on, t a kes omet i meof f , g oon at r i pa nde x pe r i e nc ewha tl i f eha st oof f e r .Don’ t wa i tf ort heoppor t uni t y ,r a t he roneony ourown.

Ta kear i s k, t a keac ha nc ea ndbooky ourt i c ke t sa t t hi spoi nti nt i mewi t houta nys e c ondt houg ht sa nd j us tl e a v e .Onc er e t ur ne d,y ouwon’ tbede j e c t e d t ha ty oul e f t .

Ont hec ont r a r y , y ouwi l lbepl a nni ng y ourne x tj our ne y .

I nc onc l us i on, ' Le a r ni nga r c hi t e c t ur ef r om booksi s amyt h. '

92

93

ि ज दगीक र ा हम

मोनष जा यसवा ल

अनजा न सीर ा हपरअके ले चलते चलते हा रसागया था| कु छ मस तोथे र ा हम ,परउनसे भी ुाफर मले कु छ खा स जा नपहचा न होन सक |कु छ समय के लए सक न मलता क चलोको ई हमर ा ह तो मला, ुू परहम ना दा न यहभीन समझ पा ते थेक वो सफ कु छ समय केह सा थीह। इस का रि ज दगीक र ा ह पर चलते चलतेकब कशो र ा व थाना मक क बेसेनकलकर यव व था ुा शहरम आ पह चे ,पताह नहंचला| ँ ु अब भीर ा ह पर चलेजार हेथे , बना कसीसा थी , बना कसीमं ि जल |हम तोयेभीपतान थाक आगे अभी कतनीदर नाहै|बचपन ना मक गा व ँ ूजा म कसीने बता याथाक मे हनत कर केबस येगा व ं पा र कर लो फर तुह अपनीमं ि जल दखनेलगे गी और फर कशो र ा व थाना मक क बे म पछ परभी ूने मझ ब मला|अब तोयह क़ बाभी ुेऐसाह जवा पा रहोगयामगरअभीभीमं ि जल काको ई ठका ना नहंथा| यव व थाशहरम आकरपताचलाक ये ि जं दगीक ुा र ा हअब औरभीक ठन औरबड़ीहै|जै से जै से आगे बढो गेतोतुहेसमा ज ना मक भल भ ल य ै ा क ो पा र ू ु कर नापड़े गा|मनेतोयह भीसन ुाहै क उस भल याम जा नेकेबा द लो ग अपनीमं ि जल का ूभल ुै र ाताह भल ज ा त े ह और उ स ी स म ा ज क भ ल या ू ूभल ुै म घम ह जा तेह | ूतेर

अब दल म डरभीअपनासरउठा ने लगाथा|ले कन को ई औरर ाताभीन थातोम इसीि ज दगीक र ा ह परआगे बढ़ने लगा|इस र ा हपरचलते चलते मझ ुेफर एक हमसफ़र मल |उसे दे खकरलग र हाथाक इसका सा थ ल बाचले गा|कु छ दर द उसनेमझ ुे ूचलनेकेबा अपनीदोतीक सा ईकल पर बठा लया|अब ये ि ज दगीक र ा हकु छ आसा न लगने लगीथी|मने इस र ा हपरथो ड़ीगत भीपकड़ल थी| उसक इस दोती क सा ईकल परर ा ह बह त अ छेसे कट ह र ह थी क ु मझ े प त ा च ल ा उ स क े प ा स य ा र न ा म क ए क क ा रभीहै ु ि जसम येर ा ह औरभीआसा नीसेकटनेलगे गी| मने कु छ हचकचा ते ह ए उ स स े इ स क ा र क े ब ा र े म पछ ूा ु |का र केबा र ेम सन त े ह उ स न े ए क अ न म ो ल सी ु मुका न उस र ा ह म बखे रद |ऐसालग र हाथा क वोमझ अपनीका रम बठा करमे रर ा हऔरभीआसा न ुे करदे गी|मगरमे र ेदल म एक सं को च भीथाक कहं वोमझ ईकल सेभीन उता र दे|कु छ ुेअपनीइस सा औरआगेचलकरमनेकु छ ह मत जट ई औरउसक ुा उस का रम बै ठनेकोबो ल ह दया|उसनेमझ ई ुेको जवा बन दयामगरमझ े अ ब ह म ा र द ो त ी क स ा ई क ल ु कु छ कमजो र सीलगनेलगी|कु छ आगेचलकरउसने भीबाकय क तर ह अपनीर ा ह बदल ल | अब फरसे इस ि ज दगीक र ा हपरम अके लाथाऔर अपनीअनजा न मं ि जल कोदं ढ़ हाथा| ूर

वं देमा तर म

नी र ज चौ धर

94

95

Sh a p i n gCi t i e s S h i v a n g i

Go ai so neo ft hes ma l l e s ts t a t e so fI ndi awi t ha po pul a t i o no fa r o und1 .

5mi l l i o n,a ndat o ur i s tf o o t f a l l o fa l mo s tni net i me si t spo pul a t i o n.Wi t ht her i s eo f t hef l o a t i ngpo pul a t i o ni n Go a ,c o me st heg r o s s l y e x po ne nt i a li nc r e a s ei ng e ne r a t e dwa s t e .The r ei sno e s c a pi ng o ne o fs o c i e t y ’ s mo s t pr e s s i ng i s s ue s : uns us t a i na bl e wa s t e ma na g e me nt . The uni que e c o s y s t e ma ndbui l te nv i r o nme nto f Go aa r es ubj e c tt o i ne f f i c i e ntwa s t ema na g e me nta tmul t i pl el e v e l s .Thi s i ne f f i c i e nc ys t e msf r o m bo t h-c ha ng i ngl i f e s t y l e sa nd a s pi r a t i o nsa swe l l a sl a c ko f a wa r e ne s s .

Thi sr e s ul t si n at wo f o l di mpa c to nt hee nv i r o nme nt a la nds o c i e t a l f r o nt ,t husl e a di ngt oa ni mpl i c i ti ne qua l i t yt o wa r ds t hepe o pl ewhoma na g ewa s t e .Att heGo aWa s t e Ma na g e me ntCo r po r a t i o n,t he ya t t e mptt ot a c kl e i s s ue so fwa s t ei n bo t ht o pdo wn a nd bo t t o mup wa y s .Te a mupt e c hno l o g i e sa ndc o mmo ns e ns ehe l p i n br i ng i nga bo utami nds e ts hi f ti na ne f f o r tt o mi t i g a t euns us t a i na bl ewa y so fl i f e .

De s i g ne r sma kebe a ut i f ulbui l di ng swhe r epe o pl e c a ng oa nde nj o ybutf a i lt ode s i g na ndha r dl ye v e r t hi nko fwha tha ppe nsi ns i det hebui l di ng . a ut i f ulbui l di ng swi t ht he i ri nt e r na t i o na l The s ebe de s i g ne r sa nd f a nc yc o ns ul t a nt s .The yf o r g e tt o de s i g ns pa c e sf o ra l lt hewa s t et ha tc o l l e c to v e rt he da ya nd by t he e nd o ft he da y ,t he bui l di ng ' s ba c ks t r e e ti sf ul lo fj unkt hebui l di ngpr o duc e sunt i l t heg a r ba g et r uc kc o me sa ndpi c ksi tupt hene x t da y .

Ne wa g er e s t a ur a nt sl i keKFC,s e r v epl a s t i cs t r a ws a ndl i dswi t hc o kea ndt o ma t os a uc ei ns a c he t s whi c hi sha l f f o o da ndha l f pl a s t i cwhi c hma ke si t no nr e c y c l a bl e . Dower e a l l yne e dt he s e ?Ca n ’ t s a uc epumpsbeus e di ns t e a d?Dower e a l l yne e d s t r a ws ?Ha v ewef o r g o t t e nt ha tweha v eamo ut h?I t hi nki t ’ sa l li nt hema r ke t i ngs t r a t e g i e sbe c a us e whe nwea r ea tho mei nt hee v e ni ng ,s i t t i ngi nt he ba l c o nye nj o y i ngr um a ndc o ke ,wedono tputa s t r a wi ni t , dowe ?

Fa nc yde s i g ne r so ft het o pba nksde c i de dt ha tATM i st heo nl ys o l ut i o na ndno t hi nge l s ema t t e r s .So , whe nt her i c ha ndt hef a mo usv i s i tGo a ,wi t ha l l t he i rs t a c ksupt ot hec a s i no ,t he ye v e nt hr o wt he i r t i c ke t si nt ot her i v e r .Be c a us et he r ei snos e ns i t i v e de s i g nf o rt hi si s s ue ,t her i v e re ndsupr e j e c t i ngt he wa s t et hr o wni ni twhi c he ndsuppi l i ngupo nt he ba nks .

Co mmuni t yf e s t i v a l s ,Sunbur nc o nc e r t se t c .a r e o r g a ni s e da c r o s st hec i t y .

The i ro r g a ni s e r sg i v er e a l l y po l i s he dpr e s e nt a t i o ns ;t he yc a ng i v ey o ude s i g ns

t ha tl o o kf a nc ya ndps y c he de l i cbutt he yne v e rt hi nk a bo utwha tt he y ’ ddowi t ht hewa s t epr o duc e dby t hee ndo f t hepr o g r a m.

Mi l l i o nso f pe o pl eg ot os uc h f e s t i v a l s ,butno bo dyc a r e st ha tt he r es ho ul dbea de s i g nf o rha ndl i ngt hewa s t epr o duc e d.

Ac i t ys ho ul dde ma nds e g r e g a t i o na ndt r e a t me nto f i t so wnwa s t e ,t he no nl yc a nac i t ybet r ul yl a be l l e d a sa' Ze r oWa s t e ' c i t ywi t h' Ze r oLa ndf i l l ' .

