Με την παρουσίαση των 3 δημόσιων νοσοκομείων που κατασκευάζει το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και μεγάλο α

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ • ΤΕΥΧΟΣ 17

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2023 • 5€

ΘΕΣΣΑΛΟΝΊΚΗ

ΜΕΓΆΛΟ ΑΦΙΈΡΩΜΑ 50 ΣΕΛΊΔΩΝ στη ΓΕΝΙΚΉ ΙΑΤΡΙΚΉ και την ΠΑΘΟΛΟΓΊΑ

ΤΡΊΑ ΝΈΑ ΔΗΜΌΣΙΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΊΑ

ΑΠΟ ΤΟ ΙΔΡΥΜΑ ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΑΡΧΟΣ

ΚΟΜΟΤΗΝΗ

ΣΠΑΡΤΗ

Πανελλαδικό Δίκτυο Διαγνωστικών Κέντρων

Αποκλειστικότητα ιατρικών μηχανημάτων

Τεχνολογίες βασισμένες στην Τεχνητή Νοημοσύνη

Υψηλή ποιότητα υπηρεσιών

ΔΊΚΤΥΟ ΔΊΑΓΝΩΣΤΊΚΩΝ ΚΈΝΤΡΩΝ EUROMEDICA: ΑΘΉΝΑ Ι ΘΈΣΣΑΛΟΝΊΚΉ Ι ΉΡΑΚΛΈΊΟ Ι ΡΈΘΥΜΝΟ Ι ΡΟΔΟΣ Ι ΚΟΖΑΝΉ Ι ΛΑΡΊΣΑ Ι ΚΑΤΈΡΊΝΉ Ι ΑΛΈΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΉ

euromedica.gr

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 48 Αφιέρωμα ΤΕΥΧΟΣ 17 ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2023

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΕΚΔΟΤΗΣ: Κωστής Σπύρου ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ: Ευάγγελος Σπύρου ΚΕΙΜΕΝΑ: Κωστής Σπύρου, Άρης Μπερζοβίτης, Λάμπρος Καραγεώργος, Ανθή Αγγελοπούλου ΔΙΟΡΘΩΣΗ: Παρή Χατζηγεωργίου ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ: PressiousArvanitidis ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Στράτος Χαβαλέζης ΕΚΤΥΠΩΣΗ: PressiousArvanitidis ΥΠΕΥΘYNH ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ: Γεωργία Καλτσώνη ΔΙΑΝΟΜΗ: Γιώτα Ζαχαρίου, Πρακτορείο Άργος Α.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ ΙΔΙΩΤΕΣ: 100 € - ΦΟΙΤΗΤEΣ: 50 € ΕΤΑΙΡΕIΕΣ - ΟΡΓΑΝΙΣΜΟI: 200 € ΤΙΜΗ ΤΕΥΧΟΥΣ: 5 €

ΓΙΑ ΠΛΗΡΩΜΗ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ: ΑΡ. ΛΟΓ.: 6828-121788-985 ΙΒΑΝ GR7201718280006828121788985 ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ: ΑΡ ΛΟΓ. 120/470640-48 IBAN: GR6401101200000012047064048

ΔΙΣΤΡΑΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΣΠΥΡΟΥ Ε.Π.Ε. Φιλελλήνων 3, Σύνταγμα, 105 57 Αθήνα Τηλ.: 210 3229394, Fax: 210 3257074 Α.Φ.Μ. 095606935, Δ.Ο.Υ. Δ’ ΑΘΗΝΩΝ e-mail: info@nextdeal.gr | website: www.nextdeal.gr

Τα ενυπόγραφα άρθρα και σχόλια που στέλνονται στο περιοδικό δεν εκφράζουν απαραιτήτως και τις απόψεις του εντύπου.

6|

ΓΕΝΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ και ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ 10 Ξέρετε ότι…

14 Τρία νέα πρότυπα νοσοκομεία από το ΙΣΝ 18 Ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης στο νέο εργοστάσιο της ΕΛΠΕΝ 22 Η ψυχιατρική μεταρρύθμιση και το Σχέδιο Δράσης για άνοια και Alzheimer 26 Μελέτη ΙΟΒΕ-ΣΦΕΕ 32 Το ιατρικό σφάλμα 36 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΑΝΩΛΗΣ ΜΙΤΑΚΗΣ, Head of Public Affairs / Communications Boehringer Ingelheim Ελλάς 40 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΡΟΚΗΣ, πρόεδρος Ελληνικής Ρευματολογικής Εταιρείας & Επαγγελματικής Ένωσης Ρευματολόγων Ελλάδας 44 Εθνικό δίκτυο ΜΑΦ για αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια 47 Έρευνα για τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια 48 Αφιέρωμα στη Γενική Ιατρική και την Παθολογία 50 Οι εξαγγελίες της υπουργού Ειρήνης Αγαπηδάκη για τους οικογενειακούς γιατρούς 52 ΠΦΥ: Η μεγάλη πρόκληση του συστήματος υγείας στην Ελλάδα, από την εμπειρία στην τεκμηριωμένη γνώση και εφαρμογή!

58 Προσωπικός γιατρός για όλους ΓΙΟΥΛΗ Α. ΑΡΓΥΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

120

40 ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΡΟΚΗΣ

62 ΑΝΑΡΓΥΡΟΣ ΜΑΡΙΟΛΗΣ

62 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΝΑΡΓΥΡΟΣ ΜΑΡΙΟΛΗΣ, πρόεδρος Ελληνικής Ακαδημίας Γενικής/Οικογενειακής Ιατρικής & Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας 68 Το ιστορικό της υγείας μας απαραίτητο για να έχουμε ποιότητα ζωής!

72 Γιατί πρέπει να απευθυνόμαστε πρώτα στον οικογενειακό γιατρό και όχι στα ΤΕΠ των νοσοκομείων!

74 Προτάσεις για την ΠΦΥ που μειώνουν το κόστος χωρίς να επηρεάζουν την ποιότητα 78 Πώς να αντιμετωπίσετε τις ιώσεις 80 Ο οικογενειακός γιατρός με απλά λόγια 82 AFFIDEA Υπηρεσίες ΠΦΥ με ιατρική τεχνολογία αιχμής και υψηλή ποιότητα για όλους 86 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΘΕΟΔΩΡΑ ΨΑΛΤΟΠΟΥΛΟΥ, καθηγήτρια Θεραπευτικής, Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ 92 Μελέτη: Η σημαντική συμβολή των παθολόγων στη διαχείριση νοσηλευόμενων ασθενών άλλων ειδικοτήτων 96 Πώς μπορεί η διατροφή να επηρεάσει τη φαρμακευτική μας αγωγή 98 Έλλειψη της Β12 και μια κακοήθης αναιμία… που είναι καλοήθης 100 Ο πυρετός προειδοποιεί για τον «εχθρό» που μας απειλεί 102 Έρευνα: Το «μεσογειακό παράδοξο» - Χαμηλότερα επίπεδα βιταμίνης D στις χώρες με τη μεγαλύτερη ηλιοφάνεια 106 GILEAD SCIENCES «O καρκίνος του μαστού μάς αφορά όλους» 108 COVID-19: Ξεκίνησε ο εμβολιασμός με το νέο μονοδύναμο επικαιροποιημένο εμβόλιο

36 ΜΑΝΩΛΗΣ ΜΙΤΑΚΗΣ

138 ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΠΑΝΑΓΑΚΗΣ

86 ΘΕΟΔΩΡΑ ΨΑΛΤΟΠΟΥΛΟΥ

124 ΧΑΡΗΣ ΔΗΜΟΣΘΕΝΟΠΟΥΛΟΣ

110 Ποια εμβόλια είναι αναγκαία σε ασθενείς με καρκίνο 112 O εμβολιασμός έναντι σοβαρών λοιμώξεων συμβάλλει στη μείωση της νοσηρότητας και της θνητότητας 114 Η αξία του εμβολιασμού ενηλίκων και η περίπτωση του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (RSV) 116 1+1 εμβόλια με ειδικά χαρακτηριστικά κατά της εποχικής γρίπης 118 Έρευνα: Τα οφέλη από τις καινοτόμες ογκολογικές θεραπείες 120 Πώς να αντιμετωπίσετε τα υπογλυκαιμικά επεισόδια που προκαλούνται από τον σακχαρώδη διαβήτη 124 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΧΑΡΗΣ ΔΗΜΟΣΘΕΝΟΠΟΥΛΟΣ, προϊστάμενος διαιτολόγος Τμήματος Κλινικής Διατροφής του ΓΝΑ «Λαϊκό» 130 SERVIER HELLAS Χρυσό Βραβείο για την πρωτοβουλία «The COLONO45» για την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου 132 Πώς η ψυχολογική υποστήριξη μπορεί να βοηθήσει τους πάσχοντες με σακχαρώδη διαβήτη 136 SANOFI Η πρωτοπόρος εταιρεία στη φροντίδα των ατόμων με Διαβήτη 138 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΠΑΝΑΓΑΚΗΣ, διευθυντής ΕΣΥ, Δερματολογική Κλινική ΕΣΥ Νοσοκομείο Αφροδίσιων & Δερματικών Νόσων «Ανδρέας Συγγρός», ειδικός γραμματέας Δ.Σ. ΕΔΑΕ 144 Συμβουλές για να προλάβετε και να αντιμετωπίσετε τις χειμερινές εξάρσεις της ψωρίασης 146 Νέα υπηρεσία Τηλεϊατρικής από την Interamerican και το Medi ON 148 ΝΝ Ανακαλύψτε τον τρόπο να φροντίζετε την υγεία σας και να νιώθετε ασφαλείς 150 Ποιοι επιστήμονες έχουν γράψει στο Health Next Generation

14

|7

EDITORIAL Με το παρόν τεύχος συμπληρώνονται τρία χρόνια παρουσίας του «Health Next Generation» που ξεκίνησε ως ένθετο στο Nextdeal. Τρία χρόνια αδιάκοπης προσπάθειας με στόχο την ενημέρωση για την υγεία μας με την εγκυρότητα που εγγυώνται πρωτοπόροι γιατροί, επιστήμονες, ειδικοί και η αξιόλογη δημοσιογραφική μας ομάδα. Χωρίς όλους εσάς δεν θα ήταν δυνατόν αυτό το επίτευγμα και σας ευχαριστούμε για την εμπιστοσύνη σας και τη συμβολή σας. Συνεχίζουμε, λοιπόν, στην ίδια πορεία της προσφοράς, της συνεχούς ανανέωσης και βελτίωσης, με στόχο να είμαστε πάνω από όλα χρήσιμοι. Στο παρόν τεύχος, πλούσιο και ελπίζουμε ενδιαφέρον, ξεχωρίζει το αφιέΚΩΣΤΉΣ E. ΣΠΎΡΟΥ ρωμα στη Γενική Ιατρική και την Παθολογία. Ο ΓΕΝΙΚΟΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΣ Εκδότης ΙΑΤΡΟΣ (Γ/Ο Ι) είναι ο εξειδικευμένος στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ) γιατρός, μια εξειδίκευση που προϋποθέτει την επιτυχή ολοκλήρωση 5ετούς άσκησης στην ειδικότητα της Γενικής/Οικογενειακής Ιατρικής. Πιο γλαφυρά, ο Γ/Ο Ι περιγράφεται ως ο εξειδικευμένος στους ασθενείς του γιατρός, για τον οποίο ο Όμηρος στην Ιλιάδα είπε «ιατρός γαρ ανήρ πολλών αντάξιος άλλων». Η λαϊκή σοφία πρόσθεσε «μετά τον Θεό ο γιατρός». Αναλαμβάνει ευθύνη για την υγεία των ασθενών του εξατομικευμένα, του πληθυσμού ευθύνης του συνολικά, αλλά και έναντι της κοινότητας που υπηρετεί. Έχει ξεχωριστή τεχνογνωσία και εμπειρία στην παροχή ολιστικής ιατρικής φροντίδας, αντιμετωπίζει τον ασθενή ως όλον και δεν επικεντρώνεται σε νόσημα, όργανο ή σύστημα, ενώ διαχειρίζεται την πολυπλοκότητα, την αβεβαιότητα και τον κίνδυνο που σχετίζεται με τη συνεχή φροντίδα που παρέχει. Λειτουργεί ως πρώτο σημείο επαφής με το σύστημα υγείας για τους περισσότερους ανθρώπους στις κοινότητές τους. Φροντίζει τους ασθενείς του σε όλη τη διάρκεια και τα στάδια της ζωής τους. Αντιμετωπίζει με επιτυχία την πλειοψηφία των αναγκών υγείας των ασθενών του και ένα ευρύ φάσμα ιατρικών καταστάσεων, οξέων και χρονίων. Εργάζεται στην καρδιά της κοινότητάς του, προσπαθώντας να παρέχει ολοκληρωμένη και ισότιμη φροντίδα σε όλους, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες υγείας, το στάδιο της ζωής και το υπόβαθρό τους. Μέσω εμπιστευτικών και αξιόπιστων σχέσεων συνεργασίας που αναπτύσσει με τους ασθενείς του (που χαρακτηρίζονται από ενσυναίσθηση και αμοιβαία εμπιστοσύνη, χωρίς μεροληψία ή κριτική διάθεση), ο Γ/Ο Ι παρέχει τεκμηριωμένη εξατομικευμένη φροντίδα στην κοινότητα με προσιτό τρόπο. O φωτισμένος ομότιμος καθηγητής Παθολογίας του ΕΚΠΑ Θεόδωρος Μουντοκαλάκης σε ομιλία του είχε πει πως «η Γενική/Οικογενειακή Ιατρική είναι ιδιαίτερη ιατρική ειδικότητα, η οποία δεν προσδιορίζεται τόσο από το είδος των νοσημάτων που καλύπτει, αλλά από τον τελείως διαφορετικό, σε σύγκριση με τις άλλες ιατρικές ειδικότητες, τρόπο με τον οποίο προσεγγίζει τα προβλήματα υγείας. Αποτελεί τη βάση κάθε οργανωμένου συστήματος υγείας, αφού είναι η μόνη που μπορεί να παίξει συντονιστικό ρόλο, απαραίτητο για τη λειτουργία του συστήματος. Ο γενικός/ οικογενειακός γιατρός νιώθει αμήχανος και ανικανοποίητος όταν είναι υποχρεωμένος να προσφέρει υπηρεσίες έξω από ένα ολοκληρωμένο σύστημα πρωτοβάθμιας περίθαλψης». Αμήχανος και ανικανοποίητος παραμένει προσδοκώντας την εγκαθίδρυση ενός ολοκληρωμένου και οργανωμένου συστήματος ΠΦΥ, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα. Παράλληλα, στο παρόν τεύχος παρουσιάζουμε τα τρία νέα δημόσια νοσοκομεία, μια σπουδαία προσφορά στο Εθνικό Σύστημα Υγείας και την ελληνική κοινωνία του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος». Τέτοιου είδους προσφορές που έχει ανάγκη η χώρα μας αναβαθμίζουν το επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας! Σας ευχαριστούμε, λοιπόν, για τη στήριξή σας και συνεχίζουμε. Καλή ανάγνωση!

8|

ξέρετε ότι…

■ Η αμυλοείδωση είναι μια σχετικά σπάνια νόσος, που μπορεί να προσβάλει πολλά και διαφορετικά όργανα, πιο συχνά όμως την καρδιά, τους νεφρούς, τα νεύρα, το συκώτι κ.ά. Οφείλεται στη δημιουργία ινιδίων του αμυλοειδούς, τα οποία αποτελούνται από τμήματα πρωτεϊνών που κυκλοφορούν στον οργανισμό. Ανάλογα με το

■ Το 90% των εγκεφαλικών θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί απλά και μόνο αν βελτιώναμε έναν μικρό αριθμό παραγόντων κινδύνου που αποτελούν τα βασικά αίτια για ΑΕΕ. Η σωστή και αυστηρή τροποποίηση των κλασικών παραγόντων κινδύνου (υπέρταση, υπερλιπιδαιμία, διαβήτης, κάπνισμα) αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της πρόληψης του εγκεφαλικού. Η καθημερινή άσκηση και σωστή διατροφή έχει αποδειχθεί ότι ελαττώνει σημαντικά την πιθανότητα εκδήλωσης εγκεφαλικού σε άνδρες και γυναίκες. Η ρύθμιση της υπέρτασης εντός των φυσιολογικών ορίων και η ελάττωση της χοληστερόλης και του σακχάρου στα χαμηλότερα επίπεδα, μαζί με τη διακοπή του καπνίσματος, αποτελούν απλά, αλλά ιδιαίτερα αποτελεσματικά μέτρα περιορισμού της εμφάνισης εγκεφαλικού στο μέλλον.

είδος της πρωτεΐνης υπάρχουν τουλάχιστον 40 διαφορετικές μορφές αμυλοείδωσης με διαφορετική θεραπεία και πρόγνωση. Η αμυλοείδωση εκδηλώνεται με συμπτώματα που μοιάζουν με αυτά άλλων νοσημάτων. Οι άρρωστοι αναφέρουν δυσκολία στην αναπνοή (δύσπνοια), οιδήματα ή κάψιμο στα πόδια και διαγιγνώσκονται με καρδιακή ανεπάρκεια, λευκωματουρία, νευροπάθεια, με αποτέλεσμα σημαντική καθυστέρηση στη σωστή διάγνωση. Οι διαφορετικές μορφές της αμυλοείδωσης μπορεί να εμφανίζονται με παρόμοια ευρήματα, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται επιπλέον προβλήματα στη σωστή διάγνωση και στη χορήγηση της κατάλληλης θεραπείας.

■ Η ηπατίτιδα C αποτελεί παγκόσμια επιβάρυνση για τους ασθενείς και τα συστήματα υγείας. Τρεις στους τέσσερις ανθρώπους που πάσχουν από χρόνια ηπατίτιδα C δεν το γνωρίζουν. Περίπου 80% των ασθενών που προσβάλλεται από τον ιό της ηπατίτιδας C δεν παρουσιάζει συμπτώματα. Μεταξύ 10-40% των ασθενών με χρόνια λοίμωξη HCV θα παρουσιάσει κίρρωση, ενώ περίπου 10-15% των προσβεβλημένων με HCV ατόμων θα αναπτύξει κίρρωση εντός των πρώτων 20 ετών από τη λοίμωξη. Το ποσοστό θνησιμότητας κατά το πρώτο έτος από την εμφάνιση καρκίνου του ήπατος που σχετίζεται με την ηπατίτιδα C είναι 33%. Οι ασθενείς με ηπατίτιδα C αντιμετωπίζουν έντονο κοινωνικό στίγμα, το οποίο μπορεί να επηρεάσει την αυτοεκτίμηση και την ψυχική τους υγεία, καθώς και την πρόσβασή τους στην ιατρική περίθαλψη.

10 |

| ΘΕΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ

■ Η λεύκη είναι ένα επίκτητο αυτοάνοσο δερματικό νόσημα που εκδηλώνεται με την εμφάνιση λευκών κηλίδων στο δέρμα. Πέρα από την αλλαγή στο χρώμα, το δέρμα παραμένει φυσιολογικό στη σύσταση και την υφή του. Το δέρμα που πάσχει από λεύκη δεν έχει μελανοκύτταρα. Τα μελανοκύτταρα είναι κύτταρα του δέρματος που παράγουν τη χρωστική μελανίνη, στην οποία οφείλεται κατά μεγάλο μέρος το χρώμα του δέρματος. Το δέρμα συνεπώς εμφανίζεται λευκό, λόγω απουσίας μελανίνης. Η αιτία για την καταστροφή των μελανοκυττάρων δεν είναι επακριβώς γνωστή. Επικρατέστερη είναι η θεωρία σύμφωνα με την οποία ο οργανισμός καταστρέφει από μόνος του τα μελανοκύτταρα για άγνωστο μέχρι στιγμής λόγο (αυτοάνοση θεωρία). Η λεύκη προσβάλλει εξίσου και τα δύο φύλα και η συχνότητά της υπολογίζεται στο 1-2% του γενικού πληθυσμού. Συνήθως εμφανίζεται σε άτομα από 5 έως 30 ετών, αλλά μπορεί να εμφανιστεί και σε μεγαλύτερα ή νεότερα άτομα. Δεν είναι μεταδοτική νόσος. Η λεύκη εμφανίζει κληρονομικό υπόβαθρο σε κάποιο βαθμό, καθώς το 20-30% των ασθενών αναφέρει προσβολή από τη νόσο και άλλου μέλους της οικογένειάς του.

■ Στη χώρα μας υπολογίζεται ότι 6.786 συνάνθρωποί μας έχασαν τη ζωή τους από καρκίνο του πνεύμονα το 2020. Ωστόσο ο καρκίνος του πνεύμονα, όσο και πολλοί άλλοι τύποι καρκίνου, θα μπορούσε να προληφθεί. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι μισές περίπου περιπτώσεις καρκίνου θα μπορούσαν να προληφθούν με στοιχειώδεις αλλαγές στον τρόπο ζωής.

■ Οι νευροενδοκρινείς όγκοι (NETs) είναι ένας σχετικά σπάνιος τύπος κακοήθων νεοπλασμάτων που προέρχονται από νευροενδοκρινή κύτταρα. Η συχνότητα ανεύρεσης ΝETs του γαστρεντερικού συστήματος και των πνευμόνων είναι περίπου 5/100.000 ετησίως, αλλά έχει τετραπλασιαστεί τα τελευταία 30 χρόνια σε αντίθεση με αυτήν άλλων κακοηθειών που παραμένει σταθερή. Η σημαντική αυτή αύξηση στον αριθμό των ΝΕΤs μπορεί να αποδοθεί σε αρκετούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των εξελίξεων στις ιατρικές τεχνικές απεικόνισης και διάγνωσης και στην αυξανόμενη ευαισθητοποίηση των επαγγελματιών υγείας. Τα συμπτώματα της νόσου μπορεί να μοιάζουν με αυτά άλλων λιγότερο σοβαρών παθήσεων, γεγονός που μπορεί να συντελέσει στην καθυστέρηση της διάγνωσης, με συνέπεια πολλοί ασθενείς να διαγιγνώσκονται σε προχωρημένο στάδιο νόσου. Η έγκαιρη διάγνωση προσφέρει καλύτερη πρόγνωση κι ένα ευρύτερο φάσμα θεραπευτικών επιλογών, όπως η ριζική χειρουργική εξαίρεση. Το γεγονός αυτό υπογραμμίζει την ανάγκη για αυξημένη ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση της ιατρικής κοινότητας και κυρίως των γενικών ιατρών και παθολόγων που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν αυτούς τους ασθενείς στα αρχικά στάδια της νόσου. Η διάγνωση μπορεί να επιτευχθεί με ποικίλους τρόπους και εξετάσεις, ενώ η θεραπεία θα εξαρτηθεί από τον τύπο των ΝETs (βαθμός κακοήθειας, έκκριση ορμονών), τη θέση και το μέγεθος του όγκου και εάν ή πού έχει εξαπλωθεί το νευροενδοκρινικό νεόπλασμα. Διαφορετικές θεραπείες ή φάρμακα χρησιμοποιούνται για να επιβραδύνουν ή να σταματήσουν την ανάπτυξη των ΝΕΤs.

■ Ο Σύλλογος Καρκινοπαθών, Εθελοντών, Φίλων και Ιατρών Αθηνών ΚΕΦΙ παρέχει ψυχολογική υποστήριξη στους καρκινοπαθείς. Ο αγώνας με την ασθένεια μπορεί να προκαλέσει σημαντικό ψυχολογικό φορτίο και στρες. Εκπαιδευμένοι ψυχολόγοι και σύμβουλοι μπορούν να παρέχουν στους ασθενείς τα εργαλεία και τη στήριξη που χρειάζονται για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις τους, να διαχειριστούν το άγχος και να διατηρήσουν την ψυχική ευεξία. Είναι, επιπλέον, ζωτικής σημασίας να ενημερώνονται οι ασθενείς με καρκίνο για τις κοινωνικές παροχές που δικαιούνται. Οι πόροι και οι υπηρεσίες που προσφέρονται από τις κοινωνικές παροχές μπορούν να αποτελέσουν έναν σημαντικό παράγοντα στην αντιμετώπιση του νοσήματος και στην εξασφάλιση της καλύτερης δυνατής ποιότητας ζωής.

| 11

ξέρετε ότι…

■ Η νόσος Alzheimer είναι η συχνότερη από τις νευροεκφυλιστικές νόσους που προκαλούν άνοια. Η 21η Σεπτεμβρίου έχει οριστεί ως Παγκόσμια Ημέρα Αλτσχάιμερ με σκοπό την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για τη νόσο, αλλά και την αφύπνιση και ενεργοποίηση της Πολιτείας. Οι άνοιες εν γένει είναι παθήσεις που προκαλούν προοδευτική έκπτωση των ανωτέρων νοητικών λειτουργιών σε βαθμό που καθιστούν προβληματική την ανεξάρτητη διαβίωση των ασθενών. Εκτός της νοητικής έκπτωσης συνυπάρχουν συχνά και συμπεριφορικές και ψυχικές διαταραχές. Η συχνότητά της είναι μεγάλη, καθώς υπολογίζεται ότι στα άτομα ηλικίας άνω των 80 ετών περίπου ένας στους τρεις νοσεί από αυτήν. Στη χώρα μας οι ασθενείς με άνοια υπολογίζονται στις 150.000.

■ Το άσθμα είναι μία νόσος που χαρακτηρίζεται από χρόνια φλεγμονή των αεραγωγών που προκαλεί περιορισμό του αέρα, με μεταβαλλόμενη στένωση των βρόγχων και συμπτώματα, όπως ο βήχας, ο συριγμός κατά την εκπνοή, η δύσπνοια κυρίως στην άσκηση, αλλά και το αίσθημα βάρους ή σφιξίματος στο στήθος. Είναι μια σχετικά συχνή νόσος παγκοσμίως, με σημαντικές διαφορές μεταξύ των χωρών, με ορισμένες χώρες να παρουσιάζουν ασθενείς μέχρι και στο 20% του πληθυσμού τους. Υπολογίζεται ότι 358 εκατομμύρια ανθρώπων υποφέρουν από άσθμα παγκοσμίως, με το ποσοστό στη χώρα μας να κυμαίνεται στο 8-9%. Μπορεί να εμφανιστεί σε όλες τις ηλικίες και στα δύο φύλα και σχετίζεται με γενετική προδιάθεση, όπως κληρονομικότητα και οικογενειακό ιστορικό, αλλά και περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως: κάπνισμα, εισπνεόμενοι ρύποι, αλλεργιογόνα, λοιμώξεις, άσκηση, αλλά και το στρες. Στα παιδιά είναι η συχνότερη χρόνια πάθηση και εμφανίζεται σε 1 στα 10 παιδιά, με μια συνεχώς αυξανόμενη συχνότητα παγκοσμίως.

12 |

■ Ο ίλιγγος και η ζάλη αποτελούν πολύ συχνές αιτίες προσέλευσης ασθενών στο ΩΡΛ ιατρείο και μάλιστα τις περισσότερες φορές σαν επείγοντα περιστατικά. Λόγω του επείγοντος του γεγονότος, της οξείας εγκατάστασης και της βαρύτητας των συμπτωμάτων, οι ασθενείς συχνά μπερδεύουν τις έννοιες αυτές. Ο ίλιγγος είναι το αίσθημα περιστροφής, είτε του ατόμου είτε του περιβάλλοντος. Η ζάλη αποτελεί μια πιο ακαθόριστη έννοια, που, εκτός του ιλίγγου, δυνατόν να συμπεριλαμβάνει και άλλα συμπτώματα, όπως πονοκέφαλο, ναυτία, απάθεια, τάση για λιποθυμία κ.ά.

■ Η αθηροσκλήρωση είναι μια προοδευτική, πολυπαραγοντική και πολυοργανική νόσος, ασαφούς, ακόμη, αιτιολογίας και αποτελεί τη συχνότερη παθολογική κατάσταση που οδηγεί σε καρδιαγγειακά συμβάματα, ακόμα και σε θάνατο. Τα κύρια χαρακτηριστικά της νόσου είναι η συσσώρευση λιπιδίων, φλεγμονωδών κυττάρων και θρομβογόνων παραγόντων στα τοιχώματα των μεγάλων αρτηριών, με αποτέλεσμα το σχηματισμό αθηροσκληρωτικών πλακών και την εκδήλωση καρδιαγγειακών συμβαμάτων, όπως έμφραγμα του μυοκαρδίου, καρδιακή ανεπάρκεια, αρρυθμίες, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, περιφερική αρτηριοπάθεια, βαλβιδοπάθειες, αιφνίδιος θάνατος κ.ά.

| ΘΕΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ

■ Αύξηση παρουσιάζει η πλειονότητα των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων ειδικά στους εφήβους και τους νεαρούς ενήλικες. Σύμφωνα με στοιχεία των Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC), παρά τους περιορισμούς που επιβλήθηκαν τα χρόνια της πανδημίας, ακολουθούν ανοδική πορεία, με τις μισές νέες μολύνσεις να αφορούν άτομα ηλικίας 15 έως 24 ετών. Η γονόρροια, η σύφιλη, όπως και η συγγενής

σύφιλη εκτοξεύτηκαν πάνω από τα προ της πανδημίας επίπεδα. Η εξέλιξη αυτή δεν αποτελεί έκπληξη, δεδομένης της μακροπρόθεσμης τάσης για σταθερή αύξηση των κρουσμάτων. Οι αιτίες κρύβονται σαφώς στην περιορισμένη πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, αλλά και στην απροθυμία για εξέταση, στην έλλειψη ενημέρωσης για ασφαλή και υγιή σεξουαλική ζωή και στην παραπληροφόρηση για το θέμα, αλλά και κυρίως στο στίγμα που περιβάλλει τα άτομα με σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Από το σύνολο των ασθενών, οι έφηβοι και τα ΛΟΑΤ+ άτομα το βιώνουν εντονότερα.

■ Κάθε γυναίκα γεννιέται με περίπου 200.000-400.000 ωάρια και από την έναρξη της εμμηνορρυσίας και έπειτα, κάθε μήνα ο πληθυσμός αυτός των ωαρίων μειώνεται αριθμητικά, αλλά και ποιοτικά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μια γυναίκα άνω των 40 ετών να έχει μόνον 5% πιθανότητα να μείνει έγκυος. Όσο νεότερη είναι ηλικιακά η γυναίκα τόσο καλύτερη είναι η ποιότητα των ωαρίων της, άρα τόσο μεγαλύτερη και η πιθανότητα επίτευξης κύησης στο μέλλον. Ιδανική ηλικία για τη συλλογή και κατάψυξη ωαρίων είναι μεταξύ 25 και 36 ετών, σύμφωνα με τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες και μπορεί να γίνει και νωρίτερα, αλλά τότε μιλάμε κυρίως για τις ειδικές ομάδες, όπως οι ασθενείς με καρκίνο ή διαγνωσμένες γυναικολογικές παθήσεις. Η ενδιαφερόμενη, πριν από οτιδήποτε άλλο, θα πρέπει να έχει συζητήσει εκτενώς με έναν ειδικό επί θεμάτων αναπαραγωγής, ώστε να επιλέξει την κρυοσυντήρηση ωαρίων στο πλαίσιο του οικογενειακού προγραμματισμού της.

■ Ο παγκρεατικός καρκίνος είναι μια δύσκολα αντιμετωπίσιμη μορφή καρκίνου, η οποία εμφανίζεται όταν τα κύτταρα του παγκρέατος αυξάνονται και πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα, δημιουργώντας μία μάζα που ονομάζεται όγκος. Τα τελευταία χρόνια, παρατηρούμε μία αυξημένη συχνότητα στην εμφάνισή του, γι’ αυτό και η διεθνής κοινότητα δίνει μεγάλη σημασία στην ευαισθητοποίηση των πολιτών και των γιατρών, με στόχο την πρώιμη διάγνωση και την αποτελεσματικότερη αντιμετώπισή του, καθώς η καθυστέρηση αποτελεί την κύρια αιτία της αδυναμίας ίασης των ασθενών.

| 13

ΊΔΡΥΜΑ ΣΤΑΎΡΟΣ ΝΙΆΡΧΟΣ (ΙΣΝ)

Τρία νέα πρότυπα νοσοκομεία θα αναβαθμίσουν την ποιότητα της νοσοκομειακής φροντίδας στο ΕΣΥ! Του ΆΡΗ ΜΠΕΡΖΟΒΊΤΗ

ΤΡΊΑ ΝΈΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΊΑ ΤΑ ΟΠΟΊΑ κατασκευάζονται από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος αναμένεται να ανεβάσουν πολύ ψηλά τον πήχυ της νοσοκομειακής φροντίδας στο Εθνικό Σύστημα Υγείας της χώρας μας. Πρόκειται για το Πανεπιστημιακό Παιδιατρικό Νοσοκομείο ΙΣΝ, το Γενικό Νοσοκομείο Κομοτηνής ΙΣΝ και το Γενικό Νοσοκομείο Σπάρτης ΙΣΝ, των οποίων οι εργασίες κατασκευής ήδη έχουν ξεκινήσει και προβλέπεται να ολοκληρωθούν το αργότερο μέχρι τα τέλη του 2026. Η ανάπτυξη των τριών νέων υπερσύγχρονων νοσοκομείων ΙΣΝ στη Θεσσαλονίκη, στην Κομοτηνή και τη Σπάρτη αντανακλά το κοινό όραμα του ΙΣΝ και του διεθνούς φήμης αρχιτέκτονα, Renzo Piano, για τη δημιουργία πρότυπων νοσοκομείων του μέλλοντος, τα οποία θα βασίζονται σε μια ουσιαστικά ανθρωποκεντρική προσέγγιση και θα ενσωματώνουν πρωτοπόρες περιβαλλοντικές προδιαγραφές. Η δωρεά για το σχεδιασμό, την ανέγερση και τον εξοπλισμό των τριών νοσοκομείων ΙΣΝ εντάσσεται στο πλαίσιο της Διεθνούς Πρωτοβουλίας για την Υγεία (ΔΠΥ) που υποστηρίζεται εξ ολοκλήρου από το ΙΣΝ, με συνολικό προϋπολογισμό που υπερβαίνει το ποσό του $1 δισεκατομμυρίου. Ο ιατρικός εξοπλισμός τελευταίας τεχνολογίας, οι περιβαλλοντικές εγκαταστάσεις προσαρμοσμένες στις ανάγκες των εργαζομένων, των ασθενών και των φροντιστών τους, αλλά και δωμάτια τα οποία θα διαθέτουν 1-2 κλίνες, είναι μερικά από τα πρωτόγνωρα για δημόσια νοσοκομεία της χώρας μας. Για τα νοσοκομεία αυτά το ΙΣΝ έχει ξεκινήσει νέο κύκλο ανοιχτών ενημερωτικών συζητήσεων με τις τοπικές κοινωνίες Θεσσαλονίκης, Κομοτηνής και Σπάρτης με τη συμμετοχή εκπροσώπων του ΙΣΝ, του υπουργείου Υγείας, του αναδόχου κατασκευής, καθώς και του δια-

14 |

χειριστή του έργου, Hill International. Στις συζητήσεις, ο πρόεδρος του ΙΣΝ, Ανδρέας Δρακόπουλος, δήλωσε χαρακτηριστικά: «Είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι που συναντιόμαστε και πάλι μαζί σας από κοντά, εν όψει της πολυαναμενόμενης έναρξης της κατασκευής των τριών νέων νοσοκομείων στη Θεσσαλονίκη, στην Κομοτηνή και τη Σπάρτη. Τα έργα αυτά ανήκουν στην κοινωνία, σε εσάς, και για αυτόν το λόγο επιδιώκουμε να είστε ενήμεροι και συμμέτοχοι σε κάθε στάδιο υλοποίησής τους, από την αρχή έως την ολοκλήρωσή τους, σε τρία περίπου χρόνια από σήμερα. Οι ανοιχτές συζητήσεις μας με τις τοπικές κοινότητες των τριών περιοχών αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της διαδικασίας για την ανάπτυξη των έργων, συνεισφέροντας σημαντικά στην προσπάθεια του ΙΣΝ, σε συνεργασία με την ελληνική Πολιτεία, για την παράδοση τριών υπερσύγχρονων, πλήρως εξοπλισμένων και εναρμονισμένων με το περιβάλλον νοσοκομείων, τα οποία να αποτελούν πρότυπα για τα διεθνή δεδομένα». Από την πλευρά του ο υφυπουργός Υγείας, Μάριος Θεμιστοκλέους, δήλωσε: «Σ’ αυτούς εδώ τους χώρους μπαίνουν οι βάσεις για αυτά που αποκαλείς σπουδαία, εμβληματικά, πολύτιμα. Τρία νέα υπερσύγχρονα νοσοκομεία, που αναπτύσσονται στο πλαίσιο της Διεθνούς Πρωτοβουλίας για την Υγεία του ΙΣΝ, έρχονται να αναβαθμίσουν τον υγειονομικό χάρτη της χώρας. Το Παιδιατρικό Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο στο Φίλυρο Θεσσαλονίκης, το Νέο Γενικό Νοσοκομείο Κομοτηνής και το Γενικό Νοσοκομείο Σπάρτης αποτελούν νοσοκομεία διεθνών προδιαγραφών, με ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό τελευταίας τεχνολογίας και αποκλειστικά μονόκλινα και δίκλινα δωμάτια νοσηλείας, σχεδιασμένα να είναι ενεργειακά αποδοτικά και φιλικά προς το περιβάλλον».

| ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ

Πανεπιστημιακό Παιδιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης ΙΣΝ Σε λίγα χρόνια, οι γονείς που κατοικούν στη Θεσσαλονίκη, στη Βόρεια Ελλάδα αλλά και άλλες περιοχές δεν θα χρειάζεται να ταξιδεύουν τόσο πολύ για να νοσηλευτούν τα παιδιά τους, αφού λίγα χιλιόμετρα έξω από το κέντρο της Θεσσαλονίκης θα βρίσκεται το πρώτο δημόσιο παιδιατρικό νοσοκομείο εκτός Αττικής. Το Πανεπιστημιακό Παιδιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), το οποίο προβλέπεται να ολοκληρωθεί και να παραδοθεί στην ελληνική κοινωνία στα τέλη του 2026, αποτελεί μία σημαντική εξέλιξη στην παροχή υπηρεσιών υγείας για τα παιδιά στην Ελλάδα. Ως το πρώτο αποκλειστικά παιδιατρικό νοσοκομείο εκτός Αθηνών, θα παρέχει δευτεροβάθμιες ιατρικές υπηρεσίες για την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης και τριτοβάθμια παιδιατρική περίθαλψη για όλη τη Βόρεια Ελλάδα, ενισχύοντας παράλληλα το δίκτυο υπηρεσιών υγείας για παιδιά και εφήβους σε ολόκληρη τη χώρα. Ταυτόχρονα, θα λειτουργήσει ως κεντρικός κόμβος για την παιδιατρική εκπαίδευση και κατάρτιση, προωθώντας την καινοτομία και την αριστεία στην ιατρική πρακτική, στην έρευνα και την εκπαίδευση. Το νοσοκομείο θα βρίσκεται στο Φίλυρο, στα περίχωρα της Θεσσαλονίκης, και θα προσφέρει όλες τις βασικές κλινικές υπηρεσίες, από επείγοντα περιστατικά και πλήθος χειρουργικών ειδικοτήτων μέχρι τμήματα Καρδιολογίας, αιμοκάθαρσης και Ογκολογίας, καθώς και νεογνική και παιδιατρική εντατική φροντίδα. Σε ένα

ειδικά διαμορφωμένο κτίριο, δίπλα στο νοσοκομείο, θα στεγάζεται το νέο Κέντρο Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων, το οποίο θα διαθέτει ιδιωτικούς υπαίθριους κήπους και χώρους παιχνιδιού. Παράλληλα, ένα τρίτο κτίριο θα στεγάζει πανεπιστημιακές εγκαταστάσεις διδασκαλίας και έρευνας, που θα περιλαμβάνουν ένα αμφιθέατρο, αίθουσες διδασκαλίας, χώρους γραφείων, μία αίθουσα πολυμέσων, μία βιβλιοθήκη, καθώς και εργαστήρια μάθησης και έρευνας. Τα τρία κτίρια αναπτύσσονται σε δύο οικόπεδα, με υπέργειες και υπόγειες συνδέσεις, και λειτουργούν συνδυαστικά, στο πλαίσιο μίας καινοτόμου αρχιτεκτονικής προσέγγισης. Το νέο νοσοκομείο έχει σχεδιαστεί προκειμένου να παρέχει ένα ασφαλές και αισιόδοξο θεραπευτικό περιβάλλον, όπου τα παιδιά και οι νέοι θα βρίσκονται στο επίκεντρο ενός ολοκληρωμένου δικτύου κλινικών και υποστηρικτικών υπηρεσιών υψηλής ποιότητας. Επιπλέον, οι νοσοκομειακοί χώροι έχουν σχεδιαστεί, ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των γονέων και των φροντιστών τους, με στόχο να μπορούν να βρίσκονται δίπλα στα παιδιά, όπως ενδεικτικά τα δωμάτια νοσηλείας, όπου οι γονείς θα έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν ένα κινητό κρεβάτι για να διανυκτερεύσουν με το παιδί τους. Επιπλέον, το νοσοκομείο θα περιλαμβάνει χώρους παιχνιδιού και στοιχεία περιβαλλοντικού σχεδιασμού φιλικά προς τα παιδιά και θα διαθέτει ένα ειδικό σύστημα εύρεσης διαδρομής (wayfinding system) που θα βοηθά τα παιδιά, το προ-

| 15

σωπικό και τους επισκέπτες να κινούνται με ευκολία μέσα στο χώρο. Ταυτόχρονα, το νοσοκομείο θα αναπτυχθεί μέσα σε ένα δάσος που θα αφομοιώσει την υπάρχουσα βλάστηση με την ανάπτυξη παιδικών θεραπευτικών κήπων και διαδραστικών παιδικών χαρών και με το ευρύτερο φυσικό περιβάλλον. Όλα τα στοιχεία έχουν σχεδιαστεί ώστε να αλληλοσυμπληρώνονται, σε μία σειρά από παρεμβάσεις στο τοπίο, βελτιώνοντας την καθημερινότητα για το προσωπικό, τα παιδιά και τους φροντιστές, ενισχύοντας, παράλληλα, τις θεραπευτικές ιδιότητες της φύσης. Οι εσωτερικοί χώροι έχουν διαφανείς και διαπερατές συνδέσεις με τις βεράντες και το υπαίθριο πάρκο, ώστε το προσωπικό και οι ασθενείς να απολαμβάνουν το φυσικό φως, την καταπραϋντική θέα προς το δάσος στην πλαγιά του λόφου και τη μακρινή θέα προς τη θάλασσα. Ακολουθώντας τις αυστηρές περιβαλλοντικές αρχές που εφαρμόζονται σε κάθε ένα από τα νέα νοσοκομεία που αναπτύσσονται στο πλαίσιο της Διεθνούς Πρωτοβουλίας για την Υγεία (ΔΠΥ) του ΙΣΝ, το νέο Πανεπιστημιακό Παιδιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης ΙΣΝ επιδιώκει να εξασφαλίσει την πλατινένια πιστοποίηση LEED και να πετύχει ένα σχεδόν ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα, γεγονός που μπορεί εν δυνάμει να το καταστήσει ένα από τα πιο ενεργειακά αποδοτικά νοσοκομεία της κατηγορίας του. Οι νέες εγκαταστάσεις θα επιτρέψουν την πλήρη ψηφιοποίηση των κλινικών υπηρεσιών, τη βιώσιμη και αποτελεσματική διαχείριση και συντήρηση του νοσοκομείου, καθώς και τη συνεργασία με άλλες συνεργαζόμενες μονάδες υγείας για τη συνεχιζόμενη παροχή φροντίδας σε ασθενείς.

16 |

Γενικό Νοσοκομείο Κομοτηνής ΙΣΝ Με έδρα την πόλη της Κομοτηνής, το Γενικό Νοσοκομείο Κομοτηνής ΙΣΝ θα λειτουργήσει ως κόμβος δευτεροβάθμιας δημόσιας υγειονομικής περίθαλψης, που θα υποστηρίζει και θα συνεργάζεται με ένα τοπικό δίκτυο κέντρων υγείας στην Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη. Το νοσοκομείο θα αντικαταστήσει το Γενικό Νοσοκομείο Κομοτηνής «Σισμανόγλειο» που ιδρύθηκε το 1937, καθιστώντας το ένα από τα παλαιότερα νοσοκομεία στην Ελλάδα που εξακολουθούν να λειτουργούν μέχρι και σήμερα. Το Γενικό Νοσοκομείο Κομοτηνής ΙΣΝ θα ακολουθήσει μία ολιστική προσέγγιση στη φροντίδα ασθενών, εφαρμόζοντας καινοτομίες στον κλινικό σχεδιασμό και στην ιατρική τεχνολογία, που ευθυγραμμίζονται με τις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές σε επίπεδο παροχής υγειονομικής περίθαλψης και λειτουργίας. Θα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων μαγνητικό τομογράφο (3-tesla MRI), μηχάνημα μαστογραφίας, συγκρότημα γ-camera (gamma camera), σημαντικό αριθμό χειρουργικών αιθουσών, χώρο θεραπευτικής άσκησης και αποκατάστασης, ενώ προβλέπεται να αναπτύξει εργαστήριο καρδιακού καθετηριασμού. Επιπλέον, το νοσοκομείο θα φιλοξενήσει μία συστεγαζόμενη πρότυπη μονάδα ψυχικής υγείας, ενισχύοντας τη συνολική δυναμικότητα του νοσοκομείου και τις υπηρεσίες εξωτερικών ιατρείων. Το νέο νοσοκομείο έχει σχεδιαστεί με έμφαση στην περιβαλλοντική βιωσιμότητα και στη θεραπευτική δύναμη της φύσης, εφαρμόζοντας μία ανθρωποκεντρική προσέγγιση στην παροχή ολιστικής υγειονομικής φροντίδας στους ασθενείς και στις οικογένειές τους. Το κτίριο του νοσοκομείου θα περιβάλλεται από μία πυκνή δασώδη περιοχή με 1.200 δέντρα και θεραπευτικούς κήπους που θα είναι προσβάσιμη στο προσω-

| ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ πικό, στους ασθενείς και στις οικογένειές τους και θα συμβάλλει στη θεραπευτική διαδικασία, αλλά και στη βελτίωση της καθημερινότητας του προσωπικού. Από τους χώρους θεραπείας έως τις χειρουργικές αίθουσες, οι ασθενείς και το προσωπικό θα απολαμβάνουν τη θέα στο δάσος και το φυσικό φως του ήλιου. Το Γενικό Νοσοκομείο Κομοτηνής ΙΣΝ αναπτύσσεται ώστε να εξασφαλίσει την πλατινένια πιστοποίηση LEED και να πετύχει ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα, γεγονός που μπορεί εν δυνάμει να το καταστήσει ένα από τα πιο ενεργειακά αποδοτικά νοσοκομεία στην κατηγορία του. Η φωτοβολταϊκή οροφή θα καλύπτει σημαντικό μέρος των αναγκών του νοσοκομείου σε ηλεκτρική ενέργεια, ενώ τα γεωθερμικά συστήματά του θα υποστηρίξουν το 100% των θερμαντικών αναγκών του. Επιπλέον, οι νέες εγκαταστάσεις θα επιτρέψουν την πλήρη ψηφιοποίηση των κλινικών υπηρεσιών, τη βιώσιμη και αποτελεσματική διαχείριση και συντήρηση του νοσοκομείου, καθώς και τη συνεργασία με άλλες συνεργαζόμενες μονάδες υγείας για τη συνεχιζόμενη παροχή φροντίδας σε ασθενείς.

Γενικό Νοσοκομείο Σπάρτης ΙΣΝ Το Γενικό Νοσοκομείο Σπάρτης Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) θα διευρύνει την πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας για τους ασθενείς της Σπάρτης, του Νομού Λακωνίας και της ευρύτερης περιοχής της Πελοποννήσου, με την παράδοσή του στο Εθνικό Σύστημα Υγείας να έχει προγραμματιστεί για τα τέλη του 2025. Θα αντικαταστήσει στο ίδιο οικόπεδο το υφιστάμενο Γενικό Νοσοκομείο Σπάρτης, που λειτουργεί από το 1953. Θα περιλαμβάνει ιατρικές και χειρουργικές ειδικότητες, όπως αυτές της Καρδιολογίας και της Ουρολογίας, γυναικολογικές και παιδιατρικές μονάδες, καθώς

και Μονάδες Εντατικής Θεραπείας. Θα περιλαμβάνει, επίσης, μία συστεγαζόμενη μονάδα ψυχικής υγείας ενηλίκων, με αυτοτελείς εγκαταστάσεις και εξωτερικούς χώρους, θέτοντας την αξιοπρέπεια των ασθενών στο επίκεντρο του σχεδιασμού και της λειτουργίας του. Το νοσοκομείο δεν θα παρέχει μόνο υπηρεσίες υγείας, αλλά θα υποστηρίζει παράλληλα το ευρύτερο δίκτυο μονάδων υγειονομικής περίθαλψης στην Πελοπόννησο και θα διασφαλίζει τη συνεκτική παροχή υπηρεσιών υγείας σε ολόκληρη τη χερσόνησο. Μεταξύ άλλων θα διαθέτει μαγνητικό τομογράφο (3-tesla MRI), μηχάνημα μαστογραφίας, εργαστήριο καθετηριασμού και σημαντικό αριθμό χειρουργικών αιθουσών, τον Μάιο του 2021. Ο εμπλουτισμός του κλινικού προγράμματος, καθώς και η ένταξη της νέας Μονάδας Ψυχικής Υγείας, αποσκοπεί στην καλύτερη δυνατή εξυπηρέτηση των κατοίκων της Λακωνίας σε τοπικό επίπεδο και στον περιορισμό των αναγκαστικών μετακινήσεων στην Τρίπολη, στην Καλαμάτα ή στην Αθήνα για την κάλυψη των αναγκών περίθαλψης αυξημένης φροντίδας. Με όραμα τη δημιουργία ενός νοσοκομείου που θα βρίσκεται μέσα στη φύση, θα δημιουργηθεί ένα αισθητηριακό πάρκο ως αναπόσπαστο κομμάτι της υποδομής του νοσοκομείου, προσφέροντας διέξοδο από την πίεση των εγγενώς απαιτητικών καθημερινών λειτουργιών ενός νοσοκομείου. Το Γενικό Νοσοκομείο Σπάρτης ΙΣΝ έχει σχεδιαστεί ώστε να εξασφαλίσει την πλατινένια πιστοποίηση LEED και να πετύχει ένα σχεδόν ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα, που μπορεί εν δυνάμει να το καταστήσει ένα από τα πιο ενεργειακά αποδοτικά νοσοκομεία της κατηγορίας του. Οι νέες εγκαταστάσεις θα επιτρέψουν την πλήρη ψηφιοποίηση των κλινικών υπηρεσιών, τη βιώσιμη και αποτελεσματική διαχείριση και συντήρηση του νοσοκομείου, καθώς και τη συνεργασία με άλλες συνεργαζόμενες μονάδες υγείας για τη συνεχιζόμενη παροχή φροντίδας σε ασθενείς. ■

| 17

Ο πρωθυπουργός ΚΥΡΙΆΚΟΣ ΜΗΤΣΟΤΆΚΗΣ στο νέο υπερσύγχρονο εργοστάσιο της ELPEN! Η ELPEN υλοποίησε τη μεγαλύτερη βιομηχανική επένδυση στην Ανατολική Αττική! Του ΆΡΗ ΜΠΕΡΖΟΒΊΤΗ Ο κ. Θεόδωρος Τρύφων υποδέχεται τον πρωθυπουργό κ. Κυριάκο Μητσοτάκη.

18 |

| ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ «Η ΕΠΌΜΕΝΗ ΗΜΈΡΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΊ προοπτικές καινοτομίας και τη δυνατότητα να πρωταγωνιστήσουμε όχι στα φάρμακα που χρειαζόμαστε σήμερα, αλλά σε αυτά που θα δημιουργήσουμε αύριο. Σας ζητώ να συνεχίσετε σε αυτόν το δρόμο. Να γνωρίζετε ότι πάντα η κυβέρνηση θα είναι αρωγός σε αυτήν την προσπάθεια». Αυτό επεσήμανε ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, κατά τη διάρκεια της πρόσφατης επίσκεψής του στο νέο εργοστάσιο της ELPEN στην Κερατέα. Στην επίσκεψη συμμετείχαν ο υπουργός Υγείας, Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, ο υπουργός Ανάπτυξης, Κώστας Σκρέκας, ο υπουργός Επικρατείας, Μάκης Βορίδης, η υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Σοφία Ζαχαράκη, και η γενική γραμματέας Ιδιωτικών Επενδύσεων, Βίκυ Λοΐζου. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής τους στις εγκαταστάσεις, ο πρωθυπουργός και τα κυβερνητικά στελέχη περιηγήθηκαν στο νέο εργοστάσιο εισπνεόμενων και

έγιναν τοποθετήσεις πάνω σε κρίσιμα θέματα για τη φαρμακευτική πολιτική και στρατηγική στην Ελλάδα και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Το νέο εργοστάσιο της ELPEN στην Κερατέα είναι η μεγαλύτερη βιομηχανική επένδυση που έχει γίνει τα τελευταία χρόνια στην Ανατολική Αττική. Με έκταση 10.000 τ.μ. διαθέτει 2 μονάδες παραγωγής, καθώς και υπερσύγχρονα εργαστήρια έρευνας και ανάπτυξης. Η δραστηριότητά του εστιάζει στην παραγωγή και ανάπτυξη εισπνεόμενων και στερεών μορφών φαρμάκων. Σε πλήρη λειτουργία μπορεί να παραγάγει 71.000.000 συσκευασίες σε ετήσια βάση. Ο σχεδιασμός, οι προδιαγραφές και η κατασκευή του εργοστασίου το καθιστούν ένα από τα 4 εργοστάσια στην Ευρώπη με αντίστοιχες τεχνολογικές δυνατότητες. Με τις νέες επενδύσεις της, η ELPEN αναπτύσσει ένα βιομηχανικό και ερευνητικό οικοσύστημα 55.000

στερεών μορφών φαρμάκων και συναντήθηκαν με εργαζομένους και στελέχη της ELPEN. Συζητήθηκαν τα οφέλη της επένδυσης στην εγχώρια παραγωγή, στην εξαγωγική δραστηριότητα και την απασχόληση. Επιπλέον, συζητήθηκε αναλυτικά η επόμενη μέρα τόσο ως προς μία συνολικά βιώσιμη φαρμακευτική πολιτική με επαρκή χρηματοδότηση όσο και ως προς τη συνέχιση του πολύ επιτυχημένου κινήτρου της κυβέρνησης για τις επενδύσεις στο πλαίσιο του RRF. Επιπροσθέτως,

τ.μ., ένα από τα μεγαλύτερα στην Ελλάδα. Μιλώντας σε εργαζομένους της ELPEN, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ανέφερε: «Χαίρομαι πραγματικά πάρα πολύ που βρίσκομαι σήμερα εδώ για να δω το επιστέγασμα μιας προσπάθειας που ξεκίνησε το 2019, αμέσως μετά την ανάληψη της ευθύνης διακυβέρνησης της χώρας, με στόχο την ενθάρρυνση σημαντικών επενδύσεων από την ελληνική φαρμακευτική βιομηχανία. Ένα από τα αποτελέσματα του προ-

| 19

γράμματος αυτού είναι και η μονάδα που επισκέπτομαι σήμερα. Kι όταν βλέπω το συνολικό αποτύπωμα αυτής της προσπάθειας διαπιστώνω με μεγάλη χαρά ότι μπορούμε. Μπορούμε να προσελκύσουμε σημαντικές επενδύσεις, εν προκειμένω από ελληνικές επιχειρήσεις, οι οποίες θα δημιουργούν προστιθέμενη αξία και ταυτόχρονα πολλές καλά πληρωμένες θέσεις εργασίας. Στο πλαίσιο αυτό, θα ήθελα να σας εκφράσω τα θερμά μου συγχαρητήρια, γιατί ανταποκριθήκατε με ιδιαίτερη επιτυχία σε αυτό το στοίχημα. Η επόμενη ημέρα δημιουργεί προοπτικές καινοτομίας και τη δυνατότητα να πρωταγωνιστήσουμε όχι στα φάρμακα που χρειαζόμαστε σήμερα, αλλά σε αυτά που θα δημιουργήσουμε αύριο. Κι εκεί πιστεύω ότι ως χώρα έχουμε έναν πολύ σημαντικό ρόλο να παίξουμε, δεδομένου ότι έχουμε μία πολύ σημαντική εγχώρια υποδομή, με τεχνογνωσία και με δυνατότητα καινοτομίας. Σας ζητώ να συνεχίσετε σε αυτόν το δρόμο. Να γνωρίζετε ότι πάντα η κυβέρνηση θα είναι αρωγός σε αυτή την προσπάθεια. Η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα σήμερα να παίξει έναν καθοριστικό ρόλο, που ξεπερνάει τα σύνορα της δικής μας επικράτειας. Εξάγουμε το 10% περίπου των γενόσημων φαρμάκων που καταναλώνονται συνολικά στην Ευρώπη και αντιλαμβάνεστε ότι σε μία εποχή μετά την πανδημία, όπου τα ζητήματα της στρατηγικής αυτονομίας επανέρχονται δυναμικά στο προσκήνιο, η

20 |

δυνατότητα να μπορούμε τουλάχιστον να καλύπτουμε την ευρωπαϊκή αγορά, χωρίς να είμαστε εξαρτημένοι από άλλες χώρες, αποκτά κομβική σημασία. Πρέπει και η Ευρώπη να χαράξει τη δική της στρατηγική αυτονομία ως προς την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Και εκεί πιστεύω ότι η ελληνική φαρμακευτική βιομηχανία έχει έναν σημαντικό ρόλο να παίξει. Αν δείτε αυτή τη στιγμή τους ανθρώπους οι οποίοι δραστηριοποιούνται στη φαρμακευτική βιομηχανία, αλλά και στη βιοτεχνολογία στις Ηνωμένες Πολιτείες, που είτε είναι Έλληνες είτε είναι ελληνικής καταγωγής, είναι πραγματικά εντυπωσιακή η παρουσία του ελλη-

| ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

νικού στοιχείου. Συνομιλούμε με αυτούς τους ανθρώπους και θέλουμε να καταστήσουμε την Ελλάδα όχι απλά πόλο παραγωγής, αλλά και πόλο καινοτομίας σε αυτόν τον νέο κόσμο, ο οποίος ανοίγεται μπροστά μας και ο οποίος θα επιβραβεύσει αυτούς οι οποίοι θα μπορέσουν πιο γρήγορα να αντιληφθούν και να μπορέσουν να αξιοποιήσουν τις σημαντικές ευκαιρίες οι οποίες παρουσιάζονται. Και, βέβαια, μέρος αυτής της προσπάθειας έχει να κάνει και με το brain gain, τη δυνατότητά μας να προσελκύσουμε ανθρώπους από το εξωτερικό. Και, βέβαια, όταν βλέπω και τα δεδομένα να αλλάζουν τόσο γρήγορα στον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης και βλέπω ότι ξαφνικά θα μπορούν να έχουν ερευνητές σε όλο τον κόσμο τη δυνατότητα να έχουν αναλυτικά εργαλεία, στα οποία στο παρελθόν ενδεχομένως να είχαν πρόσβαση μόνο κορυφαίες εταιρείες, γιατί αυτή είναι η επανάσταση η πραγματική του ΑΙ στον δικό σας το χώρο, καταλαβαίνετε γιατί η επόμενη μεγάλη ανακάλυψη δεν είναι καθόλου δεδομένο ότι θα έρθει από τις μεγάλες, ας πούμε αμερικανικές, φαρμακευτικές βιομηχανίες. Γιατί να μην προκύψει εδώ, από την ELPEN, ή από την πατρίδα μας. Νομίζω ότι αυτό μας δίνει μία πολύ μεγάλη ευκαιρία να επενδύσουμε περισσότερο σε έναν τομέα τον οποίον τουλάχιστον εγώ τον θεωρώ τομέα στρατηγικής σημασίας».

Για την επίσκεψη, οι συνδιευθύνοντες σύμβουλοι της ELPEN Κωνσταντίνος Πενταφράγκας και Θεόδωρος Τρύφων επεσήμαναν: «Αποτελεί ιδιαίτερη χαρά για εμάς και τους εργαζομένους μας η επίσκεψη του πρωθυπουργού και κορυφαίων στελεχών της κυβέρνησης στο νέο εργοστάσιο παραγωγής φαρμάκων της εταιρείας μας στην Κερατέα Αττικής. Μέσα στην κρίση τολμήσαμε να συνεχίσουμε το επενδυτικό μας πλάνο και αυτή η επιλογή μας δικαιώθηκε. Η νέα παραγωγική μονάδα έχει τη δυνατότητα σε πλήρη λειτουργία να καλύψει περισσότερους από 6 εκατ. ασθενείς στην Ελλάδα και το εξωτερικό με φάρμακα για χρόνιες παθήσεις. Στο νέο εργοστάσιο της Κερατέας δημιουργούμε 300 νέες, καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας στους τομείς της παραγωγής, καθώς και της Έρευνας και Ανάπτυξης. Το 2026, με την ολοκλήρωση των επενδύσεων, ο Όμιλος ELPEN θα απασχολεί περισσότερους από 2.000 εργαζομένους. Στην ELPEN στεκόμαστε δίπλα στον Έλληνα ασθενή εδώ και έξι δεκαετίες. Είμαστε περήφανοι που ειδικά σε περιόδους ελλείψεων με τις νέες επενδύσεις συμβάλλουμε στην επάρκεια φαρμάκων στη χώρα θωρακίζοντας την υγεία των ασθενών. Με πίστη στις δυνατότητες της Ελλάδας συνεχίζουμε να επενδύουμε, αναδεικνύοντας τη σημαντική οικονομική αξία που δημιουργεί ο τομέας της παραγωγής και της βιομηχανίας». ■

| 21

Η Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση και το Σχέδιο Δράσης για την Άνοια και το Alzheimer! Της ΑΝΘΉΣ ΑΓΓΕΛΟΠΟΎΛΟΥ

Η ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΉ ΜΕΤΑΡΡΎΘΜΙΣΗ, η αντιμετώπιση της άνοιας και της νόσου Alzheimer αποτελούν τον πρώτο στόχο των αλλαγών στον τομέα Υγείας. Τους βασικούς άξονες του Ελληνικού Σχεδίου Δράσης για την αντιμετώπιση της άνοιας και της νόσου Alzheimer και την ολοκλήρωση της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης παρουσίασαν πρόσφατα ο υπουργός Υγείας, Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, και ο υφυπουργός Υγείας, Δημήτριος Βαρτζόπουλος, στο Yπουργικό Συμβούλιο και στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη. Το σχέδιο μετά την ψήφισή του στη Βουλή θα τεθεί άμεσα σε εφαρμογή. Σύμφωνα με τον υφυπουργό Δημήτρη Βαρτζόπουλο, οι νομοθετικές πρωτοβουλίες του υπουργείου αφορούν τον τρόπο που διοικούνται οι υπηρεσίες υγείας στον τομέα της Ψυχιατρικής, αλλά έχουν και επιστημονική προσέγγιση. Όπως είπε, πρόκειται για τη συνέχεια της μεγάλης προσπάθειας Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης, η οποία ξεκίνησε στη χώρα μας αρχές της δεκαετίας του ’90, πριν δηλαδή από περίπου 30 χρόνια. Εκείνα τα οποία λοιπόν ολοκληρώνονται δεν είναι η επιστημονική έννοια της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης, δηλαδή η έννοια της κοινοτικής Ψυχιατρικής, αλλά η διοικητική παρέμβαση η οποία πλέον ολοκληρώνει τη διοικητική δομή. ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΌ ΣΧΈΔΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΏΠΙΣΗ ΤΗΣ ΆΝΟΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΝΌΣΟΥ ALZHEIMER Η άνοια είναι ένα σύνδρομο που προκαλεί έκπτωση των νοητικών λειτουργιών, απώλεια λειτουργικότητας, προκαλεί διαταραχές συμπεριφοράς, πλήττει πολύ πληθυσμό, πλήττει το 10% των ατόμων άνω των 65 ετών και πλήττει το 35% των ατόμων άνω των 80 ετών. Είναι μείζον ιατρικό, οικονομικό, κοινωνικό ζήτημα για το σύστημα της κοινωνικής ασφάλισης, την εθνική οικονομία και την ποιότητα ζωής των οικογενειών και των νοικοκυριών. Σύμφωνα με τη νευρολόγο ψυχίατρο, πρόεδρο της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών και πρόεδρο του

22 |

Εθνικού Παρατηρητηρίου για την Άνοια και τη νόσο Alzheimer, Δρ Παρασκευή Σακκά, η νόσος Alzheimer είναι η συχνότερη μορφή άνοιας. Παγκοσμίως περίπου 70% της κλινικής διάγνωσης της άνοιας αποδίδεται στο Alzheimer. Το νέο σχέδιο νόμου ρυθμίζει πολύ σημαντικά σημεία για τα δικαιώματα, την καθημερινότητα και τα διαδικαστικά θέματα που αφορούν τη ζωή των ανθρώπων που πάσχουν από άνοια και των οικογενειών τους. Ειδικότερα προβλέπεται ριζική αναδιάρθρωση του συστήματος οργάνωσης και διοίκησης των υπηρεσιών ψυχικής υγείας με σκοπό την εξουδετέρωση του στίγματος και την πλήρη κάλυψη των αναγκών του πληθυσμού. Σημαντική βαρύτητα θα δοθεί στον τρόπο της διοίκησης των Ψυχιατρικών Μονάδων. Πρόκειται για έναν «οδικό χάρτη» με ένα σαφές, συνεκτικό και συστηματικό πλαίσιο δράσης, για την περίοδο 2023-2028, που θέλει να κάνει την Ελλάδα χώρα - πρότυπο, φιλική προς τους πάσχοντες από άνοια και συναφείς διαταραχές και προς τους φροντιστές τους, που επενδύει σημαντικά στην έρευνα και στην περίθαλψη για αντιμετώπιση και θεραπεία. Το Σχέδιο Δράσης βασίζεται σε 7 άξονες: 1. Καταγραφή και ταξινόμηση των ατόμων με άνοια στην Ελλάδα.

2. Πρόληψη - ενημέρωση και ευαισθητοποίηση κοινού.

3. Υποστήριξη φροντιστών των ατόμων με άνοια.

4. Αντιμετώπιση της άνοιας.

5. Νομοθεσία - Δικαιώματα ατόμων με άνοια και των φροντιστών τους.

6. Έρευνα για την άνοια.

7. Εκπαίδευση στην άνοια. Συγχρόνως, ιδρύεται στο υπουργείο Υγείας το Εθνικό Συμβούλιο για την Άνοια και τη νόσο Alzheimer με συμμετοχή εκπροσώπων από τα υπουργεία Υγείας Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας - Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης - Εθνικής Οικονομίας και Οι-

| ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ κονομικών, με κύριο σκοπό την παρακολούθηση της εφαρμογής του Ελληνικού Σχεδίου Δράσης για την Άνοια και τη νόσο Alzheimer. ΡΙΖΙΚΈΣ ΑΛΛΑΓΈΣ ΣΤΗΝ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΉ ΦΡΟΝΤΊΔΑ Αναδιάρθρωση συστήματος οργάνωσης & διοίκησης Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, εκσυγχρονισμός υφιστάμενου νομοθετικού πλαισίου, κατά τρόπο ώστε τα άτομα που αντιμετωπίζουν προκλήσεις στην ψυχική τους υγεία να αντιμετωπίζονται από την πρώτη στιγμή και καθ’ όλη την πορεία της θεραπείας τους χωρίς διακρίσεις, με εφαρμογή όλων των συγχρόνων επιστημονικών μέσων, παραμένοντας εντεταγμένα στον κοινωνικό ιστό, προβλέπει η νέα μεταρρύθμιση.

