ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
123
Το περιεχόμενο αυτών των εικόνων είναι το πρώτο σημείο που μας φέρνει πιο κοντά στα στοιχεία που συγκροτούν τη συνθετική λογική αυτή της αρχιτεκτονικής. Με την πρώτη ματιά ανακαλύπτουμε μια πληθώρα γνωστών μoρφών που ανήκουν σε αυτό που θα ονομάζαμε «προκλητικά πραγματικό». Οι μορφές αυτές συντίθενται ξανά ή αποκόπτονται ολοκληρωτικά, συχνά, στη λογική ενός κολάζ. Το κολάζ βέβαια αποτελεί κι αυτό τεχνική εντός αυτής της πρακτικής αλλά μπορούμε εδώ να διευρύνουμε λίγο τον όρο στην κατεύθυνση μιας σύνθεσης που αποτελείται από γνωστά, αυτοτελή ίσως ή και υπαρκτά κομμάτια γνωστών ή και όχι κτιρίων. Το κολάζ ως συλλογή και συρραφή στοιχείων θα μπορούσε να σχετικοποιηθεί αρκετά εδώ. Το ξεπατίκωμα των διεθνών στυλ και των διάσημων κτιρίων ή η υιοθέτηση στοιχειών όπως τα πλέγματα με μοτίβα που καλύπτουν τα κτίρια, θα μπορούσε να θεωρηθεί επίσης κολάζ, ιδιαίτερα με τον άτσαλο τρόπο που καμιά φορά εμφανίζεται στην ελληνική αρχιτεκτονική. Μη ξεχνάμε άλλωστε τη μεγάλη παράδοση που έχουμε να υιοθετούμε ξένα στυλ και να αναπαράγουμε συχνά άσχετες αρχιτεκτονικές κυρίως από την πλευρά όσων πιστεύουν πως είμαστε -ή οφείλουμε να είμαστε- κομμάτι ενός σύγχρονου/δυτικού κόσμου. Το κολάζ όμως που αναφέρουμε εδώ είναι ένα κολάζ του πραγματικού, των όσων κανείς βλέπει γύρω του στην πόλη σε παλιές πολυκατοικίες, σε πιο μοντέρνα ή πιο συντηρητικά κτίρια ή ακόμα σε ένα λιμάνι ή σε ένα εργοτάξιο. Ανοίγοντας εδώ μια παρένθεση θα λέγαμε πως το ζήτημα της πολυκατοικίας και ο τρόπος που αυτή η αρχιτεκτονική το έχει προσεγγίσει τα τελευταία χρόνια συμπυκνώνει ακόμα και με χιούμορ ένα διαχρονικό φαινόμενο της αθηναϊκής πραγματικότητας. Με τη λέξη πολυκατοικία να περιγράφει τη συντριπτικά μεγάλη πλειοψηφία του χτισμένου χώρου στην Αθήνα και τη λέξη να χρησιμοποιείται σχεδόν αποκλειστικά για την περίπτωση της εργολαβικής μεταπολεμικής πολυκατοικίας που ουσιαστικά και διαμόρφωσε το αθηναϊκό τοπίο, είχε δημιουργηθεί ένα μεγάλο χάσμα μεταξύ των αναφορών στην Αθήνα και της πραγματικότητας.