No 8 | Grudzień 2017 BIULETYN FIRMOWY
Temat numeru: MIKROORGANIZMY
REGENERACJA po stresie
str. 03–14
str. 17–18
PROFESJONALNE uprawy
str. 21–24
AGROINNOWATOR
02
Szanowni Państwo! W historycznym już AGROINNOWATORZE nr 1/2013 opowiedzieliśmy o początkach firmy u schyłku systemu socjalistycznego, gdy jej Założyciele bez zasobów finansowych, za to z młodzieńczym zapałem, pomysłowością i ogromną pracowitością – stworzyli podstawy pod instytucję, jaką jest INTERMAG dzisiaj. Wtedy też, umownie, zamknęliśmy pierwszy rozdział istnienia naszej firmy, a wszystkie nasze dążenia postanowiliśmy skierować ku przyszłości.
Pierwsze wydanie AGROINNOWATORA ukazało się 5 lat temu z okazji 25-lecia istnienia firmy. Niniejsza publikacja zbiega się z kolejną rocznicą – w 2018 roku minie 30 lat działalności INTERMAG.
W okresie minionych pięciu lat, na bieżąco, w kolejnych wydaniach AGROINNOWATORA, staraliśmy się informować o naszych działaniach w zakresie rozbudowy infrastruktury produkcyjnej i logistycznej, a także o działalności badawczo-rozwojowej, w wyniku której INTERMAG wchodzi w nowe obszary aktywności. Z tego też powodu postanowiliśmy nie celebrować 30-tej rocznicy wspomnieniowo, lecz w myśl dewizy RAZEM DLA LEPSZEGO ŚWIATA, chcemy jeszcze energiczniej poszukiwać najlepszych rozwiązań przynoszących korzyść naszym Klientom z równoczesną dbałością o środowisko naturalne i bezpieczeństwo żywności. W tym haśle podkreślamy też jak bardzo ważni są dla nas nasi Partnerzy Biznesowi i Współpracownicy, bez których osiąganie wyznaczonych celów nie byłoby możliwe.
W numerze:
Wracając do spraw bieżących – zapraszam do zapoznania się z AGROINNOWATOREM nr 8. Znajdziecie w nim Państwo ciekawe artykuły np. o pożytecznych mikroorganizmach zawartych w biopreparatach BACTIM. Ta nowa seria naszych produktów wzbudza coraz większe zainteresowanie, zwłaszcza wśród plantatorów, dla których ważna jest ekologia w uprawie roślin. Prezentujemy też NOWOŚCI, w tym tak ważne jak np. organiczny stymulator wzrostu AMINOPRIM czy seria prozdrowotnych produktów dla zwierząt – LINIA FARMERSKA. Jest też wiele innych ciekawych merytorycznie tematów, a także ciekawostek z życia naszej firmy. Mam nadzieję, że będzie to interesująca lektura. Szanowni Państwo! Grudzień to szczególny miesiąc roku – czas podziękowań i życzeń. Dlatego chciałbym serdecznie podziękować naszym Klientom i Kontrahentom za lojalność i owocną współpracę w mijającym roku. Dziękuję też całej Załodze INTERMAG za zaangażowanie i wkład pracy w realizację bieżących zadań i celów rozwojowych. Życzę radosnych Świąt Bożego Narodzenia oraz zdrowia i wszelkiej pomyślności w 2018 roku. z Z poważaniem Prezes Zarządu INTERMAG
MIKROORGANIZMY: Im więcej wiemy – tym bardziej doceniamy.......................3 Mikroorganizmy glebowe – współtwórcy plonu................4 Pożyteczne warto aplikować.......................................................6 Sprawdzone na plantacjach cd. ................................................7 BACTIM SŁOMA zdobywa popularność..............................14 WIEDZA: Nowości w laboratorium ............................................................15 Szybka regeneracja po stresie..................................................17 Bor – dlaczego tak ważny............................................................19 Smaczna i zdrowa, ale ...trzeba znać reguły........................21 TRUDNY TRAWNIK profesjonalna pielęgnacja.................24 NOWOŚCI Produkty dla plantatorów – nowości 2018........................25 PRODUKTOWE 2018: Linia farmerska – nowości paszowe......................................26 W KRAJU: Bliżej klienta.......................................................................................28 Produkcja rzepaku dziś i jutro….............................................29 ZE ŚWIATA: Rumunia – kraina szans i urodzaju.......................................30 Chcielibyśmy powrócić….............................................................31 AKTUALNOŚCI: Diament Forbesa 2017.................................................................33 Konferencja prasowa.....................................................................33 INTERMAG w Biznes Lidzie.......................................................33 MIŁE WSPOMNIENIA: Śladami Ojca Mateusza................................................................34 QUIZ: Quiz dla Czytelników.....................................................................36
INTERMAG sp. z o.o. Al. 1000-lecia 15G, 32-300 Olkusz tel. 32 6455900, fax 32 6427044 intermag@intermag.pl www.intermag.pl, www.agrostres.pl
AGROINNOWATOR
03
IM WIĘCEJ WIEMY tym bardziej doceniamy
S
łowa: mikrobiologia, mikroorganizm, bakteria czy grzyb niekoniecznie wywołują pozytywne skojarzenia. Zwykle, odruchowo, kojarzymy je z czymś szkodliwym – z chorobą czy z infekcją. W dużej mierze skojarzenia takie są uzasadnione – przecież nie sposób zaprzeczyć, że mikroorganizmy są sprawcami chorób roślin, zwierząt i ludzi. Powinniśmy jednak pamiętać, że ogromna liczba mikroorganizmów pełni bardzo pozytywną rolę, a ponadto była i jest coraz częściej, na co dzień, wykorzystywana przez nas samych.
Mikrobiolodzy, biotechnolodzy od lat pracują nad zastosowaniem przeróżnych mikroorganizmów w życiu codziennym. Z pozytywnym działaniem mikroorganizmów, z dobrymi efektami ich pracy spotykamy się coraz częściej. Na śniadanie zajadamy jogurt czy kefir, pijemy piwo czy wino do kolacji, kisimy ogórki czy kapustę, a gdy jesteśmy chorzy – zażywamy witaminy czy antybiotyki, będące wynikiem pracy mikroorganizmów właśnie. Mikroorganizmy lub ich metabolity stosowane są na ogromną skalę w ochronie środowiska, w farmacji, w przemyśle, a także w rolnictwie pod postacią biopestycydów, bionawozów, szczepionek służących do zaprawiania nasion lub korzeni, jak również aplikowane są do gleby w celu zwiększenia jej bioróżnorodności.
Tekst: Marcin Oleszczak
Podwaliny pod zastosowanie mikroorganizmów w rolnictwie stworzono w końcu XIX wieku, kiedy to rozpoczęto badanie zjawisk zachodzących w glebie, w których uczestniczą mikroorganizmy. Mieli w tym swój udział także polscy naukowcy, np. Franciszek Kamieński w 1882 r. jako pierwszy wyjaśnił zjawisko współżycia roślin wyższych z grzybami. Zjawisku temu później nadano nazwę – mikoryza. Od tamtych czasów zmieniło się wiele, coraz więcej wiemy, coraz więcej umiemy, coraz więcej możemy. Dzięki rozwojowi techniki zakres i precyzja badań nad mikroorganizmami glebowymi postępują z ogromną szybkością. Rozwój mikrobiologii gleby, badań nad mikroorganizmami, ich metabolitami, możliwościami zastosowania mikroorganizmów w praktyce, także rolniczej czy ogrodniczej, w istocie nie ma granic. Czy dla rolników i ogrodników ma to znaczenie? Sądzę, że ma i to ogromne. Przecież to niewidoczne gołym okiem mikroorganizmy, tak zupełnie po cichu – niezauważalnie, kształtują środowisko życia uprawianych przez nas roślin, a także środowisko, w którym żyjemy my – ludzie. Im więcej o nich wiemy – tym bardziej je doceniamy z
AGROINNOWATOR
04
Mikroorganizmy glebowe
WSPÓŁTWÓRCY PLONU Środowisko, jakim jest gleba sprzyja występowaniu ogromnej mnogości i różnorodności organizmów żywych. W glebie spotkamy: bakterie, promieniowce, grzyby, porosty, glony, pierwotniaki, nicienie, roztocza, skoczogonki, wazonkowce, dżdżownice, stawonogi, zwierzęta wyższe i rośliny wyższe.