ThePa na j i Mo de ls ho wsawa yf o rt hes a me .I ti sabi nf r e e c a pi t a l ,butwha t e v e rwa s t ei spr o duc e dr e a c he st he Wa s t e Ma na g e me ntBr a nc h by no o nt hr o ug ha we l l de s i g ne ds y s t e m/ me c ha ni s m.Thi sme c ha ni s m s t a r t swhe nwa s t ei sc o l l e c t e df r o ma r o und2500 bui l di ng sdo o r t o do o r .Thema i nt a r g e ta udi e nc e s ho ul dbe4t ht o8t hg r a de r swhoc a nl a t e rt e a c h t he i rpa r e nt s ,g r a ndpa r e nt s ,a nd e v e nt ua l l yt he i r o wnki dst os e g r e g a t et hewa s t ei nar e s po ns i bl e ma nne r .

I n2003whe nt he ys t a r t e dt hi s , pe o pl eus e dt oke e p t hewa s t eo ut s i dei nbuc ke t sa nds t r a ydo g swo ul d f i ndt he s ebuc ke t sbe f o r et hewa s t ema na g e me nt t e a m di d,t husma ki ngt hi sa c t i v i t yac umbe r s o me o nef o rt her e g ul a rpe o pl e .So ,t he yde c i de dt o pr o v i des c r e wt o pc o nt a i ne r st oke e pt hedo g s' o ut ' o ft hes t o r e dwa s t e .Thi sma dea ni ma l sa nda c t i v i s t s ups e t .Thewa s t ema na g e me nta ut ho r i t i e sr e a l i s e d t hi spr o bl e mo nl ya f t e rhung r ydo g ss t a r t e dbi t i ng me n,whi c hl e dt ot he c o ns t r uc t i o no fa ni ma l s he l t e r s . And t hi s mo de l ha s be e n r unni ng s uc c e s s f ul l ye v e rs i nc e , f o ra l l pa r t i e si nv o l v e d! ' Ti met os e pa r a t et het r a s h ' .

96

तब तुहा र या द आतीहै -लवली

आधु नक ने ताक खो ज यतन वा धवा

इतहा स :हमा र ेदे श मेजब सेअ या चा र को बढ़ा वाऔरका मचो र क संयाबड़ीहै ,तभी आधु नक ने ताक खो जह ई| ु ा ित:अ धकतरचमचोसेघर ेपा येजा तेहै| सा धा र णत:सयुत अव थामेदल बना करर हतेहै | भौतक अव था:चन व केसमय नर म और ुा चन व केबा द कठो रनज़रआतेहै| ुा पहचा न :सफ़े द कु तापजा माऔरटो पीला गए मलतेहै| व फो टक गु ण :चन व केसमय मा इक फा ड़ ुा भा षण दे तेहैऔरनह जी तनेपर व फो ट कर ा ते है| वथना क :वर ं ो ध कर नेपर1000 ड ीतक उबलतेहै| गलना क :र शवत क उपिथत मेसा धा र ण ता प पर पघल जा तेहै| वा यु का भा व: हवाका ख दे खकरबदलतेहै|

जल से या: ा य:जनताक आशा ओ परपा नी फे र तेहै| ऊ मासे या:चन व क गम सेजी तनेके लए ुा वप मेव फो टक काका य कर तेहै| चुबक य गण स के त आकषण औरजनता ु :कु के त तकषण बल र खतेहै| उ े र क गु ण :युध केसमय स नक कोउ े र त कर तेहैले कन ख़द क े व ल च न ा व ल ड़ त े ह ै | ु ु वले यता: कसीभीदल मेआसा नीसेवले य हो जा तेहै| वर ं जक गु ण :येबह त ती वर ं जक हो तेहै| ु अ छे अ छे यितय कार ं ग उड़ादे तेहै| उपयो ग :1. सफ़ार श के लए सबसेउपयो गीहै| 2.उदघा टन समा र ो ह मेजनताका मनो र ं जन अपनेभा षण सेकर तेहै| 3.बड़ेघो टा लोमेहमे शामुय प से सहा यक हो तेहै|

97

98

Ce l e s t i a l Hu e s

I

Y a s h A g r a w a l

nada r k, gl i t t e r i ngs pa c e , Is i ts t i l l , gl ue dt omys e a t , Gr a z i ngt hes t a rdus t .

Iwa i tf o rt hec e l e s t i a lbe a ut y , Unt i lt hes kys t a r e sba c k.

Thes t a r st a ngl e d, Andf o r me dapi c t ur e .

Is e eahunt e r , T a l la ndbr a v e , St i l lt heSc o r pi o .

St o l et hes ky Ca mea c r o s st heUr s aMa j o r .

Thel i t t l eo nef o l l o we dhe rwa y .

Lo s ti nt hec e l e s t i a lga r de n, Dr i f t i ngt hr o ught heMi l kywa y , Igl a nc ef o rmys t a r !

Ti l lt hes t a rs l i psdo wn, I nt ot hebl a nke t , i nt omya r ms .

Al lIwa ntt oma ke , Awi s h, adr e a mt obe l i e v e .

Fi na l l y , Is e eadus tba l l , I l l umi na t i ngt hebl i nd.

Li keape a r lf r o maj e we l , Da ngl i ngl i keawa t e rde w, Bl a z i ngl i keaf i r eba l l .

Ic l o s emye ye s , T oma keawi s h.

Awi s ht obel o v e d, Ti mef o rdi s t a nto ne s , He a l t hf o rl o v e do ne s , Unt i lt hes t a ri sgo ne , T of ul f i la no t he rwi s h.

Wh e r e ’ s m yr e a l h o m e

W

Wome nde f i ne di nde f i ni t e y S h a k s h a r S h a r ma

S u r a j K u ma r

h e r e ' smyr e a lh o me ?

Th e r ewh e r eIwa sb o r n ?

Bu twh a ti fIs a yt h a tIs p e n tmyc h i l d h o o d Fa ra wa yf r o mt h ep l a c ewh e r eIwa sb o r n .

Wh e r e ' smyr e a lh o me ?

Th e r ewh e r eIma d et h emo s te s s e n t i a lp a r to fme , Th e r ewh e r eIwa sf e dwi t hb a s i ce d u c a t i o n ?

Bu twh a ti fIs a yIma d eo t h e ri mmo r t a lme mo r i e s Wh i c hwa sf a ra wa yf r o mt h ep l a c eo ft h a tp a r to fme .

Wh e r e ' smyr e a lh o me ?

Th e r ewh e r eIwe n tf u l lt h r o t t l et ot h e‘ r o c k e t ’ o fmyl i f e , Th e r ewh e r eIg o tap r o f e s s i o n a ld e g r e ef o rmyl i f e ?

Bu twh a ti fIs a yIh a ds o meh e a r tf i l l i n gmo me n t s Wi t ht h e mwh o mIh a dc h o s e n , An dwi t ht h e m, wh owe r ec h o s e nf o rme .

Wh e r e ' smyr e a lh o me ?

Th e r ewh e r eIwe n tt oma k ee a r n i n gf o rme , Tof e e dme , h e ra n dt h a tl i t t l eo fme , Th e r ewh e r eIf e l th o mei nt h e i ra r ms ?

Bu twh a ti fIs a yt h a tIf e l tl i k eIh a di ta l l Wh e nIwa si nmymo t h e r ' sl a p .

No w, wh a ti ft h e r e ' sn oo n el e f t , Noo n ef o ramo t h e r ' sl a p ?

Wh e r e ' smyr e a lh o me Wh e nI ' ml e f twi t hn o n e , Wh e nh es n a t c h e da wa yt h eu n d i s c o v e r e db yme !

Bu twh a ti fIs a yt h a tt h e s eh e l p i n gs t i c k s He l p e dmet ot a k et h eg a r d e nt r e mb l i n g l y .

Wh e r e ' smyr e a lh o me ?

Th e r ewh e r eI ' mn o wh e r et ol e ty o us e eme ?

Bu twh a ti fIs a yt h a tI ' mi nt h eo c e a n a mo n gt h eo t h e rn o n d i s c o v e r e r so ft h i ss e a .

Woma nc a n bes i mpl y de s c r i be da sahomo s a pi e nha vi ngf e ma l es e x.Butt hec ont e mpor a r y vi e wsofs mes a va gea ndbr ut ema s sa boutt he de f i ni t i on ofa wome n ,a sa f r a gi l ee l e me nt whi c hi snol e s st ha na nope nt r e a s ur et obee xpl oi t e d by a nyonea nd e ve r yonewhe ne ve rf a vour a bl ec ondi t i onsoc c ur,a r er e a l l yadi s he a r t e ni nga ndnot or i ousone .Soc i e t yi mpos e si mpos s i bl evi r t ue sonawoma nc omma ndi nghe rt obe pur ea nd t he r e f or e ,c onf i ne she rt os pa c e s.

The r ei snoa c c e pt a nc et oma r r yar a pevi c t i ma nd s hei sobj e c t i f i e da sano-s a nc t i t ye nt i t y .

Thee mbodi me ntoft hi ss i ni s t e ra ndne f a r i ous dogmaa sac ol os s a lf a i l ur eofI ndi a ns oc i e t ya r e wea l l,wi t ne s s i ngi te ve r ys i ngl eda ya ndke e pi ngoure ye ss hut,l i pss e we na ndha ndsbl oc ke d wa i t i ngf orours i s t e r,wi f eormot he rt obet he vi c t i mf orust oa c t .Whe na s ke dt ode ba t eove r s uc ha na bys ma l l ygr a vei s s ue,Ia m pr e t t ys ur e i ngl eoneofuswoul dpr e s e ntabonmot. e ve r ys Buta sSwa miVi ve ka na ndas a i d"Knowl e dge una c c ompa ni e d by a c t i on i nt he a c t ua lwor l di nwhi c hwel i vei sus e l e s s" Al s oa spe rMuha mma dI qba l"Not hi ngi smor es i nf ult ha nt hepa s s i vea c c e pt a nc eoft hi ngsa st he ya r e" .

