Rechar Jmara 18

‫خاوەنی ئیمتیاز‪ :‬دەشنێ نەریمان‬ ‫ســـەرنـــووســـەر‪ :‬ســــادق عــەزیــز‬ ‫نرخ‪٠( :‬‬ ‫‪ )٥٠‬دینار ‪ -‬نرخی هاوپشتی‪ )٢٠٠٠( :‬دینار‬

‫ژمارە‪ )١٨( :‬شەمە ‪)٢٠٢١/٩/٢٥( -‬‬

‫ڕۆژنامەیەکی سیاسیی جەماوەریی‪ -‬کرێکاریی سۆسیالیستییە‬

‫(هەموو ناوەڕاستی مانگێک دەردەچێت)‬

‫دەنگەکانمان لە سندوقەکاندا ناخنکێنین‪ ،‬ئازادیان دەکەین!‬

‫هەڵبژاردنە پەرلەمانییەکان و‬ ‫شێوازەکانی دەسەاڵتی سیاسی‬

‫ژمارەى تایبەت بە هەڵبژاردن‬

‫سەروتار‬

‫سادق عزیز‬

‫هــەرزوو بەئومێــدی بردنەوەی کورســییەکانی ئەنجومەنی‬ ‫نوێنــەران لــە ســایەی هەڵبژاردنــە تەشــریعییەکانی‬ ‫پەرلەمانــی پێنجــەم‪ ،‬کــە بریــار وایــە لــە ‪١٠‬ی ئۆکتۆبــەری‬ ‫مانگــی داهاتــوودا بەڕێوەبچێــت‪ ،‬بەربژێــرەکان دەســتیان‬ ‫بــە هەڵمەتەکانــى هەڵبــژاردن کــرد‪ .‬بەدڵنییا‌یــەوە هــەم بــۆ‬ ‫بەربژێــرە ســەربەخۆکان و هــەم بــۆ هەڵبژێردراوەکانــی‬ ‫حــزب و کوتلــە سیاســییەکانیش بــێ بەالڕێدابردنــی‬ ‫کرێــکاران و جەمــاوەری خەڵــک و فریودانیــان لــە‬ ‫ڕێــگای باڵوکردنــەوەی بەڵێنــی درۆزنانــە بــە ئەنجامدانــی‬ ‫چاکســازیی و چەنــد دەســتکەوتی تــر‪ ،‬هــەروا ســانا نییــە‬ ‫کورســییەکانی پەرلەمــان بەدەســت بخــەن‪ .‬ســەرباری‬ ‫ئــەوەی دوایــن کەمپەینەکانــی هەڵبــژاردن چەنــد خەســلەت‬ ‫و جیاوازیــی سیاســی گاڵتەجاڕانــەی لــە شــێوازی‬ ‫کەمپەینــی هەڵبژاردنــی بەربژێرەکانــدا بەخــۆوە دیــوە‪،‬‬ ‫کــە پرۆســەی سیاســی لــە عێــراق لــە هــەر دانەیەکــی‬ ‫تــر جیــا ئەکاتــەوە‪ ،‬لــە چەشــنی فرۆشــتنی کارتەکانــی‬ ‫دەنگدانــی تایبــەت بــە بەژێــرەکان‪ ،‬و دەمچەورکردنــی‬ ‫چاودێرانــی ســندوقەکان بــە پارەوپۆســت و دامەزرانــدن‪،‬‬ ‫تــا ئــەو جێیــەی نرخــی هــەر کارتێكــی هەڵبــژاردن گەیشــتە‬ ‫زیاتــر لــە نیــوەی مووچــەی مانگانــەی کرێــکاران و‬ ‫کارمەنــدان‪ ،‬یــان هەڵکشــانی تێچوونەکانــی هەڵبــژاردن تــا‬ ‫ڕاددەی ســەدان هــەزار دۆالر و لــە هەندێکــی ناوچەشــدا تــا‬ ‫ڕاددەی نیــو ملیــۆن دۆالر‪ ،‬ئەمــە بــە دڵنیایــی و وتــەی چەنــد‬ ‫هەڵبژێــردراوی پێشــووی خولەکانــی تــر‪ ،‬تەنانــەت ڕاددەی‬ ‫گاڵتەجــاڕی بــە پێداویســتیی‌یە ســەرەتاییەکانی خەڵــک لــە‬ ‫ئــاو‪ ،‬کارەبــا و خزمەتگــوزاری تەندروســتی و گشــتییەکان‬ ‫گەیشــتە بانگەشــەی فرۆشــتنی محاویلەکانــی وزەی کارەبــا‬ ‫لــە پێناودەستخســتنی دەنگــی زیاتــر‪.‬‬ ‫پرۆســەی هەڵبــژاردن و پاشــهاتە ناشایســتە و تاڵەکانــی‬ ‫لــە مانــەوەی سروشــتی قۆرخکاریــی و بااڵدەســتیی کوتلــە‬ ‫سیاســییەکان‪ ،‬سیســتمی پشکپشــکێنە‪ ،‬و دابەشــکردنە‬ ‫تایفی‌یانــەی دەســەاڵت‪ ،‬هیــوا و بــڕوای خەڵکــی بــە‬ ‫ئەنجامدانــی ســادەترین ئاڵوگــۆڕ و چاکســازیی لــە ژیانــی‬ ‫سیاســی و کۆمەاڵیەتــی و ئابــوری تەنانــەت یەکجــار بچــوک‬ ‫و ڕووکەشــانەش بێــت‪ ،‬هێناوەتــە ئاســتی نەبــوون‪ .‬تەنانــەت‬ ‫هەلومــەرج گەیشــتووەتە ئــەو ڕاددەیــەی چاومــان بــە دوو‬ ‫بەرژێــری کوتلــە سیاســییەکانی کــەوت خۆیــان باوەڕیــان بــە‬

‫چاکســازیی لــە ڕێــگای ئەنجامدانــی هەڵبژاردنــی پەرلەمانیــی‬ ‫لەدەســتداوە‪ ،‬هــەروەک بــە وتــەی یەکێــک لــە بەربژێــرەکان‪:‬‬ ‫«ســەرجەم گەالنــی عێــراق هیــچ بەرژەندەییەکیــان لــەم‬ ‫شــێوازە دیموکراســی‌یەدا نییــە»!‬ ‫بەشــێوەیەکی گشــتی کەمپەینــە پەرلەمانییــەکان نــەک تەنهــا‬ ‫لەســەر ئاســتی نێوخۆیــی بەڵکــو لــە ئاســتی جیهانیشــدا بــێ‬ ‫خــەوش و فریــودان و پێشــێلکردن بەڕێــوە ناچــن‪ .‬چــاو‬ ‫لــە هەڵبژاردنەکانــی ئەمریــکا و ڕۆڵــی دەزگای هەواڵگــری‬ ‫ڕووســیا بکــەن‪ ،‬یــان هەڵبژاردنەکانی بەریتانیا و بانگەشــەی‬ ‫درۆزنانــەی بەشــداری زۆرینــە و تۆمەتبارکردنــی هەندێــک‬ ‫لــە الیەنــە سیاســی‌یەکان بــە پێشــێلکردنە یاســایی‌یەکانی‬ ‫هەڵبــژاردن و فێڵکــردن‪ ،‬یــان لــە دوایــن هەڵبژرادنەکانــی‬ ‫مەغریــب و تونــس و نمونەکانــی تــری ڕیاکاریــی‬ ‫دیموکراســی و پارێزراویــی مافەکانــی تــاک لــە ســایەی‬ ‫ڕژێمــی کۆمەاڵیەتیــی بااڵدەســتدا‪.‬‬ ‫لــە الیەکــی تــرەوە‪ ،‬بــەر ئــەو ڕاســتی‌یە ئەکەویــن کــە‬ ‫زۆربــەی هەڵبژاردنــە پەرلەمانییــەکان لــە واڵتانــی جیهانــدا‬ ‫بەڕێــوە ئەچــن‪ ،‬بــە هەمــوو فریــودان و فێڵێــک‪ ،‬ژمــارەی‬

‫بەشــداربووەکان ناگاتــە ئــەو ڕێــژە دیاریکــراوەش کــە‬ ‫دەســەاڵتداران و حزبــە سیاسـی‌یەکانی خۆیــان و شــێوازی‬ ‫دیموکراســیی بۆرژوازییان پێوە هەڵئەکێشــن‪ ،‬خۆهەڵکێشــان‬ ‫بــە ئــەو دیموکراســی‌یە پــڕ لــە خەوشــەی کــە دەوڵەتانــی‬ ‫ســەرمایەداری و الیەنگرانــی بــازاڕی ئــازاد و دیموکراســی‬ ‫و دادپــەروەری بانگەشــەی بــۆ ئەکــەن‪ .‬ئەمــە ســەرباری‬ ‫ئــەوەی لــە زۆربــەی هەڵبژاردنەکانــی ئاســتی جیهانیشــدا‬ ‫ڕێــژەی حــزب و هێــزە سیاســییە ســەرکەوتووەکان لــە‬ ‫باشــترین حاڵەتەکانــدا و گــەر بەختیــش یاوەریــان بێــت‪،‬‬ ‫ناگاتــە نیــوەی دەنگــی ئەوانــەى کــە مافــی دەنگدانیــان هەیــە‪،‬‬ ‫هــەروەک لــە ڕابردووشــدا چاومــان لێکــردووە زۆرینــەی‬ ‫حزبــە سیاسـی‌یە ســەرکەوتووەکان‪ ،‬بــە گشــتی ئــەو ڕێــژە‬ ‫یاسایی‌یەشــیان نییــە کــە بــاوەڕی بــە دەنگــی زۆرینــە لــە‬ ‫بەڕێوەبردنــی کۆمەڵــگا و قســەکردن بــە نــاوی خەڵــک و‬ ‫بەشــداریکردن لــە بەڕێوەبردنــی کۆمەڵــگادا هەیــە‪.‬‬ ‫هەربۆیــە لــە ڕوانگــەی مەنتقــی سیاســی و کۆمەاڵیەتییــەوە‪،‬‬ ‫ڕژێمــی پەرلەمانــی و پرۆســەی هەڵبــژاردن لــە بنەڕەتــدا‬ ‫نــەک هــەر پرۆســە و ڕژێمیکــی بــۆ ل ‪٤‬‬