νεται «Εθνικός Οργανισμός Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων» (ΕΟΠΑΕ), στον οποίο εντάσσονται και με τον οποίο διαλειτουργούν όλοι οι, μέχρι σήμερα, εγκεκριμένοι οργανισμοί και φορείς αντιμετώπισης των εξαρτήσεων. Προς υποστήριξη της λειτουργίας του ΕΔΥΨΥ και του ΕΟΠΑΕ και την επίτευξη της βέλτιστης συνέργειας των δομών και ολιστικής αντιμετώπισης των ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας δημιουργείται Πληροφοριακό Σύστημα Επιδημιολογικής Καταγραφής και Θεραπευτικής Διαχείρισης ατόμων με προβλήματα ψυχικής υγείας, με το οποίο θα διασφαλίζεται το θεραπευτικό συνεχές σε ένα ασθενοκεντρικό σύστημα υπηρεσιών. Μέσω του νέου αυτού προγράμματος θα παρέχεται

Συστήνεται Εθνικό Δίκτυο Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας (ΕΔΥΨΥ) που διαρθρώνεται σε Περιφερειακά Δίκτυα ΥΨΥ, τα οποία λειτουργούν στις Διοικήσεις Υγειονομικών Περιφερειών και διοικούνται από τον αρμόδιο, για θέματα ψυχικής υγείας, υποδιοικητή Υ.Πε. Καθορίζονται οι εντασσόμενοι, συνεργαζόμενοι και εποπτευόμενοι φορείς του Δικτύου, προβλέπεται η ενιαία υπηρεσιακή και επιστημονική τους διοίκηση, όπως και η διασύνδεσή τους με τους λοιπούς φορείς του ΕΣΥ. Επιπλέον, συστή-

αποτελεσματική φροντίδα σε πάσχοντες και τις οικογένειές τους, ενώ παράλληλα θα αναγνωρίζονται και θα οριοθετούνται τα δικαιώματα των προσώπων που πάσχουν από άνοια, καθώς και ο ρόλος των άτυπων φροντιστών των ασθενών. Ταυτόχρονα εισάγονται στην ελληνική έννομη τάξη των θεσμών το «πληρεξούσιο περίθαλψης και φροντίδας» όπως και οι «προγενέστερες οδηγίες περίθαλψης και φροντίδας» για τα πρόσωπα που πάσχουν από άνοια.

| 23

Το νέο σχέδιο νόμου ρυθμίζει πολύ σημαντικά σημεία για τα δικαιώματα, την καθημερινότητα και τα διαδικαστικά θέματα που αφορούν τη ζωή των ανθρώπων που πάσχουν από άνοια και των οικογενειών τους. ΠΡΟΒΛΉΜΑΤΑ ΤΟΥ ΥΠΆΡΧΟΝΤΟΣ ΠΛΑΙΣΊΟΥ Σύμφωνα με τον κ. Βαρτζόπουλο, το ήδη υπάρχον πλαίσιο έχει σοβαρά κενά. Ο Ν. 2716/1999 αποτελεί εδώ και 25 χρόνια τον οδικό μας χάρτη για την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1990. Το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο βασίζεται σε μια αποσπασματική οργάνωση, υπηρεσιακή & επιστημονική διοίκηση. Οι Ψυχιατρικές Κλινικές και τα ΚΨΥ των γενικών νοσοκομείων διοικούνται από αυτά, ενώ τα ψυχιατρικά νοσοκομεία και οι κοινοτικές δομές έχουν μόνον σχέση οικονομικής εξαρτήσεως από το υπουργείο Υγείας. Η διαδικασία αποασυλοποιήσεως διεκόπη με την κατάργηση των περιφερειακών ασύλων το 2007/8. Οι νέες κοινοτικές δομές υποδέχονται ασθενείς κυρίως προνοιακής φύσεως από τις κοινωνικές υπηρεσίες και ο Ν. 4461/2017 εισήγαγε μια διοίκηση των Τομεακών & Περιφερειακών Επιτροπών (ΠΕΔΙΤΟΨΥ) λαοκρατικού χαρακτήρα, που μηδέποτε εφαρμόσθηκε, προκαλώντας μόνον ανούσιο φόρτο εργασίας στις ΔΥΠΕ, ενώ η τομεοποίηση έχει στην πράξη πλήρως καταργηθεί. Αποτέλεσμα αυτών να υπάρχει συσσώρευση νέων χρόνιων περιστατικών στην κοινότητα, τα οποία είτε «λιμνάζουν» στα τμήματα οξέων των Ψ.Ν. & Γ.Ν. είτε στην κοινότητα, οπότε και οδηγούνται στον ιδιωτικό τομέα, εφόσον έχουν την οικονομική δυνατότητα (4.700 ιδ. κλίνες) ή στη διόγκωση του φαινομένου «revolving door» και αναγκαστικών νοσηλειών στον δημόσιο τομέα (900 κλίνες), εφόσον πρόκειται για οικονομικά ασθενέστερους πολίτες. Παράλληλα έχουμε υπερκάλυψη του συνόλου σχεδόν των πανεπιστημιακών ψυχιατρικών κλινικών και αυτών των μεγάλων αστικών γενικών νοσοκομείων κατά 150%, με συνέπεια τη μαζική χρήση επικουρικών κλινών, που αλλοιώνουν τη φύση της παρεχόμενης υπηρεσίας και την υψηλότερη στην Ευρώπη αναλογία αναγκαστικών νοσηλειών (άνω του 50%). ΚΕΝΆ ΣΤΟΝ ΤΟΜΈΑ ΕΞΑΡΤΉΣΕΩΝ Όσον αφορά τον πολύ σοβαρό τομέα των εξαρτήσεων, εξήγησε ότι υπάρχει έλλειψη κεντρικού & ενιαίου σχεδιασμού υπηρεσιών στο πεδίο αυτό. Οι διαθέσιμες

24 |

υπηρεσίες και οι δομές λειτουργούν σε πλήρη διοικητική, επιστημονική & θεραπευτική απομόνωση με διακριτή χρηματοδότηση (ΟΚΑΝΑ 40 εκατ. – ΚΕΘΕΑ 25 εκατ.). Ο κατακερματισμός υπηρεσιών από διάφορους φορείς και Οργανισμούς (ΟΚΑΝΑ, ΚΕΘΕΑ, Μονάδες ΨΝΑ & ΨΝΘ κ.ά.) δεν βοηθά στο να υπάρχει επαρκής διασύνδεση των διαθέσιμων υπηρεσιών ούτε μεταξύ τους ούτε με το Εθνικό Σύστημα Υγείας και υπάρχει απουσία νομοθετικού πλαισίου και υπηρεσιών για την αντιμετώπιση των λοιπών εξαρτήσεων, πλην των ναρκωτικών (τζόγος-ηλεκτρονικά κ.λπ.). Όλα αυτά επιφέρουν ανάλωση πολύτιμων και σπάνιων πόρων (ανθρώπινων, οικονομικών & υλικών) λόγω υψηλού κατακερματισμού και αλληλοκαλύψεων των υπηρεσιών, δυσχέρεια της διεπιστημονικής συνέργειας στην επιλογή της βέλτιστης θεραπευτικής πορείας, έλλειψη επαρκών υποδομών, ιδίως στον τομέα της σωματικής αποτοξίνωσης (64 κλίνες σωματικής αποτοξίνωσης & 145 θέσεις απεξάρτησης σε κλειστά προγράμματα που οδηγούν σε μακρές αναμονές σε ορισμένες δομές, ενώ υπάρχουν διαθέσιμες υπηρεσίες της ιδίας φύσεως σε άλλες). ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΌ ΣΎΣΤΗΜΑ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΉΣ ΕΠΙΤΉΡΗΣΗΣ & ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΉΣ ΔΙΑΧΕΊΡΙΣΗΣ Με το νέο σχέδιο του υπουργείου Υγείας θα δημιουργηθεί ουσιαστικά ένα ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα επιδημιολογικής επιτήρησης και θεραπευτικής διαχείρισης που θα εξασφαλίζει τη διά βίου πλοήγηση των ληπτών υπηρεσιών Ψ.Υ. και των επαγγελματιών Ψυχικής Υγείας σε όλες τις αναγκαίες δομές, ενώ συγχρόνως θα διασφαλίζει το θεραπευτικό συνεχές σε ένα ασθενοκεντρικό σύστημα. Για παράδειγμα, θα υπάρχει παρακολούθηση θεραπευτικής πορείας (νέες νοσηλείες, φαρμακευτική αγωγή, αναπηρικά επιδόματα), ενημέρωση του ηλεκτρονικού φακέλου ασθενούς, παρακολούθηση διαθεσιμότητας των υπηρεσιών ψυχικής υγείας (χρόνοι αναμονής σε πρωτοβάθμιες υπηρεσίες - χρόνοι αναμονής νοσηλείας - κενές κλίνες δομών), αποτίμηση χρονιότητας και βαρύτητας νοσήματος για κάθε ασθενή κ.ά. ■

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ: ΜΗΝΑΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ & ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ

Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΑΣ ΑΦΟΡΑ ΟΛOYΣ

* Οι άντρες που εργάζονται στη βιοφαρμακευτική εταιρεία Gilead Sciences φωτογραφίζονται για να δυναμώσουν το μήνυμα της ευαισθητοποίησης για τον καρκίνο του μαστού GR-COR0026

ΜΕΛΈΤΗ ΙΟΒΕ-ΣΦΕΕ

Η σημαντική συμβολή του κλάδου του φαρμάκου στον ασθενή, στην κοινωνία και την εθνική οικονομία! Πόσα πληρώνουν για την υγεία τους οι Έλληνες ασθενείς από την τσέπη τους! Του ΆΡΗ ΜΠΕΡΖΟΒΊΤΗ

ΣΤΑ €689 ΕΚΑΤ. ΕΚΤΙΜΆΤΑΙ ΌΤΙ ΘΑ ΑΝΈΛΘΕΙ για το 2022 η συμμετοχή των ασθενών στα αποζημιούμενα φάρμακα (καταγράφοντας αύξηση σε σχέση με το 2021), ενώ το ποσό που πληρώνουν οι ασθενείς για φάρμακα τα οποία αποζημιώνονται, αλλά τα προμηθεύονται από το φαρμακείο χωρίς να χρησιμοποιούν συνταγή του ΕΟΠΥΥ, ανέρχεται σε περίπου €540 εκατ. Παράλληλα οι Έλληνες για Μη Συνταγογραφούμενα Φάρμακα (ΜΗ-

26 |

ΣΥΦΑ) πληρώνουν €349 εκατ., ενώ για φάρμακα που ανήκουν στην αρνητική λίστα €217 εκατ. Στο μεταξύ η δημόσια χρηματοδότηση για το φάρμακο ανήλθε στα €2,6 δισ. το 2021, διατηρώντας τα ίδια επίπεδα με την περασμένη χρονιά, ενώ αναμένεται οριακή αύξηση της δημόσιας χρηματοδότησης στα €2,7 δισ. για το 2022. Αντίθετα, το ύψος των υποχρεωτικών επιστροφών που κλήθηκε να καταβάλει η φαρμακοβιομηχανία το 2021

| ΜΕΛΕΤΗ ανήλθε στα €2,4 δισ., έναντι €2,0 δισ. το 2020. Σύμφωνα με υπολογισμούς, για το 2022 και για πρώτη φορά στα χρονικά εκτιμάται ότι το σύνολο των υποχρεωτικών επιστροφών της φαρμακοβιομηχανίας θα ξεπεράσει τη δημόσια χρηματοδότηση για το φάρμακο. Όπως επισημαίνουν τα στελέχη των φορέων των φαρμακευτικών επιχειρήσεων, η υπερφορολόγηση αυτή μέσω των υποχρεωτικών επιστροφών απειλεί τη βιωσιμότητα του κλάδου. Τα ευρήματα αυτά περιλαμβάνονται στην έκθεση «Η φαρμακευτική αγορά στην Ελλάδα: Γεγονότα και Στοιχεία 2022» και την ειδική μελέτη «Η συμβολή του κλάδου φαρμάκου στην ελληνική οικονομία» που πραγματοποίησε το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), με τη συνεργασία του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδας (ΣΦΕΕ). Όπως κάθε χρονιά, στην ετήσια έκθεση «Η Φαρμακευτική Αγορά στην Ελλάδα: Γεγονότα και Στοιχεία 2022» παρουσιάζονται τα κυριότερα στοιχεία και δεδομένα για τον κλάδο, οι εξελίξεις και οι σχετικές τάσεις σε Ελλάδα και Ευρώπη στο χώρο του φαρμάκου αλλά και του ευρύτερου οικοσυστήματος της Υγείας γενικότερα. Η έκθεση του 2022 αποτυπώνει τις αβεβαιότητες που δημιουργήθηκαν στο εθνικό, αλλά και διεθνές οικονομικό περιβάλλον, τα τελευταία έτη, τόσο από την

πανδημία που προκάλεσε σημαντική ύφεση της οικονομικής δραστηριότητας όσο και από την ενεργειακή κρίση που προκλήθηκε από την ουκρανική κρίση. Οι δημογραφικές εξελίξεις και σχετικές προκλήσεις που απορρέουν από αυτές θα καθορίσουν τη στρατηγική και τις πολιτικές χρηματοδότησης των δαπανών υγείας και φαρμάκου τα επόμενα χρόνια. Αναλυτικά, το υψηλό προσδόκιμο επιβίωσης, αν και μειωμένο κατά 1,5 χρόνο σε σχέση με το 2020 λόγω της πανδημίας (80,2 έτη στην Ελλάδα το 2021, 80,1 στην Ε.Ε.-27), η αύξηση των θανάτων έναντι των γεννήσεων κατά 64,3 χιλιάδες άτομα (2022) -το μεγαλύτερο των τελευταίων χρόνων- και η αύξηση του γηραιότερου πληθυσμού (άνω των 65 ετών) από 22,9% του συνολικού πληθυσμού το 2022 στο 33,5% το 2060 αναμένεται να αυξήσουν τις δαπάνες υγείας και φαρμάκου. Ειδικότερα διαχρονικά καταγράφεται ισχυρή άνοδος στον αριθμό των θανάτων από νοσήματα του κυκλοφορικού συστήματος, καθώς πλέον ευθύνονται για το 34,9% των συνολικών θανάτων, παρά την κάμψη των τελευταίων ετών από το 2017 και μετά. Μικρή υποχώρηση καταγράφουν οι νεοπλασίες που ευθύνονται για το 23,5% των συνολικών θανάτων. Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει η αύξηση των συνολικών θανάτων από νοσήματα του αναπνευστικού συστήματος μετά

Κατά κεφαλήν δαπάνη υγείας για πρόληψη, Ελλάδα-ΕΕ (2021)

| 27

Φαρμακευτική δαπάνη (δημόσια, επιστροφές βιομηχανίας και συμμετοχή ασθενών)

το 2009 μέχρι το 2015, έπειτα από μια περίοδο σταθεροποίησης. Με βάση στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ., το ποσοστό του πληθυσμού ηλικίας 16 ετών και άνω με χρόνιο πρόβλημα υγείας βαίνει αυξανόμενο από το 2018 μέχρι

και το 2022, που διαμορφώνεται στο 24,9%. Χρόνιο πρόβλημα ή χρόνια πάθηση δηλώνουν περίπου 3 στις 10 γυναίκες (27,0%) και 2 στους 10 άνδρες (22,6%). Το ποσοστό του πληθυσμού άνω των 65 ετών με πολλαπλές χρόνιες παθήσεις αγγίζει το 40%, υψηλότερο από

Επιμερισμός δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης

28 |

| ΜΕΛΕΤΗ Συνολική δημόσια και ιδιωτική εξωνοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη ανά κατηγορία

τον μέσο όρο των χωρών της Ε.Ε.-25 (36%). Το 2021 η κατά κεφαλήν δαπάνη για πρόληψη στην Ελλάδα κυμάνθηκε στα €64 (από €27 το 2020) στις χαμηλότερες θέσεις στην Ε.Ε., ενώ η αύξηση που καταγράφεται σε όλες σχεδόν τις χώρες οφείλεται εν μέρει και στον εμβολιασμό. Η συνολική κατά κεφαλήν δαπάνη υγείας στην Ελλάδα διαμορφώθηκε στα €1.561 το 2021 έναντι €2.014 το 2009, με την πτώση να προέρχεται κατά 90% από την υποχώρηση της δημόσιας κατά κεφαλήν δαπάνης τη συγκεκριμένη περίοδο. Η κατά κεφαλήν δαπάνη στην Ε.Ε.-27 διαμορφώθηκε στις €3.563, με αποτέλεσμα η Ελλάδα να βρίσκεται στο 44% του μέσου όρου της Ε.Ε.-27 και στο 57% των επιπέδων των νότιων χωρών. Η αύξηση της κατά κεφαλήν δαπάνης υγείας στην Ε.Ε.-27 προήλθε κατά 86% από την αύξηση της δημόσιας δαπάνης και κατά 60% στις νότιες χώρες. Η δημόσια κατά κεφαλήν δαπάνη υγείας διαμορφώθηκε στα €969 στην Ελλάδα, στο 1/3 των επιπέδων της Ε.Ε.-27. Οι δαπάνες υγείας αποτελούν το 8,1% των συνολικών δαπανών των νοικοκυριών που πραγματοποιούνται μέσα από συναλλαγές στην αγορά για το 2021, έναντι 6,5% το 2009. Αν και ο μέσος όρος μηνιαίας

δαπάνης ανά νοικοκυριό για την υγεία το 2021 παρουσίασε μείωση κατά -14,4% σε απόλυτα μεγέθη σε σχέση με το 2009 (€114,9 το 2021 έναντι €134,3 το 2009), το ποσοστό των δαπανών αυτών είναι υψηλότερο από το 2009, φανερώνοντας τη μειωμένη αγοραστική αξία των νοικοκυριών, την αυξημένη συμμετοχή των ασθενών για δαπάνες υγείας και την ανελαστικότητα της δαπάνης για τις συγκεκριμένες κατηγορίες. Συγκεκριμένα, από τα €114,9 μηνιαίας δαπάνης των νοικοκυριών για την υγεία το 2021, το 31,3% αφορά στη φαρμακευτική περίθαλψη και το 32,4% στην κάλυψη νοσοκομειακών αναγκών, έναντι 10,5% για οδοντιατρικές ή άλλες ιατρικές υπηρεσίες (11,1%) που κατείχαν μεγαλύτερο μερίδιο το 2009. Από την άλλη πλευρά, δεν θα πρέπει να αγνοείται ότι η φαρμακοβιομηχανία αποτελεί έναν από τους δυναμικότερους κλάδους της ελληνικής οικονομίας, με ιδιαίτερη σημασία για το σύστημα υγείας, στους ασθενείς και την ελληνική οικονομία. Συγκεκριμένα, ο κλάδος δαπανά για Έρευνα και Ανάπτυξη (Ε&Α) το 8% της συνολικής δαπάνης για Ε&Α στην Ελλάδα (2020), ενώ την περίοδο 2002-2022 διενεργήθηκαν 3.830 κλινικές (2.250 ολοκληρωμένες) μελέτες ανεξαρτήτως φάσης

| 29

Σύμφωνα με υπολογισμούς, για το 2022 και για πρώτη φορά στα χρονικά εκτιμάται ότι το σύνολο των υποχρεωτικών επιστροφών της φαρμακοβιομηχανίας θα ξεπεράσει τη δημόσια χρηματοδότηση για το φάρμακο.

ή σταδίου. Επιπρόσθετα, για το 2022 η εγχώρια παραγωγή φαρμακευτικών προϊόντων σε αξία (ex-factory) ανήλθε στα €1,9 δισ., ενώ με προστιθέμενη αξία στο €1,5 δισ. (6,4% μερίδιο στον κλάδο της μεταποίησης). Οι απασχολούμενοι στον κλάδο φαρμακευτικών προϊόντων (παραγωγή και εμπορία) ήταν 28,9 χιλ. άτομα το 2021. Σημαντικός είναι και ο ρόλος του φαρμακευτικού κλάδου στο συνολικό εξωτερικό εμπόριο, καθώς οι εξαγωγές φαρμακευτικών προϊόντων ανήλθαν το 2022 σε €2,6 δισ. και αντιστοιχούν στο 4,7% του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών όλων των αγαθών για το 2022 με κυριότερους εξαγωγικούς προορισμούς τη Γερμανία, τη Γαλλία και το Ην. Βασίλειο. Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις του ΙΟΒΕ

30 |

για το οικονομικό αποτύπωμα του κλάδου του φαρμάκου στην ελληνική οικονομία, η συνολική συνεισφορά του σε όρους ΑΕΠ εκτιμάται σε €6,2 δισ. (3,4% του ΑΕΠ) το 2021. Έτσι, για κάθε €1 προστιθέμενης αξίας των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον κλάδο του φαρμάκου, δημιουργούνται συνολικά €2,3 στην ελληνική οικονομία. Σε όρους απασχόλησης, η συνολική συνεισφορά εκτιμάται σε 108 χιλ. θέσεις εργασίας (ή 2,8% της συνολικής απασχόλησης). Δηλαδή, κάθε θέση εργασίας στον κλάδο του φαρμάκου υποστηρίζει 3,4 θέσεις πλήρους απασχόλησης συνολικά στην οικονομία. Τέλος, η επίδραση στα φορολογικά έσοδα από τη δραστηριότητα του κλάδου φαρμάκου εκτιμάται περίπου στα €1,7 δισ. ■

Παίρνεις φάρμ ακα;

Mη γίνεσαι γιατρός του εαυτού σου

ρμακοποιό σου α φ ν το ή ό τρ ια γ το υ Συμβουλέψο ν φαρμάκων! τω η ψ ή λ ή θ ρ ο ν τη ια γ Εκστρατεία Ευαισθητοποίησης για την Ορθή Χρήση των Φαρμάκων

www.akolouthotinagogi.gr

Y-23-SRV-C1-10T

Μία πρωτοβουλία:

Υπό την αιγίδα:

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

SO

Ελληνικός Οργανισμός Εγκεφαλικών

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ

SO

Ελληνικός Οργανισμός Εγκεφαλικών

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ

Ν.Π.Δ.Δ.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Ν.Π.Δ.Δ.

SERVIER HELLAS ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΕΠΕ. Φραγκοκλησιάς 7, 15125 Μαρούσι. Τηλ 210 9391000 - www.servier.gr

Σε ποιες περιπτώσεις το ΙΑΤΡΙΚΌ ΣΦΆΛΜΑ επιφέρει υλική και ηθική βλάβη του ασθενούς!

Γράφει η ΕΛΕΝΑ ΜΠΑΤΣΟΥΛΗ, δικηγόρος παρ. Αρείω Πάγω, LILM.

ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΊΑ ΧΡΌΝΙΑ γίνεται μεγάλος λόγος για τη σταθερή και βαθμιαία αύξηση των δικών ιατρικού σφάλματος στη χώρα μας. Το ιατρικό σφάλμα μπορεί να επιφέρει είτε έκπτωση του επιπέδου υγείας του ασθενούς είτε μόνιμη απώλεια του αγαθού της υγείας του ασθενούς είτε τη μόνιμη αναπηρία του είτε ακόμη και το θάνατό του. Επισύρει ευθύνες για αποκατάσταση της υλικής και της ηθικής βλάβης που ο ασθενής υπέστη ή σε περίπτωση θανάτου του ασθενούς, για αποκατάσταση της ψυχικής οδύνης της οικογένειάς του. Επιπλέον, επιφυλάσσονται ποινικές και πειθαρχικές κυρώσεις για τα υπεύθυνα πρόσωπα. Ομιλούμε περί ιατρικού σφάλματος, όταν πρόκειται για ιατρική πράξη που δεν εκτελέστηκε ορθά, δηλαδή εκτελέστηκε κατά παράβαση των κανόνων της ιατρικής επιστήμης και τέχνης, διότι η συμπεριφορά του ιατρού υπολείπεται έναντι των προτύπων που έπρεπε να τηρη-

32 |

θούν με βάση τα γενικώς παραδεδεγμένα από την επιστήμη της Ιατρικής πρότυπα επιμέλειας. Στην εσφαλμένη (non lege artis) ιατρική πράξη εμπίπτει η λανθασμένη διάγνωση, η μη ορθή θεραπεία, η μη έγκαιρη θεραπεία, η μη ορθή μετεγχειρητική παρακολούθηση του ασθενούς που υπεβλήθη σε επέμβαση, με αποτέλεσμα τις επιπλοκές της υγείας του, οι ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις του νοσηλευόμενου ασθενούς, η μη ορθή φαρμακευτική αγωγή, είτε ως προς την εκλογή του φαρμάκου είτε ως προς τη δοσολογία, οι παράνομες κλινικές δοκιμές κ.λπ. Ωστόσο, το ιατρικό σφάλμα μπορεί και να συνίσταται και σε παράλειψη οφειλόμενης ιατρικής πράξης. Ιατρικό σφάλμα εν ευρεία εννοία νοείται και η παραβίαση άλλων παρεπόμενων υποχρεώσεων του ιατρού, εμπεριεχόμενων σε ειδικές διατάξεις, όπως στον κώδικα ιατρικής δεοντολογίας (π.χ. τήρηση ιατρικού απορρήτου), στην ειδική νομοθεσία για την προστασία των προσωπικών δεδομένων ή για την ορθή τήρηση του ιατρικού αρχείου του ασθενούς. Μία επίσης πολύ ιδιαίτερη περίπτωση ιατρικού σφάλματος είναι η περίπτωση της εσφαλμένης-μη ορθής διάγνωσης γενετικής ανωμαλίας στο έμβρυο, η οποία οδηγεί σε γέννηση βαρέως νοσούντος τέκνου (wrongful birth) περίπτωση ιατρικού σφάλματος, για το οποίο χωρεί ειδικότερη ανάλυση. Βασική όμως υποχρέωση του ιατρού που συχνά στην πράξη παραβιάζεται και αναμένεται να αποτελέσει το βασικότερο αντικείμενο δικών ιατρικού σφάλματος στο μέλλον είναι η παραβίαση της υποχρέωσης του θεράποντος ιατρού να ενημερώνει πλήρως τον ασθενή και να λαμβάνει ορθά τη συναίνεσή του σχετικά με τις ιατρικές πράξεις που θα διενεργήσει. Κλασική περίπτωση τέτοιας παραβίασης είναι να υποβληθεί ο ασθενής σε μία μη επιβεβλημένη ιατρική πράξη, δηλαδή σε πράξη η οποία δεν εξυπηρετούσε τον θεραπευτικό σκοπό ή δεν ήταν η μόνη που εξυπηρετούσε τον θεραπευτικό σκοπό, ενώ δεν λείπουν από τη δικαστηριακή πράξη και αυθαίρετες ιατρικές πράξεις, δηλαδή πράξεις οι οποίες διενεργούνται με τη συναίνεση μεν του ασθε-

| ΑΡΘΡΟ νούς, η οποία συναίνεση όμως πάσχει, διότι ο ασθενής προέβη σε αυτήν χωρίς να έχει ενημερωθεί επαρκώς για τη διαδικασία, τις συνέπειες, τις τυχόν υπάρχουσες εναλλακτικές και τις πιθανότητες επιτυχίας της πράξης για την οποία συναίνεσε. Σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη παρατηρείται στατιστικά βαθμιαία αύξηση των δικών αστικής ιατρικής ευθύνης, η οποία πυροδοτεί νομολογιακές εξελίξεις, τις οποίες όσοι ασχολούμαστε επιστημονικά με αυτόν τον κλάδο δικαίου παρακολουθούμε στενά, καθώς αποτελεί έναν δυναμικά εξελισσόμενο τομέα. Μία μεγάλη μερίδα των εν λόγω διαφορών ρυθμίζονται εξωδικαστικά. Έναν ρόλο σε αυτό παίζει και ο σχετικά νεοπαγής θεσμός

υπέστη ο ασθενής, λόγω της εσφαλμένης θεραπευτικής του αντιμετώπισης, η οποία διακρίνεται σε: α) θετική ζημία, ό,τι δηλαδή δαπάνησε ο ασθενής προκειμένου να αντεπεξέλθει στο πρόβλημα υγείας που αντιμετωπίστηκε ανεπαρκώς ή λανθασμένα (ιδίως τα νοσήλεια, τη συμμετοχή του στα φάρμακα, τα παραφαρμακευτικά προϊόντα, την πληρωμή αποκλειστικής νοσοκόμας, την πληρωμή βοηθού/θεραπαινίδας για τη φροντίδα του στο σπίτι ή ανάλογη αποζημίωση όταν τη φροντίδα αυτήν την έλαβε από τα συγγενικά του πρόσωπα, την πληρωμή ειδικών ψυχικής υγείας για την ψυχολογική του υποστήριξη, την πληρωμή επιπλέον εξετάσεων ή αποκαταστατικών ιατρικών πράξεων, την πληρωμή εξό-

της διαμεσολάβησης, ο οποίος φαίνεται ότι αποδίδει καρπούς. Εάν οι εν λόγω διαφορές δεν επιλυθούν εξωδικαστικά, η ελληνική έννομη τάξη δίνει στον ασθενή που έχει αποτελέσει θύμα ιατρικού σφάλματος τη δυνατότητα να ικανοποιήσει τα δικαιώματά του και να αποκαταστήσει την υλική και ηθική ζημία που υπέστη, ασκώντας αγωγή, είτε ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων της χώρας, όταν πρόκειται για ιατρικές υπηρεσίες που έλαβε από ιδιώτη ιατρό ή ιδιωτικό θεραπευτήριο, είτε ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων της χώρας, όταν πρόκειται για ιατρικές υπηρεσίες που έλαβε από δημόσιο νοσοκομείο. Στο πλαίσιο της αγωγής αυτής, διεκδικεί το σύνολο της υλικής ζημίας και της ηθικής βλάβης που υπέστη.

δων μετακίνησης κ.λπ.) και β) την αποθετική ζημία ή διαφυγόν κέρδος, ό,τι δηλαδή θα είχε κερδίσει ο ασθενής από την εργασία του ή άλλη πηγή εισοδήματος, κατά τη συνήθη πορεία των πραγμάτων, εάν το ιατρικό του πρόβλημα είχε αντιμετωπιστεί με τη δέουσα επιμέλεια και επάρκεια. Ομιλώντας περί ηθικής βλάβης, εννοούμε την αποκατάσταση του ψυχικού πόνου που δοκίμασε ο ασθενής εξαιτίας του ιατρικού σφάλματος, από τη στιγμή που αυτό συνέβη και μέχρι την πλήρη αποκατάστασή του. Επιπροσθέτως, προβλέπεται και ένα είδος ειδικής αποζημίωσης για τα άτομα που έχουν υποστεί μόνιμη αναπηρία ή παραμόρφωση. Το ύψος της εν λόγω αποζημίωσης προσδιορίζεται από το δικαστήριο, λαμβανομένων υπόψη κάποιων βασικών κριτηρίων, όπως η ηλικία του ασθενούς, η οικογενειακή και κοινωνική του κατάσταση και το επάγγελμά του, σε συνδυασμό

Η ΥΛΙΚΉ ΚΑΙ ΗΘΙΚΉ ΒΛΆΒΗ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΎΣ Ομιλώντας περί υλικής ζημίας, εννοούμε τη ζημία που

| 33

με το είδος της σωματικής βλάβης που υπέστη. Επί παραδείγματι, άλλη αποζημίωση θα λάβει για το ίδιο ιατρικό σφάλμα που οδηγεί σε απώλεια δυνατότητας τεκνοποίησης μία γυναίκα ηλικίας άνω των 60 ετών, που έχει κλείσει τον κύκλο της δημιουργίας οικογένειας, σε σχέση με μία νεαρή γυναίκα σε ηλικία τεκνοποίησης και χωρίς να έχει δημιουργήσει οικογένεια ακόμη. Οι δικαστηριακές αποφάσεις που έχουν εκδοθεί για τα ίδια ή παρόμοια περιστατικά με το εκάστοτε υπό κρίση περιστατικό αποτελούν επίσης οδηγό για την κρίση του δικαστή. Πέρα από την αγωγή για αποκατάσταση της υλικής και ηθικής βλάβης που υπέστη ο ασθενής, αποτελεί δικαίωμά του να ζητήσει την τιμωρία του υπεύθυνου από την Πολιτεία, υποβάλλοντας έγκληση - μήνυση ενώπιον της αρμόδιας Εισαγγελίας. Στα ποινικά δικαστήρια ακολουθείται διαφορετική διάγνωση της διαφοράς απ’ ό,τι στα πολιτικά δικαστήρια και το θύμα δεν λαμβάνει καμία αποζημίωση, πέραν της ικανοποίησης ότι ο δράστης τιμωρείται από την Πολιτεία με φυλάκιση για την τυχόν άδικη και υπαίτια πράξη ή παράλειψή του. Επιπροσθέτως, εφόσον το θύμα ιατρικού σφάλματος το επιλέξει, μπορεί να προβεί σε καταγγελία που απευθύνεται στον οικείο ιατρικό σύλλογο στον οποία είναι εγγγραμμένος ο υπαίτιος ιατρός, με σκοπό τον πειθαρχικό έλεγχο του ιατρού από τα αρμόδια πειθαρχικά όργανα του ιατρικού συλλόγου, προσκομίζοντας ταυτόχρονα όλα τα στοιχεία που καταδεικνύουν την παραβίαση του Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας. Το νομικό οπλοστάσιο του Έλληνα νομικού για να υποστηρίξει τα δικαιώματα του ασθενούς είναι πλήρες και υπερτερεί ακόμη και του νομικού οπλοστασίου των περισσότερων ευρωπαϊκών νομικών τάξεων. Ωστόσο, η ιδιαιτερότητα των δικών ιατρικού σφάλματος έγκει-

ται στο ακανθώδες ζήτημα της απόδειξης, για το λόγο αυτόν κρίσιμο ρόλο στις εν λόγω δίκες και στην έκβαση αυτών παίζει το ζήτημα της πραγματογνωμοσύνης, η ανάλυση των δυσχερειών της οποίας εκφεύγει του σκοπού του συγκεκριμένου άρθρου. Όσο η ενημέρωση των ασθενών για τα δικαιώματά τους και τον τρόπο άσκησης αυτών εντείνεται τόσο θα αυξάνεται και η επαγρύπνηση των φορέων παροχής ιατρικών υπηρεσιών για την πρόληψη και την αποφυγή των ιατρικών λαθών, πολλά από τα οποία καταδεικνύουν όχι έλλειμμα επιστημοσύνης των εμπλεκόμενων θεραπόντων ιατρών, αλλά συχνά έλλειμμα αναγκαίων υποδομών, υποστελέχωση, μη εύρυθμη συνεργασία μεταξύ διαφορετικών εμπλεκόμενων ομάδων επαγγελματιών υγείας, υπερβολικό φόρτο εργασίας των ιατρών, ανάληψη ευθυνών και περιστατικών που δεν τους αναλογούν με βάση την ειδικότητά τους και λοιπά προβλήματα σύμφυτα με τη δομή του συστήματος παροχής ιατρικής φροντίδας. Βασικός τρόπος επίσης να μειωθούν έως εξαλείψεως τα ιατρικά σφάλματα είναι η επίσημη καταγραφή και ανοικτή μελέτη των σφαλμάτων από τους φορείς παροχής υγείας στο πλαίσιο λειτουργίας των οποίων έλαβαν χώρα, αντίθετα με την τάση στρουθοκαμηλισμού και αποσιώπησης αυτών που επικρατεί. Αν δεν αναζητηθούν από διεπιστημονικές επιτροπές σε κάθε φορέα υγείας οι πραγματικές αιτίες κάθε σφάλματος και οι αδυναμίες του όλου συστήματος παροχής ιατρικής φροντίδας, δεν πρόκειται ποτέ ως κοινωνία να απαλλαγούμε από το φαινόμενο αυτό που επιβαρύνει όχι μόνον τον ασθενή και την οικογένειά του, αλλά και το ασφαλιστικό μας σύστημα, ενώ τα δικαστήρια θα συνεχίσουν να υπεραπασχολούνται με τέτοιας φύσεως υποθέσεις, γεγονός που δεν τιμά κανένα πολιτισμένο κράτος. ■

ΈΛΕΝΑ ΜΠΑΤΣΟΎΛΗ Η Έλενα Μπατσούλη ολοκλήρωσε τις προπτυχιακές της σπουδές στη Νομική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, με ιδιαίτερη διάκριση στον τομέα του Αστικού και του Εμπορικού Δικαίου. Συνέχισε τις σπουδές της στο Μεταπτυχιακό πρόγραμμα Διεθνούς Εμπορικού Δικαίου (LLM) του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, μελετώντας το Δίκαιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (WTO) και ειδικευόμενη στη Διεθνή Εμπορική Διαιτησία (Alternative Dispute Resolution- International Commercial Arbitration). Εξειδικεύτηκε στην εναλλακτική επίλυση διεθνών εμπορικών διαφορών και στο Συγκριτικό Δίκαιο του Αστικού Δικαίου και του Δικαίου των Διεθνών Εμπορικών Συμβάσεων. Στο πλαίσιο της καθημερινής της πρακτικής, εκτός από τους ανωτέρω τομείς εξειδίκευσής της, έχει εξειδικευτεί στον τομέα της Ιατρικής Ευθύνης και της Ευθύνης από Αδικοπραξία, ειδικότερη έκφανση της οποίας αποτελεί η ευθύνη από σωματικές βλάβες. Ασκεί συμβουλευτική και μάχιμη δικηγορία, διοικώντας το δικό της γραφείο και εκπροσωπώντας πλήθος εταιρικών και μη πελατών, από τον τομέα της Υγείας και του εμπορίου, ως επικεφαλής της δικής της ομάδας εξειδικευμένων νομικών (βλ. www.dikografo.gr).

34 |

διαβάστε τα πάντα για την ιδιωτική και δημόσια

ασφάλιση!

Boehringer Ingelheim ΜΑΝΩΛΗΣ ΜΙΤΑΚΗΣ Head of Public Affairs/Communications Boehringer Ingelheim Ελλάς

Life forward, γιατί

Η ΖΩΉ ΠΆΕΙ ΜΠΡΟΣΤΆ! εταιρείας μάς μιλά ο Μανώλης Μιτάκης, Head of Public Affairs/Communications.

Συνέντευξη στην ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ

Η BOEHRINGER INGELHEIM ΑΠΟΤΕΛΕΊ πρότυπο πολυεθνικής, καθώς, παρότι έχει μια τεράστια διεθνή δυναμική, εξακολουθεί να είναι μια οικογενειακή επιχείρηση, ενώ είναι η μοναδική στον τομέα της στην Ελλάδα που έχει παραγωγή στη χώρα μας. Πρόσφατα ανακοίνωσε τη νέα της στόχευση ως εταιρείας φαρμακευτικών ειδών και ακολουθώντας τα πρότυπα της εποχής άλλαξε και λογότυπο. Για το «Life forward» της

36 |

— Γιατί η Boehringer προχώρησε σε εξέλιξη του υπάρχοντος εταιρικού σήματος; Ο λόγος που θέλησε η εταιρεία να εξελίξει το σήμα κατατεθέν της είναι ότι θέλει να ενισχύσει την αναγνώριση και την παρουσία της ως παγκόσμιου ηγέτη στην Υγεία των ανθρώπων και των ζώων με τρόπο που να συμβάλει στη συνεχή επιτυχία των στόχων της. Η Boehringer Ingelheim διαθέτει σήμερα ένα ισχυρό οπλοστάσιο μελλοντικών φαρμάκων που θα ενισχύσουν τη φαρέτρα της. Τα φάρμακα αυτά ανήκουν σε διαφορετικές, υπάρχουσες και νέες θεραπευτικές κατηγορίες, όπου υπάρχει σημαντική ακάλυπτη ιατρική ανάγκη. Η εταιρεία επομένως εισέρχεται σε μια νέα εποχή ανάπτυξης. Θα καλύψουμε τις ανάγκες περισσότερων ασθενών και ζώων από ποτέ. Αυτή είναι μια κρίσιμη στιγμή και μια μοναδική ευκαιρία. Από την άλλη μεριά, γνωρίζουμε ότι σε ένα μεταβαλλόμενο πολιτικό και οικονομικό κλίμα, με τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης υπό πίεση, ένα ισχυρό σήμα θα μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε τις ανάγκες και τις προσδοκίες των ασθενών, των επαγγελματιών υγείας, των ανθρώπων που ασχολούνται με τις πολιτικές της υγείας και της ανάπτυξης και του περιβάλλοντος διαφόρων εταίρων μας και φυσικά των σημερινών και μελλοντικών εργαζομένων, καθώς και της κοινωνίας γενικότερα. Έτσι, με την εξέλιξη της εταιρικής μας εικόνας θα δημιουργήσουμε ουσιώδεις και μόνιμες σχέσεις με τους ανθρώπους, οι οποίοι με τη σειρά τους θα γίνουν συμμέτοχοι στο ταξίδι μας.

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

O κ. Μανώλης Μιτάκης.

| 37

Η Boehringer Ingelheim αναζητεί πλέον τους πράσινους προμηθευτές προκειμένου να ενδυναμώσει ακόμα περισσότερο το οικοσύστημά της. Για το λόγο αυτόν επέλεξε το πράσινο ως επίσημο χρώμα της.

— Μα θα μπορούσατε για τους παραπάνω λόγους να είχατε αλλάξει ακόμα και το όνομα της εταιρείας ή να αλλάξετε πλήρως το σήμα σας αντί απλά να το εξελίξετε… Η Boehringer Ingelheim είναι μια πλήρως οικογενειακή εταιρεία, η οποία μάλιστα δεν είναι εισηγμένη στο Χρηματιστήριο. Και, επιπρόσθετα, πρόκειται για τη 2η αρχαιότερη φαρμακευτική εταιρεία στον κόσμο. Αυτοί είναι δύο πολλοί ισχυροί λόγοι για να μην αλλαχθεί η επωνυμία της εταιρείας. Εξάλλου το σήμα της εταιρείας (που είναι ο πύργος του Καρλομάγνου που βρίσκεται στη γερμανική πόλη Ingelheim, η οποία είναι η έδρα της μητρικής εταιρείας) είναι εξαιρετικά αναγνωρίσιμο, ενώ αποτελεί ταυτόχρονα ένα σύμβολο της Ευρώπης. Αυτός είναι και ο λόγος που η εταιρεία δεν άλλαξε το σχήμα του λογοτύπου της. Η τελευταία φορά που είχαμε προβεί σε αλλαγές ήταν το μακρινό 1997, όταν το λογότυπο έγινε δυσδιάστατο, γεγονός που μας βοήθησε να εισέλθουμε στην ψηφιακή εποχή. Το καινούργιο στοιχείο εδώ είναι η αλλαγή χρώμα-

38 |

τος. Η Boehringer Ingelheim μετακομίζει στο πράσινο μήκος κύματος.

— Γιατί η Boehringer Ingelheim επέλεξε το πράσινο χρώμα ως το νέο εταιρικό της χρώμα; Κατ’ αρχάς, το πράσινο είναι το χρώμα της Υγείας. Μια ματιά στα χρώματα των Ιατρικών Οδοντιατρικών, Φαρμακευτικών, Κτηνιατρικών Συλλόγων, καθώς και Συλλόγων διαφόρων επαγγελματιών υγείας, θα σας πείσει για την κυριαρχία του πράσινου συμβολίζοντας την Υγεία. Το πράσινο, όμως, συμβολίζει και την ελπίδα, και φυσικά είναι κυρίαρχο χρώμα της καινοτομίας. Είμαστε μία από τις 100 πιο καινοτόμες εταιρείες στον κόσμο. Δεν θα μπορούσε να μας ξεφύγει αυτό. Ενας άλλος πολύ σημαντικός λόγος αφορά τη μετάβαση της Boehringer Ingelheim στην ψηφιακή εποχή. Η Boehringer Ingelheim την υποδέχτηκε για τα καλά μέσα από συνεργασίες κορυφής, όπως με την Google για τη χρήση κβαντικών υπερυπολογιστών με προχωρημένους αλγόριθμους που θα αναζητούν την έγκαιρη διάγνωση και το ιδανικό φάρμακο για την αντιμετώ-

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ πιση ανιάτων νόσων, καθώς και τη συνεργασία με την οφθαλμολογική Zeiss στη χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης για την αντιμετώπιση της απώλειας της όρασης. Μια τέτοια εποχή απαιτεί το πράσινο χρώμα που δίνει την ψηφιακή αίσθηση. Άφησα για το τέλος την αειφόρο ανάπτυξη της εταιρείας. Στις ημέρες μας επιβάλλεται η προστασία του περιβάλλοντος. Δεν είναι σωστό να δημιουργούμε στο περιβάλλον καταστροφές, οι οποίες με τη σειρά τους επιφέρουν προβλήματα στην υγεία των ανθρώπων και των ζώων, τα οποία καλούμαστε να λύσουμε με τα φάρμακά μας και που όσο πιο επιτυχημένα το κάνουμε τόσο συμβάλλουμε στην καταστροφή του περιβάλλοντος. Αυτό τον φαύλο κύκλο, η Boehringer Ingelheim επιθυμεί να τον σπάσει μέσα από το σχεδιασμό πράσινων πολιτικών ανάπτυξης. Στις πολιτικές αυτές, εκτός από την εφαρμογή σύγχρονης τεχνολογίας στα εργοστάσια παραγωγής και τις πολιτικές μείωσης των ρύπων της, η Boehringer Ingelheim αναζητεί πλέον τους πράσινους προμηθευτές προκειμένου να ενδυναμώσει ακόμα περισσότερο το οικοσύστημά της. Για το λόγο αυτόν επέλεξε το πράσινο ως επίσημο χρώμα της.

— Εκτός από το πράσινο χρώμα όμως, ήρθε και το καινούργιο μήνυμα της εταιρείας «Life forward». Μπορείτε να μας πείτε γι’ αυτό; Ο ισχυρισμός αυτός «Life forward» βασίζεται στη θεμελίωση του εταιρικού σκοπού του «μετασχηματισμού της ζωής για τις γενιές» και τονίζει τον τρόπο με τον οποίο η εταιρεία συμπεριφέρεται σε απάντηση στις σημερινές και μελλοντικές προκλήσεις και τον αντίκτυπο των ενεργειών που σκοπεύει να κάνει. Ως βασικός παράγοντας στη βιομηχανία, η Boehringer

Ingelheim αναπτύσσει πρωτοποριακές θεραπείες για μερικές από τις πιο επικίνδυνες & θανατηφόρες παθήσεις. Με την αύξηση των μη μεταδοτικών και λοιμωδών ασθενειών για τους ανθρώπους και τα ζώα, τη γήρανση των πληθυσμών και τη συμπίεση των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης, η εταιρεία αντιμετωπίζει τις ακάλυπτες ιατρικές ανάγκες για τους ανθρώπους και τα ζώα σε βασικούς τομείς, όπως τα καρδιο-νεφρο-μεταβολικά (CRM) νοσήματα, η φλεγμονή, η Ογκολογία και ψυχική υγεία. Έχοντας ως εφόδια ένα τέτοιο pipeline με καινοτόμα φάρμακα που θα κάνουν σημαντικές διαφορές στην υγεία τόσο των ανθρώπων όσο και των ζώων, θέλουμε «να πάμε τη ζωή προς τα εμπρός».

— Και πόσο σίγουρη είναι η Boehringer Ingelheim ότι θα καταφέρει να «πάει τη ζωή μπροστά»; Η εξελιγμένη εταιρική εικόνα εισάγει μια σύγχρονη, ψηφιακή πρώτη εμπειρία που αξιοποιεί την πλούσια, οικογενειακή κληρονομιά της εταιρείας, βασίζεται στην ηγετική προσέγγιση της εταιρείας στον κλάδο της βιομηχανίας, στις συνεργασίες και ενισχύει τη δέσμευσή της για βιωσιμότητα. Ο πυρήνας της εξελιγμένης εταιρικής επωνυμίας είναι: ακλόνητη αισιοδοξία. «Σε ό,τι κάνουμε και λέμε, βλέπουμε θετικά το μέλλον, επειδή γνωρίζουμε ότι μπορούμε να το διαμορφώσουμε, να το επηρεάσουμε προς το καλύτερο, ενώ θέλουμε να εμπνεύσουμε και άλλους να μας ακολουθήσουν, « Έχουμε σχεδόν 140 χρόνια εμπειρίας στη γεμάτη προκλήσεις δυναμική της υγειονομικής περίθαλψης. Και είναι από αυτήν την επίκτητη ανθεκτικότητα που αντλήσαμε την αυτοπεποίθησή μας καθώς και την αυτοπεποίθηση ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε καλύτερα για τις επόμενες γενιές». ■

ΜΑΝΏΛΗΣ ΜΙΤΆΚΗΣ Ο Μανώλης Μιτάκης γεννήθηκε στον Πειραιά το 1965. Είναι φαρμακοποιός, απόφοιτος Φαρμακευτικής του Πανεπιστήμιου της Πάτρας. Είναι διευθυντής Επικοινωνίας & Δημοσίων Σχέσεων στη φαρμακευτική εταιρεία Boehringer Ingelheim και παράλληλα Project Leader στην Ελλάδα του διεθνούς προγράμματος Making More Health. Κατέχει τη θέση του προέδρου της Ακαδημίας Marketing Επαγγελματιών Υγείας, καθώς και τη θέση του αντιπροέδρου της Ελληνικής Εταιρείας Εθνοφαρμακολογίας. Έχει διατελέσει κοσμήτορας του Δ.Σ. της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοποιών. Είναι μέλος της Ελληνικής Φαρμακευτικής Εταιρείας και της Ελληνικής Εταιρείας Φαρμακευτικού Marketing. Έχει ασχοληθεί επισταμένα με την επικοινωνία φαρμακοποιού-ασθεnoύς, έχοντας συγγράψει 5 βιβλία στα γνωστικά πεδία της συμβουλευτικής φαρμακευτικής, της φαρμακευτικής φροντίδας και της φαρμακευτικής επικοινωνίας («Αρχές φαρμακευτικής επικοινωνίας», «Το επείγον στο φαρμακείο», «Αντιμετωπίζοντας τις αλληλεπιδράσεις του φαρμάκου», «Φαρμακοδιατροφική», «Φάρμακα και G-6PD»). Έχει δημοσιεύσει άρθρα για τη φαρμακευτική πολιτική, το φαρμακευτικό marketing και τη συμβουλευτική φαρμακευτική σε εξειδικευμένα περιοδικά του κλάδου, καθώς και άρθρα για την ιστορία του φαρμάκου σε διάφορες εφημερίδες και περιοδικά. Κάνει την εισήγηση στην Εθνοφαρμακολογία στους μεταπτυχιακούς φοιτητές Φαρμακολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.

| 39

O κ. Δημήτρης Καρόκης.

40 |

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΡΟΚΗΣ Ρευματολόγος, πρόεδρος Ελληνικής Ρευματολογικής Εταιρείας & Επαγγελματικής Ένωσης Ρευματολόγων Ελλάδας

Η ΚΑΛΉ ΣΧΈΣΗ ΓΙΑΤΡΟΎ – ΑΣΘΕΝOΎΣ ΕΜΠΕΡΙΈΧΕΙ ΣΥΝΑΠΌΦΑΣΗ ΚΑΙ ΕΝΗΜΕΡΩΜΈΝΗ ΣΥΓΚΑΤΆΘΕΣΗ!

Συνέντευξη στην ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ

ΌΛΑ ΌΣΑ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΊΖΟΥΜΕ για τις ρευματικές παθήσεις και τη σημαντικότητα της καλής σχέσης γιατρού - ασθενούς μάς αναλύει ο Δημήτρης Καρόκης, ρευματολόγος, στρατιωτικός ιατρός ε.α. και πρόεδρος της Ελληνικής Ρευματολογικής Εταιρείας & της Επαγγελματικής Ένωσης Ρευματολόγων Ελλάδας. Παράλληλα μας εξηγεί την ανάγκη εισχώρησης περισσοτέρων ρευματολόγων σε δημόσιες δομές και την παροχή κινήτρων για να υπάρχει κάλυψη σε όλη τη χώρα.

— Κύριε Καρόκη, με αφορμή την πρόσφατη ενημέρωση του κοινού για την Παγκόσμια Ημέρα Αρθρίτιδας έρχεται στο προσκήνιο το σημαντικό κομμάτι

των ρευματικών παθήσεων. Πρωτίστως θα ήθελα να εξηγήσουμε στον κόσμο τι είναι οι ρευματικές παθήσεις, διότι πολλοί τις συγχέουν με τα αρθριτικά που λένε οι ηλικιωμένοι. Ποιες είναι αυτές οι παθήσεις και ποιους αφορούν; Οι ρευματικές παθήσεις, τα «ρευματικά» ή «ρευματισμοί» για τον πολύ κόσμο, είναι οι φλεγμονώδεις και αυτοάνοσες ρευματικές παθήσεις, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η ψωριασική αρθρίτιδα, η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα, ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, το σύνδρομο Sjogren, το σκληρόδερμα, οι αγγειίτιδες, οι μυοσίτιδες κ.ά. Αυτές οι παθήσεις διαφέρουν από τα «αρθριτικά», που είναι η εκφυλιστική αρθρίτιδα, που επισυμβαίνει κυρίως με την πρόοδο της ηλικίας.

— Στην Ελλάδα τι ποσοστό ασθενών με ρευματικές παθήσεις έχουμε; Η ρευματοειδής αρθρίτιδα έχει συχνότητα περίπου 0,8-1%, η ψωριασική αρθρίτιδα και η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα περίπου 0,5-0,7%, ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος και το σύνδρομο Sjogren περίπου 0,4-0,5%, και οι άλλες παθήσεις είναι πιο σπάνιες.

— Όπως αναφέρουν συχνά οι επιστήμονες, τα τελευταία χρόνια έχουν στη φαρέτρα τους αρκετές και πολύ εξειδικευμένες θεραπείες για να αντιμε-

| 41

τωπίσουν τις παθήσεις αυτές. Θα θέλατε να μας εξηγήσετε τι έχουμε στον τομέα θεραπείας και τι αναμένουμε στο άμεσο μέλλον; Τα τελευταία 20-25 χρόνια ζούμε μια πραγματική επανάσταση στη θεραπευτική των ρευματικών νοσημάτων. Η ανακάλυψη και η χρήση των βιολογικών παραγόντων και των νεότερων στοχευμένων μικρομορίων έχουν κυριολεκτικά αλλάξει τη ζωή εκατομμυρίων ρευματοπαθών σε όλον τον κόσμο, καθώς με τα φάρμακα αυτά μπορούμε να φέρουμε την πλειοψηφία των ασθενών σε κατάσταση ύφεσης ή χαμηλής ενεργότητας, να αποφύγουμε τη μόνιμη βλάβη και την αναπηρία, και οι ασθενείς να απολαμβάνουν μια φυσιολογική (ή σχεδόν φυσιολογική) καθημερινότητα. Συνεχώς ανακαλύπτονται και δοκιμάζονται νέα φάρμακα εναντίον διαφόρων μεσολαβητών της φλεγμονής, καθώς κανένα φάρμακο δεν έχει αποδειχθεί να πιάνει όλους τους ασθενείς και πάντα υπάρχουν ανεκπλήρωτες θεραπευτικές ανάγκες. Η πραγματική λύση στο πρόβλημα των ρευματικών νοσημάτων θα ήταν να βρούμε τι είναι αυτό που ξεκινά τη φλεγμονώδη διεργασία, όμως αυτό δεν φαίνεται πιθανό στο άμεσο μέλλον. Γίνονται προσπάθειες να βρεθούν δείκτες που θα μπορούσαν να προσδιορίσουν ποιο φάρμακο θα ήταν το κατάλληλο για κάθε ασθενή.

— Η Ρευματολογία είναι μια ειδικότητα που πέρασε δυσκολίες μέχρι να γίνει γνωστή και αποδεκτή από το κοινό και από την Πολιτεία. Πόσους ρευματολόγους αριθμεί αυτή τη στιγμή η χώρα, σε ποιους τομείς εργάζονται, δηλαδή είναι εύκολο σε όλη την Ελλάδα ο ασθενής να βρει ρευματολόγο σε δημόσια δομή; Τι κενά καλύπτουν και τι χρειάζεται να γίνει ακόμα, δεδομένου ότι δεν έχουμε επίσημη αναγνώριση της Παιδορευματολογίας; Τη στιγμή αυτή στην Ελλάδα έχουμε περίπου 400 ειδικευμένους ρευματολόγους και άλλοι 80 περίπου είναι σε φάση ειδίκευσης. Η μεγάλη πλειοψηφία (περίπου 75-80%) εργάζεται σε ιδιωτικά ιατρεία, ενώ οι υπόλοιποι σε πανεπιστημιακές κλινικές και κλινικές του ΕΣΥ, και σε δομές του ΠΕΔΥ. Ο αριθμός είναι ικανοποιητικός σε αναλογία πληθυσμού, αλλά το πρόβλημα είναι αφενός η γεωγραφική κατανομή, καθώς οι πιο πολλοί ρευματολόγοι βρίσκονται στα μεγάλα αστικά κέντρα (υπάρχουν ολόκληρες πόλεις, νησιά, νομοί και περιφέρειες χωρίς ειδικό ρευματολόγο σε δημόσια δομή ή ελευθεροεπαγγελματία), και αφετέρου η μεγάλη έλλειψη ρευματολόγων σε δημόσιες δομές υγείας. Προφανώς χρειάζονται προσλήψεις ειδικών ρευματολόγων σε δημόσιες δομές υγείας, όπως και η δυνατότητα προσφοράς υπηρε-

42 |

σιών από ελευθεροεπαγγελματίες ρευματολόγους σε δημόσιες δομές, αλλά και η θέσπιση κινήτρων για τη μετάβαση γιατρών στην περιφέρεια.

— Γιατρέ μου, οι πρωτοβουλίες ενημέρωσης των ασθενών είναι σημαντικές. Ωστόσο, η σχέση γιατρού - ασθενούς είναι αυτή που θα μπορούσε να βοηθήσει τον πάσχοντα να είναι συνεπής στη θεραπεία του, να κατανοήσει το πρόβλημά του, να ακολουθήσει πιστά τις οδηγίες και κατ’ επέκταση να έχει μια καλύτερη ποιότητα ζωής; Η σχέση γιατρού - ασθενούς είναι εξαιρετικά σημαντική. Η εποχή της «αυθεντίας» του γιατρού έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Ο σημερινός ασθενής είναι ενημερωμένος και συμμετέχει ενεργά στη θεραπευτική απόφαση (συναπόφαση ή ενημερωμένη συγκατάθεση). Αυτό βοηθά στην καλύτερη συμμόρφωση στη θεραπεία και συνακόλουθα στην καλύτερη έκβαση της νόσου και την ποιότητα ζωής. Ο ασθενής πρέπει να θέτει προς συζήτηση στον γιατρό του όλα τα θέματα που τον απασχολούν στην καθημερινότητά του, δηλαδή την εργασία του, την

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ προσωπική και κοινωνική του ζωή. Από τη μεριά του ο γιατρός πρέπει να δίνει στον ασθενή το χρόνο για μια ειλικρινή και ανοιχτή συζήτηση για όλα τα θέματα που τον απασχολούν και μαζί να θέτουν τους θεραπευτικούς στόχους και να αξιολογούν την αποτελεσματικότητα της θεραπείας.

— Έχει «χτίσει» ο Έλληνας γιατρός μια τέτοιου είδους σχέση με τον ασθενή του; Είμαστε σε καλό δρόμο. Οι δράσεις των συλλόγων ασθενών και της επιστημονικής εταιρείας μας επιδιώκουν να ενημερώσουν και να ενδυναμώσουν τους ασθενείς, ενώ και η νέα γενιά γιατρών είναι πιο δεκτική σε αυτού του είδους τη θεραπευτική σχέση. Ασφαλώς υπάρχει περιθώριο βελτίωσης στον τομέα αυτόν, ενώ θα πρέπει να τονιστεί ότι οι ασθενείς, αν χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο, πρέπει να επιδιώκουν να ενημερώνονται από έγκυρες και αξιόπιστες επιστημονικές ιστοσελίδες, όπως της Ελληνικής Ρευματολογικής Εταιρείας, καθώς και τις ιστοσελίδες των συλλόγων ασθενών.

— Πόσο σημαντική είναι η έγκαιρη διάγνωση σε μια ρευματική πάθηση; Έχουμε καθυστερήσεις στη διάγνωση και, αν ναι, πού οφείλονται κατά τη γνώμη σας; Στα φλεγμονώδη και αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα, η βλάβη των αρθρώσεων και των άλλων οργάνων συμβαίνει στα πρώτα 1-2 χρόνια από την έναρξη των συμπτωμάτων. Η έγκαιρη διάγνωση και η έγκαιρη έναρξη της σωστής θεραπείας είναι το κλειδί για την επιτυχή έκβαση της νόσου και την αποφυγή της μόνιμης βλάβης

και της αναπηρίας. Ατυχώς, αν και έχει γίνει σημαντική πρόοδος στον τομέα αυτόν, υπάρχει ακόμα σημαντική καθυστέρηση στη διάγνωση των ρευματικών νοσημάτων, από αρκετούς μήνες έως και χρόνια, ιδίως σε περιπτώσεις αγκυλοποιητικής σπονδυλίτιδας ή ψωριασικής αρθρίτιδας. Αυτό οφείλεται στην έλλειψη ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού και των ασθενών, αλλά και των ιατρών άλλων ειδικοτήτων που δεν αναγνωρίζουν έγκαιρα τα ύποπτα συμπτώματα και καθυστερούν να παραπέμψουν τον ασθενή στον ειδικό γιατρό, τον ρευματολόγο.

— Πρόσφατα κάνατε μια σημαντική ενέργεια, να δοθούν δωρεάν ραντεβού από τους γιατρούς, ώστε οι ασθενείς που έχουν πρόβλημα και δεν έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν μια επίσκεψη να καταφέρουν τελικά να δουν έναν ειδικό. Έχετε κάποια αποτελέσματα για το πώς ανταποκρίθηκε στην κίνηση αυτή το κοινό; Σαράντα ειδικοί ρευματολόγοι από όλη την Ελλάδα δέχτηκαν να συμμετάσχουν σε αυτή τη δράση, που αποτελεί μέρος της φετινής ενημερωτικής καμπάνιας της Ελληνικής Ρευματολογικής Εταιρείας και Επαγγελματικής Ένωσης Ρευματολόγων Ελλάδος για την Παγκόσμια Ημέρα Αρθρίτιδας (12 Οκτωβρίου), προσφέροντας έναν αριθμό δωρεάν επισκέψεων σε καινούργιους ασθενείς, για το διάστημα 15 έως 30 Οκτωβρίου. Εξετάστηκε σημαντικός αριθμός ασθενών, και η δράση αυτή έτυχε ιδιαίτερα ευμενούς αποδοχής και σχολίων από το κοινό, τους ασθενείς και τον Τύπο. ■

ΔΗΜΉΤΡΙΟΣ ΚΑΡΌΚΗΣ Ο Δημήτριος Καρόκης γεννήθηκε στην Πάτρα το 1967. Είναι απόφοιτος της Ιατρικής Σχολή Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και του Ιατρικού Τμήματος της Στρατιωτικής Σχολής Αξιωματικών Σωμάτων και απόστρατος συνταγματάρχης Υγειονομικού (από το 2010). Ειδικεύθηκε και μετακπαιδεύθηκε στην Παθολογία και Ρευματολογία στο 401 ΓΣΝΑ, στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Πατρών και στο Ρευματολογικό Τμήμα του DudleyGroup of Hospitals, UK. Κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος (MSc) στη Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας, Πανεπιστήμιο Birmingham (UK, 2008), και στη «Διαχείριση Γήρανσης και Χρονίων Νοσημάτων», Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο, 2021. Είναι απόφοιτος του Διεθνούς Μετεκπαιδευτικού Κέντρου Ιατρικού Βελονισμού (Αθήνα, 2004-2006) και μέλος της εκπαιδευτικής ομάδας του Κέντρου. Είναι πιστοποιημένος εκπαιδευτής από την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ρευματολογίας (EULAR, 2016) στην υπερηχογραφία του μυοσκελετικού συστήματος. Έχει υπηρετήσει σε διάφορες θέσεις του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Ρευματολογικής Εταιρείας - Επαγγελματικής Ένωσης Ρευματολόγων Ελλάδος (ΕΡΕ-ΕΠΕΡΕ) ως επικεφαλής ομάδων εργασίας και αντιπρόσωπος σε διεθνή φόρα. Εκλεγμένος πρόεδρος της Εταιρείας για το 2023-24. Έχει συμμετάσχει σε δεκάδες συνέδρια και σεμινάρια της ειδικότητάς του στην Ελλάδα και το εξωτερικό, σε πολλά από αυτά ως ομιλητής και εκπαιδευτής, και είναι συγγραφέας αρκετών επιστημονικών εργασιών, δημοσιευμένων σε ελληνικά και ξενόγλωσσα επιστημονικά περιοδικά. Διατηρεί ιδιωτικό ιατρείο στην Πάτρα και από τις αρχές του 2022 και στη Ναύπακτο.

| 43

Εθνικό Δίκτυο Μονάδων Αυξημένης Φροντίδας για την αντιμετώπιση ασθενών με Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια! Του ΆΡΗ ΜΠΕΡΖΟΒΊΤΗ

ΤΑ ΑΓΓΕΙΑΚΆ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΆ ΕΠΕΙΣΌΔΙΑ (ΑΕΕ) αποτελούν τη δεύτερη συχνότερη αιτία θανάτου και την πιο συχνή αιτία αναπηρίας παγκοσμίως. Στη χώρα μας κάθε χρόνο έχουμε περίπου 57.000 εγκεφαλικά, τα οποία δυστυχώς μέχρι τώρα αντιμετωπίζονται πλημμελώς, είτε γιατί η μεταφορά στο νοσοκομείο δεν γίνεται ταχύτατα είτε γιατί τα νοσοκομεία μας δεν έχουν τη δυνατότητα να διαχειριστούν σωστά το περιστατικό, ενώ στη συνέχεια και από το οικογενειακό περιβάλλον για διάφορους λόγους -κυρίως οικονομικούς- δεν γίνεται σωστή αντιμετώπιση. Το αποτέλεσμα είναι να έχουμε 11.000 θανάτους και περίπου 14.000 παραπληγικούς ανθρώπους. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, το κόστος που σχετίζεται με το εγκεφαλικό στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αυξηθεί στα 60 δισεκατομμύρια ευρώ/έτος, ενώ οι εκτιμήσεις προβλέπουν αύξηση της επίπτωσης (κατά 34%) και του κόστους των εγκεφαλικών (κατά 44%) έως το 2040 λόγω της γήρανσης του πληθυσμού. Ο νόμος που ψηφίσθηκε στη Βουλή με τον τίτλο «Εθνικό Δίκτυο Μονάδων Αυξημένης Φροντίδας για την αντιμετώπιση ασθενών με Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια (ΜΑΦ ΑΕΕ) και άλλες επείγουσες διατάξεις», σύμφωνα με τον υπουργό Υγείας Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, στοχεύει: α) Στη βελτιστοποίηση της πρόληψης, θεραπείας και φροντίδας των ασθενών με Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια (ΑΕΕ) και την άμεση αντιμετώπιση περιστατικών ασθενών που βρίσκονται στην οξεία φάση. β) Στην αύξηση της λειτουργικής ανεξαρτησίας και την αποφυγή σημαντικού βαθμού αναπηρίας με εφαρμογή σύγχρονης θεραπευτικής προσέγγισης. γ) Στη μείωση των ποσοστών θνητότητας και την ελάττωση της διάρκειας νοσηλείας μετά από ΑΕΕ.

44 |

Ειδικότερα, με το νόμο αυτόν δημιουργείται ένα Εθνικό Δίκτυο 19 Μονάδων Αυξημένης Φροντίδας με 6 τουλάχιστον κλίνες ανά μονάδα σε ισάριθμα νοσοκομεία όλων των Υγειονομικών Περιφερειών της χώρας για τη θεραπεία των ασθενών που έχουν υποστεί Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια. Οι συγκεκριμένες Μονάδες Αυξημένης Φροντίδας θα λειτουργούν στο πλαίσιο της Νευρολογικής ή Παθολογικής Κλινικής/Τμήματος του οικείου νοσοκομείου και θα δέχονται αποκλειστικά για νοσηλεία ασθενείς με αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, παρέχοντας εικοσιτετράωρη ιατρονοσηλευτική υποστήριξη και αυξημένες δυνατότητες παρακολούθησης, διαγνωστικών εξετάσεων και θεραπευτικής παρέμβασης. Θα έχουν σκοπό να διασφαλίσουν: τις ζωτικές λειτουργίες του ασθενούς, την έγκαιρη διενέργεια διαγνωστικών εξετάσεων, την παρακολούθηση της πορείας της νόσου, τη διευκόλυνση ειδικών θεραπευτικών παρεμβάσεων, τη διενέργεια γενικών διαγνωστικών και θεραπευτικών παρεμβάσεων, την έναρξη θεραπείας δευτερογενούς πρόληψης, καθώς και τη διεπιστημονική φροντίδα για κινητοποίηση και αποκατάσταση. Ο νόμος προβλέπει ότι συστήνονται και λειτουργούν ΜΑΦ ΑΕΕ ως ειδικές μονάδες στα νοσοκομεία του Εθνικού Συστήματος Υγείας ως εξής: • Στο Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Γ. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ», στο Νευρολογικό Τμήμα.

• Στο Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «ΚΟΡΓΙΑΛΕΝΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΕΙΟ ΕΕΣ», στο Νευρολογικό Τμήμα.

• Στο Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών (ΓΝΑ) «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ», στο Νευρολογικό Τμήμα.

• Στο Γενικό Νοσοκομείο Μυτιλήνης «ΒΟΣΤΑΝΕΙΟ», στο Παθολογικό Τμήμα. Στο Γενικό Νοσοκομείο Ρόδου

| ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΓΕΙΑΣ «ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ», στο Β’ Παθολογικό Τμήμα.

• Στο Γενικό Νοσοκομείο Κοζάνης «ΜΑΜΑΤΣΕΙΟ», στο Παθολογικό Τμήμα.

• Στο Γενικό Νοσοκομείο Λαμίας, στο Νευρολογικό Τμήμα.

• Στο Γενικό Νοσοκομείο Μεσσηνίας, στο Α’ Παθολογικό Τμήμα της οργανικής μονάδας έδρας.

• Στο Γενικό Νοσοκομείο Κέρκυρας, στο Νευρολογικό Τμήμα.