O
rganizmy glebowe zaangażowane są w wiele procesów dziejących się w glebie, np. takich jak: rozkład substancji organicznej, mineralizacja próchnicy, uruchamianie fosforu i potasu, utlenianie siarki i żelaza, uwstecznianie składników pokarmowych, procesy nitryfikacji i denitryfikacji oraz wiązanie azotu atmosferycznego.
Rozwój mikroorganizmów i ich rozmieszczenie w glebie nie jest ciągłe w czasie i przestrzeni oraz zależy od wielu czynników, jakie stwarza im gleba, stąd dość duże różnice w aktywności mikrobiologicznej różnych środowisk glebowych.
W naszych warunkach klimatycznych biomasa mikroorganizmów w warstwie ornej na powierzchni jednego hektara może wynosić od kilkuset kilogramów do kilku ton. W glebach uprawnych, w ogólnej biomasie mikroorganizmów, przeważają grzyby (50%) i bakterie (40%). Pozostałe organizmy glebowe stanowią margines biomasy. Gleba dzięki swojej budowie pozwala na zachodzenie w niej ogromnej liczby, czasem przeciwstawnych, procesów biochemicznych.
Tekst: Marcin Oleszczak
Można zauważyć wyraźną współzależność pomiędzy glebą, rosnącymi w niej roślinami a mikroorganizmami glebowymi. Udział mikroorganizmów w tym „układzie” jest bardzo istotny – to mikroorganizmy w dużej mierze odpowiadają za produktywność gleby. Stanowią one bardzo istotny element utrzymujący równowagę biologiczną gleby.
AGROINNOWATOR
05
Obecnie, dzięki wieloletnim badaniom, znamy kilka funkcjonalnych grup mikroorganizmów zasiedlających glebę, np.: PGPR (z ang. Plant Growth Promoting Rhizobacteria) – baterie wspierające wzrost i rozwój roślin PGPF (z ang. Plant Growth Promoting Fungi) – grzyby wspierające wzrost i rozwój roślin Grzyby mikoryzowe. PGPR to bardzo szeroka i zróżnicowana grupa mikroorganizmów. Mikroorganizmy te mogą być, z praktycznego punktu widzenia, traktowane jako „biologiczne czynniki nawozowe”. Bakterie ryzosferowe, promujące wzrost roślin, najliczniej występują w ryzosferze roślin (ryzosfera to ta część gleby, która pozostaje pod bezpośrednim wpływem systemu korzeniowego roślin). Mikroorganizmy te mogą bezpośrednio i pośrednio wpływać na wzrost, rozwój oraz plonowanie roślin uprawnych. Najliczniejsi przedstawiciele PGPR należą do rodzaju: Bacillus, Pseudomonas czy Azospirillum. Oddziaływanie bezpośrednie polega między innymi na: ułatwianiu pobierania przez rośliny kluczowych składników pokarmowych: azotu, fosforu czy żelaza syntezie hormonów roślinnych obniżeniu poziomu etylenu w roślinach. Mikroorganizmy zasiedlające ryzosferę ograniczają także możliwość występowania wielu chorób roślin. Utrudniają one kolonizację korzeni przez patogeny, konkurują o pokarm z organizmami patogenicznymi, wytwarzają i wydzielają do gleby różne substancje, w tym antybiotyki i inne substancje hamujące rozwój patogenów. Niektóre bakterie ryzosferowe potrafią indukować nabytą odporność systemiczną roślin, ograniczają także podatność roślin na stresy abiotyczne.
PGPF to liczne rodzaje i gatunki grzybów bytujące w ryzosferze i na powierzchni systemu korzeniowego. Najważniejszymi, z punktu widzenia praktycznego, są grzyby należące do rodzaju Trichoderma. Grzyby te, podobnie jak bakterie ryzosferowe, mogą mieć pozytywny wpływ na wzrost, rozwój i plonowanie roślin. Bardzo często wykorzystywane są jako czynniki biologicznej ochrony roślin przed chorobami. Potrafią bardzo szybko kolonizować glebę, konkurować o składniki pokarmowe i przestrzeń życiową z patogenami. Zdolne są do syntezy związków działających antybiotycznie, zdolne są też do nadpasożytnictwa oraz modyfikacji warunków środowiskowych. Niektóre szczepy Trichoderma są zdolne do produkcji sideroforów (niskocząsteczkowych związków chelatujących żelazo), wychwytujących ze środowiska jony żelaza, przez co hamowany jest wzrost innych grzybów.
Wzrost grzyba z rodzaju Trichoderma na szalce Petriego.
Grzyby z rodzaju Trichoderma mogą stymulować wzrost roślin oraz indukować odporności w roślinach: ISR (systemiczna odporność indukowana) i SAR (systemiczna odporność nabyta). Występowanie tych grzybów w pobliżu korzeni indukuje wzrostu systemu korzeniowego na długość, następuje zwiększenie liczby korzeni bocznych, zwiększenie liczby włośników, zwiększenie dostępności i pobierania składników pokarmowych oraz wzrost odporności roślin na stresy abiotyczne.
MIKORYZA to zjawisko współżycia roślin wyższych z grzybami. Towarzyszy ona roślinom wyższym już od ponad 400 milionów lat. Większość roślin współżyje z grzybami, tylko nieliczne rodziny botaniczne nie wykorzystują mikoryzy, należą do nich między innymi rośliny z krzyżowych, rdestowatych, goździkowatych, komosowatych. Grzyby mikoryzowe należą do Glomeromycota. Grupa ta ewoluowała od czasu pierwszych roślin lądowych, praktycznie nie może rozwijać się poza systemem korzeniowym roślin. Opisano nieco ponad 200 gatunków tych grzybów. Grzyby mikoryzowe mają bardzo pozytywny wpływ na wzrost i plonowanie roślin, poprawiają zaopatrzenie roślin w wodę, wpływają na efektywność pobierania z gleby przez system korzeniowy wielu składników pokarmowych, głównie fosforu i cynku, ale także azotu oraz pozostałych mikroelementów. Grzyby te również ograniczają możliwości porażenia korzeni roślin przez choroby odglebowe. Rośliny z mikoryzą mają większą odporność na stresy abiotyczne, mikoryza wpływa na zwiększenie poziomu fotosyntezy. Rośliny z mikoryzą są także bardziej konkurencyjne wobec roślin nie mikoryzowanych. Grzyby mikoryzowe wpływają także na właściwości fizyczne gleby. Produkują bardzo specyficzne białka zwane glomalinami. Glomaliny stanowią bardzo trwałe lepiszcze dla gruzełek glebowych, uodparniające gruzełki na rozpad, a glebę na erozję powietrzną i wodną. Chronią one także składniki pokarmowe przed wymywaniem i zwiększają penetrację wody w glebie. Ważnymi składnikami mikroflory glebowej, poza opisanymi, są także inne mikroorganizmy, np. promieniowce czy bakterie wiążące azot atmosferyczny. Będą one tematem artykułu w następnym numerze AGROINNOWATORA. z
AGROINNOWATOR
06
POŻYTECZNE warto aplikować Mikroorganizmy glebowe, ich namnażanie się i funkcjonowanie w glebie jest zależne od warunków zewnętrznych – czynników abiotycznych. Tekst: Marcin Oleszczak
M
ikroorganizmy, zależnie od swoich właściwości, reagują w różnym stopniu na: wilgotność gleby, zawartość w niej tlenu, temperaturę, UV, poziom zawartości substancji organicznej oraz składników pokarmowych, zabiegi agrotechniczne, zastosowanie środków ochrony roślin czy odczyn gleby. Powinniśmy zdawać sobie sprawę z faktu, że każde nasze działanie wobec gleby, każdy zabieg agrotechniczny, w tym nawożenie, zmienia naturalne warunki życia mikroorganizmów glebowych. Stąd często konieczne jest zastosowanie preparatów mikrobiologicznych, dla zachowania równowagi mikrobiologicznej w glebie i dla wzmocnienia skuteczności tych pożytecznych mikroorganizmów, które tam już się znajdują.
