8 minute read
Circulair ondernemen hoeft niet moeilijk te zijn
Een circulair businessmodel motiveert medewerkers, overtuigt klanten en knipt in de kosten. Circulaire economie loont, en allicht nog meer in post-coronatijd. Maar kennis is key, dus vermijd valkuilen en omring jezelf met de juiste partners.
Advertisement
Vlaanderen Circulair is één van die dynamische partnerschappen, en vormt een knooppunt waar overheden, bedrijven, kenniscentra en het middenveld elkaar vinden. “Dankzij ons breed partnerschap kunnen we waardevolle experimenten uitvoeren. We bekijken heel concrete knelpunten en zoeken naar oplossingen”, schetst transitiemanager Brigitte Mouligneau. “Momenteel loopt onze green deal rond circulair bouwen. Liefst 330 organisaties uit de bouwsector voeren enkele honderden experimenten uit. Eén van die experimenten is een betaalbare woning maken met zo veel mogelijk circulaire toepassingen, zoals een façademuur die volledig demonteerbaar is. Zo’n experiment is onvermijdelijk een proces van trial-and-error, maar zo wordt het wel makkelijker om in de toekomst betaalbare circulaire oplossingen aan te bieden.”
In de werking van Vlaanderen Circulair zitten ook investeerders. “De meeste banken zijn ondertussen overtuigd van circulair ondernemen, maar het probleem zit in de complexiteit van de dossiers. Vaak gaat het om heel nieuwe businessmodellen waar ook investeerders hun weg in moeten vinden. Ik neem het voorbeeld van een producent van lichtarmaturen die zijn producten niet verkoopt, maar verhuurt. De return verloopt veel trager, dus voor banken hangt daar een heel complexe risicoafweging aan vast. Maar het denkwerk is alleszins bezig.”
Toch zijn nog niet alle vooroordelen de wereld uit. “Een circulair systeem opstarten is vaak complex en duur, zeker op korte termijn. Maar op lange termijn creëer je wel de garantie dat grondstoffen beschikbaar zijn én blijven aan een haalbare prijs. De coronacrisis heeft ons met harde hand getoond hoe belangrijk dat wel is. Plots was er wereldwijde vraag naar mondmaskers. We konden ze niet maken in België, maar moesten ze laten invoeren. Pijnlijk, vond ik dat”, kijkt Mouligneau terug. “We moeten dringend meer nadenken over de manier waarop we materialen exploiteren. Ik hoop dat de coronacrisis een wake-upcall is, en dat we afstappen van de veronderstelling dat alle materialen altijd voorhanden zullen zijn. We hebben onze eigen maakindustrie nodig, gedreven door innovatieve ondernemers. Hen moeten we koesteren. Inspirerende voorbeelden zijn er trouwens al in overvloed. Ik denk aan Papillon, een verhuurdienst van energiezuinige huishoudtoestellen voor mensen in armoede. Tijdens de huurperiode blijven onderhoud en herstel van de toestellen
— BRIGITTE MOULIGNEAU, VLAANDEREN CIRCULAIR
de verantwoordelijkheid van de producent. Hij heeft er belang bij om kwaliteitsvolle machines aan te bieden. De perfecte mix van een ecologisch, economisch en sociaal voordeel.”