• Στο Γενικό Νοσοκομείο Νίκαιας Πειραιά «ΑΓΙΟΣ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΩΝ» - Γενικό Νοσοκομείο Δυτικής Αττικής «Η ΑΓΙΑ ΒΑΡΒΑΡΑ», στο Νευρολογικό Τμήμα της οργα-

ΠΑ», στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης, στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων και στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου. Στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο που ανήκει στο ΕΚΠΑ η Μονάδα Αγγειακών Εγκεφαλικών Επεισοδίων, όπως προβλέπεται στον αντίστοιχο Κανονισμό Λειτουργίας της Α’ Νευρολογικής Κλινικής του ΕΚΠΑ, θα λειτουργεί εφεξής ως ΜΑΦ ΑΕΕ. Επίσης, στο Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης «ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ» η Μονάδα Αγγειακών Εγκεφαλικών Επεισοδίων (ΑΕΕ), όπως προβλέπεται στο Νευρολογικό Τμήμα της Ιατρικής Υπηρεσίας, θα

νικής μονάδας έδρας. Στα παρακάτω πανεπιστημιακά νοσοκομεία του ΕΣΥ θα λειτουργούν πλέον ως ΜΑΦ ΑΕΕ οι Μονάδες Αγγειακών Εγκεφαλικών Επεισοδίων (ΑΕΕ), όπως προβλέπονται στους αντίστοιχους Κανονισμούς Λειτουργίας των Πανεπιστημιακών Νευρολογικών ή Παθολογικών Κλινικών τους. Συγκεκριμένα: Στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «ΑΤΤΙΚΟΝ», στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Λάρισας, στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Πατρών «ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΒΟΗΘΕΙΑ», στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης «ΑΧΕ-

λειτουργεί εφεξής ως ΜΑΦ ΑΕΕ. ΠΏΣ ΘΑ ΣΤΕΛΕΧΩΘΟΎΝ ΟΙ ΜΑΦ ΑΕΕ Το ιατρικό προσωπικό που κατ’ ελάχιστον απαιτείται ανά 6 κλίνες για τη νοσηλεία των ασθενών σε μία ΜΑΦ ΑΕΕ είναι το εξής: Ένας επιστημονικά υπεύθυνος νευρολόγος ή παθολόγος, ένας επιμελητής νευρολόγος ή παθολόγος, ένας ειδικευόμενος ιατρός Νευρολογίας ή Παθολογίας. Στην αντιμετώπιση των ασθενών με Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο, πέραν των νευρολόγων ή παθολό-

| 45

γων, συμμετέχει και τετραμελής διεπιστημονική ομάδα, η οποία δύναται να περιλαμβάνει τις παρακάτω ειδικότητες από τις υπάρχουσες κλινικές του οικείου νοσοκομείου, όπου οι ειδικότητες αυτές υφίστανται: ακτινολόγος, καρδιολόγος, νευροχειρουργός, αγγειοχειρουργός, ιατρός Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης, επεμβατικός ακτινολόγος, ιατρός ΜΕΘ. Το νοσηλευτικό προσωπικό που κατ’ ελάχιστον απαιτείται ανά 6 κλίνες για τη νοσηλεία των ασθενών σε μία ΜΑΦ ΑΕΕ είναι 10 νοσηλευτές. Το παραϊατρικό προσωπικό που αποτελείται, κατ’ ελάχιστον, από τρεις κλάδους ανά 6 κλίνες για τη νοσηλεία των ασθενών σε μία ΜΑΦ ΑΕΕ είναι: φυσικοθεραπευτές, τουλάχιστον δύο, εργοθεραπευτές, λογοθεραπευτές, ψυχολόγοι. Η στελέχωση των Μονάδων Αυξημένης Φροντίδας Εγκεφαλικών Επεισοδίων για ασθενείς με Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια (ΜΑΦ ΑΕΕ) πραγματοποιείται: με μετακινήσεις προσωπικού από άλλα τμήματα του νοσοκομείου με απόφαση του διοικητή του, με μετακινήσεις προσωπικού μεταξύ νοσοκομείων των Υγειονομικών Περιφερειών (ΥΠΕ) με απόφαση των διοικητών των ΥΠΕ, μέσω ανακατανομής κενών οργανικών θέσεων και με αποσπάσεις ιατρών του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Ωστόσο, ο υπουργός Υγείας δεσμεύτηκε ότι η στελέχωση των Μονάδων δεν θα γίνει εκ των ενόντων, αλλά ότι θα γίνουν προσλήψεις 1.500 γιατρών και

46 |

3.000 νοσηλευτών, μέρος των οποίων θα κατευθυνθεί για τις ανάγκες των συγκεκριμένων Μονάδων. Στο μεταξύ, με κοινή απόφαση του υπουργού Υγείας και του, κατά περίπτωση, αρμόδιου υπουργού, η οποία εκδίδεται μετά από γνώμη του Κεντρικού Συμβουλίου Υγείας (ΚΕΣΥ), θα καθορίζονται οι επιμέρους όροι και οι προϋποθέσεις λειτουργίας Μονάδων Αυξημένης Φροντίδας για ασθενείς με Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια (ΜΑΦ ΑΕΕ), οι τεχνικές προδιαγραφές, ο απαραίτητος τεχνικός εξοπλισμός, η σύνθεση του ιατρικού, νοσηλευτικού και λοιπού προσωπικού, ο κανονισμός εσωτερικής λειτουργίας, οι λεπτομέρειες για τη διοικητική και επιστημονική διεύθυνση των ΜΑΦ ΑΕΕ, ο τρόπος και η διαδικασία εισαγωγής σε αυτές, καθώς και κάθε άλλο θέμα σχετικό με τη λειτουργία και το έργο τους. Παράλληλα, με απόφαση του υπουργού Υγείας, η οποία εκδίδεται μετά από γνώμη του ΚΕΣΥ, καταρτίζεται ο λεπτομερής κατάλογος των ιατρικών πράξεων, που επιτρέπεται να εκτελούνται στις Μονάδες Αυξημένης Φροντίδας για ασθενείς με Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια και προβλέπεται η ιατρική ειδικότητα που διενεργεί τις ανωτέρω πράξεις. Τέλος, ο νόμος αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο με κοινή απόφαση των υπουργών Υγείας, Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και Εσωτερικών, η οποία εκδίδεται μετά από γνώμη του ΚΕΣΥ, να συσταθούν ΜΑΦ ΑΕΕ σε επιπλέον νοσοκομεία για την αντιμετώπιση Αγγειακών Εγκεφαλικών Επεισοδίων. ■

| ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΝΕΑ ΕΡΕΥΝΑ

Υπάρχει ελπίδα ακόμη και σε όσους ασθενείς με εγκεφαλικό φθάνουν αργά στο νοσοκομείο! ΕΊΝΑΙ ΓΝΩΣΤΌ ΌΤΙ Ο ΧΡΌΝΟΣ είναι ζωτικής σημασίας στους ασθενείς με εγκεφαλικό και πως μέσα στις πρώτες 6 ώρες υπάρχουν πολλές πιθανότητες επιβίωσης και αποφυγής της αναπηρίας. Μία νέα μεγάλη διεθνής έρευνα δείχνει ότι ακόμη και όσοι διαγνώστηκαν αργότερα εντός 12 ωρών μπορούν να επωφεληθούν από τη θεραπεία. Τα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν στο Παγκόσμιο Συνέδριο Εγκεφαλικών στο Τορόντο και ταυτόχρονα δημοσιεύθηκαν στο έγκριτο ιατρικό περιοδικό «THE LANSET». Στη μελέτη, η οποία διενεργήθηκε σε Ευρώπη και Καναδά, οι συγγραφείς είναι διεθνώς καταξιωμένοι ειδικοί στη θεραπεία εγκεφαλικών επεισοδίων, μεταξύ των οποίων και ο αν. καθηγητής Νευροακτινολογίας της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Παναγιώτης Παπαναγιώτου. Το εγκεφαλικό επεισόδιο συμβαίνει όταν διακόπτεται η ροή του αίματος σε ένα τμήμα του εγκεφάλου, συχνά οδηγεί σε μόνιμη αναπηρία και μερικές φορές στο θάνατο. Η άμεση θεραπεία στην οξεία φάση του εγκεφαλικού είναι ζωτικής σημασίας. Μια τέτοια θεραπεία, η θρομβεκτομή, περιλαμβάνει τη μηχανική αφαίρεση ενός θρόμβου αίματος στον εγκέφαλο. Η νέα έρευνα λοιπόν έδειξε πως: • Η θρομβεκτομή οδήγησε σε ένα εντυπωσιακό ποσοστό 18,4% περισσότερων ασθενών, που ανέκτησαν την ικανότητα να περπατούν χωρίς βοήθεια τρεις μήνες μετά το εγκεφαλικό τους επεισόδιο.

• Επιπλέον, η θεραπεία συνέβαλε σε σημαντική μείωση των ποσοστών θνησιμότητας κατά σχεδόν 20%. «Αυτά τα εντυπωσιακά αποτελέσματα φέρνουν νέα ελπίδα, ειδικά για τους ασθενείς με εγκεφαλικό επεισόδιο που φτάνουν αργά στο νοσοκομείο και μέχρι τώρα δεν ήταν επιλέξιμοι για αυτή τη θεραπεία», δηλώνει ο καθηγητής Παπαναγιώτου, ένας από τους πρωτεργάτες στο Κέντρο Επεμβατικής Θεραπείας Εγκεφαλικών Επεισοδίων των Πανεπιστημιακών Νοσοκομείων Αρεταίειο/Αιγινήτειο/Αλεξάνδρα. Η νέα έρευνα έχει μεγάλη σημασία και για την Ελλάδα. «Για τη χώρα μας, υπογραμμίζει την επιτακτική ανάγκη να ενσωματώσουμε και να οργανώσουμε αυτή τη θεραπεία σε νοσοκομεία που χειρίζονται σημαντι-

Ο κ. Παναγιώτης Παπαναγιώτου.

κό αριθμό περιστατικών εγκεφαλικού επεισοδίου, διασφαλίζοντας ότι μεγιστοποιούμε τα οφέλη αυτής της επέμβασης», τονίζει ο καθηγητής. Να σημειώσουμε ότι η θρομβεκτομή είναι μια απαιτητική επέμβαση που αναλαμβάνουν εξειδικευμένοι επεμβατικοί νευροακτινολόγοι και ακτινολόγοι. Στην Ελλάδα, διαθέτουμε περιορισμένο αριθμό αυτών των εξειδικευμένων ιατρών. Στα νοσοκομεία που διαθέτουν τέτοιους γιατρούς, συνήθως έναν ή δύο, περιλαμβάνονται, πέρα από το Αρεταίειο, ο Ερυθρός, το «Γεννηματάς», ο «Ευαγγελισμός», το 251 Στρατιωτικό Νοσοκομείο, καθώς και νοσοκομεία στη Θεσσαλονίκη, στη Λάρισα, στην Πάτρα και το Ηράκλειο, τα οποία συμπληρώνονται από ιατρούς και στον ιδιωτικό τομέα. «Δεδομένης της αυξανόμενης ζήτησης για αυτή τη θεραπεία, υπάρχει ουσιαστική ανάγκη για συντονισμό μεταξύ των επεμβατικών ιατρών και την υιοθέτηση ευέλικτων μοντέλων, που έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά στο εξωτερικό, ώστε να διασφαλιστεί ότι αυτή η σωτήρια για τη ζωή θεραπεία θα εφαρμοστεί σε όλους τους ασθενείς που την έχουν ανάγκη», καταλήγει ο κ. Παπαναγιώτου. ■

| 47

ΜΕΓΑΛΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ

50

ΣΕΛΙΔΩΝ

ΣΤΗ ΓΕΝΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ • Ο σημαντικός ρόλος των γενικών/οικογενειακών γιατρών που αποτελούν το πρώτο σημείο επαφής με το σύστημα υγείας για τους περισσότερους ανθρώπους!

• Η σημαντική συμβολή των παθολόγων στη διαχείριση νοσηλευόμενων ασθενών άλλων ειδικοτήτων!

48 |

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΜΟΝΑΔΕΣ ΥΓΕΙΑΣ

| 49

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ

Οι εξαγγελίες για την αύξηση του αριθμού των παθολόγων και γενικών ιατρών! Η ΑΝΑΠΛΗΡΏΤΡΙΑ ΥΠΟΥΡΓΌΣ ΥΓΕΊΑΣ Ειρήνη Αγαπηδάκη ανακοίνωσε τη μεταρρύθμιση που έχει ως στόχο να αυξήσει τον αριθμό των παθολόγων και των γενικών ιατρών στη χώρα μας και να ενισχύσει το θεσμό του προσωπικού ιατρού. Ειδικότερα, ανέφερε ότι «μόλις το 6% των αποφοίτων των ιατρικών σχολών στη χώρα μας επιλέγει την ειδικότητα της Γενικής Ιατρικής και της Παθολογίας, ενώ ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 26%. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να βγαίνουν άγονες οι προκηρύξεις και να υπάρχουν πολλές κενές θέσεις παθολόγων και γενικών ιατρών τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα. Είναι λοιπόν αναγκαίο να δοθούν κίνητρα, ώστε να έχουμε περισσότερους ιατρούς αυτών των ειδικοτήτων στη χώρα μας». Στο πλαίσιο αυτό θα γίνουν άμεσα οι εξής παρεμβάσεις: • Αναβαθμίζεται η υποχρεωτική υπηρεσία των νέων ιατρών: Καταργείται ο αναχρονιστικός θεσμός της υποχρεωτικής υπηρεσίας ιατρών υπαίθρου (γνωστού και ως «αγροτικό») και θεσμοθετείται η υποχρεωτική θητεία προσωπικού ιατρού, η οποία θα διαρκεί ένα έτος και θα πραγματοποιείται τόσο σε αστικές όσο και σε ημιαστικές και αγροτικές περιοχές. Έτσι, οι νέοι ιατροί, μετά την ολοκλήρωση των σπουδών τους και την απόκτηση άδειας άσκησης επαγγέλματος, θα υπηρετούν ως προσωπικοί ιατροί. Με αυτόν τον τρόπο θα καλυφθεί το σύνολο του πληθυσμού της χώρας με προσωπικούς ιατρούς.

• Δίνονται κίνητρα στους νέους ιατρούς ώστε να επιλέξουν την ειδικότητα της Γενικής Ιατρικής ή της Παθολογίας: Μετά την υποχρεωτική τους θητεία (12μηνη) ως προσωπικοί ιατροί, οι νέοι γιατροί που θα επιλέξουν την ειδικότητα της Γενικής Ιατρικής ή Παθολογίας θα λαμβάνουν 30.000 καθαρές αποδοχές (45.000 μικτές) πλέον όσων προβλέπονται, ενώ παράλληλα θα έχουν και σημαντικά επιστημονικά και επαγγελματικά κίνητρα. Με αυτόν τον τρόπο, από το 6% που είναι

50 |

H κ. Ειρήνη Αγαπηδάκη.

σήμερα, υπολογίζεται ότι θα προσεγγισθεί σε βάθος 4ετίας ο ευρωπαϊκός μέσος όρος, που είναι 26%, και σταδιακά θα καλυφθούν οι ανάγκες της χώρας μας σε γενικούς ιατρούς και παθολόγους, τόσο στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας όσο και στα νοσοκομεία. Είναι η πρώτη φορά που παρέχονται κίνητρα σε νέους ιατρούς, ώστε να σταδιοδρομήσουν επαγγελματικά και να παραμείνουν στη χώρα μας.

• Υλοποιείται στοχευμένο πρόγραμμα επαναπατρισμού γενικών ιατρών και παθολόγων από την Κύπρο και τη Μεγάλη Βρετανία, το οποίο περιλαμβάνει συγκεκρι-

| AΦΙΕΡΩΜΑ μένα κριτήρια και προϋποθέσεις και παρέχει ισχυρά επιστημονικά και οικονομικά κίνητρα (ενδεικτικά, οι ετήσιες οικονομικές απολαβές θα κυμαίνονται από 100.000 έως 150.000 ευρώ και θα συνοδεύονται από μειωμένη φορολόγηση, η οποία είναι ήδη σε ισχύ για όσους επιστήμονες επιλέγουν τον επαναπατρισμό τους). Η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας ανέφερε επίσης ότι, σε συνεργασία με το υπουργείο Παιδείας και την ακαδημαϊκή κοινότητα, δρομολογείται η ανάπτυξη Πανεπιστημιακών Μονάδων Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, ώστε να ενισχυθεί η εκπαίδευση των γενικών ιατρών, των παθολόγων, αλλά και άλλων επαγγελματιών υγείας στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, ώστε

να παρέχουν πιο αποτελεσματικές υπηρεσίες και να αποκτήσουν νέες δεξιότητες και γνώση, σύμφωνα με τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές. Επιπλέον, θεσμοθετείται ο ρόλος του Συντονιστή Φροντίδας (Patient Navigator), ο οποίος θα συνδράμει τον προσωπικό ιατρό στην καθημερινή του εργασία και θα διευκολύνει τους ασθενείς στην πλοήγησή τους στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, ενώ παράλληλα θα διασφαλίζει την ολιστική κάλυψη των αναγκών τους, μέσω π.χ. της διασύνδεσής τους με τις κοινωνικές υπηρεσίες κ.ά. «Στόχος του υπουργείου Υγείας μέσα από όλες αυτές τις παρεμβάσεις που περιλαμβάνει η νέα μεταρ-

ρύθμιση είναι η ενίσχυση του θεσμού του προσωπικού ιατρού και η δημιουργία νέας δεξαμενής γενικών ιατρών και παθολόγων, προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες υγείας των πολιτών σε κάθε γωνιά της χώρας», κατέληξε η κ. Αγαπηδάκη. Οι παραπάνω εξαγγελίες της κ. Αγαπηδάκη -και ειδικά αυτές που αφορούν στις οικονομικές απολαβές της τάξης 100.000-150.000 ευρώ σε όσους γιατρούς επαναπατριστούν και γίνουν οικογενειακοί- συνάντησαν τις έντονες αντιδράσεις των νοσοκομειακών γιατρών, αλλά και των επιστημονικών φορέων της γενικής Ιατρικής και της Παθολογίας. ■

| 51

ΠΡΩΤΟΒΆΘΜΙΑ ΦΡΟΝΤΊΔΑ ΥΓΕΊΑΣ

Η μεγάλη πρόκληση του συστήματος υγείας στην Ελλάδα, από την εμπειρία στην τεκμηριωμένη γνώση και εφαρμογή! ρες κυβερνήσεις συνάντησαν σοβαρές δυσκολίες στην εφαρμογή και την ολοκλήρωσή τους. Εκτός όμως από τις αντιστάσεις και τα εμπόδια στην εφαρμογή, εξακολουθεί να υπάρχει σοβαρό έλλειμα στη συμφωνία για το περιεχόμενο, τις μεθόδους και τις πρακτικές, παρά τα εξαιρετικά κείμενα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), τις σημαντικές αρχές που έχει διακηρύξει, αλλά και τον υψηλό οραματισμό που ανακοινώθηκε στη διακήρυξη της Astana (2018).

Γράφει ο ΧΡΗΣΤΟΣ ΛΙΟΝΗΣ, ομότιμος καθηγητής Γενικής Ιατρικής και ΠΦΥ, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Κρήτης.

Η ΠΡΩΤΟΒΆΘΜΙΑ ΦΡΟΝΤΊΔΑ ΥΓΕΊΑΣ (ΠΦΥ) είναι στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης για την Yγεία τόσο διεθνώς (Horton, 2023) όσο στην Ελλάδα, αφού η πανδημία COVID-19 ενεργοποίησε την ανάγκη ανάπτυξης ανθεκτικών συστημάτων υγείας με κύρια αναφορά στην ΠΦΥ εδώ και χρόνια, και αυτό είναι φυσικό, αφού σημαντικές παρεμβάσεις που υλοποιήθηκαν από διάφο-

52 |

Η ΚΑΤΆΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΆΘΜΙΑ ΦΡΟΝΤΊΔΑ ΥΓΕΊΑΣ ΣΤΗ ΧΏΡΑ ΜΑΣ - ΑΝΑΦΟΡΆ ΣΤΑ ΕΛΛΕΊΜΜΑΤΆ ΤΗΣ Οι βασικές διαπιστώσεις και μια πρώτη ανάλυση της κατάστασης στην ΠΦΥ αποτυπώνονται στο Πλαίσιο Ι και αντλούνται από την έκδοση της διαΝΕΟσις με τίτλο «Το Νέο ΕΣΥ: Η Ανασυγκρότηση του Εθνικού Συστήματος Υγείας» (Τούντας και συν. 2020). Στο ίδιο κείμενο γίνεται αναφορά στα ελλείμματα στην πρόσβαση, στη συνέχεια στη φροντίδα, στο συντονισμό και στη διασύνδεση. Το μεγάλο όμως έλλειμμα στη διασύνδεση και στη λειτουργική ολοκλήρωση καταγράφεται στη φροντίδα ασθενών με χρόνια νοσήματα σε προχωρημένο στάδιο, που αναζητούν υπηρεσίες υποστήριξης στο σπίτι, ανακούφισης του πόνου και παρηγορητικής φροντίδας, καθώς και αποκατάστασης μετά από μείζονες χειρουργικές επεμβάσεις. Στο κείμενο αυτό υπογραμμίζεται ότι απουσιάζουν οι δομές εξωνοσοκομειακής υποστήριξης και οι διεπιστημονικές ομάδες που θα συνέδεαν τις υπηρεσίες ΠΦΥ με αυτές της νοσοκομειακής φροντίδας και θα στήριζαν τις οικογένειες και τους φροντιστές των χρόνιων ασθενών. Επιπλέον, απουσιάζει από τον όλο σχεδιασμό η διαμόρφωση του μονοπατιού πρόσβασης των πολιτών στο σύστημα υγείας τόσο κατά την πρώτη επαφή όσο και σε επόμενα στάδια, καθώς και της ενσωμάτωσης των προσδοκιών και αναγκών τους στο σύστημα υγείας (Lionis et al., 2018).

| AΦΙΕΡΩΜΑ Ακόμη στην έκδοση της διαΝΕΟσις παρουσιάζονται οι βασικές προκλήσεις από τις υπηρεσίες ΠΦΥ σήμερα και ανάμεσα σε αυτές ο ορισμός του οικογενειακού ιατρού και της ομάδας υγείας με όρους υποχρεώσεων και συμβολαίου, που περιλαμβάνει και την αποζημίωση και κινητοποίησή του. Επιπρόσθετα στα παραπάνω, στις προκλήσεις που σήμερα αντιμετωπίζουν οι υπηρεσίες ΠΦΥ είναι: α) Η ενσωμάτωση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας στην ΠΦΥ θα μπορούσε να εξασφαλίσει έναν βιώσιμο τρόπο διαχείρισης της αξιολόγησης, της διάγνωσης, της θεραπείας και της υποστήριξης των ατόμων με διαταραχές ψυχικής υγείας, με μείωση του στίγματος και

σίες υγείας και φροντίδας. Η αξιοποίηση δεδομένων στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας θα μπορούσε να διευκολύνει την παρακολούθηση της υγείας του πληθυσμού και των λειτουργιών του συστήματος υγείας, καθώς και να υποστηρίξει τον στρατηγικό σχεδιασμό και τον καθορισμό προτεραιοτήτων σε τοπικό και εθνικό επίπεδο. Η ανάπτυξη τυποποιημένων πρωτοκόλλων επικοινωνίας με την κατάλληλη διαλειτουργικότητα για την ανταλλαγή δεδομένων για τη σύνδεση της ΠΦΥ με τις υπηρεσίες ΔΥ, ψυχικής υγείας, νοσοκομειακής φροντίδας και αυτών που προσφέρονται από την κοινότητα είναι υψηλής προτεραιότητας για την παροχή πληροφοριών υγείας για την ενημέρωση των πολιτι-

σεβασμό στην αξιοπρέπειά τους. β) Η συλλογή και η ανταλλαγή δεδομένων στην ΠΦΥ είναι απαραίτητες για την αξιολόγηση και σύγκριση της ποιότητας της περίθαλψης και της φροντίδας, τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση των ανισοτήτων, την αποτελεσματική κατανομή πόρων και την καλύτερη κάλυψη των αναγκών των τοπικών κοινωνιών σε υπηρε-

κών σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο. γ) Η υποστήριξη των ασθενών με χρόνια νοσήματα και ευαλωτότητα από κατευθυντήριες γραμμές σύγχρονες με αυτές της Ευρώπης, με τη συμπερίληψη και των προσώπων που αναφέρονται σε πρόσφυγες και μετανάστες, αλλά και μετακινουμένους πληθυσμούς. δ) Εξίσου αναγκαίος κρίνεται και ο ψηφιακός με-

| 53

Η ανάγκη συζήτησης μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης που θα καλύψει δράσεις δημόσιας υγείας, ψυχικής υγείας και κοινωνικής φροντίδας μοιάζει ως επείγουσα προτεραιότητα στη νέα πολιτική υγείας και θα πρέπει να εξεταστεί έστω και με όρους λειτουργικής διασύνδεσης.

τασχηματισμός στην ΠΦΥ, με τις δυνατότητες που δίνονται μέσω των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) με υπηρεσίες Τηλεϊατρικής και τηλεσυμβουλευτικής, δεδομένης της πρόκλησης όσον αφορά στην πρόσβαση στη νησιωτική και ηπειρωτική Ελλάδα, σε απομακρυσμένα ή δυσπρόσιτα μέρη και με γνώμονα τις τοπικές ανάγκες σε αστικό και αγροτικό περιβάλλον. Σε ένα άρθρο σύνταξης του περιοδικού «Αρχεία Ελληνικής Ιατρικής» που δημοσιεύτηκε στις αρχές του 2020 (Lionis, 2020), γίνεται αναφορά ότι οι υπηρεσίες ΠΦΥ στη χώρα μας φαίνεται ότι δεν συναντούν όλες τις ομάδες ασθενών που περιλαμβάνονται στην περιοχή ευθύνη τους παρά μόνο αποσπασματικά. Ειδικά για τα άτομα με εξαρτήσεις και άλλες ψυχικές διαταραχές, ο ρόλος της ΠΦΥ είναι καθοριστικός, καθώς έχει επιβεβαιωθεί ότι συμβάλλει τόσο στη βελτιστοποίηση της διαχείρισης των πόρων και της ποιότητας ζωής των ατόμων όσο και στην αποτροπή του «στίγματος» που συχνά συνοδεύει τις διαταραχές αυτές (Σουλιώτης και συν. 2014). Σημαντική επίσης πληροφορία για τις δυνατότητες, αλλά και τα προβλήματα που συναντούν οι υπηρεσίες ΠΦΥ όσον αφορά την κάλυψη των αναγκών σε υπηρεσίες υγείας και φρoντίδας μπορούμε να λάβουμε από δημοσιευμένες εργασίες του Πανεπιστημίου Κρήτης σχετικές με την καρδιαγγειακή νόσο, τα χρόνια αναπνευστικά νοσήματα, τον καρκίνο και τα νευροεκφυλιστικά νοσήματα [Anastasaki et al., 2020, Anastasaki et al., 2019, Lionis et al., 2020, Sifaki-Pistola et al., 2018, Bertsias et al., 2020(a), Bertsias, et al., 2020(b)]. Διαφαίνεται ότι ένα αποτελεσματικό σύστημα ΠΦΥ θα πρέπει να περιλαμβάνει ένα σαφώς προσδιορισμένο ρόλο του γενικού/οικογενειακού γιατρού με αναφορά στις υποχρεώσεις του, που θα πρέπει να εξειδικεύονται σε ένα συμβόλαιο, που περιλαμβάνει μετρήσιμες δεσμεύσεις με δυνατότητα αποζημίωσης των επιτεύξεών του και σε αυτό περιλαμβάνονται και δράσεις ΔΥ (Souliotis and Lionis, 2004). Έτσι, θα μπορούσε να

54 |

αντιμετωπισθεί το έλλειμμα στην ολοκληρωμένη φροντίδα για τη διαχείριση των χρόνιων νοσημάτων και της ευαλωτότητας, που έχει επισημανθεί στη χώρα μας από παλιά (Tsiachristas et al., 2015). Η ΔΙΑΣΎΝΔΕΣΗ ΤΗΣ ΠΦΥ ΜΕ ΤΗ ΔΗΜΌΣΙΑ ΥΓΕΊΑ Η ΣΗΜΕΡΙΝΉ ΠΡΌΚΛΗΣΗ Η ανάγκη συζήτησης μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης που θα καλύψει δράσεις δημόσιας υγείας, ψυχικής υγείας και κοινωνικής φροντίδας μοιάζει ως επείγουσα προτεραιότητα στη νέα πολιτική υγείας και θα πρέπει να εξεταστεί έστω και με όρους λειτουργικής διασύνδεσης. Ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Public Health Panorama» (Lionis et al, 2018) προσέγγισε τη διασύνδεση της δημόσιας υγείας με την ΠΦΥ μέσα από την ερευνητική δραστηριότητα της Κλινικής Κοινωνικής και Οικογενειακής Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης. Ανάμεσα στις κύριες προκλήσεις για την καθιέρωση της ολοκληρωμένης και εστιασμένης στα πρόσωπα ΠΦΥ περιλαμβάνουν τους οικογενειακούς ιατρούς, την τεχνολογία τη σχετική με την πληροφορία και την επικοινωνία, την πρόληψη και τη διαχείριση των χρόνιων νοσημάτων και των προσφύγων και μεταναστών και στη διασύνδεση αυτή η ομάδα υγείας των δομών ΠΦΥ θα πρέπει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο, και απαιτείται αρκετή συζήτηση για τους ρόλους, τη λειτουργία και την εκπαίδευση των μελών της (AHRQ 2016). Συχνά δηλώνεται ότι οι υπηρεσίες μας δεν εστιάζονται στην πρόληψη της νόσου και στην προαγωγή της υγείας. Αυτό μοιάζει να είναι αλήθεια και, όπως φαίνεται σε πρόσφατη δημοσίευση, οι ιατροί στην ΠΦΥ, αν και αναγνωρίζουν τη σημασία της επιλεγμένης διαλογής για την εκτίμηση του καρδιαγγειακού κινδύνου και μάλιστα το θεωρούν μέρος των υποχρεώσεων τους, εντούτοις σε μεγάλο ποσοστό δεν το εφαρμόζουν [de Waard et al., 2018(a), de Waard et al., 2018(b)]. Ανάλογα είναι και τα ευρήματα από τη μελέτη των Bertsias et al (2020 a and b) σε σχέση με τη χρήση

| AΦΙΕΡΩΜΑ

διαγνωστικών κλιμάκων για την εκτίμηση των διανοητικών (cognitive) διαταραχών στην ΠΦΥ. Η συμμετοχή του επαγγελματία υγείας στο σχεδιασμό προγραμμάτων και υπηρεσιών πρόληψης και προαγωγής της υγείας μοιάζει να είναι σημαντικός, και η χώρα μας δεν έχει πολλά δημοσιευμένα αποτελέσματα στην αλλαγή της συμπεριφοράς με παρεμβάσεις από την ομάδα υγείας στην ΠΦΥ. Η ανάγκη σχεδιασμού και εφαρμογής προγραμμάτων αλλαγής της συμπεριφοράς, με εστίαση στην έννοια του αντιλαμβανόμενου κινδύνου (Brow 2014) και στους μείζονες παράγοντες κινδύνου, και η μετεγγραφή τους σε προγράμματα εκπαίδευσης των επαγγελματιών ΠΦΥ είναι πρόδηλες και επιτακτικές. Ένα ψηφιακό πρόγραμμα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης έχει αξιοποιήσει την εμπειρία που αποκτήθηκε από εφαρμογές ευρωπαϊκών προγραμμάτων και θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για το σκοπό αυτόν. Πληθυσμοί - στόχοι στους οποίους θα μπορούσε να εξετασθεί η συνέργεια της ΠΦΥ και της ΔΥ είναι αυτοί των ηλικιωμένων ατόμων, των προσφύγων/μεταναστών (Lionis et al, 2016, Papadakaki et al., 2017, Lionis et al., 2018, Mechili et al., 2018), εγκύων γυναικών (Vivilaki et al., 2009, Vivilaki et al., 2010) και γενικά ευάλωτων ομάδων, ένα θέμα που γίνεται μετά την πανδημία ακόμα πιο επίκαιρο και επείγον όσο ποτέ. Τα ζητήματα της εγγραμματοσύνης και της αντίλη-

ψης του κινδύνου συζητήθηκαν αρκετά στην πανδημία COVID-19 και χρειάζεται αρκετή συζήτηση η ανάπτυξη ενός στρατηγικού σχεδίου για την προσέγγιση των πολιτών στην προσπάθεια αλλαγής της συμπεριφοράς τους αναφορικά με τον εμβολιασμό (Priesemann et al., 2021). Η σημερινή πανδημία αποτελεί επίσης μια αφορμή για τη συζήτηση του ρόλου της ΠΦΥ στην επιδημιολογική επιτήρηση, αλλά και στην αλλαγή της συμπεριφοράς των πολιτών και τον εμβολιασμό τους. Τα πρώτα δημοσιευμένα αποτελέσματα από τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι υπηρεσίες ΠΦΥ στην πανδημία και τις ανάγκες μετασχηματισμού τους μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν [Wamat et al., 2021(a), Wanat et al., 2021(b), van de Velden et al., 2021]. Δεν είναι μόνο ο ασθενής, αλλά και η οικογένειά του που δεν τυχαίνει συχνά της προσοχής που χρειάζεται, παρόλο που ο όρος οικογενειακός ιατρός παρουσιάζεται συχνά σε κείμενα και σε νομοθετικές διατάξεις. Η ιατρική εκπαίδευση δεν περιλαμβάνει στο πρόγραμμά της εκπαίδευση στις τεχνικές αλλαγής προσέγγισης της οικογένειας, τους κύκλους ανάπτυξης που αυτή διέρχεται, τα οικογενειακά δυναμικά, τις αλλαγές που υφίσταται όταν μέλος της παρουσιάσει χρόνιο νόσημα ή όταν συμβεί θάνατος. Τέλος, στο σχέδιο δράσης για τη δημόσια υγεία στον 21ο αιώνα και στο πλαίσιο μιας πρωτοβουλίας του ιδρύματος Μποδοσάκη κατατέθηκαν συγκεκριμέ-

| 55

Η αξιοποίηση δεδομένων στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας θα μπορούσε να διευκολύνει την παρακολούθηση της υγείας του πληθυσμού και των λειτουργιών του συστήματος υγείας, καθώς και να υποστηρίξει τον στρατηγικό σχεδιασμό και τον καθορισμό προτεραιοτήτων σε τοπικό και εθνικό επίπεδο. νες προτάσεις της δημόσιας υγείας με την ΠΦΥ (2022). Οι προτάσεις αυτές αξίζει να μελετηθούν και να μετεγγραφούν σε πρακτικές και πολιτικές. Η ΣΥΖΉΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΌ ΚΑΙ ΤΟΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΌ ΙΑΤΡΌ Προσωπικός και οικογενειακός γιατρός, δύο όροι που έχουν προκαλέσει αρκετή συζήτηση και αναστάτωση σε μέσα ενημέρωσης τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας. Φοβάμαι ότι η αναφορά στον οικογενειακό ιατρό έχει χάσει μεγάλο μέρος της δυναμικής και του περιεχομένου που ο όρος αυτός περικλείει, αφού ούτε οι υπηρεσίες υγείας σχεδιάστηκαν για να προσεγγίζουν την οικογένεια, αλλά και ούτε η εκπαίδευση των γενικών/οικογενειακών ιατρών είναι προσανατολισμένη στην οικογένεια και στη φροντίδα υγείας της. Η προσέγγιση του προσωπικού ιατρού με ιατρό ειδικευμένο στη Γενική/Οικογενειακή Ιατρική κατά πρώ-

56 |

το λόγο και στον παθολόγο κατά δεύτερο λόγο, μέσα στις σημερινές συνθήκες, όπως αυτές εξελίχθηκαν στη χώρα μας, μοιάζει περισσότερο ρεαλιστική και η επιτυχία της θα εξαρτηθεί από πολλούς παράγοντες. Η διαμόρφωση ενός συμβολαίου με αναφορά στις υποχρεώσεις και στις υπηρεσίες που θα αναλάβει ο προσωπικός ιατρός μοιάζει απαραίτητη και συγχρόνως αναμένεται να συμβάλει στην αξιολόγηση και γιατί όχι στην αποζημίωσή του, με βάση συμφωνημένους δείκτες αποζημίωσης (pay for performance). Στην αξιολόγησή του πρέπει να συμμετάσχει ενεργά και ο εγγεγραμμένος ασθενής, ώστε σε επόμενους κύκλους η διαδικασία αυτή αναμένεται να συμβάλει στη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών ΠΦΥ, αλλά και του αποτελέσματός τους. Το κύριο θέμα που θα πρέπει να μας απασχολήσει στη χώρα μας είναι οι δεσμεύσεις που θα αναλάβει ο προσωπικός ιατρός και σε ποιο βαθμό αυτές θα έχουν

| AΦΙΕΡΩΜΑ αντιστοίχιση στα μείζονα προβλήματα υγείας (και ανάγκες) του πληθυσμού που θα καλύψει. Φυσικά, ένας τέτοιος σχεδιασμός προϋποθέτει μία συστηματική εκτίμηση των αναγκών υγείας του πληθυσμού, όπως αυτές έχουν μετεγγραφεί σε εθνικούς και περιφερειακούς στόχους. Μια τέτοια αναφορά στις δεσμεύσεις του γιατρού της ΠΦΥ συνεπάγεται συμβολαιακές πρακτικές, αλλά και διαδικασίες αξιολόγησης της ποιότητας της παρεχόμενης φροντίδας τόσο από τις υπηρεσίες υγείας όσο και από τον γιατρό. Η αξιολόγηση της ποιότητας των υπηρεσιών ΠΦΥ αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο στην ανάπτυξη ενός σύγχρονου και αποδοτικού συστήματος υγείας, που θα βασιστεί σε αρχές που έχουν προταθεί από τον ΠΟΥ. ΟΙ ΝΈΕΣ ΠΡΟΚΛΉΣΕΙΣ ΣΕ ΜΙΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΜΈΝΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΉ Γίνεται αρκετή συζήτηση για τη χρήση των νέων τεχνολογιών και ιδιαίτερα της Τεχνητής Νοημοσύνης και της Μοριακής Γενετικής, ενώ συγκεκριμένη κριτική διατυπώνεται για τους κινδύνους από την εφαρμογή τους, ιδιαίτερα όσον αφορά στη σχέση ιατρού και ασθενούς. Η χρήση τους σήμερα αποτελεί μια πρόκληση στις επιστήμες σήμερα, αλλά και για την ΠΦΥ και τη Γενική/ Οικογενειακή Ιατρική που θα πρέπει να διαμεσολαβήσει στην τήρηση πολλών προϋποθέσεων, όπως τη συμ-

μετοχή των ασθενών και των πολιτών γενικότερα στο σχεδιασμό και την ανάπτυξή τους, την εκπαίδευση των επαγγελματιών στην εφαρμογή τους και την αξιοποίησή τους στη μείωση των ανισοτήτων και του κόστους των υπηρεσιών υγείας. Πολλά είναι ακόμη τα μαθήματα για την ΠΦΥ που αφήνει αυτή η περίοδος των πολλαπλών κρίσεων, της πανδημίας, της οικολογικής και ενεργειακής κρίσης, των πολέμων και της βίας, της ψυχικής κρίσης. Η περίοδος αυτή προσκαλεί σε πολλές αλλαγές στο σημερινό ευρύ κοινωνικό, πολιτισμικό, θεσμικό και οικονομικό πλαίσιο, πάνω στο οποίο θα πρέπει να στηθεί ο νέος ιστός ενός σύγχρονου, αποτελεσματικού, δίκαιου και ανθεκτικού συστήματος υγείας. Οι επαγγελματίες υγείας στην ΠΦΥ και ο γενικός/οικογενειακός ιατρός δεν θα πρέπει να λείψουν από τη διαχείρισή τους. Σημειώσεις: Το παρόν κείμενο αποτελεί σύνθεση από πολλά κείμενα που κατατέθηκαν σε ομάδες εργασίας, επιτροπές αλλά και σε προσωπικές συνεντεύξεις που δημοσιεύθηκαν σε ηλεκτρονικά ή μη περιοδικά. Θα ήθελα ιδιαίτερα να ευχαριστήσω όλους εκείνους που με δίδαξαν όχι μόνο με τη γνώση τους, αλλά και τη συνεργασία και την υπομονή τους σε μια περίοδο που συνέβαλε να αναγνωρίσω τα μυστικά και τις χαρές της ζωής. ■

ΧΡΉΣΤΟΣ ΛΙΟΝΉΣ Ο Χρήστος Λιονής υπηρέτησε ως καθηγητής Γενικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης από το 1994 μέχρι τον Αύγουστο του 2022. Τον Ιανουάριο του 2023 έλαβε τον τίτλο του ομότιμου καθηγητή του Πανεπιστημίου Κρήτης. Από τη θέση του επισκέπτη καθηγητή Γενικής Ιατρικής υπηρετεί το Ινστιτούτο Υγείας και Ιατρικής του Πανεπιστημίου Linkoping Σουηδίας μέχρι σήμερα. Στο εξωτερικό διετέλεσε μέλος του Δ.Σ. της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Γενικής Ιατρικής και αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Δικτύου Έρευνας στη Γενική Ιατρική. Διατελεί μέχρι σήμερα διευθυντής ή αναπληρωτής διευθυντής σύνταξης σε διεθνή περιοδικά και μέλος διοικητικών συμβουλίων ευρωπαϊκών δικτύων σχετικών με τη Γενική/Οικογενειακή Ιατρική. Ερευνητικές του προτάσεις έχουν χρηματοδοτηθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση και έχει δημοσιεύσει περί τα 444 άρθρα σε ξενόγλωσσα περιοδικά που παρουσιάζονται στο PubMed με απήχηση που εκτιμάται ως h-index 62, i-10 index 332 και συνολικό αριθμό αναφορών 38.471 (AD Scientific Index 26 Σεπτεμβρίου 2023). Ο κ. Λιονής έχει αναγνωρισθεί ως fellow από το Βασιλικό Κολέγιο των Γενικών Ιατρών της Μεγάλης Βρετανίας (2009), από την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Καρδιολογίας (2017) και την Παγκόσμια Εταιρεία Γενικής/ Οικογενειακής Ιατρικής (2016). Ορίστηκε μετά από επιλογή (2019) μέλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων για την Επένδυση στην Υγεία (European Commission Expert Panel on Effective Ways of Investing in Health) μέχρι την ολοκλήρωση της θητείας της στο τέλος του 2022. Το 2021 ο κ. Λιονής ορίστηκε τακτικό μέλος της Εθνικής Επιτροπής Ψυχικής Υγείας του υπουργείου Υγείας, ενώ από το τέλος του ίδιου έτους υπηρετεί μέχρι σήμερα ως μέλος στην Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής και Τεχνοηθικής. Το ίδιο έτος εκλέχθηκε πρόεδρος της Επιτροπής της Ψυχικής Υγείας (Working Party on Mental Health) της Παγκόσμιας Εταιρείας Γενικής/Οικογενειακής Ιατρικής (WONCA). Το 2022 επίσης επιλέχθηκε ως μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου για τα Εμβόλια του Ευρωπαϊκού Γραφείου για τα Φάρμακα (European Medicines Agency of Medicines).

| 57

«ΠΡΟΣΩΠΙΚΌΣ ΓΙΑΤΡΌΣ ΓΙΑ ΌΛΟΥΣ», ένα μεγάλο άλμα προς μια οργανωμένη ΠΦΥ!

Γράφει ο ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΦΡΑΓΚΟΥΛΗΣ, MD, MΗΑ, γενικός/οικογενειακός ιατρός, γεν. γραμμ. Ελληνικής Ακαδημίας Γενικής/ Οικογενειακής Ιατρικής & ΠΦΥ, αν. αρχίατρος ΕΔΟΕΑΠ.

«ΠΡΟΣΩΠΙΚΌ ΓΙΑΤΡΌ ΓΙΑ ΌΛΟΥΣ τους πολίτες» ευαγγελίστηκε ο Ν. 4931/2022, πλησιάζοντας σημαντικά να απαντήσει στο πάγιο αίτημα της Ελληνικής Γενικής/Οικογενειακής Ιατρικής για «Οικογενειακό Ιατρό για όλους τους πολίτες». Φιλοδοξεί κάθε πολίτης να έχει ανεμπόδιστη πρόσβαση στον γιατρό του, το σημείο πρώτης επαφής του με το σύστημα υγείας και για οποιοδήποτε πρόβλημα υγείας. Κάθε γιατρός αναλαμβάνει την ευθύνη για την υγεία διακριτού πληθυσμού. Η κάλυψη των πολιτών >16 ετών έχει φθάσει στο 55% και στις ηλικίες που γίνεται η μεγαλύτερη χρήση υπηρεσιών φθάνει το

58 |

75% (>70 ετών) και το 68% (50-69 ετών). Οι υπηρεσίες που καλείται να προσφέρει ο προσωπικός γιατρός (ΠΙ) στους ασθενείς της λίστας του περιλαμβάνουν τη διαχείριση των πλέον συχνών χρόνιων νοσημάτων και καταστάσεων στην κοινότητα και των μειζόνων παραγόντων κινδύνου, την εφαρμογή και παρακολούθηση των προγραμμάτων εμβολιασμού, την παραπομπή των ασθενών όταν είναι απαραίτητο σε άλλους ειδικούς ιατρούς και σε άλλα επίπεδα περίθαλψης, καθώς και σε διαγνωστικές εξετάσεις, συμπεριλαμβανομένων των προληπτικών και προσυμπτωματικών ελέγχων, όπως ορίζουν κατευθυντήριες γραμμές και πρωτόκολλα, το συντονισμό της φροντίδας, την υποστήριξη, τον προσανατολισμό και την υπεύθυνη καθοδήγηση των ασθενών μέσα στο σύστημα υγείας και την επιμέλεια της δημιουργίας και τήρησης του ατομικού ηλεκτρονικού φακέλου υγείας (ΑΗΦΥ) για κάθε πολίτη που είναι εγγεγραμμένος στη λίστα του, διασφαλίζοντας τη συνέχεια και το συντονισμό της φροντίδας. Η επιτυχία της μεταρρυθμιστικής παρέμβασης βασίστηκε: ― Στην αναγνώριση του κομβικού ρόλου των γιατρών της ΠΦΥ που καλούνται να αναλάβουν το ρόλο της ατμομηχανής του συστήματος υγείας, όπως συμβαίνει σε όλα τα προηγμένα συστήματα υγείας. ― Στην αναγνώριση του ισότιμου και συμπληρωματικού ρόλου και της σημασίας του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα στην παροχή ποιοτικής ΠΦΥ σε όλους τους πολίτες. Δίνεται προτεραιότητα στις προτιμήσεις του πολίτη, που μπορεί να επιλέξει ως ΠΙ οποιονδήποτε διαθέσιμο γιατρό από τον δημόσιο ή τον ιδιωτικό τομέα. ― Στη γενναία αύξηση της χρηματοδότησης με τριπλασιασμό της αποζημίωσης των ιδιωτών συμβεβλημένων με τον ΕΟΠΥΥ ΠΙ και την παράλληλη θέσπιση οικονομικού κινήτρου για τους ΠΙ του ΕΣΥ να εγγράφουν περισσότερους από 1.500 ασθενείς στη λίστα τους, με κατά κεφαλήν αποζημίωση, επιπρόσθετη του μισθού τους, για κάθε ασθενή μετά τους 1.500.

| AΦΙΕΡΩΜΑ ― Στην υιοθέτηση καλών πρακτικών από το εξωτερικό υπό την καθοδήγηση του WHO και της Ε.Ε. και έχοντας ευήκοα ώτα σε προτάσεις φορέων της Γ/Ο Ι (πιο αντιπροσωπευτικό παράδειγμα το υπόμνημα της Ελληνικής Ένωσης Γενικής Ιατρικής από το 2017), όπως: ― την επιλογή της μεθόδου «κατά κεφαλήν» αποζημίωσης για τους ιδιώτες συμβεβλημένους με τον ΕΟΠΥΥ ΠΙ, ανάλογα με τον αριθμό των εγγεγραμμένων πολιτών και την ηλικιακή τους ομάδα, την πρωταρχική μέθοδο αποζημίωσης που εφαρμόζεται στην ΠΦΥ.

επιβραβεύει τον όγκο, αντί την αξία της φροντίδας, και οδηγεί σε προκλητή ζήτηση υπηρεσιών υγείας, ― τη δυνατότητα επιλογής διαφορετικών μεγεθών λίστας ασθενών και αντίστοιχου με το μέγεθος της λίστας ελάχιστου εβδομαδιαίου ωραρίου για τους συμβεβλημένους ΠΙ, που δίνει βαθμούς ελευθερίας στον ιατρό, ― τη μείωση του μέγιστου μεγέθους λίστας στους 2.000 ασθενείς. Μεγαλύτερες λίστες είναι δυσκολότερα διαχειρίσιμες, ― την παροχή 3 ραντεβού κατά μέσο όρο ανά δι-

Στην πορεία δυνατόν να προσαρμοστεί με προσθήκη στοιχείων άλλων μεθόδων (π.χ. αποζημίωση βάσει απόδοσης) που αντισταθμίζουν τα οποία αρνητικά της και συμβάλλουν στην ανταπόκριση σε ανάγκες υγείας και στην επίτευξη στόχων πολιτικής. Σαφέστατα η πρωτόλεια μορφή της είναι η πλέον κατάλληλη για να αποτελέσει τη βάση πάνω στην οποία θα χτιστούν τα μελλοντικά μοντέλα αποζημίωσης, έχοντας καταγράψει και αναλύσει δεδομένα από την ελληνική ΠΦΥ. Είναι πολύ πιο ταιριαστή από την «κατά πράξη» αποζημίωση που επιζητούσαν οι Ιατρικοί Σύλλογοι και που

καιούχο στον ΠΙ κατ’ έτος και χρονική διάρκεια ραντεβού 15 λεπτών. Αντίστοιχα τα νούμερα στο εξωτερικό, ― την εφαρμογή ηλεκτρονικής πλατφόρμας κλεισίματος ραντεβού. Η μεταρρύθμιση στην ΠΦΥ έχει την τύχη να συνδυάζεται με την εφαρμογή ενός εκτεταμένου εθνικού προγράμματος Δημόσιας Υγείας, με τον επιχειρούμενο ψηφιακό μετασχηματισμό στην Υγεία, στον οποίο εξέχουσα θέση καταλαμβάνει ο ΑΗΦΥ, αλλά και εκπαιδευτικό πρόγραμμα για την επικαιροποίηση των γνώσεων και των δεξιοτήτων των επαγγελματιών υγείας της ΠΦΥ,

| 59

δράσεις που χρηματοδοτούνται από το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάκαμψης και δυνατόν να λειτουργήσουν ως πολλαπλασιαστές ισχύος. ΤΡΟΧΟΠΈΔΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΘΟΛΙΚΉ ΚΆΛΥΨΗ ΑΠΟΤΕΛΕΊ ΤΟ ΑΝΑΙΜΙΚΌ ΕΝΔΙΑΦΈΡΟΝ ΤΩΝ ΙΔΙΩΤΏΝ ΙΑΤΡΏΝ Παρά τις σημαντικά αυξημένες αποζημιώσεις που δόθηκαν και παρότι διπλασιάστηκαν οι ιδιώτες γιατροί της ΠΦΥ που επέλεξαν να συμβληθούν με τον ΕΟΠΥΥ, 7 στους 10 ιδιώτες Γ/Ο Ι και παθολόγους που δραστηριοποιούνται στην κοινότητα συνεχίζουν να μένουν εκτός συστήματος, αξιολογώντας τους όρους της σύμβασης μη ελκυστικούς. Πρώτα και κύρια τους οικονομικούς όρους. Πολλοί εύκολα θα κατακρίνουν τους γιατρούς, θεωρώντας τους άπληστους. Σας δίνουν 60.000 το χρόνο και εσείς αρνείστε; Η συνολική όμως αποζημίωση αφορά και στην κάλυψη όλων των πάγιων εξόδων λειτουργίας και εξοπλισμού της δομής που ο ΕΟΠΥΥ βρίσκει έτοιμη, στη μισθοδοσία τουλάχιστον ενός υπαλλήλου (αδύνατη διαφορετικά η εξυπηρέτηση 2.000 πολιτών), στη φορολογία και τις ασφαλιστικές εισφορές. Συνυπολογίζοντας τα ανωτέρω, η καθαρή αποζημίωση του γιατρού δεν ξεπερνά σε καμία περίπτωση τις 2.000 ευρώ το μήνα, χρήματα όχι αμελητέα, αλλά όχι και ελκυστικά για έναν γιατρό, που την ίδια στιγμή δέχεται προτάσεις από άλλα ευρωπαϊκά συστήματα με πολλαπλάσιες αμοιβές, αλλά και που οι ίδιοι οι πολίτες αξιολογούν τις υπηρεσίες του σε υψηλότερες τιμές και του δίνουν τη δυνατότητα να λειτουργεί ως αμιγώς ιδιώτης.

60 |

Αν θέλουμε να πετύχουμε την καθολική κάλυψη του πληθυσμού από ΠΙ, είμαστε υποχρεωμένοι να στοχεύσουμε στη δεξαμενή των ιδιωτών ιατρών της ΠΦΥ, που παραμένουν εκτός συστήματος και που είναι οι μόνοι έμπειροι και κατάλληλα εκπαιδευμένοι να αναλάβουν τον κομβικό ρόλο του ΠΙ στο σύστημα υγείας. Γιατροί άλλων ειδικοτήτων ή και ανειδίκευτοι γιατροί μόνο επικουρικά-περιφερικά των ΠΙ μπορούν να λειτουργήσουν και δεν μπορούμε να τους βαφτίσουμε ΠΙ. Νέα κίνητρα θα πρέπει να προβλεφθούν για να γίνει περισσότερο ελκυστικό το προτεινόμενο συμβόλαιο. Ιδανικά θα μπορούσε να επιτευχθεί συνδέοντας την περαιτέρω αποζημίωση των ΠΙ με την επίτευξη στόχων απόδοσης, που εξυπηρετούν πολιτικές υγείας και ποιότητας φροντίδας (π.χ. για επίτευξη υψηλής εμβολιαστικής κάλυψης, υψηλής κάλυψης σε προσυμπτωματικούς ελέγχους, καλής ρύθμισης των διαβητικών ασθενών κ.λπ.). Σημαντική θα μπορούσε να είναι η συμβολή του ΟΔΙΠΥ και του ψηφιακού μετασχηματισμού της Υγείας με τη θεσμοθέτηση δεικτών αξιολόγησης της απόδοσης στην ΠΦΥ, την καταγραφή και αξιολόγηση δεδομένων. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η αναμενόμενη δράση προσυμπτωματικού ελέγχου για καρδιαγγειακά νοσήματα, στην οποία ο ΠΙ θα λειτουργεί ως εκτελεστικός βραχίονας μιας πολιτικής Δημόσιας Υγείας στον πληθυσμό ευθύνης του με πρόσθετη αποζημίωση. Εναλλακτικά θα μπορούσε να χρηματοδοτηθεί το κόστος μισθοδοσίας ενός υπαλλήλου ή/και να προβλεφθεί ένα πάγιο ποσό έναντι των λειτουργικών εξόδων του ιατρείου. Τέλος, σημαντικό θα ήταν να δοθούν κίνητρα σε ΠΙ να συνενωθούν σε πολυϊατρεία,

| AΦΙΕΡΩΜΑ που είναι και η επιθυμητή δομή οργάνωσης της ΠΦΥ. Ειδική μέριμνα θα πρέπει να δοθεί για τη στελέχωση των άγονων - νησιωτικών περιοχών της χώρας, καθώς οι πολίτες, όπου και αν βρίσκονται μέσα στην επικράτεια, πρέπει να απολαμβάνουν υψηλής ποιότητας υπηρεσίες υγείας. Ο νόμος για τον ΠΙ προέβλεπε την εφαρμογή ειδικών κινήτρων, που όμως ακόμα δεν έχουν θεσπιστεί και οποιαδήποτε περαιτέρω καθυστέρηση κρίνεται επικίνδυνη. Παράλληλα, για τη στελέχωση θέσεων που παραμένουν άγονες επί μακρόν θα μπορούσε να εφαρμοστεί η πρακτική του golden hello - απόδοση μιας σημαντικής πάγιας αποζημίωσης στην αρχή με δέσμευση παραμονής στη θέση για ελάχιστο χρονικό διάστημα. Και άλλοι όροι της σύμβασης του ΠΙ επιδέχονται βελτιώσεων, όπως η μεγαλύτερη εξασφάλιση του γιατρού (π.χ. πρόνοια για τυχόν μακροχρόνια ασθένεια, εγκυμοσύνη κ.λπ.), μέριμνα για τη συνεχιζόμενη εκπαίδευσή του κ.ά. ΚΡΊΣΙΜΗ Η ΕΙΣΑΓΩΓΉ ΣΥΣΤΉΜΑΤΟΣ ΑΝΑΦΟΡΆΣ ΑΠΌ ΤΗΝ ΠΦΥ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΈΝΗ ΦΡΟΝΤΊΔΑ Είναι ζητούμενο και σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και μετρημένες στα δάκτυλα τους ενός χεριού οι χώρες στην Ευρώπη που δεν το εφαρμόζουν. Στην Ελλάδα δύσκολα θα μπορούσε να λάβει την αυστηρή μορφή του gatekeeping, που συναντάται σε χώρες όπως η Μ. Βρετανία, όπου κάποιος δεν μπορεί να δει γιατρό εξειδίκευσης χωρίς παραπομπή από τον ΠΙ. Αντίθετα, θα μπορούσε να εφαρμοστεί ένα σύστημα κινήτρων-αντικινήτρων, που να παρακινεί τους πολίτες να χρησιμοποιούν τον ΠΙ ως σημείο πρώτης επαφής με το σύστημα υγείας. Ένα χαλαρό σύστημα αναφοράς, όπως αυτό που εφαρμόζεται στη Γαλλία και εκπαιδεύει τους ασθενείς να ακολουθούν την οδό συντονισμένης και αποδοτικής φροντίδας και να μη

χρησιμοποιούν το σύστημα υγείας άναρχα. Μειώνεται η χρήση απρόσφορων και δυνητικά επικίνδυνων εξειδικευμένων υπηρεσιών και παράλληλα διευκολύνεται η πρόσβαση αυτών που πραγματικά τις έχουν ανάγκη. Αυξημένη συμμετοχή στο κόστος επίσκεψης ή/και αυξημένη αναμονή δυνατόν να προβλεφθεί για τους πολίτες που επισκέπτονται συμβεβλημένους με τον ΕΟΠΥΥ γιατρούς εξειδικεύσεων, όταν απουσιάζει η παραπομπή από τον ΠΙ. Για να λειτουργήσει ως κίνητρο θα πρέπει να συνδυαστεί με ταυτόχρονη σημαντική αύξηση της τιμής αποζημίωσης από τον ΕΟΠΥΥ της επίσκεψης από τα απαξιωτικά 10 ευρώ. Αυξημένη θα μπορούσε να είναι και η συμμετοχή των πολιτών σε εργαστηριακές εξετάσεις, όταν αυτές συστήνονται από ιατρούς εξειδικεύσεων, συμβεβλημένους και μη, χωρίς να έχει προηγηθεί παραπομπή από τον ΠΙ. Μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να αντιμετωπίσει ταυτόχρονα και το μείζον πρόβλημα του clawback που βασανίζει τους εργαστηριακούς ιατρούς και οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στις παραπομπές σε μη απαραίτητες εξετάσεις. Η παρατεινόμενη απουσία συστήματος αναφοράς ουσιαστικά ξεδοντιάζει τον ΠΙ και καταργεί το ρόλο του στο σύστημα. ΦΡΈΝΟ ΣΤΙΣ ΠΑΡΆΤΥΠΕΣ ΠΛΗΡΩΜΈΣ Τέλος, καθώς εμφανίζονται παράπονα για ΠΙ που ζητούν παράτυπες πληρωμές από τους ασθενείς τους, το φαινόμενο θα πρέπει να χτυπηθεί εν τη γένεσει. Θα πρέπει να υπάρξει ενημέρωση των πολιτών πως η επίσκεψη στον ΠΙ τους είναι δωρεάν και προϋποθέτει κλείσιμο ραντεβού και πως η μόνη περίπτωση που επιτρέπεται να πληρωθεί ΠΙ από ασθενή της λίστας του είναι για κατ’ οίκον επίσκεψη, με το κόστος της να καθορίζεται από τον γιατρό. Σε κάθε άλλη περίπτωση δεν επιτρέπεται να ζητηθεί πληρωμή και αν τυχόν κάτι τέτοιο συμβεί, ο πολίτης πρέπει να καταγγείλει την αντισυμβατική συμπεριφορά στον ΕΟΠΥΥ. ■

ΕΥΆΓΓΕΛΟΣ ΦΡΑΓΚΟΎΛΗΣ Ο Ευάγγελος Φραγκούλης, MD, MΗΑ, είναι γενικός/οικογενειακός ιατρός, M.Sc. στη Διοίκηση Μονάδων Υγείας. Είναι γενικός γραμματέας της Ελληνικής Ακαδημίας Γενικής/Οικογενειακής Ιατρικής & ΠΦΥ, αναπληρωτής αρχίατρος του ΕΔΟΕΑΠ, αναπληρωματικό μέλος της Εθνικής Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων Δημόσιας Υγείας, μέλος του Συμβουλίου του European Primary Care Cardiovascular Society (EPCCS). Διατηρεί ιδιωτικό ιατρείο στη Νέα Σμύρνη από το 2010 και είναι συμβεβλημένος προσωπικός ιατρός με τον ΕΟΠΥΥ. Έχει διατελέσει εξωτερικός σύμβουλος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, Γραφείο για την Ευρώπη (WHO Europe, 2021), γενικός γραμματέας της Ελληνικής Ένωσης Γενικής/Οικογενειακής Ιατρικής (201118), αντιπρόεδρος Β’ της Ελληνικής Εταιρείας Γενικής/Οικογενειακής Ιατρικής (2018-19). Προσκεκλημένος εισηγητής σε θέματα ΠΦΥ και Δημόσιας Υγείας σε Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών του ΠΑΔΑ και του ΕΚΠΑ.

| 61

ΚΈΝΤΡΟ ΥΓΕΊΑΣ ΑΡΕΌΠΟΛΗΣ ΜΆΝΗΣ ΑΝΆΡΓΥΡΟΣ Δ. ΜΑΡΙΌΛΗΣ Γενικός/οικογενειακός ιατρός, πρόεδρος της Ελληνικής Ακαδημίας Γενικής/Οικογενειακής Ιατρικής & Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας

«ΔΙΕΥΘΎΝΩ ΜΊΑ ΑΌΡΑΤΗ ΟΡΧΉΣΤΡΑ ΣΤΗ ΜΆΝΗ, ΌΠΩΣ ΕΊΝΑΙ ΤΑ ΣΗΜΆΔΙΑ ΤΗΣ ΕΦΗΒΙΚΉΣ ΑΚΜΉΣ!»

Συνέντευξη στην ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ

Ο Δρ Ανάργυρος Δ. Μαριόλης αναδείχθηκε ως ο καλύτερος γενικός οικογενειακός γιατρός της Ευρώπης για το 2019 (βραβείο WONCA Europe Excellence in Health Care) και ως ο καλύτερος γενικός οικογενειακός γιατρός στον κόσμο για το 2021 (βραβείο Global Family Doctor)! Τα κριτήρια της βράβευσης αφορούν σε οικογενειακό ιατρό που είναι ταυτόχρονα πάροχος ολιστικής, ανθρωποκεντρικής, ποιοτικής φροντίδας, υπεύθυνος λήψης τεκμηριωμένων αποφάσεων, διεπιστημονικός επικοινωνός και κοινοτικός ηγέτης με διοικητικές αρετές.

62 |

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

O κ. Ανάργυρος Δ. Μαριόλης.

| 63

ΤΟ ΠΌΣΟ ΕΎΚΟΛΟ Ή ΔΎΣΚΟΛΟ είναι το έργο ενός γιατρού στην περιφέρεια, τα κατεστημένα που πρέπει να «πολεμήσει», τις αντιξοότητες που θα πρέπει να ξεπεράσει, αλλά και τις χαρές που θα αποκομίσει από ένα τόσο σημαντικό έργο μάς αναλύει ο Ανάργυρος Δ. Μαριόλης, διευθυντής του Κέντρου Υγείας Αρεόπολης Μάνης, διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, γενικός/οικογενειακός ιατρός, πρόεδρος της Ελληνικής Ακαδημίας Γενικής/Οικογενειακής Ιατρικής & Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Ο άνθρωπος και ο επιστήμων, του οποίου το έργο αναγνωρίσθηκε διεθνώς, μας μιλά με αγάπη για το τι σημαίνει να ασκείς Ιατρική σε μια μικρή πόλη, για την αγάπη στον συνάνθρωπο, για τη σημαντικότητα της πρόληψης, αλλά και για την απόφαση της Πολιτείας να αυξηθεί η ειδικότητα του γενικού/οικογενειακού ιατρού στην Ελλάδα.

— Κύριε Μαριόλη, πρόσφατα σας απονεμήθηκε το Βραβείο του Καλύτερου Οικογενειακού Ιατρού στον κόσμο για το 2021 (Global Family Doctor). Πρόκειται για μια σημαντική αναγνώριση ειδικά τις περιόδους που διανύουμε, με την Πρωτοβάθμια Υγεία να περνά μεγάλους σκοπέλους σε παγκόσμιο επίπεδο και στην Ελλάδα, η οποία πέρασε εκτός από την πανδημία και μια 10ετή οικονομική κρίση. Τι είναι αυτό που σας αφήνει σαν αίσθηση μια τέτοια βράβευση; Αποτελεί μεγαλύτερη υποχρέωση για το μέλλον; Σε μία εποχή που τα κοινωνικοοικονομικά τεκταινόμενα και η πανδημία του Covid υπαγόρευαν τους όρους της εθνικής, αλλά και παγκόσμιας κρίσης, η αναγνώριση ενός πολυετούς έργου μέσα από την απονομή ενός βραβείου διεθνούς εμβέλειας αποκάλυψε την πηγαία αλήθεια της θέλησης, τη μαγεία της τέχνης της ανυπακοής. Τα βραβεία εννοιολογικά είναι τιμητικές διακρίσεις από θεσμικής απόψεως, όμως η ερμηνεία τους σε γράμματα ανθρώπων συγγενεύει περισσότερο με την έννοια της εαυτόν υπέρβασης. Το σύστημα της ανταμοιβής θεμελιώνεται στην αρχή της επανάληψης. Καθ’ έξιν ή κατ’ επιλογήν ξυπνάς κάθε μέρα και οραματίζεσαι έναν κόσμο με λιγότερο πόνο, λιγότερη θλίψη, λιγότερο μοιρολόι και επαναλαμβάνεις το έργο αγάπης και προσφοράς σου, για να εξιλεώσεις τη συνείδησή σου απέναντι στην ευρωστία της σκέψης σου. Είναι υπόσχεση στο μέλλον και στη ζωή να δένεσαι με τους ανθούς τού σήμερα, να εξασκείσαι κάθε ημέρα για να διαμορφώσεις για σένα και τον κόσμο γύρω σου καλύτερες συνθήκες διαβίωσης και να αναμένεις τις καρποφορίες τού αύριο.

— Ασκώντας την Ιατρική σε μια μικρή πόλη, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται από πλευράς ελλείψε-

64 |

ων, πρόσβασης κ.λπ., πόσο δύσκολο είναι το έργο σας; Σε κάθε ταξίδι προς την Ιθάκη του ο άνθρωπος μάχεται με ορατούς και αόρατους Λαιστρυγόνες και Κύκλωπες, που, αν και αποδεδειγμένα υφίστανται στην πορεία του, αποτελούν μόνο ενδιάμεσους σταθμούς πριν τον τελικό του προορισμό. Οι ελλείψεις ανθρώπινου δυναμικού, η ανεπάρκεια υλικών μέσων, οι δυσκολίες μετακίνησης, οι αντίξοες καιρικές συνθήκες, τα ζητήματα συντονισμού, η υποβάθμιση της διεπιστημονικότητας, οι απαγκιστρωμένες λαϊκές αντιλήψεις, η μοναξιά υποδαύλιζαν κατά περιόδους τις αγωνιώδεις προσπάθειές μου για προσφορά προς τον ασθενή, όμως η θέλησή μου έβγαινε πάντοτε νικήτρια. Το κίνητρό μου για ολιστική αποκατάσταση της υγείας των ανθρώπων υπερέβαινε τις απογοητεύσεις από τα ζοφερά σημεία αυτού του εγχειρήματος και δημιουργούσε απαντήσεις στα ερωτήματα της συνέχειας στο χρόνο. «Διευθύνω μία αόρατη ορχήστρα στη Μάνη, όπως είναι τα σημάδια της εφηβικής ακμής»!