Wpływ grzybów Trichoderma na grzyby chorobotwórcze dla roślin:
Stosowanie pożytecznych mikroorganizmów w uprawie roślin ma stosunkowo długą tradycję. Już wiele lat temu np. opracowano szczepionki bakteryjne i metody ich aplikacji w uprawach roślin strączkowych. W trakcie szczepienia nasion bobowatych, w pobliże systemu korzeniowego wprowadza się odpowiednie gatunki i szczepy bakterii symbiotycznie wiążących azot atmosferyczny, konieczny do wzrostu i rozwoju roślin. W Europie, w tym w Polsce zaczynają pojawiać się nowoczesne produkty mikrobiologiczne, zawierające pojedyncze mikroorganizmy lub konsorcja różnych pożytecznych mikroorganizmów, jak np. seria biopreparatów BACTIM. Świadomość korzyści z ich stosowania, nie jest na razie, szczególnie w Polsce, powszechna.
Wpływ Trichoderma sp. na zahamowanie wzrostu grzyba – Fusarium oxysporum f. sp. lycopersici.
Mikroorganizmy zawarte w biopreparatach BACTIM pochodzą z naturalnego środowiska – zostały wyselekcjonowane z systemu korzeniowego roślin, z ryzosfery i gleby. Ich właściwości zostały potwierdzone w trakcie badań laboratoryjnych i polowych. W procesie namnażania i formułowania pożyteczne mikroorganizmy w gotowym produkcie umieszczane są głównie w postaci form przetrwalnikujących, co gwarantuje długi okres przydatności do użycia oraz wysoką efektywność samych produktów. Konsorcja mikroorganizmów zapewniają kompleksowe oddziaływanie na rośliny oraz odpowiednie ukierunkowanie procesów zachodzących w glebie i ryzosferze. Możemy wśród tych produktów znaleźć rozwiązania mające zastosowanie w czasie zaprawiania nasion, przygotowywania substratów do produkcji rozsady, do stosowania w czasie sadzenia rozsady oraz służące do fertygacji lub tradycyjnego podlewania roślin. z
Wpływ Trichoderma sp. na zahamowanie wzrostu grzyba – Pyrenochaeta lycopersici.
Po lewej stronie wzrost grzyba chorobotwórczego bez obecności grzyba z rodzaju Trichoderma. Po prawej stronie wzrost grzyba chorobotwórczego w obecności Trichoderma. Obecność Trichoderma wyraźnie hamuje wzrost grzybów chorobotwórczych.
AGROINNOWATOR
07
Sprawdzone
NA PLANTACJACH cd. W poprzednim numerze AGROINNOWATORA (nr 7) przedstawiliśmy wyniki z kilku doświadczeń polowych z zastosowaniem biopreparatów BACTIM w uprawach warzyw.
W
sezonie 2017 założyliśmy kolejne doświadczenia własne w 15 lokalizacjach (kontynuowaliśmy niektóre doświadczenia w tych samych gospodarstwach co w 2016 r., a także rozpoczynaliśmy nowe w innych lokalizacjach). Badaliśmy wpływ na plonowanie papryki w uprawie pod osłonami i papryki w uprawie polowej, pomidora w uprawie pod osłonami i pomidora w uprawie polowej, warzyw cebulowych (cebuli, czosnku), warzyw korzeniowych (pietruszki, marchwi, selera). Dodatkowo zajmowaliśmy się także możliwością zastosowania preparatów z serii BACTIM w procesie przygotowywania sadzonek truskawek. Oprócz doświadczeń własnych, w sezonie 2017 prowadziliśmy także badania w niezależnych jednostkach badawczych.
Tekst: Marcin Oleszczak Jan Wcisło
∠ Doświadczenia w uprawie warzyw polowych powierzyliśmy Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian (SDOO) w Węgrzcach k/Krakowa.
AGROINNOWATOR
08
Nie jest możliwe omówienie wszystkich tegorocznych doświadczeń w jednym artykule, ale mamy nadzieję, że zapoznanie się chociaż z częścią wyników, będzie dla Państwa interesujące.
1. PAPRYKA W UPRAWIE POD OSŁONAMI – doświadczenie własne W największym zagłębiu produkcji papryki pod osłonami – w okolicach Potworowa, kontynuowaliśmy doświadczenia własne z zastosowaniem biopreparatu BACTIM MIXER do stosowania przy produkcji rozsady.
1
2
BACTIM MIXER stosowaliśmy w 2 wariantach, jako dodatek do substratu stosowanego do bezpośredniego siewu nasion papryki w multiplaty oraz w drugim wariancie, jako dodatek do substratu do pikowania siewek papryki. Celem tych doświadczeń było sprawdzenie skuteczności biopreparatu BACTIM MIXER w intensyfikacji rozwoju systemu korzeniowego rozsady papryki i roślin posadzonych na miejsce stałe. 1. KONTROLA bez dodatku biopreparatu. 2. Siewki papryki wyrosłe z nasion zasianych do substratu z dodatkiem biopreparatu BACTIM MIXER.
Ŕ Rozwój systemu korzeniowego roślin papryki pod wpływem działania biopreparatu BACTIM MIXER zastosowanego jako dodatek do substratu, do wysiewu nasion.
1
Ŕ Wpływ biopreparatu BACTIM MIXER na rozwój systemu korzeniowego papryki pikowanej do substratu, do którego dodano ten biopreparat.
2
2
1. KONTROLA bez dodatku biopreparatu. 2. Rośliny wyrosłe z nasion zasianych do substratu z dodatkiem biopreparatu BACTIM MIXER.
1
2
1. KONTROLA bez dodatku biopreparatu. 2. Rośliny wyrosłe w substracie do którego dodano biopreparat BACTIM MIXER.
Ŕ Różnica w tempie tworzenia systemu korzeniowego tuż po posadzeniu roślin papryki do tunelu i 11 dni później.
1
2
1
2
1. KONTROLA bez dodatku biopreparatu. 2. Rośliny, których rozsadę produkowano w substracie (do pikowania) z dodatkiem biopreparatu BACTIM MIXER. Pod wpływem biopreparatu obserwowaliśmy znacznie lepsze przyjęcie się roślin, szybsze podjęcie wzrostu, lepsze ukorzenienie roślin po posadzeniu na miejsce stałe.
AGROINNOWATOR
09
2. PAPRYKA W UPRAWIE POLOWEJ – doświadczenie własne
1
2
2
2
1. KONTROLA bez dodatku biopreparatu. 2. Rośliny zapikowane do substratu przygotowanego na bazie BACTIM MIXER.
wzrost plonu papryki w uprawie polowej w stosunku do kontroli [%]
W paprykowym zagłębiu kontynuowaliśmy doświadczenie z uprawą papryki polowej. Podobnie jak w ubiegłym roku, tak i w tegorocznym doświadczeniu mogliśmy zaobserwować bardzo korzystny wpływ biopreparatu BACTIM MIXER na rozwój systemu korzeniowego i plonowanie roślin.