‫ڕۆژنامەیەکی سیاسیی جەماوەریی‪ -‬کرێکاریی سۆسیالیستییە‬

‫‪2‬‬

‫ئەزموونی کرێکاری‬

‫ژمارە‪ )١٨( :‬شەمە ‪)٢٠٢١/٩/٢٥( -‬‬

‫گۆشەیەک لە ناڕەزایەتی و خەباتی ڕۆژانە و نەپساوەی چینی کرێکار لە جیهاندا‬ ‫ئامادەکردنى‪ :‬کامەران ئەحمەد‬ ‫هــەزاران کرێــکاری تەندروســتی لــە پۆڵەنــدا دژ بــە کەمیــی کــرێ و هەلومەرجــی‬ ‫ســەختی کارکــردن مانیــان گرت‬ ‫ڕۆژی شــەممە ‪١١‬ی ســێپتەمبەری ‪ ،٢٠٢١‬هــەزاران کرێــکار و‬ ‫کارمەنــدی تەندروســتی گردبوونــەوە و خۆپیشــاندانیان ســازدا‪.‬‬ ‫ســەرباری ناڕەزایەتــی دژ بــە هەلومەرجــى ســەختی کارکــردن و‬ ‫کەمیــی کــرێ‪ ،‬ڕەخنــەی توندیــان ئاراســتەی حکومەتــی وارشــۆ کــرد‬ ‫کــە بێتوانــا بــووە لــە وەاڵمدانــەوە بــە پێداویســتییەکانی تەندروســتیی‬ ‫خەڵک لە کاتی پەتاکەدا‪ .‬ســەرەتا ســەرجەم کرێکاران و کارمەندانی‬ ‫تەندروســتی بــۆ ڕێزگرتــن لــە گیــان لەدەســتدانی ‪ ٥٠٠‬دکتــۆر کــە‬ ‫لــە کاتــی پەتاکــەدا دەقیقەیــەک لــە بــەردەم کۆشــکی ســەرۆکایەتی‬ ‫ڕاوەســتان و دواتــر بــە ڕێپێــوان بــە شــەقامەکانی وارشــۆدا بــە‬ ‫پــاکارد و وتنــەوەی چەندیــن دروشــم داخوازییەکانــی کرێکارانــی‬ ‫ئــەم کەرتەیــان خســتە ڕوو‪ .‬ئــەم ناڕەزایەتییانــە پــاش ئــەوە هــات‬ ‫کــە گفتوگۆکانــی نێــوان نوێنەرانــی کرێــکاران و حکومــەت لــە ڕۆژی‬ ‫هەینــی هــات‪ ،‬نەگەیشــتنە هیــچ دەرئەنجامێکــی‪ .‬خۆپیشــاندەران‬ ‫پێیانوایــە لەگــەڵ هەڵکشــانی ژمــارەی توشــبووان بــە پەتــای‬ ‫ڤایرۆســی کۆرۆنــا پرۆســەی کوتانــی هاواڵتیــان بــە خــاوی ئەچێتــە‬ ‫پێــش کــە تــا ئێســتا ‪59%‬ی هاواڵتیانــی پۆڵەنــدا کوتــراون‪ .‬شــایانی‬ ‫باســە ماوەیەکــە ناڕەزایەتییــە کرێکارییەکانــی کەرتــی تەندروســتی‬ ‫لــە ئەوروپــا و بەتایبــەت لــە دانیمــارک‪ ،‬ئیتالیــا‪ ،‬فەڕەنســا‪ ،‬هەنگاریــا‪،‬‬ ‫یۆنــان شــەپۆل ئــەدات‪.‬‬

‫لێکهەڵپژانی خۆپیشاندەرانی دژ بە کوتانی ئیجباری لەگەڵ پۆلیسی یۆنان‬ ‫ڕۆژی شــەممە ‪١١‬ی ســێپتەمبەری ‪ ،٢٠٢١‬بــۆ چەندەمیــن جــار‬ ‫خۆپیشــاندانی هــەزاران کــەس لــە ئەســینای پایتەخــت دژ بــە کوتانــی‬ ‫ئیجبــاری و ڕێکارەکانــی حکومــەت لــە پەیوەنــد بــە ڕێگریکــردن لــە‬ ‫تەشــەنەی زیاتــری پەتاکــە‪ ،‬بەڕێوەجــوو‪ .‬مــاوەی چەندیــن هەفتەیــە لــە‬ ‫مانگــی تەمــووزەوە ســەدان خەڵکــی نــاڕازی لە ڕۆژانی پشــووی هەفتە‬ ‫دێنــە ســەر شــەقامەکانی پایتەخــت و لــە کاتــی ڕێپێوانەکانیانــدا لەالیەن‬ ‫دەزگاکانــی پۆلیســەوە بــە مەبەســتی باڵوەپێکــردن و دەســتگیرکردنی‬ ‫چاالکوانانــی ئــەو بزووتنەوەیــە پەالمــار ئەدرێــن‪ .‬ژمارەیەکــی زۆری‬ ‫خەڵــک لــە واڵتانــی جیهــان ئامــادە نیــن مــل بــە ڕێــکارە ئیجبارییەکانــی‬ ‫کوتــان بــدەن و پێیانوایــە‪« :‬بەڵــی بــۆ کوتــان بــەاڵم نــەک بــە ئیجبــاری‬ ‫و بەســتنەوەی بــە لەدەســتدانی پیشــە و کارەوە»‪ « ،‬الشــەی خــۆم‪،‬‬ ‫بــژاردەی خۆمــە»‪« ،‬نابێــت لەژێــر هیــچ بیانوویەکــدا ئــازادی بەرخورد‬ ‫کــردن لەگــەڵ الشــەی خــۆم بخرێتــە ژێــر پرســیارەوە»‪ .‬ڕۆژی ‪١١‬ی‬ ‫ســێپتەمبەر وەک دوایــن مۆڵــەت درابــوو بــە ‪ ٦‬هــەزار کارمەنــدی‬ ‫تەندروســتی لــە یۆنــان تــا لــە کارەکانیــان بــەردەوام بــن‪ ،‬ئەگەرنــا‬ ‫کارەکانیــان لەدەســت ئــەدەن‪ .‬بــەاڵم ئــەم بڕیــارە هــەروا ســادە نییــە و‬ ‫کەرتــی تەندروســتی کــە هــەر ئێســتا لــە قەیرانێکــی قوڵدایــە لــە یۆنــان‪،‬‬ ‫و ژیانــی کۆمەڵــگا ئەخاتــە بــەردەم مەترســییەکی یەکجــار گــەورە‪.‬‬ ‫بــە پـێ‌ی دوایــن ئامــارەکان تاکــو ئێســتا نزیــک بــە ‪ ٦‬ملیــۆن هاواڵتــی‬ ‫کوتــراون‪ ،‬و ‪%٥٩‬یــش ژەمــی یەکەمــی ڤاکیســینەکەیان وەرگرتــووە‪.‬‬

‫پالنی کرێکارانی ویتابیکس بۆ مانگرتن لە کۆتایی سێپتەمبەر‬ ‫بڕیــار وایــە کــە کرێــکاران و کارمەندانــی کارگەکانــی ویتابیکــس‬ ‫(‪ )Weetabix‬کــە تایبەتمەنــدە بــە بەرهەمهێنانــی خواردەمەنییەکانــی‬ ‫بەیانیــان لەگــەڵ پســکیت و شــیرینیی لــە ‪٢٨‬ی ســێپتەمبەر بــۆ مــاوەی‬ ‫‪ ٤٨‬ســەعات دەســت بدەنــە مانگرتــن‪ .‬ئەمــە ســەرەتای پالنەکانــی‬ ‫یەکێتــی کرێکارانــە بــۆ بەڕێوەچووونــی زنجیرەیــەک مانگرتــن لــە‬ ‫کۆتایــی هەفتــە بــە درێژایــی وەرزی پاییــز‪ .‬ئــەم چاالکییانــە بــەدوای‬ ‫ناڕەزایەتــی کرێــکاران دژ بــە پالنــی بەڕێوەبەرایەتــی کارگــە بــۆ‬ ‫گۆڕینــی نۆبەتەکانــی کارکــردن دێــت کــە ئەبێتــە لەدەســتدانی النــی‬ ‫کــەم پێنــج هــەزار پــاوەن لــە ســاڵێکدا بــۆ هــەر کرێکارێــک‪.‬‬

‫پانتا بووەتە شارێکی گەورەى پڕ لە خۆڵ و خاشاک‬ ‫پــاش ڕێنەکەوتنــی کرێکارانــی پاککــەرەوە لەگــەڵ نوێنەرایەتــی‬ ‫کۆمپانیــا (‪ )PMC‬لەســەر مووچــە و هەلومەرجــی کارکــردن لــە‬ ‫شــاری پانتــای هیندســتان کرێکارانــی پاککــەرەوە مــاوەی هەفتەیەکــە‬ ‫دەســتیان داوەتــە مانگرتــن‪ .‬ئــەم شــارە مێژوویی‌یــە کــە زیــاد لــە‬ ‫دوو ملیــۆن تیایــدا نیشــتەجێ‌یە‪ ،‬ڕۆژانــە ‪ ١٤٠٠-١٢٠٠‬تــۆن خــۆڵ و‬ ‫خاشــاکی هەیــە و لــە درێــژەی مانگرتنــی ‪ ٤٠٠‬کرێــکاری پاککــەرەوە‬ ‫بووەتــە شــارێکی گــەورەی پــڕ لــە زبــڵ و بۆنــی قێزەونــی خاشــاک‬ ‫کووچــە و کــۆاڵن و شــەقامەکانی هەمــوو شــاریان تەنیــوە‪ .‬شــەڕی‬ ‫کرێــکاران لەســەر مووچــەی یەکســان بــۆ کاری یەکســان‪ ،‬مافەکانــی‬ ‫دەرماڵــەی مەترســی و خانەنشــینی‌یە‪.‬‬