The r ea r ema nya ppe a l i ngf a c t swhi c hhi ghl i ght t hi sa nt i r e s i s t a nta ppr oa c h.Woe sofvi c t i ma r e of t e nr e duc e dt oamoc ke r ybyt hepa s s e r sby .For i ns t a nc e ,a woma n wa sr a pe di n ac r owde d ma r ke t i n Vi s ha kha pa t na m .A r i c ks ha wpul l e rne a r by j us tf i l me dt hee pi s ode ,c a pt ur i ngt hehor r i f i ct r a ge dya nd a l s ot hepa r a l ys e d bys t a nde r si ns t e a dof be i ngagoods a ma r i t a n.TheLa wc ommi s s i onofI ndi as t a t e st ha t

50% ofr oa da c c i de ntf a t a l i t i e sc a nbepr e ve nt e d wi t hpubl i ci nvol ve me nt .Thi s' Bys t a nde rEf f e c t ' ne e dsapr a gma t i ca ppr oa c hi ns t i ga t e dbyabe ha vi our a lc ha ngede e pdownours pi ne sf orar a di c a lr e f or m move dbye ga l i t a r i a ni mpul s e st oe nd t hi sge nde rt yr a nny.

Ont a l ki ngmor es pe c i f i c l ya boutus,t heNI Ti a ns,wec a ndomuc hofs oc i a lwe l f a r et ha nj us t f i l l i ngourpoc ke t swi t hhe a vya mount s.Whynot s t a r ta dona t i on Cl ub f ort he vi c t i msofs uc h c r i me sorl e ve r a get hepowe roft e c hnol ogyf or be t t e rs ur ve i l l a nc eont hec or ne r e da r e a spr one f ors uc hc r i me s .Be i ngpr e t t ys ur eoft hec a pa bi l i t i e swea l lpos s e s s,wes houl dnotr he t or i c a l l y j us tor na me ntours pe e c he sbuta l s oourwi l l i ng ha ndsf ors uc hac a us ewhe ne ve rwer e a c hapos i t i onwhe r eweha vet hepowe rt obeac ha ngea nd pr oc ur edi gni t yf orwome n.

Theki ndofs uc c e s sc ur vewome nha vea ndt he i r a bi l i t yt opus hbounda r i e sc ons i s t e nt l yma ket he m t heShe r oe s(I fhec a nbeHEr ot he nwhynot SHEr o) .

How c oul dt he ya nyl onge rbec onf i ne dt ohome a ndbes a t i s f i e dwi t ht hel i f eofadol l,as l a vegi r l oraba dgeofhonours ubj uga t e dbyhus ba nd.Thi s boneofc ont e nt i onpr e va i l sa l mos te ve r ywhe r e, t houghi ns omepl a c e si tpr e va i l si nal e s svi r ul e nt f or m.Apr ope rs oc i a lc l i ma t eha ss t i l lt obec r e a t e d."St oma c hsr umbl ee ve nonEmpe r or ' sbi r t hda y" .

Eve na f t e rs oma nyye a r sofi nde pe nde nc e, pe opl egr a vi t a t et owa r dst hi ss t a t usquo.Butt he r i ghtpa r a di gm i st obepr oa c t i venotj us tr e a c t i ve .Thel a wsa ga i ns tt he s eof f e nc e sr e ma i napa pe r t i ge r.Al a s!a ne f f e c t i vei mpa c ti snowhe r ei ns i ght.Thec ons pi c uousl a c kof de t e r r e ntpuni s hme ntpl a ysha voc .I ti s t i mewea l lpe r c e i vege nde ronas pe c t r um ,nota st wooppos i ngi de a l s .

99

100

क ु छअलगकर त े ह

य ग ु ल

दस ग जा ला ं भो रभय ेह रि द न

च

ल कु छघ अ ल तेह त ेग कर फरसेएक नई शुआत कर तेह , दे ख ल येदु नया दा र यहा ँबह त कम ह वा बर खतेह , ु चल कु छ अलग कर तेह।

इ सा ज म ी नक ो न व र ज प र ा ज ली ु ं क ु छज ब ा जा र ो म

का गज केट कड़ पर ु खं चीकु छ लक र से कु छ इधरका कु छ उधरका कु छ ते र ा कु छ मे र ाहोगया जोर ह गया वह कसीकानाथा वह दस गजाहोगया । उस दस गजेकेफा सलेम कु छ ऐसाथा क सब अलग था इस पा रभी उस पा रभी मने क करदे खा दस गजापर सब वै साह तोथा इस पा रभी उस पा रभी। इतहा स, संकृ त, वaि र ा सत सेजड़ ुे परना म सेभ न दोर ा एक इस पा र एक उस पा र खो जीअपनीपहचा न जोबै ठकर दस गजा पर घरतोमे र ाह था इस पा रभी उस पा रभी। लह ,संा म औरसं घष ू सेलखेतर ा न म आजा द केमा यने थो ड़ेअलग थे पा ई इस पा रथी

जली लह ो न े को क ु छ' ग ो ख' इ सप ा र क ु छ' भै य ' े उ सप ा र शा मह ो त े द सग जा स े लौ ट त े जबव ो घ रको म ह े न तस े कम ा ईर ो ट ी का ा दत ो व ह ी ह ो ग ा न ा बचा ई उस पा रथी इ सप ा रभी मनेसा स ले ं करदे खउ ा सप ा रभी ? दस गजापर ं लकर ो न े न ा म , भा ष ा ,म ु ा ऐसीआजा द स बब द लद ी थ ी नाइस पा रथी इ सप ा रभी नाउस पा रथी । उ सप ा रभी ं ि फर ो भू खऔरग र ी ब ी भो रभये हर दन कप ी ड़ ा ए कस ी ह ै ला घतेइस जमी ं नक ो इ सप ा रभी कु छि ज म बा जा रउ म सप ा रभी ? जलल हो नेको कु छ' गो ख'इस पा र जम ी नप रचलन े व ा ले कु छ' भै ये 'उस पा र ं लकर ो स े ब ं धे ह शा म हो तेदस गजाव स े ह र हग एह लौ टतेजब वोघरक ोप इ स ा रह ी मे हनत सेकमा ईर ो ट क ा य ा उ स प ा रह ी ं वा द तोवह हो गम ाअ न ा ं प व ा द ो मज ा पर द ाँ इस पा रभी म र े ा द सग जा अन ं तह ै उस पा रभी? इ सप ा रभी लक र नेना म, भा षा , म ु उ सप ा रा भी । । सब बदल द थी इस पा रभी उस पा रभी फर य भख ू औरगरबी क पी ड़ाएक सीहै इस पा रभी उस पा रभी?

नी द को या ं ग, आल य कोछो ड़ चल म ट म खे लकू द कर तेह, ज़मी न कोछो ड़ चा द सता ँ र परचलतेह, चल कु छ अलग कर तेह। छो ड़ केअपनीसभी चत ंा ओंको चल आसमा न म उड़ा न भर तेह, चल चड़य केसा थ बा त कर तेह फू ल क खश कास मा न कर तेह, ुबू चल कु छ अलग कर तेह। चल कु छ नयाकर नेक सो चर खतेह फू ल कोर ं गी न और आसमा न कोनी लाकर तेह, चल अपनीपर ा न ी च ी ज कोछो ड़ ु नई ची ज का वा गत कर तेह, चल कु छ अलग कर तेह।

जमी न परचलनेवा ले लक र सेबं धेह वह र ह गए ह इस पा रह याउस पा रह म अपवा द म ज मापर द ंाह ँ ू मे र ादस गजाअनं त है इस पा रभी उस पा रभी । ।

"

101

102

AnOd e t o Th o s e Wh o Di e dShai l e s h K a n d p a l

I

c a mef o rabr i ghtf ut ur e Le a vi ngmyf a mi l y ,mypa s s i o n Iwo r ke dha r dda ya ndni ght Ma ki ngne r dyt hene wf a s hi o n Ibe l i e ve di nmys e l f Iwa sgo o d,s l i ght l yIr o s e Butgr a dua l l yIr e a l i z e dt hi si s n’ tme Thi si sno tt hel i f eIc ho s e Buts t i l lIwa sabr i ghts t ude nt Go ve r ni ngmyl i f ewi t hma r ks At e no nt e nma demegl a d, As e ve nma demywo r l dda r k Sl o wl yt e nst ur ne di nt os e ve ns Ands e ve nsi nt of i ve s Iwa sa s ha me dt os ho wmyf a c e Co ul dn' ts pe a kt ope o pl ewhoga vemel i f e Pa r e nt s ,t he ywo r ke dha r df o rme Buta ppa r e nt l yIwa sadi s gr a c e Ibe ga nt oha t emys e l f Mi r r o ro fpo s s i bi l i t i e s ,r e f us e dt os ho wmyf a c e Am Ial o s e r ,a m Ino tgo o de no ugh Ipo nde r e de ve r yda ya ndni ght Ikne wIc o ul dne ve rbeo nt o p Buts t i l lIha dt of i ght Ike ptf i ght i ngf o rmyl o ve do ne s Butt he yo nl yr i di c ul e dme Ibe c a met hebut to fj o ke s " St udyo re l s eyo u' l lbeme " Ikne wIwa swr o ng ButIha dnor e a s o nt ot hr i ve The ys a i dIwa s n' tbr a vee no ugh Tr yt a ki ngyo uro wnl i f e Butno wIr e a l i z eIc o ul d' vewo n Ther e a l i z a t i o ns t r uc kmer e a l l yl a t e Ma ybemypa s s i o nc o ul d' ves a ve dme Ma ybei twa s n' tt ha tl a t e Thi si sa no det oa l lwhodi e d Yo ur e a c t e dr a s hl y ,t ho ughyo uwe r ebr a ve Yo us ho ul d’ vegi ve nyo ur s e l fa no t he rc ha nc e Si xt e e ni s n' tt hea get obei nagr a ve .