150 125 100
100
50
0 KONTROLA
BACTIM MIXER 10 kg/m3
3. WPŁYW BACTIM MIXER NA JAKOŚĆ PLONU PAPRYKI – doświadczenie własne
104 102
101,41
100 98
97,43
96 KONTROLA
PREPARAT PORÓWNAWCZY 12 kg/m3
99
BACTIM MIXER 10 kg/m3
97,85
94,05
94
89 86,71
84 KONTROLA
PREPARAT PORÓWNAWCZY 12 kg/m3
BACTIM MIXER 10 kg/m3
1,85 1,80
1,80 1,74
1,75 1,70
1,69
1,65 1,60 KONTROLA
PREPARAT PORÓWNAWCZY 12 kg/m3
BACTIM MIXER 10 kg/m3
zawartość potasu w owocach papryki zbieranej na zielono [mg/kg świeżej masy]
103,81
zawartość fosforu w owocach papryki zbieranej na zielono [mg/kg świeżej masy]
106
zawartość boru w owocach papryki zbieranej na zielono [mg/kg świeżej masy]
zawartość cynku w owocach papryki zbieranej na zielono [mg/kg świeżej masy]
zawartość magnezu w owocach papryki zbieranej na zielono [mg/kg świeżej masy]
zawartość wapnia w owocach papryki zbieranej na zielono [mg/kg świeżej masy]
W ubiegłym sezonie interesowaliśmy się także wpływem biopreparatu BACTIM MIXER na jakość plonów. Zbadaliśmy zawartość makro- i mikroelementów w owocach papryki na plantacji zlokalizowanej w miejscowości Potkana. 1590
1575,97
1569,38
1540
1490 1465,73
1440 KONTROLA
PREPARAT PORÓWNAWCZY 12 kg/m3
BACTIM MIXER 10 kg/m3
150 144,83
145 139,46
140 135 130 125
122,34
120 KONTROLA
PREPARAT PORÓWNAWCZY 12 kg/m3
BACTIM MIXER 10 kg/m3
2,0 1,85 1,8 1,6 1,4
1,39 1,31
1,2 1,0 0,8 KONTROLA
PREPARAT PORÓWNAWCZY 12 kg/m3
BACTIM MIXER 10 kg/m3
AGROINNOWATOR
010
4. POMIDOR W UPRAWIE POD OSŁONAMI – doświadczenie własne Doświadczenia z zastosowaniem biopreparatu BACTIM MIXER w produkcji pomidorów w uprawie pod tunelami foliowymi przeprowadziliśmy w poprzednim sezonie, w miejscowości Cesinów Las.
Ŕ Rozwój systemu korzeniowego pomidora pod wpływem biopreparatu BACTIM MIXER stosowanego jako dodatek do substratu, do pikowania siewek pomidora.
2
Podobnie jak w przypadku papryki przygotowaliśmy substrat z dodatkiem biopreparatu BACTIM MIXER, do którego pikowano siewki pomidorów.
1
2
Obserwowaliśmy wpływ biopreparatu BACTIM MIXER na intensyfikację rozwoju systemu korzeniowego rozsady pomidora i poprawę kondycji roślin posadzonych na miejsce stałe. Doświadczenie wykazało, że rośliny rosnące w substracie z mikroorganizmami BACTIM wytworzyły większy system korzeniowy, były bardziej zielone, wytworzyły większą biomasę, lepiej przetrwały stres replantacji tuż po posadzeniu do tunelu. Oczywiście, także wydały większy plon owoców z 1 m2.
1. KONTROLA bez dodatku biopreparatu. 2. Rośliny wyrosłe w substracie do którego dodano biopreparat BACTIM MIXER.
Ŕ Rozsada pomidora.
2
1
1. KONTROLA bez dodatku biopreparatu.
2
2
1
2
2. Rośliny wyrosłe w substracie do którego dodano biopreparat BACTIM MIXER.
Ŕ Podjęcie wzrostu przez rośliny pomidora.
1 1. KONTROLA bez dodatku biopreparatu.
2
1
2. Wyraźnie większa biomasa roślin po zostosowaniu biopreparatu BACTIM MIXER.
2
AGROINNOWATOR
011
5. WYNIKI DOŚWIADCZEŃ PRZEPROWADZONYCH W SDOO w Węgrzcach k/ Krakowa, 2017 r. W Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Węgrzcach ocenialiśmy wpływ biopreparatów z serii BACTIM na parametry rozsady papryki w uprawie polowej, pomidora w uprawie polowej, selera korzeniowego oraz kapusty pekińskiej. Badaliśmy także wpływ zastosowanych biopreparatów na plon poszczególnych gatunków. Część z tych wyników już otrzymaliśmy i je prezentujemy, a pozostałe omówimy w kolejnym wydaniu AGROINNOWATORA.
4
3,76
3 2,03
2
1
1,99
12 średnia, świeża masa części nadziemnej papryki [g/roślinę]
średnia, świeża masa sytemu korzeniowego papryki [g/roślinę]
Ŕ Wpływ biopreparatu BACTIM MIXER na rozwój systemu korzeniowego i plon papryki
KONTROLA
PREPARAT KONKURENCYJNY podlewanie po pikowaniu
6
5,23
4,95
KONTROLA
PREPARAT KONKURENCYJNY podlewanie po pikowaniu
4 2
BACTIM MIXER przygotowanie substratu do pikowania
BACTIM MIXER przygotowanie substratu do pikowania
40 17,90
18,0 17,5 17,0 16,45 16,15
16,0 15,5 15,0
średni plon handlowy papryki dwa zbiory łącznie [t/ha]
18,5 średni zasięg systemu korzeniowego papryki [cm]
8
0
0
16,5
10,61 10
29,6
30
20
17,1
14,7
10
0 KONTROLA
PREPARAT KONKURENCYJNY podlewanie po pikowaniu
System korzeniowy papryki – kontrola.
BACTIM MIXER przygotowanie substratu do pikowania
KONTROLA
System korzeniowy papryki – Preparat konkurencyjny.
PREPARAT KONKURENCYJNY podlewanie po pikowaniu
BACTIM MIXER przygotowanie substratu do pikowania
System korzeniowy papryki – BACTIM MIXER.
AGROINNOWATOR
012
1,71 1,51
1,5 1,23 1
0,5
0
0,222
0,209
0,21 0,201
9,63
5
0 PREPARAT KONKURENCYJNY podlewanie po pikowaniu
BACTIM MIXER przygotowanie substratu do pikowania 108,5
105 100
99,0 93,7
95 90 85
PREPARAT KONKURENCYJNY podlewanie po pikowaniu
10 8
8,84
KONTROLA
0,19
9
10
14,19
110
0,22
0,20
15
BACTIM MIXER przygotowanie substratu do pikowania
0,23
KONTROLA
udział owoców chorych w plonie ogólnym pomidora [%]
PREPARAT KONKURENCYJNY podlewanie po pikowaniu
średni łączny plon hadlowy pomidora [t/ha]
średnia, sucha masa systemu korzeniowego pomidora [g/roślina]
KONTROLA
średnia, swieża masa części nadziemniej pomidora [g/roślina]
2,0
KONTROLA
BACTIM MIXER przygotowanie substratu do pikowania
PREPARAT KONKURENCYJNY podlewanie po pikowaniu
3,4
9
BACTIM MIXER przygotowanie substratu do pikowania 3,32
3,3
8
3,2
7 6
5
5 4 3
łaczny plon Brix [t/ha]
średnia, świeża masa systemu korzeniowego pomidora [g/roślina]
Ŕ Wpływ biopreparatu BACTIM MIXER na rozwój systemu korzeniowego, parametry jakościowe i plon pomidora.