Nog zo’n sterkhouder in de circulaire economie is Ecofest, een organisatie die in 2004 al naar de eventsector stapte met het vernieuwende idee van herbruikbare bekers, maar toen nog de deur werd gewezen. “Tot drie jaar geleden zagen we vooral een platte curve wat interesse in circulaire economie betreft”, zegt zero waste-manager Stijn Lambert. “De laatste jaren was er duidelijk sprake van een exponentiële piek. Niet alleen festivals, maar ook kleine venues of voetbalstadia vergroten hun bewustzijn rond milieubeleving.” De bedoeling van Ecofest is een grootschalige verandering in het denk- en gedragspatroon te bewerkstelligen. Ze infiltreren in het operationele team en werken mee van opbouw tot afbraak, waardoor ze voortdurend sturend werken. “Circulaire economie is een complex verhaal. Als je herbruikbare bekers aanbiedt als een collectorsitem, creëer je via een verdoken winstmodel net méér plastic. Maar het hoeft niet altijd ingewikkeld te zijn. Via een low-tech manier, gebaseerd op gezond verstand, verlagen wij de afvalfactuur en opruimkosten. Vlaanderen is goed bezig, maar te bedeesd in vergelijking met bijvoorbeeld Nederland. Daar maken ze sterke merken van basic ideeën zoals de Vegetarische Slager. Vlamingen zijn al te vaak bang om kritiek te krijgen en communiceren daarom te weinig over hun weg naar duurzaamheid. Maar we bezitten genoeg ondernemerschap om circulaire economie op poten te zetten. Het hoeft echt niet altijd lastig of moeilijk werkbaar te zijn.” TEKST SOPHIE PYCKE
Lokaal vormt de sleutel tot duurzame partnerschappen
Van digitale technologie voor een beter landbouwbeleid tot een programma om de jongerenwerkloosheid in te dijken: met de nodige kennis en ervaring kunnen er heel wat duurzame initiatieven op poten worden gezet. En vooral lokale partners spelen daarin een grote en belangrijke rol.
Het Belgische ontwikkelingsagentschap Enabel streeft ernaar op een duurzame manier evenwaardige partnerschappen uit te bouwen met een twintigtal Afrikaanse landen. Hun teams bouwen samen met lokale partners aan uiteenlopende projecten. “In totaal werken we met 1.500 mensen. Zo’n 180 opereren vanuit de kantoren in België. We hebben 210 expats in de verschillende landen en vooral zo’n 1.100 lokale medewerkers”, schetst Jean Van Wetter, algemeen directeur van Enabel. “De focus ligt op strategische thema’s zoals vrede en veiligheid, klimaatverandering en milieu, menselijke mobiliteit ofte migratie, urbanisatie en sociale en economische ongelijkheid. En belangrijk daarbij: alles verloopt in samenwerking met lokale autoriteiten, die ook de nodige toewijding aan boord moeten brengen. De oude opvatting van ‘rijke landen helpen arme landen’ is al lang niet meer van toepassing. Het gaat om gelijkwaardige partnerschappen waarbij beide partijen input op tafel moeten leggen.”
Enabel heeft zelf samenwerkingsakkoorden met regionale en federale instellingen in België. Op die manier kunnen ze maximaal inzetten op hun beoogde doelen. “We werken onder andere samen met de Belgische politie en stuurden eerder al experts naar Mali om de lokale politie te versterken. Job creation is een belangrijke pijler. Daarom bundelen we ook de kracht met VOKA of de haven van Antwerpen.” In Oeganda werkte Enabel bijvoorbeeld met gemeenschappen van migranten uit Zuid-Sudan. Na een opleiding raakte 70 procent van hen aan een job. “Vaak in de informele economie. Er zijn daar geen grote bedrijven die rekruteren, maar mensen konden wel hun eigen vennootschap oprichten of de lokale economie versterken door te beginnen werken in lokale shops”, aldus Van Wetter. De samenwerkingsverbanden van Enabel dringen soms ook door tot in de Belgische markt. “Het West-Afrikaanse land Benin produceert zeer kwalitatieve ananassen, maar had tot voor kort het netwerk en de internationale standaard niet om ze uit te voeren. We hebben de capaciteit van de lokale ondernemers versterkt, alsook die van de verwerkende bedrijven. Momenteel loopt er een gesprek met Colruyt om die ananassen bij ons in de rekken te leggen. De cashewnoten uit Benin vind je er trouwens nu al”, tipt Van Wetter.
De bevolking van Afrika zal de komende decennia exponentieel toenemen. Duurzame partnerschappen zijn nodig om die groei in goeie banen te leiden. “Secundaire steden in Afrika zijn volop aan het boomen. Nu
Meer over...