103

A r y a n S a h u

104

105

जह ा ँ चट कत ीय ी कलय ा ँ थ ी उ नप रम ं ड र ा र ह ीत तलय ा ँ थ ी ं द ह कत े र ं ग ो क े आग े ह मपँ चे जह ा ँ बतस े तव रथ े जन स े घ र ा ए कस र व रथ ा व ह ा ँ ठ ह र कर , थ ो ड़ ा स ं भलकर ह मउ त र े न ी रबतह ीन म लथ ा न ी रबतह ी शी त लथ ा न म लत ा स म ट े े , ह मब ढ़ े औरआग े व ह ा ँ जा न व रख ँ ू खा रथ े प र , अबह मभी त य ै ा रथ े उप ा रकर क े , थ ो ड़ ा चलक े पँ चे व ह ा ँ जह ा ँ ढ े रस ा र ी व नत य ा ं थ ी नजा न े ि कत न ी औषधय ा ँ थ ी य े स बद े खकर म न े स ो चा मि कत न ा न ा द ा नथ ा इ नस ब स े अन जा नथ ा अबस बजा न करजब आँ खखु ली त ो स ब क ु छ वच थ ा

ं आँ खो मन य ाच थ ा चे ह र े व ह ी थ े प रअब ह रचे ह र े प रब खर ी ह ँ स ी थ ी चा र ो त र फफ ै ली खु शी थ ी क ु छन य ा ज रथ ा आजउ स न े म र े ी आँ खखो लद ी थ ी ए कन य ी र ो शन ी घ ो लद ी थ ी र ो शन ी न य ी थ ी प रय ह ा ँ स बक ु छव ह ी थ ा ं ि फरभी मऔरकह ी थ ा र ै ा नथ ा मह य ँ ू ह ी स बद े खकर , स बस न ु कर स बजा न कर , स बस म झकर स ो चत ेएजबक ु छऔर आग े पँ चा त ो ि द खी व ो स खी ू लकि ड़ य ा ँ न ी चे ब खर ीय ी जन क ेलएमर ो ज य ह ा ँ आत ा उस म ट े कर , उ लप ट े कर औरस ब स े अन जा न बु लब जा े न मचला जा त ा थ ा प रआजजबज ं ग लम जा करद े खा त ो स बअलगथ ा स बन य ा थ ा व ह ा ँ ए कन य ी जा नथ ी उ स कए कअलगप ह चा नथ ी ।

106

107

A n a n y a S h a r ma P r a t i s h t h a A b r o l

Yo u r Wo r d s

A p o o r v a S h a r ma

Y

o udo n' ts pe a k.

Yo us i ngal o ngf o r go t t e nl o r e Ofaf a ra wa yl a nd Sungbyt hev i l l a gehe a d Whoha ske pta s i dehi spr i de .

Hi si nhi bi t i o ns , t o da y , Da nc i nga ndpl a yi ng Ar o undaf i r e .

Fi r ei swa r m, l umi no us , Enc i r c l i ngt hepr o udma n Andhi sf o l k.

Wo r dso fwa r swo n, T a l e so ft e s t i ngt i me s , Me l t i ngi nt oame l o dy T o os we e tt obet r ue .

Thewo r dsyo us pe a k Ar ef i c t i o n, r .

If e a I tmi ghtbeyo u.

I tmi ghtbemyo wn De mo ns , ge t t i ngt ome .

The yma kemye ye swa t e r , Andmye a r sbl e e d.

108

ब चप नकय ा द

अ ण का श

क ु

छब न न े कचा हमआय े थ े घ रछो ड़ क े ,

109

सर ज सेम तपनासी खू ँ ू

आशा औरन र ा शा

म ु

क ु म ा रसा थ

ड़नेकेडरसेको ई यहा ँमड़ ड़ दे गा या ? ुनाछो

दर नेकेग़म सेकसीसेजड़ ड़ दे गा या? ुनाछो ूहो

मा ना क उ मी द केपं खट ट गए ह ले कन , ू तो गर नेकेडरसेपर द ंाउड़नाछो ड़ दे गा या? मं ि जल बह त दर चकरगरबै ठेर हे , ूहैयह सो ु तोको ईर ा ह म आगेबढ़नाछो ड़ दे गा या? मा ना क बह त जुम कयाहैखद ुानेहम पर, ु तो याना र ा ज़ होको ई नमा ज़ पढ़नाछो ड़ दे गा या? मा ना क हर रतेयहा ँमतलब केहो तेह, तोहरको ई यहा ँ रतेनभा नाछो ड़ दे गा या? मा लम ल कोशा ख सेट टनाहैएक दन, ू हैहरफू ू तो यापौ ध सेना र ा ज़ होमहकनाछो ड़ दे गा या? भलेला ख बं दशेलगादोमुकु र ा नेपर, तोमुकु र ा ताचे हर ामुकु र ा नाछो ड़ दे गा या?

अ

ऊजा

ब लखनेकामन नहंकर ता अ फा स कोसजा नेका फतर न ह ं चढ़ता ू ऐसानहंक म खश सतानहं ुीमेहँ ऐसानहंके दल कोकु छ छू तानहं, आं सू भीकई बा रआँ ख कोछूजा तेह गा ल कोभीकई बा रसहलाजा तेह, परअब लखनेकामन नहंकर ता अ फा स कोसजा नेका फतर ूनहंचढ़ता| ि जं दगीसेना र ा ज़गीनहंहैको ई खद स े क छ श क ा य त ह श ा य द , ु ु बा त वोमझ ुसेन कहताअभी जो दल म छु पा ई ह शा यद , परअब लखनेकामन नहंकर ता अ फा स कोसजा नेका फतर ूनहंचढ़ता| बता नेकोतोकु छ अधर ेक सेभीह ु बया ंकर नेकोना मक का त भीह , ु मल मल ुा वोल हेभीसन नेथेजो दल केकरब ह ुा वोर ा ज़ भी दखा नेथेजोइन आँ ख म माफ़ ह , परअब लखनेकामन नहंकर ता अ फा स कोसजा नेका फतर ूनहंचढ़ता| इन श द केइितया रसे ब ह ँम ू परअभी दल काकासद बनानहंजार हा, खद त सेमलनेकामन नहंर हा ु क हया शा यद इसी लए . . . . अब लखनेकामन नहंकर ता अ फा स कोसजा नेका फतर ूनहंचढ़ता|

सू

अमनदप सं ह

र ज सेम तपनासी खू ँ क मत सेम लखनासी खू ँ अपनेह सेकाएक बड़ामक ु दर इस दु नयाकाम एक सकं दर दु नयाकोछो ड़ म खद तू ु कोजी सर ज सेम तपनासी ख। ँ ू ू

जब जग येमे र ामझ ुम है तोदु नयाक य पर वा हक ँ खद क ो ख द स े ह ब ह े त रकर ु ु खद दशा हक ँ ु कोअपनाबा म खल ंकाबे बा क पर द ंा ुेआसमा दए पं ख फै लाहा ंम भीि जं दा नी चाछो ड़म ऊ ँ चाउड़नासी खू ँ सर ज सेम तपनासी ख। ँ ू ू येव त ह मे र ासो नाचा द ं इससेमनेएक डो रहैबा धी ं डो रपकड़ म उड़ताजा ऊ ँ ह बा धा एंतफ़ ंआं धी ूा परइनसेह तोउड़नासी खू ँ सर ज सेम तपनासी ख। ँ ू ू

1 10

NotAFe mi ni s t S o my aS i n h a I t ’ s a de l us i on t hatf e mi ni s m e qual s “e qual r i ght s ”.Iam an18ye ar sol dgi r lwhoi sgui l t y ofge t t i ngbe ne f i t e df r om f e mal er e s e r vat i ont o ge tapl ac ehe r eandt aki ngaways omeguy’ soppor t uni t yt o bei n a nat i onali ns t i t ut e .Faux f e mi ni s mi sadve r t i s e dupons omuc hs ot hatwe havel os ts i ghtofi t st r uepur pos e .

Thec ont r adi c t i ngt opi c‘ wagegap’ .Wome ni n mul t i nat i onalc ompani e shavet of ac et hi sgap att hes amepos tasme ni sas hame ,bute qual payme ntf orac t r e s s e si sc ompl e t e l ybas e l e s sbe c aus ei fyou j us tc ompar et he e f f or t smade , you’ l ls e et hat ’ swhatt he yge tpai df or .Spe aki ng ofac t r e s s e swi t h “F f or f e mi ni s t ”,“s t r i s hakt i ”,“f e mi ni s taf ”,t he s e ar e mor et han of t e nf oundt we r ki ngt o‘ mait ot andoor imur gi ’ and ‘ pi nky haipai s e wal on ki ’ .The movi e ‘ ve e r ediwe ddi ng’whi c h pr omot e sde f ami ng t he oppos i t e ge nde r ,gr abbi ng a guy’ s but t , l ayi ng ar ound nudeguysj us tbe c aus epe opl e haveadapt e dt ot hege nde rr e ve r s e dc as e .Pr obl e m he r e ,t e e ngi r l swi l lge ti nf l ue nc e dandwi l l har moni z ewi t ht hi sasf e mi ni s m,t he ywi l lt ake at t e mpt st os e ewhatguyst he i ragear edoi ng, whi c hweknowi snott hes amef orbot ht hege nde r s ,guysdonotf ac eobj e c t i f i c at i on,t he yar e notmi nor i t y ,phys i c al l ywe ak,ki l l e dbe f or e bi r t h, mar r i e d wi t hout c ons e nt , ha r as s e dorr ape d.The i rc hoi c e saf f e c t mas s e s ,s ome t hi ngt he ydonotwi s h t oac knowl e dge .