— Γιατρέ μου, πώς αντιμετωπίζει ο ασθενής ενός απομακρυσμένου χωριού τον γιατρό που τρέχει κάτω από κάθε δυσκολία να του παράσχει βοήθεια. Έχει μείνει κάτι από αυτά τα χρόνια της νιότης μας που θυμόμασταν τον γιατρό της επαρχίας να είναι

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ένα από τα σημαντικότερα πρόσωπα της περιοχής και ο κόσμος να δείχνει υπέρμετρο σεβασμό στο λόγο του; Το να επιτελεί κανείς το έργο του ιατρού σε μία ακριτική περιοχή αυτεπάγγελτα σημαίνει ότι θα επωμιστεί το βάρος της ευθύνης της υγείας, ψυχικής και σωματικής των ντόπιων, που αναζητούν την προάσπιση του αναφαίρετου δικαιώματός τους για πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική φροντίδα και έχουν την ανάγκη να βρεθεί εκείνος ο άνθρωπος που θα αποδεχθεί το ρόλο του ιατρού, ως επαγγελματικού και κοινωνικού τίτλου, και που θα τοποθετεί τις ανάγκες τους στη σφαίρα των δικών του. Σε μία μικρή περιοχή, όπου το μονοπάτι της πρόσβασης τον ασθενών στο σύστημα υγείας είναι τουλάχιστον δύσβατο και απόκρημνο, η παλαιότερα νοούμενη ως αυθεντία του ιατρού εξακολουθεί να μην εκπίπτει, όχι ως απολυταρχικό ή δογματικό στοιχείο, αλλά ως δημοκρατική εμπέδωση της ανάγκης διαχείρισης της πραγματικότητας. Ο λόγος σου και το στηθοσκόπιο που κρατάς ως ιατρός μοιάζουν για τους ντόπιους να είναι τα αντίμετρα για ό,τι τους στέρησε η ερημοποίηση της περιφέρειας. Μία επαρχία που αργοπεθαίνει και ένας ιατρός που αντιστέκεται παριστάμενος στις εξελίξεις…

— Πώς αποφασίσατε να ασκήσετε Ιατρική στην επαρχία και όχι στην πρωτεύουσα, όπως επιθυμεί

το μεγαλύτερο ποσοστό των συναδέλφων σας; Υπάρχουν στιγμές που νιώθετε αποκομμένος από τις εξελίξεις; Είναι εύκολο να παρακολουθήσετε τις εξελίξεις στην Ιατρική οι οποίες τρέχουν καθημερινά; Η επιστροφή στη γενέτειρά μου, τη Μάνη, και η ανάληψη της θέσης του διευθυντή του Κέντρου Υγείας Αρεόπολης ακολούθησε χρονικά την ολοκλήρωση ενός πολυετούς κύκλου επαγγελματικής δραστηριοποίησής μου στην Αθήνα, όπου είχα την ιδέα να ιδρύσω το πρώτο Κέντρο Υγείας Αστικού τύπου στην Ελλάδα, στον Βύρωνα, που εισήγαγε μία ριζοσπαστική αντίληψη της σφαίρας της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στην Ελλάδα. Η Μάνη, αν και γεωγραφικά υπάγεται στο ακροτελεύτιο της Ευρώπης, δεν μπορεί να αποκοπεί από το υπόλοιπο οικοδόμημα της οικουμένης, μιας και η παγκοσμιοποίηση και η άμβλυνση των αποστάσεων χάρη στην τεχνολογία αναθεώρησαν το υπόμνημα της χαρτογράφησης του σύγχρονου κόσμου. Η παρουσία ή απουσία από τα τεκταινόμενα του σήμερα έγκειται στη νουθεσία της σκέψης και στην εξάσκηση στη λογική της αέναης προόδου.

— Γιατρέ μου, ποια είναι τα περισσότερα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζει ένας επιστήμονας στην επαρχία; Η άσκηση της Ιατρικής στην επαρχία αποτελεί μία από τις σημαντικότερες εκφάνσεις του ρόλου της Πρωτο-

| 65

βάθμιας Φροντίδας Υγείας στη στελέχωση του δικτύου επικοινωνίας του ασθενούς με το υγειονομικό σύστημα και στη διασφάλιση της αμεσότητας, της συνέπειας και της ποιότητας αυτής της διασύνδεσης. Ως ιατρός στην επαρχία καλείσαι να διαχειριστείς χρόνιες νόσους ασθενών με μεγάλο επιπολασμό στην κοινότητα, όπως την αρτηριακή υπέρταση, τον σακχαρώδη διαβήτη, τη δυσλιπιδαιμία, τα αυτοάνοσα νοσήματα, τις ψυχιατρικές παθήσεις, ενώ αναλαμβάνεις τη θεραπεία λοιμώξεων, την παρακολούθηση ογκολογικών σθενών, τη ρύθμιση καρδιολογικών και πνευμονολογικών παθήσεων με συχνότερες την κολπική μαρμαρυγή, το άσθμα, τη χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια αντιστοίχως. Ταυτόχρονα, ανά πάσα στιγμή καλείσαι να συνδράμεις σε επείγοντα περιστατικά, από οξέα στεφανιαία σύνδρομα έως πνιγμούς και τροχαία ατυχήματα... Η Γηριατρική αποκτά δεσπόζουσα σημασία σε έναν πληθυσμό που ολοένα και γηράσκει… Εμβολιασμοί, εφαρμογή προγραμμάτων προσυμπτωματικού ελέγχου, τακτικοί έλεγχοι των ασθενών στηρίζουν τους πολίτες πριν χαρακτηριστούν ως ασθενείς και εφαρμόζουν τις αρχές της Πληθυσμιακής Ιατρικής. Γενικός/ οικογενειακός ιατρός στην επαρχία σημαίνει πρόληψη,

66 |

αντιμετώπιση και θεραπεία των νοσημάτων μέσω της ενεργού παρουσίας του ιατρού στη ζωή του ασθενούς και κατ’ επέκταση στη ζωή της κοινότητας.

— Κύριε Μαριόλη, ποιες κατά τη γνώμη σας είναι οι ανάγκες ενός επιστήμονα στην επαρχία, ώστε να ασκεί το έργο του όσο το δυνατόν πιο εύκολα και πιο αποτελεσματικά και πώς μπορεί να βοηθήσει σε αυτό η Πολιτεία αλλά και η κοινωνία; Όταν ασκείς την Ιατρική στην επαρχία, κατά πάσα πιθανότητα ασκείς την Ιατρική όχι μόνος αλλά μοναχικά. Χρειάζεσαι την πνευματική διαύγεια και την οξυδέρκεια να λαμβάνεις πρωτοβουλίες και αποφάσεις, να αυτονομείσαι πέραν του εύρους του καθηκοντολογίου σου και να αναλαμβάνεις πολλαπλούς ρόλους, που ειδάλλως θα καλύπτονταν από την κατανομή αρμοδιοτήτων στις ομάδες υγείας. Οταν τα πρόσωπα είναι λιγότερα από αυτά που αναλογούν, οι ρόλοι των παρόντων πολλαπλασιάζονται για να αντισταθμιστούν οι απώλειες και να εξαχθεί το ίδιο ποιοτικό αποτέλεσμα. Οταν καλείσαι να ορθοποδήσεις πάνω σε μία δοκό ισορροπίας, θέλεις αυτή να είναι στέρεη όσον αφορά την κατασκευή της και εσύ ως διαχειριστής της να γνω-

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ρίζεις ποιοι κανόνες διέπουν την αρχή της ισορροπίας της. Το κράτος κατασκευάζει τη δοκό και ορίζει την εξίσωση του νόμου της αδράνειάς της. Η κοινωνία είναι η μεταβλητή που οφείλει πάντοτε να συνυπολογιστεί. Ο ιατρός της επαρχίας καλείται να βρει έγκαιρα τη λύση μέχρι ο ασθενής να ισορροπήσει στο πλαίσιο της δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας παροχής υπηρεσιών.

— Η πανδημία, σύμφωνα με τα δεδομένα, έχει κοπάσει αρκετά, παρ’ όλα αυτά μας δείχνει συνεχώς τα «δόντια της» και τη δυναμική της. Ποια είναι η εικόνα που έχετε στην επαρχία; Από πανδημία σε επιδημία και μακάρι πλέον σε ενδημία. Η εποχή της υγειονομικής κρίσης, με τον Ιό SARSCοV-2 να αποτελεί έναν αόρατο αλλά ισχυρότατο εχθρό, έχει παρέλθει, τουλάχιστον με τους σκληρούς όρους που την γνωρίσαμε πριν από τρία έτη. Οδεύουμε προς μία νέα τάξη πραγμάτων, με τον ιό παρόντα αλλά εξασθενημένο όσον αφορά τη λοιμογονικότητά του, τη δυναμική του να πλήξει το δοκιμασμένο πλέον σύστημα υγείας και την ανατρεπτικότητά του όσον αφορά τη γνώση και την ετοιμότητα της επιστημονικής κοινότητας απέναντι στην ιολογία. Το εμβόλιο στάθηκε κρίκος για την αλυσίδα της δημόσιας υγείας και τα αντι-ιικά σκευάσματα δημιούργησαν γραμμές πρώτης άμυνας απέναντι στη μάχη μας ενάντια στη λοίμωξη του Covid. Τελευταία διακρίνουμε και στην επαρχία μια αυξητική τάση στον αριθμό των κρουσμάτων, με την αύξηση του συγχρωτισμού των ατόμων λόγω καιρικών συνθηκών. Ωστόσο, τα άτομα νοσούν στην πλειοψηφία τους ήπια και αποφεύγεται η σοβαρή νόσηση, η οποία απειλεί κυρίως τις ευπαθείς ομάδες. Ο κορονοϊός ήταν παρών, είναι παρών και θα είναι στις ζωές μας, όμως τείνει να καθαιρεθεί πλήρως από καθοριστής της υγείας.

— Γιατρέ μου, ασκείτε μια δυσεύρετη σχεδόν ειδικότητα, αυτή του οικογενειακού ιατρού. Στην Ελλάδα διαθέτουμε τα τελευταία χρόνια πολλές ειδικό-

τητες, ωστόσο αυτή του οικογενειακού ιατρού είχε σχεδόν εξαλειφθεί, γι’ αυτό βλέπουμε ότι υπάρχουν σημαντικές ελλείψεις γιατρών στην πλατφόρμα που εγγράφονται οι πολίτες για να έχουν προσωπικό ιατρό. Με αφορμή το νέο σχέδιο του υπουργείου Υγείας για την Πρωτοβάθμια Φροντίδας Υγείας, αυτή η ειδικότητα όχι μόνο επανέρχεται στην επικαιρότητα, αλλά αποτελεί τον «κορμό» για να στηθεί η Πρωτοβάθμια. Τι θα προτείνατε για να αυξηθεί η ειδικότητα στη χώρα μας, αλλά και στην Πολιτεία για να καταφέρει να προσελκύσει περισσότερους γιατρούς; Η ειδικότητα του γενικού/οικογενειακού ιατρού στην Ελλάδα υπήρξε για πολλά έτη παραγκωνισμένη, καθώς παραγκωνισμένη υπήρξε και η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας στη χώρα μας. Όταν η πρόσβαση στα τριτοβάθμια νοσοκομεία είναι ανεμπόδιστη για τον πολίτη-ασθενή και η υπερεξειδίκευση αποκτά μεγάλη αίγλη επιστημονικά και κοινωνικά, ο γενικός/οικογενειακός ιατρός φαντάζει ο απολεσθείς τίτλος ενός κάποτε παντογνώστη ιατρού. Στην πραγματικότητα, η ειδικότητα αυτή διέλαθε της προσοχής των ιατρών και των ανθρώπων, επειδή έλειπαν τα κίνητρα για να την εξασκήσει ο ιατρός, έλειπε η αναγνώριση του κύρους και της θέσης της ως βασικού αρωγού στην προσπάθεια οργάνωσης του συστήματος υγείας, στο οποίο η φροντίδα παρέχεται έγκαιρα, στοχευμένα, συντονισμένα και αποτελεσματικά. Πρέπει να ευαισθητοποιήσουμε το κοινό και την ιατρική κοινότητα να αντιληφθεί τη διαφορά μεταξύ της πρωτοβάθμιας περίθαλψης και της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, να αντιληφθεί τη σημασία της ιεράρχησης των ιατρικών αναγκών και να αναθεωρήσει την απαντητικότητα του συστήματος υγείας απέναντι στις ανάγκες και όχι αποκλειστικά στα προβλήματα του πολίτη-ασθενούς. Η γνώση είναι πολύτιμη για όλους. «Για να ερμηνεύσεις το ορισμένο, πρέπει πρώτα να ξέρεις τις λέξεις για να το ορίσεις». ■

ΑΝΆΡΓΥΡΟΣ Δ. ΜΑΡΙΌΛΗΣ Ο Ανάργυρος Δ. Μαριόλης είναι διευθυντής του Κέντρου Υγείας Αρεόπολης Μάνης και πρόεδρος της Ελληνικής Ακαδημίας Γενικής/Οικογενειακής Ιατρικής & Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Είναι πτυχιούχος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και κάτοχος διδακτορικής διατριβής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ιδρυτής και επιστημονικός υπεύθυνος του 1ου Κέντρου Υγείας αστικού τύπου στην Ελλάδα στον Βύρωνα Αττικής (2003-2010). Από τον Νοέμβριο του 2010 υπηρετεί στο Κέντρο Υγείας Αρεόπολης Μάνης. Το 2016 βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών για τις υπηρεσίες του στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. Ενώ το 2019 του απονεμήθηκε από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό WONCA Europe το Βραβείο του Καλύτερου Οικογενειακού Ιατρού στην Ευρώπη και το 2021 του απονεμήθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό WONCA το Βραβείο του Καλύτερου Οικογενειακού Ιατρού στον Κόσμο (Global Family Doctor).

| 67

Το ΙΣΤΟΡΙΚΌ ΤΗΣ ΥΓΕΊΑΣ μας απαραίτητο για να έχουμε ποιότητα ζωής!

Γράφει ο Δρ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΝΑΛΑΚΗΣ, γενικός οικογενειακός ιατρός, μέλος Δ.Σ. του Ιατρικού Συλλόγου Ηρακλείου.

Η ΖΩΉ ΕΊΝΑΙ ΓΕΜΆΤΗ ΑΠΌ ΑΛΛΑΓΈΣ που συμβαίνουν στο σώμα μας και επηρεάζουν την υγεία μας. Ταυτόχρονα ποικίλες δράσεις και ενέργειες στοχεύουν στη βελτίωση της ζωής και την ευεξία μας. Η ιατρική ειδικότητα της Γενικής Οικογενειακής Ιατρικής αξιοποιεί το ιστορικό της υγείας μας για να επιτύχει καλύτερα αποτελέσματα. Το ιστορικό υγείας αποτελείται από κάθε πληροφορία που σχετίζεται με την υγεία μας. Εμπεριέχει τον ιατρικό φάκελο του ιατρού μας, το φάκελο που τηρείται στα νοσοκομεία, τις συνταγές φαρμάκων και τα παραπεμπτικά εξετάσεων που έχουν συνταγογραφηθεί, τα αποτελέσματα των εξετάσεων σε διαγνωστικά και απεικονιστικά εργαστήρια, τις πληρωμές του ασφαλιστικού φορέα, καθώς και ειδικά μητρώα για συγκεκριμένες παθήσεις. Και στη χώρα μας έχει αρχίσει να σχηματίζεται με τη μορφή ξεχωριστής υπηρεσίας, ως Ατομικός Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας (ΑΗΦΥ), από

68 |

τις πληροφορίες που είναι αποθηκευμένες σε κάθε μονάδα υγείας. Ο πολίτης πρέπει επίσης να έχει πρόσβαση στα δεδομένα υγείας του. Αυτό ήδη συμβαίνει σε αρκετές χώρες και ελπίζουμε σύντομα να είναι έτοιμο και στην Ελλάδα. Προς το παρόν, υπάρχει εφαρμογή για κινητά και tablet (MyHealth) με την οποία μπορούμε να έχουμε πρόσβαση στις συνταγές, στα παραπεμπτικά και τις γνωματεύσεις μας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει προχωρήσει και στη δημιουργία ενός Συνοπτικού Ιστορικού, το οποίο θα είναι διαθέσιμο οπουδήποτε χρειαστούμε υπηρεσίες υγείας εντός της επικράτειάς της. Σε αυτό περιλαμβάνονται η λίστα των νοσημάτων, η χρόνια φαρμακευτική αγωγή, οι αλλεργίες, οι εμφυτευμένες συσκευές, το εμβολιαστικό μητρώο, οι χειρουργικές επεμβάσεις, προηγούμενες μετρήσεις ζωτικών σημείων και παράγοντες κινδύνου για την υγεία του. Κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και ο γενικός οικογενειακός ιατρός μπορεί να αναγνωρίσει τις αλλαγές στα αποτελέσματα των εξετάσεων και να τα συσχετίσει με την επίδραση άλλων παραγόντων, όπως η φαρμακευτική αγωγή, ο τρόπος ζωής μας, η διατροφή μας κ.ά. Μπορεί με αυτόν τον τρόπο να αναγνωρίσει πρώιμα μια δυσάρεστη εξέλιξη εν τη γενέσει της, ακόμη κι αν τα αποτελέσματα φαίνονται εντός φυσιολογικών ορίων. Ξέρει, επίσης, ποιες εξετάσεις θα ζητήσει μετά τα αποτελέσματα ενός τυπικού τσεκ-απ, γνωρίζοντας το ιστορικό μας και αφού μας έχει εξετάσει κλινικά. Όλα αυτά συνθέτουν μια εξατομικευμένη κλινική αντιμετώπιση κι όχι μια τυπική διαδικασία. Σε πολλές χώρες στο εξωτερικό, τα αποτελέσματα των εξετάσεων πηγαίνουν πρώτα στον οικογενειακό ιατρό και μετά στον πολίτη. Αυτό δεν γίνεται τυχαία. Ο ιατρός μας είναι ο πρώτος που θα αγχωθεί αν δει κάτι που δεν είναι αναμενόμενο και θα απαντήσει στις ερωτήσεις και στις ανάγκες που προκύπτουν. Κανένας μας δεν θέλει να βρεθεί με μη φυσιολογικές «μαυρισμένες» τιμές, χωρίς να ξέρει τι μπορεί να σημαίνουν, ούτε κι αν υπάρχει επείγουσα ανάγκη να κάνει κάτι γι’ αυτές. Όσοι μάλιστα google-άρουμε για να δούμε την

| AΦΙΕΡΩΜΑ ερμηνεία τους, είτε θα βρεθούμε αντιμέτωποι με απίθανα αλλά τρομακτικά νοσήματα είτε θα πειστούμε να αγοράσουμε σκευάσματα αμφιβόλου αξίας και αποτελεσματικότητας. Σίγουρα, θα νιώθουμε περισσότερο άρρωστοι κι από τα αποτελέσματα που λάβαμε. Ο γενικός οικογενειακός ιατρός, γνωρίζοντας το ιστορικό μας και με τις ιατρικές γνώσεις που διαθέτει, μπορεί να μας καθοδηγήσει και σχετικά με τα προσωπικά μας δεδομένα. Ξέρει τι τμήμα από το ιατρικό μας ιστορικό πρέπει να κρατάμε όταν επισκεπτόμαστε άλλες ειδικότητες ιατρών ή άλλους επαγγελματίες υγείας. Έχω ακούσει για παράδειγμα: «Τι θέλει τις γυναικολογικές μου εξετάσεις ο καρδιολόγος;». Τις περισσότερες φορές, δεν τον αφορούν. Όμως, μια βαλβιδοπάθεια στην καρδιά μπορεί να σχετίζεται με σύφιλη που ελάχιστα συμπτώματα έχει πλέον. Πολλά προβλήματα που σχετίζονται με το GDPR και μας ταλαιπωρούν, με αποτέλεσμα να λαμβάνουμε λιγότερη φροντίδα από ό,τι αξίζουμε, έχουν λυθεί σε χώρες όπου ο πολίτης επιλέγει τον οικογενειακό ιατρό που εμπιστεύεται για να τον παρακολουθεί. Υπάρχουν όμως και παράπλευρα οφέλη από το ιστορικό μας: Με παρακολούθηση των τάσεων που υπάρχουν στο κοινωνικό σύνολο και τη χρήση ανώνυμων δεδομένων μπορεί να υπάρξει σχεδιασμός στις υπηρεσίες υγείας. Το κράτος μπορεί να προγραμματίσει τους επαγγελματίες υγείας που χρειάζεται και να οργανώσει την εκπαίδευσή τους, έτσι ώστε να έχουμε υπηρεσίες περίθαλψης όταν θα τις χρειαστούμε. Με αυτόν τον τρόπο σχεδιάζονται προγράμματα πρόληψης και μπορούν να γίνουν παρεμβάσεις για να επιτυγχάνουμε καλύτερες υπηρεσίες. Ο ίδιος ο γενικός οικογενειακός ιατρός στο εξωτερικό μπορεί να αναζητήσει από τον ιατρικό του φάκελο άτομα με τα χαρακτηριστικά που απαιτούνται για συγκεκριμένες παρεμβάσεις και προληπτικές πράξεις. Τα δεδομένα υγείας μάς προστατεύουν και συλλογικά ως κοινωνία. Σε χώρες που υπάρχει καλά οργανωμένος ο θεσμός του οικογενειακού ιατρού, οι γενικοί οικογενειακοί ιατροί καταγράφουν την πορεία των ασθενών τους σε σχέση με τη φαρμακευτική αγωγή, τις παρενέργειες που συναντούν, την πορεία υγείας

| 69

του πολίτη. Με βάση τα δεδομένα αυτά αξιολογούνται η απόδοση των φαρμάκων και η αξία τους. Υπάρχουν αρκετά φάρμακα που κυκλοφόρησαν χάρη σε καλές ερευνητικές μελέτες αλλά αποσύρθηκαν αργότερα, είτε γιατί καταγράφηκαν παρενέργειες που δεν είχαν αρχικά εμφανιστεί είτε γιατί η αποτελεσματικότητά τους σε πραγματικές συνθήκες ήταν μη αποδεκτή. Τα ίδια αρχεία χρησιμοποιούνται σήμερα για να αξιολογήσουμε, εκτός από την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των φαρμάκων, και την επίδραση άλλων παρεμβάσεων σε μακροχρόνια βάση, κάτι που δεν είναι εφικτό στις συνήθεις μελέτες. Τα δεδομένα υγείας μέσα από τον ιατρικό φάκελο λειτουργούν και εκπαιδευτικά για τον ίδιο τον ιατρό. Η καταγραφή της φυσικής πορείας της νόσου για πρόγνωση και συνεχιζόμενη εκπαίδευση ήταν ο λόγος ύπαρξης του Ιατρικού Φακέλου για τον Ιπποκράτη από τον 5ο π.Χ. αιώνα. Σήμερα σε πολλές χώρες, συστήματα υποβοήθησης είναι ενσωματωμένα στα λογισμικά που χρησιμοποιούν οι επαγγελματίες υγείας και βοηθούν τόσο στη συνεχιζόμενη εκπαίδευση όσο και στην αποφυγή λαθών. Μάλιστα, εκεί που ο γενικός οικογενειακός ιατρός έχει λίστα με πολίτες που τον εμπιστεύονται και τον επιλέγουν, η αξιοποίηση της

πληροφορικής και του Ιατρικού Φακέλου είναι δεδομένη. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι το πρώτο paperless ιατρείο στο Ηνωμένο Βασίλειο υπήρξε το 1975. Μεγάλο μέρος των δεδομένων υγείας μπορεί να συλλεχθεί και αυτοματοποιημένα. Ωστόσο, τα περισσότερα δεδομένα είτε χρειάζεται να εισαχθούν από τους επαγγελματίες υγείας είτε χρειάζονται μια συνεχή προσεκτική συμπλήρωση και επικαιροποίηση από τον οικογενειακό ιατρό. Προϋπόθεση βέβαια είναι ο ιατρός που φέρει τον τίτλο του οικογενειακού να είναι ο ιατρός που ο πολίτης εμπιστεύεται, επισκέπτεται τακτικά και τον έχει επιλέξει συνειδητά. Διαφορετικά, η συλλογή δεδομένων κινδυνεύει να εξελιχθεί σε βαρετό χρονοβόρο πάρεργο που παραπέμπεται διαρκώς στις καλένδες. Ο θεσμός του οικογενειακού ιατρού είναι απαραίτητο συστατικό για τον Ατομικό Φάκελο Υγείας και η μακρόπνοη συνέχεια στη φροντίδα με τη χρήση του έχει αποδείξει σε μελέτες ότι προσφέρουν καλύτερους δείκτες υγείας για κάθε πολίτη και περισσότερα χρόνια ζωής για τους ηλικιωμένους. Έχουμε σταματήσει να μετράμε χρόνια ζωής γενικώς και θέλουμε να προσφέρουμε ποιοτικά χρόνια ζωής. Η ύπαρξη και η αξιοποίηση των δεδομένων υγείας είναι προς αυτή την κατεύθυνση. ■

ΔΗΜΉΤΡΗΣ ΚΟΥΝΑΛΆΚΗΣ Ο Δρ Δημήτρης Κουναλάκης είναι ιατρός με ειδικότητα Γενικής Οικογενειακής Ιατρικής, διδάκτωρ Πανεπιστημίου Κρήτης με ερευνητικό αντικείμενο τις ιατρικές κωδικοποιήσεις και τον ιατρικό φάκελο στην ΠΦΥ. Διαθέτει μεταπτυχιακό στη Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας του ΕΣΥ και μετεκπαίδευση στον σακχαρώδη διαβήτη, στην επείγουσα προνοσοκομειακή ιατρική και στους υπερήχους. Είναι εκλεγμένο μέλος του Δ.Σ. του Ιατρικού Συλλόγου Ηρακλείου και του Δ.Σ. του Ελληνικού Δικτύου Διαβήτη στην ΠΦΥ. Εκπροσωπεί την Ελλάδα στη Wonca International Classification Committee. Εργάζεται ως ιατρός στο Πυροσβεστικό Σώμα και στο πολυϊατρείο MedSite.

70 |

Γιατί πρέπει να απευθυνόμαστε πρώτα στον ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΌ ΓΙΑΤΡΌ και όχι στα ΤΕΠ των νοσοκομείων!

ΒΛΈΠΩ ΣΥΧΝΆ ΠΥΚΝΆ ΑΝΘΡΏΠΟΥΣ που προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν το νοσοκομείο, και ιδιαίτερα το Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ), ως γενικό - οικογενειακό ιατρό. Πόνεσε το χέρι μου; Τρέχω στα Επείγοντα (τζάμπα είναι). Πόνεσε το κεφάλι μου; Τρέχω στα Επείγοντα (τζάμπα είναι). Έχω πυρετό; Τρέχω στα Επείγοντα (τζά-

72 |

μπα είναι). Έτσουξα στο κατούρημα; Τρέχω στα Επείγοντα (τζάμπα είναι). Νιώθω άσχημα ψυχολογικά; Τρέχω στα Επείγοντα (τζάμπα είναι). Η πλάκα είναι ότι αυτή την τακτική τη χρησιμοποιούν όχι μόνο άποροι συμπολίτες μας, αλλά και ένα καθόλου ευκαταφρόνητο ευκατάστατων συμπολιτών μας, που θεωρούν τους εαυτούς τους οικονομικά

| AΦΙΕΡΩΜΑ

Γράφει ο ΑΡΓΥΡΗΣ ΑΡΓΥΡΙΟΥ, γενικός οικογενειακός ιατρός.

«ψαγμένους» και νομίζουν ότι έτσι θα κάνουν οικονομία, λόγω του ότι η επίσκεψη στα ΤΕΠ είναι δωρεάν. Μόνο που κάνουν λάθος! Τα νοσοκομεία και ειδικότερα τα ΤΕΠ ναι μεν είναι πολύτιμα, αλλά δεν είναι για να τα επισκέπτεται κανείς για πράγματα που μπορούν να λυθούν και εκτός νοσοκομείου. Στα ΤΕΠ είναι φύσει αδύνατον να υπάρξει μια συνέχεια στη σχέση μεταξύ ιατρού - ασθενούς. Και όμως αυτή η συνέχεια μπορεί να σώσει ζωές. Είναι πολύ πιο εύκολο για τον ιατρό να κάνει σωστή διάγνωση εάν γνωρίζει καλά τον ασθενή του. Επίσης στα ΤΕΠ είναι αδύνατον να γίνει follow up του ασθενούς από τον ιατρό. Αυτό το follow up (δηλαδή η παρακολούθηση, έστω και τηλεφωνική, του ασθενούς από τον ιατρό μετά από λίγες ημέρες, εβδομάδες ή και μήνες) είναι πολύτιμο πράγμα και για τον ιατρό, όχι μόνο για τον ασθενή. Όταν δεν υπάρχει η δυνατότητα αυτή, τότε ο ιατρός για να είναι καλυμμένος παραγγέλνει πιο πολλές και πιο ακριβές εξετάσεις και δίνει πιο πολλά και πιο

βαριά φάρμακα, μη έχοντας γνώση και για τις παρενέργειες που πιθανώς να βρήκαν τον ασθενή (μια και δεν τον ξαναβλέπει). Αυτό, εκτός από επιπτώσεις στην υγεία του ασθενούς (που είναι και το σημαντικότερο τελικά), έχει και οικονομικές επιπτώσεις για τον ασθενή. Έτσι το δωρεάν βγαίνει συχνά πολύ ακριβό. Όταν επίσης κάτι δεν πάει καλά με τη θεραπεία που δόθηκε, τότε ο ασθενής δεν μπορεί να αποταθεί στον ίδιο ιατρό (που, έτσι κι αλλιώς, ο ασθενής δεν γνωρίζει συνήθως ούτε καν το όνομά του). Έτσι πρέπει να επισκεφτεί ξανά τα Επείγοντα, να περιμένει, συχνά με τις ώρες, διακινδυνεύοντας να κολλήσει και καμιά λοίμωξη, και να ξαναπεί όλη την ιστορία του από την αρχή σε έναν άλλον άγνωστο ιατρό. Ταυτόχρονα με την τακτική αυτή μπλοκάρουμε τα ΤΕΠ για αυτούς που τα έχουν πραγματικά ανάγκη και που πραγματικά μπορεί να σωθεί η ζωή τους σε αυτά, π.χ. ένα σοβαρό αυτοκινητικό ατύχημα. Θα με ρωτήσει κανείς: Και πώς θα ξέρουμε πότε χρειάζεται πραγματικά να απευθυνθούμε στο νοσοκομείο; Η απάντηση είναι: Ρωτήστε (έστω και τηλεφωνικά) τον οικογενειακό σας ιατρό. Όταν πραγματικά θα χρειαστεί να πάτε στο νοσοκομείο, αυτός θα σας το πει, να είστε σίγουροι. Αφενός έχει ιατρικές γνώσεις, αφετέρου δεν τον συμφέρει να βγάλει άσχημο όνομα. Υπάρχουν πολλοί κρατικοί οικογενειακοί ιατροί (στα Κέντρα Υγείας ή στα Περιφερειακά Ιατρεία των χωριών, αλλά και στις ΤΟΜΥ ή τα πρώην ΙΚΑ των πόλεων) που είναι δωρεάν. Υπάρχουν επίσης και ιδιώτες οικογενειακοί ιατροί που είναι συμβεβλημένοι με τον ΕΟΠΥΥ και η επίσκεψη σε αυτούς είναι επίσης δωρεάν. Ακόμη όμως και αν επιλέξετε έναν αμιγώς ιδιώτη οικογενειακό ιατρό (όπου θα διαπιστώσετε ότι είναι πιο εύκολα προσβάσιμος από τους κρατικούς) το οικονομικό κόστος, για τους πιο πολλούς συμπολίτες μας τουλάχιστον, δεν είναι τραγικό. Επιγραμματικά: • Έχεις έναν ιατρό; = Έχεις έναν ιατρό.

• Έχεις δύο ιατρούς; = Έχεις μισό ιατρό.

• Έχεις πολλούς ιατρούς; = Δεν έχεις κανέναν ιατρό. ■

ΑΡΓΎΡΗΣ ΑΡΓΥΡΊΟΥ Ο Αργύρης Αργυρίου σπούδασε Ιατρική στο Lund της Σουηδίας και αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Lund το 1994. Εξειδικεύτηκε στη Γενική Ιατρική στο Linkoping της Σουηδίας με τη διάρκεια της εξειδίκευσής του να είναι πενταετής. Έχει εργαστεί ως ιατρός στη Σουηδία και τη Νορβηγία και έχει ευρεία κλινική εμπειρία. Από το 2005 εργάζεται ως ιδιώτης γενικός ιατρός (GP) στην Καβάλα και περιστασιακά ως ελεύθερος επαγγελματίας ιατρός και στη Σουηδία. Από το 2005 είναι συνδιαχειριστής του μεγαλύτερου διαδικτυακού Ιατρικού Φόρουμ στην Ελλάδα για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, του www.pfy.gr/forum

| 73

Προτάσεις για την ΠΦΥ που ΜΕΙΏΝΟΥΝ ΤΟ ΚΌΣΤΟΣ χωρίς να επηρεάζουν την ΠΟΙΌΤΗΤΑ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΏΝ ΥΓΕΊΑΣ! Το παράδειγμα των σκανδιναβικών χωρών

Γράφει ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Β. ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗΣ, γενικός οικογενειακός γιατρός.

ΕΊΝΑΙ ΓΕΓΟΝΌΣ ΌΤΙ Η ΟΡΓΆΝΩΣΗ ενός αποτελεσματικού συστήματος Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας [ΠΦΥ] ενός σύγχρονου κράτους αποτελεί πρόκληση με αντίκτυπο στην Υγεία και την ποιότητα της καθημερινής ζωής των πολιτών του. Στη χώρα μας μία από τις υποσχέσεις, που μένουν μόνο υποσχέσεις μέχρι σήμερα, ήταν και συνεχίζει να είναι η οργάνωση ενός παραγωγικού συστήματος ΠΦΥ. Ο σκοπός του άρθρου που διαβάζετε δεν είναι να αναδείξει τα λάθη που έχουν γίνει μέχρι σήμερα, ούτε να κρίνει όλους όσοι ήταν και συνεχίζουν να είναι υπεύθυνοι και αρμόδιοι για τις αποφάσεις, που καθορίζουν τη λειτουργικότητα ενός συστήματος ΠΦΥ για το καλό της υγείας των πολιτών. Ο σκοπός μας είναι να παρουσιάσουμε μερικές προτάσεις από εφαρμοσμένες λύσεις σκανδιναβικών χωρών στο χώρο της ΠΦΥ,

74 |

που μειώνουν το κόστος, χωρίς όμως αυτό να επηρεάζει την ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχονται, αλλά και γενικά της Υγείας. Τα συστήματα των χωρών αυτών μπορεί να μην είναι τα καλύτερα, παρ’ όλα αυτά συμβάλλουν σε καλύτερη Υγεία των πολιτών τους με μικρότερο συνολικό κόστος για το κράτος (στο κόστος συμπεριλαμβάνονται τα πάντα που ξοδεύονται για την Υγεία, δηλαδή έξοδα φαρμάκων, εξετάσεων, νοσηλείας, αμοιβές κ.ά.). Κάτι που με εντυπωσίασε από την πρώτη στιγμή ήταν ότι στη Σουηδία για παράδειγμα κάθε μονάδα Υγείας είτε πρόκειται για Κέντρο Υγείας [Κ.Υ.] είτε για νοσοκομείο οποιασδήποτε βαθμίδας, κάθε χρόνο λαμβάνει ξεχωριστή χρηματοδότηση ως αυτοτελές ίδρυμα και στο τέλος του έτους πρέπει να παρουσιάσει ισολογισμό. Νομίζω ότι αποτελεί κάτι που διευκολύνει τη σωστή κατανομή χρηματοδότησης στα Κ.Υ. και σε όλα τα νοσηλευτικά ιδρύματα της χώρας μας. Επίσης η ύπαρξη ικανοποιητικού αριθμού Κ.Υ., κατά κύριο λόγο δημοσίων, επίσης θα αποτελεί άλμα στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας στην Ελλάδα. Στην Ελλάδα θα μπορούσαν γενικοί - οικογενειακοί [Γ.Ο.] γιατροί να συμμετέχουν στην ΠΦΥ του κράτους με ελκυστικές συμβάσεις (κάτι που μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει). Πώς θα παρέχει ένας γιατρός της ΠΦΥ υπηρεσίες ποιοτικές στον πολίτη; Κάτι το οποίο εφαρμόζουν οι παραπάνω χώρες είναι οι αυξημένες αρμοδιότητες διάγνωσης και θεραπείας στον Γ.Ο. γιατρό. Επίσης παρέχονται αρμοδιότητες και πρόληψης, αφού είναι διαχρονικό το «ωφελέειν ή μη βλάπτειν» του προγόνου μας Ιπποκράτη. Η σωστή πρόληψη των ασθενειών και η σιγουριά που θα αισθάνεται ο κάθε πολίτης όταν γνωρίζει ότι υπάρχει γιατρός, ο οποίος τον γνωρίζει προσωπικά (και στον οποίο μπορεί να «τρέξει» και να τον συμβουλευτεί για οποιοδήποτε πρόβλημα

| AΦΙΕΡΩΜΑ υγείας, είτε και για την παρακολούθηση που απαιτείται μετά από κάποια επέμβαση ή άλλη θεραπεία σε νοσοκομείο), προσφέρουν ένα αίσθημα ασφάλειας, το οποίο θα λύσει αρκετά από τα προβλήματα που δημιουργούνται καθημερινά στα δημόσια νοσοκομεία μεταξύ αγανακτισμένων ασθενών ή συνοδών τους και προσωπικού. Οι παραπάνω χώρες, λοιπόν, προσφέρουν ικανοποιητικές αμοιβές (πολύ διαφορετικές από ό,τι στην Ελλάδα), που ταιριάζουν με τις αυξημένες αρμοδιότητες των Γ.Ο. γιατρών. Όταν κάποιος μεταναστεύει (όπως και κάθε νεογέννητο) στις χώρες της Σκανδιναβίας, συγχρόνως με τη λήψη του προσωπικού αριθμού που συνοδεύει τον μόνιμο κάτοικο της χώρας σε όλες τις συναλλαγές του, εγγράφεται και σε κάποιο Κ.Υ., τα

ρούν αυτοί με ασφάλεια να ασκούν τα καθήκοντά τους (σχετικά με τα πρωτόκολλα η σουηδική βίβλος της ΠΦΥ για γιατρούς [και νοσηλευτές] διαθέσιμη πλέον και στην Ελλάδα: https://www.iatrikistinpraxi.gr/). Στη Νορβηγία μάλιστα κάθε 5 χρόνια ο ειδικός Γ.Ο. γιατρός πρέπει να παρουσιάσει ικανοποιητικό αριθμό μορίων που έχει συγκεντρώσει τα τελευταία 5 έτη κυρίως από εκπαιδευτικά σεμινάρια, στα οποία συμμετείχε αποδεδειγμένα, διαφορετικά χάνει τον τίτλο της ειδικότητας και πρέπει να ξαναδώσει εξετάσεις, ώστε να τον αποκτήσει ξανά. Φυσικά και όταν διαθέτει κάποιος τίτλο ειδικότητας στις δύο παραπάνω χώρες, η αμοιβή του/της είναι διαφορετική από εκείνη του ειδικευομένου, όπως και του αγροτικού γιατρού (κλιμακωτά). Στη Σουηδία, σε κάθε νομαρχία υπάρχει επιτροπή,

οποία εξ ορισμού καλύπτουν όλους όσοι κατοικούν στις χώρες αυτές, δηλαδή υπάρχουν Κ.Υ. τα οποία καλύπτουν τον πληθυσμό. Στη Σουηδία ένα ποσό πληρώνει ο ασθενής και ένα ποσό καλύπτει το κράτος. Στη Νορβηγία υπάρχει μία ιδιαιτερότητα: Ο ασθενής κάθε φορά που θα χρειαστεί εξέταση στις εφημερίες της ΠΦΥ πληρώνει ένα όχι ευκαταφρόνητο ποσό απευθείας στον τραπεζικό λογαριασμό του Γ.Ο. γιατρού, αλλά ο γιατρός που εφημερεύει πληρώνεται ένα πάγιο ποσό από τον δήμο και από τον κρατικό ασφαλιστικό φορέα, ανεξάρτητα από τον αριθμό των ασθενών που θα εξετάσει στην εφημερία (το οποίο θα λάβει, ακόμη και αν δεν εξετάσει κανέναν ασθενή). Υπάρχουν πρωτόκολλα για την καθημερινή άσκηση της Ιατρικής για τους Γ.Ο. γιατρούς, τα οποία εμπλουτίζονται και ενημερώνονται κάθε χρόνο, ώστε να μπο-

που επιλέγει κάθε χρόνο τα κατάλληλα προτεινόμενα φάρμακα (είτε είναι γενόσημα είτε πρωτότυπα με βάση τη σχέση κόστους-θεραπευτκού αποτελέσματος) από τα οποία ΚΑΙ ΜΟΝΟ πρέπει να επιλέξει ο κάθε Γ.Ο. γιατρός κατά τη συνταγογράφηση μέσα από το ηλεκτρονικό σύστημα συνταγογράφησης, το οποίο διαφέρει πάρα πολύ από το δικό μας σύστημα Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης (όσοι το χρησιμοποιούμε καθημερινά, γνωρίζουμε πόσο δυσχεραίνει την εργασία του γιατρού καθημερινά από την πρώτη στιγμή, που παρουσιάστηκε πριν από πάνω από 10 χρόνια). Απαραίτητο εργαλείο, που διευκολύνει την ποιότητα

| 75

σε όλα τα παραπάνω, είναι ο Ηλεκτρονικός Φάκελος του Ασθενούς. Στο Φάκελο αυτόν υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ της ΠΦΥ, δηλαδή Κ.Υ. και νοσοκομείων, ώστε ο γιατρός της κάθε βαθμίδας να μπορεί να βλέπει χρήσιμα στοιχεία, δηλαδή όλες τις διαγνώσεις, χρόνια νοσήματα, θεραπείες, αλλεργίες σε φαρμακευτικά σκευάσματα κα γενικά ό,τι χρειάζεται να γνωρίζει ένας γιατρός της ΠΦΥ, αλλά και των αντίστοιχων ΤΕΠ, ιδιαίτερα σε επείγουσες καταστάσεις. Έτσι δεν χάνονται κρίσιμες πληροφορίες όταν ο ασθενής αναζητά ιατρική περίθαλψη και μειώνεται πολύ ο χρόνος που πρέπει να αφιερώσει ο γιατρός, που ακριβοπληρώνεται για τον κάθε ασθενή, ώστε να μη δημιουργούνται οι γνωστές ουρές που όλοι γνωρίζουμε στα ελληνικά νοσοκομεία (όχι όμως ότι και εκεί λείπουν οι ουρές στα επείγοντα, πάντως δεν υπάρχουν στο βαθμό που υπάρχουν στην Ελλάδα, παρά τις ηρωικές προσπάθειες κατά κοινή ομολογία του ιατρικού, νοσηλευτικού και υπόλοιπου

προσωπικού των μονάδων Υγείας στην Ελλάδα). Άλλη χρήσιμη τακτική στη Σουηδία αποτελεί η ύπαρξη γραμματέων για το ιστορικό, που υπαγορεύουν οι γιατροί, ώστε ο γιατρός, που αμείβεται πολύ περισσότερο από το υπόλοιπο προσωπικό των δομών Υγείας, να μη σπαταλάει το χρόνο του με κάτι που μπορούν να κάνουν άλλοι επαγγελματίες, όπως είναι οι γραμματείς, οι αμοιβές των οποίων είναι πολύ μικρότερες από εκείνες των γιατρών. Επομένως, ο γιατρός αφιερώνει το χρόνο εργασίας για να ασκεί Ιατρική και όχι εργασίες που μπορούν να κάνουν άλλοι επαγγελματίες. Με όλα τα παραπάνω δεν φιλοδοξούμε φυσικά να λύσουμε τα προβλήματα δεκαετιών της ελληνικής ΠΦΥ, αλλά κυρίως να προσφέρουμε «ερεθίσματα δημιουργικών λύσεων», που μπορούν να τα λάβουν υπόψη τους οι αρμόδιοι κυβερνητικοί παράγοντες και μη, που έχουν αναλάβει το δύσκολο έργο της οργάνωσης αποτελεσματικής ΠΦΥ. ■

ΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΟΣ Β. ΑΝΑΣΤΑΣΙΆΔΗΣ Ο Κωνσταντίνος Β. Αναστασιάδης είναι ιατρός Γενικής/Οικογενειακής Ιατρικής, απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής Λάρισας του Πανεπιστήμιου Θεσσαλίας. Εξειδικεύτηκε στη Γενική/Οικογενειακή Ιατρική στη Σουηδία και στην Ελλάδα (Γ.Ν. Βέροιας) και έλαβε τον τίτλο της ειδικότητας μετά από εξετάσεις στην Ελλάδα το 2012. Εργάστηκε έκτοτε ως ειδικευμένος γενικός/οικογενειακός ιατρός στη Νορβηγία, στη Σουηδία και στην Ελλάδα. Διατηρεί ιδιωτικό ιατρείο στην Καμάρα Θεσσαλονίκης από το 2014. Έχει εργαστεί σε Κέντρα Υγείας στη Σουηδία και σε Κέντρα Υγείας και Κέντρο Αποκατάστασης/Γηροκομείο στη Νορβηγία. Μετέφρασε στα ελληνικά το σουηδικό εγχειρίδιο Ιατρικής «Praktisk Medicin» με τίτλο της ελληνικής έκδοσης «Η Ιατρική στην Πράξη», με σκοπό τη διευκόλυνση των Ελλήνων γενικών οικογενειακών ιατρών στην καθημερινή πρακτική τους.

76 |

Πώς να αντιμετωπίσετε τις ΙΏΣΕΙΣ!

Γράφει ο ΝΙΚΟΛΑΟΣ Κ. ΚΑΛΑΪΤΖΟΓΛΟΥ, γενικός οικογενειακός γιατρός.

ΌΤΑΝ ΈΡΧΕΤΑΙ Ο ΧΕΙΜΏΝΑΣ, συνήθως φέρνει μαζί του τη γρίπη, το κοινό κρυολόγημα και διάφορες άλλες εποχικές ιώσεις που ταλαιπωρούν όλο τον πληθυσμό ανεξαρτήτως ηλικίας. Η αντιμετώπιση κάθε ίωσης είναι μόνο η συμπτωματική θεραπεία, δηλαδή αντιμετωπίζουμε το κάθε σύμπτωμα χωριστά. Παρακάτω σας παρουσιάζω γενικά συμπτώματα των ιώσεων και την αντιμετώπισή τους.

• Η ίωση δεν αντιμετωπίζεται ποτέ με αντιβιοτικά. Αντίθετα, η αλόγιστη χρήση τους βλάπτει τον οργανισμό μας. Η λέξη «αντιβίωση» προέρχεται από το Αντί - Βίωση που σημαίνει προσπάθεια εξόντωσης ζωντανών οργανισμών και τέτοιοι είναι τα μικρόβια και όχι οι ιοί. Η χρήση αντιβίωσης για οποιανδήποτε νόσο κρίνεται απαραίτητη μόνο από τον γιατρό.

• Ένα από τα σημαντικότερα όπλα κατά των ιώσεων είναι η διατήρηση της ύγρανσης του αναπνευστικού σωλήνα. Αποφεύγουμε την ξηρή ατμόσφαιρα, λέμε όχι στο air condition. Βάλτε πάνω στο καλοριφέρ ένα μεταλλικό δοχείο με νερό για εφύγρανση της ατμόσφαιρας. Πίνετε πολλά υγρά, είτε ζεστά είτε κρύα, βοηθούν στη δημιουργία και αποβολή πτυέλων και βλέννης.

• Ο πονόλαιμος οφείλεται σε ερεθισμό του φάρυγγα ή/και των αμυγδαλών. Αφού αποκλειστεί η πυώδης αμυγδαλίτιδα (με εξέταση από τον οικογενειακό σας ιατρό), προτιμούμε τις γαργάρες με χλιαρό αλατόνερο ή με έτοιμα αντισηπτικά/αναλγητικά σκευάσματα από

78 |

το φαρμακείο.

• Ο πονοκέφαλος μπορεί να έχει σαν αίτιο τον πυρετό, μπορεί όμως και να οφείλεται σε παραρρινοκολπίτιδα. Αυτό θα το κρίνει ο γιατρός σας. Ο πυρετός αντιμετωπίζεται με αντιπυρετικά (παρακεταμόλη κατά προτίμηση). Αποφύγετε γενικώς την ασπιρίνη σε τέτοιες καταστάσεις, δεν είναι παυσίπονο! Προκαλεί σοβαρές επιπλοκές από το πεπτικό μας σύστημα.

• Ο βήχας, που τόσο μας ταλαιπωρεί, θα πρέπει πάντα να εκτιμάται από γιατρό, γιατί δεν χρειάζεται πάντα σιρόπι (ή μόνο αυτό) για να αντιμετωπιστεί. Αν οι εκκρίσεις προέρχονται από τη μύτη, η χρήση αντιβηχικού δεν προσφέρει απολύτως τίποτα. Αν οι εκκρίσεις είναι πυώδεις, δύσοσμες και πυκνές σε σύσταση, ίσως χρειαστεί λήψη αντιβίωσης. Αν ο βήχας είναι ξηρός, επίμονος και εμφανίζεται ως παροξυσμικός, κυρίως τα βράδια κατά την κατάκλιση, ίσως χρειαστεί να αντιμετωπιστεί με εισπνεόμενα φάρμακα. Οπότε προτού πάρετε ένα οποιοδήποτε λάθος σιρόπι για το βήχα σας από ένα φαρμακείο, επισκεφτείτε τον γιατρό σας, αυτός θα αποφασίσει. Σε κάθε περίπτωση, απαιτείται ακρόαση πνευμόνων για κάθε ενδεχόμενο.

• Η αλλαγή της φωνητικής χροιάς παραπέμπει σε λαρυγγίτιδα, συνιστάται όσο το δυνατόν αφωνία και ενδεχομένως εισπνεόμενη κορτιζόνη.

• Το συνάχι αντιμετωπίζεται με εφύγρανση της μύτης. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αποσυμφορητικά σκευάσματα, με προσοχή όμως στις οδηγίες χρήσης τους. Αν η καταρροή περιπλεχτεί (αλλαγή χρώματος, πυκνότητας, οσμής), ίσως χρειαστεί χορήγηση αντιβιοτικού. Ο γιατρός σας θα σας καθοδηγήσει.

• Αποφύγετε την επίσκεψη στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων με τον πρώτο πυρετό ή τα πρώτα γενικά συμπτώματα που αναφέραμε. Προσπαθήστε να αντιμετωπίσετε την ίωση με γενικά μέτρα. Η επείγουσα αντιμετώπιση έχει ένδειξη μόνο σε βαριές καταστάσεις (π.χ. δύσπνοια, έντονη καταβολή ηλικιωμένων, ιστορικό βρογχικού άσθματος ή χρόνιας αναπνευστικής πνευμονοπάθειας, απώλεια συνείδησης).

• Συχνό πλύσιμο χεριών και αποφυγή βήχα μπροστά σε κόσμο μειώνουν τη διασπορά του ιού. Η βιταμίνη C είναι ένας από τους καλύτερους συμμάχους του οργανισμού κατά των ιώσεων. Θα τη βρείτε σε

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΓΕΝΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

μεγάλες συγκεντρώσεις σε ωμές κόκκινες και πράσινες πιπεριές, ακτινίδια, μπρόκολο (στον ατμό), ωμό λάχανο, φράουλες, πορτοκάλια και χυμό ντομάτας. Τα ω-3 λιπαρά οξέα βοηθούν στην τόνωση του οργανισμού. Θα τα βρείτε σε λιπαρά ψάρια, όπως οι σαρδέλες, ο κολιός, το σκουμπρί, ο σολομός και η πέστροφα. Εκτός από τα ψάρια, ανιχνεύονται σε ξηρούς καρπούς, όπως τα φιστίκια, στο σουσάμι και κατά συνέπεια και στο σησαμέλαιο, καθώς και στο λιναρόσπορο. Το β-καροτένιο συμβάλλει επίσης στην άμυνα του οργανισμού. Περιέχεται κυρίως σε φρούτα και λαχανικά με έντονο

κίτρινο και πορτοκαλί χρώμα, όπως τα καρότα αλλά και η ντομάτα, και στα πράσινα λαχανικά, όπως το μαρούλι, το σπανάκι και το μπρόκολο. Μαζί με τα παραπάνω στη διατροφή σας απαιτείται λήψη άφθονων υγρών. Η ίωση γενικότερα χρειάζεται υπομονή μέχρι αυτό που λέμε να κάνει τον κύκλο της. Αντιμετωπίστε τα συμπτώματα όπως προαναφέραμε, παρακολουθήστε την πορεία τους για πιθανή επιδείνωση ή ύφεση. Αν επιμένουν για πάνω από 3-4 ημέρες, ζητήστε τη βοήθεια ιατρού όπου με την κλινική εξέταση και, αν κρίνει, έναν αιματολογικό έλεγχο θα δώσει λύση στο πρόβλημά σας. ■

ΝΙΚΌΛΑΟΣ Κ. ΚΑΛΑΪΤΖΌΓΛΟΥ Ο Νικόλαος Κ. Καλαϊτζόγλου γεννήθηκε στην Έδεσσα το 1975. Αποφοίτησε από το Γενικό Λύκειο Σκύδρας το 1993 και φοίτησε στην Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Φιλιππούπολης όπου αποφοίτησε το 2001. Πραγματοποίησε την υπηρεσία υπαίθρου στο Περιφερικό Ιατρείο Δροσερού (Κέντρο Υγείας Σκύδρας). Από το 2007 έως το 2011 εργάστηκε ως ειδικευόμενος Γενικής Ιατρικής στο Γενικό Νοσοκομείο Βέροιας και πήρε τον τίτλο ειδικότητας της Γενικής Ιατρικής στην Αθήνα τον Σεπτέμβριο του 2011. Από το 2014 έως το 2016 έκανε τη μετεκπαίδευσή του στον σακχαρώδη διαβήτη στη Β’ Παθολογική Κλινική του Ιπποκρατείου Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης. Συμμετείχε σε πολλά συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ενώ πήρε μέρος σε έρευνες και εργασίες με παρουσία σε διεθνή συνέδρια. Είναι αντιπρόεδρος του Σωματείου Ιδιωτών Γενικών Οικογενειακών Ιατρών Ελλάδος (ΕΣΤΙΑ) και διατελεί μέλος της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας, όπως και μέλος του Ελληνικού Δικτύου Διαβήτη. Από τα τέλη του 2011 εργάζεται ως ιδιώτης γενικός οικογενειακός ιατρός στη Σκύδρα.

| 79

Ο ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΌΣ ΙΑΤΡΌΣ με «απλά λόγια»!

Γράφει ο ΣΠΥΡΟΣ ΓΑΛΑΝΗΣ, γενικός οικογενειακός ιατρός.

Ο ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΌΣ ΙΑΤΡΌΣ είναι ο επαγγελματίας υγείας ο οποίος βρίσκεται και πρέπει να βρίσκεται δίπλα στον ασθενή συνεχώς, οποιαδήποτε ώρα της ημέρας και οποιαδήποτε στιγμή της ζωής του πολίτη που έχει εμπιστευθεί την υγεία του σε αυτόν. Είναι ο ιατρός με τον οποίο έχει αναπτυχθεί η σχέση της ανεμπόδιστης επικοινωνίας οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας για οποιονδήποτε λόγο ιατρικής φύσεως. Οικογενειακός ιατρός μόνο στο ωράριο της λειτουργίας του ιατρείου του δεν νοείται. Είναι αυτός που θα διακόψει το κυριακάτικο μεσημεριανό φαγητό του για να απαντήσει στη κ. Μαρία που ανησυχεί για τον γέροντά της που μόλις του μέτρησε τη πίεση και τη βρήκε χαμηλή και για αυτό μάλλον ζαλίζεται και την τρόμαξε. Θα είναι αυτός που τουλάχιστον θα τη βοηθήσει από το τηλέφωνο, γιατί αυτόν γνωρίζει τόσα χρόνια και αυτόν εμπιστεύεται πως θα δώσει λύση στο πρόβλημα, μέχρι την επομένη

80 |

που θα πάρει τον γέροντα να τον εξετάσει. Γιατί η κ. Μαρία γνωρίζει πως αν πάει στο νοσοκομείο θα περιμένει «με τις ώρες», όπως λέει. Είναι αυτός, λοιπόν, που θα κάτσει στο τηλέφωνο και θα μιλήσει με τον γέροντα (τον οποίο γνωρίζει χρόνια) και θα καταλάβει και μόνο από τη φωνή αν υπάρχει πιθανότητα προβλήματος υγείας που χρειάζεται άμεση περίθαλψη. Είναι αυτός που ξέρει ποιο φάρμακο εννοεί ο γέροντας, όταν του μιλάει για την «κόκκινη μπάλα». Και αφού τελειώσει και διαχειρισθεί το πρόβλημα του γέροντα, θα συνεχίσει το φαγητό του, που θα έχει όμως κρυώσει. Είναι αυτός που θα τον ξυπνήσει ο γέροντας έντρομος πάλι τα ξημερώματα, γιατί η κ. Μαρία «τρέμει σαν το ψάρι και δεν σταματά», όπως λέει με τη μεστή γέρικη φωνή του, και παρά το περασμένο της ώρας, θα ζητήσει από τον γέροντα να βάλει ένα θερμόμετρο και να τον ξαναπάρει τηλέφωνο. Και μετά από λίγο, όταν ο γέροντας τηλεφωνήσει πίσω, πιο ήρεμος που θα έχει δει ότι η κ. Μαρία έχει πυρετό, θα περιμένει μερικές ώρες για να τη δει ο οικογενειακός του ιατρός πρωί πρωί, χωρίς να χρειάζεται να τρέχει σε νοσοκομείο τα ξημερώματα. Είναι αυτός που θα δεχθεί να τον αποκαλέσει Γιώργο ο 30χρονος πλέον Σπύρος, γιατί, πέρα από την κοντινή πλέον ηλικία τους, ο ιατρός γνωρίζει τον Σπύρο από παιδί των 12-15 ετών. Έχει ήδη συρράψει τραύματα του Σπύρου 2-3 φορές μετά από πτώσεις από το ποδήλατο ή το μηχανάκι. Αυτόν έχει δει ο Σπύρος όταν καιγόταν από τον πυρετό της αμυγδαλίτιδας στο κρεβάτι να του λέει να ανοίξει το στόμα, 2-3 φορές το χρόνο, μέχρι να πεισθεί να κάνει αμυγδαλεκτομή. Αυτός τον εξέταζε όταν συνόδευε τη μητέρα του (που δεν είχε πού να τον αφήσει) που θα εξεταζόταν η ίδια, αλλά ζητούσε να ρίξει και μια ματιά στον Σπύρο που «βήχει λίγο τώρα τελευταία». Γιατί σε αυτόν απευθύνθηκε ο Σπύρος με την κοπέλα του, όταν, φτάνοντας πλέον τα 18 έτη, είχαν ατύχημα με τα μέτρα προστασίας, με αποτέλεσμα να ζητούν απαντήσεις σε θέματα που τους τρομοκρατούσαν, αλλά από άτομο της εμπιστοσύνης τους. Είναι αυτός που θα τον ξυπνήσει η Σοφία 03.00 τα ξημερώματα να του πει ότι έχει «δύσπνοια» και επει-

| AΦΙΕΡΩΜΑ δή ο ίδιος ως οικογενειακός της ιατρός γνωρίζει ήδη ιατρικά την υγιέστατη Σοφία από τα 15 έτη της, γνωρίζοντας ταυτόχρονα και τα οικονομικά της προβλήματα (του τα ανέφερε πριν 2 μήνες που πήγε για να εξετασθεί για μια ίωση σε αυτόν) και ακούγοντάς την από το τηλέφωνο, θα την καθησυχάσει και θα τη δει την επόμενη ημέρα ΑΝ χρειάζεται (συνήθως η Σοφία αφού χαλαρώσει είναι πολύ καλύτερα).

της κ. Μαρίας για ακόμη μια φορά θα προσέξει την αλλαγή στη συμπεριφορά της, τη μερική απόσυρση και τη θλίψη στο πρόσωπό της και γνωρίζοντας για το πρόσφατο χαμό του γέροντά της θα προσπαθήσει να ανιχνεύσει εγκατάσταση κατάθλιψης. Είναι αυτός που εξετάζοντας για ένα δερματικό νόσημα τον κ. Μανώλη, που είναι χρόνιος καπνιστής, θα προσέξει μια αλλαγή στον συνήθη «τσιγαρόβηχά» του

Είναι αυτός που θα δει τον Κώστα να έχει παχύνει και έχοντας εικόνα της σωματικής κατάστασης του Κώστα από την τελευταία επίσκεψή του σε αυτόν, θα τον παραινέσει για έλεγχο λιπιδίων και για άσκηση και δίαιτα. Είναι ο ιατρός που γράφοντας τη συνήθη αγωγή

και θα τον ελέγξει για τις επιπλοκές του καπνίσματος. Είναι αυτός που μια μέρα ανοίγοντας την πόρτα του ιατρείου του θα αντικρίσει την ίδια στιγμή στην αίθουσα αναμονής να τον περιμένουν για εξέταση ο παππούς/γιαγιά, ο πατέρας/μητέρα, ο γιος/κόρη και ίσως το εγγόνι της ίδιας οικογένειας! ■

ΣΠΎΡΟΣ ΓΑΛΆΝΗΣ Ο Σπύρος Γαλάνης ολοκλήρωσε τις σπουδές του το 1997 στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και είναι ιδιώτης γενικός/οικογενειακός ιατρός ασκώντας το επάγγελμα της Ιατρικής στην Κέρκυρα από το 1999. Μετά από εκπαίδευση στο Ιπποκράτειο Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών και στο Κ.Υ. Βύρωνα το 2010 έλαβε τον τίτλο της ειδικότητας Γενικής/Οικογενειακής Ιατρικής, αφού ήδη είχε εκπαιδευτεί για 2 χρόνια στην ειδικότητα της Γενικής Χειρουργικής στο ΓΝΝ Κέρκυρας. Το 2019 έλαβε τον μεταπτυχιακό τίτλο Γηριατρικής (Διαχείριση Νοσημάτων Γήρατος) από το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Μέλος του Δ.Σ. του Ι.Σ. Κέρκυρας από το 2004 και γενικός γραμματέας αυτού για 4 χρόνια. Εκλέκτορας για τον Πανελλήνιο Ιατρικό Σύλλογο από το 2010.

| 81

Υπηρεσίες Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας με ιατρική τεχνολογία αιχμής και υψηλή ποιότητα για όλους!

82 |

| AΦΙΕΡΩΜΑ

Γράφει η ΜΑΡΟΥΣΩ ΤΡΕΣΣΟΥ, εμπορική διευθύντρια Affidea Ελλάδος.

Ο παθολόγος αποτελεί τον γιατρό «πρώτης γραμμής» και «πρώτης επιλογής» στο σύστημα υγείας. Είναι ο γιατρός όλης της οικογένειας, αλλά και ο υγειονομικός που καλείται να βοηθήσει στην πρόληψη των διαφόρων νοσημάτων και να συντονίσει τις άλλες ειδικότητες της Ιατρικής, εφόσον καταστεί απαραίτητη η συνεργασία τους, για τη διάγνωση, θεραπεία και παρακολούθηση του εξεταζομένου.

ΕΊΝΑΙ ΓΕΓΟΝΌΣ ΌΤΙ Η ΠΡΩΤΟΒΆΘΜΙΑ ΦΡΟΝΤΊΔΑ Υγείας είναι η πρώτη βαθμίδα από την οποία διέρχεται ο πολίτης, προκειμένου να διαγνώσει ή να αντιμετωπίσει ένα ζήτημα υγείας. Η πρόσβαση των πολιτών σε αξιόπιστες και ολοκληρωμένες υπηρεσίες υγείας εξασφαλίζει τη σωστή πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση και σε πολλές περιπτώσεις σώζει ζωές. Όταν μιλάμε για πρόληψη, εννοούμε συνήθως την προσπάθεια για να προλάβουμε και να αποτρέψουμε αρνητικές ή ανεπιθύμητες καταστάσεις, λόγω και του σύγχρονου τρόπου ζωής που κατακλύζεται από άγχος, κακή διατροφή, καθιστική ζωή. Αυτός άλλωστε είναι και ο στόχος στον τομέα της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, που είναι και ο τομέας εξειδίκευσης του Ομίλου Affidea. Ο παθολόγος αποτελεί τον γιατρό «πρώτης γραμμής» και «πρώτης επιλογής» στο σύστημα υγείας. Είναι ο γιατρός όλης της οικογένειας, αλλά και ο υγειονομικός που καλείται να βοηθήσει στην πρόληψη των διαφόρων νοσημάτων και να συντονίσει τις άλλες ειδικότητες της Ιατρικής, εφόσον καταστεί απαραίτητη η συνεργασία τους, για τη διάγνωση, θεραπεία και παρακολούθηση του εξεταζομένου. Τα οφέλη της πρόληψης άλλωστε είναι γνωστά και για το λόγο αυτόν ο Όμιλος Affidea στέκεται αρωγός για όλη την οικογένεια και για ανθρώπους όλων των ηλικιών -παιδιά, εφήβους, ενήλικες, ηλικιωμένους- με προνομιακά προγράμματα εξετάσεων. Χρησιμοποιώντας τον πιο σύγχρονο ιατρικό εξοπλισμό, εφαρμόζοντας απαιτητικά πρωτόκολλα στις διαγνωστικές εξετάσεις και ακολουθώντας τις τελευταίες ιατρικές εξελίξεις, η Affidea είναι σήμερα ο μεγαλύτερος ιδιωτικός πάροχος Πρωτοβάθμιας Περίθαλψης στην Ευρώπη. ΚΛΙΝΙΚΉ ΑΡΙΣΤΕΊΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑ ΑΙΧΜΉΣ ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΊΑ ΙΑΤΡΏΝ ΚΑΙ ΕΞΕΤΑΖΟΜΈΝΩΝ Ο Όμιλος Affidea διαθέτει τον μεγαλύτερο και νεότερο στόλο διαγνωστικής απεικόνισης στην Ευρώπη. Τα προηγμένα ιατρικά μηχανήματα τελευταίας γενιάς, σε συνδυασμό με το υψηλά εξειδικευμένο προσωπικό της Affidea, εγγυώνται αξιόπιστες εξετάσεις και αποτελέσματα. Αυτό επιτυγχάνεται με τη χρήση του κορυφαίου ιατρικού εξοπλισμού παγκοσμίως και του νεότερου σε σχέση με τον μέσο όρο στην Ευρώπη, που υποβάλλεται σε τακτικούς και περιοδικούς ελέγχους συντήρησης και αναβάθμισης βάσει προδιαγραφών, καθώς και με την υποβολή των μηχανημάτων σε ενδελεχείς ελέγχους ποιότητας. Καθώς η ανάγκη για εξειδικευμένη ιατρική γνώση είναι επιτακτική, η Affidea έχει συγκροτήσει επιστημονικό συμβούλιο, με ομάδα ακτινοδιαγνωστών και άλλων ειδικοτήτων στην Ευρώπη, οι οποίοι συνεργάζονται και

| 83

καθορίζουν τα βέλτιστα ιατρικά πρωτόκολλα, με στόχο τις διαγνώσεις ακριβείας για την αποτελεσματικότερη θεραπεία των ασθενών. Δίνοντας έμφαση στην επιστημονική εκπαίδευση και στη συνεχή ανάπτυξη των επαγγελματιών υγείας του ομίλου, αξίζει επίσης να αναφέρουμε ότι διεξάγονται τακτικά εκπαιδευτικά σεμινάρια σχετικά με τις τρέχουσες τεχνικές και αρχές από ειδικούς της Affidea.