‫کرێکارانــی خزمەتگــوزاری بارکــردن و گەیانــدن لــە ســتارترەک (‪)StarTrack‬‬ ‫دەنگیــان بــە «بەڵــێ» دا‬ ‫یەکێتــی کرێکارانــی گواســتنەوە لــە ئوســترالیا ڕایگەیانــد کــە لــە‬ ‫ڕاپرســی مانگرتنــدا ‪%٩٠‬ی کرێــکاران لــە پێنــاو دابینکردنــی‬ ‫ژینگەیەکــی گونجــاوی کارکــردن و پــڕ لــە ســەالمەتی زیاتــر دەنگیــان‬ ‫بــە «بەڵــێ» داوە‪ .‬لــە کاتێکــدا قەبــارەی دامەزراندنــی دەرەکــی‬ ‫لــە خــوارووی ئوســترالیا هەڵکشــاوە بــۆ ‪ ،%٧٠‬لــە کوینزالنــد و‬ ‫کانبێــراش بــۆ ‪ %٥٠‬بــەاڵم لــە بەشــی ڕۆژائــاوا تەنهــا یــەک لــە کــۆی‬ ‫هەشــت کرێــکار کاروبارەکانــی بارکردنــی ئاســمانی پــێ ســپێردراوە‪.‬‬ ‫مایــکڵ کەیــن ســکرتێری یەکێتــی کرێکارانــی گواســتنەوە ڕایگەیانــد‪»:‬‬ ‫هیــچ بژاردەیەکــی تــر نەماوەتــەوە جگــە لــە شــەڕکردن و خەبــات‬

‫حکومەتی خۆجێی لە پونجاب ملی دا بە زیادکردنی مووچە بە بڕی ‪%٣٠‬‬ ‫پــاش پێنــج ڕۆژ لــە مانگرتنــی سەرتاســەریی شــوفێرانىی پاســەکانی‬ ‫هێڵــی کەرتــی گشــتی لــە پونجابــی هیندســتان بــۆ زیادکردنــی کــرێ‬ ‫ســەرئەنجام لــە ڕۆژی ‪١٣‬ی ســێپتەمبەری ‪ ٢٠٢١‬حکومەتــی خۆجێــی‬ ‫پەیمانــی بــە زیادکردنــی مووچــە بــە بــڕی ‪ %٣٠‬لەگــەڵ ‪ %٥‬ی بــڕی‬ ‫زیادکردنــی ســااڵنە دا و بــەو پێیــەش کرێــکاران و یەکێتــی کرێکارانی‬ ‫هێڵــی گواســتنەوە بڕیــاری شــکاندنی مانگرتنەکانیــان دا و ئەچنــەوە‬ ‫ســەر کارەکانیــان‪ .‬لــە داخوازییەکانــی کرێکارانــدا هێشــتا گفتوگــۆکان‬ ‫لەســەر دامەزراندنــی هەشــت هــەزار کرێــکاری گرێبەســت‪ ،‬کڕینــی‬ ‫پاســی نــوێ لەبــەر ســەالمەتی هاتووچــۆ بــەردەوام ئەبــن‪.‬‬

‫لەســەر دەســتگرتن بــە پیشــەکان و مافــە کرێکارییەکانــەوە»‬

‫هەزاران کرێکاری بیناسازی لە واشنتۆن دەست ئەدەنە مانگرتن‬ ‫بڕیــار وایــە ڕۆژی ‪٥‬شــەممە ‪١٦‬ی ســێپتەمبەری ‪ ٢٠٢١‬هــەزاران‬ ‫کرێــکاری بیناســازیی لــە واشــنتۆن دەســت بدەنــە مانگرتــن پــاش‬ ‫ئــەوەی یەکێتــی کرێکارانــی دارتاشــەکانی نۆرثوێســت ڕایگەیانــد کــە‬ ‫هیــچ بەرەوپێشــچوونێک لــە دانیشــتنەکانی نوێنەرانــی کرێــکاران و‬ ‫کۆمەڵــەی بەڵێنــدەرە گشــتییەکان نەگەیشــتووەتە هیــچ ئەنجامێــک‪.‬‬ ‫ئێمــە ناســاغ و ماندوویــن! مانگرتنــی کرێکارانــی چێشــتخانەکان لــە‬ ‫فڕۆکەخانــەی فۆنیکــس‬ ‫لــە ڕۆژی ‪ ٤‬شــەممە ‪١٥‬ی ســێپتەمبەر دژ بــە هەلومەرجــی ســەختی‬ ‫کارکــردن‪ ،‬و نەبوونــی کرێــکاری پێویســت و تــەواو و زیادبوونــی‬ ‫ڕیزبەســتنەکانی خەڵــک لەبــەردەم چێشــتخانەکانی نێــو فڕۆکەخانــەی‬ ‫نێــو دەوڵەتــی فۆنیکــس‪ ،‬کرێکارانــی کۆمپانیــای ‪ HMS Host‬کــە‬ ‫یەکێکــە لــەو دوو کۆمپانیایانــەی بەڕێوەبــەری چێشــتخانەکانی نێــو‬ ‫فڕۆکەخانــەکان ئەکــەن دەســتیان دایــە نارەزایەتــی و مانگرتــن‪.‬‬

‫ناڕەزایەتییەکانی کرێکارانی فرۆشگاکان لە ئەڵمانیا شەپۆل ئەدات‬ ‫لەپێنــاو بردنــە ســەری مووچــە بــە رێــژەی ‪ 4.5%‬و‬ ‫پێشکەشــکردنی خەاڵتــی مانگانــەی ‪ ٤٥‬یــورۆ و دابینکردنــی‬ ‫خەرجییەکانــی کاتــی ڕاهێنــان‪ ،‬و جێگیرکردنــی النــی کەمــی‬ ‫بــە ‪ 12.50‬یــورۆ بــۆ هــەر ســەعاتێک لەکاتــی خانەنشــینیدا‪،‬‬ ‫کرێکارانــی چەندیــن کۆمپانیــا و فرۆشــگای وەک (‪IKEA,‬‬ ‫‪Rewe, Kaufland, Galeria Karstadt Kaufhof,‬‬ ‫‪ Edeka, Thalia, Cos, H&M‬و ‪ )Primark‬لــە شــارەکانی‬ ‫بەرلیــن و براندنبێرگــی ئەڵمانیــا لــە ڕۆژی دووشــەممە ‪١٣‬ی‬ ‫ســێپتەمبەر دەســتیان دایــە ناڕەزایەتــی و مانگرتــن‪ .‬بێــزاری‬ ‫و توڕەیــی بێئەنــدازەی کرێــکاران لــە بەرامبــەر جێگیربــوون‬ ‫وزیادنەکردنــی مووچەکانیانــە لــە کاتێکــدا هەڵئاوســان بەڕێــژەی‬ ‫‪ 3.8‬لــە خەرجییەکانــی ژیــان بــازی داوە‪ .‬خۆپیشــاندەرانی‬ ‫کرێــکار بــە ئامادەبوونــی چەنــد نوێنــەری یەکێتــی کرێکاریــی‬ ‫و پارتــی چــەپ لــە مەیدانــی ‪ Breitscheidplatz‬لــە بەرلیــن‬ ‫گردبوونــەوە‪ .‬خۆپیشــاندەران پێداگیرییــان لــەوە کــردەەوە‪:‬‬ ‫«خاوەنــکارەکان پێویســتە بەرپرســیارێتیی کۆمەاڵیەتــی زیاتــر‬ ‫بگرنــە ئەســتۆ و پێویســتە لــە وتووێژەکانــی داهاتــوودا لــە گــەڵ‬ ‫نوێنەرانــی کرێــکاران بــۆ زیادکردنــی مووچــە بگەنــە ئەنجــام‪».‬‬

‫لێرە یەکبگرن‬ ‫دەیــان کرێــکاری نــاڕازی بــە لەبەرکردنــی تیشــێری (‪UNITE‬‬ ‫‪( )Here‬لێــرە یەکبگــرن) بــە نێــو دەروازەکانــی فڕۆکەخانــەدا‬ ‫ڕێپێوانیــان کــرد و هاواریــان ئەکــرد (‪ HMS Host‬لــە مانگرتندایــە)‬ ‫‪ .‬ئــەم ناڕەزایەتییانــە درێــژەی مانگرتنەکانــی ‪١١‬ی ســێپتەمبەرە‪.‬‬

‫ژمارە‪ )١٨( :‬شەمە ‪)٢٠٢١/٩/٢٥( -‬‬

‫جیهانی‬

‫‪3‬‬

‫ڕۆژنامەیەکی سیاسیی جەماوەریی‪ -‬کرێکاریی سۆسیالیستییە‬

‫هەڵبژاردنێک بوونی نیە‪ ،‬مەگەر سەکۆیەک بێت بۆ‬ ‫ڕسواکردنی پڕۆسەی هەڵبژاردنی عێراق و کوردستان!‬