3,1 3,0
2,8
2
2,7
1
2,6
0
2,96
2,9 2,66
2,5 KONTROLA
PREPARAT KONKURENCYJNY podlewanie po pikowaniu
System korzeniowy pomidora – kontrola
BACTIM MIXER przygotowanie substratu do pikowania
KONTROLA
System korzeniowy pomidora – Preparat konkurencyjny
PREPARAT KONKURENCYJNY podlewanie po pikowaniu
BACTIM MIXER przygotowanie substratu do pikowania
System korzeniowy pomidora – BACTIM MIXER
AGROINNOWATOR
013
O czym należy pamiętać stosując preparaty na bazie mikroorganizmów w uprawie warzyw w polu i pod osłonami, w rodzimym gruncie lub substratach organicznych? 1. W przypadku uprawy warzyw z rozsady najbardziej efektywnym sposobem stosowania biopreparatów jest dodawanie ich w czasie przygotowywania substratów do produkcji rozsad (BACTIM MIXER) oraz stosowanie biopreparatów w trakcie uprawy przez system nawadniania kroplowego pod osłonami (BACTIM FERTIMAX) lub w uprawach polowych (BACTIM VIGOR): Ŕ najlepsze efekty uzyskuje się przy jednoczesnym zastosowaniu preparatów do przygotowywanych substratów i stosowanie preparatów przez nawadnianie kroplowe Ŕ biopreparat BACTIM MIXER jest szczególnie potrzebny w przypadku wcześniejszego zabiegu odkażania gleby. 2. W przypadku uprawy warzyw z siewu najbardziej efektywne jest zastosowanie biopreparatów (BACTIM STARTER) do zaprawiania nasion w połączeniu z aplikacjami doglebowymi przed siewem nasion lub przed formowaniem redlin (BACTIM VIGOR, BACTIM RECEPTOR). 3. Biopreparaty do nawadniania kroplowego można mieszać z roztworami nawozów, w stężeniach stosowanych do bezpośredniej fertygacji roślin, natomiast biopreparatów nie należy mieszać z koncentratami i stężonymi pożywkami nawozowymi. 4. Biopreparaty BACTIM najlepiej stosować, gdy powierzchniowa warstwa gleby nagrzała się do co najmniej 10oC. Zastosowane w niższej temperaturze wolniej będą kolonizować glebę i ryzosferę. 5. Działanie biopreparatów BACTIM jest uzależnione od nawiązania relacji mikroorganizmów z systemem korzeniowym roślin, stąd konieczne jest staranne i zgodne z instrukcją wykonywanie zabiegów związanych z ich stosowaniem. 6. Pożyteczne mikroorganizmy są wrażliwe na niektóre środki ochrony roślin (w tym fungicydy miedziowe), preparaty oparte na nadtlenku wodoru i na związkach chloru, dlatego ważne jest, aby biopreparat stosować odrębnie. Odstęp czasowy pomiędzy stosowaniem biopreparatów, a stosowaniem środków ochrony roślin powinien wynosić co najmniej kilka dni. 7. Biopreparaty BACTIM najlepiej aplikować przy braku silnej operacji słonecznej.
Korzyści ze stosowania biopreparatów BACTIM w uprawach w polu i pod osłonami: Ŕ Ŕ Ŕ Ŕ
wzrost bioróżnorodności gleby ukierunkowanie procesów mikrobiologicznych zachodzących w glebie poprawa fizykochemicznych parametrów gleby wzrost dostępności składników pokarmowych z gleby
Ŕ Ŕ Ŕ Ŕ Ŕ Ŕ Ŕ
szybkie, dynamiczne wschody roślin ograniczenie stresu replantacji wyrównanie wzrostu wszystkich roślin na plantacji większy system korzeniowy dodatkowa porcja azotu wiązana przez bakterie pozytywny wpływ na wigor roślin wyższy poziom fotosyntezy
Ŕ Ŕ Ŕ Ŕ Ŕ Ŕ Ŕ
poprawa poziomu zaopatrzenia roślin w składniki pokarmowe możliwość ograniczenia nawożenia mineralnego poprawa zaopatrzenia roślin w wodę silna biostymulacja roślin wzrost odporności na stresy biotyczne i abiotyczne ograniczenie występowania niektórych agrofagów poprawa parametrów jakościowych plonu.
Działanie mikroorganizmów wnoszonych w biopreparatach BACTIM umożliwia bardziej efektywne wykorzystanie nakładów ponoszonych przez Plantatora na materiał siewny, nawozy czy środki ochrony roślin, a efektem końcowym jest wyższy i lepszy jakościowo plon.
AGROINNOWATOR
014
Tekst: Radosław Wilk
BACTIM SŁOMA zdobywa popularność Z końcem lipca na kanale Grzegorza i Ani Bardowskich mogli Państwo zobaczyć film poświęcony mądremu gospodarowaniu resztkami pożniwnymi w celu prawidłowego przygotowania gleby pod nowy sezon wegetacyjny.
A
nię i Grzegorza na pewno znają Państwo z drugiej edycji bardzo popularnego programu pt. “Rolnik Szuka Żony” emitowanego w TVP 1. Grzegorz jest absolwentem Wrocławskiego Uniwersytetu Przyrodniczego i obecnie prowadzi ponad 100 hektarowe gospodarstwo w miejscowości Uniejowice pod Złotoryją. W odcinku zrealizowanym wspólnie ze swoją żoną Anią, Grzegorz uświadamiał widzów jak cennym źródłem składników pokarmowych dla roślin może być słoma. Przygotowanie do nowego sezonu wegetacyjnego, Grzegorz zaczyna zaraz po zbiorach, aby zapewnić roślinom następczym możliwie najlepsze warunki wzrostu. W tym celu glebę wzbogaca w próchnicę i ważne składniki pokarmowe takie jak fosfor, potas, magnez czy mikroelementy, a to wszystko jest możliwie dzięki prawidłowemu wykorzystaniu resztek pożniwnych. Aby słomę zmienić w wartościowy dla roślin nawóz musi ona w glebie przejść skomplikowany proces rozkładu, za który odpowiadają przede wszystkim mikroorganizmy glebowe – uświadamiał Grzegorz. W wyniku tego procesu uwalniane są do środowiska glebowego stosunkowo duże ilości składników pokarmowych w formach,
które roślina podczas sezonu wegetacyjnego będzie w stanie pobrać i wykorzystać do budowania plonu. To właśnie dzięki resztkom roślinnym pozostającym po zbiorach oraz wprowadzaniu do gleby nawozów organicznych w postaci, np. obornika, możliwe jest zwiększenie w niej zawartości próchnicy – opowiadał Grzegorz. Zwrócił również uwagę na 3 najważniejsze czynniki wpływające na prawidłowy rozkład materii organicznej znajdującej się w glebie, tak aby mogła ona zostać wykorzystana do procesów wzrostu i rozwoju roślin oraz poprawy właściwości gleby. Są to przede wszystkim:
Azot Wyczerpanie dostępnego azotu z gleby powoduje spowolnienie tempa rozkładu słomy. Zapobiec temu można stosując na każdą tonę przyoranej słomy od 5 do 10 kg azotu (N). Dokładna dawka zależy od warunków glebowych i od składu chemicznego słomy.
pH Kolejnym czynnikiem wpływającym na prawidłowy rozkład słomy jest uregulowanie odczynu gleby przez odpowiednie okresowe jej wapnowanie, najlepiej wapnem węglanowym. Sprawdźcie swoje pH – doradzał Grzegorz – bo bez wcześniejszego uregulowania odczynu nie zapewnicie sobie oczekiwanych efektów.
Mikroorganizmy Jak wspominałem już wcześniej, za rozkład słomy w głównej mierze odpowiadają mikroorganizmy – opowiada Grzegorz. W glebach występują one w różnej ilości i aktywności przez co często słoma zalega nam przez cały rok i nie zostaje dobrze rozłożona. Grzegorz powiedział, że w swoim gospodarstwie stosuje biopreparat BACTIM SŁOMA a dodatkowo zwrócił uwagę, że przy wyborze preparatów mikrobiologicznych należy sprawdzić przede wszystkim etykietę produktu. Ważne, żeby dowiedzieć się jakie i ile zawiera mikroorganizmów dany produkt, czy występują one w formie przetrwalnikowej (to sprawia, że bakterie są odporne na niekorzystne warunki atmosferyczne) oraz czy skuteczność danego produktu jest potwierdzona badaniami w niezależnych Instytutach Badawczych. Zgadzamy się z opinią Grzegorza i bardzo nas cieszy, że stosuje i jest zadowolony z preparatu mikrobiologicznego BACTIM SŁOMA. Produkt ten uzyskał już wiele wyróżnień, ale najcenniejsze są dla nas opinie zadowolonych Rolników, którym pomagamy zwiększać plony. Warto dodać, że film Grzegorza i Ani cieszy się bardzo dużą oglądalnością, ponieważ na tę chwilę zobaczyło go już ponad 900 000 widzów. z
AGROINNOWATOR
015
NOWOŚCI w laboratorium Dział Badań i Rozwoju INTERMAG wzbogacił się o nowe specjalistyczne urządzenia do pomiarów i oceny stanu fizjologicznego roślin. Stało się to możliwe dzięki unijnym dotacjom przyznanym firmie w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój 2014–2020.