ΣΤΟ ΕΠΊΚΕΝΤΡΟ Η ΑΣΦΆΛΕΙΑ ΤΩΝ ΕΞΕΤΑΖΟΜΈΝΩΝ ΚΑΙ Η ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΉ ΑΚΡΊΒΕΙΑ H Affidea επιπλέον επενδύει σε μεθόδους και διαδικασίες που αποσκοπούν στη διαφύλαξη της ασφάλειας των εξεταζομένων και ταυτόχρονα στη διασφάλιση του βέλτιστου ιατρικού αποτελέσματος. Μία πρωτοποριακή πρωτοβουλία που εφαρμόζει πανελλαδικά είναι το Dose Excellence, το πρόγραμμα που βελτιστοποιεί τη δόση ακτινοβολίας που δέχεται ο εξεταζόμενος κατά τη διάρκεια της αξονικής τομογραφίας, με σκοπό να εξασφαλιστεί η μικρότερη δόση με το καλύτερο διαγνωστικό αποτέλεσμα. Επιπλέον, το πρωτοποριακό MR Excellence Program τυποποιεί τον τρόπο με τον οποίο εκτελείται η μαγνητική τομογραφία σε όλα τα κέντρα πανευρωπαϊκά. Η Affidea μάλιστα έχει αναπτύξει ένα λογισμικό που παρακολουθεί τα συστήματα μαγνητικής τομογραφίας κεντρικά σε όλη την Ευρώπη και με αυτόν τον

84 |

τρόπο εφαρμόζει και αναπαράγει με δομημένο τρόπο τις «άριστες πρακτικές» σε όλες τις χώρες όπου έχει παρουσία. Όλα τα παραπάνω αλλάζουν το επίπεδο και τον τρόπο παροχής υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης, θέτοντας την ασφάλεια των εξεταζομένων στο επίκεντρο. ΨΗΦΙΑΚΈΣ ΥΠΗΡΕΣΊΕΣ ΓΙΑ ΑΝΑΒΆΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΕΞΥΠΗΡΈΤΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΆΘΜΙΑ ΥΓΕΊΑ Η Affidea προχωρά με εντατικούς ρυθμούς στον ψηφιακό μετασχηματισμό της, με στόχο τη μετάβαση στο μοντέλο «έξυπνου» διαγνωστικού κέντρου. Προς αυτήν την κατεύθυνση έχει δημιουργήσει μια σύγχρονη ψηφιακή εφαρμογή, myaffidea, με στόχο να διευκολύνει τους εξεταζομένους να έχουν πρόσβαση στα ιατρικά τους δεδομένα, προσφέροντάς τους ενεργό ρόλο στη διαχείριση της υγείας τους. Τα δεδομένα αυτά οι εξεταζόμενοι μπορούν να τα μοιραστούν με τον γιατρό τους, ο οποίος εν συνεχεία έχει πρόσβαση στο ιατρικό ιστορικό με συγκριτικές παρουσιάσεις που τον διευκολύνουν στη λήψη

αποφάσεων. Αξίζει επίσης να υπογραμμίσουμε ότι η Affidea είναι ο πρώτος ιδιωτικός φορέας υπηρεσιών υγείας στην Ελλάδα που εντάχθηκε στον Εθνικό Ψηφιακό Φάκελο Υγείας, MyHealth του gov.gr, λόγω της ψηφιακής του ετοιμότητας και του εκτεταμένου δικτύου εξυπηρέτησης. ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΉ ΑΡΙΣΤΕΊΑ ΜΕ ΕΥΡΩΠΑΪΚΌ ΑΠΟΤΎΠΩΜΑ Με αμείωτο ενδιαφέρον συνεχίζεται η περαιτέρω επέκταση των διαγνωστικών κέντρων Affidea στην Αττική

| AΦΙΕΡΩΜΑ και πανελλαδικά, με στόχο την καλύτερη πρόσβαση των πολιτών σε υπηρεσίες υγείας υψηλής ποιότητας. Ενδεικτικά αναφέρεται η εξαγορά του διαγνωστικού κέντρου «Γενική Απεικονιστική» που δραστηριοποιείται στο κέντρο της Αθήνας από το 1991. Έπειτα η λειτουργία νέων ιατρικών κέντρων, ιδιαίτερα σε περιοχές όπου υπάρχει ανάγκη για περαιτέρω αναβάθμιση των υπηρεσιών υγείας, όπως η Αγία Παρασκευή και το Λαύριο, προσφέρει στο κοινό προσβάσιμες και ολο-

υπηρεσιών του μέσω 7 κέντρων πανελλαδικά. Απόδειξη της επιχειρηματικής αριστείας του αποτελούν οι πολυάριθμες διακρίσεις που έχει λάβει ο Όμιλος Affidea για την επενδυτική δραστηριότητα, την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών και την καινοτομία στις ιατρικές πρακτικές. Η διάκριση 5 αστέρων με την οποία έχει τιμηθεί από την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ακτινολογίας για την ασφάλεια από πλευράς ακτινοπροστασίας καταδεικνύει τη δέσμευση του ομίλου για

κληρωμένες υπηρεσίες Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Η συνεχής αναζήτηση βελτίωσης και επέκτασης των υπηρεσιών της επισφραγίζει τη δέσμευση της Affidea να λειτουργεί υπεύθυνα, ανεβάζοντας διαρκώς τον πήχυ των υπηρεσιών υγείας στην Ελλάδα. Οι επενδύσεις που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, σε συνδυασμό με τις συνεχείς αναβαθμίσεις των χώρων και των κτιριακών υποδομών, αποτελούν την καλύτερη εγγύηση παροχής υπηρεσιών υψηλών προδιαγραφών. Ο Όμιλος Affidea, μάλιστα, πλέον των υπηρεσιών πρόληψης και διάγνωσης, έχει επεκταθεί στρατηγικά στη Δερματολογία με τα Δερματολογικά Κέντρα City Med, εμπλουτίζοντας το υψηλό επίπεδο των παρεχόμενων

προσφορά ποιοτικών υπηρεσιών προς τους εξεταζομένους. Η στρατηγική μας ανάπτυξη συνεχίζεται δυναμικά και σταθερά, με επέκταση σε γεωγραφικές περιφέρειες, συνεργασίες με καταξιωμένους επαγγελματίες υγείας σε Ελλάδα και εξωτερικό, συνεργασίες με κορυφαίους οργανισμούς σε όλο τον κόσμο, με στόχο να συνεισφέρουμε ουσιαστικά και ολιστικά στην προαγωγή της υγείας. Με το βλέμμα στο μέλλον, υλοποιούμε έναν νέο κύκλο επενδύσεων, ενισχύοντας και επιταχύνοντας την οργανική ανάπτυξη του ομίλου, με αιχμή την καινοτομία, την κορυφαία ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας και την προσφορά στην ελληνική κοινωνία. ■

ΜΑΡΟΥΣΏ ΤΡΈΣΣΟΥ Η Μαρουσώ Τρέσσου είναι εμπορική διευθύντρια του Ομίλου Affidea από το 2021, μετά από μια μακρά πορεία στην ανάπτυξη Ασφαλιστικών Εταιρειών & Δικτύων της Affidea Ελλάδος. Πριν την ένταξή της στην Affidea, το 2006, εργαζόταν από το 1992 στον τομέα της Υγείας, κατέχοντας διάφορες θέσεις ευθύνης σε μεγάλες εταιρείες στο χώρο της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας. Πρόκειται για ένα στέλεχος με μεγάλη διαδρομή, που με την πολύτιμη εμπειρία και τεχνογνωσία της βρίσκεται στην πρώτη γραμμή σε όλα τα στάδια εξέλιξης και ανάπτυξης του Ομίλου Affidea, εστιάζοντας στη διασφάλιση υψηλού επιπέδου υπηρεσιών υγείας, τόσο στις υφιστάμενες όσο και σε νέες αγορές.

| 85

ΘΕΟΔΩΡΑ ΨΑΛΤΟΠΟΥΛΟΥ Παθολόγος, καθηγήτρια Θεραπευτικής, Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

«Η ΚΛΙΜΑΤΙΚΉ ΑΛΛΑΓΉ ΘΑ ΜΑΣ ΦΈΡΕΙ ΑΝΤΙΜΈΤΩΠΟΥΣ ΜΕ ΚΑΙΝΟΎΡΓΙΕΣ ΠΡΟΚΛΉΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΏΠΙΣΗ ΠΟΛΛΏΝ ΙΏΝ ΚΑΙ ΒΑΚΤΗΡΊΩΝ»!

Συνέντευξη στον ΆΡΗ ΜΠΕΡΖΟΒΊΤΗ

«Η ΜΑΚΡΟΖΩΊΑ, ΚΑΘΏΣ ΚΑΙ Η ΣΩΜΑΤΙΚΉ και ψυχική υγεία συνδέονται σε μεγάλο βαθμό με τον τρόπο ζωής. Ενσωματώνοντας ορισμένες συνήθειες στην καθημερινή μας ζωή (πρωτογενή πρόληψη), καθώς

86 |

και διενεργώντας τον απαραίτητο προσυμπτωματικό έλεγχο (δευτερογενή πρόληψη) για ορισμένα νοσήματα, μπορούμε να ενισχύσουμε την πρόληψη και την έγκαιρη διάγνωση, αυξάνοντας το προσδόκιμο επιβίωσής μας. Εξάλλου η πρόληψη ιογενών λοιμώξεων μέσω των εμβολιασμών και της έγκαιρης διάγνωσης είναι ένα σημαντικό βήμα στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου». Την επισήμανση αυτή κάνει η Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, παθολόγος, καθηγήτρια Θεραπευτικής, Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, σε συνέντευξη που παραχώρησε στο «HEALTH NEXT GENERATION». Παράλληλα η κ. Ψαλτοπούλου μάς μιλά για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη δημόσια υγεία, το αποτύπωμα της πανδημίας στο ΕΣΥ, τα νέα δεδομένα που έχει φέρει η ανοσοθεραπεία στην αντιμετώπιση διάφορων μορφών του καρκίνου, την αξία της μεσογειακής διατροφής, τα μυστικά της μακροζωίας κ.ά. Αναλυτικότερα η συνέντευξη έχει ως εξής:

| ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ

Η κ. Θεοδώρα Ψαλτοπούλου.

| 87

— Ποιο είναι το αποτύπωμα της πανδημίας στη χώρα μας για το ΕΣΥ; Πιστεύετε ότι η πανδημία θα αποτελέσει αφορμή, ώστε να διορθωθούν οι παθογένειες του ΕΣΥ και να διαμορφωθεί μια διαφορετική προοπτική στη λειτουργία των δημόσιων νοσοκομείων; Έχει αντοχές το ΕΣΥ για μια νέα πανδημία; Η πανδημία, τόσο στη χώρα μας όσο και διεθνώς, αποτέλεσε το έναυσμα ώστε να αναδειχθούν οι παθογένειες των συστημάτων υγείας και σε μερικές περιπτώσεις να διορθωθούν. Γίνεται προφανές ότι η επιδημία του COVID-19 έπληξε τη χώρα, όταν το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης ήταν ακόμα ευάλωτο λόγω της προηγηθείσας οικονομικής κρίσης, υπήρχε απουσία εκτεταμένης πρωτοβάθμιας περίθαλψης, ενώ η υγεία των ανθρώπων ήταν σε κίνδυνο λόγω της ταχύτατης εξάπλωσης του μεταδοτικού αυτού νοσήματος, με αυξημένη νοσηρότητα και θνητότητα. Στη διάρκεια της πανδημίας αναδείχθηκε η ανάγκη για επενδύσεις στην πρωτοβάθμια φροντίδα και τις νοσοκομειακές υποδομές, και στον ψηφιακό μετασχηματισμό των υπηρεσιών υγείας. Υπάρχουν πολλές παράμετροι που χρήζουν βελτίωσης, όπως η ανανέωση των υλικών πόρων, των μηχανημάτων και γενικά του εξοπλισμού, η ξενοδοχειακή αναβάθμιση των δημόσιων νοσοκομείων, οι επιπλέον προσλήψεις ιατρονοσηλευτικού προσωπικού και οι αυξήσεις των μισθών τους, ώστε να μειωθούν οι παραιτήσεις από το ΕΣΥ. Πρέπει να επισημανθεί ότι το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό των δημόσιων νοσοκομείων με προσήλωση εργάστηκε για τη διαχείριση των ασθενών, ενώ αντίστοιχα αυξήθηκαν οι κλίνες στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, η δυνατότητα των εργαστηρίων για άμεση διάγνωση, καθώς και με επιτυχία διενεργήθηκε η ηλεκτρονική διαχείριση του εμβολιασμού του πληθυσμού.

— Για πόσο ακόμη πρέπει να φοβόμαστε τον COVID-19; Υπάρχει κίνδυνος τριπλής επιδημίας (COVID-19, γρίπης, RSV) εν όψει της χειμερινής περιόδου; Καθημερινά γίνεται λόγος για νέους μολυσματικούς ιούς, θα πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση για μια νέα πανδημία; Στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό «BMJ» δημοσιεύθηκε πριν λίγο καιρό άρθρο με θέμα την αύξηση των περιστατικών COVID-19 (αύξηση των περιστατικών και των θανάτων) στη Μεγάλη Βρετανία, που αντίστοιχα και στη χώρα μας παρατηρήθηκε τους φθινοπωρινούς μήνες, συγκριτικά με τους καλοκαιρινούς. Οι παραλλαγές εξακολουθούν να είναι υπο-παραλλαγές της Omicron και από μόνες τους δεν φαίνεται ότι θα προκαλέσουν μεγάλο κύμα, δεδομένης της προστασίας από εμβόλια και προηγούμενες μολύνσεις. Ωστόσο, εκτός από την αύξηση του φόρτου στα νοσοκομεία, είναι σημαντικές

88 |

οι επιπτώσεις από long-covid (π.χ. λόγω επίμονης κόπωσης), καθώς και η απομάκρυνση των νοσούντων από το εργατικό δυναμικό. O COVID-19 έχει πλέον μεταβεί στην επόμενη φάση που καλείται ενδημική φάση. Στην ενδημική φάση ο ιός εξακολουθεί να κυκλοφορεί, αλλά είναι υπό έλεγχο, επιτρέποντας καλύτερη πρόληψη και θεραπεία. Είναι πολύ σημαντική η πρόληψη της σοβαρής νόσησης, με αναγκαία την ενημέρωση των πολιτών σχετικά με τη σημαντικότητα του εμβολιασμού. Σύμφωνα με το ECDC, μία επιτυχημένη εκστρατεία στόχευσης των πολιτών άνω των 60 ετών για αύξηση της εμβολιαστικής κάλυψης έναντι της νόσησης αυτής θα μπορούσε να προλάβει το 21 με 32% όλων των νοσοκομειακών εισαγωγών σχετιζόμενων με τον COVID στις ευρωπαϊκές χώρες μέχρι τον Φεβρουάριο του 2024. Ο εμβολιασμός είναι ακρογωνιαίος λίθος στη δημόσια υγεία. Σύμφωνα με δεκάδες συστηματικές αναλύσεις και μετα-αναλύσεις, και σύμφωνα και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο εμβολιασμός έναντι τoυ COVID-19 έχει σώσει δεκάδες εκατομμύρια ζωές σε όλον τον κόσμο και χιλιάδες ζωές στην Ελλάδα. H Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών και το υπουργείο Υγείας, όπως και αντίστοιχοι ευρωπαϊκοί φορείς (ECDC- European Centre for Disease Control and Prevention), συστήνουν τον εμβολιασμό έναντι του COVID-19 με το επικαιροποιημένο εμβόλιο, σε προαιρετική βάση, αλλά με ισχυρή σύσταση ως προς τις κάτωθι κατηγορίες: - Άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω.

- Άτομα ηλικίας 6 μηνών έως 59 ετών, με συννοσηρότητες που αυξάνουν τον κίνδυνο σοβαρής νόσου.

- Ανοσοκατεσταλμένα άτομα.

- Εγκυμονούσες.

- Επαγγελματίες υγείας. Σαφώς, καθώς προχωράμε στην έναρξη της χειμερινής περιόδου, υπάρχει μία μικρή πιθανότητα τριπλής επιδημίας από αναπνευστικούς ιούς, όταν δηλαδή εμφανίζονται ταυτόχρονα κρούσματα COVID-19, γρίπης και αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (RSV), αν και η γρίπη στο νότιο ημισφαίριο ήταν σχετικά ήπια, επανερχόμενη στην προ πανδημίας επιδημιολογική εικόνα. Είναι σημαντικό να ακολουθηθούν οι αντίστοιχες οδηγίες για τον ιό της γρίπης και για τον αναπνευστικό συγκυτιακό ιό, ενώ η έγκαιρη έναρξη ειδικής αντι-ιικής αγωγής, σύμφωνα με τις οδηγίες του οικογενειακού/θεράποντος ιατρού, μπορεί να ελαχιστοποιήσει τις πιθανότητες για βαριά λοίμωξη, αλλά και για την προστασία του οικογενειακού και κοινωνικού περίγυρου από τη μόλυνση. Η κλιματική αλλαγή προκαλεί ηπιότερους χειμώνες, θερμότερα καλοκαίρια και λιγότερες ημέρες παγετού. Αυτή η αλλαγή του κλίματος διευκολύνει πολλά ζώα, κουνούπια, τσιμπούρια και τις μολυσματικές ασθένειες

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

που μεταδίδουν να επεκταθούν σε νέες γεωγραφικές περιοχές και να μολύνουν περισσότερους ανθρώπους. Η κλιματική αλλαγή είναι δεδομένο ότι θα μας φέρει αντιμέτωπους με καινούργιες προκλήσεις στην αντιμετώπιση πολλών ιών και βακτηρίων. Σαφώς ένα από τα όπλα που πρέπει να αξιοποιήσουμε είναι η ανάπτυξη εμβολίων, αλλά και η επιδημιολογική επιτήρηση, η αξιοποίηση εργαλείων και μεθόδων για τον άμεσο γονιδιακό έλεγχο άγνωστου ιού, η έγκαιρη διάγνωση, καθώς και η ανάπτυξη αποτελεσματικών αντι-ιικών φαρμάκων.

— Ποια είναι τα νέα δεδομένα που έχει φέρει η ανοσοθεραπεία στην αντιμετώπιση του καρκίνου και γενικότερα ποιες εξελίξεις έχουμε στην αντιμετώπιση των διαφόρων μορφών καρκίνου; Η ανοσοθεραπεία αναδεικνύεται ως μια επαναστατική προσέγγιση στη θεραπεία του καρκίνου, ανοίγοντας νέους ορίζοντες στον αγώνα ενάντια σε αυτή την ασθένεια. Αντί να στοχεύει απευθείας στον όγκο, η ανοσοθεραπεία ενεργοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς για να αντιμετωπίσει και να εξαλείψει τα καρκινικά κύτταρα. Διάφορες κλινικές μελέτες έχουν αναδείξει θετικά αποτελέσματα, με αύξηση της επιβίωσης και μείωση της επανεμφάνισης σε ορισμένους τύπους καρκίνων. Το pembrolizumab για την πλειοψηφία περιστατικών καρκίνου του πνεύμονα, το nivolumab για τον καρκίνο του πνεύμονα και του νεφρού, καθώς

και το μελάνωμα, το atezolizumab για τον καρκίνο του πνεύμονα, του ήπατος και μελανώματος είναι μερικές από τις εγκεκριμένες από τον FDA ανοσοθεραπείες. Εκτός της ανοσοθεραπείας, η έρευνα για την εξέλιξη νέων καινοτόμων θεραπειών, καθώς και νέων διαγνωστικών μέσων είναι ταχύτατη.

- Θεραπεία με Car T κύτταρα (CAR-T cell therapy): Eίναι μια προηγμένη μορφή ανοσοθεραπείας που περιλαμβάνει την εξαγωγή και τροποποίηση των T-κυττάρων του ασθενούς για να μπορούν να αναγνωρίζουν και να καταστρέφουν τα καρκινικά κύτταρα. Η συγκεκριμένη θεραπεία έχει ήδη αξιοποιηθεί σε ασθενείς με λευχαιμία και λεμφώματα με πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα.

- Καρκινικά εμβόλια: Η ανάπτυξη εμβολίων για την πρόληψη ή την αντιμετώπιση καρκίνου είναι σε εξέλιξη. Αυτά τα εμβόλια στοχεύουν να ενεργοποιήσουν το ανοσοποιητικό σύστημα για την καταπολέμηση του καρκίνου.

- Προσωποποιημένη Ιατρική (precision medicine): Η χρήση γενετικών και μοριακών πληροφοριών για τον καρκίνο, σε κάθε ασθενή, επιτρέπει στους ιατρούς να δοθεί η κατάλληλη εξατομικευμένη αντιμετώπιση.

- Έρευνα στοχευμένη στον προσυμπτωματικό έλεγχο: Είναι σημαντική η ανίχνευση καρκίνου σε πρώιμα ή προσυμπτωματικά στάδια, προσφέροντας τη μεγαλύτερη πιθανότητα για πλήρη ίαση.

— Ποιες είναι οι επιπτώσεις των μεγάλων φυσικών καταστροφών στη δημόσια υγεία, όπως αυτής των εκτεταμένων πλημμυρών στη Θεσσαλία; Οι επιπτώσεις μίας τεράστιας φυσικής καταστροφής στη

| 89

δημόσια υγεία, όπως αυτής των εκτεταμένων πλημμυρών στη Θεσσαλία, παρουσιάζονται σε τρεις κυρίως άξονες: μολυσματικές ασθένειες, μη μολυσματικά (μεταδοτικά νοσήματα), όπως αύξηση των καρδιαγγειακών νοσημάτων, και, τέλος, επιπτώσεις στην ψυχική υγεία. Α. Μεταδοτικά νοσήματα (μολυσματικές ασθένειες). Στις πληγείσες περιοχές ο υδροφόρος ορίζοντας μπορεί να μολύνεται με λύματα, εντομοκτόνα, φυτοφάρμακα και απόβλητα, τα οποία περνούν στο δίκτυο ύδρευσης, καθώς έχουν σπάσει σωληνώσεις, με τελικό αποτέλεσμα το μη ασφαλές πόσιμο νερό. Γι’ αυτό και διενεργούνται δειγματοληπτικοί εργαστηριακοί έλεγχοι σε αντιπροσωπευτικά προκαθορισμένα σημεία ολόκληρου του δικτύου διανομής από την πηγή υδροληψίας μέχρι τη διάθεση στον καταναλωτή. Το βράσιμο του νερού είναι επιβοηθητικό, αλλά δεν απομακρύνει όλους τους παθογόνους παράγοντες, ούτε άλλες τοξικές ουσίες κ.λπ. Παράλληλα με την ασφάλεια του νερού, είναι απαραίτητος ο έλεγχος της ασφάλειας τροφίμων σε όλα τα στάδια παραγωγής (από τις πρώτες ύλες και την παρασκευή μέχρι την αποθήκευση και τη διανομή). Ο μεγαλύτερος κίνδυνος αφορά τις ιογενείς γαστρεντερίτιδες (νοροϊοί, ροταϊοί), όπως και τις σαλμονελλώσεις, τη γαστρεντερίτιδα από σιγκέλλα, καθώς και τις ηπατίτιδες Α και Ε (μετάδοση μέσω της κοπρανοστοματικής οδού). Πρέπει να σημειωθεί ότι οι ευάλωτοι πληθυσμοί (άτομα μεγάλης ηλικίας, με σοβαρά προβλήματα υγείας, παιδιά και εγκυμονούσες) έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο επιπλοκών μετά από μόλυνση από μεταδοτικά νοσήματα, όπως οι γαστρεντερίτιδες. Στα έλη που δημιουργούνται από τα στάσιμα νερά, εάν έχουμε καλοκαιρινή θερμοκρασία, υπάρχει κίνδυνος μετάδοσης μολυσματικών ασθενειών από κουνούπια (ιός του Δυτικού Νείλου και σπάνια ελονοσία) και γι’ αυτό γίνεται η αντίστοιχη επιτήρηση, όπως και συστήνεται η χρήση εντομοαπωθητικών. Σοβαρό θέμα παραμένει η συλλογή, η ταφή και η αποτέφρωση νεκρών ζώων, ώστε να μειωθεί η πιθανότητα μεταδοτικών νοσημάτων. Ταυτόχρονα, υπάρχει η πιθανότητα για μόλυνση από λεπτόσπειρα από ποντίκια και τρωκτικά, καθώς και από λεγιονέλλα λόγω του υγρού περιβάλλοντος. Λόγω του αυξημένου συγχρωτισμού του πληθυσμού, καθώς και των δυσμενών συνθηκών διαβίωσης, αυξάνεται η πιθανότητα μετάδοσης λοιμώξεων του αναπνευστικού συστήματος (ιογενείς και μικροβιακές λοιμώξεις, COVID-19), καθώς και εμφάνισης δερματικών εξανθημάτων. Β. Αύξηση επίπτωσης καρδιαγγειακών νοσημάτων και αιφνίδιου θανάτου, ειδικά τους πρώτους μήνες μετά από φυσικές καταστροφές. Όπως έχει μελετηθεί και στον τυφώνα «Katrina», αυτή η αύξηση μπορεί να επιμείνει και τα επόμενα χρόνια. Επίσης, μεγάλη προσο-

90 |

χή χρήζουν τα άτομα με σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως νεφροπαθείς, διαβητικοί, καρκινοπαθείς κ.ά., όσον αφορά τη σταθερή χορήγηση της φαρμακευτικής τους αγωγής, που δυσκολεύει κάτω από τις ακραίες συνθήκες των πλημμυρών. Γ. Όσον αφορά στις ψυχολογικές επιπτώσεις, αναμένεται να παρουσιαστούν υψηλά ποσοστά μετατραυματικού στρες, άγχους και κατάθλιψης, γι’ αυτό και είναι πολύ σημαντική η έγκαιρη παρέμβαση στους πληθυσμούς αυτούς.

— Στον τομέα της Προληπτικής Ιατρικής ποια είναι τα μυστικά για να έχουμε μακροζωία, δηλαδή να ζούμε «χρόνια πολλά και καλά», όπως είναι και η ευχή που δίνουμε πολλές φορές μεταξύ μας; Ποιες συνήθειες θα πρέπει να εντάξουμε στον καθημερινό τρόπο ζωής μας, ώστε να έχουμε υγεία; Η μακροζωία, καθώς και η σωματική και ψυχική υγεία συνδέονται σε μεγάλο βαθμό με τον τρόπο ζωής. Ενσωματώνοντας ορισμένες συνήθειες στην καθημερινή μας ζωή (πρωτογενή πρόληψη), καθώς και διενεργώντας τον απαραίτητο προσυμπτωματικό έλεγχο (δευτερογενή πρόληψη) για ορισμένα νοσήματα μπορούμε να ενισχύσουμε την πρόληψη και την έγκαιρη διάγνωση, αυξάνοντας το προσδόκιμο επιβίωσής μας. Τέσσερις βασικές συνήθειες συμβάλλουν στην προάσπιση της υγείας, όπως: - Αποφυγή καπνίσματος και υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ.

- Υγιεινή διατροφή: Κατανάλωση ισορροπημένης διατροφής (με εποχικές τροφές) πλούσιας σε φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης, ψάρια και με μικρή κατανάλωση κόκκινου κρέατος. Ταυτόχρονα, η μείωση της κατανάλωσης επεξεργασμένων τροφών, ζάχαρης, άλατος, κορεσμένων (καθώς και trans-) λιπαρών έχει θετικές επιδράσεις.

- Φυσική δραστηριότητα: Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η τακτική σωματική άσκηση (αερόβια και αναερόβια) συνιστάται για μισή ώρα ημερησίως, συνδεόμενη με αυξημένο προσδόκιμο επιβίωσης.

- Διαχείριση της ψυχολογικής επιβάρυνσης: Η ψυχική κατάσταση συνδέεται και με την ποιότητα της καθημερινότητάς μας. Η ανάπτυξη μηχανισμών για τη διαχείριση του αγχωτικών ή καταθλιπτικών καταστάσεων, για έναν καλό ύπνο ή χρόνο για χαλάρωση είναι επωφελείς.

— Ποια είναι τα οφέλη της μεσογειακής διατροφής στη μείωση της θνησιμότητας; Η μεσογειακή διατροφή έχει συσχετιστεί με πολλά θετικά οφέλη για την υγεία, με σημαντικότερη τη μείωση της θνησιμότητας. Όσον αφορά στα καρδιαγγειακά που αποτελούν την πρώτη αιτία θανάτου στις δυτικές χώρες,

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ μελέτες έχουν αναδείξει την προστατευτική της δράση έναντι της εμφάνισης στεφανιαίας νόσου, αθηροσκλήρυνσης, περιφερικής αγγειακής νόσου, υπέρτασης και υπερλιπιδαιμίας, αλλά και έναντι του θανάτου από καρδιαγγειακά νοσήματα. Για τον καρκίνο, που είναι η δεύτερη αιτία θανάτου στις ανεπτυγμένες χώρες, όπως και στη χώρα μας, η μεσογειακή διατροφή έχει βρεθεί να μειώνει την πιθανότητα θανάτου στον γενικό πληθυσμό, αλλά και την πιθανότητα θανάτου από κάθε αιτία στους επιβιώσαντες από καρκίνο (cancer survivors), όπως καρκίνο του μαστού, παχέος εντέρου, κεφαλής και τραχήλου, αναπνευστικού, στομάχου, ήπατος και ουροδόχου κύστης. Παράλληλα με την προστασία από τις δύο αυτές βασικότερες αιτίες θανάτου, το διατροφικό αυτό πρότυπο προστατεύει έναντι στην εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη, παχυσαρκίας και μεταβολικού συνδρόμου. Επιπρόσθετα, η διατροφή αυτή σχετίζεται με μειωμένη πιθανότητα εμφάνισης νευροεκφυλιστικών νοσημάτων, ειδικά της νόσου Alzheimer και της κατάθλιψης στην τρίτη ηλικία.

— Με ποιους τρόπους θα μειώσουμε τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου; Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου και η υιοθέτηση υγιεινών τρόπων ζωής μπορεί να συμβάλει σημαντικά. Η αποφυγή του καπνίσματος είναι πρωτεύουσας σημασίας, αφού το κάπνισμα αποτελεί έναν από τους κύριους πα-

ράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου, ειδικά στη στοματοφαρυγγική οδό, στο αναπνευστικό σύστημα και στο γαστρεντερικό. Η αποφυγή υπερβαρότητας με παράλληλη απώλεια βάρους σε περίπτωση παχυσαρκίας, η τακτική σωματική δραστηριότητα, καθώς και η υγιεινή διατροφή (στα πρότυπα της μεσογειακής διατροφής, με αποφυγή υπερκατανάλωσης αλκοόλ) είναι πολύ σημαντικοί παράγοντες για την προστασία από καρκίνο, καθώς και για την αυξημένη επιβίωση μετά την εμφάνιση και θεραπεία του καρκίνου. Παράλληλα, η πρόληψη ιογενών λοιμώξεων μέσω των εμβολιασμών και της έγκαιρης διάγνωσης είναι ένα σημαντικό βήμα στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου. Για παράδειγμα, το εμβόλιο κατά του ιού του HPV (ιός ανθρώπινων θηλωμάτων) μπορεί να προστατεύσει από καρκίνους, όπως από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Ορισμένοι ιοί, όπως οι ιοί της ηπατίτιδας B και C, σχετίζονται με καρκίνους του ήπατος. Συγκεκριμένα, η ηπατίτιδα Β μπορεί να προληφθεί μέσω εμβολίου και γενικότερα η τακτική εξέταση και η έγκαιρη διάγνωση μπορούν να είναι καίριες για την αντιμετώπιση των λοιμώξεων και των συνεπαγόμενων κινδύνων. Τέλος, απαιτείται η έγκαιρη διάγνωση και η αντιμετώπιση του helicobacter pylori, που είναι υπεύθυνο για τη λοίμωξη στομάχου, καθώς επιστημονικά δεδομένα αποδεικνύουν ότι η μακροχρόνια λοίμωξη χωρίς θεραπευτική αντιμετώπιση δύναται να επιφέρει καρκίνο του στομάχου. ■

ΘΕΟΔΏΡΑ ΨΑΛΤΟΠΟΎΛΟΥ Η Θεοδώρα Ψαλτοπούλου είναι παθολόγος, καθηγήτρια Θεραπευτικής, Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι κάτοχος πτυχίου της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Elective in Pediatric Oncology [MayoClinic, Rochester (Minnesota), USA], κάτοχος USMLE (ECFMG) Step 1, Step 2 and Clinical Skills Assessment, κάτοχος Physician Nutrition Specialists (accredited by the American Board of Physician Nutrition Specialists).

— Ειδικότητα: Παθολογία (ΓΟΝΚ «Άγιοι Ανάργυροι» και Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα»).

— Μεταπτυχιακό «Οργάνωση και Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας». Διαπανεπιστημιακό ΠΜΣ με το τμήμα της Νοσηλευτικής ΕΚΠΑ. Βαθμός: Άριστα (9,1/10).

— Master of Science στην Επιδημιολογία, Harvard School of Public Health (Harvard University). Βαθμός: Α (3.85/4.00).

— Διδακτορική διατριβή. Iατρική Σχολή ΕΚΠΑ. Βαθμός: «Άριστα».

— Μεταδιδακτορικό στο πλαίσιο του Προγράμματος Πυθαγόρας Ι.

— Υπότροφος του Ιδρύματος Παπαδάκη (6 χρόνια προπτυχιακής εκπαίδευσης).

— Yπότροφος του Ιδρύματος Ωνάση (για την απόκτηση Master από το Harvard School of Public HealthHSPH). Έχει σημαντική επιστημονική παρουσία με εκπαιδευτικό, ερευνητικό, συγγραφικό και διοικητικό έργο. Στη βιβλιογραφική βάση PubMed συγγραφέας σε περισσότερες από 205 δημοσιευμένες μελέτες, ενώ, σύμφωνα με τη βάση Google Scholar, το ερευνητικό της έργο έχει συγκεντρώσει περισσότερες από 14.300 αναφορές (h index 59).

| 91

ΓΝΑ ΚΟΡΓΙΑΛΕΝΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΕΙΟ ΕΕΣ

ΜΕΛΕΤΗ: Η σημαντική συμβολή των παθολόγων στη διαχείριση νοσηλευόμενων ασθενών άλλων ειδικοτήτων!

Γράφουν οι: ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΤΖΑΒΑΡΑ, MD, MSc, PhD, διευθύντρια Α’ Παθολογικής Κλινικής ΓΝΑ ΚΟΡΓΙΑΛΕΝΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΕΙΟ ΕΕΣ, ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΙΧΕΛΑΚΗΣ, ειδικευόμενος παθολόγος.

Η ΠΑΝΔΗΜΊΑ ΈΓΙΝΕ ΑΦΟΡΜΉ να αναδειχθεί η σημασία της ειδικότητας της Παθολογίας τόσο στην Ελλάδα όσο και στις άλλες χώρες. Η αντιμετώπιση των ασθενών της πανδημίας του SARS COV-2 πρακτικά στηρίχθηκε στους παθολόγους, καθώς στα περισσότερα νοσοκομεία δεν υπάρχουν πνευμονολογικές κλινικές, ούτε καν σύμβουλοι πνευμονολόγοι. Επιπλέον οι ασθενείς με λοίμωξη COVID εμφάνιζαν πολυποίκιλες επιπλοκές και από άλλα

92 |

συστήματα εκτός του αναπνευστικού, οπότε ο ρόλος των παθολόγων, των οποίων το γνωστικό αντικείμενο αφορά όλα τα συστήματα, ήταν καθοριστικός και απόλυτα αναγκαίος. Οδήγησε όμως σε σωματική και ψυχική εξάντληση λόγω της πληθώρας των περιστατικών, σε συνδυασμό με την έλλειψη παθολόγων στα νοσοκομεία. Οι εξελίξεις στην Ιατρική έχουν οδηγήσει σταδιακά στην ανάπτυξη όχι μόνο πολλαπλών ειδικοτήτων, αλλά και εξειδικεύσεων στο πλαίσιο της ίδιας ειδικότητας. Υπάρχει καρδιολόγος ειδικός στο αιμοδυναμικό εργαστήριο, άλλος ειδικός στις αρρυθμίες και άλλος στο υπερηχογράφημα καρδιάς. Όμως, αφού αντιμετωπιστεί το πολύ συγκεκριμένο και εντός εξειδικευμένων πλαισίων πρόβλημα του ασθενούς, τα λοιπά προβλήματα θα πρέπει να αντιμετωπιστούν από ιατρούς πολλαπλών άλλων ειδικοτήτων ή από τον ειδικό παθολόγο, ο οποίος αποτελεί το συγκερασμό των λοιπών υπο-ειδικοτήτων της Παθολογίας. Επιπλέον, αν το πρόβλημα του ασθενούς δεν είναι πολύ συγκεκριμένο και ξεκάθαρο, αλλά σύνθετο και απαιτεί στάδια διαγνωστικής προσέγγισης και θεραπευτικής αντιμετώπισης, ο ιατρός που καλείται να δώσει τη λύση είναι επίσης ο ειδικός παθολόγος. Σε μελέτη η οποία διενεργήθηκε στην Α’ Παθολογική Κλινική του ΓΝΑ ΚΟΡΓΙΑΛΕΝΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΕΙΟ ΕΕΣ και η οποία παρουσιάστηκε στο Πανελλήνιο Συνέδριο Εσωτερικής Παθολογίας, καταγράψαμε για περίοδο ενός έτους τα αιτήματα για παθολογική εκτίμηση ασθενών που νοσηλεύονταν σε άλλες κλινικές του νοσοκομείου. Συνολικά κάναμε 892 εκτιμήσεις (αυτές που καταγράψαμε, γιατί μερικές στο φόρτο εργασίας διέφυγαν της καταγραφής) σε πάνω από 500 ασθενείς. Υπήρχαν δηλαδή ασθενείς οι οποίοι εκτιμήθηκαν 2 και 3 φορές διαδοχικά. Στον ίδιο χρόνο οι εισαγωγές/ νοσηλείες στην κλινική μας ήταν 1.583. Δηλαδή, εκτός από τους ασθενείς που νοσηλεύουμε, καλούμαστε να

| AΦΙΕΡΩΜΑ εξετάσουμε και να δώσουμε διαγνωστικές και θεραπευτικές συμβουλές σε επιπλέον 892 περιπτώσεις. Ο εκτιμώμενος χρόνος ενασχόλησης με τον ασθενή για να δώσουμε την επιστημονική μας άποψη είναι κατά μέσο όρο 30 λεπτά, άρα δαπανούμε περίπου 37 ώρες το μήνα για τους ασθενείς των άλλων κλινικών, χρόνος ο οποίος επιβαρύνει ακόμη περισσότερο το ήδη εξαντλητικό πρόγραμμά μας. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον αποτέλεσμα της καταγραφής ήταν ότι η πλειοψηφία -το 61,8%- των εκτιμήσεων αφορούσε ασθενείς που νοσηλεύονταν σε κλινικές του παθολογικού τομέα, δηλαδή Νευρολογική, Καρδιολογική, Γαστρεντερολογική, Ενδοκρινολογική. Σε ειδικότητες, δηλαδή, στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα των οποίων υπάρχει 1-2 χρόνια εκπαίδευση στην Εσωτερι-

τας δεν είναι αρκετός. Το γεγονός όμως είναι ότι σε μία χώρα όπως η Ελλάδα, που κατέχει από τις πρώτες θέσεις στην Ευρώπη σε ταχύτητα γήρανσης του πληθυσμού, οι ασθενείς μας είναι ηλικιωμένοι και τις περισσότερες φορές με πολλαπλές συννοσηρότητες (στη μελέτη μας ο μέσος όρος ηλικίας των ασθενών ήταν 70,3 έτη). Αυτό σημαίνει ότι τα προβλήματα που θα εμφανίσουν θα είναι σύνθετα και θα χρειάζονται τη σύμπραξη πολλών ειδικοτήτων ή… ενός παθολόγου. Το γεγονός ότι ο παθολόγος δεν θα κάνει μια φοβερή εγχείρηση ή δεν θα τοποθετήσει με δεξιοτεχνικό τρόπο ένα stent, αλλά θα δώσει χρόνο για να πάρει ένα λεπτομερές ιστορικό, θα εξετάσει τον ασθενή από την κορυφή μέχρι τα πόδια, θα ανασκοπήσει όλα τα φάρμακα που παίρνει ο ασθε-

κή Παθολογία. Μία εξήγηση θα μπορούσε να είναι ότι οι υπο-ειδικότητες του παθολογικού τομέα είναι τόσο «στοχευμένες» σε ένα συγκεκριμένο σύστημα του οργανισμού, που οι γνώσεις οι ευρύτερες που παρέχει η Εσωτερική Παθολογία με την πάροδο του χρόνου απλά ξεχνιούνται. Μια άλλη εξήγηση είναι ότι ο χρόνος εκπαίδευσης στην Παθολογία που προηγείται της κύριας ειδικότη-

νής του, θα ανατρέξει σε βιβλιογραφικά δεδομένα αν χρειαστεί και θα σκεφτεί προκειμένου να αποφασίσει τη διάγνωση και τη θεραπεία, δεν προσδίδει «αίγλη» και δεν καθιστά σαφή στον κόσμο τη συμμετοχή του στη διασφάλιση της υγείας και της ζωής! Σταδιακά οι παθολόγοι καλούνται να επωμισθούν τα περιστατικά που είναι περίπλοκα ή που θεωρούνται ως μη αντιμετωπίσιμα ή αυτά που εμφανίζουν επιπλο-

| 93

Οι εξελίξεις στην Ιατρική έχουν οδηγήσει σταδιακά στην ανάπτυξη όχι μόνο πολλαπλών ειδικοτήτων, αλλά και εξειδικεύσεων στο πλαίσιο της ίδιας ειδικότητας. κές ή τα κοινωνικά περιστατικά που δεν υπάρχει δομή ή οικογενειακό περιβάλλον και λιμνάζουν στα νοσοκομεία. Ο φόρτος εργασίας με την κορύφωση κατά τη διάρκεια της πανδημίας και σταδιακά η απαξίωση της ειδικότητας της Εσωτερικής Παθολογίας, που αντιμετωπίζεται ως «το καλάθι ασθενών», έχουν οδηγήσει στη δραματική μείωση των νέων ιατρών που αποφασίζουν να γίνουν παθολόγοι. Οι ειδικευόμενοι ξέρουν ότι η Παθολογία έχει την περισσότερη «λάντζα», την περισσότερη δουλειά. Οπότε επιλέγουν ειδικότητες πιο χαλαρές, στοχευμένες και με προοπτική καλύτερων οικονομικών απολαβών, με αποτέλεσμα τη μείωση τελικά του αριθμού των παθολόγων, όπως ήδη έχει αναφερθεί και στις δηλώσεις του υπουργείου Υγείας. Ο παθολόγος, είτε ως νοσοκομειακός ιατρός (internist) είτε ως οικογενειακός ιατρός, είναι αυτός που θα έχει τη σφαιρική εικόνα για τον ασθενή του

και θα είναι σε θέση να συνθέσει τα επιμέρους συμπτώματα και σημεία που θα οδηγήσουν στη διάγνωση, αλλά και θα επιλέξει την κατάλληλη θεραπεία, λαμβάνοντας υπόψη όλα τα φάρμακα που λαμβάνει ο ασθενής, ώστε να μην εμφανίζονται παρενέργειες και αλληλεπιδράσεις. Αντιγράφω τα λόγια του καθηγητή Γαρδίκα σε μία συνέντευξη το 2016: «Πρέπει να καταλάβουμε ότι ο άνθρωπος δεν χωρίζεται, και να θυμηθούμε τη θεωρία της ολότητος του Αριστοτέ­λη: “Το γαρ όλον πρότερον αναγκαίον είναι του μέρους, αναιρουμένου γαρ του όλου, ουκ έστι πους, ουδέ χειρ”. Τα μέρη είναι υποτεταγμένα εις το όλον». Οι ειδικότητες-υποειδικότητες-εξειδικεύσεις έχουν ως στόχο το άριστο αποτέλεσμα σε ένα πολύ συγκεκριμένο πρόβλημα του ασθενούς. Η Παθολογία ασχολείται με τον ασθενή ολιστικά και πρέπει να αποκτήσει τη βαρύτητα και τη «λάμψη» που της αξίζει. ■

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΤΖΑΒΑΡΑ Η Βασιλική Τζαβάρα είναι διευθύντρια επιστημονικά υπεύθυνη Α’ Παθολογικής Κλινικής ΓΝΑ ΚΟΡΓΙΑΛΕΝΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΕΙΟ ΕΕΣ από το 2019. Συντονίστρια Εκπαίδευσης Γενικής/Οικογενειακής Ιατρικής ΓΝΑ ΚΟΡΓΙΑΛΕΝΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΕΙΟ ΕΕΣ από το 2008. Έχει πτυχίο Ιατρικής ΕΚΠΑ, ειδικότητα Εσωτερικής Παθολογίας ΓΝΑ Λαϊκό - κλινική Παθολογικής Φυσιολογίας (καθ. Χ Μουτσόπουλος), Μάστερ (MSc), Κλινική Ανοσολογία, Royal Postgraduate Medical School Hamersmith Hospital London, ενώ η διδακτορική της διατριβή (PhD) στο ΕΚΠΑ με τίτλο « Η φυσική ανοσία στην HIV λοίμωξη» εκπονήθηκε υπό την εποπτεία του καθηγητή Χ. Μ. Μουτσόπουλου. Διετέλεσε συνεργάτις για ένα έτος στο Ρευματολογικό Τμήμα ΓΝΑ Σισμανόγλειο (διευθύντρια Κ. Μποκή) και συνεργάτις από το 2012 έως το 2019 Ρευματολογικού Ιατρείου καθ. Δ. Μπούμπα. Είναι μέλος επιστημονικών εταιρειών και μέλος της επιστημονικής επιτροπής της «Ιατρικής Εταιρείας». Έχει συμμετοχή ως συνεργάτις/εκπαιδεύτρια σε μεταπτυχιακά προγράμματα Ανοσολογίας της Οδοντιατρικής ΕΚΠΑ και σεμινάρια Ανοσολογίας. Έχει κάνει 26 δημοσιεύσεις σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά και περισσότερες από 60 ανακοινώσεις σε συνέδρια, ενώ συμμετέχει σε κλινικές μελέτες του Ελληνικού Ινστιτούτου Σήψης.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΙΧΕΛΑΚΗΣ Ο Ιωάννης Μιχελάκης είναι πτυχιούχος Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ. Ειδικότητα Παθολογίας, Α’ Παθολογική Κλινική ΓΝΑ ΚΟΡΓΙΑΛΕΝΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΕΙΟ ΕΕΣ. Μάστερ (MSc): Επιδημιολογία-Μεθοδολογία Έρευνας στις Βιοϊατρικές Επιστήμες, στην Κλινική Πράξη και τη Δημόσια Υγεία. Παρούσα θέση: Research Fellow in University of Oxford ως διδακτορικός φοιτητής Ιατρικής ΕΚΠΑ.

94 |

Είστε ασφαλείς, όταν κάνετε ασφαλείς εξετάσεις. Κάθε εξέταση Αξονικής Τομογραφίας που πραγματοποιείται στα διαγνωστικά κέντρα Affidea γίνεται με τη χαμηλότερη δυνατή δόση ακτινοβολίας, για να σας προσφέρουμε ασφαλή και ποιοτική διάγνωση. Ενημερωθείτε για το πρόγραμμα βελτιστοποίησης της δόσης ακτινοβολίας Dose Excellence που εφαρμόζει ο Όμιλος Affidea κατ’ αποκλειστικότητα και μάθετε περισσότερα για τα μέτρα που λαμβάνουμε για την προστασία σας στο affidea.gr.

Το Dose Excellence έχει λάβει πολλαπλές βραβεύσεις και διακρίσεις από την ιατρική κοινότητα πανευρωπαϊκά.

affidea.gr

Πώς μπορεί η διατροφή να επηρεάσει τη φαρμακευτική μας αγωγή;

ΓΝΩΡΊΖΟΥΜΕ ΌΛΟΙ ΌΤΙ ΓΙΑ ΚΆΠΟΙΑ φάρμακα η λήψη με άδειο στομάχι είναι προτιμότερη, ενώ για άλλα συστήνουμε στον ασθενή να τα λαμβάνει μετά από λήψη τροφής. Για παράδειγμα, είναι γνωστό ότι το ασβέστιο που περιέχουν τα γαλακτοκομικά επηρεάζει την πρόσληψη κάποιων αντιβιοτικών, ενώ ο χυμός π.χ. του grapefruit περιέχει ουσίες οι οποίες παρεμβαίνουν στο ενζυμικό σύστημα του οργανισμού μας (ήπαρ), από όπου περνούν σχεδόν τα μισά φάρμακα που καταναλώνουμε.

96 |

Αυτό το είδαμε και με την ταυτόχρονη λήψη, για παράδειγμα, του grapefruit με στατίνες, που είναι τα κλασικά φάρμακα για τη ρύθμιση της χοληστερίνης, όπου υπήρξαν πολύ σοβαρές παρενέργειες. Αυτό μπορεί να συμβεί ακόμα και με ένα μόνο ποτήρι χυμό. Το ίδιο

| AΦΙΕΡΩΜΑ

Γράφει ο ΣΩΤΗΡΗΣ ΑΔΑΜΙΔΗΣ, παθολόγος, πρόεδρος ESoDiMeSO, διευθυντής Α’ Παθολογικής Κλινικής, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών. φρούτο μπορεί να επηρεάσει και άλλα φάρμακα, π.χ. αυτά κατά του άγχους (βουσπιρόνη, τριαζολάμη) και φάρμακα κατά της ελονοσίας, της άνοιας κ.λπ. Όταν καταναλώνουμε, ταυτόχρονα, κάποια τρόφιμα με φάρμακα, είναι καλό να ρωτάμε τον ιατρό για ενδεχόμενες ενοχλητικές αλληλεπιδράσεις, κάτι που αφορά πιο συχνά τους ηλικιωμένους, άτομα με καρκίνο, σύνδρομα δυσαπορρόφησης και δυσλειτουργία του πεπτικού συστήματος ή άτομα με αλλεργική προδιάθεση. Οι τροφές έχουν τη δυνατότητα να αυξήσουν ή να μειώσουν την απορρόφηση κάποιων φαρμάκων και έτσι μπορεί να προκύψει είτε αύξηση της δράσης τους είτε τοξικότητα ή ακόμα και μειωμένη αποτελεσματικότητα. Αυτό δεν ισχύει μόνο για τα συνήθη φάρμακα, αλλά ακόμα και για τα λεγόμενα συμπληρώματα ή φυσικά προϊόντα, όπως έχει φανεί σε μελέτες. Θα αναφέρω ότι, εκτός από το grapefruit, επιδράσεις στη φαρμακευτική αγωγή μπορεί να προκύψουν και

από άλλα τρόφιμα, όπως το ρόδι, το μαύρο πιπέρι, το cranberry, το μαύρο τσάι, η γλυκόριζα, το αλκοόλ κ.λπ. που επηρεάζουν τη δραστηριότητα του ενζύμου P450 που είναι βασικό για το μεταβολισμό πολλών φαρμάκων και που όμως δεν είναι γνωστό. Όμως, δεν δρα με τον ίδιο τρόπο σε όλους μας. Ουσίες, όπως η τυραμίνη, που περιέχεται σε πολύ γνωστά τρόφιμα όπως η μπίρα, η σοκολάτα, το αβοκάντο, τα ώριμα τυριά, επηρεάζει τη δράση κάποιων αντικαταθλιπτικών (αναστολείς της μονοαμινοοξειδασης) και μπορεί να οδηγήσει σε υπέρταση, ακριβώς επειδή εμποδίζεται ο μεταβολισμός τους. Λαχανικά όπως το μπρόκολο και το σπανάκι, που περιέχουν μεγάλη ποσότητα βιταμίνης Κ, ακυρώνουν τη δράση κάποιων αντιπηκτικών φαρμάκων με άκρως επικίνδυνες συνέπειες. Τα νεότερα αλλά και πολύ ακριβότερα αντιπηκτικά δεν έχουν αυτό το πρόβλημα, αλλά με τη σωστή καθοδήγηση από τον ιατρό του μπορεί κάποιος να συνεχίσει με τα κουμαρινικά χωρίς να κινδυνεύσει. Αν τώρα πίνει κανείς πολύ κόκκινο κρασί, αντιρροπεί λόγω ρεσβερατρόλης και αντιαιμοπεταλιακής δράσης. Ακόμα και με τα ευρέως χορηγούμενα φάρμακα για τη στυτική δυσλειτουργία, μπορεί να προκύψει μεγάλο πρόβλημα όταν ληφθεί χυμός grapefruit. Το ελαιόλαδο μπορεί να αυξήσει τη δράση της σιμβαστατίνης για τη χοληστερίνη, χωρίς να γνωρίζουμε ακριβώς την ποσότητα που το προκαλεί. Ενώ το μαύρο πιπέρι, επειδή χρησιμοποιείται σε μικρές ποσότητες, δεν μπορεί να επηρεάσει σημαντικά με την αύξηση της δράσης κάποιων αντιισταμινικών, όπως αποδεδειγμένα κάνει. Καλό είναι, όμως, μιας και προκαλεί διπλασιασμό της ισχύος κάποιων αντιισταμινικών να το αποφεύγουν όσοι θα οδηγήσουν λόγω πιθανής καταστολής. ■

ΣΩΤΉΡΗΣ ΑΔΑΜΊΔΗΣ Ο Σωτήρης Αδαμίδης είναι παθολόγος, διευθυντής Α’ Παθολογικής Κλινικής Ιατρικού Κέντρου Αθηνών. Αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει αναγορευτεί αριστούχος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει σημαντικό κλινικό και ερευνητικό έργο. Είναι πρόεδρος της ESoDiMeSO (European Society of Diabetes, Metabolic Syndrome and Obesity), πρόεδρος της Επιτροπής Έγκρισης Διενέργειας Επιστημονικών Πρωτοκόλλων Ιατρικού Αθηνών, καθώς επίσης και μέλος των: American Diabetes Association, American Heart and Stroke Association, Crohn’s & Colitis Foundation of America, American College of Chest Physicians, European Association for the Study of Obesity, Vascular Biology Working Group (The University of Florida College of Medicine), Southern Medical Association USA. Έχει τακτική συμμετοχή στα ετήσια συνέδρια επιστημονικών εταιρειών, όπως οι American Diabetes Association, European Society Of Cardiology, EASO και άλλες. Έχει σημαντικό συγγραφικό έργο και σειρά δημοσιεύσεων σε επιστημονικά περιοδικά, καθώς επίσης στον ημερήσιο και περιοδικό Τύπο. Επίσης, έχει να επιδείξει σειρά διαδικτυακών δημοσιεύσεων, καθώς και επιστημονικών ομιλιών, ανακοινώσεων, δημοσιεύσεων εντός και εκτός Ελλάδος με θεματολογία στο διαβήτη, στην παχυσαρκία, στο μεταβολικό σύνδρομο, στις δυσλιπιδαιμίες κ.λπ.

| 97

Έλλειψη της Β12 και μια ΚΑΚΟΉΘΗΣ αναιμία… που είναι ΚΑΛΟΉΘΗΣ!

Γράφει η ΧΑΡΙΚΛΕΙΑ ΓΑΤΣΙΟΥ, παθολόγος, διευθύντρια Δ’ Παθολογικής Κλινικής, «Ερρίκος Ντυνάν».

Η Β12 Ή ΚΟΒΑΛΑΜΊΝΗ είναι μια βιταμίνη που βοηθά στη σύνθεση του DNA των κυττάρων μας και κυρίως αυτών που αναπαράγονται με ταχύ ρυθμό, όπως τα αιμοποιητικά μας κύτταρα. Τη βιταμίνη Β12 την προσλαμβάνουμε από το κρέας, τα γαλακτοκομικά και το αβγό. Έχει ενδιαφέρον ο μηχανισμός απορρόφησης της Β12, η οποία, αφού την προσλάβουμε με την τροφή, φτάνει στο στομάχι και εκεί ενώνεται με μια πρωτεΐνη που ονομάζεται «ενδογενής παράγοντας» και παράγεται από κάποια ειδικά κύτταρα του στομάχου μας. Αυτή η πρωτεΐνη-μεταφορέας οδηγεί την Β12 στο τελικό τμήμα του λεπτού εντέρου, όπου και απορροφάται. Πώς προκύπτει η έλλειψη της Β12 και πώς η κακοήθης αναιμία; Για να οδηγηθούμε σε έλλειψη της Β12 υπάρχουν δύο τρόποι: είτε να μην την προσλαμβάνουμε σε ικα-

98 |

νοποιητική ποσότητα με την τροφή είτε να την προσλαμβάνουμε, αλλά να μην μπορεί να απορροφηθεί επαρκώς. Όταν η αιτία για τη μη απορρόφηση είναι η απουσία της πρωτεΐνης-μεταφορέα, που αναφέραμε νωρίτερα, τότε η Β12 περνά από το πεπτικό μας σύστημα χωρίς να απορροφηθεί και χάνεται. Συνηθέστερη αιτία γι’ αυτό είναι μια αυτοάνοση διαταραχή στην οποία αυτοαντισώματα μπλοκάρουν την παραγωγή ή τη δράση του μεταφορέα, με αποτέλεσμα να έχουμε ανεπάρκεια της Β12. Η νόσος αυτή ονομάζεται κακοήθης αναιμία. Ο όρος «κακοήθης» είναι ιστορικός και έρχεται από τα μέσα του 19ου αιώνα, όταν είχε πρωτοπαρατηρηθεί η νόσος, αλλά δεν υπήρχε σαφής διάγνωση και θεραπεία και ήταν θανατηφόρα. Σίγουρα δεν πρόκειται για μια κακοήθεια με τη σημερινή έννοια του όρου, αλλά για μια απολύτως καλοήθη πάθηση. Τα άτομα με κακοήθη αναιμία έχουν μεγαλύτερη συχνότητα και για άλλα αυτοάνοσα νοσήματα, όπως αλωπεκία, λεύκη, θυρεοειδίτιδα Hashimoto. Επίσης, σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό στην αντίστοιχη ηλικία, παρατηρείται 2 φορές μεγαλύτερη συχνότητα για αδενοκαρκίνωμα στομάχου. Πώς εκδηλώνεται και πώς γίνεται η διάγνωση Η ανεπάρκεια της Β12 και της κακοήθους αναιμίας μπορεί να εμφανιστεί με: 1. Αναιμία, που λέγεται μεγαλοβλαστική αναιμία, χαμηλά λευκά αιμοσφαίρια και χαμηλά αιμοπετάλια.

2. Νευρολογικές διαταραχές όπως υπνηλία, μειωμένες νοητικές λειτουργίες, διαταραχές στη βάδιση και την όραση, κεφαλαλγία, αλλά και ψυχιατρικές εκδηλώσεις, όπως ευερεθιστότητα, διαταραχές συμπεριφοράς και ψευδαισθήσεις.

3. Γλωσσίτιδα (κόκκινη, λεία και πρησμένη γλώσσα).

4. Γαστρεντερικά συμπτώματα όπως ναυτία, πόνος στο στομάχι, δυσπεψία.

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΓΕΝΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ Η διάγνωση μπαίνει με μέτρηση της Β12 στο αίμα και αν βρούμε τιμές κάτω από 150 pg/ml τότε έχουμε διάγνωση της νόσου. Επίσης μπορούμε να ανιχνεύσουμε και να μετρήσουμε τα αυτοαντισώματα στο αίμα και με γαστροσκόπηση βρίσκουμε εικόνα ατροφικής γαστρίτιδας. Ποια είναι η θεραπεία Η θεραπεία της κακοήθους αναιμίας είναι να χορηγήσουμε την Β12 που ο οργανισμός μας δεν μπορεί να απορροφήσει και να αποκαταστήσουμε τα επίπεδά της στο αίμα και τους ιστούς. Έτσι, με την έναρξη της θεραπείας χορηγείται σε ενέσιμη μορφή και σε υψηλές δόσεις μέχρι να βελτιωθούν ο αιματοκρίτης και τα νευρολογικά συμπτώματα και μετά σε δόση συντήρησης με μια ενδομυϊκή ένεση το μήνα για όλη τη διάρκεια ζωής των ασθενών. Ως δόση συντήρησης μπορεί να χορηγηθεί και από το στόμα, σε καθημερινή όμως βάση. Ποιοι πρέπει να ελέγχονται τακτικά για έλλειψη Β12 Τακτικός έλεγχος της Β12 στο πλαίσιο προληπτικού ελέγχου θα πρέπει να γίνεται: 1. Στα άτομα της οικογένειας των ασθενών με κακοήθη αναιμία γιατί υπάρχει μια οικογενής κατανομή.

2. Σε ανθρώπους που έχουν κάνει χειρουργεία με αφαίρεση τμήματος του στομάχου, όπως τα χειρουργεία για παχυσαρκία ή κακοήθειες, σε παγκρεατεκτομές, σε νόσο του Crohn και ελκώδη κολίτιδα.

3. Σε αυστηρά χορτοφάγους που δεν λαμβάνουν καθόλου ζωικά προϊόντα και τότε συστήνουμε να λαμβάνουν σταθερά συμπλήρωμα με B12 200μg την εβδομάδα.

4. Σε ηλικιωμένους, σε ασθενείς μετά από σοβαρή νόσηση οποιασδήποτε αιτιολογίας και σε ανθρώπους με κακή θρέψη. Η ανεπάρκεια της Β12 μπορεί να προϋπάρχει για αρκετό καιρό πριν την εκδήλωση των συμπτωμάτων, για το λόγο αυτόν ο κλινικός γιατρός θα πρέπει να είναι ευαισθητοποιημένος για να μπαίνει έγκαιρα η διάγνωση. ■

ΧΑΡΊΚΛΕΙΑ ΓΆΤΣΙΟΥ Η Χαρίκλεια Γάτσιου είναι διευθύντρια Δ’ Παθολογικής Κλινικής «Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center» (1/10/2022-σήμερα). Έχει διατελέσει: • Επιστημονική συνεργάτις ΔΘΚΑ ΥΓΕΙΑ (2011-2022). • Ιατρός των Μονάδων Φροντίδας Ηλικιωμένων ΟΑΣΙΣ και American Rest Home (2015-2021). • Επιμελήτρια Α’, Α’ Παθολογική Κλινική Νοσοκομείου «Ερρίκος Ντυνάν» (2007-2011). • Επιμελήτρια Β’, Α’ Παθολογική Κλινική Νοσοκομείου «Ερρίκος Ντυνάν» (2000-2007). • Εφημερεύουσα παθολόγος Β’ Παθολογικής Κλινικής, ΔΘΚΑ Υγεία (2000).

• Επιστημονική Συνεργάτις Παθολογικής-Λοιμωξιολογικής Ομάδας, ΔΘΚΑ Υγεία (2000). ΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗ/ΕΙΔΙΚΌΤΗΤΑ • Πτυχίο Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (1993). • Υπηρεσία υπαίθρου, ΓΝΝ Άρτας, ΠΙ Βίγλας (1993-1994). • Ειδικευόμενη Παθολογίας, Α’ Παθολογική Κλινική ΓΝΝ Κερκύρας (19941996). • Ειδικευόμενη Παθολογίας, Ε’ Παθολογική Κλινική, ΠΓΝΑ «Ο Ευαγγελισμός» (1996-1999). • Μονάδα Εντατικής Θεραπείας ΠΓΝΑ «Ο Ευαγγελισμός» (1999). • Διαβητολογικό εξωτερικό ιατρείο ΠΓΝΑ «Ο Ευαγγελισμός» (1999-2000). ΕΞΕΙΔΊΚΕΥΣΗ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΌ ΕΝΔΙΑΦΈΡΟΝ • Κλινικό και ερευνητικό ενδιαφέρον στον σακχαρώδη διαβήτη και τις λοιμώξεις. ΜΕΤΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗ • Διδακτορικές σπουδές, Ιατρική Αθηνών, Μονάδα έρευνας Διαβήτη, ΠΓΝΑ «Ο Ευαγγελισμός» (1999-2000), καθ. Σ. Ράπτης. • Μετεκπαιδευτικά Μαθήματα στον Σακχαρώδη Διαβήτη (1997). • Σεμινάριο Εξειδίκευσης «Ιατροί Ογκολογικών Μονάδων» (1997). • Σεμινάριο στη Μεθοδολογία της Εφαρμοσμένης Κλινικής Έρευνας (1996). ΔΙΑΚΡΊΣΕΙΣ/ΒΡΑΒΕΊΑ Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών (ΙΚΥ): υποτροφίες σε όλα τα έτη σπουδών στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (1986-1992).

| 99

Ο πυρετός προειδοποιεί για τον «εχθρό» που μας απειλεί!

Ο ΠΥΡΕΤΌΣ, Η ΆΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΊΑΣ του σώματος πάνω από τα φυσιολογικά επίπεδα (37°C), αποτελεί ίσως το πιο κοινό σύμπτωμα νόσου και αναγγέλλει συχνά τη μετάβαση από την υγεία στην ασθένεια. Δύο σοφοί της αρχαιότητας, ο Ιπποκράτης, πατέρας της Ιατρικής, και, χίλια χρόνια νωρίτερα, ο Μωυσής, εθνικός ηγέτης και θρησκευτικός συγγραφέας, αναφέρθηκαν στον πυρετό ως ένδειξη νόσου. Χρειάστηκαν αιώνες ώστε αυτό που πρωτοπεριγράφηκε τότε να μπορεί επιτέλους να καταγραφεί. Δεν είναι άλλωστε όλα τα συμπτώματα μετρήσιμα. O πόνος, το άγχος, η μελαγχολία δεν μπορούν να μετρηθούν μέχρι σήμερα. Ήταν το 1714 όταν ο Φαρενάιτ εφηύρε το πρώτο θερμόμετρο και κατέστησε εφικτή τη θερμομέτρηση. Έκτοτε, ο πυρετός εξακολουθεί να

100 |

είναι μία ευαίσθητη και αξιόπιστη ένδειξη ασθένειας, ώστε η θερμομέτρηση να αποτελεί, πιθανώς, την πιο συνήθη κλινική μέθοδο που χρησιμοποιείται στην Ιατρική. Ο οργανισμός μας διαθέτει έναν εσωτερικό θερμοστάτη στον εγκέφαλο που ονομάζεται υποθάλαμος και ο οποίος ρυθμίζει τη θερμοκρασία του σώματος. Η σταθερότητα της θερμοκρασίας σχετίζεται με την ισορροπία του νατρίου και του ασβεστίου που υπάρχουν στον υποθάλαμο. Το ασβέστιο λειτουργεί ως εμπόδιο στην είσοδο του νατρίου στον υποθάλαμο.

| AΦΙΕΡΩΜΑ

Γράφει ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΔΟΥΚΑΣ, MD, PhD, παθολόγος, διευθυντής Παθολογικής Κλινικής, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών.

Όταν, όμως, αυτό συμβεί, τα ιόντα νατρίου εισβάλλουν και ανεβάζουν τη θερμοκρασία. Τι προκαλεί το φαινόμενο αυτό; Πυρετογόνα, που παράγονται από τα λευκά αιμοσφαίρια, αλλά και από το δικτυοενδοθηλιακό σύστημα, ενεργοποιούν την αύξηση της θερμοκρασίας η οποία επιτυγχάνεται με την παραγωγή ενέργειας από το μυϊκό σύστημα, το λίπος και το ήπαρ. Το ρίγος, που μπορεί να νιώθει κάποιος όταν ανεβάζει θερμοκρασία, οφείλεται στη σύσπαση των μυών, ενώ η κυάνωση προκαλείται από το σπασμό των αγγείων του δέρματος που στοχεύει στη συγκράτηση της απώλειας θερμότητας.

ΠΟΎ ΑΠΟΣΚΟΠΕΊ Η ΑΎΞΗΣΗ ΤΗΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΊΑΣ Έχουν αποδειχθεί τα οφέλη του πυρετού καθώς: 1) Ενεργοποιείται η απάντηση του αμυντικού μας συστήματος.

2) Αυξάνεται η ενδογενής βακτηριοκτόνος δράση.

3) Δημιουργείται μία δυσμενής θερμοκρασιακή ατμόσφαιρα, καθώς γνωρίζουμε πως πολλοί αναπνευστικοί ιοί προτιμούν το δροσερό περιβάλλον για να αναπτυχθούν.

4) Στοχοποιείται εύκολα ο εχθρός που μπορεί να μετρηθεί. Πρέπει, όμως, να θυμόμαστε ότι ο πυρετός δεν είναι ο εχθρός, είναι απλά η ένδειξή του. Προειδοποιεί για την έλευση του εχθρού και ενεργοποιεί την άμυνα για να τον αντιμετωπίσει ο οργανισμός. Η επιστροφή της θερμοκρασίας στα φυσιολογικά επίπεδα επιτυγχάνεται με την αποβολή της θερμότητας από το δέρμα (εφίδρωση) και τους πνεύμονες (αναπνοή). Επομένως, αν και ο πυρετός μπορεί να προκαλεί δυσφορία, ταχυκαρδία, ρίγη, αγωνία, βυθιότητα, αφυδάτωση, δεν είναι κατ’ ανάγκη κακός. Βέβαια, η αντανακλαστική αντίδραση ιατρών, νοσηλευτών, συγγενών, φίλων και ασθενών είναι να ρίξουν τον πυρετό αμέσως. Αν και πρέπει να υποστηριχθεί ο ασθενής, η κατακρήμνιση του πυρετού δεν είναι το ζητούμενο. Ο πυρετός εξυπηρετεί την αφύπνιση και την ενεργοποίηση του σώματος, αναγγέλλει τη μετάβαση στο καθεστώς της νόσησης, είναι ένας ενοχλητικός φίλος που μας ειδοποιεί για τον εχθρό που μας απειλεί. ■

ΠΑΝΑΓΙΏΤΗΣ ΕΛ .ΔΟΎΚΑΣ Ο Δρ Παναγιώτης Ελ. Δούκας είναι διευθυντής Παθολογικής Κλινικής Ιατρικού Κέντρου Αθηνών. Απόφοιτος του Κολεγίου Αθηνών, σπούδασε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Υπηρέτησε ως αγροτικός ιατρός στο Κέντρο Υγείας Αιγίνης και απέκτησε τους εκπαιδευτικούς τίτλους ECFMG, USMLE, καθώς και την ειδικότητα της Παθολογίας από το ΓΝΑ «Παμμακάριστος», με διευθυντή το Δρα Ιωάννη Κωνσταντινίδη. Η διδακτορική διατριβή του με τίτλο: «Η επίδραση των λιπιδίων του αίματος στα επίπεδα του ιστικού ενεργοποιητή του πλασμινογόνου (t-PA) και του αναστολέα αυτού (PAI) κατά την εξελισσόμενη πειραματική αθηρωμάτωση» εγκρίθηκε με «Άριστα». Του απονεμήθηκε το Βραβείο Βασικής Έρευνας στο 21ο Πανελλήνιο Ιατρικό Συνέδριο. Μετεκπαιδεύτηκε στο Englewood Hospital and Medical Center Institute of Bloodless Medicine and Surgery, New Jersey , USA. Από τον Νοέμβριο του 2007 διευθύνει την Παθολογική Κλινική Δούκα, διαδεχόμενος τον πατέρα του Ελευθέριο Γ. Δούκα, ο οποίος ηγείτο της εν λόγω Κλινικής από ιδρύσεως του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών (1984) μέχρι το θάνατό του (2007). Ασχολείται ενεργά με την Αναίμακτη Ιατρική ή, όπως πλέον συνηθίζεται να λέγεται, τη Διαχείριση Αίματος Ασθενούς (Patient Blood Management), την επιτυχή αντιμετώπιση των ασθενών, χωρίς τη χρήση αλλογενούς αίματος. Είναι μέλος της Αμερικανικής SABM (Society for the Advancement of Blood Management) και του Ευρωπαϊκού NATA (Network for the Advancement of Transfusion Alternatives). Έχει κάνει ανακοινώσεις σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια, αναφορικά με τη συσχέτιση της υπερλιπιδαιμίας με την αρτηριακή υπέρταση και τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια.

| 101

ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΑ ΧΑΝΙΑ

Το «μεσογειακό παράδοξο»: Χαμηλότερα επίπεδα βιταμίνης D στις χώρες με τη μεγαλύτερη ηλιοφάνεια!

102 |

| ΕΡΕΥΝΑ

Γράφει ο ΜΑΝΩΛΗΣ ΦΡΑΓΚΑΚΗΣ, M.D., ειδικός παθολόγος.