‫کامل ئەحمەد‬ ‫لــە ئاســتی جیهانــدا دەهۆڵێکــی زۆر دەکوترێــت بــۆ بــە‬ ‫پیرۆزکردنــی هەڵبژاردنــە پەرلەمانییــەکان و پڕۆســەی‬ ‫هەڵبــژاردن وەک یەکێــک لــە کۆڵەکەکانــی دیموکراســی و‬ ‫پارەوپولێکــی لــە ڕادەبــەدەری بــۆ تەرخاندەکرێــت‪ ،‬بــەاڵم‬ ‫بــە ڕۆشــنیش دەبینینیــن کــە ئــەم پڕۆســە دیموکراتییــە‬ ‫لــە نــاو زۆرینــەی خەڵــک و چینــی پرۆلیتاریــادا ڕۆژ‬ ‫لــە دوای ڕۆژ متمانــەی خــۆی زیاتــر لــە دەســتدەدات و‬ ‫ڕادەی بەشــداربووان لــەم گەمــە درۆیینەیــەی بورژوازیــدا‪،‬‬ ‫بــۆ دەستاودەســتپێکردنی دەســەاڵت لــە نێــوان خۆیانــدا‬ ‫و بــۆ پاراســتنی بەرژوەندییــە چینایەتییەکانیــان‪ ،‬دێتــە‬ ‫خــوارەوە‪ .‬ئامارەکانــی ڕێــژەی کەمیــی بەشــداربووان و‬ ‫بــێ ئومێدیــی خەڵــک لــە هەڵبژاردنــەکان لــە زاری میدیــا و‬ ‫ســەرانی بــورژوازی خۆیانــەوە و هەڵڕشــتنی فرمێســکی‬ ‫تیمســاحیانە بــۆ ئــەم پڕۆســە جوانــەی دیموکراســی و‬ ‫بەرەوهەڵدێــر چوونــی‪ ،‬وێــردی ســەرزمانیانە و هەمــووان‬ ‫لــە هەوڵــی ئــەوەدان کــە بیهێڵنــەوە‪ .‬ئەمــە بەجیــا لــەوەی کــە‬ ‫ئەگــەر هەڵبژاردنێــک بوونــی هەبووایــە ئــەوا هەمــوو ئــەم‬ ‫زوڕناژەنانــەی بــۆرژوازی و هەمــوو دەزگا ســەرکوتگەر‬ ‫و داپڵۆســێنەرەکانیان دەکەوتنــە گیانــی خەڵــک بــۆ ئــەوەی‬ ‫هەڵبــژاردن نەکــەن‪ .‬بــەاڵم تــا ئــەو کاتــەی کــە هەڵبــژاردن‬ ‫لــە نێــوان هێــزە بورژوازییەکاندایــە و هەموویــان لەســەر‬ ‫هێشــتنەوە و پاراســتنی بەرژەوەندیەکانــی ســەرمایە‬ ‫کۆکــن‪ ،‬هانــی خەڵــک دەدەن بــۆ بەشــداریکردن لــە پێنــاو‬ ‫درێــژەدان بــە سیســتمە چینایەتییەکــەی خۆیــان و کەڵەکــەی‬ ‫زیاتــری ســەرمایە لــە ڕێــگای بەکارهێنانــی ئــەم دەزگایــەوە‪.‬‬ ‫ئەگــەر نــا‪ ،‬دیموکراســی و هەڵبژاردنــی پەرلەمانیــش وەک‬ ‫ئەلگۆیــەک تواناییەکانــی خــۆی لــە دەســتداوە بــۆ گێلکردنــی‬ ‫پڕۆلیتاریــا و ئەمــە بــە ڕۆشــنی لــە النکــەی دیموکراسیشــدا‪،‬‬ ‫لــە خۆرئــاوادا‪ ،‬دەبینیــن‪ .‬هەڵبــژاردن لــە عێــراق خەڵکەکــەی‬ ‫توشــی بــێ ئومێــدی کــردووە و دیموکراسیشــی کردۆتــە‬ ‫دیــاردە و پڕۆســەیەکی گاڵتەجاڕانــە‪.‬‬ ‫خاڵێکــی ســەرەکی و پایەیــی تــر ئەوەیــە کــە ئــەم هەڵبژاردنــە‬ ‫پێشــوەختەی عێــراق دەبێــت وەک بەشــێک لــە ملمالنێــی‬ ‫نێــوان هێــزە جیهانــی و ناوچەیــی و ناوخۆییــەکان‬ ‫چاویلێبکرێــت‪ .‬ئــەم پڕۆســەی هەڵبژاردنــە و بڕیــاردان‬ ‫لەســەر بەڕێوەچوونــی پێشــوەختی پێودانگــی هاوســەنگیی‬ ‫هێــزی نێــوان ئەمریــکا و ئێرانــە و بــۆ لێــدان و بەهێزکردنــی‬ ‫الینەگرانــی خۆیانــە لــەم پرۆســەیەدا‪ .‬ئــەم بڕیارە ڕاســتەوخۆ‬ ‫بڕیارێکــی ئەمریکــی بــوو‪ ،‬هەروەهــا هەوڵێکــە بــۆ ئــەوەی‬

‫حکومەتەکــەی کازمــی لەســەر پێــی خــۆی ڕابگرێــت‪ .‬ئاڕاســتە‬ ‫و سیاســەتێک کــە لــە پشــتیەوەیەتی بریتــی یــە لــە الوزاکردن‬ ‫و کەمکردنــەوەی پێگــەی هەمــوو ئــەو هێــز و گــرووپ و‬ ‫حزبانــەی کــە ســەر بــە میحــوەری ئێرانــن لــە نێــو خــودی‬ ‫پەرلەمــان و کــۆی پڕۆســەی یاســادانانی عێراقــدا‪ .‬ئەمریــکا‬ ‫لــە ڕێــگای ئــەو هێزانــەوە کــە نوێنەرایەتــی دەکــەن ئــەم‬ ‫پڕۆســەیەی بەڕێخســت‪ ،‬گوایــە هەڵبژاردنــی پێشــوەختە‬ ‫خواســتی ناڕەزایەتــی و ڕاپەریەنەکانــی ئۆکتۆبــەرە‪ .‬هــەر‬ ‫بۆیــە لــەم گەمەیــەدا هەندێــک لــە هێزەکانــی نــاو خــودی‬ ‫پڕۆســەی دەســەاڵتداری و یاســادانانی عێراقــی کــە‬ ‫ســەدرە هەڕەشــەی بەشــدارینەکردنی دەکــرد تــا بتوانێــت‬ ‫تــەرازووی ئــەم گەمەیــە بــە الی خۆیــدا هاوســەنگ بــکات‪.‬‬ ‫هاوکاتیــش ئێمــە شــاهیدی چەندیــن هاوپەیمانــی نــوێ و‬ ‫تووندبوونــەوەی ئــەم کێشــە ناوخۆییانەیــن بــە پێــی ئــەم‬ ‫ئاڕاســتە دژ بەیەکانــەی بــورژوازی لــە نێــوان نەیــاران و‬ ‫دۆســتەکانی دوێنێــدا و دابەشــبوونیان بەســەر ئــەم دوو‬ ‫ئاڕاســتە جیــاوازەدا‪ .‬ئــەوەی کــە ئەنجامــی هەڵبژاردنــەکان‬ ‫چــۆن دەبێــت و چ الیەنێکیــان بــراوەی ئەســڵی ئــەم گەمەیــە‬ ‫دەبــن‪ ،‬گریمانەیەکــی کــراوە و نەبڕاوەیــە و ئەگــەری گۆڕانــی‬ ‫تێدایــە لــەم هەلومەرجــەدا‪.‬‬ ‫ئەگــەر ســەرنجی پڕۆســەی بەڕێوەچوونــی هەڵبژاردنــی‬ ‫پێشــوەختەی عێــراق بدەیــن‪ ،‬جگــە لــەوەی لــەم ناوەرۆکــە‬ ‫بورژوازییــەش داتــەکاوە و ئــەم پرەنســیپە گشــتییەی‬ ‫هەڵبژاردنیــش نایگرێتــەوە‪ ،‬دەتوانیــن بــە ئاشــکرا بیبینیــن‬ ‫کــە شــتێک بــە نــاوی هەڵبژاردنــەوە لــە ئــارادا نییــە‪ .‬ئــەوەی‬ ‫هەیــە کۆمەڵێــک ئەحزابــی میلیشــیایی ئەندامــان و الیەنگــران‬ ‫و چەکــداران و مووچەخۆرەکانــی خۆیــان دەبەنــە بــەردەم‬ ‫ســندوقەکانی هەڵبــژاردن و لــەم کێبەڕکێیــەی نێــوان خۆیانــدا‬ ‫دەنگیــان لێوەردەگــرن‪ .‬ڕاگەیاندنــە ڕۆژنامەگەرییــەکان و‬ ‫دانپێدانانەکانــی ســەرانی ئەحزابــی میلیشــیایی بــوارژوازی‬ ‫لــە عێــراق و کوردســتان دا گەواهــی لەســەر ئــەم ڕاســتییە‬ ‫دەدەن‪ .‬ئــەوان هەریەکەیــان بــۆ تاوانبارکردنــی ئــەوی‬ ‫تریــان گەواهــی دەدەن کــە خەڵــک بــەزۆر دەبرێتــە بــەردەم‬ ‫ســندوقەکانی هەڵبــژاردن‪ ،‬هەڕەشــەی بڕینــی مووچــە و‬ ‫قووتــی مناڵەکانیــان لێدەکرێــت و لــە پێش هەڵبژاردنەکانیشــدا‬ ‫دەکەونــە بەخشــینەوەی پارەوپــول و تەخشــان و‬ ‫پەخشــانکردنی ســەروەت و داهاتــی کۆمەڵــگا لــەم پێنــاوەدا و‬ ‫هەڵکوتانــە ســەریەکتر و میلیتاریزەکردنــی فــەزای شــارەکان‬ ‫و باڵوکردنــەوەی تــرس و تۆقانــدن و تەســفیەی یەکتریــش‬ ‫یەکێکــی تــرە لــە پەردەکانــی ئــەم شــانۆیە‪.‬‬ ‫هەڵبژاردن و پەرلەمان و بۆ ل ‪٤‬‬