Pr e t e nt i ous be l i e f sl i ke f e mi ni s m e qual sno mar r i age ,no mot he r hood,nome nde me ani ngourt e r r i t or y .( i nc ompl e t e ) Typi c al i t y l i ke ,onl y wome nc an bef e mi ni s t s ,whe r et he yhavet os s e di n t he t e r m mans pl ai ni ng, t he i de a ofi ti ss o good buti t ’ s be e n t ur ne d i nt o, a man c annotgi vehi sopi ni ont oa womanwi t houtt r yi ngt o di s gr ac eorof f e nd t he e nt i r e ge nde r .Al s o, as e xual l yl i be r al woman i saf e mi ni s t ,

j udgi ngs ome onef ort he i rpe r s onall i f ec hoi c e s wi l lge tyous e r ve dt hes amedi s h.Se ns e l e s sc onf us i ons ,i fawomanhasas hor tdr e s son,i shi gh he e l e dwi t hr e dl i ps ,s hei sdoi ngs obe c aus es he i saf e mi ni s tandi fawomanhasnomake up,i s unwaxe d,s we ar sbys we at pant ss hei sdoi ngs o be c aus es he i sa f e mi ni s t .Dude ,t he r ei sno s i mpl et he or yt oi t .Fe mi ni s ms houl dnol onge r be adve r t i s e d or t aught ,“t r e atEVERYONE, how youwantt oge tt r e at e d. ” HI SPERCEPTI ON ON FEMENI SM: Le tt he m de f i net he ms e l ve s ,l e tt he m gi vet he i r opi ni on and makec hoi c e s ,l e tt he ms t and t al l he adt ohe adwi t hus ,l e tt he m pr ogr e s s ,l e tt he m par t i c i pat e ,pr omot eandl e tt he m bepr i vi l e ge d. e ts ome onedoanyNO!NO!NO!youdonotl t hi ng,s t andyourowngr ound( nots ayi ngpus h anyonedownhi l l )buti fyou l e the rge tahe ad youar e n’ tbe i ngaf e mi ni s tandal s oi fyouc ount he rs uc c e s sasyourgi ve n,i twon’ ts howof fyour goodne s sornobl eat t i t ude ,hol donIgotawor d f ori t“Je al ous y”.

WHATFEMI NI SM REALLYI S: Equalr i ght s ,s ur e ,butc ome swi t he qualr e s pons i bi l i t i e s .

Equalvoi c e ,butwi t he quali ni t i at i ve .

Equals t andar ds ,wi t he qual wor kdone .

Ihopeyouge tt hegi s tnow, i ns t e adoff e mi ni s t sl e t ’ sal l j us tbehumani s t s .Saynot o ge nde r i nf e r i or i t y . Se e what l i e s i n an i ndi vi dual ’ s pe r s onal i t y , r at he rt han t he i re xpos e ds ur f ac e .Fr om a j us t t ur ne d 18 adul t , I Somya am notaf e mi ni s t ,i ft hi si s t he ne w f e mi ni s m.

For gi venes s

1 1 1

Ni s h i t aKa u s h a l Aski ds,wear et aughtt hatt her e' sgood and evi l .The good guys ar et he her oes who save t he day,and t he bad guysar e t he ones who di t ch you att he end.But t hat ' sj ustnott her eal i t y.Bei nga‘ cowar d’ whocannotputupt hecour aget ot el lt he t rut h doesn' tmake someone bad.When youmeetsuchpeopl e,youl earnt hatt he socal l edcowar dsar ej ustpeopl ewho' ve been put t hr ough hel l somet i mes.And unt i lnow oursoci et yhasdeal twi t ht hem byput t i ngt hem t hr oughevenmor ehel l .

Buti nmyopi ni on,wear enoonet oj udge t hem.Wet urnoutt obet her ealcowar ds her ebybei ngaf r ai dofevengi vi ngt hem a second chance.And f ormanyoft hem,i t i st he onl y second chance t hey' ve ever beengi ven.Fort hosecri t i cswhosayt hat such peopl e don' t deserve a second chance,t el lme whi ch successf ulperson i n l i f e has not been gi ven a second chance? I ' ve made t erri bl e mi st akes i n such a shortspan ofmy l i f e.Icoul d' ve al most been st ri pped away f r om my peopl ef orwhatIwasupt o,butt he oneswhom Ical lmi net ook mer cy n my t i me ofneed.I ' ve on me i been gi ven a second chance.I somet i mes t hi nk I ' m evi l but we' r eal levi lsomet i mes. Even t hemostvi l ii edpeopl ei nour soci et y can t urn t hei rl i ves ar ound. They j ust need hel p. And when you don' t gi ve peopl e a chance t ogetbet t er , t hen you r ob t hem of t hei rhappi ness,

t hei rf ut ur eand anyounceofhopet hat every i ndi vi dualt hri ves on. And once youl osehope,youl oseyourwi l lt ol i ve.

And t hi si sn' tj ust about t he peopl e who' vehurtyou,who' vecheat edonyou, i t ' s about soci et y. A person suf f ers ment al l y when notf orgi ven because of t he mi st akeshe hasmade.Thi nk about al l t he peopl e who' ve never done anyt hi ng bad t o anyone and st i l lt hey l ose t hei r l oved ones t o an unj ust soci et y.Notonl y ar et hey l i kel yt of al l i nt odepr essi onbutal sot het r aumat hat t heysuf f erwr eakshavocont hem f ort he r estoft hei rl i ves.

The pr obl em i st hatmostpeopl e don' t bel i eve t hatt hese peopl e deserve hel p.

I nst eadt heysay,‘ Gol ockyoursel f ,don' t hurtot hers,t ry i xi ngyoursel fandgeta f r eshst art ’ .Butt her ei snosucht hi ngas af r esh st arti nt hi ssoci et y ofours.At l eastnoti nt he r ealsense.Ourcarpi ng soci et yi sl i keaqui cksand.I tsucksyou i n.We don' t know how t ot o do t hi s.I nf act ,noonedoes.

J ustr ememberyou' r e nott he bad guy,okay!And t hi si smy dr eam f or our soci et y -t hat weal lworkhar dert oseet he goodi npeopl ei nst eadoft he bad.That ' sf or al lofus no mat t er what mi st akes we t o have t he abi l i t y make: t o be bet t er and l i ve happi er .

1 12

मे र ासं सा रतू के शव भ ट

मा नव कोको ई समझ न पा या

पं कज पं त

1 13

1 14

आओ ि फरए कि द य ा जला ए ं शव मशु

द आ

व व कक े ु म ा रलखे र ा

1 15

1 16

कहनाज र था -आि द अ हर ी

अब म अपनापर चय यादँ , ज़र ेह ए ूकहतेह न क गु ु कल क को ईपहचा न नहं हो ती ।मे र एक छो ट सीदु नया थीि जसम म औरमे र ेपा पाथे ।पा पाक उ करब 60 हो चक खभा ल कर नेके लए अब सफ म था ु थी।उनक दे य क म मीने तोपा पाकोउसीव त छो ड़ दयाथाि जस व त मनेदु नयासेहा थ थ। मा ।औरम उनकेआँ ख का ता र ा,उनक दु नयामे र ेसेशु हो तीऔरमे र ेपरख म , मे र खश वा कसीऔर ची ज़ क फ ह नहं ुीकेअला हो तीअपनेतबी यत क भीनहं ।म पटनासहर म एक नौ कर कर ताथाऔर उससेइतनाकमाले ताि जससेक पा पाक अ छेसेदे खभा ल करपा ऊ ँ,औरउससे या दा कमा ने काकभीसो चाभीनहं । य क मे र दु नयाभीतो वह थे ।कई बा रपा पानेमझ द करलँ ुसेकहाक म शा ू औरऐसानहं थाक मने इस बा र ेम नहं सो चाऔरमे र े शा द कर ने से का फ सम या एं हल होजा तीजै से क पा पा क दे खभा ल होजा तीउनकाभीघर म मन लग जा ता य क म ऑ फस म हो तातोवोघर पर अके लेबो र हो जा ते थे ।परम ऐसानहं करसकताथाऔरखा स करके तब जब हॉ िपटल सेर पो ट आ चक ु थीऔरमनेडॉटर से बा त करल थी,अब सफ 6 महने बचे थे इस लए म उनको कसीभीका र ण से उदा स नहं हो ने दे नाचा हताथा जोक वोएक बे टेसेआशार खतेह । इन दन मने ऑ फस से छुट ले ल य क का म म मन नहं लग र हा थायाइतनीशित नहंबचीथीक म का म करपा ऊ ँ, म अपना या दासे या दासमय पा पाकेसा थ बता ना चा हताथा।परएक बा त मझ शाखा येजा तीथीक ुेहमे इन 6महनोकेबा द याहो गा ,इस लए मने लड़क दे खना शु कयाऔर थो ड़ीमे हनत केबा द मझ े श ा द क े लए ु मनपसं दलड़क मल गयी,औरअबसमय भी या दानहं बचाथातोम पा पाकेपा स जाकरबै ठाजै साक हमे शा बै ठाकर ताथाउनसे बा त क थो ड़ाहं सीमज़ा कह आ प र म ु उनसे शा द क बा त कर ने क ह मत नहं जट या,फर ुापा अगलेदन कोशश क फर सेकु छ बो ल नहंपा या, य क इस बा त से उ हगहर चो टपह च त ी ज ो क म उ नसे ँ ु कहनाचा हताथा,परजै सेतै सेमनेठा नाक आज तो कह करकेर ह गा ँ ू पा पा– “ आज बह त पर े शा न दख र हे हो याबा त है कु छ ु कहनाहैमझ स े ? ” ु मै “ वोकु छ नहं पा पाबस ऐसे ह कु छ सो चने लगा था“ पा पा– “ अर ेतम ग क नई पी ढ़ हैन येकु छ ु लो या दाह सो चतीहै ,हम तोभै याअपने समय म उतनाह सो चतेथेि जतनाकाका म होऔर बा क समय अपने जवा नीकेमजे उठा ते थे ” मै“ पा पामझ े आप स े क छ क ह न ा ह ै “ ु ु पा पा“ अर ेतोखल ल तझ ुकर बो ुेकभी मा ना कयाहैजोक आज मा नाक ं गा “