Η ΒΙΤΑΜΊΝΗ D ΕΊΝΑΙ ΜΊΑ ΛΙΠΟΔΙΑΛΥΤΉ βιταμίνη, γνωστή για τη σχέση της με το ηλιακό φως, μιας και για τους περισσότερους ανθρώπους η μέτρια έκθεση στο φως του ήλιου είναι συνήθως επαρκής για να παραχθεί η συγκεκριμένη βιταμίνη. Η σύνθεσή της εξαρτάται από δύο παράγοντες: την υπεριώδη ακτινοβολία και τη χοληστερόλη. Λόγω του ότι η βιταμίνη D μπορεί να παραχθεί στον οργανισμό και έχει συγκεκριμένους ιστούς-στόχους, δεν είναι απαραίτητο να προσληφθεί μέσω της διατροφής. Βάσει αυτών των χαρακτηριστικών, μπορεί να χαρακτηριστεί και ως ορμόνη και πιο συγκεκριμένα ως στεροειδής ορμόνη. Η βιταμίνη D ανήκει στην κατηγορία των λιποδιαλυτών βιταμινών, μαζί με τις βιταμίνες Α, Ε και Κ. H ονομασία της βιταμίνης D, ανάγεται στις αρχές του 20ού αιώνα, όταν το 1922 περιεγράφηκε μια λιποδιαλυτή ουσία στο μουρουνέλαιο, που ήταν διαφορετική από τη βιταμίνη Α που είχε ήδη ανακαλυφθεί. Την ονόμασαν βιταμίνη D, μιας και ήταν η 4η κατά σειρά βιταμίνη μετά τις A, B, C που ήταν ήδη γνωστές και ανέδειξαν τη σημασία της στην ανάπτυξη υγιών οστών σε πειραματόζωα. Χρειάστηκαν περίπου 40 χρόνια για να φανεί ότι η βιταμίνη D είναι μέρος του ενδοκρινικού συστήματος που ρυθμίζει τα επίπεδα ασβεστίου και φωσφόρου στο αίμα και ότι η ίδια ως ορμόνη επιτελεί σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση του μεταβολισμού των οστών και στη λειτουργία του μυοσκελετικού συστήματος. Μιλώντας σήμερα για βιταμίνη D εννοούμε 2 ουσίες: την εργο-καλσιφερόλη ή βιταμίνη D2 και τη χολη-καλσιφερόλη ή βιταμίνη D3. Η βιταμίνη D2 είναι φυτικής προέλευσης και έχει μικρότερη αξία για τον ανθρώπινο οργανισμό, ενώ οι κύριες διατροφικές πηγές της βιταμίνης D3 είναι τα λιπαρά ψάρια, ο κρόκος του αυγού, αλλά και τρόφιμα που προστίθεται βιταμίνη D3, όπως το γάλα, τα δημητριακά, οι μαργαρίνες κ.ά., κατά κύριο λόγο όμως η διατροφή μας περιέχει μικρά ποσά

βιταμίνης D. Η έκθεση του δέρματος στις υπεριώδεις ακτίνες έχει ως αποτέλεσμα τη σύνθεση της χοληκαλσιφερόλης (βιταμίνη D3). Αυτή η γνώση, που είναι ευρύτερα διαδεδομένη, οδηγεί στη λανθασμένη αντίληψη της επάρκειας των επιπέδων της βιταμίνης D στη χώρα μας λόγω της μεγάλης ηλιοφάνειας. Στην πραγματικότητα τα επίπεδα της βιταμίνης D στην Ελλάδα, αλλά και στις περισσότερες χώρες της λεκάνης της Μεσογείου είναι χαμηλότερα από πολλές βόρειες χώρες της Ευρώπης. Αν αναλογιστούμε ότι το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου εκθέτουμε λιγότερο από το 40% του σώματός μας στον ήλιο (το 40% σημαίνει αμάνικα ρούχα και κοντά παντελόνια ή φούστες) και ότι για να μπορέσει να συντεθεί η βιταμίνη D απαγορεύεται η χρήση αντιηλιακού, τότε εύκολα γίνεται αντιληπτό ότι μεγάλο μέρος του πληθυσμού -ιδίως οι ηλικιωμένοι- δεν πρόκειται να επωφεληθούν επαρκώς από τον ήλιο, αλλά και όσοι κάνουν ηλιοθεραπεία θα προστατεύσουν το δέρμα τους από την ηλιακή ακτινοβολία για την αποφυγή εμφάνισης καρκίνου του δέρματος. Επίσης, προϊούσης της ηλικίας, η ικανότητα του δέρματος να συνθέσει βιταμίνη D μειώνεται, με αποτέλεσμα να χρειάζεται μεγαλύτερη πρόσληψη βιταμίνης D με την τροφή ή συνηθέστερα με τη χορήγηση συμπληρωμάτων. Η σύνθεση της βιταμίνης D στο δέρμα εξαρτάται από πολλούς παράγοντες: • Η ηλικία: Η ικανότητα παραγωγής βιταμίνης D από τον οργανισμό μειώνεται με την ηλικία (οι ηλικιωμένοι έχουν σχεδόν τη μισή ικανότητα σύνθεσης συγκριτικά με τα νεαρά άτομα).

• Η εποχή του χρόνου: Το χειμώνα η παραγωγή της βιταμίνης ελαττώνεται, επειδή η ηλιοφάνεια είναι μικρότερη.

• Το γεωγραφικό πλάτος: Γεωγραφικό πλάτος μεγαλύτερο από 35° σχετίζεται με μικρότερη παραγωγή βιταμίνης D, γιατί οι ακτίνες του ήλιου δεν πέφτουν κάθετα στη γη, κάνοντας την απορρόφηση στο δέρμα δυσκολότερη σε σχέση με την κάθετη προβολή της ακτινοβολίας.

• Το χρώμα του δέρματος: Η σύνθεσή της είναι μικρότερη στα σκουρόχρωμα δέρματα, καθώς η μελανίνη αποτελεί φυσικό φραγμό για την υπεριώδη ακτινοβολία. Υψηλή συγκέντρωση μελανίνης απαιτεί μεγαλύτερη έκθεση, ώστε να επιτευχθεί ο ίδιος βαθμός σύνθεσης.

• Η χρήση αντιηλιακών προϊόντων, τα οποία εμποδίζουν τη σύνθεσή της.

• Αλλοι περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως η μόλυνση της ατμόσφαιρας και η τρύπα του όζοντος, οι οποίοι δρουν αρνητικά. Θέματα αιχμής είναι:

| 103

• Ο ρόλος της στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και στην ανάπτυξη της φλεγμονής.

• Η δράση της σε νεοπλάσματα με καταστολή του κυτταρικού πολλαπλασιασμού και της αγγειογενέσεως και με αύξηση της κυτταρικής διαφοροποίησης.

• Ο ρόλος της στην εμφάνιση του σακχαρώδους διαβήτη τύπου Ι (ινσουλινοεξαρτώμενος ΣΔ) και η σημασία της στη θεραπεία τόσο του ΣΔ Ι όσο και του ΣΔ ΙΙ.

• Ο ρόλος της στην υπέρταση και στην προστασία του καρδιαγγειακού συστήματος.

• Ο ρόλος της στη λειτουργία του εγκεφάλου και στην εμφάνιση και εξέλιξη ορισμένων νευρολογικών (π.χ. νόσος Πάρκινσον) όσο και ψυχιατρικών νοσημάτων (π.χ. αυτισμός). Η ΈΡΕΥΝΑ ΣΤΑ ΧΑΝΙΆ Η δική μας έρευνα διεξήχθη στα Χανιά από τους Ε. Φραγκάκη, Σ. Βιτωράκη, Α. Παπαδάκη, Α. Κάζη, Σ. Νιφοράτου-Δασκαλάκη, Η. Γαβριλάκη και Ε. Παπαδάκη.

104 |

Μελετήθηκε δείγμα 3.618 ενηλίκων από μια δεξαμενή 5.000 ασθενών, για χρονικό διάστημα ενός έτους και που ζουν μόνιμα στο Νομό Χανίων, το οποίο συλλέχθηκε τυφλά από τα εργαστηριακά πληροφοριακά συστήματα της κλινικής Iasis-Γαβριλάκη και οι οποίοι πραγματοποίησαν εργαστηριακό έλεγχο της 25-ΥΔΡΟΞΥ-ΒΙΤΑΜΙΝΗ D3 [25- (ΟΗ)D3], με τη μέθοδο της ηλεκτροχημειοφωταύγειας/abbott. Το δείγμα της έρευνας προήλθε από γυναίκες και άντρες που ζουν μόνιμα στο νομό μας -διαφορετικών εθνικοτήτων- από την ηλικία των 16 ετών και άνω. Από τους ασθενείς μας, οι 962 ήταν άνδρες (26,59%), ενώ οι 2.656 γυναίκες (73,41% της έρευνας). Τα επίπεδα 25(ΟΗ)D ορίζονται ως: • επαρκή σε τιμές από 30 ng/mL έως 100ng/mL • με ήπια επάρκεια σε τιμές από 20 ng/mL έως 30ng/mL • με ανεπάρκεια: σε τιμές από 10 ng/mL έως 20ng/mL • ενώ η έλλειψη σε τιμές <10 ng/mL

| ΕΡΕΥΝΑ Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής, τα ποσοστά έλλειψης ανεπάρκειας και ήπιας ανεπάρκειας της βιταμίνης D στον ενήλικο πληθυσμό που ζει μόνιμα στο Νομό Χανίων αγγίζουν συνολικά το ποσοστό του 77,9 %. Συγκεκριμένα: Ο μήνας που παρατηρήθηκε η μεγαλύτερη επάρκεια της βιταμίνης D3 είναι ο Αύγουστος (ποσοστό επάρκειας στον πληθυσμό: 56,43%), ενώ τα χαμηλότερα ποσοστά επάρκειας της βιταμίνης παρατηρήθηκαν τον Μάιο (ποσοστό 9,85%). Μελετώντας τη συνολική ανεπάρκεια (δηλαδή τιμές <30 ng/mL), είδαμε πως ο μήνας Μάιος είχε το μεγαλύτερο ποσοστό (90,14%), ενώ το μικρότερο ποσοστό καταγράφηκε τον Αύγουστο (43,85%). Αντίστοιχα, ο μήνας με τη μεγαλύτερη έλλειψη της βιταμίνης D3 είναι ο Απρίλιος (ποσοστό έλλειψης στον πληθυσμό: 11,1%), ενώ τα χαμηλότερα ποσοστά έλλειψης της βιταμίνης παρατηρήθηκαν το μήνα Σεπτέμβριο (ποσοστό έλλειψης στον πληθυσμό: 0,79 %). Αντίστοιχες μελέτες έχουν πραγματοποιηθεί σε διάφορες γεωγραφικές περιοχές του πλανήτη και που ως παρατήρηση είχαμε την αυξημένη συχνότητα ανεπάρκειας της βιταμίνης D-3. Η έλλειψη της βιταμίνης έχει παγκόσμια κατανομή: Στη Λατινική Αμερική αγγίζει 53,4%, στη Μέση Ανατολή 81,8%, στην Ασία 71,4%, στην Αυστραλία 60,3%, στην Ευρώπη: 57,7% (συνολικά η ανεπάρκεια της βιταμίνης D, στον παγκόσμιο πληθυσμό αγγίζει το 63,9%). Τα χαμηλότερα όμως επίπεδα της βιταμίνης D στην Ευρώπη, όπως προαναφέραμε, βρέθηκαν στην Ισπανία, στην Ιταλία και την Ελλάδα, στις χώρες δηλαδή με τη μεγαλύτερη ηλιοφάνεια, μιλώντας πλέον για το «μεσογειακό παράδοξο». Ο επιπολασμός της ανεπάρκειας βιταμίνης D είναι εξαιρετικά υψηλός, ωστόσο ο αναδρομικός σχεδιασμός της μελέτης δεν μπορεί να καταδείξει αιτιολογική συσχέτιση και απαιτούνται περαιτέρω προοπτικές μελέτες

παρακολούθησης ή και αναπλήρωσης σε υγιή άτομα. Τα αποτελέσματα αυτά οφείλουν να μας κάνουν να αναρωτηθούμε και να αναζητήσουμε τις αιτίες του αναφερόμενου «μεσογειακού παράδοξου». Οι κυριότερες αιτίες που θα μπορούσαν εξηγούν αυτό το φαινόμενο στη χώρα μας είναι: 1. Το γεωγραφικό πλάτος της Ελλάδας (34°-41°), που δεν επιτρέπει επαρκή υπεριώδη ακτινοβολία, ιδίως τους χειμερινούς μήνες.

2. Το πιο σκούρο χρώμα του δέρματος.

3. Ενδεχομένως γενετική προδιάθεση.

4. Οι κάτοικοι των βορειότερων χωρών της Ευρώπης καταναλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες λιπαρών ψαριών, πλούσιων σε βιταμίνη D. Αντίθετα, στην Ελλάδα, η κύρια πηγή λιπαρών είναι το ελαιόλαδο, το οποίο περιέχει μικρότερη ποσότητα βιταμίνης D. Επίσης, στις χώρες αυτές πολλά τυποποιημένα τρόφιμα έχουν εμπλουτιστεί με βιταμίνη D και -εκτός αυτού- γίνεται και πιο συστηματική χορήγηση συμπληρωμάτων διατροφής που την περιέχουν, σε αντίθεση με την Ελλάδα.

5. Ο δυτικός τρόπος ζωής, όπου βρισκόμαστε αρκετές ώρες στο χώρο εργασίας, προστατευμένοι από την ηλιακή ακτινοβολία. Η ζωή μετά την εργασία μας, όπου η τεχνολογία (τηλεόραση, υπολογιστές, κινητά τηλέφωνα και tablet) φαίνεται να μας έχει απομακρύνει αρκετά από τη φύση και ταυτόχρονα από την ηλιακή ακτινοβολία. Συμπερασματικά, λοιπόν, ενώ η επικρατούσα άποψη για τους ευρωπαϊκούς μεσογειακούς πληθυσμούς και την Ελλάδα ήταν για δεκαετίες ότι η έκθεση στον ήλιο παρέχει υψηλά επίπεδα βιταμίνης D, πρόσφατα δεδομένα παρατήρησης για αυτήν την περιοχή έδειξαν πολύ υψηλό επιπολασμό έλλειψης βιταμίνης D στον γενικό πληθυσμό. Το «μεσογειακό παράδοξο», όπως έχει καταγραφεί το φαινόμενο αυτό, κατευθύνει τη σκέψη μας στη διατροφική αναζήτηση της βιταμίνης D, καθώς και στην αλλαγή του τρόπου ζωής. ■

ΜΑΝΏΛΗΣ ΦΡΑΓΚΆΚΗΣ Ο Μανώλης Φραγκάκης κατέχει τίτλο ειδικότητας Παθολογίας με μετεκπαίδευση στην Επείγουσα Προνοσοκομειακή Ιατρική. Το 2009 αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή Πατρών. Το 2012 ήταν μέλος των «Γιατρών του Κόσμου» συμμετέχοντας στα Ιατρεία της πόλης των Χανίων, ενώ από το 2013 έως και σήμερα συμμετέχει στο Κοινωνικό Ιατρείο-Φαρμακείο Αλληλεγγύης Χανίων. Εκπλήρωσε την άσκηση υπηρεσίας υπαίθρου τα έτη 2009-2010 στο Κέντρο Υγείας Κανδάνου, συμμετέχοντας στα Ιατρεία Κουντούρας και Παλαιόχωρας. Έλαβε τον τίτλο του ειδικού παθολόγου, ολοκληρώνοντας την ειδικότητά του το έτος 2018. Από το 2018 βρίσκεται στην Κλινική Iasis-Γαβριλάκη, αναλαμβάνοντας το Παθολογικό Τμήμα, εξασκώντας Κλινική Ιατρική Παθολογία, ενώ από το 2023 διατηρεί ιδιωτικό ιατρείο. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ιατρικής του πορείας συμμετέχει σε πολλαπλά ιατρικά συνέδρια, ενημερωμένος για τις σύγχρονες επιστημονικές εξελίξεις στον τομέα της Εσωτερικής Παθολογίας και της Ιατρικής.

| 105

GILEAD SCIENCES

«O καρκίνος του μαστού μας αφορά όλους»! Το νέο, «ολοκληρωμένο» μήνυμα της Gilead Sciences Ελλάδας για τον φετινό μήνα Πρόληψης & Ενημέρωσης κατά του Καρκίνου του Μαστού που συνοδεύεται από μια… διαφορετική καμπάνια!

Ο κ. Σάββας Χαραλαμπίδης, γενικός διευθυντής της Gilead Sciences Ελλάδας (στο κέντρο), με την ομάδα της εταιρείας που συμμετείχε στο Greece Race for the Cure®.

ΤΟΝ ΣΕΠΤΈΜΒΡΙΟ ΤΟΥ 2022, για το Μήνα Πρόληψης & Ενημέρωσης κατά του Καρκίνου του Μαστού, η Gilead Sciences Ελλάδας παρουσίασε μια πρωτοποριακή καμπάνια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, στην οποία οι γυναίκες εργαζόμενες της εταιρείας πρωταγωνιστού-

106 |

σαν μεταδίδοντας το μήνυμα «Ο καρκίνος του μαστού μάς αφορά όλες». Ήταν η πρώτη φορά που εργαζόμενες γυναίκες σε εταιρεία που δραστηριοποιείται στον τομέα της Υγείας αποτέλεσαν τα κεντρικά πρόσωπα μιας αντισυμβατικής καμπάνιας.

| ΚΑΜΠΑΝΙΑ Έναν χρόνο αργότερα, τον φετινό Οκτώβριο, η Gilead Sciences Ελλάδας προχωρά ένα βήμα παραπέρα, στην προσπάθειά της να αυξήσει την «ένταση» του μηνύματός της για την αναγκαιότητα πρόληψης, έγκαιρης διάγνωσης και σωστής ενημέρωσης. Η εταιρεία σκέφτηκε ακόμη πιο αντισυμβατικά και συνειδητοποίησε πως πέρυσι έκανε τη «μισή» δουλειά… Είπε τη «μισή» αλήθεια… Γι’ αυτό, στη φετινή καμπάνια της εταιρείας παίρνουν τη σκυτάλη και βγαίνουν μπροστά οι άνδρες εργαζόμενοί της, υπενθυμίζοντάς μας ότι «Ο καρκίνος του μαστού μάς αφορά

ΟΛΟΥΣ», γυναίκες και άνδρες. Οι σύζυγοι, οι γιοι, οι μπαμπάδες, οι σύντροφοι, οι αδελφοί, οι φίλοι, οι συνάδελφοι είναι εκείνοι που μεταφέρουν το μήνυμα ολοκληρωμένο. Οι άνθρωποι που βρίσκονται καθημερινά δίπλα, γύρω και κοντά σε γυναίκες που αντιμετωπίζουν τον καρκίνο του μαστού.

Είναι οι άνδρες που γίνονται πρεσβευτές του μηνύματος, αλλά που -πρωτίστως- αποτελούν στήριγμα για όλες εκείνες τις γυναίκες που δίνουν τη μεγάλη μάχη ζωής! Οι άνδρες της Gilead Sciences που μέσα από τη δουλειά τους πολεμούν τον καρκίνο. Αλλά και οι άνδρες που στην καθημερινότητά τους στηρίζουν τις γυναίκες που είναι μέρος της ζωής τους. Με το να τις φροντίζουν, να τις ενθαρρύνουν, να τους δίνουν αγάπη και κουράγιο και με το να στέκονται με δύναμη δίπλα τους, διαρκώς και αδιαμφισβήτητα. Με το να τις προτρέπουν να προφυλάσσονται και να υπενθυμίζουν «…να μην το αφήνουν στην τύχη». Όλοι τους άνδρες που δίνουν κι εκείνοι τη μάχη κατά του καρκίνου του μαστού από το «παρασκήνιο», με όλες τους τις δυνάμεις. Να μην ξεχνάμε πως, παρότι ο καρκίνος του μαστού θεωρείται γυναικεία πάθηση, αυτό δεν εμποδίζει την ανάπτυξή του και στον άνδρα. Η συχνότητα εμφάνισής του είναι 1 με 2 άνδρες σε κάθε 200 γυναίκες με καρκίνο του μαστού, δηλ. 0,5-1%. Κάτι που δυστυχώς οι άντρες δεν γνωρίζουν και έτσι η προσέλευση στον ιατρό γίνεται ορισμένες φορές με σημαντική καθυστέρηση. Η φετινή καμπάνια της εταιρείας «έντυσε», λοιπόν, τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς και το σταθμό του μετρό Συντάγματος, επικοινωνώντας το πολύ εύστοχο μήνυμα πως ο καρκίνος του μαστού αφορά ΟΛΟΥΣ! Τόσο τις γυναίκες όσο και τους άνδρες. Και πως η αποτελεσματική αντιμετώπισή του περνά μέσα από την ενημέρωση όλων, την πρόληψη και την έγκαιρη διάγνωσή του. Για τον ίδιο σκοπό, η Gilead Sciences στήριξε ενεργά και αυτή τη χρονιά ως Επίσημος Χορηγός τον Συμβολικό Αγώνα Δρόμου και Περιπάτου Greece Race for the Cure®, που διοργανώθηκε από τον Πανελλήνιο Σύλλογο Γυναικών με Καρκίνο του Μαστού «Άλμα Ζωής» και πραγματοποιήθηκε την 1η Οκτωβρίου 2023, δίνοντας το παρών σε έναν αγώνα - θεσμό, μέσα από τον οποίο επιδιώκει να συμβάλει στη διάδοση των μηνυμάτων και της απαραίτητης ενημέρωσης για την καταπολέμηση του καρκίνου του μαστού. Με αφορμή τη φετινή καμπάνια, ο Σάββας Χαραλαμπίδης, γενικός διευθυντής της Gilead Sciences Ελλάδας, σημείωσε ότι «για τη Gilead η Πρόληψη & Ενημέρωση κατά του Καρκίνου του Μαστού είναι ιδιαίτερα σημαντική υπόθεση που την αντιμετωπίζουμε με ομαδική προσπάθεια, τόσο επιστημονικά όσο και σε κοινωνικό πεδίο. Στη φετινή μας καμπάνια, οι άνδρες εργαζόμενοί μας αναλαμβάνουν ρόλο “πρωταγωνιστή”, θυμίζοντάς μας πως ο καρκίνος του μαστού δεν πρέπει να είναι -και δεν είναι- μόνο γυναικεία υπόθεση! Μας αφορά όλους και όλοι οφείλουμε να συμβάλουμε στην αντιμετώπισή του». ■

| 107

COVID-19

Ξεκίνησε ο εμβολιασμός με το νέο μονοδύναμο επικαιροποιημένο εμβόλιο! Οι συστάσεις για 3η ηλικία και άτομα με υποκείμενα νοσήματα Του ΆΡΗ ΜΠΕΡΖΟΒΊΤΗ

ΞΕΚΊΝΗΣΕ ΤΟ ΕΜΒΟΛΙΑΣΤΙΚΌ ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ κατά της Covid-19 για την περίοδο 2023-2024 με το μονοδύναμο επικαιροποιημένο εμβόλιο (XBB.1.5). Η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών συστήνει τον εμβολιασμό με το εμβόλιο αυτό των ατόμων εκείνων που βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο για σοβαρή νόσο λόγω ηλικίας, υποκείμενου νοσήματος ή κατάστασης, και συγκεκριμένα: • Άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω.

108 |

• Άτομα ηλικίας 6 μηνών έως 59 ετών με υποκείμενα νοσήματα και καταστάσεις που αυξάνουν τον κίνδυνο σοβαρής νόσου.

• Άτομα με ανοσοκαταστολή.

• Έγκυοι γυναίκες.

• Επαγγελματίες υγείας. Όπως δήλωσε η πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, Μαρία Θεοδωρίδου, πέρα από τις

| ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ομάδες για τις οποίες συστήνεται ο εμβολιασμός κατά της COVID-19 με το επικαιροποιημένο εμβόλιο, μπορεί οποιoσδήποτε πολίτης επιθυμεί να εμβολιαστεί. Έτσι, υπάρχουν συστάσεις της Επιτροπής για τις ομάδες κινδύνου, αλλά δυνητικά δικαιούχοι είναι όλοι οι πολίτες. Άρα, και τα υγιή άτομα ηλικίας κάτω των 60 ετών μπορούν να εμβολιαστούν, εφόσον το επιλέξουν. Το ελάχιστο προτεινόμενο μεσοδιάστημα από προηγούμενο εμβολιασμό ή νόσηση για τον εμβολιασμό με το επικαιροποιημένο μονοδύναμο εμβόλιο για τη χρονική περίοδο 2023-2024 είναι τουλάχιστον 3 μήνες. Επισημαίνεται ότι η διαθεσιμότητα αποτελεσματικής (επί του παρόντος) αντι-ιικής θεραπείας για τη νόσο COVID-19 δεν υποκαθιστά τα οφέλη του εμβολιασμού. Οι πολίτες μπορούν να κλείσουν το ραντεβού τους με τους ίδιους τρόπους που ίσχυαν έως τώρα: μέσω της πλατφόρμας emvolio.gov.gr και μέσω των φαρμακείων. Επιπλέον, οι πολίτες που έχουν ήδη προγραμματισμένο ραντεβού με το παλιό εμβόλιο θα λάβουν ένα ενημερωτικό SMS για επαναπρογραμματισμό με το νέο εμβόλιο. Η πλατφόρμα εμβολιασμών έχει ήδη ανοίξει για όλους τους πολίτες, για άτομα 12 ετών και άνω έχει ξεκινήσει ο εμβολιασμός, ενώ για τα παιδιά 6 μηνών έως 11 ετών ξεκίνησε τη Δευτέρα 23 Οκτωβρίου. ΟΙ ΚΑΝΌΝΕΣ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΎ ΓΙΑ ΤΟΝ ΓΕΝΙΚΌ ΠΛΗΘΥΣΜΌ Για τα παιδιά 6 μηνών έως 4 ετών: Όσοι έχουν ολοκληρώσει το βασικό σχήμα εμβολιασμού τους είναι δικαιούχοι μίας δόσης με το νέο εμβόλιο, 3 μήνες μετά τον τελευταίο εμβολιασμό τους. Τα ανεμβολίαστα παιδιά είναι δικαιούχοι και θα εμβολιαστούν με 3 δόσεις με το νέο εμβόλιο. Επιπλέον, όσοι δεν έχουν ολοκληρώσει το αρχικό σχήμα εμβολιασμού τους (π.χ. έχουν κάνει μόνο την 1η δόση και περιμένουν για τη 2η) με το παλαιό εμβόλιο πρέπει να ολοκληρώσουν τον εμβολιασμό τους με το νέο εμβόλιο. Για τα παιδιά 5 ετών έως 11 ετών: Τα παιδιά που έχουν ολοκληρώσει το βασικό σχήμα εμβολιασμού τους είναι δικαιούχοι μίας δόσης με το νέο εμβόλιο, 3 μήνες μετά τον τελευταίο εμβολιασμό τους. Τα ανεμβολίαστα παιδιά είναι δικαιούχοι να εμβολιαστούν με 1 δόση με το νέο εμβόλιο. Επιπλέον, όσοι δεν έχουν ολοκληρώσει το αρχικό σχήμα εμβολιασμού τους (π.χ. έχουν κάνει μόνο την 1η δόση και περιμένουν για τη 2η) με το παλαιό εμβόλιο πρέπει να ολοκληρώσουν τον εμβολιασμό τους με το νέο εμβόλιο. Για τους πολίτες 12 ετών και άνω: Οι πολίτες που έχουν ολοκληρώσει το βασικό σχήμα εμβολιασμού τους είναι δικαιούχοι μίας δόσης με το νέο εμβόλιο, 3 μήνες μετά τον τελευταίο εμβολιασμό τους. Οι ανεμβολίαστοι πολίτες είναι δικαιούχοι να εμβολιαστούν με 1 δόση με το νέο εμβόλιο. Τέλος, οι πολίτες που δεν έχουν ολο-

κληρώσει το αρχικό σχήμα εμβολιασμού τους (έχουν κάνει μόνο την 1η δόση και περιμένουν για τη 2η) με το παλαιό εμβόλιο πρέπει να ολοκληρώσουν τον εμβολιασμό τους με το νέο εμβόλιο. ΟΙ ΚΑΝΌΝΕΣ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΎ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΥΠΑΘΕΊΣ ΟΜΆΔΕΣ (ΑΝΟΣΟΚΑΤΕΣΤΑΛΜΈΝΟΙ) Για τα παιδιά 6 μηνών έως 4 ετών: Όσοι έχουν ολοκληρώσει το βασικό σχήμα εμβολιασμού τους είναι δικαιούχοι μίας δόσης με το νέο εμβόλιο, 3 μήνες μετά τον τελευταίο εμβολιασμό τους. Στα άτομα αυτά ενδέχεται να χορηγηθούν επιπλέον δόσεις επικαιροποιημένου εμβολίου, σύμφωνα με την κρίση του θεράποντος ιατρού (3 μήνες επίσης μετά τον τελευταίο εμβολιασμό). Τα ανεμβολίαστα παιδιά είναι δικαιούχοι και θα πρέπει να εμβολιαστούν με 3 δόσεις με το νέο εμβόλιο. Τα παιδιά που δεν έχουν ολοκληρώσει το αρχικό σχήμα εμβολιασμού τους (π.χ. έχουν κάνει μόνο την 1η δόση και περιμένουν για τη 2η) με το παλαιό εμβόλιο πρέπει να ολοκληρώσουν τον εμβολιασμό τους με το νέο εμβόλιο. Για τα παιδιά 5 ετών έως 11 ετών: Τα παιδιά που έχουν ολοκληρώσει το βασικό σχήμα εμβολιασμού τους είναι δικαιούχοι μίας δόσης με το νέο εμβόλιο, 3 μήνες μετά τον τελευταίο εμβολιασμό τους. Στα άτομα αυτά ενδέχεται να χορηγηθούν επιπλέον δόσεις επικαιροποιημένου εμβολίου σύμφωνα με την κρίση του θεράποντος ιατρού (3 μήνες επίσης μετά τον τελευταίο εμβολιασμό). Τα ανεμβολίαστα παιδιά είναι δικαιούχοι και θα πρέπει να εμβολιαστούν με 3 δόσεις με το νέο εμβόλιο. Όσοι δεν έχουν ολοκληρώσει το αρχικό σχήμα εμβολιασμού τους (π.χ. έχουν κάνει μόνο την 1η δόση και περιμένουν για τη 2η) με το παλαιό εμβόλιο πρέπει να ολοκληρώσουν τον εμβολιασμό τους με το νέο εμβόλιο. Για τους πολίτες 12 ετών και άνω: Πολίτες που έχουν ολοκληρώσει το βασικό σχήμα εμβολιασμού τους είναι δικαιούχοι μίας δόσης με το νέο εμβόλιο, 3 μήνες μετά τον τελευταίο εμβολιασμό τους. Στα άτομα αυτά ενδέχεται να χορηγηθούν επιπλέον δόσεις επικαιροποιημένου εμβολίου σύμφωνα με την κρίση του θεράποντος ιατρού (3 μήνες επίσης μετά τον τελευταίο εμβολιασμό). Οι ανεμβολίαστοι πολίτες είναι δικαιούχοι και θα πρέπει να εμβολιαστούν με 3 δόσεις με το νέο εμβόλιο. Πολίτες που δεν έχουν ολοκληρώσει το αρχικό σχήμα εμβολιασμού τους (έχουν κάνει μόνο την 1η δόση και περιμένουν για τη 2η) με το παλαιό εμβόλιο πρέπει να ολοκληρώσουν τον εμβολιασμό τους με το νέο εμβόλιο. Επισημαίνεται ότι το επικαιροποιημένο εμβόλιο κατά του κορονοϊού μπορεί να χορηγηθεί ακόμη και την ίδια μέρα με το αντιγριπικό εμβόλιο -αλλά σε διαφορετικά ανατομικά σημεία-, όπως και οποιαδήποτε άλλη μέρα πριν και μετά το αντιγριπικό εμβόλιο. ■

| 109

ΙΑΤΡΙΚΉ ΣΧΟΛΉ ΕΚΠΑ

Ποια εμβόλια είναι αναγκαία σε ασθενείς με καρκίνο!

Του ΆΡΗ ΜΠΕΡΖΟΒΊΤΗ ΟΙ ΛΟΙΜΏΞΕΙΣ ΕΊΝΑΙ ΣΟΒΑΡΌ ΠΡΌΒΛΗΜΑ για τους ασθενείς με νεοπλασίες. Τόσο το υποκείμενο νόσημα όσο και η αντινεοπλασματική θεραπεία μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα του οργανισμού να αντιμετωπίζει τις λοιμώξεις. Επομένως, ο εμβολιασμός καθίσταται καθοριστικής σημασίας για την πρόληψη ιογενών λοιμώξεων σε ασθενείς με νεοπλασίες. Οι ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνι-

110 |

κού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής), Γιάννης Ντάνασης και Θάνος Δημόπουλος (διευθυντής, καθηγητής Θεραπευτικής Ογκολογίας - Αιματολογίας) συνοψίζουν τις συστάσεις εμβολιασμού σε ασθενείς με νεοπλασίες, σύμφωνα με το Εθνικό Εμβολιαστικό Πρόγραμμα 2023 και με τις συστάσεις εμβολιασμού από τις κατευθυντήριες οδηγίες

| ΕΜΒΟΛΙΑ • Τέτανος-διφθερίτιδα-κοκκύτης: Συστήνεται 1 δόση Tdap εάν δεν έχει προηγηθεί εμβολιασμός και ακολούθως Td ή Tdap κάθε 10 έτη. Για τους ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων συστήνονται 3 δόσεις DTap ξεκινώντας 6 μήνες μετά τη μεταμόσχευση.

• Έρπης ζωστήρας: Συστήνεται η χορήγηση 2 δόσε Ογκολογία και Αιματολογία.

• COVID-19: Συστήνεται ο αναμνηστικός εμβολιασμός με επικαιροποιημένο εμβόλιο τουλάχιστον 3 μήνες μετά την τελευταία δόση ή από την τελευταία νόσηση από SARS-CoV-2. Για τους ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων, συστήνεται μία επικαιροποιημένη δόση μετά από 3 μήνες από τη μεταμόσχευση.

• Γρίπη: Συστήνεται ετήσιος αντιγριπικός εμβολιασμός για όλους τους ασθενείς. Οι ασθενείς άνω των 60 ετών μπορούν να εμβολιάζονται και με αντιγριπικό εμβόλιο, το οποίο περιέχει αυξημένη δόση αντιγόνου και όσοι είναι άνω των 65 μπορούν να εμβολιάζονται και με το αντιγριπικό εμβόλιο που περιέχει ανοσοενισχυτικό. Ειδικά για τους ασθενείς με πολλαπλούν μυέλωμα συστήνεται η χορήγηση δύο δόσεων με έναν μήνα διαφορά, σύμφωνα με τις οδηγίες της Παγκόσμιας Ομάδας Μελέτης του Πολλαπλού Μυελώματος. Για τους ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων συστήνεται μία δόση από τους 6 μήνες μετά τη μεταμόσχευση, ενώ σε καιρό επιδημίας δύναται να ξεκινήσει στους 4 μήνες.

• Πνευμονιόκοκκος: Συστήνεται 1 δόση συζευγμένου εμβολίου PCV20. Αν έχει προηγηθεί εμβολιασμός με PCV13 και PPSV23, τότε ακολουθεί μία άπαξ δόση PCV20 τουλάχιστον 5 χρόνια μετά την τελευταία δόση. Αν έχει προηγηθεί είτε το PCV13 είτε το PPSV23, τότε διενεργείται μία άπαξ δόση PCV20 ένα έτος αργότερα. Αν δεν έχει προηγηθεί καμία δόση με PCV13 ή με PPSV23, τότε διενεργείται μία δόση PCV20. Για τους ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων συστήνονται 3 δόσεις PCV20 ανά μήνα, ξεκινώντας 6 μήνες μετά τη μεταμόσχευση, καθώς και μια 4η δόση τουλάχιστον 6 μήνες μετά την 3η δόση ή 12 μήνες μετά τη μεταμόσχευση.

• Αιμόφιλος γρίπης (Hib): Συστήνονται 3 δόσεις μετά από μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων σε μεσοδιάστημα 2 μηνών.

• Μηνιγγιτιδόκοκκος: Για τους ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων 6 μήνες πριν, συστήνονται 2 δόσεις εμβολίου για το μηνιγγιτιδόκοκκο Β (MenB) και 2-3 δόσεις τετραδύναμου εμβολίου MenACWY για το μηνιγγιτιδόκοκκο σε μεσοδιάστημα 2 μηνών.

σεων ανασυνδυασμένου εμβολίου σε μεσοδιάστημα 2 έως 6 μηνών σε ηλικία 60 ετών και άνω σε ανοσοεπαρκείς. Σε 18 ετών και άνω με τουλάχιστον δύο επεισόδια έρπητα ζωστήρα και 3 μήνες μετά το τελευταίο επεισόδιο, καθώς και σε ανοσοκατεσταλμένους, η σύσταση είναι η δεύτερη δόση να γίνεται 1-2 μήνες από την πρώτη. Για τους ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων συστήνονται 2 δόσεις με απόσταση 1 μήνα, ξεκινώντας 6-12 μήνες μετά τη μεταμόσχευση. Η διακοπή λήψης προφυλακτικής αντι-ιικής αγωγής για τον έρπητα μετά τον εμβολιασμό θα πρέπει να γίνεται σε συνεννόηση με τον θεράποντα ιατρό, σύμφωνα με τις εκάστοτε κατευθυντήριες οδηγίες σε εξατομικευμένη βάση, λαμβάνοντας υπόψη την πιθανότητα κάποιοι ασθενείς να εμφανίζουν μειωμένη ανοσολογική απόκριση στον εμβολιασμό.

• Ηπατίτιδα Β (HepB): Συστήνονται 3 δόσεις για επίνοσους ενήλικες που δεν έχουν εμβολιασθεί στην παιδική ηλικία και ανήκουν σε ομάδες ατόμων σε αυξημένο κίνδυνο (π.χ. σακχαρώδης διαβήτης, χρόνια ηπατική νόσο, ηπατίτιδα C, αιμοδιάλυση) ή μετά από μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων με έλεγχο αντισωματικής απάντησης.

• Hπατίτιδα Α (HepA): Συστήνονται 2 δόσεις σε ασθενείς με παράγοντες κινδύνου να αναπτύξουν ηπατίτιδα Α.

• Αδρανοποιημένο πολιομυελίτιδας (IPV): Για τους ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων, συστήνονται 3 δόσεις μετά τους 6 μήνες από τη μεταμόσχευση. ■

| 111

ΕΛΛΗΝΙΚΉ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΙΚΉ ΕΤΑΙΡΕΊΑ

O εμβολιασμός έναντι σοβαρών λοιμώξεων συμβάλλει στη μείωση της νοσηρότητας και της θνητότητας! Η ΕΛΛΗΝΙΚΉ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΙΚΉ ΕΤΑΙΡΕΊΑ (ΕΠΕ), με αφορμή τη φετινή Παγκόσμια Ημέρα κατά της Πνευμονίας, διοργάνωσε στην Αίθουσα Πολλαπλών Χρήσεων του σταθμού ΜΕΤΡΟ «Σύνταγμα» εκδήλωση για το κοινό με θέμα «Κάνε μια Στάση! Ενημερώσου για την πρόληψη της πνευμονίας από τους Ειδικούς». Βασικός στόχος της ΕΠΕ μέσα από αυτή τη δράση, που υλοποιείται για δεύτερη συνεχόμενη χρόνια με την ευγενική χορηγία της Pfizer Hellas, ήταν η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών κάθε ηλικίας για τη σημασία της υιοθέτησης νοοτροπίας πρόληψης της πνευμονίας μέσω του εμβολιασμού, καθώς και της έγκαιρης και στοχευμένης θεραπείας, προκειμένου να μειωθούν η μικροβιακή αντοχή στα αντιβιοτικά, η νοσηρότητα και η θνητότητα. Οι επισκέπτες ενημερώθηκαν από ειδικούς πνευμονολόγους, μέλη της ΕΠΕ, σχετικά με τους άξονες πρόληψης της πνευμονίας, όπως ο εμβολιασμός και η διακοπή του καπνίσματος, καθώς και για τα εμβόλια που συστήνεται να λάβουν σύμφωνα με το νέο εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών Ενηλίκων έναντι σοβαρών λοιμωδών νοσημάτων, όπως είναι η γρίπη και η πνευμονιοκοκκική πνευμονία. Παράλληλα, θα έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν εκπαιδευτικά σεμινάρια για την ορθή χρήση βασικών διαγνωστικών συσκευών, όπως το οξύμετρο, αλλά και -εφόσον ενδείκνυται- να λάβουν κάποιες βασικές ιατρικές μετρήσεις για τη λειτουργία των πνευμόνων τους. Όπως δήλωσε ο Πέτρος Μπακάκος, γενικός γραμματέας της ΕΠΕ, καθηγητής Πνευμονολογίας, Α’ Πανεπιστημιακή Πνευμονολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, «για ακόμα μία χρονιά, η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία τιμά με δράσεις ουσίας την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Πνευμονίας. Στηρίζοντας τους στόχους του ΠΟΥ, που θέσπισε αυτή την παγκόσμια ημέρα, βρεθήκαμε κοντά στους συμπολίτες μας, προκειμένου

112 |

αφενός να αυξήσουμε την επαγρύπνηση για τη νόσο, αλλά και να τους ενημερώσουμε με εγκυρότητα για τα διαθέσιμα προληπτικά και θεραπευτικά μέτρα. Σε κάθε περίπτωση, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η πνευμονία είναι μια συχνή και δυνητικά θανατηφόρος νόσος, που μπορεί να προσβάλει οποιονδήποτε σε κάθε ηλικία και σε κάθε κατάσταση υγείας, συνεπώς η μάχη για την πρόληψή της δίνεται από όλους μας καθημερινά». Η Παρασκευή Κατσαούνου, μέλος Δ.Σ. της ΕΠΕ, αναπληρώτρια καθηγήτρια Πνευμονολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, ανέφερε ότι «η περίοδος που διανύουμε χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη έξαρση στους ενήλικες των αναπνευστικών λοιμώξεων, οι οποίες εξασθενούν το ανοσοποιητικό σύστημα. Η εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος συσχετίζεται με την αύξηση της ηλικίας (που συνοδεύεται από ανοσογήρανση), με την ανοσοκαταστολή (που προκαλείται λόγω νόσου ή θεραπείας), καθώς και με την ύπαρξη συννοσηροτήτων. Πλέον, όμως, έχουμε στη φαρέτρα μας αποτελεσματικά εμβόλια για αρκετούς ιούς και βακτήρια, και μάλιστα με απλούστερο δοσολογικό σχήμα». Η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία συντάσσεται με την Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών, εστιάζοντας στους ασθενείς με αναπνευστικά νοσήματα. Συνοπτικά, συστήνεται ο εμβολιασμός έναντι της γρίπης να γίνεται ετησίως, με τους ηλικιωμένους άνω των 60-65 ετών να εμβολιάζονται με το αντιγριπικό υψηλής δόσης (QIVHD) ή με ανοσοενισχυτικό (aQIV). Ο εμβολιασμός έναντι της νόσου COVID-19, σύμφωνα µε τα τρέχοντα επιδημιολογικά δεδομένα, συστήνεται να γίνεται ετησίως (1 δόση). Ο εµβολιασµός έναντι του κοκκύτη συστήνεται ανά 10 έτη, ενώ έναντι του έρπητα ζωστήρα και του πνευμονιοκόκκου εφάπαξ. Παράλληλα, αναµένεται η ενσωµάτωση συστάσεων για τον εµβολιασµό έναντι του Ιού Αναπνευστικού Συγκυτίου (RSV).

| ΕΜΒΟΛΙΑ

Ο κ. Πέτρος Μπακάκος, η κ. Παρασκευή Κατσαούνου και η κ. Αδαμαντία Λιαπίκου.

«Συγκεκριμένα, για την πρόληψη του πνευμονιοκόκκου, η οποία είναι ένας από τους βασικούς στόχους αυτής της Παγκόσμιας Ημέρας, συστήνεται και αποζημιώνεται πλήρως µία δόση 20δύναµου (PCV20) σε όλους αδιακρίτως τους ανεµβολίαστους ενήλικες άνω των 65 ετών, όπως και στους ενήλικες 18-64 ετών µε χρόνια νοσήματα (αναπνευστικά, καρδιαγγειακά, διαβήτης, κάπνισµα κ.ο.κ.). Ας μην ξεχνάμε ότι το κάπνισμα και µόνο αυξάνει τον κίνδυνο για σοβαρές λοιμώξεις του αναπνευστικού», τόνισε η κ. Κατσαούνου. Παράλληλα, προέτρεψε τους ασθενείς να εμπιστευτούν τους πνευμονολόγους τους, οι οποίοι μπορούν να προγραμματίσουν τους εμβολιασμούς τους και να βεβαιώσουν ότι γίνονται στην κατάλληλη χρονική στιγμή (σε απόσταση από κάποια λοίμωξη του αναπνευστικού, σε συνδυασμό με επιτρεπόμενη φαρμακευτική αγωγή κ.λπ.) και με τον κατάλληλο χρονισμό. Η Αδαμαντία Λιαπίκου, υπεύθυνη της Ομάδας Λοιμώξεων Αναπνευστικού Συστήματος της ΕΠΕ, πνευμονολόγος, επιμελήτρια Α’ ΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», αναφέρθηκε στη σύνδεση μεταξύ της πρόληψης της πνευμονίας και της μικροβιακής αντοχής (AMR), η οποία θεωρείται πλέον μία από τις κύριες απειλές για τη δημόσια υγεία

στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με περισσότερους από 35.000 θανάτους να αποδίδονται σε λοιμώξεις από ανθεκτικά στα αντιβιοτικά βακτήρια το 2020. «Συστρατευόμαστε με την επιστημονική κοινότητα που υπογραμμίζει ότι ο εμβολιασμός έναντι σοβαρών λοιμώξεων, όπως η πνευμονία, μπορεί να συμβάλει σημαντικά στη μείωση της μικροβιακής αντοχής, η οποία επιταχύνεται από την ακατάλληλη και την υπερβολική χρήση αντιβιοτικών, καθώς και από τον κακό έλεγχο των λοιμώξεων. Είναι χαρακτηριστικό, ότι, σύμφωνα με στοιχεία, θα μπορούσε σε παγκόσμιο επίπεδο να αποτραπεί η χρήση αντιβιοτικών 11 εκατομμυρίων ημερών ετησίως αν κάθε παιδί εμβολιαζόταν με το εμβόλιο έναντι του Streptococcus pneumoniae (πνευμονία, μηνιγγίτιδα και μέση ωτίτιδα). Ως ΕΠΕ, είμαστε εδώ για να τονίσουμε ότι είναι κεφαλαιώδους σημασίας η διασφάλιση στην πράξη ορθών μέτρων πρόληψης -εμβολιασμός, έλεγχος λοιμώξεων μέσω της σωστής υγιεινής των χεριών, προφυλάξεων επαφής, απομόνωσης των ασθενών και καθαρισμού-, καθώς βέβαια και της εξασφάλισης περισσότερων οικονομικών πόρων για την ανάπτυξη νέων εμβολίων, αντιβιοτικών και θεραπειών», κατέληξε η κ. Λιαπίκου. ■

| 113

Η αξία του εμβολιασμού ενηλίκων και η περίπτωση του ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΎ ΣΥΓΚΥΤΙΑΚΟΎ ΙΟΎ (RSV)!

Η κ. Ειρήνη Μιτσίκη, ο κ. Ηλίας Λένας, ο κ. Antonino Biroccio, η κ. Βασίλεια Παπαγιαννοπούλου και ο κ. Νικόλαος Τζανάκης.

ΣΤΗΝ ΑΞΊΑ ΤΟΥ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΎ ΕΝΗΛΊΚΩΝ, καθώς και στην περίπτωση του Αναπνευστικού Συγκυτιακού Ιού, ευρέως διαδεδομένου ως RSV, εστίασε η εκδήλωση που πραγματοποίησε η GSK Ελλάδος με ομιλητές τον Antonino Biroccio, πρόεδρο & γενικό διευθυντή της GSK Ελλάδος, τη Βασίλεια Παπαγιαννοπούλου, Government Affairs & Market Access Director της GSK Ελλάδος, τον Ηλία Λένα, εμπορικό διευθυντή Εμβολίων Ενηλίκων της GSK Ελλάδος, την Ειρήνη Μιτσίκη, Vaccines Medical Lead της GSK Ελλάδος, και τον Νικόλαο Τζανάκη, καθ. Πνευμονολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστήμιου Κρήτης. Στα βασικά σημεία που αναδείχθηκαν πρωταγωνιστεί η αξία του διά βίου εμβολιασμού, με έμφαση στον εμβολιασμό ενηλίκων ως το πιο αποδοτικό μέτρο πρόληψης για την αποφυγή εξάπλωσης επώδυ-

114 |

νων, αλλά και κοστοβόρων για τα δημόσια συστήματα υγείας ασθενειών. Λαμβάνοντας υπόψη πως το 2025 πάνω από το 50% του πληθυσμού στην Ευρώπη θα είναι άνω των 50 ετών, τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης αναμένεται να δεχθούν σημαντική πίεση και υπό το πρίσμα αυτό οι εμπλεκόμενοι φορείς είναι δόκιμο να εργαστούν προληπτικά προς την ανάπτυξη ενός εθνικού σχεδίου δράσης για τον εμβολιασμό ενηλίκων, προκειμένου να εξασφαλιστεί η έγκαιρη πρόσβαση του εν λόγω πληθυσμού στα εμβόλια. Επιπλέον, στο πλαίσιο της εκδήλωσης αναδείχθηκε η αναγκαιότητα της σωστής και έγκυρης ενημέρωσης του ενηλίκου πληθυσμού για τις νόσους που περιλαμβάνονται στο εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμού. Ιδιαίτερη μνεία έγινε στην περίπτωση του Αναπνευστικού Συγκυτιακού Ιού (RSV), ενός κοινού χειμερινού

| ΕΚΔΗΛΩΣΗ ιού που τυπικά έχει συμπτώματα που αρχικά προσομοιάζουν αυτά του κρυολογήματος, αλλά μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές για τους ενήλικες και ιδίως για τους ηλικιωμένους. Ο RSV αποτελεί πρόκληση για τα εθνικά συστήματα υγείας σε πολλές χώρες του κόσμου, καθώς η εκδήλωσή του είναι συνήθως ραγδαία, ενώ η έκβαση της νόσησης μπορεί να αποβεί ακόμη και μοιραία για τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Ο κ. Antonino Biroccio αναφέρθηκε στην αξία της πρόληψης μέσω του εμβολιασμού, αναγνωρίζοντας τη συμβολή του στην εξάλειψη πολλών ασθενειών, συμπεριλαμβανομένης και της αντιμετώπισης της Covid-19, ενώ εστίασε στους λόγους για τους οποίους ο εμβολιασμός ενηλίκων διαδραματίζει καταλυτικό ρόλο για την επίτευξη ενός βιώσιμου και ανθεκτικού εθνικού συστήματος υγειονομικής περίθαλψης. Επιπλέον, με αφορμή το πρόσφατο παράδειγμα της Ισπανίας και την εστίαση στην πρόληψη με όχημα τον εμβολιασμό, σημείωσε πως η θέσπιση ενός εθνικού σχεδίου εμβολιασμού ενηλίκων θα πρέπει να καταστεί προτεραιότητα για τα όλα τα συστήματα της Ε.Ε. Στο ίδιο πλαίσιο, υπογράμμισε ότι ζούμε σε κοινωνίες οπού οι πληθυσμοί γηράσκουν, καθώς, σύμφωνα με στοιχεία του ΠΟΥ, αυτή τη στιγμή οι ενήλικες άνω των 60 ετών ξεπερνούν πλέον τα παιδιά κάτω των 5 ετών, ενώ παγκοσμίως το ποσοστό του πληθυσμού άνω των 60 ετών σχεδόν θα διπλασιαστεί (από 12% σε 22%), φτάνοντας τα 2,1 δισεκατομμύρια έως το 2050. Ο κ. Ηλίας Λένας επεσήμανε πως για κάθε 1 ευρώ που επενδύεται στην πρόληψη, μέσω του εμβολιασμού, δύναται να αποδοθούν από 4 ως και 52 ευρώ στα συστήματα υγείας, ενώ υπογράμμισε τη συμβολή της GSK στην ανάπτυξη και διάθεση εμβολίων, τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε τοπικό επίπεδο, με την εταιρεία να διαθέτει παγκοσμίως πάνω από 20 εμβόλια και 23 νέα εμβόλια να βρίσκονται ήδη υπό ανάπτυξη. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, συγκεκριμένα στην Ελλάδα, η GSK διαθέτει 18 εμβόλια, καλύπτοντας τα λοιμώδη νοσήματα που περιγράφονται στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού, ενώ σημείωσε πως στο τμήμα εμβολίων της GSK στη χώρα μας απασχολούνται περισσότεροι από 50 άνθρωποι, στις δύο, διακριτές πλέον, εμπορικές διευθύνσεις για τη διάθεση παιδιατρικών εμβολίων και εμβολίων ενηλίκων. Παράλληλα, επεσήμανε πως στη χώρα μας η εμβολιαστική κάλυψη στα παιδιά είναι αρκετά πιο υψηλή από αυτήν των ενηλίκων, γεγονός που υποδηλώνει το μεγάλο περιθώριο βελτίωσης που υπάρχει σε επίπεδο εμβολιαστικής κάλυψης ενηλίκων. Η κ. Ειρήνη Μιτσίκη παρουσίασε την αξία του διά βίου εμβολιασμού και εστίασε στα διαθέσιμα δεδομένα, που αναδεικνύουν την αποτελεσματικότητα των εμβολίων συγκριτικά με το κόστος νόσησης και περί-

θαλψης, καθώς και τις εκατομμύρια ζωές που σώζονται ετησίως από εμβόλια ενηλίκων για ασθένειες, όπως η ηπατίτιδα Α και Β. Επιπλέον, έδωσε έμφαση στους λόγους που τα συστήματα υγείας οφείλουν να επενδύουν σε ένα σωστά δομημένο και πλήρες πρόγραμμα εμβολιασμού των ηλικιωμένων ενηλίκων, υπογραμμίζοντας τα οφέλη που έχουν ο υγιής γηράσκων πληθυσμός και οι κοινωνίες εν γένει, και συγκεκριμένα καλύτερη ποιότητα ζωής, μειωμένα κόστη υγειονομικής περίθαλψης, διατήρηση παραγωγικότητας και ευημερία για τους ίδιους και τις οικογένειές τους. Από την πλευρά της, η κ. Βασίλεια Παπαγιαννοπούλου σημείωσε πως η Ελλάδα βρίσκεται σε ανταγωνιστική θέση στο χρόνο που απαιτείται σε σχέση με άλλες χώρες για την πρόσβαση του πληθυσμού σε νέα εμβόλια, ωστόσο θα ήταν ωφέλιμο να προτυποποιηθούν και να διασυνδεθούν οι διαδικασίες που απαιτούνται για την ένταξη των νέων εμβολίων στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών και τη Λίστα Αποζημιούμενων Φαρμάκων. Επιπλέον, ανέδειξε την αναγκαιότητα αξιοποίησης των υποδομών και της τεχνογνωσίας που αποκόμισε η χώρα από την πανδημία, αναδεικνύοντας την ανάγκη να αξιοποιηθούν σε μεγαλύτερο βαθμό τα εθνικά εμβολιαστικά μητρώα, αλλά και να τεθούν συγκεκριμένοι εμβολιαστικοί στόχοι προκειμένου να προάγεται η λήψη καλά ενημερωμένων αποφάσεων. Επιπλέον, επεσήμανε τη συλλογική δράση που απαιτείται από όλους τους φορείς, προκειμένου να υπάρξει ένα άρτιο και τεκμηριωμένο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τον Εμβολιασμό με απτά οφέλη για την κοινωνία. Ο καθηγητής Νικόλαος Τζανάκης εστίασε στο κλινικό και οικονομικό φορτίο της νόσου του Αναπνευστικού Συγκυτιακού Ιού (RSV) για τα εθνικά συστήματα υγείας και παρουσίασε τους παράγοντες κινδύνου του RSV για όλες τις ηλικίες, με έμφαση στους ηλικιωμένους ενήλικες, για τους οποίους τα ποσοστά θνητότητας είναι ιδιαίτερα αυξημένα, προσεγγίζοντας το 10%. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, πρόκειται για έναν ιδιαίτερα επικίνδυνο ιό, ο οποίος οδηγεί σε αυξημένο αριθμό νοσηλειών και απαιτεί ιδιαίτερα υψηλή υγειονομική δαπάνη, προκαλώντας, μεταξύ άλλων, πολύ σημαντικές επιπλοκές όπως καρδιαγγειακές επιπλοκές, όξυνση των υφιστάμενων συννοσηροτήτων και λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος. Παράλληλα, ο κ. Τζανάκης αναφέρθηκε στη σημασία της έγκαιρης διάγνωσης, στα συμπτώματα, στη διαχείριση, αλλά και τη μεγάλη επιβάρυνση που έχει η λοίμωξη από RSV παγκοσμίως στα εθνικά συστήματα υγείας, ιδίως για ασθενείς άνω των 60 ετών, ασθενείς με συννοσηρότητες, αλλά και τους ανοσοκατεσταλμένους, υπογραμμίζοντας τέλος τη σημασία της πρόληψης της νόσου μέσω του εμβολιασμού. ■

| 115

WINMEDICA

1+1 εμβόλια με ειδικά χαρακτηριστικά κατά της εποχικής γρίπης! Για πρώτη φορά εμβόλιο με ανοσοενισχυντικό παράγοντα για ηλικιωμένους και εμβόλιο από καλλιέργειες κυττάρων αντί σε αβγά για άτομα με αλλεργίες! ΔΎΟ ΝΈΑ ΕΜΒΌΛΙΑ της WinMedica έρχονται να προστεθούν και να ενισχύσουν την αμυντική γραμμή κατά της εποχικής γρίπης με το ανοσοενισχυμένο εμβόλιο της Winmedica. Πρόκειται αρχικά για το τετραδύναμο εμβόλιο (aQIV) με ανοσοενισχυντικό παράγοντα, το οποίο κυκλοφορεί φέτος για πρώτη φορά, αποκλειστικά για τους ενήλικες άνω των 65 ετών, και συγκαταλέγεται στην κατηγορία των ενισχυμένων τετραδύναμων αδρανοποιημένων εμβολίων. Τα εμβόλια αυτά έχουν υψηλή ανοσογονικότητα και προτιμώνται στα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω έναντι του συμβατικού εμβολίου γρίπης. Ειδικότερα, η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών συνιστά για τα άτομα 75 ετών και άνω, λόγω ανοσογήρανσης, να εμβολιάζονται με τα ενισχυμένα τετραδύναμα αδρανοποιημένα εμβόλια, έτσι ώστε το ετήσιο επιδημικό κύμα της γρίπης να βρει καλύτερα θωρακισμένους τους ηλικιωμένους. Μια ακόμα σημαντική προσθήκη στον εθνικό κατάλογο των εμβολίων -πέρα από τα συμβατικά εμβόλια τα οποία παρασκευάζονται μετά από καλλιέργεια των ιών σε αυγά κότας- είναι τo τετραδύναμο αδρανοποιημένο εμβόλιο που παρασκευάζεται σε κυτταρικές καλλιέργειες (QIVc), με σημαντική αποτελεσματικότητα στην πρόληψη της εποχικής γρίπης. Το εμβόλιο μπορεί, εκτός των άλλων, να χορηγηθεί με ασφάλεια σε άτομα ηλικίας >2 ετών που εμφανίζουν σοβαρή αλλεργία στο αυγό (αναφυλαξία), όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται και στην εγκύκλιο που εξέδωσε το υπουργείο Υγείας με θέμα «Οδηγίες για την εποχική γρίπη 2023-2024 Αντιγριπικός Εμβολιασμός». Για την επόμενη ημέρα στην πρόληψη της γρίπης και των επιπλοκών της σχολίασε σχετικά ο Μιχάλης Δούμας, καθηγητής Παθολογίας ΑΠΘ στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, επισημαίνοντας ότι «…ο χρόνος έναρξης του επιδημικού κύματος της εποχικής γρίπης δεν μπορεί να προβλεφθεί με ακρίβεια, αν και το χρονικό σημείο λήξης φαίνεται να αγγίζει και τον Μάρτιο. Μπορούμε όμως να κερδίσουμε χρόνο και να αποκτήσουμε ένα ισχυρό προβάδισμα με την έγκαιρη και σωστή

116 |

χορήγηση του αντιγριπικού εμβολίου, επιλέγοντας για την κάθε περίπτωση και το πλέον κατάλληλο εμβόλιο». Ειδικότερα, τα ανοσοενισχυμένα εμβόλια για τους ηλικιωμένους και το τετραδύναμο αδρανοποιημένο εμβόλιο που παρασκευάζεται σε κυτταρικές καλλιέργειες ενισχύουν τη φαρέτρα των ιατρών, θωρακίζοντας την αμυντική γραμμή για τη φετινή εμβολιαστική περίοδο. Η WinMedica είναι μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες φαρμακευτικές εταιρείες στην Ελλάδα στο χώρο της πρωτοβάθμιας υγείας και της νοσοκομειακής περίθαλψης, με μακρόπνοη στρατηγική που υπηρετεί τη βελτίωση της υγείας, την πρόσβαση των πασχόντων στις θεραπείες και την εξοικονόμηση πόρων. Οι τομείς δραστηριότητας περιλαμβάνουν πρωτότυπα φάρμακα, υψηλής προστιθέμενης αξίας γενόσημα και διαφοροποιημένα φάρμακα, βιοτεχνολογικά φάρμακα, ιατροτεχνολογικά προϊόντα και προϊόντα φαρμακείου. Η ποιότητα προϊόντων και υπηρεσιών είναι ο βασικός οδικός άξονας της WinMedica. Με γνώμονα τη φροντίδα για τον άνθρωπο, παράγει, προωθεί και διανέμει αξιόπιστα, ποιοτικά φάρμακα, που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των ασθενών, επενδύοντας σταθερά στην Έρευνα και Ανάπτυξη και τη συνεχιζόμενη εκπαίδευση των Επαγγελματιών Υγείας. ■

| ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Σημαντικές εξελίξεις για την αντιμετώπιση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας Ο ΚΑΡΚΊΝΟΣ ΤΟΥ ΤΡΑΧΉΛΟΥ ΤΗΣ ΜΉΤΡΑΣ αποτελεί την τρίτη αιτία θανάτου από καρκίνο σε γυναίκες παγκοσμίως και τη δεύτερη στις αναπτυσσόμενες χώρες. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας περίπου 265.000 πεθαίνουν παγκοσμίως από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, 30.000 γυναίκες σε ευρωπαϊκό επίπεδο και 250 γυναίκες στην Ελλάδα. Εάν ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας διαγνωσθεί σε αρχικά στάδια και περιορίζεται στον τράχηλο ή στη μήτρα, η πενταετής επιβίωση φθάνει το 90%, ωστόσο η επιβίωση μειώνεται πολύ στα προχωρημένη στάδια. Οι σύγχρονες θεραπευτικές εξελίξεις οδήγησαν σε αύξηση της πενταετούς επιβίωσης κατά 30-35% ακόμη και στο στάδιο ΙΙΙ της νόσου όπου υπάρχει επέκταση στις γειτονικές δομές όπως το κατώτερο μέρος του κόλπου ή σε λεμφαδένες. Έως τώρα η καθιερωμένη θεραπεία του τοπικά προχωρημένου καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι ο συνδυασμός χημειοθεραπείας με ακτινοθεραπεία με βάση την πλατίνα που επιτυγχάνει ποσοστά ίασης έως και 60%. Νέα δεδομένα ανακοινώθηκαν στο συνέδριο του ESMO 2023 που αναμένεται να αλλάξουν την πρόγνωση των ασθενών αυτών και την έως τώρα κλινική πρακτική δίνοντας πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Οι ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, Αγγελική Ανδρικοπούλου, Μαρία Καπαρέλου, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής) και Θάνος Δημόπουλος (καθηγητής Θεραπευτικής – Αιματολογίας – Ογκολογίας) αναφέρουν ότι η ανοσοθεραπεία εισέρχεται πλέον και στη θεραπευτική αντιμετώπιση του πρώιμου καρκίνου του τραχήλου της μήτρας με βάση τα αποτελέσματα της μελέτης KEYNOTE-A18. Η προσθήκη της ανοσοθεραπείας με πεμπρολιζουμάμπη στη συνδυασμένη χημειοακτινοθεραπεία σε ασθενείς με τοπικά προχωρημένο καρκίνο τραχήλου της μήτρας (στάδιο IB2–IIB με θετικούς λεμφαδένες ή στάδιο III–IVA) μείωσε την πιθανότητα υποτροπής κατά 30%. Στα δύο έτη, το 67,8% των ασθενών που έλαβαν ανοσοθεραπεία με πεμπρολιζουμάμπη δεν παρουσιάζει υποτροπή, έναντι μόνο το 57.3% των ασθενών που δεν έλαβαν ανοσοθεραπεία. Αν και τα δεδομένα της συνολικής επιβίωσης δεν είναι ακόμη ώριμα, υπάρχει μία τάση βελτίωσης και της συνολικής

επιβίωσης από την ανοσοθεραπεία. Μία άλλη μελέτη που ανακοινώθηκε στο ESMO 2023 ήταν η μελέτη GCIG INTERLACE που έδειξε ότι η εισαγωγική χημειοθεραπεία με καρβοπλατίνα και πακλιταξέλη για έξι εβδομάδες πριν την έναρξη της καθιερωμένης χημειοακτινοθεραπείας βελτιώνει το διάστημα ελεύθερου προόδου νόσου και τη συνολική επιβίωση στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Σύμφωνα με τη μελέτη, η εισαγωγική χημειοθεραπεία με βάση την πλατίνα μειώνει τον κίνδυνο για υποτροπή κατά 35% και τον κίνδυνο θανάτου κατά 39%. Ειδικότερα, η επιβίωση στα 5 έτη ήταν 72% με την καθιερωμένη θεραπεία έναντι 80% με την προσθήκη εισαγωγικής χημειοθεραπείας. Με βάση τη μελέτη αυτή, η εισαγωγική χημειοθεραπεία με βάση την πλατίνα ακολουθούμενη από τη συνδυασμένη χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία θα μπορούσε να θεωρηθεί ως η νέα καθιερωμένη πρακτική στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο τραχήλου της μήτρας. ■

| 117

ΕΡΕΥΝΑ

Τα οφέλη για την κοινωνία και το ΣΎΣΤΗΜΑ ΥΓΕΊΑΣ στην Ελλάδα από τις καινοτόμες ογκολογικές θεραπείες!

H εισαγωγή των καινοτόμων θεραπειών θα μπορούσε να αυξήσει κατά 34% τα κερδισμένα έτη ζωής!

O ΚΑΡΚΊΝΟΣ ΠΑΡΑΜΈΝΕΙ ΠΑΓΚΟΣΜΊΩΣ μία από τις βασικότερες αιτίες νοσηρότητας και θνησιμότητας, αντιπροσωπεύοντας 1 στους 6 θανάτους. Μόνο στην Ευρώπη προβλέπεται μία αύξηση της τάξης του 31%

118 |

στα νέα περιστατικά καρκίνου μέχρι το 2035, ενώ και στην Ελλάδα το φορτίο της νόσου παραμένει εξαιρετικά βαρύ και αναμένεται να αυξηθεί κατά 27% (vs 2012). Έτσι, εκτός των συνεπειών σε οικογενειακό και κοινω-

| ΕΡΕΥΝΑ νικό επίπεδο, οι ογκολογικοί ασθενείς οδηγούνται και σε αυξανόμενες ιδιωτικές δαπάνες υγείας, που ενίοτε είναι καταστροφικές για τα νοικοκυριά και αναδεικνύουν την κοινωνικοοικονομική διάσταση των ανισοτήτων στην ογκολογική φροντίδα.

H ζήτηση αυτών των υπηρεσιών υγείας συχνά μεταφράζεται ως ένα οικονομικό κόστος, αντιμετωπίζοντας τον καρκίνο ως μία δαπάνη υγείας, κυρίως φαρμακευτική. Ποια είναι όμως η επένδυση που απαιτείται από το κράτος, προκειμένου οι ογκολογικοί ασθενείς στην Ελλάδα να μπορέσουν να απολαύσουν τα οφέλη που προσφέρουν οι καινοτόμες ογκολογικές θεραπείες; Στο ερώτημα αυτό έρχεται να απαντήσει η μελέτη με τίτλο «Αποτίμηση του κλινικού και οικονομικού αντίκτυπου των θεραπειών αντι-PD-1/PD-L1 στην ογκολο-

γική φροντίδα υγείας στην Ελλάδα» που βασίστηκε στο μοντέλο ΗΙΡ (Health Impact Projection) και παρουσιάστηκε στο 5ο Ογκολογικό Συνέδριο Κεντρικής Ελλάδας που έγινε στη Λάρισα.