‫هەڵبژاردن‬

‫قۆناغی سازدانەوەی چەوساندنەوە‬ ‫ئیبراهیم عمر‬ ‫دوابــەدوای ڕامانێکــی زۆری پارتــە کــوردی و عێراقییــەکان بــۆ‬ ‫خۆکۆکردنــەوە و ســەرلەنوێ ســازدانەوەی دەســەاڵتدارێتی و‬ ‫دەوڵەتــی بۆرژوازیــی لــە عێــراق‪ ،‬هاتوهــاوار دەکــەن بــە نــاوى‬ ‫چاککردنــى گــوزەران و ژیانــى بەشــمەینەتى و چاکســازی و بەڵێنــی‬ ‫درۆزنانەیــان دەســتیپێکرد و گوێــی خەڵکــی خــوارەوەی کۆمەڵگــە‬ ‫پڕبــووە لــەو دروشــم و هوتافانــەى نوێنەرانــی بــۆرژواکان‪.‬‬ ‫خەڵکــی عێراقــی بێبــەری لــە ژیــان و تەنانــەت ســادەترین‬ ‫خزمەتگوزارییــە گشــتییەکان لــە چەنــد ســاڵی ڕابــردودا‪ ،‬شــەڕ و‬ ‫ملمالنێیەکــی بێوێنەیانکــرد بــۆ گۆڕینــی ژیــان و ڕزگاربــوون لــە‬ ‫ســتەم و چەوســانەوە‪ ،‬کــە دواتریــن ملمالنــێ و جەنگیــان بریتــى‬ ‫بــوو لــە ڕاپەڕینــی ئۆکتۆبــەر «االنتفاضــە اوکتوبــر» و دەرئەنجامــی‬ ‫ئــەو ڕاپەڕینــە جەماوەییــە بــووە هــۆکاری گۆڕینــی حکومەتەکــەی‬ ‫عبدالمهــدی و ڕاگەیاندنــی هەڵبژاردنــی پێشــوەختە‪ .‬ڕاپەڕینێــک کــە‬ ‫تاوەکــو ئێســتاش بەردەوامێتــی هەیــە لــە بیروهــۆش و کــرداری‬ ‫خەڵکــی عێراقــدا کــە تەنانــەت لــە هەرێمــی کوردســتاندا بــۆرژواکان‬ ‫و حکومەتــە هەرێمییەکــەی ترســیان لێنیشــتبوو کــە شۆڕشــی‬ ‫برســییەکان ئەمانیــش بســوتێێت‪.‬‬ ‫ڕاپەڕینــی ئۆکتۆبــەر کــە گەنجانــی بێــکار و بێدەرەتــان و بێبــەری‬ ‫لــە ژیانێکــی شایســتە‪ ،‬پێــی هەســتان‪ ،‬ئەوەیــان لــە بیــر نەچووەتــەوە‬ ‫کــە چــۆن بــۆرژواکان و دەوڵەتــە دڕندەکەیــان و پارتــە شــیعی و‬ ‫ســونییە بۆرژوازییــەکان لەکاتێکــدا دەســتیان بــرد بــۆ ئاڵوگۆڕکــردن‬ ‫لــە دەســەاڵت‪ ،‬لەبــەردەم هێرشــی گۆڕەپانەکانــی تەحریــری بەغــدا‬ ‫و ناســرییە و نەجــەف و کەربــەالی النکــەی کۆنەپەرســتاندا بــوون‪،‬‬ ‫و ڕیاکارانــە و فێڵبازانــە بانگەشــەی چاکســازییانکرد و لەوالشــەوە‬ ‫تیرۆرکــردن و تۆقانــدن و فڕاندنــی چاالکوانــان و ســەرنگومکردنیان‪،‬‬ ‫بــۆ کپکردنــەوە و ســڕینەوەی ڕاپەڕینــی ئۆکتۆبــەر بــەردەوام بــوو‪،‬‬ ‫وە جەمــاوەری بەتەنگهاتــوی سەرتاســەری عێــراق نــەک هەمــوو ئــەو‬ ‫ســەرکوت و تۆقانــدن و کوشــتن و وێرانکاریانــەی دەســەڵتدارانیان‬ ‫لەبیــر نەچووەتــەوە‪ ،‬بەڵکــو تــا ئێســتاش ڕاپەڕینــی ئۆکتۆبــەر و ئــەو‬ ‫ئاڵوگۆڕانــەی کــە ڕاپەڕینەکــە لــە جوڵــە چینایەتــی و جەماوەرییەکانــدا‬ ‫هێنایــە ئــاراوە‪ ،‬وەک نمونەیەکــی بــەرزی فیــداکاری بــۆ گۆڕینــی ژیــان‬ ‫بەردەوامــە و دڵێکــی زینــدووە و لــە لێــدان نەوەســتاوە و تائێســتاش‬ ‫ئــەو ماکانــەی کــە ڕاپەڕینــی ئۆکتۆبــەری پــێ هەڵگیرســا نــەک لــە‬ ‫ناونەچــوون‪ ،‬بەڵکــو بــە هێــز و ماتــە وزەی خۆیــەوە ماونەتــەوە‪.‬‬ ‫ئێســتاش لــە ســەروبەندی ئــەم هەڵبژاردنانــەی ئەنجومەنــی نوێنەرانی‬ ‫بۆرژوازیــی عێراقــدا‪ ،‬کــە هەڵبژاردنــی پێشــوەختەیە و جارێکیتــر لــە‬ ‫ژێــر فشــاری ڕاپەڕینــی ئۆکتبــەردا ئەنجــام ئەدرێــت‪ ،‬بــۆرژواکان‬ ‫و نوێنــەر و پارتەکانیــان بــە ئۆپۆزیســیۆن و دەســەاڵتدارەکانەوە‬ ‫داواکارن کــە خەڵکــی بچنــە بــەردەم ســندوقەکانی دەنگــدان و‬ ‫دەنگبــدەن و ســەدان دروشــمی درۆزنانەیــان بەرزکردووەتــەوە بــۆ‬ ‫ســەرلەنوێ ســازدانەوەی دەســەاڵتە چەوســێنەر و بۆگەنەکەیــان‬ ‫کــە تــەواوی خەلکــی عێراقیــان تاســاندووە‪ ،‬و ســەرەڕای ئەزموونــی‬ ‫چەنــد ســاڵەی ڕابردوویــان هیــچ شــەرمێک ناکــەن لــە بەڵێــن و درۆی‬ ‫گۆڕینــی ژیــان‪ ،‬و ئەپاڕێنــەوە بــۆ ئــەوەی جەماوەر دەنگیــان پێبداتەوە‬ ‫بــۆ حولێکــى دیکــە لــە چەوســاندنەوە و دزینــی ژیانــی بەشــمەینەتان و‬ ‫جەمــاوەری ســتەمدیدەی بەتەنگهاتــوو‪.‬‬ ‫پێشــبینییەکان بــۆ بەشــداری لــە هەڵبژاردنــی ئەمجــارەدا وا‬ ‫ئەخەمڵێنرێــت کــە بایکۆتێکــی بەرفــراوان لــە دەنگــدان ڕووبــدات‬ ‫کــە خولەکانــى پێشــوش جەمــاوەری چەوســاوەی کرێــکاران و‬ ‫بەشــمەینەتان‪ ،‬بەشــێکی زۆریــان بایکۆتــی ســازدانەوەی دەســەاڵتیان‬ ‫هەڵبژاردبــوو‪ .‬لــەم نێوەنــدەدا‪ ،‬ئێســتا کاتێتــی ئــەو پرســیارەش لــە‬ ‫خۆمــان بکەیــن‪ ،‬ئایــا دەبــێ ئێمــە وەک ئــەو جەمــاوەرەی کــە بــۆ‬ ‫گۆڕینــی ڕیشــەیی ژیــان و لــە ڕیشــە هەڵتەکاندنــی چەوســانەوە‬ ‫لــە ڕاپەڕینــی ئۆکتۆبــەردا بــۆی هاتینــە مەیــدان و فیداکاریمــان‬ ‫کــرد‪ ،‬هــەروا بهێڵیــن بــۆرژواکان و پارتەکانیــان بەردەوامــی بــۆ‬ ‫دەورەیەکیتــر بــە چەوســاندنەوە و لەناوبردنــی ژیانمــان بــدەن؟‬ ‫تەنهــا بــە بایکۆتکــردن وازبێنیــن لــە ئــەو ژیانــە پــڕ لــە زوڵــم و‬ ‫چەوســاندنەوەیە؟ یاخــود ســەرەڕای ڕاماڵینــی وەهمــی هەڵبــژاردن و‬ ‫دیموکراســی‪ ،‬دەســتبدەینەوە بوژاندنــەوە و هەڵگیرســاندنەوەی ئــەو‬ ‫ئاگــرەی کــە لــە گۆڕەپانەکانــی تەحریــر و ئــازادی لــە سەرتاســەری‬ ‫عێــراق بەرپــا ببــوو‪ ،‬و بــە تــەواوی ســتەم و چەوســانەوە لەناوبەریــن‬ ‫و ئــەو هیوایــەی کــە لــە دەرون و گیانمانــدا هەیــە بــۆ گۆڕینــی ژیــان‬ ‫بژێنینــەوە؟ ئێمــە گەورەتریــن جەماوەرەمــان هەیــە و هیچمــان نییــە لە‬ ‫دەســتی بدەیــن‪ ،‬بــەاڵم ژیــان و جیهانێکــى نــوێ نەبــێ بەدەســتهێنان‪.‬‬ ‫لێرەوەیــە‪ ،‬ناچاریــن ســەراپای ژیــان بگۆڕیــن‪.‬‬

‫ڕۆژنامەیەکی سیاسیی جەماوەریی‪ -‬کرێکاریی سۆسیالیستییە‬

‫تەواوکەری سەروتار‬

‫تەواوکــەری بابەتــی (هەڵبژاردنێــک بوونــی نیــە‪،‬‬ ‫مەگــەر ســەکۆیەک بێــت بــۆ ڕســواکردنی پڕۆســەی‬ ‫هەڵبژاردنــی عێــراق و کوردســتان!)‬