मै “ नहं आपने मा नातोनहंकयाहै परहा ँ वा दाकर ो क आप येमझ गे ” ुेप कादो पा पा“ अ छाभा ई ठक हैतं ग करलेतूपा नेकोइस बढ़ प से ,बो ल याचाहए लादं ग सेइतना ूेबा ूा,वै काबल तोबना दयाहै मने क तू खद अ प न ी हरशौ क ु कोपर ाकरसके ,ले कन फरभीबो ल“ ू मै“ पा पाम चा हताह क आप श ा द करले“ ँ ू “ अर ेभा ई 60 काह 3 0 क ा न हंक शा द कर पा पा– ँ ू लँ त हैशा द कर ने ूऔरजब तक तूहैमझ ुे याज र क “ मै“ यह तो द कत है(च ला तेह ए )क म जोह ँ ु ू आपकेपा स ।आपनेमझ द बना लयाहै,आपको ुेबं दे खनेकेच करम म खद छ नहंकरपार हाह ँ“ ु कु ू पा पा– “परमनेतोतझ ो काह नहं“ ुेकभीर मै“ हा ँकभीर ो कानहंपर आप ह मे र ेसबसेबड़ी का वट हो ,म एक लड़क सेया रकर ताह ’ ँ ू पा पाऔरहमा र ा ासफरपे र स होगयाहै परम छो ड़ नहंसकता य क आपकोदे खनेवा लाको ई नहंहै इस लए म चा हताह द करलेऔरउसके ँक आप शा ू बा द म ये शहरछो ड़करपे र स चलाजा ऊ ं गाताक मझ ुे भीआपक चत ंान हो ” पा पा– “बस इतनीसीबा त( मस र ा तेह ए )अर े ुकु ु ते र खश त सीकु बानया ँद ह येभी ुीके लए मनेबह ु दे नीपड़ेतोको ई गम नहं मै“ ठक हैफर( अपनेआँ सओ ो कतेह ए )मने ु ंकोर ु लड़क दे ख ल हैआप अगलेस ता ह शा द करलो पा पा– “ चल जै सातू कहे ” फरदे खते ह दे खते एक स ता ह नका ल गयाऔरपा पा क मनेशा द कर वाद औरअपनेसा र बचत पा पाके अका उ ं टम ासफरकर केए स द ल चलाआयायहा ँ डॉटरने मझ े ब त ा य ा क म र े े प ा स श ा य द क छ ह द न ु ु बचेह ,मे र ाकसरमझ नेक इजा जत नहंदे ुेऔरजी र हाथा,औरधी र े धी र े वोव त भीआयाजबम अपनी आ खर सा सेगन र ँ हाथा,उस पल पा पाकेसा थ बता ए वोहरअ छेपल कोया द करर हाथा ,बस दख त क होर ह थीजोमने उनसे दर ु उस बा ू जा तेव त कह थी ।ले कन मझ ुेउनसेवो बा त कहनाज र थाताक वोअपनीबची ह ईि ज़ं दगीकम सेकम इस उ मी द म तो ु बता ए क उनकाबे टाि जं दाहै औरखश ु है ।

चन व क घो षणा ुा सन व क घो षणाफू लेनह समा य ु चन ुा वे ताअखबा रकेमन ह मन मुका ये मन ह मन मुका ये े ज फरबढ़ जा यगा नजर मअखबा रसभीक चढ़ जा यगा इसनेउसकोपटकाउसनेदयाउसेअब धन ु खब रर ो ज ऎसीखबर सन ू बकेअखबा ु॥

चा सहगल

श क हैबह त उदा स सन व क यज़ ु चन ुा ू ु चे हर ा जै सेबझ आ ब ब जोफयज ु गयाह ू ु ह आ ब ब ज ो फ य ज प ड़ ग े ा उ स े भ ग त न ा ू ु ु पहलेहैमतदा न और फरहैमत गढ़ना चन व जी तकरने तातोबन जा तेर क ुा चन व नह हो तेअगरन हो तेश क ॥ ुा प का रएै सेखलेजै सेता जाफू ल जा तं मयह समय सवाधक अनक ल ुू सवाधक अनक ल पा व छू ँ ताहैने ता ुू पै सेभर करनए -नए व ा न देदे ता सो चर हाहैचा लू क ँ एक नयाअखबा र इसीका य म य त ह सा र ेप का र॥ पा कर खबरचन व क मुका यासर दा र ुा चलोशी ह आ गया फरचन व इस बा र ुा फरचन व इस बा रडकै तीअभीछो ड़ दो ुा औरअपनासा र ा या न चन व क तर फ मो ड़ दो ुा बथ यगे ,यह जता कर ू लट ूनेहम जा भल ना या र े हमकोकु स पा कर॥ ू न जा

1 17

Th ep a i nb u r n t d e e p e r i nh e r d e a de y e s o t ,n t h ee y e st h a t m e t h e r h eb u r n t t h ep a g e s ,S o n eb yo n eo f a l l t h es t o r i e st h e ym a d eu p a b o u t h e r .

120

121

HI L L ’ F F AI R2K1 8

HI ' THAMI I ' L L FFAI R, THE ANNUAL CUL TURAL S PECTACL E OF NI RPUR, I S US UAL L Y HEL DI N THE FI RS T WEEK OF NOVEMBER. T SA ,LEI THE THEME OFHI ' 018WAS THREEDAY EVENT FI L L ED WI TH AMUS EMENT S URE, GOOD FOOD AND BL ARI NG MUS I C. L L FFAI R2 ' .THI ' HALYCON HUES-CANVASPAI NTED WI TH MEMORI ES SEVENTWASS UCCES S FULAND MAGNI FI CENTBECAUS EOFTHEBL OOD, .TALENTED AND HARDWORKI S WEAT, TEARSAND EFFORTSOF THE COORDI NATI NG TEAMSAND THE PERFORMI NG TEAMS NG TEAMS .

MARKED BY CAMETOGETHERTO PUTFORTH AN EXTRAVAGANTS HOW WI TH VARI OUSPL EAS I NG AND HEARTWARMI NG PERFORMANCES ,THI THI S HEER BL I S S AND AN EQUAL L Y FAI RS HARE OF HEARTBREAKS S FES T MARKS A MONUMENTAL PERI OD I N ANY NI AN' SL I FE.

122

123

DI SCI PL I NE

DE SI GN&DE CO

DRAMA T I CS

E NGL I SHCL UB

HI L L ’ F F AI R2K1 8

F ASHP

F I NANCE

F I NEART S

I N4MAL S

HI L L ’ F F AI R2K1 8

124

125

MUSI CCL UB

I NSCL UB

E NT RE PRE NE URSHI PCL UB

RHYT HME E CZ

NAA T ICL UB

ORGANI Z A T I ONCL UB

T E CHNI CAL

PUBL I CRE L A T I ONS

HI L L ’ F F AI R2K1 8

HI L L ’ F F AI R2K1 8

126

127

128

129

AppTeam NI TH,acl ubf r om NI THami r purr ecent l yhost edt hei nst i t ut e' sbi ggestHackat hont i l ldat eand pr obabl yNor t hI ndi a' ssecondbi ggestaf t erI I I TAl l ahabad' sHacki nt heNor t h.Wecal l edt heevent ,Hack OnHi l l si nspi r edf r om t hel asti t er at i on.Thi syeart her ewer emor et han1000r egi st r at i onsf r om al l overt he count r ywhi chi ssecondhi ghesti nal lofI ndi a,ar ound280st udent spar t i ci pat edi nt hehackat honandwe had24sponsor si nvol vedi nmaki ngt heeventasuccess.Thepr epar at i onmuchbef or et heact ualevent , about5mont hsago.Anear l yst ar toft heeventwas

Wepr epar edabudgetf orHackOnHi l l swhi chwewant edt oachi eve,andwehadbeenl i st i ngcompani es whi chwet hought' coul d' sponsorus.Nowwehadt oseei ft heyact ual l y' woul d' .

Atf i r st ,al l wer ecei vedwas I nKi nd Sponsor shi p.

I nKi ndSponsor shi pi st heki ndofsponsor shi pwher et heor gani zat i onsdon' tpayusmoney ,butgi veus goodi es( orst i cker s)t ogi vet ot hepar t i ci pant ssot heycanpr omot et hei rpr oduct .Wegotanext r emel y hugel eapwhenwegott hesponsor shi pf r om Gi t Hub.Gi t Hubi sacodehost i ngpl at f or mf orcol l abor at i on andver si oncont r ol ,andpr obabl yt hemostusedsi t ebydevel oper s,af t erSt ackOver Fl ow.Thi ssponsor shi pat t r act edmanymor esponsor saswel lasdevel oper sf r om al lovert hecount r yt opar t i ci pat ei nt he event .

Par t i ci pat i onandSponsor shi psf or m ani nt er t wi nedcycl e:Mor epar t i ci pat i onwoul dmeanmor ecompani es l ooki ngt oi nvesti nt heeventt opr omot et hei rpr oduct s,andmor ecompani eswoul dmeanmor est udentdevel oper st aki ngnot i ceofourevent .Wel i st edt heoneswhi chwet houghtwehadachancewi t h.Andt he l i stwentupt o 200compani es!Weact ual l ysentoutr equest st o200compani es,andoutoft hose,wehad24of f i ci al sponsor s.

Fastf or war dt oJanuar y ,wegetanemai l f r om aMozi l l aTechSpeaker ,Sant osh Vi swanat han.Hewant edt ospeakon Cr ossPl at f or m Br owserext ensi ons and Vi r t ualReal i t y .Codi ng bl ocks havebeenver ysuppor t i vewheni t comes t o or gani si ng col l ege l evel event sandwer eal sor eadyt obea par toft heevent .Wei nvi t edAIent husi ast ,Mr .Vasudev Si ngh,Dat a Sci enceLeadatLEVEL. AIt ospeakonAr t i f i ci alI nt el l i genceandMachi neLear ni ng.

Oft he20Gi t Hubcampusexper t sofI ndi a,Shubhendr aSi nghChauhanf r om JaypeeUni ver si t y , TusharMi t t al f r om KanputI nst i t ut eof Technol ogy , Anki tJai nf r om JSSAcademyofTechni calEducat i on and Sukhbi rSi ngh f r om NI T Hami r pur gavet heGi t HubKeynot eTal k.

I twasFebr uar y ,andwehadt opr omot et heeventout si deour col l eget oosomor e peopl ecanj oi ni nt he Hackat hon.Wemadeandut i l i sedsoci al medi ahandl esofHackOnHi l l st oputupi nf oaboutsponsor swhi ch br oughti nt r act i onf r om t hest udent s.Ourmai nf ocuswasonFacebook,I nst agr am andLi nkedI n.Thr ough DevFol i o,st udent sf r om al lacr osst henat i onkeptr egi st er i ngf ort heHackat hon.Ourai m wast or eacha 1000r egi st r at i onsandweachi evedt hi smar kbyt heendofFebr uar ywi t h1068r egi st r at i ons,whi chmade HackOnHi l l st hesecondmostr egi st er edhackat honi nI ndi a.