Η μελέτη, που «έτρεξε» μεταξύ 40 χωρών παγκοσμίως, περιλαμβανομένης της Ελλάδας, συνέκρινε έναν κόσμο με και έναν κόσμο χωρίς καινοτόμες θεραπείες όπως τα anti-PD-(L)1, τα οποία στη χώρα μας αποζημιώνονται ήδη για σημαντικό αριθμό ογκολογικών ενδείξεων. Αξίζει να σημειωθεί ότι το μοντέλο ΗΙΡ επιχειρεί να αξιολογήσει τον αντίκτυπο της εισαγωγής αυτών των θεραπειών σε πέντε τύπους καρκίνου (πνεύμονα, μελάνωμα, νεφρό, ουροθήλιο και κεφαλής και τραχήλου), τόσο σε όρους εκβάσεων υγείας όσο και σε οικονομικούς. ΤΙ ΈΔΕΙΞΕ Η ΜΕΛΈΤΗ Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, η χρήση των καινοτόμων θεραπειών θα μπορούσε να αυξήσει κατά 34% σε πέντε χρόνια (2021-2025) τα κερδισμένα έτη ζωής (life years gained), προσφέροντας, με άλλα λόγια, στους ογκολογικούς ασθενείς στην Ελλάδα την ευκαιρία να ζήσουν όχι μόνο περισσότερο, αλλά και με κατά 40% καλύτερη ποιότητα ζωής, για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα χωρίς υποτροπή της νόσου τους. Τα οφέλη αυτά μπορούν να καταστούν εμφανή με μία επιπρόσθετη επένδυση της τάξης του 1,2% της συνολικής δαπάνης υγείας. Παράλληλα, μία παράμετρος που συχνά παραβλέπεται είναι το κοινωνικό κόστος του καρκίνου, το κόστος της χαμένης παραγωγικότητας, το οποίο αφορά όχι μόνο στους ασθενείς, αλλά και στους φροντιστές τους. Η παρούσα ανάλυση έδειξε ότι με τη χρήση των καινοτόμων αυτών θεραπειών, το σύστημα υγείας θα μπορούσε να μειώσει κατά 260 εκατομμύρια ευρώ το έμμεσο κόστος του καρκίνου μέσα σε μια πενταετία. Πηγαίνοντας ένα βήμα παρακάτω, αυτό για έναν ασθενή με καρκίνο μεταφράζεται στο ότι μπορεί να παραμείνει ενεργός και παραγωγικός, με αποτέλεσμα η κοινωνία να κερδίζει πίσω περίπου 9 εκατομμύρια ώρες εργασίας το χρόνο. Τα προαναφερόμενα στοιχεία έρχονται να συμπληρώσουν τα αποτελέσματα μίας άλλης μελέτης που έτρεξε για την Ελλάδα, η οποία αναλύοντας μία σειρά κριτηρίων (φορτίο της νόσου, δυνατότητα βελτίωσης της υγείας των πασχόντων, άμεσο & έμμεσο κόστος της νόσου κ.ά.) ανέδειξε τα κακοήθη νεοπλάσματα ως τη σημαντικότερη προτεραιότητα για την κατανομή των πόρων υγείας στην Ελλάδα, οι οποίοι θα πρέπει να αφορούν στο σύνολο του συνεχούς της νόσου. Η μελέτη καταλήγει ότι «επιβεβαιώνοντας την εμπειρική γνώση, τα αποτελέσματα της ανάλυσης μας δείχνουν ότι η Υγεία δεν αποτελεί κόστος, αλλά επένδυση για κάθε σύστημα υγείας, το οποίο μπορεί να “τροφοδοτήσει“ ένα βιώσιμο μέλλον στη διαχείριση της φροντίδας υγείας του καρκίνου στην Ελλάδα». ■

| 119

Η κ. Γιούλη Αργυρακοπούλου.

120 |

| ΔΙΑΒΗΤΗΣ

Πώς να αντιμετωπίσετε τα υπογλυκαιμικά επεισόδια που προκαλούνται από τον σακχαρώδη διαβήτη! Γράφει η ΓΙΟΎΛΗ ΑΡΓΥΡΑΚΟΠΟΎΛΟΥ, MD, PhD, παθολόγος, διευθύντρια Διαβητολογικής Μονάδας, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών.

Ο ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ είναι μία χρόνια πάθηση, η οποία χαρακτηρίζεται από διαταραχή του μεταβολισμού των υδατανθράκων, λιπών και πρωτεϊνών. Διακρίνεται στον σακχαρώδη διαβήτη τύπου Ι, στον σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ, στον διαβήτη κυήσεως και σε άλλους ειδικούς, σπάνιους τύπους. Η κύρια και κοινή διαταραχή σε όλες τις μορφές διαβήτη είναι η υπεργλυκαιμία, δηλαδή οι αυξημένες τιμές σακχάρου στο αίμα. Η θεραπευτική αντιμετώπιση αυτού περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τη ρύθμιση των τιμών σακχάρων αίματος (ευγλυκαιμία), η οποία επιτυγχάνεται με το συνδυασμό της σωστής διατροφής, της άσκησης και της λήψης της ενδεδειγμένης φαρμακευτικής αγωγής. Η υπογλυκαιμία είναι μία συχνή και σοβαρή επιπλοκή της θεραπείας του σακχαρώδους διαβήτη, που επηρεάζει πρωτίστως τους ασθενείς που λαμβάνουν θεραπεία με ινσουλίνη. Χαρακτηρίζεται από παθολογικά χαμηλές τιμές σακχάρου (<70mg/dL) και εκδηλώνεται με συμπτώματα άγχους, τρομωδών κινήσεων, πείνας, ευερεθιστότητας, σύγχυσης, ελάττωσης της συγκέντρωσης, δυσαρθρίας, αδυναμίας, εφίδρωσης, ταχυκαρδίας, θόλωσης της όρασης και κεφαλαλγίας, ενώ η μη άμεση αντιμετώπισή της μπορεί να επιφέρει και σοβαρότερες επιπλοκές, όπως διαταραχή του επιπέδου συνείδησης, σπασμούς, κώμα ή, σπανίως, ακόμα και το θάνατο. Ως σοβαρή υπογλυκαιμία ορίζεται αυτή στην οποία ο ασθενής χρειάζεται εξωτερική βοήθεια από άλλο άτομο για την αντιμετώπισή της. Επιπλέον, η υπογλυκαιμία μπορεί να συμβάλει στην εμφάνιση αρρυθμιών και, για το λόγο αυτόν, πρέπει να δίδεται ιδιαίτερη προσοχή σε ασθενείς που πάσχουν από καρδιαγγειακά νοσήματα. Τα συνηθέστερα αίτια της εμφάνισης υπογλυκαιμί-

ας είναι η παράλειψη γευμάτων, η λήψη χαμηλής ποσότητας υδατανθράκων, η πόση αλκοόλης επί νηστείας, η μη προγραμματισμένη άσκηση, η νεφρική νόσος, αλλά πρωτίστως αφορά τη λήψη υψηλότερης από την ενδεδειγμένη δοσολογίας αντιδιαβητικών φαρμάκων. Αυτό αφορά κυρίως τη λήψη ινσουλίνης και δευτερευόντως ορισμένων ινσουλινοεκκριταγωγών αντιδιαβητικών δισκίων, όπως η σουλφονυλουρίες και οι μεγλιτινίδες. Τα υπόλοιπα αντιδιαβητικά φάρμακα δεν προκαλούν υπογλυκαιμία, αλλά ο κίνδυνος αυτής αυξάνεται όταν συγχορηγούνται με ινσουλίνη ή ινσουλινοεκκριταγωγά δισκία. Η καλή ρύθμιση των σακχάρων αίματος μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της εμφάνισης των επιπλοκών του σακχαρώδους διαβήτη. Οι στόχοι των τιμών σακχάρων αίματος πρέπει να εξατομικεύονται ανάλογα με τον ασθενή και ανάλογα με παράγοντες όπως η διάρκεια του σακχαρώδους διαβήτη, η ηλικία κ.ά. προκειμένου να αποφευχθεί η εμφάνιση υπογλυκαιμιών. Σημαντικό ρόλο διαδραματίζει και η ικανότητα του ατόμου να αντιλαμβάνεται τις υπογλυκαιμίες. Η ανεπίγνωστη υπογλυκαιμία (όταν ο ίδιος ο ασθενής δεν αντιλαμβάνεται τις χαμηλές τιμές σακχάρου) αποτελεί σημαντικό περιοριστικό παράγοντα για τη ρύθμιση των σακχάρων και στους ασθενείς αυτούς οι θεραπευτικοί μας στόχοι είναι συνήθως λιγότερο αυστηροί. Με τη χρήση των ειδικών συστημάτων συνεχούς καταγραφής της γλυκόζης (continuous glucose monitoring) μπορεί να επιτευχθεί η διάγνωση των ανεπίγνωστων (πολλές φορές και νυκτερινών υπογλυκαιμιών). Η εμφάνιση υπογλυκαιμιών είναι γενικά συχνότερη στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου Ι. Η υπογλυκαιμία αποτελεί αιτία απορρύθμισης, καθώς, μεταξύ άλλων, συνοδεύεται συχνά από επακόλουθη εμφάνι-

| 121

ση υπεργλυκαιμίας. Επίσης, οι συχνές υπογλυκαιμίες μπορεί να αποτελούν αίτιο αύξησης του σωματικού βάρους, αφού η αντιμετώπισή τους περιλαμβάνει τη λήψη επιπλέον υδατανθράκων. Η υπογλυκαιμία αντιμετωπίζεται με τη λήψη υδατανθράκων, κατά προτίμηση απλών σακχάρων, προκειμένου να επιτευχθεί γρήγορη απορρόφηση (π.χ. τζελ ή καραμέλες γλυκόζης, ζάχαρης, χυμών κ.ά.) ή άλλης τροφής περιέχουσας υδατάνθρακα. Τα μικτά τρόφιμα, περιέχοντα λίπη, καθυστερούν την απορρό-

φηση της γλυκόζης και πρέπει να αποφεύγονται. Σε παρατεινόμενες υπογλυκαιμίες (π.χ. μετά λήψης σουλφονυλουριών), οι ασθενείς μπορεί να χρειασθούν νοσηλεία, προκειμένου να λάβουν ενδοφλέβια διαλύματα γλυκόζης. Τέλος, η αποφυγή της υπογλυκαιμίας σε μη προγραμματισμένη άσκηση μπορεί να επιτευχθεί με τη λήψη επιπλέον υδατανθράκων. Σε προγραμματισμένη άσκηση, κρίνεται σκόπιμη η μείωση της ινσουλίνης προ της άσκησης ή/και αύξηση των υδατανθράκων κατά τη διάρκεια/μετά αυτής. ■

ΓΙΟΎΛΗ Α. ΑΡΓΥΡΑΚΟΠΟΎΛΟΥ Η Δρ Γιούλη Α. Αργυρακοπούλου είναι ειδική παθολόγος, διευθύντρια Διαβητολογικής Μονάδας, Μονάδας Παχυσαρκίας & Ιατρείου Διαβητικών Εγκύων, Ιατρικού Κέντρου Αθηνών. Το 2003 αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Πατρών με γενικό βαθμό «Λίαν Καλώς». Από τον Δεκέμβριο 2004 υπήρξε επιστημονική συνεργάτις στο Διαβητολογικό Εργαστήριο της Α' Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών (Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών Λαϊκό), όπου και εκπόνησε τη διδακτορική της διατριβή, υπό την επίβλεψη του καθηγητού Παθολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Νικολάου Κατσιλάμπρου, με θέμα τον σακχαρώδη διαβήτη και με γενικό βαθμό «Άριστα». Στο πλαίσιο της θητείας της στην Α' Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών, εργάστηκε στο Διαβητολογικό Ιατρείο και στο Ιατρείο Παχυσαρκίας της Κλινικής, ενώ παράλληλα συμμετείχε σε σημαντικό αριθμό ερευνητικών μελετών του Διαβητολογικού Κέντρου, αλλά και σε διεθνείς πολυκεντρικές μελέτες. Στην ανωτέρω κλινική έλαβε και την ειδικότητα της Παθολογίας. Το έτος 2007 με υποτροφία από την Ελληνική Ιατρική Εταιρεία Παχυσαρκίας (ΕΙΕΠ) εκπαιδεύτηκε στο Centre for Diabetes and Metabolic Medicine του Barts and the London, Queen Mary’s School of Medicine and Dentistry στο Λονδίνο. Από τον Ιανουάριο του 2013 έως και σήμερα εργάζεται ως ειδική παθολόγος στη Β’ Παθολογική Κλινική και Διαβητολογικό Κέντρο του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών. Έχει δημοσιεύσει εργασίες σε ελληνικά και διεθνή περιοδικά και έχει συμμετάσχει με πολλαπλές ανακοινώσεις και διαλέξεις σε συνέδρια Παθολογίας και Διαβήτη.

122 |

| ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΈΡΕΥΝΑ ΙΝΣΤΙΤΟΎΤΟΥ PROLEPSIS - MENTOR+

Η τηλεργασία επηρεάζει τη σωματική και ψυχική υγεία των εργαζομένων! ΜΕΤΆ ΤΗΝ ΠΑΝΔΗΜΊΑ COVID-19, η τηλεργασία έχει εξελιχθεί σε διαδεδομένη μέθοδο εργασίας. Ωστόσο, η έλλειψη σαφούς ρυθμιστικού πλαισίου αναφορικά με τις απαιτήσεις υγείας και ασφάλειας κατά την τηλεργασία μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο την ψυχοσωματική υγεία και ευημερία των εργαζομένων. Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα MENTOR+ (Multidimensional and transversal well-being program for Tele-working), στο οποίο συμμετέχει το Ινστιτούτο Prolepsis, σχεδιάστηκε με στόχο να ευαισθητοποιήσει και να ενισχύσει τη γνώση των εργαζομένων για τις συνθήκες που προάγουν την υγεία και την ασφάλεια κατά την τηλεργασία, σε ψυχολογικό, σωματικό και διατροφικό επίπεδο. Πρόσφατη έρευνα του προγράμματος MENTOR+, στην οποία συμμετείχαν μέσω ερωτηματολογίων τηλεργαζόμενοι από τέσσερις χώρες (Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Ρουμανία), αναδεικνύει σημαντικά ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι κατά την τηλεργασία. Οι κίνδυνοι για την υγεία από την κακή στάση σώματος και η απουσία εργονομικών κανόνων, η παράταση της εργάσιμης μέρας, η έλλειψη εκπαίδευσης των επικεφαλής σε θέματα υγείας και ασφάλειας και η ανάγκη ενημέρωσης σε θέματα υγιεινής διατροφής αποτελούν μερικά από τα βασικότερα ζητήματα που ανέδειξαν οι εργαζόμενοι και τα οποία επηρεάζουν τη σωματική και την ψυχική τους υγεία. Όσον αφορά στους παράγοντες ψυχοκοινωνικού κινδύνου, το άγχος λόγω πίεσης χρόνου αποτελεί τον σημαντικότερο κίνδυνο που επισημάνθηκε και στις τέσσερις χώρες. Επιπλέον, οι συμμετέχοντες σε ομάδες εστιασμένης συζήτησης που πραγματοποιήθηκαν

και στις τέσσερις χώρες συμφωνούν ότι είναι απαραίτητο να αναπτυχθεί ένα πρωτόκολλο που να καθορίζει ακριβείς κανόνες κατά την τηλεργασία. Σκοπός είναι να διασφαλίζεται η πρόληψη των παραπάνω προβλημάτων και να προάγoνται η υγεία και η ασφάλεια των εργαζομένων. Συγκεκριμένα, οι προτάσεις εστιάζουν στην υποστήριξη της ψυχικής υγείας, στην ενίσχυση της επικοινωνίας και της κοινωνικής αλληλεπίδρασης, στην πρόσβαση σε συνεδρίες φυσικοθεραπείας, στη σωστή διατροφή και στην καθιέρωση σαφών ορίων μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Στο πλαίσιο του προγράμματος MENTOR+, θα αναπτυχθεί ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα που θα περιλαμβάνει σωματικές και πνευματικές ασκήσεις, συμβουλές σχετικά με τη διατροφή, μαζί με ένα καινοτόμο εκπαιδευτικό περιεχόμενο που θα σχετίζεται με την ευεξία σε περιβάλλον τηλεργασίας. Η ευρεία χρήση του προγράμματος θα γίνει μέσω της εφαρμογής MENTOR+ app, η οποία θα συνδράμει στην περαιτέρω διάχυση του εκπαιδευτικού προγράμματος και θα συμβάλει στην προώθηση της ευημερίας ολοένα και περισσότερων ατόμων που απασχολούνται με τηλεργασία. Το MENTOR+ είναι ένα διετές ευρωπαϊκό πρόγραμμα (01/11/2022 - 31/10/2024), χρηματοδοτούμενο από το πρόγραμμα ERASMUS+ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο οποίο συμμετέχουν οργανισμοί από 3 ευρωπαϊκές χώρες: Social IT Software & Consulting SRL (συντονιστής του έργου, Ιταλία), Ινστιτούτο Prolepsis (Ελλάδα), Am.ic.a.

Società Cooperativa Sociale (Ιταλία) και University of Valencia Polibienestar (Ισπανία). ■

| 123

ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ «ΛΑΪΚΟ» ΧΆΡΗΣ ΔΗΜΟΣΘΕΝΌΠΟΥΛΟΣ Κλινικός διαιτολόγος - βιολόγος, προϊστάμενος διαιτολόγος Τμήματος Κλινικής Διατροφής του ΓΝΑ «Λαϊκό»

Η ΑΝΤΙΜΕΤΏΠΙΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΒΉΤΗ ΑΠΑΙΤΕΊ ΠΑΡΕΜΒΆΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΆΜΜΑΤΑ ΠΡΌΛΗΨΗΣ!

Συνέντευξη στην ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ

ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΓΑΛΎΤΕΡΗ ΜΆΣΤΙΓΑ της εποχής μας, τον διαβήτη, τα αίτια για την τραγική αύξηση των περιστατικών, τα προβλήματα, αλλά και τους τρόπους αντιμετώπισης του, μας μιλά ο Δρ Χάρης Δημοσθενόπουλος, MMedSci. PhD, κλινικός διαιτολόγος - βιολόγος, Scientific Secretary of Diabetes Nutrition Study Group (DNSG).

124 |

— Χρόνια τώρα ο διαβήτης αποτελεί μάστιγα και, αντί να καταφέρουμε να μειώσουμε τον αριθμό των ασθενών, δυστυχώς αυτός αυξάνεται δραματικά. Πού οφείλεται αυτή η αύξηση, γιατρέ, και τι μπορούμε να κάνουμε ως κοινωνία και ως Πολιτεία για να αντιμετωπίσουμε αυτή την εξάπλωση; Ο διαβήτης αποτελεί ένα μεταβολικό νόσημα και μία σύγχρονη επιδημία που αφορά τόσο τις ανεπτυγμένες όσο και τις αναπτυσσόμενες χώρες. Δυστυχώς, παρά τη μεγάλη εξέλιξη και ανάπτυξη πολλών νέων φαρμάκων και εξετάσεων, αλλά και τη βοήθεια της τεχνολογίας, αντί να καταφέρουμε να μειώσουμε τον αριθμό των ασθενών, δυστυχώς αυτός αυξάνεται συνεχώς. Η εκθετική αύξηση διαβήτη, αλλά και παχυσαρκίας (έχει δοθεί ο όρος «diabesity» για να περιγράψει την κοινή ανοδική πορεία διαβήτη και παχυσαρκίας) οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην έντονη «δυτικοποίηση» του τρόπου ζωής και της διατροφής, στην κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων, στη μείωση της κατανάλωσης φρούτων, λαχανικών και μη επεξεργασμένων δημητριακών, στη μείωση της κίνησης και στον πιο παθητικό τρόπο ζωής. Για αυτό και απαιτούνται μέτρα και αποφάσεις για να δοθούν κίνητρα για πιο υγιεινή διατροφή, για προγράμματα παρέμβασης και πρόληψης, αλλά και για κίνητρα για αύξηση της άσκησης και της καθημερινής σωματικής δραστηριότητας, σε όλο

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

O κ. Χάρης Δημοσθενόπουλος.

| 125

Ο διαβήτης αποτελεί ένα μεταβολικό νόσημα και μία σύγχρονη επιδημία που αφορά τόσο τις ανεπτυγμένες όσο και τις αναπτυσσόμενες χώρες. το ηλικιακό φάσμα.

— Πού βρίσκεται σήμερα η Ελλάδα στο χάρτη σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη; Έχουμε επιδημιολογικά στοιχεία; Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO), ο αριθμός των ατόμων με διαβήτη αυξήθηκε από 108 εκατ. το 1980 σε 463 εκατ. το 2020. Σύμφωνα με τα στοιχεία του IDF το 2019, 1 στους 11 ενήλικες, ηλικίας 20-79 ετών, έχει διαβήτη παγκοσμίως, από τους οποίους 1 στους 2 είναι μη διαγνωσμένος (232 εκατ.) και 1 στους 13 έχει διαταραχή ανοχής γλυκόζης (374 εκ), ενώ 1,1 εκατ. παιδιά και έφηβοι κάτω των 20 ετών έχουν διαβήτη τύπου 1. Το γράφημα δείχνει τον εκτιμώμενο συνολικό αριθμό των ενηλίκων ηλικίας 20 με 79 ετών με διαβήτη το 2019 (IDF Diabetes Atlas 2019). Στη χώρα μας, πρόσφατα δεδομένα από τη μεγάλη πολυκεντρική μελέτη ΕΜΕΝΟ έδειξαν μία σημαντική διακύμανση της ηλικίας στον επιπολασμό του διαβήτη, που κυμαινόταν από 0,8% στην ηλικιακή ομάδα 18-29 ετών έως 12,1% στα 50-59 χρόνια και έως 30,5% σε άτομα ηλικίας >70 ετών. Φαίνεται λοιπόν ότι σακχαρώδης διαβήτης επηρεάζει το 11,9% του γενικού πληθυσμού, με τον γνωστό διαβήτη να υπολογίζεται στο 10,4% και τον άγνωστο στο 1,5%. Σημαντική αύξηση διαπιστώθηκε στις μεγαλύτερες ηλικίες ασθενών, χαρακτηριστικά στο 23% στους ασθενείς μεταξύ 60-69 ετών, 30,5% στους >70 ετών. Επιπρόσθετα, αξιοσημείωτο είναι το ποσοστό και του προδιαβήτη υπολογιζόμενο στο 12,4% — Ποιες νέες θεραπείες έχει στα φαρέτρα του σήμερα ο γιατρός για να αντιμετωπίσει τον διαβήτη και ποιους ασθενείς αφορούν; Ανάλογα με τον τύπο του διαβήτη χρησιμοποιούνται διαφορετικά φάρμακα για να ελαττώσουν τη γλυκόζη στο αίμα και να ρυθμίσουν τον διαβήτη. Στον ΣΔτ1 υπάρχει αποκλειστικά η θεραπεία με ενέσεις ινσουλίνης, είτε σε εντατικοποιημένο σχήμα ή με χρήση αντλίας. Στον ΣΔτ2 χρησιμοποιούνται χάπια ή/και άλλες ενέσεις ή/και ινσουλίνη. Στην εποχή μας, υπάρχουν πολλά νέα φάρμακα σε μορφή δισκίων, όπως και σε ενέσιμη μορφή, τα οποία αποτελούν αποτελεσματικές θεραπείες για τον ΣΔ. Τα

126 |

φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του ΣΔτ2 (εκτός της ινσουλίνης) είναι πολλά και συγκεκριμένα είναι οι σουλφονυλουρίες, τα διγουανίδια, οι γλινίδες, οι γλιταζόνες και οι αναστολείς του εντερικού ενζύμου γλυκοσιδάση (ακαρβόζη). Τα τελευταία χρόνια έχουν προστεθεί οι γλιπτίνες, οι αγωνιστές του υποδοχέα της εντερικής ορμόνης GLP-1 και οι γλιφλοζίνες. Στο πρόσφατο συνέδριο της EASD όσο και στο συνέδριο της ADA το καλοκαίρι του 2023 παρουσιάστηκαν νέα ευρήματα σχετικά με φάρμακα για τον ΣΔτ 2 και την παχυσαρκία, συμπεριλαμβανομένων των υψηλών δόσεων από του στόματος σεμαγλουτίδης και της ρετατρουτίδης, ενός τριπλού αγωνιστή υποδοχέα GIP/GLP-1/γλυκαγόνης.

— Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου που πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη; Οι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση ΣΔ διαφέρουν ανάλογα με τον τύπο του ΣΔ. Έτσι, από τα μέχρι τώρα στοιχεία για τον ΣΔτ1, παράγοντες κινδύνου είναι το οικογενειακό ιστορικό, η ύπαρξη συγγενούς πρώτου βαθμού (γονείς, αδέλφια, παιδιά) με ΣΔ1 και η νεαρή ηλικία: Αν και ο ΣΔ τύπου 1 μπορεί να εμφανιστεί και σε μεγαλύτερη ηλικία, είναι πιο πιθανό να αναπτυχθεί σε παιδιά, έφηβους ή νεαρούς ενήλικες. Για τον ΣΔτ2, παράγοντες κινδύνου είναι η ύπαρξη προδιαβήτη, η παχυσαρκία, το οικογενειακό ιστορικό ΣΔτ2 σε συγγενείς πρώτου βαθμού, η έλλειψη σωματικής άσκησης, η εμφάνιση διαβήτη κυήσεως ή η γέννηση νεογνού με βάρος >4 kg, αλλά και η ύπαρξη μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος. Για τον διαβήτη κυήσεως (ΣΔΚ), παράγοντες κινδύνου είναι η εμφάνιση διαβήτη κυήσεως σε προηγούμενη εγκυμοσύνη, η γέννηση νεογνού με βάρος >4 kg, η παχυσαρκία, η ηλικία >25 ετών, το οικογενειακό ιστορικό με ΣΔτ2 και η ύπαρξη συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών.

— Η ρύθμιση του διαβήτη μπορεί να βοηθήσει στο να έχουμε «καλή πρόγνωση» για τον ασθενή; Η διατήρηση μίας καλής συνολικά ρύθμισης του διαβήτη, που αποτυπώνεται από τις φυσιολογικές τιμές της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (HbA1c), αλλά και από νέες τιμές, που προκύπτουν από τη χρήση των

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

συσκευών συνεχούς καταγραφής γλυκόζης (CGMs) και είναι οι τιμές εντός εύρους (TIR) και η διακύμανση (GV), εξασφαλίζει μία καλύτερη πρόγνωση και μία μείωση της πιθανότητας ανάπτυξης επιπλοκών (νεφροπάθεια, νευροπάθεια κ.ά.). Αυτό εξασφαλίζεται με το συνδυασμό της καλής διατροφής, του όσο γίνεται πιο φυσιολογικού σωματικού βάρους και της συστηματικής κίνησης/άσκησης.

— Πώς γίνεται η διάγνωση του διαβήτη και πότε πρέπει να μας «χτυπά καμπανάκι» για να εξεταστούμε; Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας (ΕΔΕ), τα κριτήρια διάγνωσης του Σακχαρώδους Διαβήτη είναι: 1. Γλυκόζη πλάσματος νηστείας ≥126 mg/dL. 2. Γλυκόζη πλάσματος 2 ωρών (κατά τη δοκιμασία φόρτισης με γλυκόζη 75 γρ.) ≥200 mg/dL. 3. Τυχαία μέτρηση γλυκόζης πλάσματος ≥200 mg/dL σε άτομο με ΣΔ με τυπικά συμπτώματα υπεργλυκαιμίας ή υπεργλυκαιμική κρίση.

4. HbA1c ≥6,5%.

— Πού μπορεί να απευθυνθεί ο ασθενής για να ενημερωθεί για τον διαβήτη. Έχουμε στην Ελλάδα Ιατρεία Διαβήτη; Στην Ελλάδα υπάρχουν Διαβητολογικά Κέντρα και Ιατρεία όπου οι ασφαλισμένοι αλλά και οι ανασφάλι-

στοι μπορούν να προσέλθουν για να ενημερωθούν, αλλά και να παρακολουθηθούν για τον διαβήτη τους. Ο κατάλογος με τα Κέντρα και Ιατρεία Διαβήτη υπάρχει στη σελίδα της ΕΔΕ: https://www.ede.gr/odigosdiavitologikon-kentron/ — Αν έπρεπε να δώσουμε επιγραμματικά μερικές συμβουλές ως πρόληψη, τι θα λέγατε στον κόσμο; Οι κυριότεροι στόχοι που πρέπει να θέσουμε όσον αφορά τη διατροφή είναι οι παρακάτω: • Καταναλώστε 3 κύρια γεύματα και 2-3 σνακ καθημερινά. Αποφύγετε τα μεγάλα χρονικά διαστήματα χωρίς να φάτε κάτι.

• Κατανείμετε τα αμυλούχα τρόφιμα (ψωμί, δημητριακά, φρούτα, ζυμαρικά) στα γεύματά σας. Τα τρόφιμα αυτά αποτελούν τη βάση των γευμάτων σας, πρέπει να καταναλώνονται σε επαρκείς ποσότητες και δεν χρειάζεται να τα αποφεύγετε.

• Αυξήστε την ημερήσια κατανάλωση φρούτων και λαχανικών. Στόχος σας πρέπει να είναι να συμπληρώσετε μια σαλάτα σε κάθε σας γεύμα και 2-3 φρούτα στη διάρκεια της ημέρας.

• Αποφύγετε την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε απλούς υδατάνθρακες (λευκό ψωμί, ζάχαρη, φρουκτόζη, μέλι, σιρόπι, μαρμελάδα κ.λπ.) και αναψυκτικών ή χυμών με προσθήκη ζάχαρης.

• Μειώστε την κατανάλωση επιβαρυντικών λιπαρών στη διατροφή σας από κρέατα, τυριά, γλυκά και

| 127

αρτοσκευάσματα. Επιλέξτε το βράσιμο ή το ψήσιμο και αποφύγετε το τηγάνισμα και το τσιγάρισμα για τις μαγειρικές σας παρασκευές. Επιλέξτε την κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων χαμηλών λιπαρών.

• Μειώστε το αλάτι και την κατανάλωση αλατισμένων τροφίμων (παστά, ελιές, τουρσιά, αλλαντικά, ξηροί καρποί κ.λπ.).

• Καταναλώστε αλκοόλ με μέτρο, αν το επιθυμείτε, και πάντα με συνοδεία φαγητού. Αν δεν επιθυμείτε την κατανάλωσή του, είναι θετικό για τον οργανισμό σας να απέχετε από το αλκοόλ.

• Αυξήστε τη σωματική σας δραστηριότητα καθημερινά και στοχεύετε σε 150 λεπτά άσκησης την εβδομάδα ή μέσο όρο βημάτων τα 6.000/ημέρα. ■

ΧΑΡΊΛΑΟΣ ΔΗΜΟΣΘΕΝΌΠΟΥΛΟΣ Ο Χαρίλαος Δημοσθενόπουλος έλαβε το διδακτορικό του από την Ιατρική Σχολή του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι κάτοχος πτυχίου Βιολογίας από τη Σχολή Βιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, μεταπτυχιακού διπλώματος (PostDip in Dietetics) στη Διαιτολογία από το Leeds Metropolitan University και Master of Medicine and Science in Human Nutrition (MMedSci) από το Sheffield University του Ηνωμένου Βασιλείου. Είναι κάτοχος πιστοποιητικού επιθεωρητή HACCP από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο και την TUV AUSTRIA. Εργάζεται ως προϊστάμενος Διαιτολόγος του Τμήματος Κλινικής Διατροφής του Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών «Λαϊκό» και είναι υπεύθυνος για τη διατροφική παρακολούθηση και θεραπεία ασθενών με διαφορετικές κλινικές παθήσεις, από το 2002. Είναι επιστημονικός υπεύθυνος στο ιδιωτικό «Κέντρο Διατροφικής Αγωγής» στους Αμπελοκήπους. Έχει πολυάριθμες δημοσιεύσεις (h-index=8/Google Scholar), ενώ έχει πολλές συμμετοχές στα ελληνικά και διεθνή συνέδρια με ομιλίες, προφορικές ανακοινώσεις και πόστερ. Είναι μέλος του Δ.Σ. της Εταιρείας Μελέτης Παραγόντων Κινδύνου Αγγειακών Παθήσεων (ΕΜΠΑΚΑΝ) και μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας (ΕΔΕ). Είναι επίσης Scientific Secretary του Diabetes and Nutrition Study Group (DNSG) και ήταν Lead των EFAD’s European Specialist Dietetic Networks (ESDNs) Diabetes. Διδάσκει σε τέσσερα διαφορετικά προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΠΜΣ «Σακχαρώδης Διαβήτης και Παχυσαρκία», ΠΜΣ «Αρτηριακή Υπέρταση και Συνοδά Καρδιαγγειακά-Νεφρικά Νοσήματα», «Θεραπευτική Άσκηση και Σακχαρώδης Διαβήτης») και ΠΜΣ «Διαχείριση Χρόνιων Νοσημάτων» του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής.

128 |

| ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ

Λογισμικά με ελληνική τεχνογνωσία για την παρεντερική διατροφή και τη χημειοθεραπεία! ΚΑΙΝΟΤΟΜΊΕΣ ΠΟΥ ΑΝΑΠΤΎΧΘΗΚΑΝ από νέους Έλληνες επιστήμονες υιοθετούν νοσοκομεία του Εθνικού Συστήματος Υγείας του Ηνωμένου Βασίλειου (NHS) και της Γερμανίας. Πρόκειται για πρωτοποριακά λογισμικά που έχουν σχεδιαστεί για να διευκολύνουν τη συνταγογράφηση και την παρασκευή ενδοφλέβιων διαλυμάτων παρεντερικής διατροφής και χημειοθεραπείας. Σήμερα, με τη χρήση των λογισμικών της εταιρείας CibusMed, η οποία ιδρύθηκε το 2017 από νέους Έλληνες επιστήμονες, παράγονται ετησίως πάνω από 200.000 ενδοφλέβια διαλύματα στο εξωτερικό και πάνω από 50.000 στη χώρα μας, παραγωγή που αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά μετά τις συμφωνίες σε Ηνωμένο Βασίλειο και Γερμανία. Τα λογισμικά συστήματα είναι πλέον εγκατεστημένα σε νοσοκομεία και κέντρα μίξης και παρασκευής διαλυμάτων σε 10 χώρες της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής (Ελλάδα, Ηνωμένο Βασίλειο, Σουηδία, Γερμανία, Ρουμανία, Ισραήλ, Σαουδική Αραβία, Κατάρ, Κουβέιτ, Μπαχρέιν). Οι νέες συμφωνίες αφορούν το «NutriNet Parenteral», το πρώτο λογισμικό της εταιρείας, που αναπτύχθηκε το 2017 για τη διαχείριση της παρεντερικής διατροφής. Το 2022 η εταιρεία ανέπτυξε το «Censeo Rx», ένα σύστημα για τη διαχείριση της χημειοθεραπείας, με σκοπό να συμβάλει στην αυτοματοποίηση και τεκμηρίωση των διαδικασιών, στην πρόληψη πιθανών λαθών αλλά και στην εξοικονόμηση κόστους. Τα δύο λογισμικά έχουν ενσωματωμένα θεραπευτικά πρωτόκολλα και λειτουργούν ως απαραίτητα εργαλεία για τη λήψη κλινικών αποφάσεων. Υιοθετούν μια ολιστική προσέγγιση, περιλαμβάνοντας κάθε πτυχή «από

τη συνταγογράφηση έως την παρασκευή». Η επιτυχία τους αποδίδεται στο σχεδιασμό τους από επιστήμονες με κλινική εμπειρία, διασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο ότι ανταποκρίνονται σε πραγματικές ανάγκες. Η εφαρμογή των λογισμικών συστημάτων επιφέρει πολυάριθμα πλεονεκτήματα προς όφελος των ιατρών, των ασθενών, των νοσοκομείων και συνολικά του συστήματος υγείας. Οι διαδικασίες διεκπεραιώνονται σε μικρότερο χρόνο και με τη μέγιστη ακρίβεια (δοσολογία), ενώ είναι πλέον δυνατή η ιχνηλασιμότητα. Επίσης προωθείται η τήρηση των ορθών πρακτικών, βελτιώνεται η διατμηματική επικοινωνία στις υγειονομικές μονάδες και διευκολύνεται η εξαγωγή δεδομένων για στατιστική ανάλυση και εκτίμηση του κόστους θεραπείας. Σημειώνεται ότι τα λογισμικά αυτά έχουν σχεδιαστεί ούτως ώστε να μπορούν να συνδεθούν με οποιαδήποτε αντλία μίξης χρησιμοποιεί η υγειονομική μονάδα (ρομποτική αντλία μίξης), σε περίπτωση που η παρασκευή δεν γίνεται χειροκίνητα. Όπως δήλωσε ο κ. Πάνος Παπανδρέου, συνιδρυτής, διευθύνων σύμβουλος και επιστημονικός διευθυντής της CibusMed: «Στόχος μας είναι να ενισχύσουμε την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα της παρεχόμενης φροντίδας και θεραπείας για τον ασθενή, μειώνοντας συγχρόνως το χρόνο της διαδικασίας. Παράλληλα συμβάλλουμε στην αντιμετώπιση του προβλήματος της χαμηλής τεχνολογικής ενσωμάτωσης που υπάρχει στη χώρα μας». ■

| 129

SERVIER HELLAS

Χρυσό Βραβείο για την πρωτοβουλία «The COLONO45» για την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου!

Η κ. Ρενάτα Τσέλλα, Marketing Manager Oncology Servier Hellas & Cyprus, ο κ. Ziad Matta, General Manager Servier Hellas & Cyprus, ο κ. Μάκης Γρηγοριάδης, Human Resources Director Servier Hellas, και η κ. Βάσια Καπαρού, Human Resources & Communication Officer Servier Hellas.

ΤΙΜΗΤΙΚΉ ΔΙΆΚΡΙΣΗ για τη δέσμευσή της να προασπίζει την υγεία και την ευημερία των ανθρώπων της, εντός και εκτός του εργασιακού τους περιβάλλοντος, απέσπασε η Servier Hellas στα HR Awards 2023, λαμβάνοντας χρυσό βραβείο στην κατηγορία «Excellence in Workplace Well-being» για την πρωτοβουλία «The COLONO45». Το «The COLONO45» αποτελεί μία δράση την οποία

130 |

η Servier Hellas σχεδίασε και υλοποίησε στο πλαίσιο της ολιστικής προσέγγισης φροντίδας και προστασίας των ανθρώπων της, αλλά και με στόχο να ευαισθητοποιήσει και να ενημερώσει το ευρύ κοινό για την καίρια σημασία του προληπτικού ελέγχου στην εμφάνιση καρκίνου παχέος εντέρου. Με κύριο μήνυμα «Είναι εύCOLON, μην το αμελείς», κάλεσε αρχικά όλα τα μέλη της ομάδας της, ηλικίας

| HR AWARDS 2023 45 ετών και άνω, να αποδεχτούν την πρό(σ)κληση «να σπάσουν το ταμπού», κάνοντας προληπτικό έλεγχο μέσω της εξέτασης της κολονοσκόπησης. Σε επόμενο στάδιο, μέσω της δημιουργίας video με πρωταγωνιστές τους ίδιους τους εργαζoμένους και κύριο μήνυμα την προαγωγή της πρόληψης, σχεδίασε και υλοποίησε καμπάνια στα κανάλια της στα social media, προκειμένου να διαδώσει το σημαντικό αυτό μήνυμα «Κάνουμε πρόληψη!». Το χρυσό βραβείο παρέλαβε, εκ μέρους όλης της ομάδας της Servier Hellas, ο Ziad Matta, General Manager Servier Hellas & Cyprus, ο οποίος δήλωσε: « Όλα συμβαίνουν για κάποιον λόγο. Στο πλαίσιο της δράσης “The COLONO45” αποφασίσαμε να “σπάσουμε το ταμπού” που υπάρχει ακόμη και σήμερα για την εξέταση της κολονοσκόπησης, δρώντας και ξεκινώντας άμεσα από εμάς τους ίδιους. Πήραμε λοιπόν την ομάδα μας και πήγαμε όλοι μαζί κατά τη διάρκεια της ίδιας ημέρας και κάναμε κολονοσκόπηση. Το αποτέλεσμα και η ουσία της δράσης αυτής; Τρεις ζωές μεταξύ των συναδέλφων μας σώθηκαν! Και όταν πρόκειται για τον καρκίνο, όταν σώζεται η ζωή τουλάχιστον ενός ανθρώπου, σώζεται ταυτόχρονα η οικογένειά του, αλλά και η κοινωνία στο σύνολό της. Το μήνυμά μας απλό. Κάνουμε πρόληψη! Σας καλούμε όλους, λοιπόν, να κάνετε το ίδιο. Και αν σωθεί μία ζωή από όλους όσοι βρισκόμαστε απόψε σε αυτή την αίθουσα, τότε η αποστολή μας θα έχει εκπληρωθεί!». « Όλη η ομάδα της Servier Hellas είμαστε πολύ υπερήφανοι με τη διάκριση αυτή και δη με το χρυσό βραβείο σε μία κατηγορία ιδιαίτερα ανταγωνιστική, αλλά και βαρύνουσας σημασίας όταν μιλάμε για την υγεία και την ασφάλεια των ανθρώπων. Στη Servier Hellas, η προαγωγή της υγείας είναι στο DNA μας. Πιστεύουμε ακράδαντα στην αξία της πρόληψης και γι’ αυτόν το λόγο μέσω του “The COLONO45” καταφέραμε και βάλαμε ακόμα ένα λιθαράκι στο χτίσιμο μίας τέτοιας κουλτούρας πρόληψης και φιλοσοφίας ζωής για καλή υγεία και ευημερία, ξεκινώντας από τους ανθρώπους μας. Η διάκριση αυτή μας κάνει διπλά χαρούμενους, καθώς επισφραγίζει την πιστοποίηση της Servier Hellas ως Top Employer τα τέσσερα τελευταία χρόνια και την καθημερινή και ουσιαστική μας προσπάθεια για το σχεδιασμό και την εφαρμογή καλών πρακτικών διοίκησης ανθρώπινου δυναμικού με επίκεντρο πάντα και πάνω απ’ όλα τον άνθρωπο. Το “The COLONO45” αποτελεί ακόμη ένα παράδειγμα της προσπάθειας αυτής και ευελπιστούμε να αποτελέσει και τη σπίθα που θα ανάψει τη φλόγα της πρόληψης του καρκίνου του παχέος εντέρου σε όλους μας τους συνανθρώπους!», δήλωσε ο Μάκης Γρηγοριάδης, Human Resources Director Servier Hellas. ■

Ποια είναι η Servier Η Servier είναι ένας διεθνής φαρμακευτικός όμιλος, ο οποίος διοικείται από ένα Ίδρυμα. Ιδρύθηκε με σκοπό να υπηρετεί την υγεία, ενώ φιλοδοξεί να έχει ουσιαστικό κοινωνικό αντίκτυπο για τους ασθενείς και για έναν βιώσιμο κόσμο. Με το μοναδικό μοντέλο διακυβέρνησής της, είναι σε θέση να υπηρετεί πλήρως τον προορισμό της με ένα μακροπρόθεσμο όραμα: να είναι δεσμευμένη στη θεραπευτική πρόοδο, ώστε να υπηρετούνται οι ανάγκες των ασθενών. Οι 21.400 υπάλληλοι του ομίλου είναι δεσμευμένοι στον προορισμό του, ο οποίος αποτελεί πηγή έμπνευσης καθημερινά. Ηγέτης στην Καρδιολογία, φιλοδοξία του Ομίλου Servier είναι να αποτελεί έναν αναγνωρισμένο, επικεντρωμένο και καινοτόμο παράγοντα στην Ογκολογία, εστιάζοντας σε δύσκολα αντιμετωπίσιμους καρκίνους. Για αυτόν το λόγο ο όμιλος επενδύει άνω του 50% του προϋπολογισμού της Έρευνας & Ανάπτυξης με σκοπό την ανάπτυξη στοχευμένων και καινοτόμων θεραπειών στην Ογκολογία. Η Νευροεπιστήμη και οι ανοσοφλεγμονώδεις νόσοι αποτελούν μελλοντικούς μοχλούς ανάπτυξης. Σε αυτές τις θεραπευτικές κατηγορίες, η Servier εστιάζει σε περιορισμένο αριθμό νόσων στις οποίες το ακριβές προφίλ ασθενών καθιστά δυνατή την ιατρική ακριβείας με τη χορήγηση στοχευμένων θεραπειών. Προκειμένου να παρέχει πρόσβαση στη μέγιστη δυνατή φροντίδα υγείας για όλους σε χαμηλότερο κόστος, ο όμιλος προσφέρει επίσης μία σειρά ποιοτικών γενόσημων φαρμάκων που καλύπτουν τις περισσότερες παθολογικές καταστάσεις, βασιζόμενος σε ισχυρές εταιρείες με έδρα τη Γαλλία, την Ανατολική Ευρώπη, τη Βραζιλία και τη Νιγηρία. Σε όλους αυτούς τους τομείς, ο όμιλος εντάσσει τη φωνή του ασθενούς σε κάθε στάδιο του κύκλου ζωής ενός φαρμάκου. Με έδρα τη Γαλλία, η Servier έχει ισχυρή γεωγραφική παρουσία σε πάνω από 150 χώρες και έναν κύκλο εργασιών €4,9 δισ. το 2022.

| 131

Πώς η ψυχολογική υποστήριξη μπορεί να βοηθήσει τους πάσχοντες με σακχαρώδη διαβήτη! Του ΆΡΗ ΜΠΕΡΖΟΒΊΤΗ

132 |

| ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΆΝΝΑ ΧΑΤΖΗΔΗΜΗΤΡΊΟΥ, ΒΑ, MSc, ψυχολόγος Υγείας, ειδικευμένη στην Ψυχο-ογκολογία και στον Χρόνιο Πόνο, St Thomas & Guy’s Hospital, UK, διευθύντρια Τμήματος Ψυχολογίας Ιατρικού Κέντρου Αθηνών.

Η ΕΠΊΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΒΉΤΗ είναι σημαντική στην ψυχολογία, στην προσωπικότητα, αλλά και στις συναισθηματικές αντιδράσεις του πάσχοντος, καθώς στη συνέχεια μπορούν να επηρεάσουν την εξέλιξη της νόσου. Το «κλειδί» για να ζήσει κάποιος καλά με τον διαβήτη είναι να αποφεύγονται προβλήματα που προκύπτουν από την παρατεταμένη υπεργλυκαιμία ή από τα επεισόδια υπογλυκαιμίας. Και για την επίτευξη αυτού του στόχου, οι διαβητικοί πρέπει να συμμορφώνονται με ορισμένους κανόνες συμπεριφοράς, που όμως δεν είναι πάντοτε εύκολο. Παρότι οι οριστικές αλλαγές που πρέπει να συντελεστούν και αφορούν τη βελτίωση της διατροφής, τη μείωση του καπνίσματος, την αύξηση της αερόβιας άσκησης και τη διαχείριση του άγχους και της κατάθλιψης είναι γνωστές στους πάσχοντες από διαβήτη, συχνά τους είναι αδύνατο να τις ακολουθήσουν. Σε αυτή την περίπτωση κρίνεται αναγκαία η βοήθεια από έναν ειδικό, γιατί, πολύ απλά, πολλές από αυτές τις συμπεριφορές είναι συνήθειες ετών που δίνουν στους ανθρώπους απόλαυση. Συνεπώς απαιτούνται ειδικές τεχνικές, ώστε να μπορέσει κάποιος να αλλάξει τις συμπεριφορές αυτές, χωρίς να αισθάνεται μειονεκτικά, ψυχολογική δυσφορία ή αίσθημα διαφορετικότητας. Ο ρόλος του ψυχολόγου υγείας είναι πολύτιμος σε αυτή την προσπάθεια, αφού μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στην τροποποίηση της συμπεριφοράς του διαβητικού. Με την υποστήριξή του, μετά από μερικές συνεδρίες, είναι σε θέση να συμμορφωθεί στις επιβεβλημένες αλλαγές που θα τον βοηθήσουν να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις του διαβήτη. Εξάλλου, ο διαβήτης θεωρείται συχνά ως μεγάλο ψυχολογικό φορτίο που βαραίνει τη ζωή του πάσχοντος και χαλάει την ποιότητά της. Συναισθήματα όπως κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές, χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση, ανησυχία και απογοήτευση για τη ζωή είναι πολύ συχνά αιτήματα για βοήθεια από ψυχολόγο υγείας. Ο συνδυασμός της ιατρικής, ψυχολογικής και διατροφικής υποστήριξης έχουν σαν βασικό στόχο την αντιμετώπιση του διαβήτη σφαιρικά, «νου και σώμα» μαζί, σαν δύο παράγοντες που αλληλοεπιδρούν. Ο συνδυασμός αυτός αποτελεί µία σύγχρονη ιατρική υπηρεσία, η οποία εντάσσεται στο πεδίο της Συμπεριφορικής Ιατρικής, και θεωρείται η βασικότερη και η πιο σύγχρονη εξέλιξη στην ολιστική αντιμετώπιση του διαβήτη. Παράλληλα οι στόχοι της ψυχολογικής υποστήριξης είναι: • Η αξιολόγηση διατροφικών ή ψυχολογικών παραγόντων που συμβάλλουν στην εξέλιξη του διαβήτη.

• Η εκπαίδευση και η πλήρης ενημέρωση του θεραπευοµένου για τα αίτια αλλά και την αντιμετώπιση της νόσου.

| 133

Το «κλειδί» για να ζήσει κάποιος καλά με τον διαβήτη είναι να αποφεύγονται προβλήματα που προκύπτουν από την παρατεταμένη υπεργλυκαιμία ή από τα επεισόδια υπογλυκαιμίας. Και για την επίτευξη αυτού του στόχου, οι διαβητικοί πρέπει να συμμορφώνονται με ορισμένους κανόνες συμπεριφοράς, που όμως δεν είναι πάντοτε εύκολο.

• Η υποστήριξη του θεραπευοµένου, ώστε να ακολουθήσει την αγωγή και να αλλάξει τη συμπεριφορά του αναφορικά με τη διατροφή, το κάπνισμα, την άσκηση και γενικότερα τον τρόπο ζωής του.

• Η αντιμετώπιση του θεραπευοµένου εξατομικεύοντας τις ψυχολογικές αντιδράσεις που μπορεί να έφερε ο διαβήτης στη ζωή του: ψυχολογική αντιμετώπιση στην άρνηση, στην παθητικότητα για αλλαγή, στην κατάθλιψη, στο άγχος, στη χαμηλή αυτοπεποίθηση, στην παχυσαρκία, στις διατροφικές διαταραχές, αλλά και στα

οικογενειακά και σεξουαλικά προβλήματα. Ο διαβήτης είναι μια ύπουλη νόσος που μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές και απειλητικά για τη ζωή προβλήματα υγείας, εάν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα και σωστά. Μεταξύ αυτών των προβλημάτων είναι η τύφλωση, η καρδιακή προσβολή, τα εγκεφαλικά επεισόδια, η νεφρική ανεπάρκεια και οι ακρωτηριασμοί. Σημαντικό λοιπόν είναι η πρόληψη, η έγκαιρη διάγνωση, η σωστή και σφαιρική αντιμετώπισή του με την υποστήριξη των ειδικών. ■

ΆΝΝΑ ΧΑΤΖΗΔΗΜΗΤΡΊΟΥ Η Άννα Χατζηδημητρίου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1978. Από πολύ μικρή η πορεία της καθορίστηκε με τη βαθιά της επιθυμία να ασχοληθεί με το «σύνολο». Τελειώνοντας το Λύκειο της Σχολής Μωραΐτη, ξεκινά να σπουδάσει στην Αγγλία Οικονομικά και Ψυχολογία για να ακολουθήσει το δρόμο της διαφήμισης και του marketing της υγείας. Γρήγορα όμως αφήνει τη γλώσσα των αριθμών και την κερδίζει η γλώσσα της ψυχής. Αφιερώνεται ολοκληρωτικά στην Ψυχολογία, συνεχίζει τις μεταπτυχιακές σπουδές και τις εξειδικεύσεις σε καταξιωμένα βρετανικά πανεπιστήμια. Τελειώνοντας το πτυχίο Ψυχολογίας στο Reading University το 1999, κάνει το μεταπτυχιακό της στην Ψυχολογία Υγείας στο Bath University το 2000. Μετεκπαιδεύεται στην Ψυχολογία Ιατρικών Παθήσεων, κάνει την κλινική της πρακτική στην υποστήριξη ασθενών με χρόνιες ιατρικές νόσους και σύνδρομα του χρόνιου πόνου στην πανεπιστημιακή κλινική του Λονδίνου St. Thoma’s and Guy’s Hospital. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα το 2002 τίθεται υποψήφια διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής Αθηνών, με τη διδακτορική της διατριβή να έχει θέμα βασιζόμενο στην Ιατρική Ψυχολογία και την Ψυχο-ογκολογία και συγκεκριμένα στην αντιμετώπιση του καρκινικού πόνου και την υποστήριξη του ασθενούς, αλλά και της οικογένειάς του. Από το 2009 παρακολουθεί έναν μεγάλο αριθμό μεταπτυχιακών σεμιναρίων και έχει εξειδικευθεί περαιτέρω στην Ψυχολογική Υποστήριξη της Χειρουργικής της Νοσογόνου Παχυσαρκίας, όπως και στην Αντιμετώπιση των Διατροφικών Διαταραχών και της Παχυσαρκίας. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΉ ΕΜΠΕΙΡΊΑ Έχει εφαρμόσει για πρώτη φορά εθελοντικά, στο Κέντρο Ανακούφισης Πόνου του Αρεταιείου Νοσοκομείου, την κλινική εφαρμογή της ψυχολογικής υποστήριξης για την πολυδύναμη αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου. Είναι ενεργό μέλος στην Ελληνική Εταιρεία Παρηγορητικής και Συμπτωματικής Φροντίδας Καρκινοπαθών και Μη Ασθενών (ΠΑΡΗΣΥΑ). Επί 21 συνεχή έτη είναι υπεύθυνη της Ψυχολογικής Υποστήριξης στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών. Έχει ιδρύσει το Κέντρο Ψυχολογίας και Προαγωγή της Υγείας «Live Well, Be Well».

134 |

ΥΓΕΙΑ | ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ | ΑΣΦΑΛΙΣΗ

21 ΙΟΣ 20 ΕΜΒΡ ΣΕΠΤ

Α ΤΗΝ

ΕΙ∆ΙΚΗ

ΣΗ ΓΙ ΕΚ∆Ο

• 5€

NOΕ

4 ΥΧΟΣ Α • ΤΕ

ΥΓΕΙ

ΕΙΔ

ΛΙ∆ΕΣ ΩΜΑ 64 ΣΕ Ο ΑΦΙΕΡ ΤΡΟΙ Α Λ ΜΕΓΑ ΡΥΦΑΙΟΙ ΓΙ ΚΑΡ∆ΙΑ!

12 ΚΟ Ν ΓΙΑ ΤΗΝ Υ ΜΙΛΟ

ΕΚΔ

ΟΣΗ

ΓΙΑ

ΤΗΝ

Υ

ΙΟΣ

202

1

ΕΛΟΣ ΦΑΚ

ν µείω ΡΤΑΖ εία ΡΕΠΟ αξη νοσοκο εραπ

Νέες λογίες τεχνο υπηρεσία στην γείας! της Υ

ρ Σύµπ Υ για τη θ αλικών! φ Σ του Ε κών εγκε α αγγει

Σ ΑΚΟ κάνει ΠΑΤΤ α ν ΤΗΣ ι Α Ρ ε Τ Σ νε π ς πρέ ,τι θα έκα ό ρ τ Ο για ασθενή ό ου! στον αδελφό τ στον Η ΤΕΥΞ

Ν

ΣΥΝΕ

ΙΚΗ

ΜΒΡ

ΓΕΙΑ

ργικής

ιρου ρδιοχε ΓΕΙΑ» Β’ Κα ίου «Υ ντής ∆ιευθυ Νοσοκοµε ής Κλινικ

ες 28 νέ πείες θερα σω εν μέ ημίας πανδ

ΞΗ

ΝΤΕΥ

ΣΥΝΕ ΊΝΟΣ ΤΑΝΤ ΊΔΗΣ, ΩΝΣ Δρ Κ ΣΤΑΝΤΊΝΑθηνών ΚΩΝ ό Κέντρο

όνια 15 χρ ρίας οπο πρωτομποτική στη ριρουργική χε Ιατρικ

...σε έντυπη και ηλεκτρονική µορφή σε ένα πλούσιο και ενηµερωµένο site

Το περιοδικό για την Υγεία µας

www.healthng.gr

Η πρωτοπόρος εταιρεία στη φροντίδα των ατόμων με διαβήτη!

136 |

| ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ

Η ΠΑΓΚΌΣΜΙΑ ΗΜΈΡΑ ΔΙΑΒΉΤΗ τιμάται κάθε χρόνο στις 14 Νοεμβρίου, ημέρα γενεθλίων του Sir Frederick Banting, ο οποίος ανακάλυψε την ινσουλίνη μαζί με τον Charles Best το 1922, μετατρέποντας για πάντα τον σακχαρώδη διαβήτη από ένα θανατηφόρο νόσημα σε μία χρόνια διαχειρίσιμη πάθηση. Ταυτόχρονα όμως αποτελεί υπενθύμιση ότι σήμερα ο διαβήτης έχει λάβει διαστάσεις παγκόσμιας επιδημίας: 537 εκατομμύρια ενήλικες σε ολόκληρο τον κόσμο ζουν με τη νόσο, αριθμός που προβλέπεται να ανέλθει σε 783 εκατομμύρια έως το 2045, υπογραμμίζοντας την επείγουσα ανάγκη για την αύξηση της ευαισθητοποίησης και την αναζήτηση πιο αποτελεσματικών τρόπων αντιμετώπισης. Η αναχαίτιση της ανοδικής πορείας της νόσου απαιτεί καινοτόμες λύσεις και η Sanofi, η παγκόσμια βιοφαρμακευτική εταιρεία με κληρονομιά 100 ετών και ηγετική θέση στην ανάπτυξη θεραπευτικών λύσεων για τον διαβήτη, έχει δεσμευτεί να συμβάλει στη βελτίωση της υγείας και της ποιότητας ζωής των πασχόντων, σήμερα και στο μέλλον. Στο πλαίσιο αυτής της δέσμευσης, η Sanofi υλοποιεί Εκστρατεία Ενημέρωσης και Ευαισθητοποίησης του κοινού για τον διαβήτη. Η εκστρατεία περιλαμβάνει 8 ενημερωτικά videos με κεντρικό θέμα «Κατανοώντας τον διαβήτη». Με απλό τρόπο τα videos περιγράφουν τι είναι ο διαβήτης, ποιοι είναι οι τρόποι διαχείρισής του και οι προκλήσεις του και πόσο σημαντικές είναι η άσκηση, η διατροφή και η φροντίδα για τη βελτίωση της ζωής των ασθενών. Στόχος της εκστρατείας είναι η ενημέρωση του κοινού για τη νόσο και η ανάδειξη της σημασίας της πρόληψης και έγκαιρης αντιμετώπισης για την καλύτερη διαχείριση του διαβήτη. Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα χρόνιο μεταβολικό νόσημα που εκδηλώνεται με τρεις κύριους τύπους. Ο διαβήτης τύπου 1 προκαλείται όταν το πάγκρεας αδυνατεί να παράγει ινσουλίνη, ενώ ο διαβήτης τύπου 2 όταν η ποσότητα που παράγεται είναι ανεπαρκής ή ο οργανισμός δεν μπορεί να την αξιοποιήσει σωστά. Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που διευκολύνει την είσοδο της γλυκόζης στα κύτταρα, με σκοπό την παραγωγή ενέργειας. Όταν η ινσουλίνη δεν παράγεται από το πάγκρεας ή δεν λειτουργεί σωστά, η γλυκόζη δεν μπορεί να εισέλθει στα κύτταρα με αποτέλεσμα να αυξάνεται η συγκέντρωσή της στο αίμα (υπεργλυκαιμία). Με την πάροδο του χρόνου, η κατάσταση αυτή προκαλεί βλάβες σε διάφορα όργανα και ιστούς, όπως η καρδιά και

τα αγγεία, τα μάτια, οι νεφροί, το νευρικό σύστημα κ.ά. Ένας τρίτος τύπος είναι ο διαβήτης κύησης, που εκδηλώνεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και συνήθως υποχωρεί μετά τον τοκετό. Πώς μπορούμε, λοιπόν, να αντιμετωπίσουμε τον διαβήτη; Ενώ τα άτομα με διαβήτη τύπου 1 έχουν από την παιδική ηλικία ανάγκη τη χορήγηση ινσουλίνης για να κρατηθούν στη ζωή, ο διαβήτης τύπου 2 μπορεί να ελεγχθεί και χωρίς αυτήν (από του στόματος αντιδιαβητικά φάρμακα και άλλα, εκτός της ινσουλίνης, ενέσιμα) ή η λήψη της να γίνει αναγκαία μετά την πάροδο αρκετών χρόνων. Σε κάθε περίπτωση, είναι υψίστης σημασίας οι ασθενείς να διατηρούν τη γλυκόζη στα επίπεδα που έχει ορίσει ο γιατρός τους, να είναι συνεπείς στη λήψη της αγωγής τους (εφόσον λαμβάνουν κάποια αγωγή), να ακολουθούν μία υγιεινή διατροφή και να ασκούνται τακτικά. Έχουν περάσει 100 χρόνια από τότε που η Sanofi έθεσε στη διάθεση των ατόμων με διαβήτη την πρώτη ενέσιμη θεραπευτική αντιμετώπιση. Όλο αυτό το διάστημα, πρωτοπορεί και αξιοποιεί στο μέγιστο την πλούσια κληρονομιά και τεχνογνωσία της, για να υποστηρίζει τους ασθενείς σε κάθε πτυχή της ζωής τους με τη νόσο, ενώ πλέον εστιάζει στο ψηφιακό μέλλον για τη διαχείριση της νόσου. Η ψηφιακή εξατομίκευση της υγειονομικής φροντίδας έχει έναν καθοριστικό ρόλο στην επαναστατική και βελτιωμένη πρόσβαση των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες. Η ανάλυση δεδομένων σε συνδυασμό με την τεχνολογία αναβαθμίζει τη διαχείριση του διαβήτη, παρέχοντας στους ιατρούς περισσότερες πληροφορίες για τον κάθε ασθενή ξεχωριστά, συνυπολογίζοντας τις προκλήσεις και τους προβληματισμούς τους. Επιπλέον η Sanofi εξετάζει τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να μεγιστοποιήσει τα οφέλη της Τεχνητής Νοημοσύνης αναφορικά με το μέλλον στην εξατομίκευση της διαχείρισης του διαβήτη. Για παράδειγμα, τα συστήματα παρακολούθησης της γλυκόζης του αίματος μέσω της Τεχνητής Νοημοσύνης θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την ανάλυση δεδομένων για εκατομμύρια ανθρώπους καθημερινά, διασφαλίζοντας έτσι την πλέον αποτελεσματική εξατομικευμένη θεραπευτική στρατηγική για τους ασθενείς. Στρέφοντας το βλέμμα της στα επόμενα 100 χρόνια, και στο πλαίσιο του εταιρικού της σκοπού να αναζητά τα θαύματα της επιστήμης για να βελτιώσει τις ζωές των ανθρώπων, η Sanofi στοχεύει στην αλλαγή του τρόπου διαχείρισης του διαβήτη, μέσω μίας ολιστικής προσέγγισης, που ενισχύει και μεγιστοποιεί τα οφέλη των θεραπευτικών λύσεων, με τη χρήση καινοτόμων ψηφιακών τεχνολογιών, μετατρέποντας έτσι το ανέφικτο σε εφικτό. ■

| 137

O κ. Παντελής Παναγάκης.

138 |

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΠΑΝΤΕΛΉΣ ΠΑΝΑΓΆΚΗΣ Δερματολόγος - αφροδισιολόγος, διευθυντής ΕΣΥ, Δερματολογική Κλινική ΕΣΥ - Νοσοκομείο Αφροδίσιων & Δερματικών Νόσων «Ανδρέας Συγγρός», ειδικός γραμματέας Δ.Σ. ΕΔΑΕ

ΨΩΡΊΑΣΗ: ΣΥΜΠΤΏΜΑΤΑ, ΑΊΤΙΑ, ΘΕΡΑΠΕΊΑ ΚΑΙ ΣΥΝΝΟΣΗΡΌΤΗΤΕΣ! τις επιπτώσεις της, ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο, τις συννοσηρότητες που την ακολουθούν πολλές φορές, καθώς και τη θεραπευτική της αντιμετώπιση.

Συνέντευξη στον ΆΡΗ ΜΠΕΡΖΟΒΊΤΗ

ΠΕΡΊΠΟΥ 200.000-250.000 ΆΝΘΡΩΠΟΙ στη χώρα μας έχουν ψωρίαση, αντιμετωπίζοντας πολλές φορές παρεξηγήσεις και δυσερμηνείες σχετικά με την κατάστασή τους, ενώ έρχονται συχνά αντιμέτωποι με το «στίγμα». Η κοινωνική απομόνωση και η μοναξιά που νιώθουν μπορεί να επιδεινώσουν το άγχος, την ανησυχία τους, ακόμη και την ποιότητα του ύπνου τους. Ο Παντελής Παναγάκης, δερματολόγος - αφροδισιολόγος, διευθυντής ΕΣΥ, Δερματολογική Κλινική ΕΣΥ - Νοσοκομείο Αφροδίσιων & Δερματικών Νόσων «Ανδρέας Συγγρός» και ειδικός γραμματέας Δ.Σ. της Ελληνικής Δερματολογικής Εταιρείας, μας ενημερώνει για τη νόσο, επισημαίνοντας

— Κύριε Παναγάκη, τι είναι η ψωρίαση; Η ψωρίαση παλαιότερα χαρακτηριζόταν ως μια «χρόνια, φλεγμονώδης, υποτροπιάζουσα, δυσίατος δερματοπάθεια». Σήμερα, όμως, μετά από χρόνια μελετών έχει επιτευχθεί σημαντική διαλεύκανση της παθογένειας με επιβεβαίωση του ανοσολογικού μηχανισμού της νόσου. Έτσι, πλέον, η ψωρίαση θεωρείται μία μη μεταδοτική, αυτοφλεγμονώδης νόσος που μπορεί να συνυπάρχει με πολλά συστηματικά νοσήματα και έχει σημαντικές επιπτώσεις, τόσο κοινωνικοοικονομικές εκφάνσεις όσο και στην καθημερινότητα και ψυχολογία των πασχόντων, εντέλει δηλαδή στην ποιότητα ζωής τους. Νεότερα στοιχεία υποδηλώνουν μια γενετική βάση της νόσου, η οποία πιθανώς να ενεργοποιείται από ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες, όπως το κάπνισμα, το stress, το αλκοόλ, οι διατροφικές συνήθειες, οι λοιμώξεις, διάφορα φάρμακα, τραυματισμοί κ.ά.

— Ποιες είναι οι μορφές της; Η ψωρίαση κατά πλάκας είναι ο πιο συχνός τύπος ψωρίασης, με σχεδόν το 80% των ατόμων που αναπτύσσουν ψωρίαση να πάσχουν από τον συγκεκριμένο τύπο. Η ψωρίαση κατά́ πλάκας εμφανίζεται με τη μορφή ερυθηματωδών πλακών, που καλύπτονται από

| 139

χαρακτηριστικά αργυρόχρωμα λέπια, και οι συχνότερες θέσεις εντόπισης των ανωτέρω βλαβών είναι οι αγκώνες, τα γόνατα και το τριχωτό της κεφαλής. Οι χαρακτηριστικές αυτές βλάβες του δέρματος αποτελούν μια δυσάρεστη εικόνα και έχουν σημαντικά αρνητική επίδραση στην ψυχολογία των ασθενών.

— Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο; Υπολογίζεται ότι η ψωρίαση αφορά το 2% έως 2,5% του ελληνικού πληθυσμού, περισσότεροι δηλαδή από 200.000 συνάνθρωποί μας ζουν με αυτήν, ενώ παρουσιάζεται εξίσου και στα δύο φύλα. Μπορεί να εμφανιστεί σε όλες τις ηλικίες, αλλά είναι πιο σπάνια στην παιδική ηλικία και πιο συχνή στους ενηλίκους. Η έναρξη της νόσου φαίνεται να έχει δύο κορυφώσεις, μεταξύ των ηλικιών 30 έως 39 και μεταξύ 50 έως 60 ετών. Η κληρονομικότητα παίζει ρόλο στην εμφάνιση της ψωρίασης, αν και τα παιδιά ενός γονιού με ψωρίαση μπορεί να μην την εμφανίσουν ποτέ. Επιπρόσθετα, έως και το 30% των ασθενών με ψωρίαση μπορεί να αναπτύξει ψωριασική αρθρίτιδα, η οποία επίσης οφείλεται στη διαταραγμένη λειτουργία του ανοσοποιητικού, χαρακτηρίζεται από διόγκωση και ευαισθησία των αρθρώσεων, καθώς και χαρακτηριστική πρωινή δυσκαμψία. Η ψωρίαση δεν είναι κάτι παροδικό́, έχει χρόνια πορεία, με χαρακτηριστικές υφέσεις και εξάρσεις. Μέχρι σήμερα η νόσος δεν θεωρείται ιάσιμη, αλλά με τις διαθέσιμες θεραπευτικές επιλογές οι ασθενείς μπορούν να επιτύχουν μεγάλες περιόδους ύφεσης.

