Z. Rykiel: Szaleństwo czy metoda?
Uzasadnieniem dualizacji intelektualnego rynku pracy jest ideologia „robienia tego, co się kocha” (Tokumitsu 2014). Perwersja tej ideologii polega jednak na tym, że czyni ona „ogromne spustoszenie w obrębie zawodów, które rzekomo docenia” (tamże), co jest szczególnie widoczne w instytucjach naukowych. Na początku XXI wieku przeciętny doktorant w Stanach Zjednoczonych „mógł jeszcze zrezygnować z łatwych pieniędzy w sektorze finansowym lub prawniczym” (tamże), aby poświęcić się swej pasji naukowej. „Nagrodą za realizację tego wyższego powołania powinno być zatrudnienie na akademickim rynku pracy” (Tokumitsu 2014). Jednakże ponad 40% pracowników naukowych w uczelniach amerykańskich stanowią adiunkci, którzy „otrzymują niską wypłatę, nie mogą liczyć na świadczenia socjalne[…] ani bezpieczeństwo zatrudnienia” (tamże), nie mogą więc planować swej przyszłości w instytucji, w której pracują, często zaś nie mogą w ogóle planować swej przyszłości. Motywacje doktorantów decydujących się „wykonywać pracę wymagającą ogromnych kwalifikacji za skrajnie niską płacę” (Tokumitsu 2014), różnią się jednak od motywacji dilerów narkotyków. Główna różnica polega na silnie zinternalizowanym przekonaniu, że „badania akademickie powinny być prowadzone z czystego umiłowania mądrości, a wynagrodzenie za tego rodzaju pracę pozostaje jedynie dodatkiem, jeśli w ogóle występuje” (tamże). Piszący te słowa, przedstawiając swoje hobby, ujął to następująco: „miałem to szczęście, że większość swych pasji udawało mi się realizować w pracy zawodowej i jeszcze niekiedy mi za to trochę płacono” (Rykiel, b.d.). Warto jednak zwrócić uwagę na fakt, iż „wiara w to, że dzięki naszej pracy uzyskujemy jakieś niematerialne korzyści i to, że jesteśmy przywiązani do swojego zawodu znacznie bardziej[…] niż bylibyśmy przywiązani do ‘zwykłej’ pracy, czyni nas wręcz idealnymi pracownikami w warunkach, w których chodzi o wydobycie maksymalnej wartości najniższym kosztem” (Brouillette 2013). Dualizacja rynku pracy intelektualnej umacnia podział na „swoich” (insiders), którzy mają zapewnione bezpieczne, stałe zatrudnienie, i „obcych” (outsiders) prekariuszy, zatrudnianych na podstawie umów czasowych (Afonso 2013). Istotnym strukturalnym czynnikiem dualnego rynku pracy intelektualnej jest masowa produkcja doktoratów w krajach OECD w latach 2000-2009, w którym to procesie Polska 29