‫تەنانــەت دەســەاڵت و ئــەو قــەوارە پووچەشــی کــە ناویــان‬ ‫نــاوە حکومــەت جگــە لــە فەرمانبــەران و مووچەخۆرانــی‬ ‫الیەنــگ و دەســتی ئەحزابــە سیاســییە بورژواییــەکان و‬ ‫پارێــزەران و جوانکەرانــی ڕووی کۆمپانیــە گەورەکانــی‬ ‫دەســتی ئەحزابە میلیشــیایی و دینی و ناسیۆنالیســتییەکان‪،‬‬ ‫ناتوانێــت شــتێکی دیکــە بێــت‪ .‬ئــەوان دەیانەوێــت بــەم‬ ‫پەرلەمــان و شــێوازی یاســادان و حکومەتدارییــە‬ ‫بــرەو بــە ســەرمایەگوزارییەکانی خۆیــان بــدەن و ئــەم‬ ‫پەرلەمــان و حکومەتــەش خزمەتــکاری چوونەپێشــەوەی‬ ‫بەرژەوەندییەکانیــان بێــت‪.‬‬ ‫خەڵکــی عێــراق و کوردســتان دەمێکــە متمانــەی خۆیــان‬ ‫بــەم هێزانــە لــە دەســتداوە و ئومێدێکیــان بــەوە نیــە کــە‬ ‫کەمتریــن چاکســازیش لــە ژیــان و گوزەرانــی ئەوانــدا‬ ‫بکــەن و بتوانــن النــی کــەم پێداویســتی و خزمەتگوزاریــە‬ ‫ســەرەکیەکانی ژیانــی ڕۆژانەشــیان بــۆ دابیــن بکــەن‪.‬‬ ‫ئــەوە بــا ڕێــژەی بێــکاری لــەوالوە بوەســتێت کــە بــە ‪٤٠‬‬ ‫‪ ٪‬مەزەنــدە دەکرێــت لــە نــاو گەنجانــدا و برســیەتیش‬ ‫بڕشــتی لەبــەر خەڵــک بڕیــوە و ڕێــژەی هەژارییــش‬ ‫گەشــتۆتە ‪ . ٪ ٤٠‬ئەمــەش قڵشــتێکی چینایەتــی گــەورەی‬ ‫زۆری دروســتکردووە و ناڕەزایەتیــی فراوانیــش هەیــە بــۆ‬ ‫بەدەســتهێنانی ئــەم خواســتانە کــە بــورژوازی دەیەوێــت‬ ‫لــە ڕێــگای بردنیــان بــۆ بــەردەم ســندوقەکانی هەڵبــژاردن‬ ‫بــە الڕێیانــدا بەرێــت و کپیانبکاتــەوە‪ .‬هــەر بۆیــە دەبینیــن‬ ‫بــێ متمانەیــی بــە هەڵبــژاردن و تەنانــەت بایکۆتکردنیــش‬ ‫بژاردەیەکــە کــە خەڵــک پەنــای بــۆ دەبــەن‪ .‬بــەاڵم ئێمــە‬ ‫وەک لــە ســەرەوە ئاماژەمــان پێــدا کاتێــک هەڵبژاردنێــک‬ ‫بوونــی نەبێــت‪ ،‬ئــەوا بەشــدارینەکردن و بایکۆتیــش‬ ‫دەبێتــە شــتێکی ســیمبوڵی و زیاتــر لــە گــوێ نــەدان و بــێ‬ ‫ئومێدییــەوە ســەرچاوەی گرتــووە و ناتوانێــت کارســاز‬ ‫بێــت کاتێــک هۆشــیاریی هەڵوەشــاندنەوەی ســەرتاپای‬ ‫ئــەم سیســتەمە چیانەیەتییــەی لەگەڵــدا نەبێــت و ئاگایــی‬ ‫سۆشیالیســتی لەبــرەودا نەبێــت لــە ئاســتی کۆمەاڵیەتیــدا‬ ‫بۆخســتنەوە ســەرپێی ئــەم دنیــا ئــاوەژووەی ســەرمایە‪.‬‬ ‫ئــەم بژاردەیــەش‪ ،‬کــە بــە داخــەوە لــە ئێســتادا زۆر الوزە‬ ‫یــان دەتوانیــن بڵێیــن لــە ئاســتی نەبووندایــە‪ ،‬کاریگــەری‬ ‫خــۆی دەبێــت لــە ڕۆڵبینیــن لــە هــەر ناڕەزایەتییەکیشــدا‬ ‫کــە هەبێــت چونکــە لــە نەبوونــی یەکگرتوویــی چینایەتــی و‬ ‫ئاگایــی سۆشیالیســتی و هێزێکــی پڕۆلیتــاری لــە کۆمەڵگەدا‬ ‫کــە بتوانێــت لــە دەوارنــی هەڵبژاردنــدا سیاســەت و تاکتیکــی‬ ‫دروســت بگرێتــە بــەر لــە مانگرتــن و ناڕەزایەتــی نیشــاندان‬ ‫و هاتنــە ســەر جــادەوە و شــکاندنەوەی بارەکــە بــە‬ ‫قازانجــی پرۆلیتاریــادا ڕۆڵبگێڕێــت‪ ،‬وەک سیاســەتێکی‬ ‫کۆمۆنیســتی قۆناغێکــی دیاریکــراو‪ ،‬ئەگــەر نــا ئیتــر بایکــۆت‬ ‫مانــای نیــە‪ .‬دەمەوێــت تەئکیدیــش لــەوە بکەمــە کــە ئەمــەش‬ ‫تەنهــا سیاســەتێکی کۆمۆنیســتییە نــەک ئەڵتەرناتیڤــی‬ ‫کۆمۆنیســتی چونکــە تەنهــا یــەک بــژاردە و ئەڵتەرناتیــڤ‬ ‫لەبــەردەم پڕۆلیتاریــادا هەیــە ئەویــش ڕووخاندنــی نیزامــی‬ ‫ســەرمایەداری و دامەزراندنــی کۆمەڵــگای سۆشیالیســتیە‪.‬‬ ‫لــە بارودۆخێکــی ئاوهــادا‪ ،‬ئەرکــی ئێمــە کۆمۆنیســتەکان‬ ‫ئەوەیــە کــە هــەر جــۆرە جوواڵنەوەیەکــی ســلبی بگۆڕیــن‬ ‫بــە ئاگایــی سۆشیالیســتی و جوواڵنەوەیەکــی پۆزەتیــڤ بــە‬ ‫قازانجــی هێنانــە پێشــەوەی کەشــێک کــە پڕۆلیتاریــا بتوانێت‬ ‫هــەم ئاگایــی خــۆی بــرەو پێبــدات و هــەم ڕێکخراوبوونــی‬ ‫خۆشــی گەشــەپێبدات‪ .‬ئەگــەر نــا‪ ،‬هەرجــۆرە بایکــۆت و‬ ‫بەشــدارینەکردنێک ســیمبوڵی دەمێنێتــەوە و ناتوانێــت‬ ‫هەنگاوێــک نزیکمــان بکاتــەوە لــە نەبــەردی و دەســتکەوتە‬ ‫چینایەتییەکانمــان‪.‬‬

‫بەشێک لە ژمارەکانی پێشووتری ڕۆژنامەی ڕێچار‬

‫سیاســی دژ بــە هیــوا و ئاســۆی جەمــاوەری خەڵکــە لــە‬ ‫گۆڕانکاری و چاکسازیی و بەرەوپێشچوون‪ ،‬بەڵکو داماڵینی‬ ‫توانــا و ئومێــدە لــە چاوەڕوانیــی لــە داهاتــووی پێشــکەوتن‬ ‫و گۆڕانــکاری ڕیشــەیی‌ لــە ژیانــی خەڵــک‪ .‬هیــچ گومانــی‬ ‫تێــدا نییــە حــزب و هێــزە دەســەاڵتدارەکان بــە شــێوەیەکی‬ ‫گشــتی لــە ڕێــگای پرۆســە و هەڵبژاردنــی پەرلەمانییــەوە‬ ‫هــەوڵ ئــەدەن بێــزاری‪ ،‬قیــن و توڕەیــی جەمــاوەری خەڵــک‬ ‫هەڵلوشــن‪ ،‬و ڕیزەکانــی چینــی بااڵدەســت بــە ئەندازەیــەک‬ ‫کــە لــە قۆناغــی قەیرانــی گشــتیی سیاســی و ئابــوری و‬ ‫کۆمەاڵیەتــی ڕزگار و دەربازیــان بێــت‪ ،‬ڕێــک بخاتــەوە‪.‬‬ ‫هەندێــک لــە هێــزە چــەپ و سۆسیالیســتییەکان درک بــەو‬ ‫ڕاســتی‌یە ئەکــەن کــە هەڵبژاردنەکانــی مانگــی داهاتــوو لــە‬ ‫بارودۆخێکــی سیاســی و کۆمەاڵیەتــی تایبەتــدا بەڕێــوە‬ ‫ئەچێــت کــە بزووتنــەوەی ئۆکتۆبــەر یەکێــک لــە دەرکەوتــە‬ ‫سیاســی‌یە شۆڕشــگێڕییەکانی پێکئەهێنێــت‪ ،‬بــەاڵم ئــەم‬ ‫تێڕوانینــە نیــوەی ڕاســتییەکەیە‪ .‬ڕاپەڕینــی ئۆکتۆبــەری‬ ‫‪ ٢٠١٩‬حکومەتــی پێشــووی نــەک هــەر ناچــار کــرد بــە‬ ‫دەستلەکارکێشــانەوە بەڵکــو قەیرانــی یاســایی حزبــە قەومــی‬ ‫و دینییەکانــی تــری هێندەیتــر قــوڵ کــردەوە‪ ،‬تــا ئەندازەیــەک‬ ‫کــە چینــی بااڵدەســت و نوێنــەرە پەرلەمانییەکانــی نەیانتوانــی‬ ‫هــەروا قەیرانــی ئابــوری و سیاســی خنکێنــەر بــە هــۆکارە‬ ‫ڕۆتینــی و بەردەســتەکان تێپەڕێنــن‪ .‬قەیرانــی دەســەاڵتی‬ ‫سیاســی قــوڵ لــە عێراقــدا کــە دەســەاڵتداران و چینــی‬ ‫بااڵدەســت پێــوەی ئەناڵێــت لــە ئاســتێکدایە کــە سیســتمی‬ ‫هەڵبژاردنــی پەرلەمانــی نــەک هــەر ناتوانێــت بــاری ســووک‬ ‫بــکات‪ ،‬بەڵکــو مەوداکانــی قوڵتــر و بەفراوانتــر کردووەتــەوە‪.‬‬ ‫ئەمــەش پرســی ڕژێمــی سیاســی و دەســەاڵتی سیاســی‬ ‫کردووەتە پرسێکی هەنووکەیی و هەرە گرنگ‪ .‬بزووتنەوەی‬ ‫ئۆکتۆبــەر هەرچەنــدە لــە شــێوازە سەرەتایی‌یەکانیشــدا‬ ‫بووبێــت‪ ،‬توانــی شــێوازێکی نــاوازەی تــری تــازەی دەســەاڵت‬ ‫و بەشــداریی جەمــاوەر لــە بەڕێوەبردنــی کۆمەڵــگا‪ ،‬بــێ‬ ‫پێویســتبوون بــە هێزەکانــی ســوپا‪ ،‬و حەشــد و دامــەزراوە‬ ‫بیرۆکراتییەکانــی دەوڵــەت‪ ،‬ئەزمــوون بــکات‪ .‬ڕێکخســتنەکانی‬ ‫نێــو مەیدانــەکان‪ ،‬پێکهێنانــی دەســتە خۆبەخشــە پزیشــکی‬ ‫و تەندروســتییەکان ‪ ،‬پاککردنــەوەی شۆســتە وشــەقام و‬ ‫مەیدانەکان‪ ،‬ڕێکخســتنی موزیک و گۆرانی و باڵوکردنەوەی‬ ‫فــەزا و کەشــی خۆشەویســتی و هیــوا بــە پاشــەڕۆژ و‬ ‫ڕەنگکردنــی دیــوارەکان‪ ،‬چەنــد نموونەیەکــی بەرجەســتە و‬ ‫پــڕ لــە داســتانی ئازایەتــی و خۆبەڕێوەبــەری خەڵــک بــوون‬ ‫کە تۆوەکانی شــێوازێکی نوێ‌ی دەســەاڵت و بەڕێوەبەرییان‬ ‫لــە کۆمەڵــگای عێراقــدا لــە هەنــاودا هەڵگرتــووە‪ .‬بــە درێژایــی‬ ‫دووســاڵی ڕابــردوو‪ ،‬ئــەم بزووتنەوەیــە کــە ڕووبــەڕووی‬ ‫لێکتــرازان و ســواربوونی شــەپۆلەکان‪ ،‬سیاســەتی تیــرۆر‪،‬‬ ‫پەالمــاردان و کوشــتنی چاالکوانــان‪ ،‬و سیاســەتی قەبــارە‬ ‫بچووککردنــەوە و لــە قاڵبدانــی لــە چوارچێــوەی گۆڕانکاریــی‬ ‫ڕووکەشــیی و حکومیــی و یاســاکانی هەڵبژاردنــدا بووەتەوە‪،‬‬ ‫ئەتوانێــت جارێکیتــر لــە ڕێــگای باوەڕبــوون بــە بەڕێوەبــەری‬ ‫و بەشــداریی ڕاســتەوخۆی جەمــاوەری شۆڕشــگێر‬ ‫بەرەوپێــش بچێــت و چەندیــن داســتانی پاڵەوانێتیــی لــە‬ ‫خەبــات‪ ،‬و شــێوازی بەڕێوەبەریــی گشــتی و دادپەروەرانــە‬ ‫پێشــکەش و تۆمــار بــکات‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫‪5‬‬