— Ποιες είναι οι επιπτώσεις της νόσου στην ποιότητα ζωής των ασθενών; Οι αντιδράσεις του κοινωνικού περιγύρου στην εικόνα του δέρματος με τις χαρακτηριστικές βλάβες οδηγούν πολλούς ασθενείς με ψωρίαση σε απομόνωση και σε αυξημένη συχνότητα εμφάνισης άγχους, ακόμη και κατάθλιψης. Σε διάφορες μελέτες φαίνεται ότι σχεδόν έξι στους δέκα ασθενείς έχουν πρόβλημα με την ερωτική τους ζωή λόγω της ψωρίασης, ενώ ο ένας στους τρεις αισθάνεται ότι οι άλλοι τον αποφεύγουν στη διάρκεια περιόδων έξαρσης της νόσου. Σχεδόν όλοι, εξάλλου, έρχονται συστηματικά αντιμέτωποι με την άγνοια του κόσμου. Είναι γνωστή η σύγχυση του κόσμου μεταξύ ψωρίασης και ψώρας. Είναι σημαντικό συνεπώς να τονίσουμε και να ενημερώσουμε/εκπαιδεύσουμε το κοινό ότι η ψωρίαση δεν είναι μεταδοτική, ούτε οφείλεται σε κάποιον ιό ή σε κάποιο μικρόβιο. Οι άνθρωποι με ψωρίαση, όπως και με τα υπόλοιπα αυτοάνοσα – αυτοφλεγμονώδη δερματικά νοσήματα, δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζουν το στίγμα που επιφέρουν οι παθήσεις αυτές. Η ψωρίαση δεν τους ορίζει, δεν τους χαρακτη-

140 |

ρίζει και κυρίως δεν θα πρέπει να επηρεάζει τη ζωή τους. Θα πρέπει να αντιμετωπίζουν την ασθένειά τους σε συνεργασία με τον δερματολόγο τους. Να φροντίζουν το δέρμα τους και να το αγαπούν.

— Πώς θεραπεύεται και ποια είναι τα νεότερα δεδομένα στην αντιμετώπισή της; Η ήπια ψωρίαση αντιμετωπίζεται κυρίως με τοπικά σκευάσματα (τοπικά ανάλογα βιταμίνης D, κορτικοστεροειδή), ενώ για τη μέτρια και σοβαρή ψωρίαση ενδείκνυνται οι συστηματικές θεραπείες. Η θεραπευτική φαρέτρα της ψωρίασης έχει εμπλουτιστεί τα τελευταία χρόνια με την εμφάνιση νέων στοχευμένων θεραπειών, των βιολογικών παραγόντων, καθώς και νέων μικρών μορίων. Οι θεραπείες αυτές παρουσιάζουν μακροχρόνια αποτελεσματικότητα και σταθερό προφίλ ασφάλειας, ενώ βασικό τους πλεονέκτημα είναι ο έλεγχος της ψωρίασης και των συννοσηροτήτων που σχετίζονται με αυτή. Πρέπει να τονιστεί ότι είναι σημαντικό ο ψωριασικός ασθενής να αντιμετωπίζεται ολιστικά από τον θεράποντα δερματολόγο του και οι διάφοροι παράγοντες κινδύνου να αναγνωρίζονται και να αντιμετωπίζονται εγκαίρως.

— Με ποιες συννοσηρότητες συνδέεται η ψωρίαση; Ο χαρακτήρας της ως φλεγμονώδες νόσημα την έχει συνδέσει με μία σωρεία συστηματικών νοσημάτων. Αυτά φαίνεται ότι εμφανίζονται με μεγαλύτερη συχνότητα στους ψωριασικούς ασθενείς από ό,τι στον γενικό πληθυσμό, οδηγώντας στο συμπέρασμα ότι η σωστότερη προσέγγιση προς την ψωρίαση δεν είναι να την αντιμετωπίζουμε ως μία νόσο, αλλά ως τμήμα μίας συστάδας νοσημάτων με κύριο συνδετικό κρίκο τη φλεγμονή. Αναλυτικότερα: ΨΩΡΊΑΣΗ ΚΑΙ ΨΩΡΙΑΣΙΚΉ ΟΝΥΧΊΑ Η ψωριασική ονυχία απαντάται έως και στο 50% όλων των ασθενών με ψωρίαση. Είναι συχνότερη στους νέους ασθενείς και καθώς σχετίζεται άμεσα με την ψωριασική αρθρίτιδα είναι δείκτης σοβαρότητας της νόσου. Νέες μελέτες αναφέρουν ότι οι ασθενείς με δυστροφία ονύχων είχαν 2,24 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν ψωριασική αρθρίτιδα, ειδικά εάν παρουσίαζαν και βλάβες στο τριχωτό της κεφαλής. ΨΩΡΊΑΣΗ ΚΑΙ ΨΩΡΙΑΣΙΚΉ ΑΡΘΡΊΤΙΣ Η ψωριασική αρθρίτις είναι μια χρόνια φλεγμονώδης αρθρίτιδα, η οποία πλήττει το 20-30% % των ψωριασικών ασθενών και εμφανίζεται με 5 διαφορετικές μορφές ως ασύμμετρη. Χαρακτηριστικά της είναι ο αρνητικός ρευματοειδής παράγοντας. Η παρουσία της σε έναν ασθενή είναι πάντα δείκτης υψηλού φλεγμο-

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

νώδους φορτίου. Είναι γνωστό ότι η πλειοψηφία των ασθενών με ψωριασική αρθρίτιδα θα αναπτύξει διαβρωτικές βλάβες όπως και μόνιμες παραμορφώσεις των αρθρώσεων. Για το λόγο αυτόν είναι εξαιρετικά σημαντικό η πρώιμη διάγνωσή της και συνεπώς η έγκαιρη έναρξη της κατάλληλης θεραπείας. ΨΩΡΊΑΣΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΌ ΣΎΝΔΡΟΜΟ Το μεταβολικό σύνδρομο χαρακτηρίζεται από ένα σύνολο επιμέρους μεταβολικών διαταραχών. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται η παχυσαρκία, η αρτηριακή υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης και η δυσλιπιδαιμία. Η διάγνωση του μεταβολικού συνδρόμου τίθεται αν ο ασθενής εμφανίσει 3 από τις 4 ανωτέρω μεταβολικές διαταραχές. Σε μια μεγάλη μελέτη που έγινε και στην οποία συμμετείχαν 2.465 άτομα με ψωρίαση, επιβεβαιώθηκε ότι η εμφάνιση του μεταβολικού συνδρόμου είναι συχνότερη στους ψωριασικούς ασθενείς. Οι ασθενείς αυτοί συγκέντρωναν τουλάχιστον έναν παράγοντα του μεταβολικού συνδρόμου περισσότερο σε σχέση με τον

γενικό πληθυσμό. Πιο συχνή ήταν η παχυσαρκία (63%), την οποία ακολουθούσε η υπερτριγλυκαιριδαιμία. Τέλος, έχει φανεί ότι ο κίνδυνος εμφάνισης μεταβολικού συνδρόμου αυξάνεται ανάλογα με τη σοβαρότητα της ψωρίασης. ΨΩΡΊΑΣΗ ΚΑΙ ΠΑΧΥΣΑΡΚΊΑ Οι ασθενείς με ψωρίαση παρουσιάζουν συχνά αυξημένο σωματικό βάρος. Σημαντικό ερώτημα σε αυτές τις περιπτώσεις είναι εάν η παχυσαρκία έπεται ή προηγείται της ψωρίασης. Η φλεγμονή και πάλι φαίνεται να παίζει ρόλο. ΨΩΡΊΑΣΗ ΚΑΙ ΥΠΕΡΛΙΠΙΔΑΙΜΊΑ Η υπερλιπιδαιμία είναι αρκετά συχνή στους ψωριασικούς ασθενείς. Μια από τις νεότερες μελέτες έδειξε ότι ακόμη και ασθενείς με ψωρίαση διάρκειας λιγότερο από ένα έτος έχουν αυξημένα επίπεδα LDL, χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων. ΨΩΡΊΑΣΗ ΚΑΙ ΑΡΤΗΡΙΑΚΉ ΥΠΈΡΤΑΣΗ Νεότερες μελέτες δείχνουν ότι οι ψωριασικοί ασθε-

| 141

νείς έχουν κατά 60% αυξημένο ρίσκο να παρουσιάσουν αρτηριακή υπέρταση σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός πως η αρτηριακή υπέρταση δεν φαίνεται να σχετίζεται με τη σοβαρότητα της νόσου. Σε ψωριασικούς ασθενείς παρατηρείται μειωμένη ελαστικότητα στα αγγεία, με αποτέλεσμα πρώιμη εμφάνιση αρτηριακής υπέρτασης και αθηρωμάτωση. ΨΩΡΊΑΣΗ ΚΑΙ ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ Από όλους τους παράγοντες του μεταβολικού συνδρόμου, ο σακχαρώδης διαβήτης είναι ο μοναδικός που έχει συνδεθεί με τη ψωρίαση σε γενετικό επίπεδο. Έχει φανεί ότι οι ασθενείς κάτω των 50 ετών με ψωρίαση έχουν υψηλότερο ρίσκο εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2, σε σχέση με το σύνολο των ψωριασικών ασθενών, αλλά και με τον γενικό πληθυσμό. Το ρίσκο αυτό φαίνεται να αυξάνεται ακόμη περισσότερο για εκείνους τους ασθενείς που παρουσιάζουν ψωρίαση σε νεαρή ηλικία. Η αιτία για αυτό μένει να αποσαφηνιστεί. ΨΩΡΊΑΣΗ ΚΑΙ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΆ ΝΟΣΉΜΑΤΑ Η σημαντικότητα εμφάνισης όλων των ανωτέρω μεταβολικών διαταραχών είναι ότι οδηγούν σε αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων.

142 |

Η θεραπευτική φαρέτρα της ψωρίασης έχει εμπλουτιστεί τα τελευταία χρόνια με την εμφάνιση νέων στοχευμένων θεραπειών, των βιολογικών παραγόντων, καθώς και νέων μικρών μορίων.

Έχει αποδειχθεί ότι ο κίνδυνος εμφάνισης οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου είναι αυξημένος για τους ασθενείς με σοβαρή ψωρίαση, καθώς και σε νέους ασθενείς, ενώ ο κίνδυνος αυτός αυξάνεται ανάλογα με τη σοβαρότητα της ψωρίασης. Προβληματισμός υπάρχει για το κατά πόσον οι συστηματικές θεραπείες στην ψωρίαση μπορούν να βελτιώσουν την πρόγνωση των ασθενών όσον αφορά τα καρδιαγγειακά νοσή-

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ματα. Μια νέα μελέτη αναφέρει ότι οι συστηματικές θεραπείες (βιολογικοί παράγοντες και μεθοτρεξάτη) είναι επωφελείς για τους ασθενείς κάτω από 50 ετών, όχι όμως και για τους μεγαλύτερους σε ηλικία. Αυτό πιθανότατα να οφείλεται στο ότι οι μεγαλύτεροι ασθενείς σε ηλικία εκτέθηκαν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στους προδιαθεσικούς παράγοντες. Συμπέρασμα αυτού είναι ότι η έναρξη μιας συστηματικής θεραπείας σε νεότερη ηλικία ίσως να επηρεάζει θετικά τους ασθενείς όσον αφορά τα καρδιαγγειακά νοσήματα μακροχρόνια, μέσω της άρσης του εκλυτικού παράγοντα, δηλαδή της φλεγμονής. ΨΩΡΊΑΣΗ & ΦΛΕΓΜΟΝΏΔΗ ΝΟΣΉΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΝΤΈΡΟΥ Οι ασθενείς με ψωρίαση φαίνεται να παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης φλεγμονωδών νοσημάτων του εντέρου (ελκώδη κολίτιδα, νόσος Crohn). Ο κίνδυνος μπορεί να είναι έως 2,9 φορές υψηλότερος από εκείνου του γενικού πληθυσμού. Ενώ έχει βρεθεί ότι 25% των ασθενών με φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου εμφανίζει ψωρίαση. ΨΩΡΊΑΣΗ & ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΈΣ ΝΌΣΟΙ Η ψωρίαση είναι ένα νόσημα το οποίο χαρακτηρίζεται από σοβαρό αρνητικό αντίκτυπο στη συναισθηματική και κοινωνική ζωή των ασθενών. Αυτή η ιδιαιτερότητα ίσως οφείλεται στο ότι το νόσημα αυτό είναι πρόβλημα που φαίνεται, είναι ορατό στους ίδιους τους ασθενείς, αλλά και στο κοινωνικό

τους περιβάλλον, με αποτέλεσμα να τους είναι δύσκολο να δεχθούν ή να ξεχάσουν τη νόσο. Λόγω της ψωρίασης, συχνή είναι εμφάνιση στιγματισμού των ασθενών και κοινωνικού αποκλεισμού. Έχει αποδειχθεί ότι ασθενείς με ψωρίαση εμφανίζουν συχνότερα αγχώδη συνδρομή, χαμηλή αυτοεκτίμηση, ενεργό κατάθλιψη, ακόμη και αυτοκτονικό ιδεασμό.

— Ποιο είναι το μήνυμα που θα θέλατε να στείλετε; Η ψωρίαση είναι μια συστηματική νόσος. Έχει αποδειχθεί πως το δερματολογικό κομμάτι της νόσου είναι η κορυφή του παγόβουνου, κάτω από την οποία υπάρχει σωρεία άλλων νοσημάτων που συνδέονται μέσω ενός κοινού παράγοντα, της φλεγμονής. Πολλά έχουν ειπωθεί στο παρελθόν για άλλους παράγοντες που μπορεί να παίζουν ρόλο στην εμφάνιση όλων αυτών των συννοσηροτήτων, όπως η τάση των ψωριασικών προς έναν μη υγιή τρόπο ζωής. Παρ’ όλα αυτά, το γεγονός είναι ότι ο κάθε ασθενής με ψωρίαση θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ολιστικά ανεξαρτήτως ηλικίας. Πρέπει να γίνεται τακτικός έλεγχος της αρτηριακής πίεσης, των επιπέδων σακχάρου, των λιπιδίων του αίματος και όλων των άλλων προδιαθεσικών παραγόντων. Ο ασθενής θα πρέπει να ενημερώνεται ενδελεχώς από τον θεράποντα ιατρό και θα πρέπει να του παρέχεται ψυχολογική υποστήριξη. Τέλος, σημαντικό είναι οι θεραπείες που επιλέγονται να εξατομικεύονται και να προσαρμόζονται στις ιδιαιτερότητες του κάθε ασθενούς. Με αυτόν τον τρόπο θα επιτυγχάνεται καλύτερη συμμόρφωση και καλύτερο θεραπευτικό αποτέλεσμα. ■

ΠΑΝΤΕΛΉΣ ΠΑΝΑΓΆΚΗΣ Ο Παντελής Παναγάκης του Νικολάου, γεννημένος στην Αθήνα το 1973, αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Ιατρική Σχολή του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, έλαβε την ειδικότητα της Δερματολογίας - Αφροδισιολογίας το 2004. Την ίδια χρονιά ξεκίνησε τη διαδρομή του στο Νοσοκομείο Αφροδίσιων & Δερματικών Νόσων «Ανδρέας Συγγρός» ως επιμελητής Β’ στην 3η Δερματολογική Κλινική και από το 2016 έως και σήμερα είναι διευθυντής ΕΣΥ στη Δερματολογική Κλινική του ίδιου νοσοκομείου. Ο Παντελής Παναγάκης διατελεί ένα σημαντικό κλινικό έργο ως υπεύθυνος σε τακτικό εξωτερικό ιατρείο του Νοσοκομείου «Α. Συγγρός» μία φορά την εβδομάδα, όπου εξετάζονται 40 ασθενείς, με καθημερινές επισκέψεις στους θαλάμους ασθενών, ως συντονιστής του «Ιατρείου Ψωρίασης» από το 2017 και ως υπεύθυνος της «Κλινικής Ονύχων» από το 2012 του ΝΑΔΝ «Ανδρέας Συγγρός». Παράλληλα, έχει να επιδείξει ένα σπουδαίο εκπαιδευτικό έργο με μεταπτυχιακή εκπαίδευση ειδικευομένων δερματολόγων με καθημερινή διδασκαλία τόσο στους θαλάμους όσο και στα εξωτερικά ιατρεία και με τακτική συμμετοχή στα ειδικά μαθήματα για τους ειδικευομένους, που γίνονται στο Αμφιθέατρο του νοσοκομείου, σε βιβλιογραφική ενημέρωση και σε διαλέξεις στο πλαίσιο της συνεχιζόμενης ιατρικής εκπαίδευσης. Επίσης, συμμετέχει σε διαλέξεις και σεμινάρια με αντικείμενα ειδικά θέματα Δερματολογίας-Αφροδισιολογίας, ενώ έχει κάνει πολυάριθμες δημοσιεύσεις σε διεθνή και ελληνικά έγκριτα επιστημονικά συγγράμματα. Τέλος, έχει συμμετάσχει ως ερευνητής σε πολυάριθμες ερευνητικές μελέτες της Δερματολογικής Κλινικής για: βιολογικούς παράγοντες, αντιισταμινικούς παράγοντες, αντι-ιικούς παράγοντες.

| 143

ΕΛΛΗΝΙΚΉ ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΙΚΉ ΚΑΙ ΑΦΡΟΔΙΣΙΟΛΟΓΙΚΉ ΕΤΑΙΡΕΊΑ

9 συμβουλές για να προλάβετε και να αντιμετωπίσετε τις ΧΕΙΜΕΡΙΝΈΣ ΕΞΆΡΣΕΙΣ της ΨΩΡΊΑΣΗΣ! Του ΆΡΗ ΜΠΕΡΖΟΒΊΤΗ

144 |

| ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

Ο ΧΕΙΜΏΝΑΣ ΠΡΟΚΑΛΕΊ ΕΞΆΡΣΕΙΣ της ψωρίασης στο 80% των ασθενών, αλλά ευτυχώς υπάρχουν τρόποι για να αντιμετωπιστεί η αποξηραντική δράση των χαμηλών θερμοκρασιών και της κεντρικής θέρμανσης. Αυτό αναφέρουν ειδικοί από την Ελληνική Δερματολογική και Αφροδισιολογική Εταιρεία (ΕΔΑΕ), επισημαίνοντας ότι για την αποφυγή και αντιμετώπιση των χειμερινών εξάρσεων της ψωρίασης συνιστώνται: ΕΝΤΑΤΙΚΉ ΕΝΥΔΆΤΩΣΗ. Να διατηρείτε το δέρμα σας καλά ενυδατωμένο για να καταπραΰνετε την ερυθρότητα και τον κνησμό και να μειώνονται οι πλάκες. Όσο πιο παχύρρευστη και λιπαρή είναι η κρέμα ή η αλοιφή που θα χρησιμοποιείτε τόσο καλύτερα θα «παγιδεύει» την υγρασία στο δέρμα. Να χρησιμοποιείτε ενυδατικά καθαριστικά για να κάνετε μπάνιο και να πλένετε τα χέρια σας, και να αλείφεστε ύστερα με ενυδατική κρέμα. Την περιποίηση αυτή χρειάζεστε ακόμα κι αν το δέρμα σας δεν έχει πλάκες. Για τα ακριβή προϊόντα που χρειάζεστε, συμβουλευθείτε τον δερματολόγο σας. ΧΛΙΑΡΌ ΝΤΟΥΣ. Το πολύ ζεστό νερό (πάνω από 38 βαθμούς Κελσίου) ξηραίνει το δέρμα. Φροντίστε λοιπόν να κάνετε μπάνιο και να πλένεστε με χλιαρό νερό. Να αποφεύγετε τα αφρόλουτρα, ιδιαίτερα τα παρατεταμένα (πάνω από 10 λεπτά), διότι αφαιρούν υγρασία από το δέρμα. Αμέσως μόλις βγείτε από την μπανιέρα πρέπει να αλείψετε το δέρμα σας με άφθονη ενυδατική κρέμα, ενόσω είναι ακόμα το δέρμα σας νωπό. ΠΡΟΣΟΧΉ ΣΤΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΊΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΓΡΑΣΊΑ ΣΤΟ ΣΠΊΤΙ. Ιδανικά η θερμοκρασία στο σπίτι σας πρέπει να είναι 23-24 βαθμοί Κελσίου και η υγρασία πρέπει να κυμαίνεται μεταξύ 30% και 50%. Προμηθευτείτε ένα θερμόμετρο τοίχου με ένδειξη και για την υγρασία. Αν μειωθεί πολύ η υγρασία, τοποθετήστε δοχεία με νερό δίπλα σε πηγές θερμότητας (π.χ. καλοριφέρ, τζάκι) για να εξατμίζεται και να την αυξάνει. Ειδάλλως, προμηθευθείτε έναν υγραντήρα. ΜΑΛΑΚΆ ΡΟΎΧΑ. Το κρύο και ο αέρας μπορεί να ερεθίσουν το δέρμα και να προκαλέσουν έξαρση της ψωρίασης και της ψωριασικής αρθρίτιδας. Φροντίστε να ντύνεστε πάντοτε με μαλακά ρούχα. Εκτός σπιτιού μην ξεχνάτε το κασκόλ, το καπέλο και τα γάντια. Να ντύνεστε σε στοιβάδες (πολλά ρούχα το ένα πάνω απ’ το άλλο) για να μπορείτε να τις αφαιρείτε και να μην ιδρώνετε (η εφίδρωση μπορεί να επιδεινώσει την ψωρίαση). Να προτιμάτε τα βαμβακερά και μεταξωτά υφάσματα από τα μάλλινα, τα denim και

1

2

3

4

τα άλλα τραχιά υφάσματα που μπορεί να ερεθίσουν το δέρμα. ΆΦΘΟΝΟ ΝΕΡΌ. Χειμώνα-καλοκαίρι πρέπει να πίνετε τόσο νερό όσο χρειάζεστε για να έχουν τα ούρα σας αχνό κίτρινο χρώμα. Αν είναι πολύ κίτρινα ή σκούρα, είστε αφυδατωμένοι και αυτό μπορεί να εντείνει την ψωρίαση. ΈΛΕΓΧΟΣ ΤΟΥ ΣΤΡΕΣ. Η περίοδος των γιορτών είναι η πιο στρεσογόνος εποχή του χρόνου και το στρες είναι εκλυτικός παράγοντας ψωρίασης. Προσπαθήστε να αφιερώνετε καθημερινά χρόνο για να χαλαρώνετε. Σε αυτό μπορεί να σας βοηθήσει πολύ η καθημερινή άσκηση, όπως το περπάτημα, ιδιαίτερα σε υπαίθριους χώρους. ΠΡΟΣΕΓΜΈΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΉ. Η ακολούθηση της παραδοσιακής ελληνικής διατροφής μπορεί να ωφελήσει σημαντικά. Έχει παρατηρηθεί ότι η κατανάλωση κυρίως άφθονων ψαριών, φρούτων, λαχανικών και η χρήση ως κύριου λίπους του ελαιολάδου μπορεί να καταπραΰνει τα συμπτώματα των ασθενών με ψωρίαση. Να αποφεύγετε το πολύ αλκοόλ (όχι πάνω από 1-2 ποτά την ημέρα), ιδίως αν παίρνετε φάρμακα για την ψωρίαση, διότι υπάρχει κίνδυνος αλληλεπίδρασης. Αν έχετε περιττά κιλά, προσπαθήστε να τα χάσετε με συνδυασμό υγιεινής διατροφής και άσκησης, διότι στα λιποκύτταρα βρίσκονται πολλές από τις ουσίες (λ.χ. κυτταροκίνες, TNF-α) που εμπλέκονται στην ανάπτυξη της νόσου. ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΉ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΊΑΣ. Το χειμώνα κατά κανόνα γίνεται πιο συχνή, εντατική ή ισχυρή η φαρμακευτική αγωγή. Το καλοκαίρι οι ασθενείς μπορεί να είναι καλά χρησιμοποιώντας μόνο τοπικές θεραπείες (κρέμες), ενώ το χειμώνα συνήθως απαιτείται και συστηματική θεραπεία. Αν βλέπετε την ψωρίασή σας να επιδεινώνεται, συμβουλευθείτε τον δερματολόγο σας. ΈΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΣΥΝΝΟΣΗΡΌΤΗΤΑΣ. Για λόγους που ακόμα δεν έχουν αποσαφηνιστεί, η ψωρίαση σχετίζεται με αυξημένη συχνότητα νοσημάτων των πνευμόνων, της καρδιάς, των νεφρών, του ήπατος και άλλων οργάνων (π.χ. αυξημένη χοληστερόλη, υπέρταση, καρδιοπάθεια, χρόνια πνευμονοπάθεια, διαβήτη, πεπτικό έλκος, νεφροπάθεια κ.λπ.). Υπολογίζεται ότι τουλάχιστον δύο στους τρεις ασθενείς έχουν ταυτοχρόνως δύο ή περισσότερες άλλες παθήσεις, ιδίως μετά την ηλικία των 60 ετών. Επομένως, φροντίστε να κάνετε τακτικό τσεκάπ και να ρυθμίζετε εντατικά και αυτά τα νοσήματα. ■

5 6 7

8 9

| 145

Νέα υπηρεσία Τηλεϊατρικής από την Interamerican Η INTERAMERICAN ΛΑΜΒΆΝΕΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΈΣ πρωτοβουλίες στην κατεύθυνση της Tηλεϊατρικής προκειμένου οι ασφαλισμένοι της να ζουν περισσότερο, ασφαλέστερα & καλύτερα. Σε αυτό το πλαίσιο ο κ. Γεώργιος Βελιώτης, γενικός διευθυντής Ζωής & Υγείας, Interamerican, αναφέρεται στην ψηφιακή υγεία και τη δυνατότητα που δίνει στους ασθενείς να απολαμβάνουν άμεση πρόσβαση σε πλήρεις υπηρεσίες πρωτοβάθμιας περίθαλψης, επιτρέποντας τον αποτελεσματικό συντονισμό της φροντίδας τους με τον πιο εξειδικευμένο και αποδοτικό τρόπο. Στην εποχή του ψηφιακού μετασχηματισμού, η Τηλεϊατρική αποτελεί φάρο καινοτομίας στον τομέα της Υγείας. Οι υπηρεσίες Τηλεϊατρικής και διαδικτυακών συμβουλευτικών υπηρεσιών προσφέρουν πολυάριθμα οφέλη για τους ασθενείς και τους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης. Όπως ευκολία, προσβασιμότητα, εξατομικευμένα σχέδια θεραπείας, έγκαιρη ανίχνευση και πρόληψη ασθενειών και εξοικονόμηση κόστους. Με τη βοήθεια της τεχνολογίας και της ιατρικής εμπειρογνωμοσύνης η Τηλεϊατρική μπορεί να γεφυρώσει γεωγραφικές ανισότητες. Ασφαλισμένοι σε απομακρυσμένες περιοχές μπορούν να έχουν πλέον πρόσβαση σε ιατρικές συμβουλές υψηλής ποιότητας χωρίς την ανάγκη να ταξιδεύουν.

H Interamerican από νωρίς εστίασε το ενδιαφέρον της στις σύγχρονες εφαρμογές της Τηλεϊατρικής με τη βοήθεια της ψηφιακής τεχνολογίας. Στρατηγικός της στόχος είναι να προσφέρει στους ασφαλισμένους της ολοκληρωμένες υπηρεσίες υγείας, διευρύνοντας την πρόσβασή τους σε έγκυρη και αξιόπιστη καθοδήγηση για θέματα που αφορούν στην υγεία τους. Από την έναρξη της πανδημίας, η Interamerican ήταν η πρώτη ασφαλιστική εταιρεία που διέθεσε στους ασφαλισμένους την ψηφιακή εφαρμογή ελέγχου συμπτωμάτων υγείας, Medi ON. Με το Medi ON, οι ασφαλισμένοι μπορούν να ελέγχουν τα συμπτώματα υγείας που τους ανησυχούν με

146 |

O κ. Γεώργιος Βελιώτης, γενικός διευθυντής Ζωής & Υγείας, Interamerican.

έναν έγκυρο και αξιόπιστο τρόπο, να επικοινωνήσουν online με γιατρό που θα τους καθοδηγήσει ανάλογα και θα τους παραπέμψει αν χρειάζεται στην ενδεδειγμένη βαθμίδα φροντίδας. ΝΈΑ ΥΠΗΡΕΣΊΑ ΤΗΛΕΪΑΤΡΙΚΉΣ ΜΈΣΑ ΑΠΌ ΤΟ MEDI ON Σήμερα οι δυνατότητες του Medi ON επεκτείνονται προσφέροντας τη νέα υπηρεσία Τηλεϊατρικής, η οποία δίνει τη δυνατότητα στους ασφαλισμένους της Interamerican με πρόγραμμα πρωτοβάθμιας περίθαλψης να προγραμματίσουν ψηφιακή, συμβουλευτική συνεδρία με έμπειρο γιατρό των Πολυϊατρείων Medifirst. Εφόσον υπάρχει αναγκαιότητα, o γιατρός μπορεί να δώσει ιατρική συμβουλή σχετικά με την πιθανή διάγνωση και θεραπεία, να συστήσει διαγνωστικές εξε-

| ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ τάσεις, να αξιολογήσει αποτελέσματα εξετάσεων ή να προτείνει διά ζώσης κλινική εξέταση. ΜΕ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΙΣΤΊΑ ΤΩΝ ΠΟΛΥΪΑΤΡΕΊΩΝ MEDIFIRST Τα Πολυϊατρεία Medifirst προσφέρουν πρωτοβάθμια περίθαλψη με βάση ένα πραγματικά καινοτομικό μοντέλο και μοναδικό για τα ελληνικά δεδομένα στην Υγεία. Κάθε ασφαλισμένος της Interamerican στα Πο-

υγείας του κάθε ανθρώπου. Τα Medifirst, με στόχο τη συνεχή αναβάθμιση των υπηρεσιών τους, είναι πιστοποιημένα για το Σύστημα Διαχείρισης Ποιότητάς τους σύμφωνα με το πρότυπο ISO 9001:2015. Έχουν επίσης πιστοποιηθεί σύμφωνα με τις απαιτήσεις του εξειδικευμένου προτύπου για την παροχή υπηρεσιών υγείας του EN 15224:2016 από τον ανεξάρτητο διεθνή φορέα Swiss Approval. Με τη συγκεκριμένη πιστοποίηση διασφαλίζεται η παροχή ποιοτικής υπηρεσίας σε κάθε επίσκεψη από όλους

τους συμμετέχοντες στη φροντίδα υγείας. Παράλληλα, το Medifirst στην Αργυρούπολη είναι διαπιστευμένο εργαστήριο δοκιμών σύμφωνα με το πρότυπο ISO 15189:2012, δίνοντας έτσι προστιθέμενη αξία στην αξιοπιστία των αποτελεσμάτων.

λυϊατρεία Medifirst μπορεί, ανά πάσα στιγμή, χωρίς ραντεβού, να δει έναν γενικό ιατρό, εξασφαλίζοντας έγκυρη διάγνωση σε κάθε ξαφνικό σύμπτωμα και τη σωστή καθοδήγηση για πιθανή συνέχεια της διάγνωσης και της θεραπείας. Τα Πολυϊατρεία είναι στελεχωμένα από διακεκριμένους γιατρούς 16 διαφορετικών ειδικοτήτων, ενώ είναι εξοπλισμένα με εξαιρετικά σύγχρονο τεχνολογικό εξοπλισμό που εξασφαλίζει πιστοποιημένες, αξιόπιστες βιοπαθολογικές και απεικονιστικές εξετάσεις. Επιπλέον, διαθέτουν νοσηλευτική υπηρεσία και σύστημα διαχείρισης επειγόντων περιστατικών, αντιμετωπίζοντας επί της ουσίας τις ανάγκες

ΣΕ ΠΟΙΕΣ ΠΕΡΙΠΤΏΣΕΙΣ ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΕΊΝΑΙ ΧΡΉΣΙΜΗ Η ΤΗΛΕΪΑΤΡΙΚΉ Οι μοναδικές δυνατότητες της συγκεκριμένης υπηρεσίας την καθιστούν ιδιαίτερα χρήσιμη σε: • Γονείς και οικογένειες, φοιτητές, εργαζομένους και σε κάθε πολίτη που είναι ανοικτός στη χρήση εφαρμογών για κινητό τηλέφωνο ή tablet και δεν έχει εύκολη πρόσβαση σε υπηρεσίες φροντίδας υγείας λόγω απόστασης.

• Ασθενείς με χρόνια νοσήματα οι οποίοι χρειάζεται να παρακολουθούν συχνά την υγεία τους.

• Άτομα που λόγω του σύγχρονου τρόπου ζωής μετακινούνται συχνά ή ζουν εκτός αστικών κέντρων για αρκετούς μήνες μέσα στο έτος. Με τον τρόπο αυτόν χρήστες της υπηρεσίας αποφεύγουν άσκοπες μετακινήσεις, οι οποίες θα σήμαιναν επιπλέον κόστος και χρόνο για τα μη επείγοντα περιστατικά, ενώ παράλληλα λαμβάνουν άμεσα έγκυρες απαντήσεις για την υγεία τους. ■

| 147

Ανακαλύψτε τον τρόπο να φροντίζετε την υγεία σας και να νιώθετε ασφαλείς! ΣΕ ΜΊΑ ΣΥΝΕΧΏΣ ΜΕΤΑΒΑΛΛΌΜΕΝΗ ΕΠΟΧΉ, είναι σημαντικό να είμαστε προνοητικοί για όσα θα ακολουθήσουν. Επενδύοντας στο σωστό ασφαλιστικό πρόγραμμα, έχουμε την κατάλληλη βοήθεια και υποστήριξη για την υγεία τη δική μας και όσων αγαπάμε. Η NN Hellas, η μεγαλύτερη ασφαλιστική εταιρεία στην Ελλάδα, μέσα από ένα ευρύ φάσμα ασφαλιστικών προγραμμάτων, προσεγγίζει κάθε έναν από εμάς και καλύπτει τις ξεχωριστές μας ανάγκες. Τα προγράμματα που αφορούν τον τομέα της Υγείας διαφοροποιούνται ανάλογα με το είδος, αλλά και τις υπηρεσίες που προσφέρουν, ώστε να μπορούν όλοι να επιλέξουν αυτό που τους ταιριάζει και ανταποκρίνεται στις ανάγκες τους. Για όσους αναζητούν μια ευρεία ασφαλιστική κάλυψη υγείας τα ασφαλιστικά προγράμματα ΝΝ Orange Cross, τα οποία διατίθενται μέσω του αποκλειστικού δικτύου διανομής της ΝΝ Hellas, αποτελούν τα πιο ολοκληρωμένα προγράμματα ασφάλισης υγείας της εταιρείας, με καλύψεις που αφορούν τόσο στην πρωτοβάθμια φροντίδα (εξετάσεις, επισκέψεις σε γιατρούς) όσο και στη νοσοκομειακή περίθαλψη. Μέσα στην οικογένεια προϊόντων ΝΝ Orange Cross θα ανακαλύψετε προγράμματα ετήσιας διάρκειας, που παρέχουν 5 διαφορετικές επιλογές, δίνοντας τη δυνατότητα σε όλους να επιλέξουν τις νοσοκομειακές υπηρεσίες και παροχές που ταιριάζουν στις δικές τους ανάγκες και να καθορίσουν και το ύψος και τον τρόπο συμμετοχής τους σε αυτές. Επιπρόσθετα, στην NN Hellas η ασφάλιση της υγείας δεν περιορίζεται στην κάλυψη της νοσηλείας και της ασθένειας, αλλά συνδέεται άμεσα με τον τρόπο ζωής. Στο πλαίσιο αυτό, οι ασφαλισμένοι έχουν τη δυ-

148 |

νατότητα να συνδυάσουν το πρόγραμμα NN Orange Cross, που θα επιλέξουν, με το πρόγραμμα πρωτοβάθμιας φροντίδας και πρόληψης, για μια ολοκληρωμένη ασφαλιστική κάλυψη κάθε ανάγκης τους. Το πρόγραμμα NN Orange Easy από την άλλη αποτελεί την ιδανική επιλογή για ολοκληρωμένες υπηρεσίες υγείας σε ένα σημείο εξυπηρέτησης και με χαμηλό κόστος. Οι ασφαλισμένοι απολαμβάνουν σε ανταγωνιστική τιμή πλήρη νοσοκομειακή κάλυψη και δυνατότητα πραγματοποίησης διαγνωστικών εξετάσεων, ενώ δίνεται η επιλογή μεταξύ των διακεκριμένων παρόχων υπηρεσιών υγείας: του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών, του Ομίλου Ευρωκλινικής, του Νοσοκομείου «Ερρίκος Ντυνάν» και του Mediterraneo. Τέλος, το NN Orange First Care απευθύνεται σε όσους θέλουν να έχουν ολοκληρωμένες υπηρεσίες πρωτοβάθμιας φροντίδας και πρόληψης στα μεγαλύτερα διαγνωστικά κέντρα της χώρας. Διαθέτει ολοκληρωμένα προγράμματα σε ανταγωνιστική τιμή και με την αξιοπιστία που προσφέρουν δύο από τα μεγαλύτερα δίκτυα διαγνωστικών κέντρων με διακεκριμένες μονάδες υπηρεσιών υγείας: ο Όμιλος Affidea και ο Όμιλος της ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΗΣ. Αφορά λοιπόν διαγνωστικές εξετάσεις ή ιατρικές επισκέψεις με σκοπό την πρόληψη, τη διάγνωση, τη θεραπεία και εν γένει την προαγωγή της υγείας. Μέσω της αποκλειστικής συνεργασίας με την Τράπεζα Πειραιώς, η ΝΝ Hellas προσφέρει 2 μοναδικά προγράμματα σχεδιασμένα για διαφορετικές ανάγκες, το Focus On You και το Λύσεις Υγείας Gold. Το Focus on You δημιουργήθηκε για εκείνους που έχουν θέσει την εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού τους ως απόλυτη προτεραιότητα. Προσφέρει απεριόριστες διαγνωστι-

| ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ κές εξετάσεις, σε συνδυασμό με τη χρήση του ΕΟΠΥΥ, στα σύγχρονα διαγνωστικά κέντρα του Ομίλου Affidea σε όλη την Ελλάδα. Διαθέτει επίσης σημαντικά πλεονεκτήματα, καθώς έχει χαμηλό ετήσιο κόστος, δεν έχει ηλικιακό όριο, ενώ αποκτάται άμεσα, χωρίς να απαιτείται ιατρικός έλεγχος.

To «χρυσό» πακέτο παροχών για την υγεία από την NN Hellas είναι ένα πρόγραμμα για όσους τα θέλουν

κής κάλυψης σε άτομα με επιβαρυμένη υγεία ή ιατρικό ιστορικό από 16 έως 80 ετών. Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι η ΝΝ Hellas πρωτοπορεί παρέχοντας στους ασφαλισμένους της δωρεάν πρόσβαση στην καινοτόμο εφαρμογή «Dr Online powered by NN Hellas», για να νιώθουμε ασφαλείς πάντα και παντού. Η εφαρμογή δίνει τη δυνατότητα στους ασφαλισμένους της εταιρείας να επικοινωνούν

όλα. Το Λύσεις Υγείας GOLD είναι ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα υγείας, το οποίο καλύπτει νοσηλεία σε όλα τα ιδιωτικά νοσοκομεία στην Ελλάδα και σε νοσοκομεία στο εξωτερικό με ανώτατο όριο κάλυψης τις 500.000€. Το πρόγραμμα αυτό μπορεί να συνδυαστεί με ένα πακέτο κάλυψης πρωτοβάθμιας περίθαλψης, ώστε οι ασφαλισμένοι να έχουν πρόσβαση σε διαγνωστικές εξετάσεις, Check Up, Φυσιοθεραπείες, Προγεννητικό Έλεγχο και κατ’ οίκoν ιατρικές επισκέψεις σε συνεργασία με τους Ομίλους Affidea και Βιοϊατρικής. Η εταιρεία παραμένει έμπρακτα και δίπλα στους πολίτες που δεν μπορούσαν μέχρι σήμερα να ενταχθούν σε ένα πρόγραμμα ιδιωτικής ασφάλισης υγείας, με το NN Hospital For All. Το πρόγραμμα αυτό προσφέρει τη δυνατότητα ολοκληρωμένης νοσοκομεια-

με γιατρούς μέσω κινητού ή υπολογιστή και εκείνοι να παρέχουν ιατρική πληροφόρηση, υποστήριξη και συστάσεις σχετικές με τα προβλήματα της υγείας του κάθε ασθενούς, οποιαδήποτε ώρα, όλες τις ημέρες της εβδομάδας. Η υγεία η δική μας και των ανθρώπων που αγαπάμε είναι το πολυτιμότερο αγαθό, που αξίζει και πρέπει να προστατέψουμε. Αξιοποιώντας τις λύσεις που προσφέρει η ιδιωτική ασφάλιση για την υγεία και επιλέγοντας τα κατάλληλα προγράμματα, μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι θα έχουμε κάθε στιγμή τη φροντίδα που μας αξίζει και επιθυμούμε. Για το σκοπό αυτόν, η NN Hellas βρίσκεται δίπλα στην ελληνική κοινωνία και στους ασφαλισμένους της για περισσότερα από 40 χρόνια, φροντίζοντας όσα έχουν πραγματικά σημασία για εκείνους. ■

| 149

Ποιοι επιστήμονες γράφουν στο «Health Next Generation»!

• Clarke Jennifer, διευθύντρια Προγραμμάτων & Δωρεών Ιδρύματος Μποδοσάκη, τ. 8 • Coletti Luizi Franco, καρδιολόγος, τ. 5 • Jakoncic Agata, Managing Director MSD Ελλάδας, Κύπρου και Μάλτας, τ. 13 • King - Barnardo Susan, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος Merck Ελλάδας, τ. 2 • Pons Roser, αν. καθηγήτρια Παιδιατρικής Νευρολογίας, τ. 12 • Αγγελέτος Δημήτριος, ΩΡΛ, τ. 12 • Αγγελίδη Θάλεια, Head of Communications & Marketing της MetLife, τ. 1, 2, 5, 6 • Αγοραστός Θεόδωρος, καθηγητής ΜαιευτικήςΓυναικολογίας, τ. 7 • Αδαμίδου Ιωάννα, διαιτολόγος – διατροφολόγος, τ. 3 • Αδαμοπούλου Μαίρη, πρόεδρος του Συλλόγου «“95”, Ελληνική Συμμαχία για τους Σπάνιους Ασθενείς», τ. 12 • Αζάς Ελευθέριος, παθολόγος διαβητολόγος, τ. 15 • Αθανασάκης Κώστας, επ. καθηγητής Οικονομικών της Υγείας, τ. 1 • Αθανασιάδης Ηλίας, ογκολόγοςπαθολόγος, τ. 6 • Αλεβίζος Μιχάλης, ρευματολόγος, τ. 15 • Αλεξανδρόπουλος Κώστας, ψυχίατρος, τ. 3 • Αλευρογιάννης Σταύρος, ορθοπαιδικός, τ. 8 • Αμφιλοχίου Αναστασία, πνευμονολόγος, τ. 16 • Αντσακλής Παναγιώτης, μαιευτήρας – γυναικολόγος, τ. 5 • Αργυρακοπούλου Γιούλη, παθολόγος-διαβητολόγος, τ. 3, 5, 15, 16 • Αρμπής Σπυρίδων τ. 10, ορθοπαιδικός,

150 |

• Βαβούλη Χαριτωμένη, δερματολόγος αφροδισιολόγος, τ. 9, 13, • Βαρδινογιάννη Μαριάννα, πρόεδρος Συλλόγου «ΕΛΠΙΔΑ», τ. 7, • Βασιλάτου – Κοσμίδη Ελένη, παιδίατρος – αιματολόγος – ογκολόγος, τ. 12 • Βασιλόπουλος Ιωάννης, μαιευτήρας – γυναικολόγος, τ.

3, 5, 7 • Βασιλοπούλου Αιμιλία, κλινική διαιτολόγος, ψυχολόγος, τ. 9 • Βελημβασάκης Γεώργιος, πλαστικός χειρουργός, τ. 14 • Βιάζης Νίκος, γαστρεντερολόγος, τ. 9 • Βιδαλάκης Ελευθέριος, καρδιολόγος, τ. 4 • Βικελής Μιχαήλ, νευρολόγος, τ.

15 • Βιτάλη Γκρατσιέλλα, καρδιολόγος, τ. 10 • Βλάμης Ιωάννης, ορθοπαιδικός, τ. 8 • Βλαχοπιώτη Ζέφη, διευθύντρια Εταιρικών Υποθέσεων BMS Ελλάδος, τ. 7 • Βλάχος Ευγένιος, ορθοπαιδικός, τ. 12 • Βοζίκης Αθανάσιος, αν. καθηγητής Οικονομικής Επιστήμης, τ. 1, 6 • Βουγιούκας Βασίλειος, νευροχειρουργός, τ. 2, 6 • Βουδούρης Νικόλαος, παιδίατρος, τ. 12 • Βραχνής Νίκος, αμ. καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας, τ. 13 • Γαβριήλ Στέλιος, γενικός χειρουργός, τ. 1 • Γαλάνη Ελένη, ογκολόγος – παθολόγος, τ. 6 • Γεροτζιάφας Γρηγόρης, καθηγητής Αιματολογίας στην Ιατρική Σχολή της Σορβόνης, τ. 9

• Γεωργόπουλος Νίκος, Cromar Insurance Brokers SA, Cyber, Tech, Media & Information Privacy Risks Insurance Advisor, τ. 10 • Γιαβή Σταυροούλα, αλλεργιολόγος, τ. 7, 9, 10, 13, 15 • Γιαννόπουλος Σωτήρης, νευρολόγος, τ. 15 • Γκάγκα Μίνα, πνευμονολόγος, αν. υπουργός Υγείας, τ. 7, 13 • Γουδέβενος Γιώργος, φυσικοθεραπευτής, τ. 9, 14, 16 • Γούμενος Δημήτρης, καθηγητής Παθολογίας – Νεφρολογίας, τ. 5 • Γουργουλιάνης Κωνσταντίνος, πνευμονολόγος, τ. 2, 15 • Γρίβα Παναγιώτα, ψυχολόγος, τ. 12 • Γρουζή Ελισάβετ τ. 4, 6, αιματολόγος • Δεληγιώργης Αναστάσιος, ορθοπαιδικός, τ. 8 • Διαμάντη – Κανδαράκη Ευανθία, ενδοκρινολόγος, τ. 3, 7 • Δίνας Κωνσταντίνος, καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας, τ. 7 • Δημητρακόπουλος Αντώνιος, παθολόγος, τ. 9 • Δημητρακοπούλου – Κουταβά Ιωάννα, διευθύντρια GIVMED, τ.

14 • Δημητρακόπουλος Γιώργος, αν. καθηγητής Πληροφορικής, τ. 2 • Δημητριάδης Γιώργος, παθολόγος – διαβητολόγος, τ. 11 • Δημόπουλος Αθανάσιος, ακτινοθεραπευτής – ογκολόγος, τ. 7 • Δημόπουλος Μελέτιος Αθανάσιος, καθηγητής Ιατρικής Σχολής και Πρύτανης του ΕΚΠΑ, τ. 6 • Δούρδουνα Αγγελική, κλινική διαιτολόγος – διατροφολόγος, τ. 6 • Ελευθερίου Ανδρούλλα, ιολόγος, τ. 7

| ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΙ • Ζαχαρόπουλος Γεώργιος, ακτινολόγος, τ. 5 • Ζέρβας Ελευθέριος, πνευμονολόγος, τ. 11 • Ζηκίδου Χριστίνα, βιολόγος τ. 9 • Ζήκος Παναγιώτης, νευρολόγος, τ. 15 • Ζησιμοπούλου Βάσω, νευρολόγος, τ. 7, 11 • Ζουμπούλης Παναγιώτης, επίκουρος καθηγητής Ορθοπαιδικής, τ. 8 • Ηλιάδη Αλεξία, Assistant Senior Scientist-Research & Development Department NIPD Genetics, τ. 6 • Θεοδωρακοπούλου - Νεγκή Ιωάννα, ψυχολόγοςψυχοθεραπεύτρια τ. 7 • Θεοδοσίου Ιάκωβος, ιατρόςδιαιτολόγος, τ. 7 • Θεοχάρης Αθανάσιος, πρόεδρος ΟΚΑΝΑ, τ. 14 • Θεοχάρης Γεώργιος, δερματολόγος, τ. 15 • Θωμάς Διαμαντής, γενικός χειρουργός, τ. 5 • Θωμόπουλος Κωνσταντίνος, καρδιολόγος, τ. 16 • Ιατρού Χρήστος, νεφρολόγος, τ. 5 • Ιντζόγλου Κωνσταντίνος, ορθοπαιδικός, τ. 8 • Ιωαννίδης Δημήτριος, δερματολόγος-αφροδισιολόγος, τ. 9, • Ιωαννίδης Αργύριος, γενικός χειρουργός, τ. 14 • Καλαντζής Αναστάσιος, ουρολόγος, τ. 14 • Καλαντώνη Δήμητρα, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος του Οργανισμού ΕΞΕΛΙΞΗ ΖΩΗΣ, τ.

10 • Καλδής Βασίλειος, γενικός χειρουργός - εντατικολόγος, τ. 8 • Καλογεράς Ιωάννης, φυσικοθεραπευτής, τ. 8 • Καλογερή Βαρβάρα, παθολόγος, τ. 11 • Καμπούρογλου Γεώργιος, παιδοχειρουργός, τ. 12 • Κανακάκης Γιάννης, καρδιολόγος, τ. 4 • Καπάνταης Ευθύμιος, παθολόγος

– διαβητολόγος, τ. 13, 16 • Καραγεώργου Μαίρη, διευθύντρια Εταιρικών Υποθέσεων NOVO NORDISK HELLAS, τ. 5, 13 • Καραγκιοζάκη Βαρβάρα, καρδιολόγος, τ. 5 • Καραϊτιανός Ιωάννης, αμ. επίκ. καθηγητής Χειρουργικής τ. 6, 9, 11, 15, 16 • Καραμανής Κωνσταντίνος, ουρολόγος, τ. 14 • Καρατζάς Νίκος, καρδιολόγος, τ. 15 • Καρύδη Παναγιώτα, πνευμονολόγος-φυματιολόγος, τ. 7 • Καρυπίδης Γρηγόρης, φοιτητής Πληροφορικής, τ. 15 • Κατούλης Αλέξανδρος, δερματολόγος-αφροδισιολόγος, τ. 9 • Κατσάμπας Ανδρέας, δερματολόγος-αφροδισιολόγος, τ. 9 • Κατσαούνου Παρασκευή, πνευμονολόγος, τ. 13 • Κατσίκης Ευάγγελος, Α’ αντιπρόεδρος του Πανελλήνιου Συνδέσμου Ιατρικών Διαγνωστικών Κέντρων, τ. 1, 11 • Κατταμής Αντώνης, καθηγητής Παιδιατρικής, Παιδιατρικής Αιματολογίας - Ογκολογίας, τ.

6, 12 • Καφετζής Δημήτριος, ομ. καθηγητής Παιδιατρικής, τ. 12 • Κόκκινος Αλέξανδρος, καθηγητής Παθολογίας. τ.16 • Κοκκίνου Ελευθερία, παιδίατρος, τ. 12 • Κολοβού Γενοβέφα, καρδιολόγος, τ. 7 • Κολαΐτης Γεράσιμος, καθηγητής Παιδοψυχιατρικής, τ. 10 • Κομνηνού Ελένη, ρευματολόγος, τ. 16 • Κορδάς Αλέξανδρος, ΩΡΛ, τ. 12 • Κοσμοπούλου Φαίη, γενική διευθύντρια ΠΕΦ, τ. 13 • Κοτρώνη Αικατερίνη, φυσίατρος, τ. 8 • Κουλάλης Δημήτριος τ.

8, επίκουρος καθηγητής Ορθοπαιδικής

• Κολιοπούλου Ουρανία Καρολίνα, μαιευτήρας – γυναικολόγος, τ. 7 • Κοσμαδάκη Μαρίτα, δερματολόγος-αφροδισιολόγος, τ. 14 • Κουτσογιάννη Κατερίνα, αντιπρόεδρος Ένωσης Ασθενών Ελλάδας, τ. 13 • Κοχιαδάκης Γιώργος, καθηγητής Καρδιολογίας, τ. 16 • Κυριαζοπούλου Μαρία, δερματολόγος-αφροδισιολόγος, τ. 13, 14, 16 • Κυριακίδου Στέλλα τ. 2, 7, Επίτροπος Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων της Ε.Ε.

• Κυριακού Σκέβη, Assistant Senior Scientist - Research & Development Department NIPD Genetic, τ. 4 • Κυριόπουλος Ιωάννης, καθηγητής Δημόσιας Υγείας, τ. 1 • Κωνσταντινίδης Κωνσταντίνος, γενικός χειρουργός, τ. 2, 5, 6, 10, 13, 14, 16 • Κωνσταντινίδης Στέλιος, καρδιολόγος, τ. 4, 9, 11, 13, 14, 15 • Κωνσταντοπούλου Φρίντα, ψυχολόγος, τ. 11, 12 • Κωστομοίρη Δέσποινα, οδοντίατρος, τ. 13 • Κωτούλας Χριστόφορος, καρδιοχειρουργός, τ. 4 • Κωτσιόπουλος Ιωάννης, γεν. γραμμ. υπουργείου Υγείας, τ. 8 • Λαγκώνα Ευαγγελία, παιδίατρος, τ. 9 • Λαμπρινουδάκη Ειρήνη, ενδοκρινολόγος, τ. 7, 13 • Λεκάκης Ιωάννης, καρδιολόγος, τ. 5, 7 • Λέπουρας Αντώνης, παθολόγος – διαβητολόγος, τ. 3 • Λιάκου Παρασκευή, μαστολόγος, τ. 7, 9, 13 • Λιάτσικος Ευάγγελος, καθηγητής Ουρολογίας, τ. 9 • Λινός Δημήτρης, χειρουργός, τ.

1, 6 • Λιοπύρης Κωνσταντίνος, δερματολόγος-αφροδισιολόγος, τ. 15 • Λουρίδα Αθανασία, λοιμωξιολόγος, τ. 12 • Λυκίσσας Μάριος, ορθοπαιδικός,

| 151

τ. 8, 12 • Λυμπεροπούλου Όλγα, νευροψυχολόγος, τ. 11, 15 • Λύρας Ιωάννης, πλαστικός χειρουργός, τ. 7, 9, 13 • Λύρος Ορέστης, γενικός χειρουργός, τ. 16 • Μαγγανά Σταυρούλα, ειδική παθολόγος, τ. 3, 9 • Μάλο Ντανιέλα, πρόεδρος ΕΕΦΑΜ, τ. 16 • Μαλτέζος Χρυσόστομος τ. 9, αγγειοχειρουργός • Μαραβέλια Αλίκη, πρόεδρος Ελληνικού Ινστιτούτου Αιγυπτιολογίας, τ. 11 • Μάργαρης Ηλίας, γενικός χειρουργός, τ. 7, 16 • Μάρδα Ευφροσύνη, ιδρύτρια του Κέντρου Ρεφλεξολογίας και Έρευνας, τ. 13 • Μαρκόπουλος Χρήστος, χειρουργός ογκολόγος Μαστού, τ. 1, 6 • Μέγας Γεώργιος, συντονιστής του EIT Health Hub, τ. 10 • Μελιδώνης Ανδρέας, παθολόγος – διαβητολόγος, τ. 3, 9 • Μερτζιώτης Νικόλαος, ουρολόγος, τ. 14 • Μιχαηλίδου Δόμνα, υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, τ. 10 • Μιχάλης Λάμπρος, καθηγητής Καρδιολογίας, τ. 4 • Μιχελάκης Μάρκος, δερματολόγος-αφροδισιολόγος, τ. 14 • Μητσικώστας Δήμος – Δημήτριος, νευρολόγος, τ. 7 • Μόκα Ελένη, αναισθησιολόγος, τ. 10, • Μόσχου Ανέλ, διευθύντρια Μάρκετινγκ και Ανάπτυξης Προϊόντων, ERGO Ασφαλιστική, τ. 8 • Μουζάκα - Ιωαννίδου Λυδία, μαστολόγος, τ. 6, 14 • Μουσάτου Βασιλική, δερματολόγος – αφροδισιολόγος, τ. 12 • Μουτάφης Σπυρίδων, νεφρολόγος, τ. 5, 14 • Μπαδέκας Αθανάσιος, ορθοπαιδικός, τ. 8

152 |

• Μπαλαούρα Όλγα, διοικητής ΓΑΟΝΑ «ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ» • Μπάλλας Ευστάθιος, ορθοπαιδικός, τ. 10 • Μπαλτάς Δημοσθένης, χειρουργός μαστού, τ. 6 • Μπαρμπούνης Βασίλειος, παθολόγος ογκολόγος, τ. 6 • Μπαφαλούκος Δημήτριος, παθολόγος ογκολόγος, τ. 6 • Μπαφίτης Κυριάκος, διευθυντής Ανάληψης Κινδύνων Ασφαλίσεων Ζωής και Υγείας, ERGO Ασφαλιστική, τ. 6 • Μπουζάλας Ιωάννης, ουρολόγος, τ. 14 • Μπίσδας Θεοδόσιος, αγγειοχειρουργός, τ. 1, 3, 6, 7, 14, 15 • Μπούσμπουλας Σταύρος, παθολόγος – διαβητολόγος, τ. 5 • Μπούτης Αναστάσιος, παθολόγος-ογκολόγος, τ. 6 • Νίκας Δημήτριος, πρόεδρος ΣΕΙΒ, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος Medtronic, Ελλάδα & Ισραήλ, τ. 5, 10 • Νίκας Γιάννης, παιδοακτινολόγος, τ. 8 • Νικολαΐδου Ηλέκτρα, δερματολόγος – αφροδισιολόγος, τ. 9 • Νικολόπουλος Γιώργος, διευθυντής Αποζημιώσεων Ζωής και Υγείας Εθνική Ασφαλιστική, τ. 15 • Ξενάκης Ξενοφών, μαστολόγος, τ. 13 • Οικονομοπούλου Μαριάντζελα, γενική διευθύντρια PhRMA Innovation Forum (PIF) Greece, τ.

10, 15 • Ολλανδέζος Μάρκος, επιστημονικός διευθυντής ΠΕΦ, τ. 2 • Παγώνη Μαρία, αιματολόγος, τ. 11 • Παναγιώτου Αγγελική, νεφρολόγος, τ. 5 • Πάνου Εβελίνα, ενδοκρινολόγος, τ. 3, 12 • Πανταζής Τριαντάφυλλος, φυσικοθεραπευτής, τ. 7, 8, 9 • Παντελή Σμαρούλα, ψυχολόγος, τ. 16

• Παπαδημητρίου Δημήτρης, ενδοκρινολόγος, τ. 12 • Παπαδημητρίου Ολύμπιος, γενικός διευθυντής NOVO NORDISK Ελλάς, πρόεδρος ΣΦΕΕ, τ. 1 • Παπαδόπουλος Ηλίας, ορθοπαιδικός, τ. 8 • Παπαδόπουλος Μάριος, καθηγητής Νευροχειρουργικής, τ. 14 • Παπαθανάσης Θανάσης, φαρμακοποιός, τ. 9, • Παπακώστας Κωνσταντίνος, ΩΡΛ, τ. 12 • Παπαλάμπρου Δήμητρα, μικροβιολόγος – βιοπαθολόγος, τ. 4 • Παπαναγιώτου Παναγιώτης, ακτινολόγος, τ. 13, 14, 15, 16 • Παππά Αθανασία, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Αντιρευματικού Αγώνα, τ. 7, 15 • Πάππας Αθανάσιος, ουρολόγος, τ. 13 • Παταρίδου Ανατολή, ΩΡΛ, τ. 7, 11 • Πατρινός Γεώργιος, αν. καθηγητής Φαρμακευτικής, τ. 12 • Παττακός Στρατής, καρδιοχειρουργός, τ. 4 • Παυλίδης Αθανάσιος, δερματολόγος-αφροδισιολόγος, τ. 7, 15 • Παύλου Γιάννης, αν. διοικητής Νοσοκομείου Παίδων «Η Αγία Σοφία», τ. 9 • Πετράτος Δημήτριος, ορθοπαιδικός, τ. 8 • Πιλάλης Ελευθέριος, συνιδρυτής και Chief Technology Officer της e-NIOS τ. 10 • Πιπιλής Αθανάσιος, καρδιολόγος, τ. 4 • Πισσάκας Γιώργος, ακτινολόγος, τ. 6 • Πλαστήρας Άρης, χειρουργός ογκολόγος, τ. 5, 15 • Πλάτωνα Ηλιάνα, φοιτήτρια Πληροφορικής, τ. 13 • Πλουμίδης Αχιλλέας, ουρολόγος, τ. 1, 4, 6, 7, 10, 12, 13, 14, 16 • Πολίτου Μαρία, δερματολόγος – αφροδισιολόγος, τ. 9 • Πούλιας Ηρακλής, ουρολόγος, τ. 9, 14,

| ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΙ • Πράπας Σωτήρης, καρδιοχειρουργός, τ. 4 • Πυργάκης Βλάσης, καρδιολόγος, τ. 4, 15 • Ράπτη Ζωή, υφυπουργός Υγείας, τ. 7, 12, 13, • Ρέτσα Πένυ, Market Access & External Affairs Director AbbVie τ. 6 • Ρίχτερ Δημήτρης, καρδιολόγος, τ. 4 • Ρηγάτος Γεράσιμος, ιατρός – συγγραφέας, τ. 5, 6, 13, 14, 16 • Ρόκα Κλεονίκη, παιδίατρος, τ. 12 • Ρόκκας Κωνσταντίνος, ουρολόγος, τ. 14 • Σακάς Δαμιανός, καθηγητής Νευροχειρουργικής Πανεπιστημίου Αθηνών, τ. 8 • Σακοράφας Γεώργιος, γενικός χειρουργός, τ. 13, 14, 15, 16 • Σαλβάνος Παναγιώτης, οφθαλμίατρος, τ. 7, 12, 13 • Σαξώνη – Παπαγεωργίου Φωτεινή, παιδίατρος – αλλεργιολόγος, τ. 12 • Σαραφιανός Γρηγόρης, πρόεδρος Συνδέσμου Ιδιωτικών Κλινικών Ελλάδας, τ. 1 • Σαρδελή Χρυσάνθη, μαιευτήρας – γυναικολόγος, κλινική φαρμακολόγος, τ. 7 • Σαριδάκη – Ζώρα Ζένια, παθολόγος - ογκολόγος, τ. 7 • Σαρηγιάννης Δημοσθένης, καθηγητής Περιβαλλοντικής Μηχανικής ΑΠΘ, τ. 9 • Σαρρή – Δημητρακοπούλου Γαρυφαλλιά, βιοπαθολόγος, τ. 5 • Σίμου Έφη, αν. καθηγήτρια Επικοινωνίας και ΜMΕ στη Δημόσια Υγεία τ. 4 • Σηφάκης Γιάννης, διευθυντής Μάρκετινγκ ΕΘΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ, τ. 1, 2, 7, 13 • Σκληρός Ευστάθιος, παθολόγος, τ. 11 • Σκουτέρης Βασίλειος, οφθαλμίατρος, τ. 3 • Σμυρνιούδης Νικόλαος, καρδιολόγος, τ. 4 • Σπανού Ιωάννα, νευρολόγος, τ. 7 • Σπίνου Άννα, πρόεδρος Πανελληνίου Συλλόγου Κυστικής Ίνωσης, τ. 12

• Στάμου Χρήστος, δερματολόγος – αφροδισιολόγος, τ. 3 • Σταραντζής Κωνσταντίνος, ορθοπαιδικός, τ. 8, 10 • Στεργίου Ιωάννα, διαιτολόγος – διατροφολόγος, τ. 3 • Στεφανίδης Κωνσταντίνος, νεφρολόγος, τ. 12 • Σύλλας Κωνσταντίνος, μαιευτήρας-γυναικολόγος, τ. 9 • Συριοπούλου Βασιλική, ομ. καθηγήτρια Παιδιατρικής, τ. 12 • Σωτηρλή Στεφανία, νευρολόγος, τ. 7 • Σωτηροπούλου Λαμπρινή, πρόεδρος Πανελληνίου Συλλόγου Ασθενών με Νευροϊνωμάτωση «Ζωή με NF», τ. 12 • Ταβερναράκης Νεκτάριος, πρόεδρος του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας, τ. 10 • Τεντολούρης Νικόλαος, καθηγητής Παθολογίας, τ. 9 • Τερζόπουλος Αναστάσιος, φυσικοθεραπευτής, τ. 9, 10 • Τζίφα Αφροδίτη, καρδιολόγος, τ. 10 • Τζουρμπάκης Ματθαίος, ορθοπαιδικός, τ. 8 • Τριανταφυλλίδης Παντελής, ορθοπαιδικός, τ. 8 • Τριανταφυλλόπουλος Γιώργος, ορθοπαιδικός, τ. 6 • Τριανταφυλλόπουλος Δημήτρης, ορθοπαιδικός, τ. 8 • Τριάντη Βασιλική, ενδοκρινολόγος-διαβητολόγος, τ. 7 • Τρικαληνού Αικατερίνη, παθολόγος – διαβητολόγος, τ. 3 • Τροβάς Γιώργος, ενδοκρινολόγος, τ. 14, 15 • Τσαρούχας Ιωάννης, ορθοπαιδικός, τ. 8 • Τσέτη Ιουλία, διευθύνουσα σύμβουλος ΟΦΕΤ, τ. 13 • Τσιλιμιγκάκης Νικόλαος, ορθοπαιδικός, τ. 8 • Τσίτσικα Άρτεμις, αν. καθηγήτρια Παιδιατρικής Εφηβικής Ιατρικής, τ. 7, 13, 14 • Τσοβόλας Κωνσταντίνος, καρδιολόγος, τ. 16 • Τσούκας Φώτης, ορθοπαιδικός, τ. 8

• Τσουτσάνης Αθανάσιος, ορθοπαιδικός, τ. 3, 8 • Τούντας Γιάννης, ομ. καθηγητής Ιατρικής, τ. 13 • Τουρμούζης Κωνσταντίνος, οφθαλμίατρος, τ. 9 • Υφαντόπουλος Γιάννης, καθηγητής, ακαδημαϊκός συντονιστής University of Athens MBA, πρόεδρος ΙΠΟΚΕ, τ. 1, 2, 14 • Φανδρίδης Εμμανουήλ, ορθοπαιδικός, τ. 8, 14 • Φλιάτουρας Χρήστος, ουρολόγος, τ. 6, 16 • Φούκα Εύα, πνευμονολόγος, τ. 9 • Φουρλάνη Ελένη, παιδίατρος, τ. 12 • Φώτης Λάμπρος, παιδίατρος ρευματολόγος, τ. 12 • Χαμηλοθώρης Ιωάννης, νομικός, τ. 14 • Χανδρινός Αριστείδης, οπτικός – οπτομέτρης, τ. 9 • Χαρμανδάρη Ευαγγελία, καθηγήτρια Παιδιατρικής, τ. 12, 16 • Χατζηδημητρίου Άννα, ψυχολόγος, τ. 15 • Χειμώνας Μιχάλης, γενικός διευθυντής ΣΦΕΕ, τ. 2 • Χηνιάδης Χάρης, μαιευτήρας γυναικολόγος, τ. 7 • Χονδρέλης Γιάννης, διευθυντής Ιατρικού Τμήματος ΦΑΡΜΑΣΕΡΒΛΙΛΛΥ, τ. 14 • Χρισταράς Δημήτριος, επικεφαλής και συνιδρυτής της «Διεστία Συστήματα», τ. 10, • Χριστοπούλου Αθηνά, παθολόγος ογκολόγος, τ. 6, • Χρονοπούλου Γενοβέφα, βιοπαθολόγος, τ. 11 • Χρυσού Γιάννης, διαιτολόγοςδιατροφολόγος, τ. 16 • Χουλιάρα Έλενα, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος AstraZeneca Ελλάδας και Κύπρου, τ. 13 • Χουντή Αρετή, ορθοπαιδικός, τ.

12 • Ψυχάρης Παναγιώτης, πρόεδρος Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων Επιστημονικού Προσωπικού ΕΟΠΥΥ, τ. 11

| 153

Στο ΕΠΟΜΕΝΟ ΤΕΥΧΟΣ

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2024

ΜΕΓΆΛΟ ΑΦΙΈΡΩΜΑ

στην ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑ  Ειδήσεις για τη δημόσια και ιδιωτική Υγεία.  Επιπλέον αρθρογραφία για τις σπάνιες

παθήσεις και τις θεραπείες τους! Αποκτήστε το έντυπο περιοδικό και κρατήστε το ή διαβάστε ΙΝΤΕΡΝΕΤΙΚΑ όσα σας ενδιαφέρουν στο nextdeal.gr Φιλελλήνων 3, 10557, Σύνταγμα, Αθήνα

press@spiroueditions.gr nextdeal.gr healthng.gr

Προστάτευσε εσένα και τις στιγμές που αξίζουν.

Καθώς ο ιός SARS-CoV-2 συνεχίζει να απασχολεί την παγκόσμια κοινότητα και νέες παραλλαγές αναδύονται, ο αναμνηστικός εμβολιασμός σύμφωνα με τις επίσημες συστάσεις έναντι της COVID-19 μπορεί να συμβάλει στην πρόληψη της σοβαρής νόσησης.

PP-UNP-GRC-0222-MAR23

Παραμένοντας προστατευμένος/η, μπορείς να μοιράζεσαι με αυτούς που είναι σημαντικοί για εσένα, όλες εκείνες τις στιγμές που θα θυμάσαι για μια ζωή. Ενημερώσου σήμερα για την πρόληψη της νόσου COVID-19 μέσω του εμβολιασμού από τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό σου!

Pfizer Ελλάς Α.Ε., Λ. Μεσογείων 243, Ν. Ψυχικό 15451, Αθήνα, Ελλάδα, Τηλ. Επικοινωνίας. 210-6785800, Αριθ. Γ.Ε.ΜΗ. 000242901000 Pfizer Ελλάς Α.Ε. (Cyprus Branch), Λ. Αθαλάσσας 26, 2ος όροφος Κτήριο Στεφανή, Λευκωσία 2018 , Κύπρος, Τηλ. Επικοινωνίας.: +357-22817690