Tekst: Roksana Rakoczy
∠ Pomiar fluorescencji chlorofilu w liściach sałaty aparatem HandyPEA.
O
gromnym ułatwieniem w pracach badawczych specjalistów INTERMAG są trzy nowe przenośne aparaty: HandyPEA, TARGAS-1 i DUALEX SCIENTIFIC+. Umożliwiają one precyzyjne i bezinwazyjne pomiary, które mogą być wykonywane na roślinach w warunkach laboratoryjnych, polowych lub pod osłonami. Nowoczesna aparatura badawcza pozwala uzyskać wiele informacji mających istotny wpływ na poznanie fizjologii roślin zarówno w warunkach optymalnych, jak i stresowych.
Fotosynteza to najważniejszy proces metaboliczny zachodzący w roślinie oraz jeden z najważniejszych procesów biochemicznych na ziemi. Analiza przebiegu oraz wydajności procesu fotosyntezy jest możliwa za pomocą fluorymetru, którym jest HandyPEA. Urządzenie to wykorzystywane jest w badaniach mających na celu określenie stanów stresowych spowodowanych czynnikami fizykochemicznymi oraz w badaniach stopnia aklimatyzacji roślin do nowych warunków środowiskowych. »
AGROINNOWATOR
016
HandyPEA ma szerokie zastosowanie w rolnictwie w ustaleniu wpływu warunków stresowych na wzrost i rozwój roślin oraz dokonywania na tej podstawie wyboru systemu produkcji rolniczej (system zintegrowany, rolnictwo ekologiczne) i środków produkcji (m.in. herbicydy, fungicydy) do uprawy roślin. Wykorzystywany jest także w przetwórstwie przy ustalaniu stopnia dojrzałości owoców i warzyw. Aparat TARGAS-1 to przenośny zestaw do pomiaru szeregu ważnych parametrów wymiany gazowej oraz fotosyntezy, procesów, które są ściśle ze sobą związane. TARGAS dostarcza informacji, które razem z danymi z HandyPEA szeroko obrazują stan fizjologiczny rośliny. Urządzenie składa się z konsoli zawierającej wbudowane analizatory nierozproszonej podczerwieni do pomiarów gazów: CO2 i H2O, kuwety liściowej i komory do oddychania gleby. Kuweta liściowa jest dostosowana do pomiarów liści o zróżnicowanych kształtach i wielkości (wąskich, długich, szerokich) oraz igieł. TARGAS-1 posiada wbudowane czujniki temperatury oraz PAR (promieniowanie fotosyntetycznie czynne). Za pomocą komory do oddy-
∠ Pomiar oddychania liści orzecha włoskiego za pomocą kuwety liściowej aparatu TARGAS-1.
chania gleby można wykonywać szybkie i dokładne pomiary respiracji warstwy ornej gleby wraz z jej temperaturą. DUALEX SCIENTIFIC+ to innowacyjne urządzenie, które dzięki specjalnemu klipsowi umożliwia jednoczesny pomiar zawartości chlorofilu w liściu oraz polifenoli i antocyjanów w epidermie liścia. Aparat umożliwia monitorowanie stanu odżywienia rośliny w azot za pomocą indeksu NBI. Indeks ten jest wynikiem długoletnich badań, które wykazały, że
polifenole są wskaźnikami statusu azotu w roślinie. Ponadto polifenole należą do nieenzymatycznego systemu antyoksydacyjnego, ich zawartość w roślinie wzrasta w odpowiedzi na czynniki stresowe (m.in. wysoka temperatura, susza, porażenie przez choroby). Na podstawie zmiany akumulacji tych związków można określić, czynniki i warunki uprawy wywołujące stres u roślin. DUALEX SCIENTIFIC+ jest wszechstronny, pomiary można wykonywać na roślinach jednoliściennych, dwuliściennych oraz bylinach. Jest prosty w użyciu, a pomiary uzyskuje się w krótkim czasie. Urządzenie jest wynikiem pracy zespołów badawczych z National Center for Scientific Research i Uniwersytetu Paris-Sud w Orsay. z ∠ Pomiar zawartości chlorofilu, polifenoli antocyjanów i NBI w liściach sałaty aparatem DUALEX SCIENTIFIC+.
∠ Pomiar respiracji gleby za pomocą kuwety do oddychania gleby aparatu TARGAS-1.
We wrześniu pożegnaliśmy Ś+P
TADEUSZA CZAJĘ 1943–2017 wieloletniego Głównego Technologa i Pełnomocnika Zarządu ds. Technologii, współtwórcę wielu rozwiązań technologicznych w naszej firmie. Pan Tadeusz był twórczym inżynierem chemikiem, a ponadto w sposób szczególny interesował się fizjologią i uprawą roślin. W wyniku połączenia tych pasji inicjował rozwojowe tematy, których efektem było opracowanie nowych produktów. Z żalem pożegnaliśmy lojalnego współpracownika i dobrego kolegę. Zarząd INTERMAG
AGROINNOWATOR
017
Szybka regeneracja
PO STRESIE Aminokwasy zdobyły już uznanie dużej części rolników, i ogrodników, a grono ich użytkowników powiększa się na całym świecie z roku na rok. Zdecydowanie jest to wynikiem ich pozytywnego wpływu na metabolizm roślin, zwiększanie jakości i wielkości plonu oraz wspomaganie regeneracji po wystąpieniu różnego rodzaju stresów podczas cyklu uprawowego.
R
ośliny same syntezują aminokwasy, które wykorzystują następnie m.in do budowania białek, tkanek roślinnych, syntezy hormonów czy chlorofilu. Na potrzeby biosyntezy aminokwasów rośliny zużywają duże ilości energii i czasu, dlatego kiedy dostarczamy je drogą aplikacji dolistnej w momentach stresowych, pozwalamy roślinie na szybsze jego przezwyciężenie z jednoczesnym ciągłym budowaniem plonu. Aminokwasy posiadają zdefiniowane funkcjonalności, a każdy z nich zaangażowany jest w specyficzne procesy metaboliczne roślin. Dla przykładu prolinę roślina syntezuje w zwiększonej ilości w momencie wystąpienia stresu suszy, ponieważ wykazuje ona działanie osmolityczne, dzięki czemu pozwala utrzymać prawidłowy turgor w roślinie, a dodatkowo bierze udział w stabilizowaniu białek i struktur komórkowych.
Tekst: Radosław Wilk
Glicyna, oprócz właściwości silnie chelatujących jony metali, jest podstawowym składnikiem budulcowym tkanek roślinnych oraz uczestniczy w procesie syntezy chlorofilu. Tryptofan jest prekursorem syntezy kwasu indolilooctowego, będącego hormonem roślinnym wpływającym bezpośrednio na procesy wzrostu i rozwoju roślin. Cenne dla roślin są również krótkołańcuchowe peptydy, będące połączeniem aminokwasów w specyficznej konfiguracji. Peptydy oraz aminokwasy mogą być dostarczane zarówno w formie oprysku nalistnego, aby roślina mogła szybko i efektywnie je pobrać i wykorzystać w procesach metabolicznych, jak i doglebowo w celu zwiększenia aktywności mikroflory, która w konsekwencji poprawia jej właściwości fizykochemiczne. Rolnictwo oczekuje nowych i efektywnych metod pozwalających na zwiększenie »
AGROINNOWATOR
018
O
M
UL
ST
U
ANICZN RG Y O
STY
wykorzystania potencjału plonotwórczego roślin. Jednocześnie dynamicznie rozwija się segment produkcji ekologicznej, gdzie stosowanie nawozów i pestycydów wytwarzanych z wykorzystaniem substancji syntetycznych jest ograniczone. Rosnące zapotrzebowanie rynku na produkt silnie stymulujący wzrost i rozwój roślin, a jednocześnie oparty o substancje pochodzenia naturalnego był inspiracją do wprowadzenia na rynek nowego organicznego stymulatora wzrostu, który opracowany został we współpracy z naukowcami Politechniki Wrocławskiej.
