dir. Gerçekten de yaratt›¤›m›z bu askeri paktlar, ne Güneydo¤u Asya’da nede Orta Do¤u’da arzulad›¤›m›z hedeflere ulaflamam›flt›r. Çünkü, bu paktlar baflar›ya ulaflmalar› için hayati önem tafl›yan baz› ülkeleri içlerine almaya muvaffak olamam›fllard›r. Bütün bunlarla, bu askeri organizasyonlar›n bizim için bir de¤eri olmad›¤›n›n, kurulmamas› gerekti¤ini söylemek istemiyorum. Ben bu paktlar› de¤il, onlar›n kurulmas›nda kullan›lan yol ve metotlar› elefltiriyorum. fiu meflhur “Standt Oil Tröstü için iyi olan ABD içinde iyidir” tekerlemesini burada tekrarlamak istemiyorum. Fakat yinede, gerek Ba¤dat Pakt›’n›n, gerekse SEATO ülkelerinin çok de¤erli kaynaklar›ndan bizim yeterince yararlanamad›¤›m›z gerçe¤ini gözden uzak tutamam. Ayr›ca, bu paktlar, bizim için hayati önem tafl›yan köprübafllar›n›n güvenli¤ini dahi garanti alt›na alamam›fllard›r. ‹kinci Dünya Savafl›’ndan sonraki Asya politikam›z›n baflar›s›zl›¤›; Rus yöneticilerinin, Hindistan, Burma ve Afganistan’a yapt›klar› ziyaretleri ve Sovyetler’in bu bölgelerde, büyük yat›r›mlar› kapsayan ekonomik iflbirli¤ine gösterdikleri büyük arzu ve teflebbüslerin ›fl›¤› alt›nda incelenecek olursa, çok daha aç›kl›k kazan›r. Bu güne dek maalesef etkili bir flekilde karfl› koymay› baflaramad›¤›m›z bu Rus ad›mlar›, bütün
Asya ülkelerinin gelece¤i bak›m›ndan genifl ölçüde ekonomik ve politik sonuçlar do¤urabilir. Bu yüzden biz mevcut askeri pakt› ve anlaflmalar› sa¤lamlaflt›rmak yan›nda, yenilerini de kurmak istersek -bu cins paktlar›n çeflitli ülkelerle olan iliflkilerimizde zorunlu ve uygun bir biçim oldu¤unu kabül etmek flart›yla- karfl›m›za ç›kan yeni duruma uygun davran›fl göstermekle ifle bafllamal›y›z. Bizim politikam›z hem “global”, yani dünyan›n bütün kara parçalar›n› kapsayan, hemde “total”olmal›d›r. Yani politik, askeri, ekonomik, psikolojik terbirleri ve özel metodlar› bir bütün içinde bir araya getirmelidir. Baflka bir deyiflle, yap›lacak fley, atlar›m›z›n hepsini bir tek arabaya koflmakt›r. Görüflü daha iyi ortaya koyabilmek için -yüzeysel de olsa- d›fl politikam›za ait kaç ilkenin, Avrupa ve Asya’da nas›l uyguland›¤›n› tahlil etmeye çal›flaca¤›m. Bilindi¤i gibi, Avrupa’da ekonomik yard›mla ifle bafllad›k. Marshall Plan› olmasayd›, NATO’nun kurulmas› mümkün olamazd›. Marshall plan›yla gerçekleflirilen fley, bask›n›n her çeflidinin kullan›ld›¤› koordine bir d›fl politikay› sa¤lamak oldu. Bu politikar ise, umdu¤umuz ve planlad›¤›m›z gibi sa¤lam bir askeri pakt›n kurulmas›na götürdü. Asya’daki çabalar›m›z daha az baflar›l› sonuçlar verdi.
Kanaatimce, bunun esas nedeni, tek fleyle aç›klanabilir. Kurulmas›n› arzu etti¤imiz ittifaklar için gerekli ekonomik haz›rl›klar›n önemini küçümsedi¤imiz bir dönemde, fliddet ve bask› anlay›fl› fazlas›yla göze batacak flekilde ortaya kondu. ‹ttifaklar›n aseki yönü çok sivrildi. Hayati önem tafl›yan ekonomik görüflün D›fliflleri Bakanl›¤›’nca küçümsenmesi, SEATO ve Ba¤dat Paktlar›’n›n kum üstüne infla edilmesine yol açt›. Bence bu kum çimento ile pekifltirilimelidir. “Bayra¤› ticaretin takip etmesi” bir Amerikan gelene¤idir. Bu ak›ll› gelene¤e ra¤men, biz bütün enerjimizi SEATO’nun askeri yönüne harcad›k. ABD’nin Çan-Kayfiek ile birlikte Komünsit Çin’e karfl› acaca¤› bir savafla, SEATO üyelerinin kat›laca¤›n› tasavvur etmek, hemen hemen imkans›zd›r. Bununla birlikte, D›fliflleri Bakanl›¤›’m›z böyle bir tasavvurun hesab› içindeydi. Kaç›n›lmazl›¤›n› sizin de flimdi bizzat kabül etti¤iniz ekonomik tedbirler düflüncesizce at›lan askeri ad›mlar yüzünden neticesiz kald›¤› bir gerçektir. Bu gerçe¤in, hükümet adamlar›m›z taraf›ndan gittikçe görülmesi beni memnun etmektedir. E¤er askeri paktlar›n ve kurulufllar›n yollar›, öncesinden ekonomik tedbirlerle döflenmemiflse at›lacak askeri ad›mlara itiraz edilmemesi gerekir. Say›n Baflkan›m, biliyorPART‹ZAN 37
45