‫تەواوکەری الپەڕەکانی تر‬

‫ژمارە‪ )١٨( :‬شەمە ‪)٢٠٢١/٩/٢٥( -‬‬

‫)‪(07731583060‬‬

‫‪5‬‬ ‫شەمە‬ ‫(‪)٢٠٢١/٩/٢٥‬‬

‫ژمارە‪)١٨( :‬‬

‫ڕۆژنامەیەکی سیاسیی جەماوەریی‪ -‬کرێکاریی سۆسیالیستییە‬

‫هەر بابەت و وتارێک لە چوارچێوەی سیاسەتی ڕۆژنامەکەدا بێت لە‬ ‫ڕێگەی ئەم ئیمەیڵەوە بە دەستمان دەگات بۆ باڵو کردنەوە‪:‬‬ ‫‪Rechar.paper@gmail.com‬‬

‫نرخ‪ )٥٠٠( :‬دینار نرخی هاوپشتی‪ )٢٠٠٠( :‬دینار‬

‫خاوەنی ئیمتیاز‪ :‬دەشنێ نەریمان‬

‫سـەرنـــووســـەر‪ :‬سادق عەزیز‬

‫دەنگدان‪ ،‬یان داهێنانەوەى سیاسەت؟‬

‫کۆتایی‬ ‫وەک‬ ‫نوسینى‪ :‬ئاالن بادیۆ‬ ‫و‪ :‬کارزان عەزیز‬

‫دواالپەڕە‬

‫)‪(Facebook: Rechar Rozhnama‬‬

‫سەرەتا‬

‫چوار مەیل و ئاراستەى سەرەکیی سیاسی‬ ‫هەمیشــە هەر سیاســەتێکى دیاریکراو خۆى لەســەر ســێ‬ ‫بنەمــا یــان ڕەگــەز پێناســە دەکات‪ .‬یەکــەم‪ ،‬جەمــاوەرى‬ ‫ئاســایی خەڵــک‪ ،‬بەوەشــى کــە ئــەو جەمــاوەرە ئاســاییە‬ ‫چــى دەکــەن و بیــر لــە چــى دەکەنــەوە‪ .‬بــا نــاوى |خەڵــگ|‬ ‫لەمە بنێین‪ .‬پاشــان‪ ،‬پێکهاتە دەســتەجەمعییە جیاوازەکان‪:‬‬ ‫یەکێتییــەکان‪ ،‬ســەندیکاکان و حزبــەکان – بــە کورتــى‪،‬‬ ‫هەمــوو ئەوانــەى کــە دەتوانــن بە شــێوەى دەســتەجەمعی‬ ‫کــردار بنوێنــن‪ .‬ســێهەم‪ ،‬جومگەکانــى دەســەاڵتى دەوڵــەت‬ ‫– ئەنــدام پەرلەمانــەکان‪ ،‬حکوومــەت‪ ،‬ســوپا و پۆلیــس‬ ‫– بــەاڵم لــە هەمانکاتــدا‪ ،‬جومگــە و دەســەاڵتە ئابــوری‬ ‫و میدیاییەکانیــش (ئەمــە جیاوازییەکــە کــە تــا ڕادەیەکــى‬ ‫زۆر شــاراوە و تێبینی نەکراو ماوەتەوە)‪ ،‬یاخود هەموو‬ ‫ئــەو ئەوانــەى کــە لەمــڕۆدا پێیاندەڵێیــن ‪| -‬ئەوانــەى کــە‬ ‫بڕیــار دەدەن|‪.‬‬ ‫هــەر سیاســەتێک لــە ڕێگــەى گوزارشــتکردن لــەم ســێ‬ ‫ڕەگــەز و تایبەتمەندییــەوە شــوێنى ئامانجەکانــى خــۆى‬ ‫دەکەوێــت‪ .‬بۆیــە‪ ،‬بــە شــێوەیەکى گشــتى‪ ،‬دەبینیــن لــە‬ ‫جیهانــى مۆدێرنــدا‪ ،‬چــوار ئاراســتەى ســەرەکیی سیاســی‬ ‫بوونیــان هەیــە‪ :‬فاشیســتى‪ ،‬کۆنزێرڤاتیڤــى‪ ،‬ڕیفۆرمیســتى‪،‬‬ ‫و کۆمۆنیســتى‪.‬‬ ‫ئاڕاســتە کۆنزێرڤاتیــڤ و ڕیفۆرمیســتییەکان بلۆکــى‬ ‫پەرلەمانــى لــە واڵتــە ســەرمایەدارییە پێشــکەوتووەکاندا‬ ‫پێکدەهێنێــن‪ :‬بــۆ نموونــە‪ ،‬چــەپ و ڕاســت لــە فەڕەنســا‪،‬‬ ‫کۆمــارى و دیموکراتــەکان لــە ئەمریــکا‪ ،‬و هیتــر‪ .‬ئــەوەى‬ ‫ئەم دوو ئاراســتە بە شــێوەیەکى ســەرەکیی کۆدەکاتەوە‬ ‫بریتییــە لــە دروســتکردنى ملمالنێیــەک لەنێــوان خۆیانــدا‬ ‫– ملمالنێیــەک کــە پەیوەســتن بــەو ســێ ڕەگــەزەى‬ ‫باســمانکردن – هەروەهــا وادانانــى ئــەوەى کــە ئــەو‬ ‫ملمالنێیــە دەتوانێــت و دەبێــت لەنــاو چوارچێــوەى ئــەو‬ ‫ســنورە دەســتورییانەدا بمێننــەوە کــە قبوڵیانــە‪.‬‬ ‫ئــەوەى دوو ئاڕاســتەکەى دیکــە – فاشیســتى و‬ ‫کۆمۆنیســتى – پێکــەوە دەبەســتێتەوە‪ ،‬ســەربارى ئــەو‬ ‫جیاوازییــە تونــد و زۆرانــەى کــە لەنێــوان ئامانجەکانــى‬ ‫هــەردوو ئاڕاســتەکەدا بوونیــان هەیــە – بریتییــە‬ ‫لــەوەى کــە ملمالنێــی نێــوان حزبــە جیــاوازەکان لــە‬ ‫پرســى دەســەاڵتى دەوڵەتیــدا دەبیننــەوە و بەردەوامێتــى‬ ‫دەدەنــێ یــان دەســەاڵتى دەوڵەتــى بۆیــان پرســێکى‬ ‫سازشــلێنەکراو و ئاشــتیهەڵنەگرە‪ :‬بــە مانایەکیتــر‪ ،‬ئــەم‬ ‫پرســە کورتناکرێتــەوە بــۆ ڕەزامەندیــی دەســتوریی بــۆ‬ ‫ئــەم دوو الیەنــە‪ .‬ئــەم مەیالنــە هەمــوو جــۆرە تێکەڵبــوون‬ ‫و ئاوێزانێــک لەگــەڵ ئــەو ئامانجانــەدا ڕەتدەکەنــەوە‬