Enabel is het ontwikkelingsagentschap van de Belgische federale regering en voert het Belgisch internationaal ontwikkelingsbeleid uit. Wij zijn een Europese speler en ons doel is om de impact van België op de internationale ontwikkeling te versterken. Onze genetwerkte expertise kan snel worden ingezet. Met 1.500 medewerkers, waarvan meer dan 70% lokale medewerkers, beheert Enabel zo’n 150 projecten, voornamelijk in fragiele staten in Afrika. Meer info op www.enabel.be
is het moment om daar duurzaamheid te implementeren, bijvoorbeeld in de vorm van een doordacht waterbeleid.” Ook de coronacrisis vormt, zoals voor velen, een uitdaging. In verschillende Afrikaanse landen steunt Enabel de ministeries van volksgezondheid met de uitrol van een nationale communicatiestrategie. “COVID-19 heeft nogmaals duidelijk gemaakt dat we het ons niet kunnen permitteren om bepaalde landen achterop te laten hinken. Elk land moet minimale standaarden hebben, en dat is een mondiale uitdaging.”
Jean Van Wetter Algemeen Directeur Enabel
MVO Vlaanderen is een inspiratie- en kennisplatform voor organisaties en ondernemingen die interesse hebben in maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). We doen dat steeds op een laagdrempelige manier via praktijkvoorbeelden, nieuws, columns, events, opleidingen en workshops, online tools,… Zo helpen we hen om MVO in de praktijk te brengen. Organisaties kunnen zich ook inschrijven op onze nieuwsbrief. Zo blijven ze op de hoogte van al het relevante nieuws rond duurzaam ondernemen.
Enkele initiatieven van MVO Vlaanderen:
1) De MVO-scan is een laagdrempelig en handig zelfevaluatie instrument dat je op een bepaald moment in de tijd een overzicht biedt van je sterke en zwakke punten inzake duurzaamheid. Deze tool is opgesteld op basis van de internationale ISO 26000 richtlijn rond maatschappelijk verantwoord ondernemen en bestaat uit zeven thema’s en zo’n 300 stellingen.
2) De Sustatool is dan weer een gratis online applicatie voor ondernemers die weinig tijd of middelen hebben om op een systematische en structurele manier aan de slag te gaan rond MVO. Uit deze applicatie kunnen ze heel wat inspiratie halen, en ze kunnen er hun eigen duurzaamheidsinitiatieven ook mee opmeten en opvol
gen. De Sustatool is dus volledig op maat van ondernemingen gemaakt. Hij bevat ook een stappenplan en een handleiding, en je kan er rapporten uit exporteren.
Concreet kunnen ondernemers kiezen uit 15 duurzaamheidsthema’s waar ze rond willen werken. Onder ieder thema zijn tientallen duurzaamheidsacties beschreven die ook een financiële meerwaarde kunnen bieden.
In het najaar lanceren we bovendien een gratis opleidingstraject rond de Sustatool.
3) We bieden ook Koploper Live aan: een gratis en breed aanbod van masterclasses en workshops rond verschillende MVO-thema’s die kunnen worden aangepast aan een specifieke sector en die steeds gekoppeld worden aan praktijkvoorbeelden.
4) In onze podcastreeks #KoplopersPodcast zetten onze gasten met hun organisatie of bedrijf elk op hun eigen manier, rond hun eigen thematiek en op verschillende schaal in op duurzaam ondernemen.
5) Met ons magazine Koploper laten we je proeven van wat www.mvovlaanderen.be online te bieden heeft. Ondernemers vindener informatie, tools, dienstverleners, … Kortom het ideale startpunt om aan de slag te gaan met duurzaam ondernemen.
Ook in de tweede editie van dit magazine vind je getuigenissen en verhalen van ondernemers die niet meer overtuigd moeten worden van het belang van duurzaam ondernemen. Een MVO-koploper legt zich plat en gaat ervoor. Maar vergis je niet, de Koploper zorgt ervoor dat het peloton begint te jagen. Lees: een steeds belangrijker deel van de Vlaamse bedrijfswereld schrijft duurzaamheid in in zijn strategie.
Koploper nodigt het peloton uit nog een tand bij te steken.Wehopenalvast dat dit magazine je inspireert om mee te jagen in het peloton. En wie weet, jaagt het peloton binnenkort op jou…
Wens je één of meerdere fysieke exemplaren van Koploper?Of wil je Koploper verspreiden onder je netwerk, op events, ...? Laat het ons weten via info@mvovlaanderen.be.
Volg ons op Twitter, Youtube en Linkedin of op