AT O R W Z R
AMINOPRIM charakteryzuje się bardzo wysoką zawartością aminokwasów oraz krótkich łańcuchów peptydowych pochodzenia naturalnego (ponad 50% aminokwasów). Dnia 1 marca 2017 r. decyzją nr S-644/17 Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi AMINOPRIM otrzymał rejestrację jako ORGANICZNY STYMULATOR WZROSTU ROŚLIN. Wpływ organicznego stymulatora wzrostu AMINOPRIM na plon handlowy słodkiej papryki odmiany Ożarowska. Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, 2016. 40 plon handlowy [t/ha]
33,87 30
29,56
STYMULATOR REGENERACJI
20
10
0 KONTROLA
AMINOPRIM 5 x 2 l/ha
Wpływ organicznego stymulatora wzrostu AMINOPRIM na plon ogólny owoców papryki słodkiej odmiany Ożarowska. Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, 2016
plon ogólny owoców [t/ha]
38 35,77
36 34 32
31,19
30 28 KONTROLA
AMINOPRIM 5 x 2 l/ha
Wpływ organicznego stymulatora wzrostu AMINOPRIM na plon ziemniaka odmiany Innovator. Stancja Doświadczalna Oceny Odmiany Upraw w Karżniczce, 2016. 80
plon [t/ha]
70
69,6 65,6
60
50
40 KONTROLA
ORGANICZNY STYMULATOR WZROSTU
AMINOPRIM 5 x 2 l/ha
Ŕ Stymuluje odporność i wspomaga regenerację roślin po wystąpieniu stresów Aminokwasy zawarte w produkcie stymulują syntezę chlorofilu, są podstawowym budulcem komórek roślinnych i dostarczone wraz z produktem przyspieszają proces budowy białek i komórek roślinnych. Są prekursorami i/lub składnikami fitohormonów i enzymów roślinnych, będących katalizatorami większości procesów zachodzących w komórkach w procesie regeneracji. Ŕ Zwiększa skuteczność i bezpieczeństwo stosowanych agrochemikaliów Aminokwasy zawarte w produkcie chelatują niektóre składniki pokarmowe np. wapń, przez co stają się one szybciej przyswajalne i łatwiej transportowane w roślinie. Dzięki zawartości aminokwasów i krótkich łańcuchów peptydowych poprawia właściwości fizykochemiczne cieczy roboczej, pełniąc funkcję naturalnego adiuwanta. Możliwość łącznej aplikacji stymulatora ze środkami ochrony roślin została potwierdzona badaniami przeprowadzonymi przez Laboratorium Badania Jakości Środków Ochrony Roślin w INSTYTUCIE OCHRONY ROŚLIN oddział w Sośnicowicach. Ŕ Zwiększa ilość i jakość plonu Aminokwasy wpływając korzystnie na procesy biochemiczne poprawiają plonowanie roślin, co zostało potwierdzone dla tego produktu w wieloletnich, niezależnych badaniach prowadzonych m.in. przez: 1. Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach, Zakład Agrotechniki Roślin Uprawnych, Zakład Uprawy i Nawożenia Roślin oraz Zakład Agrotechniki Roślin Sadowniczych 2. Instytut Upraw Nawożenia i Gleboznawstwa (IUNG) w Puławach, Zakład Żywienia Roślin i Nawożenia 3. Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych – Zakłady Doświadczalne w Radostowie, Karżniczce i Tarnowie. z
AGROINNOWATOR
019
BOR dlaczego tak ważny
C
zęsto, pomimo że mikroelement znajduje się w glebie, z różnych przyczyn nie może być pobrany przez rośliny (odczyn gleby, proporcje składników, antagonizm jonowy, temperatura, warunki świetlne, warunki powietrzno-wodne).
Nie...dostępność boru z gleby Całkowita zawartość boru w glebie jest mocno zróżnicowana i może się wahać w przedziale od 20 do ponad 200 kg/ha. Formy boru dostępne dla roślin występują w postaci nieorganicznej jako związki z wapniem, magnezem lub sodem oraz w postaci organicznej powstałej w wyniku dekompozycji resztek roślinnych i mikroorganizmów. Niestety, bor w glebie z reguły występuje w formach niedostępnych dla roślin, tj. w postaci minerałów nierozpuszczalnych w wodzie. Inne czynniki utrudniające dostępność boru z gleby dla roślin: niska wilgotność podłoża – pobieranie boru jest uzależnione od intensywności pobierania wody (w warunkach suszy jest ono ograniczone lub zahamowane) niska zawartość substancji organicznej
Mikroelementy są czynnikiem limitującym plon pomimo, że rośliny pobierają je w niewielkich ilościach. Tekst: Wiesław Ciecierski
wysoka przepuszczalność gleby – mobilność boru w glebie jest wysoka i w warunkach intensywnych opadów deszczu bor jest przemieszczany poza zasięg systemu korzeniowego. wysoki odczyn pH gleby.
Funkcje boru w roślinie: odpowiada za prawidłowy wzrost i rozwój organów generatywnych (słupków, pylników i pyłku) stymuluje proces zapłodnienia (tym samym zawiązywanie owoców) odpowiada za wzrost i różnicowanie się komórek odpowiada za prawidłowy rozwój stożków wzrostu, najmłodszych części pędów i korzeni bierze udział w syntezie i transporcie cukrów wpływa na prawidłową strukturę budowy ścian komórkowych uczestniczy w regulacji gospodarki wodnej i pobieraniu składników pokarmowych przez rośliny. Znaczący wpływ boru na fizjologię roślin sprawia, że skutki spowodowane brakiem tego pierwiastka, zaraz po cynku, stanowią największe źródło problemów w prawidłowym odżywianiu roślin mikroelementami. »
AGROINNOWATOR
020
Większość gatunków uprawnych nie wytworzyła mechanizmów transportu boru z organów wegetatywnych do młodych części rośliny. W tym przypadku niedobory objawiają się zatrzymaniem wzrostu komórek w stożkach wzrostu, co w warunkach silnego niedoboru może prowadzić do ich zamierania. Inną reakcją na niedobór boru jest ograniczenie tempa rozwoju systemu korzeniowego, a także zmniejszenie ilości zawiązków i ich masowe opadanie.
∠ „Karbowatość liści” buraka cukrowego – skutek niedoboru boru.
Ważna efektywność W porównaniu z innymi mikroelementami bor jest słabo pobierany i przemieszczany wewnątrz rośliny. W tym miejscu należy zadać sobie pytanie: czy preparat, który użyję jest odpowiednio dobrany do potrzeb roślin? Doniesienia naukowe wskazują na różne tempo pobierania i przemieszczania boru w zależności od gatunku rośliny uprawnej. Wykazano, że obecność poliolu (alkoholu cukrowego) w roślinach polepsza mobilność tego pierwiastka, jednak w większości roślin uprawnych związek ten nie występuje lub dostępny jest w zbyt małych ilościach. Zainspirowani tymi faktami, rozpoczęliśmy prace nad nawozem, w którym bor będzie występował w kompleksie z poliolem. Po wielu eksperymentach laboratoryjnych powstała partia próbna preparatu, który został przetestowany jesienią 2016 na roślinach rzepaku. Efekty były zaskakująco dobre (wykres 1).
wzrost przyswajalności boru [%]
Wykres 1. Procentowy wzrost przyswajalności boru z BORMAX TURBO w porównaniu z produktem referencyjnym w liściach rzepaku ozimego. Opryskiwano 4 górne liście najmłodsze i 4 dolne liście najstarsze. Analiza wykonana po 24 h od zabiegu. IOR Poznań, ZD w Winnej Górze, październik 2016. 283
300 BOROETANOLOAMINA 250 BORMAX TURBO 200
165
+183%
150 100
100
+65%
100
50 0 najmłodsze liście rzepaku
najstarsze liście rzepaku
Badania polowe zostały powtórzone wiosną 2017 i potwierdziły jesienne rezultaty (wykres 2). W ten sposób powstała nowa wersja znanego nawozu BORMAX (150 g boru w 1 litrze w formie boroetanoloaminy).