TheLodgi ngphasebeganj ustadaybef or et heevent ,t hati s,on7t hMar ch2019.Weal l ocat edt i mesl ot st o member sofourt eam t ol ookaf t ert her egi st r at i onsofext er nalt eams.St udent scamei nf r om Tami lNadu, Kar nat aka,New Del hi ,Ut t arPr adesh,Tel angana,Raj ast han,Mahar asht r a,Guj ar atandHi machalPr adesh wi t hover50par t i ci pant sf r om out si det hecol l ege.

Al otoff i el dwor kwenti nt ogui di ngt heout si der st ot hei rr espect i veGuestRooms,t het eamswer ear r i vi ng att hemostoddhour soft hedayandwedi vi dedshi f t st ohandl et hechecki nwor ki nvol ved.I twasagr eat oppor t uni t yf ort het eam t oi nt er actwi t ht hest udent sf r om al lovert hecount r yaswel lasgai nexper i enceon howt oacti nsuchscenar i os. sohadt opr epar evar i ousspeechesf ort hecol l egedi gni t ar i esandhost swhowoul dbespeaki ngatt he Weal eveni ngi naugur at i oncer emony .Maki ngl astmi nut ear r angement sf ordecor at i ons,st agehandl i ng,phot ogr aphy ,i nvi t i ngt hedi gni t ar i es,conduct i ngwor kshopsandmakesur et hatt hest udent sar ecomf or t abl eandget agoodenvi r onmentt ocodet hei rhear t sout .

Overt het wodayevent ,t her ehadt obet woeval uat i ons.OnDay1,t heeval uat i onwasdonebyt hepeopl e f r om Codi ngBl ocksandonDay2eval uat i onswer edonebyMr .Sant oshVi swanat han,Mozi l l aTechSpeaker ,Mr .Raj eshDhi man,Techni calLeadatBackyar dI nnovat i ons,Mr .Sahi lBadyal ,al umni2015bat ch andMr .Sahi lRamol a,al umni2017bat ch.Mr .Sahi lBadyalwasamongstt hef i r stofust oor gani se HackOnHi l l sast hef i r sthackat honi nourcol l egebacki n2014.

Thel astdayoft heHackat honwaspr et t yi nt ense.

Af t ert hef i nal submi ssi onoft hepr oj ect s wehadt obequi cki nt heeval uat i ons,dur i ngt hi seval uat i onwehadaphot oshootof t het eams.

Att heendoft hi sday ,wehadacl osi ngcer emonywher ei nwehadpr oj ect pr esent at i onsbasedont heeval uat i ons,t hesepr esent at i onsr eal l yi nspi r edal l t hepeopl eat t endi ngt hecl osi ngcer emonyandsetabenchmar kofi nnovat i on, i ngenui t yandt echni caldevel opmentt hatt hecol l egehaseverseen.

Toconcl ude,HackOnHi l l s4.

0hasbr oughtourt eam cl oserand muchmor euni t ed,AppTeam NI THi snotj ustabunch ofcoder swhogat herupt wi ceayearandbui l dan appf ort heCul t ur alandTechni calFestofourcol l ege,butat eam whocanor gani seanat i onal l evelhackat hon wi t hi n ourcol l ege.I n accor dance wi t h t he exponent i al gr owt ht hatHack On Hi l l s has seen overt he year s,we ar e ai mi ng f or a m uch

131 Toomuc hofagoodt hi ngi saba dt hi ng.Looka tusc ol l e ge goe r swec omet ot hi sc ol l e gewi t hz e r oe xpe r i e nc eof TV s e r i e sormovi e st ha twe r ec ons i de r e dc ool .Wej us t wha t e ve rs ui t e dorwha t e ve rc a mei nt heme a s l ype ndr i ve s ofourf r i e nds .

Butt hewor l da i n’ tt ha ts i mpl e .Yougothe r ea ndyougot s e nt e nc e sl i ke ? “ Youha ve n’ twa t c he dGa meofThr one sye t ?

C’ monyoumus tha vewa t c he dt ha tone !

Tha t ’ ss oma i ns t r e a m. ” Youha vet woc hoi c e sa tt hi ss t a ndpoi nt .Ei t he ryouf a l li n t hi se ve r pe r s ua s i ves t r e a mofpe e r pr e s s ur eoryoube c ome t heone si nt he“ Ye swee xi s tme me s . ” “ Is t i l lha ve n' twa t c he das i ngl ee pi s odeofGOT Ne i t he rha veIpl a ye dpubg Ye s ,wee xi s t ”

Doyoul i keFi dge tSpi nne r sora r eyoul i ke“ i t ’ sat oy whi c hf a kepe opl eus et os howof fs a yi ngt he yus ei twhe n he ya r et hi nki ng. ” ? ut hbet ol d,youge tj udge de i t he rwa ya ndne i t he roft he t Tr s i t ua t i onsi ss ome t hi ngt obepr oudof .Youwa t c hi t ,ge t eyous ome onewhoi sapa r tofa bus i veve r na c ul a ror j udge dbyt he“ ye swee xi s t ”pe opl ea nddon’ twa t c hi ta nd Ar r eyous ome onewhot hi nksi t sof f e ns i ve ? ge t ha t e dbyt hef a nsa ndf a ndoms .

Le t ’ ss a ya swe a kmi nd- a e df r e s he r ’ syou a c t ua l l y de c i de dt o bea not he rc a t c h Ar eyout he“ Don’ ts c r ol lwi t houts ha r i ng”pe r s onora r e phr a s e . . . you“ De e pQuot e si ndoubl equot e s ”pe r s on? “ NETFLI X Be c a us enoma t t e rwhoyoua r eyouwi l lf i ndt ha tone AND pe r s onwhodoe st hi ngsdi f f e r e nt l yt ha nyoudoa nde nds CHI LL” upbe i ngpopul a r .

Ori fwea r et a l ki nga boutt oomuc hofa hi ng, ma ybeyoua r epopul a rbe c a us eofyourc hoi c Oooh!Cos t l ybutyoue nde dupwi t hda r kc i r c l e s ,f ul l on goodt sbutnowa l lyouha vea r ef a kef r i e ndspl e a s i ngyout of i t e nt e r t a i nme nta ndl ot sofpa s s e dt i mebyt het i meyou e udge me ntc r i t e r i on. wa t c he dFr i e nds , Ga meofThr one s , Br e a ki ngBa d, Ma r ve l , yourj DC,e t ce t c .

Youa r ea l lc onf i de nta nde nt e rac onve r s a t i on tbe i ngs a i d,amome ntofs i l e nc ef ort hepe opl ewho wi t ha l lF ANS.Ah!Tha ts e ns eofa c c e pt a nc e ,f e e li tye t ? Tha a c t u a l l y j u s t w a n t t h e i r f r i e n d s t o s e e w h a t t h e y l i ke d I t ’ sgonnabeor di -wa i tf ori t -na r y!ORDI NARY.Be c a us e s e e i n g b u t t h e i r r e c o m m e n d a t i o n s w e r e i g n o r e d . ne xti nt hea r e nai s . . . dr umr ol l . . . “ Idon’ twa t c hma nyma i ns t r e a ms hows .

Ionl yl i keunde r r a t e ds howsl i ke Bl a c kMi r r or ,OneTr e eHi l l ,Hous eofCa r ds ,e t c ”

Soa l li na l l ,i fyouwa ntt ot r yt het hi ngsyourf r i e ndsa s k yout o, dos o, i fyoudon’ t t he ndon’ t but ne ve re ve rgoi nt o t hes upe rpr ouda nda r r oga ntmoodne i t he rs houl dyougo i nt hes e l f de pr e c a t i onmode .Wha t e ve rc hoi c eyouma de t a kei tl i ght l y .J udgea ndge tj udge dbutne ve rl e tt he j udge sge tt oyourhe a r t .Ne ve rl e tj udge me ntf or c eyou i nt odoi ngs ome t hi ngt ha ti sc ompl e t e l ya ga i ns tyourbe l i e f sl i keI ,pe r s ona l l ywi l l

Youa r enol onge raf r e s he rbutas e c ondye a r .You’ vede ve l ope ds omepr i dea ndwhe t he ryoua c c e pti tornot ,you nowbe l ongt ot heF ANSgr oup.Soi thur t syoure mot i ons .

Aga i n,youha vet woc hoi c e s ,e i t he ryous t a yf i r mt oyour c hoi c e sa ndwa t c ht het ypeofs howsyoul i ke ,pr e s e nt i ng NEVERWATCHBI GBOSS. ” t he. .

“IDON’ TCARE”ge ne r a t i onoryouc a nonc ea ga i n “ f a l lpr e yt ot hegui l t ypl e a s ur eofBEI NGACCEPTEDBY l eIputt ha toutf orpubl i cwe l f a r e ,Ia l s oma dea na t THEGROUP .Mor es hows ,mor et i mea ndmor epe opl et o Whi t e mpta tt hej udge me ntt ha ti sboundt ohur ts ome bodybut pl e a s e t he ys houl dn’ tf e e lde pr e s s e dorof f e nde dbe c a us eoft ha t a l t houghi fyouwa t c hbi gbos s ,I ’ dr a t he rnots a y) .

Le tmer e ve r tba c k.Toomuc hofagoodt hi ngi saba d ( t hi ng.Youc a mewi t hnor a t i ngsa ndt he nf e l lf ort oo i n,ke e pi nga l lt hemus i ngsa s i de ,l i vel i f e muc hove r r a t e dr e c omme nda t i ont r a p,s t i l lwa s n’ te nough Aga a ndyouf e l lf ort heunde r r a t e dt r a p.Youke ptpl e a s i ng ni , Vi di , Vi c i(Ic a me ,Is a w,Ic onque r e d) pe opl ewi t houte ve rga i ni ngt hepos i t i onofbe i ngpl e a s e d. Ve Thi si st hef e a rofbe i ngj udge d.