‫کــە دژ بــە خۆیــان دەوەســتێتەوە – یــان تەنانــەت بــە‬ ‫ســادەیی ئەگــەر جیــاواز بێــت لــە خۆیــان – بەتایبــەت لــە‬ ‫پرســەکانى دەوڵــەت و کۆمەڵگــەدا‪.‬‬ ‫ئاراستە ڕوولە‪-‬فاشیستییە پەسەندەکان‬ ‫دەتوانیــن |پەرلەمانخوازیــی| وەک ناوێــک بــۆ‬ ‫ڕێکخراوێکــى نــاو دەســەاڵتى دەوڵەتــى بەکاربهێنیــن کــە‬ ‫ئامانجێتــى پێگــەى کۆنزێرڤاتیــڤ و ڕیفۆرمیســتەکان‬ ‫وەک هەژموونێکــى هاوبــەش بپارێزێــت – کــە ئەمــەش لە‬ ‫ڕێگــەى مەکینــەى هەڵبژاردنــەوە نێوەندگیریی دەکرێت –‬ ‫بــەو ئامانجــەى کــە هەر ئەگەرێکى بەهێزى فاشیســتەکان‬ ‫و کۆمۆنیســتەکان لــە گرتنەدەســتى دەســەاڵتدا‬ ‫لەناوبەرێــت‪ .‬ئەمــە فۆرمــى بااڵدەســتى ئــەو دۆخەیــە‬ ‫کــە تێیــدا پێیدەڵێیــن |ڕۆژئــاوا|‪ .‬بــەاڵم ئەمــە پێویســتى‬ ‫بــە ناولێنانــى ســێهەمە‪ ،‬بونیادێکــى خێــراى بەهێــز و‬ ‫بەدەســەاڵتى هاوبەشــى گرێبەستئاســاى هەردوو ناوەوە‬ ‫و دەرەوەى دوو ئاراســتە ســەرەکییەکە‪ .‬ڕوونتــر‪ ،‬لــە‬ ‫کۆمەڵگاکانــى ئێمــەدا‪ ،‬ســەرمایەداریی نیۆلیبرالــى ئــەو‬ ‫بونیادەیــە کــە خــۆى لــە مانــەدا دەبینێتــەوە‪ :‬ئازادیــی‬ ‫بێســنورى بازرگانــى و خۆدەوڵەمەندکــردن‪ ،‬ڕێــزى ڕەهــا‬ ‫لــە خاوەندارێتیــی تایبەتــى – کــە لــە ڕێگــەى سیســتەمى‬ ‫دادوەریــی و پۆلیســى تونــدەوە زەمانــەت کــراون –‬ ‫بوونــى متمانــە بــە بانکــەکان‪ ،‬پــەروەردەى گەنجــان‪،‬‬ ‫کێبڕکــێ لەژێــر پــەردەى دیموکراســیدا‪ ،‬ئــارەزوو بــۆ‬ ‫ســەرکەوتن‪ ،‬جەختکردنــەوە لــە تایبەتمەندیــی زیانبەخــش‬ ‫و خەیاڵپاڵوانــەى یەکســانى‪ :‬کــە ئەمــە ماتریکــس و‬ ‫تۆڕبەنــدى هەمــوو ئــەو ئازادییانەیــە گوایــە ڕەزامەندییان‬ ‫لەســەرە‪ .‬ئەمانــە ئــەو ئازادییانــەن کــە بــا بڵێیــن حزمــە‬ ‫فەرمانــڕەواکان کــەم تــا زۆر بــە شــێوەیەکى تاکتیکــى‬ ‫پابەنــدن پێیانــەوە بــۆ بەردەوامیدانــى هەمیشــەیی پێیــان‪.‬‬ ‫بەردەوامێتیــی ســەرمایەداریی دەبێتــە هــۆى هێنانــى‬ ‫هەندێــک ناســەقامگیرى و نادڵنیایــی بــۆ بەهــاى‬ ‫ڕەزامەندیــی پەرلەمانخوازیــی‪ ،‬هەروەهــا بەهمهۆیــەوە‪،‬‬ ‫ئــەو متمانەیەشــى کــە پەیوەســتە پێیــەوە دەخاتــە دۆخــى‬ ‫ناســەقامگیرییەوە – ئەویــش لــە مــاوەى ڕێوڕەســمى‬ ‫هەڵبژاردنــدا بــۆ حزبــە گــەورە کۆنزێرڤاتیــڤ و‬ ‫ڕیفۆرمیســتەکان‪ .‬ئەمــە تەنانــەت بــۆ ئــەو وردە‬ ‫بۆرژوازییانــەش ڕاســتە کــە پێگــەى کۆمەاڵیەتییــان‬ ‫دەکەوێتــە مەترســییەوە‪ ،‬یــان لــەو ناوچــە کرێکارییانــەى‬ ‫کــە بەهــۆى لەپیشەسازیخســتنەوە دادەڕوخێــن‪.‬‬ ‫ئەمــەش لــە ڕۆژئــاوادا دەبینیــن‪ ،‬لــەو ڕۆژئاوایــەى کــە‬ ‫تێیــدا فۆرمێــک لــە گەندەڵبــوون و داڕوخانــى بەهایــی‬ ‫لــە ئەنجامــى گرتنەدەســتى دەســەاڵت لــە واڵتــە‬ ‫ڕۆژهەاڵتییەکانــدا دێتەئــاراوە‪ .‬ئــەم قەیرانــە خــودی‬ ‫و ســوبجێکتیڤانە لەمــڕۆدا بــە شــێوەیەکى ڕوون و‬ ‫ئاشــکرا بوونەتــە جێگەبایــەخ و ســەرنجى ئــەو ئاراســتە‬ ‫و مەیالنــەى کــە فاشیســتین‪ ،‬نەتەوەییــن‪ ،‬ئاینییــن‪،‬‬ ‫ئیســامۆفۆبیکن‪ ،‬یــان شــەڕخوازن‪ ،‬لەبەرئــەوەى تــرس‬ ‫و دڵەڕاوکــێ ئامۆژگاریکەرێکــى خراپــە و هەروەهــا ئــەم‬ ‫خود و ســوبێکتە قەیراناوییانە بە ئەفســانەکانى شــوناس‬

‫فریــودراون‪ .‬لەســەرو هەمووشــیەوە‪ ،‬لەبەرئەوەشــى‬ ‫کــە گریمانــە کۆمۆنیســتییەکە وەکــو فۆرمێکــى خراپــى‬ ‫الواز لــە شکســتە یەکەمینــە مێژووییەکەیــدا دەرکــەوت‪،‬‬ ‫وەک فۆرمــە دەوڵەتییــەکان – مەبدەئییــەن بــە مانــاى‬ ‫یەکێتــى ســۆڤێت و چاینــاى کۆمــارى خەڵــک‪.‬‬ ‫لێکەوتــى ئــەو شکســتە ڕوونــە‪ :‬بەشــێکى زۆرى گەنجــان‪،‬‬ ‫بێبەشــان و کرێــکارە بێپــەرواکان‪ ،‬و پرۆلیتاریــاى‬ ‫کۆچەریــی دەورى شــارەکان وایکــرد قایــل بــن بــەوەى‬ ‫کــە تەنیــا ئەڵتەرناتیــڤ بــۆ ڕەزامەندیــی پەرلەمانیــی لــە‬ ‫سیاســەتى فاشیســتیی شوناســە تاڵــەکان‪ ،‬ڕاســیزم و‬ ‫نەتەوەپەرســتىدا ببیننــەوە‪.‬‬ ‫کۆمۆنیزم‪ ،‬ئازادییەک بۆ مرۆڤایەتى‬ ‫ئەگــەر دژ بــە وەرچەرخانــە خراپەکــەى شــتەکان‬ ‫بوەســتینەوە‪ ،‬ئــەوا تەنیــا یــەک ڕێگامــان لەبەردەمــدا‬ ‫کراوەیــە‪ :‬کــە بریتییــە لــە جارێکیتــر داهێنانــەوەى‬ ‫کۆمۆنیزم‪ .‬پێویســتە جارێکیتر ئەم وشــە مشتومڕهەڵگرە‬ ‫هەڵبگرینــەوە‪ ،‬پاکــی بکەینــەوە‪ ،‬بیخوڵقێنینــەوە‪ .‬ئــەو‬ ‫وشــە– وەک ئەوەى بۆ کەمتر لە دوو ســەدە بانگەوازى‬ ‫دەکــرد‪ ،‬بــەاڵم بــە دیدگایەکــى مەزنــەوە و بــە پاڵپشــتى‬ ‫واقــع – دەبێــت جارێکیتــر بانگــەواز بــۆ ئازادییــەک‬ ‫بکاتــەوە لەپێنــاو ڕزگاریــی و ئازادیــی مرۆڤایەتــىدا‪.‬‬ ‫چەنــد دەیەیەکــى بێپێشــینە لــە هــەوڵ و تێکۆشــان –‬ ‫بــەاڵم توندوتیژانــە لەبەرئــەوەى بــە شــێوەیەکى دڕندانــە‬ ‫کۆمۆنیســتەکان ئابڵوقــە دەدران‪ ،‬حەســر دەکــران و‬ ‫هێرشــیان دەکرایەســەر‪ ،‬تــا لــە کۆتاییــدا بــە بەزیــن‬ ‫ناچــار دەکــران – ناتوانــن هیــچ کــەس بــە بــڕواى بــاش‬ ‫قایــل بکــەن‪ ،‬بڕوایــەک کــە ئــەوان توانــاى ســڕینەوەى‬ ‫ئــەم بۆچوونەیــان لەبــارەى مێــژووى کۆمۆنیزمــەوە‬ ‫هەیــە‪ ،‬بــەوەى ناچارمــان بکــەن کــە ئێمــە دەتوانیــت ئــەم‬ ‫ئازادییــە بــۆ مرۆڤایەتــى بــۆ هەمیشــە بەدیبهێنیــن‪.‬‬ ‫بۆیــە‪ ،‬دەپرســین‪ :‬ئایــا پێویســتە دەنــگ بدەیــن؟ بــە‬ ‫ڕاســتى دەبێــت ئێمــە بێالیــەن یــان بــێ بەرژەوەندیــی بیــن‬ ‫لــەم خواســتەدا کــە دەنگدانــە‪ ،‬خواســتى ئــەوەى کــە لــە‬ ‫دەوڵــەت یــان یەکێــک لــە ڕێکخراوەکانیــەوە بێینــەدەرەوە‪.‬‬ ‫لــە ئێســتادا‪ ،‬پێویســتە ئــەوە بزانیــن کــە بــە دەنگدانمــان‬ ‫پاڵپشــتى یەکێــک لــە مەیلــە کۆنزێرڤاتیڤەکانــى سیســتمى‬ ‫هەنووکــە دەکەیــن یــان بەهێــزى دەکەیــن‪.‬‬ ‫بــە گەڕاندنــەوەى بــۆ ناوەڕۆکــە ئەســڵیییەکەى‪ ،‬دەنگــدان‬ ‫ئاهەنگێکــە بــۆ لە سیاسەتخســتن یان لە سیاســەتداماڵینى‬ ‫خەڵــک‪ .‬دەبێــت لــە هەمــوو شــوێنێک بــە شــێوەیەکى‬ ‫گونجــاو جارێکیتــر بــە دامەزراندنــەوەى دیــدگاى‬ ‫کۆمۆنیســتى بــۆ داهاتــوو دەســتپێبکەینەوە‪ .‬پێویســتە‬ ‫خەباتگێــڕە ڕازییــەکان بــڕۆن بــۆ هەمــوو جێگایــەک و‬ ‫گفتوگــۆى پرەنســیپ و بنەماکانــى کۆمۆنیــزم لــە هەمــوو‬ ‫ســیاقێکى گشــتیی جیهاندا بکەن‪ .‬وەک ماو پێشــنیاریکرد‪،‬‬ ‫دەبێــت بیگەیەنیــن بــە خەڵــک‪ ،‬بەتایبەتــى‪ ،‬ئــەوەى کــە‬ ‫لەنــاو جەرگــەى ســەرەگێژەدا پێماندەبەخشــێت‪ .‬ئــا‬ ‫ئەمەیــە جارێکیتــر داهێنانــەوەى سیاســەت‪.‬‬