PS:J us ts a yi ngknowi ngl a t i nma ke syouc ool Ar eyout heSNAPCHATpe r s onora r eyous ome onewho PPS:Na h!Youa r ej us tane r d. t hi nksi ti swha tdumbc hi c ksdo?

132

133

134

135

136

137

138

139

140

141

E VE NT T I ME L I NE ा न मं थन -संथा न के ले सी मशन वा र ाब च के लए आयो ि जत तकनी क उसव।

AUG

S E P T

OCT NOV DE C

J AN

F E B

MAR

AP R

MA Y अल वदा

अ यद ं दवस के ुय- हद उपल य पर हद ं समत वा र ाआयो ि जत का य म।

142

143

FO OT BAD BA MI LL NT ON I T CHE US A, SS I T US NI I A, T TK U SA PE RUN UR , C FOR PE UK CH C UNI C T SH AN Y HA ET D NI N RA TH I DI G G AM A AR R I H RP H UR 331 5 S

F oot bal l

WI NN ERS RUN NER SU P

N A CH R B R E NT I Cr i cket

l ya an a P ch Ka

ECE MECH ECE CS E

Bas ket bal l Boys

MECH CS E

Bas ket bal l Gi r l s

ECE CS E

Boys l eybal l Vol

CH ECE ME

ECE CSE s l r Gi l ECE eybal l Vol EC EL CSE oys L onB I t n V i E I m C Bad CH EC E M s l r EM Gi CHCHI on t n i m s AR Bad oy sB i n en eT l b a T

8 01 l2 i cs pr i hA et t 16 hl 14 At

I NT ER BRA NC H

P

D S) RL I 3R G D( 2N 18 ‘ S) R RL BE GI 18 ( D O R’ 2N AR BE CT M KUM O SH VE H 18 HI O R’ 9T AS N BE 6H M 5T 18 VE ‘ 3R NO BE TH TO C TO

e) t i um K ( av ur t i a G Am d d an n ka n aa opi a p ch ee ndG a D K i , la Ja ya a l ya Pa a p nd ee i ta D m A

I TU SA Un ,Th i ve apa r si r Aa di y t 50 t

ya 00 Sak m As hi s a hK l um ni ar 1500 m Adi t y aSa k l a ni

et k c i Cr l l ba oot F

800m Deepa kKuma r 400m r uma K k a p Dee ow r neTh dr i a el v a J n e y hp har Pus d u y Cho r ua 8 r b 1 e 0 s hF 2 i t 8 1 nnpary 16 e T a t

e ,Th ersi bl a T RJAUniv U

Ba s k et ba l l

Boy s

Ba s k et ba l l

Gi r l s

Vol l ey ba l l

Boy s

Vol l e

L ONA S NATI RP

y bl Gi l r l s a

O CADETC

Ba

dm Gi nt r l s i on

u aNa 18 ndi I l Al 0 mp2 ka kCa ni i a S a at

Ba

Ta Bo bl ys eT en ni s

B

r ke oo Snoys

s u r es nd Chr s hiBi l s Gi du Vi

n Kar , r wa r Ka a ndi I l Al i r hAg d) s ni Ma Gol et( d a e C t s c e B vi Ser l a dg aBa e) nni a T onz Br ( t c e j b u ce S vi Ser r u k e) mTha r z na r Ha Bon ( t c e j ect Sub j Sub e c i v r ng i l na-Se l tRa a j Ra tPu a 8 o 201 ur-B k , a I h I T h s p a k a Om Pr am z e ngC Br on ni i a r T l 3 a v a N e t a or t c e er r Di v l 7Si d 3Gol

Bo dm ys i nt o

n

144

145

T ABL ET ENNI S

CHESS

AT HL ET I CS

VOL L EYBAL LGI RL S

VOL L EYBAL LBOYS

BASKET BAL LGI RL S MART I ALART SKARAT EACADEMY

BASKET BAL LBOYS

CRI CKET SPORT SCOMMI T T EE

S PORT S

F OOT BAL L

BADMI NT ON

@NI THAMI RPUR

146

147

148

149

150

151

156

157

T E AMS R I J AN Vi na y a k Vi na y a ki soneoft hemos t t a l e nt e d pe opl e of t he t e a m wi t has t r ongi ma gi na t i on a nd l oa dsofc r e a t i v i t y .Al t hough a l i t t l e s hybyna t ur ehei saf un pe r s ont ot a l kt oa ndt r i e s hi sbe s tt ohe l pe v e r y one .

Hei spr ofic i e nti npl a y i ng t a bl aa ndha sav e r yc a l m pe r s ona l i t y .

Ama nGupt a ं Gupt aj i .

S wa gकद का न( ट ो प य ो कभी ) . थ मव षस े इ न ककला क ेश ं स कह ै स भी ।कॉ ले ज मए कअलगह ी प ह चा नले करचलन े व ा ले ग ुा जी , ं a ma na r t sक े न ा मस ेस ह ।लड़ ि कय ो क े कॉ म न श( t hi sl i newa sa dde df or c e f ul l y ) ।ए कअ ेम, ि द लक े स ा फऔर ा द ा न स ु ा रशर ा र त ी हय । े

Ar y a n Ar y a nSa hui sac ur i ousl i t t l epe r s ona nd t hek i ngofa e s t he t i c si na l la s pe c t sof e di t i nga nd phot ogr a phy .Whe nt hi s c r e a t i v i t y doe s n' ts uffic e ,he wr i t e s poe t r ya bouta ba ndonme nta nd a f t e r l ov e ;c a nbef ounds i ppi ngc offe e a ndbi ngewa t c hi ngc ut ec a tv i de oson 9ga g.

Hes ome t i me sc a l l shi ms e l fapa r a noi d.

Sa t y a mCha udha r y Aguywi t hgoodt a s t ei n pos t e r sa ndde s i gnwor k a nd a pr of e s s i ona l ga me r( puni nt e nde d)

Anj a l i Cr a f t e dbya l l t hegood t hi ngs , Anj a l i i sas e ns i t i v ea ndl ov i nggood a dv i c ec upc a k e !

Onhe r wor l dofc r e a t i ngc ha os t hr ought hebr us h, s he ne v e rmi s s e soutt obe bol da tt i me s ; a l wa y sa he l pi ngha nd.

Empa t he t i cbybl ood, l ov e st o t a k er e s pons i bi l i t i e son ha nd.

Ni k a r i k a Oneoft hemos tv e r s a t i l e a nddy na mi cme mbe r sof t het e a m,Ni ha r i k ane v e r f a i l st oa ma z ee v e r y one wi t hhe rc a pa c i t yt owor k ha r d fla wl e s s l y .Thr ough he rl ov ef orl i t e r a t ur ea nd wr i t i ng s he br i ngs t hi s c a pt i v a t i ng a ur ai nt he t e a m whi c hk e e ps y ou s pe l l bound.

Al t houghy ou mi ght find he r pr e t t y s we e ta t fir s t but s he won’ t e ndur e goi ng y ondde a dl i ne . be

Ana ny aSha r ma Ana ny aSha r mai sa r a r el i t t l ebundl eof j oyma s k e dwi t habi t ofs oc i a l a nx i e t ywho s e e msr e a l l ys hy a t fir s tbutwi l le ndup be i ng s ome one y ou ha v eal oti nc ommon wi t h,onc ey ouge tt o k now he r .PS -s he pa i nt sr e a l ni c ee y e s ! .

Ri y aSi nghBhi mt a Ri y ai st ha tpe r s onwhom y ouc a nt r us tme r e l yby he rs mi l e .

Oneoft hemos t ha r dwor k i ngpe r s onof t he t e a m,y ou c a ns e e he r of t e ns t r a nde di nr e s pons i bi l i t i e s .

Shebr i ngsapos i t i v ee ne r gyi nt het e a m a l ongwi t hc r e a t i ngs ome l i ghthumour .He rwor k e t hi c sa r et oi ns pi r ey ou t houghy ouwi l lbemor e a bs or be di nc or r e c t i nghe r mi s t a k e s ,l e a r ni ng f r om t he mt oo.

Pr i y a ns hi Pr i y a ns hi i sagl e a mi ngr a y ofopt i mi s mi nt het e a m.

You’ r el i k e l yt o find he r we a r i ngdoughnutT s hi r t s a nd c r a c k i ng f ood puns .

She ’ sabol d wr i t e rwho doe s n’ ts hya wa yf r om e x pr e s s i nghe r s e l f .

Weat her

Weekends

Padhai

Ski l l s i ntma i n( ) {c l r s c r ( ) ; pr i nt f ( ” He l l oWor l d. . . . ! ” ) ; g e t c h( ) ; }

160

161

162

163

164

165

166

167

168

169

170

171

172

173

Ro w1 : Dr .

Vi v ekTi wa r i , Pr of .

A. SS i ngha ( Dea nS t udent Wel f a r e) , Pr of .

Vi nodY a da v a ( Di r ec t or ) , Dr .

S us hi l Cha uha n, Dr .

S omes hS ha r ma , Dr .

Ma noj Kuma rY a da v Ro w2: S hi v es hS hukl a , Ra mr a j , L o v eKuma r , Ma ni ka S una l , P a a r v i Gupt a , S wet a , S a ndha l i J os hi , J a a nhv i Moha n, Ga r i ma S ood, Upen dr eKa s h y a p, Roha nVer ma Ro w2: Cha udha r yRi t ur a j P a t el , Vi neet S ha r ma , As hi s hMa l i , S hubha mJ a i n, S hekha rAgr a wa l , Ga ut a m Pr a ka s h, Ra v i , Ona mS ha r ma , Ma y a nkRa na , Da ni s hP a nc h y a l a , S hi v a mS i nha , At ul S ha r ma , Ri s ha bhCha udha r y Ro w3: Gi r i r a j S a i ga l , Aks ha yGo y a l , Ami t Cha uha n, S ur a j S ha r ma , Anur a gTha kur , Ami t Cha mbi a l , Ra hul Bi s hnoi , Aks hi t S ha r ma , Abhi s hekCha nor i a , Ra j a t S ha r ma , Al a pa t i S a i Kr i s hna , S i ddha nt Ga r g, Adi t y aS i ngh

174 175