∠ Drobne, popękane, ordzawione i zniekształcone owoce – skutek niedoboru boru.
∠ Puste komory w głąbie brokułu (jamistość głąba) – skutek niedoboru boru..
Ze względu na dużo wyższą przyswajalność boru nowy preparat został nazwany BORMAX TURBO. Wykres 2. Procentowy wzrost przyswajalności boru z BORMAX TURBO w porównaniu z produktem referencyjnym w liściach rzepaku ozimego. Opryskiwano 4 górne liście najmłodsze i 4 dolne liście najstarsze. Analiza wykonana po 24 h od zabiegu. SDOO Węgrzce, maj 2017.
wzrost przyswajalności boru [%]
∠ Zamieranie najmłodszych liści w rzepaku – skutek niedoboru boru.
300 BOROETANOLOAMINA 250 BORMAX TURBO 200
+183% 141,8
150 100
100
+42%
132 100
+32%
50 0 najmłodsze liście rzepaku
najstarsze liście rzepaku
BORMAX TURBO został wzbogacony w Technologię INT przyspieszającą pobieranie i ułatwiającą transport boru w roślinie. Został zaprojektowany tak, aby zwiększyć skuteczność zabiegów dokarmiana dolistnego. Dużo lepsze pobieranie boru przez roślinę pozwala na obniżenie dawki na hektar standardowo o 20% (badania wykazały zwiększenie pobierania o co najmniej 30%) – po zastosowaniu niższej dawki w porównaniu do nawozu standardowego zwiększa się zawartość tego pierwiastka w roślinach, a tym samym polepsza ich odżywienie. Ogólne zalecenia stosowania, poza obniżeniem dawki, nie różnią się od zaleceń dla nawozu BORMAX. Nowy nawóz doskonale wpisuje się w filozofię firmy INTERMAG, która jest spójna z zasadami rolnictwa precyzyjnego opierającego się między innymi na zwiększaniu wykorzystania substancji odżywczych przez rośliny, a tym samym stworzenia możliwości obniżenia dawek i zmniejszenia strat podczas aplikacji nawozów. Takie podejście do zagadnienia przyczynia się do ograniczenia negatywnego wpływu działalności człowieka, związanej z rolnictwem, na środowisko naturalne i pozostawienia go w stanie niezmienionym dla przyszłych pokoleń. z
AGROINNOWATOR
021
Smaczna i zdrowa, ale
TRZEBA ZNAĆ REGUŁY
Marchew to jedno z najpopularniejszych warzyw, uprawiane w Polsce na dużą skalę. Jej korzenie, oprócz walorów smakowych, zawierają wiele ważnych składników odżywczych.
N
ajwiększe znaczenie mają naturalne barwniki roślinne zwane karotenoidami, a wśród nich barwnik pomarańczowoczerwony (ǃ-karoten), który po spożyciu przekształcany jest w witaminę A. Korzenie marchwi są także cennym źródłem witaminy C, witamin z grupy B, witaminy E oraz węglowodanów, w tym głownie cukrów – glukozy i sacharozy, a także związków mineralnych, kwasów organicznych i olejków eterycznych.
Warunkiem uzyskania wysokich i dobrych jakościowo plonów marchwi jest odpowiednie przygotowanie stanowiska pod uprawę (właściwa struktura gleby, odpowiednie pH, wymagana zasobność w składniki pokarmowe) oraz prawidłowy siew i pielęgnacja roślin w okresie wegetacji. Optymalne zaopatrzenie roślin w składniki pokarmowe w ciągu całego okresu wegetacji to jeden z podstawowych warunków uzyskania wysokich plonów marchwi o wymaganej jakości korzeni. Marchew powinna być uprawiana w 2. lub 3. roku po oborniku. Uprawa w pierwszym roku może skutkować większą presją szkodników takich jak: rolnice, chrabąszcz majowy czy połyśnica marchwianka. Pod uprawę marchwi mogą być wykorzystane stanowiska, na których jesienią przyorano nawozy zielone lub zastosowano dobrze rozłożony kompost.
Tekst: Jan Wcisło
Marchew należy do grupy warzyw mających skłonność do gromadzenia azotanów. Występowanie w roślinach pewnych ilości azotanów jest zjawiskiem naturalnym, wynikającym z naturalnego obiegu azotu w przyrodzie. Azotany (V) są związkami mało toksycznymi i nie stanowią bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia – są dość szybko wchłaniane z przewodu pokarmowego i w postaci niezmienionej wydalane z moczem. W organizmie człowieka ok. 5% spożytych azotanów (V) pod wpływem enzymów trawiennych przekształca się w azotany (III), a te z kolei w N-nitrozwiązki. Ich nagromadzenie w organizmie ludzkim blokuje utlenianie krwi oraz może mieć działanie kancerogenne. Nadmierna zawartość azotanów obniża wartość odżywczą warzyw, gdyż destrukcyjnie oddziałują one na witaminy z grupy A i B oraz karotenoidy. Normą dopuszczalnej zawartości azotanów w korzeniach marchwi przeznaczonych do przetwórstwa jest: 400 mg NO3-/kg świeżej masy – dla dorosłych i dzieci powyżej 3. roku życia 200 mg NO3-/kg świeżej masy – dla dzieci poniżej 3. roku życia. O zawartości azotanów w korzeniach decydują: cechy odmianowe nawożenie warunki glebowe i klimatyczne (intensywność światła i opady) zdrowotność liści (prawidłowa powoduje lepsze przyswajanie azotanów przez rośliny i mniejszą ich zawartość w korzeniach) stopień dojrzałości w czasie zbioru (opóźnienie terminu zbioru sprzyja » mniejszej zawartości azotanów w korzeniach).
AGROINNOWATOR
022
PRAWIDŁOWO NAWOZIĆ
STOP NIEDOBOROM
Nawożenie mineralne marchwi powinno być poprzedzone analizą gleby i dostosowane do zasobności gleby w przyswajalne dla roślin formy składników pokarmowych, z uwzględnieniem mineralizacji materii organicznej oraz ilości składników pokarmowych pobieranych przez marchew. Niedostateczne odżywienie marchwi jest przyczyną zmniejszenia plonowania roślin i pogorszenia jakości korzeni, natomiast zbyt wysokie dawki nawozów mogą spowodować zaburzenia w rozwoju marchwi, a także skutkować przekroczeniem dopuszczalnego poziomu pozostałości niepożądanych związków w korzeniach. Optymalny poziom przyswajalnych form składników mineralnych w glebie pod uprawę marchwi, oznaczony metodą uniwersalną, wg: Prof. dr hab. Włodzimierz Sady, Nawożenie warzyw polowych, Kraków 2014, str. 112. Gatunek
N (NO3- + NH4+)
P
K
Mg
Ca
60–80
1500–3000
mg/dm3 Marchew
100–140
60–80
100–120
W uprawie marchwi z przeznaczeniem korzeni do produkcji przetworów dla małych dzieci, optymalna zawartość azotu w glebie powinna mieścić się w przedziale 50–80 mg/dm3. Również w uprawie na zbiór pęczkowy stosuje się niższe nawożenie azotowe – maksymalnie do poziomu 60 mg N/dm3.
Dokarmianie dolistne roślin jest ważnym elementem uprawy marchwi.
Nieprawidłowości w pobieraniu składników pokarmowych z gleby mogą być związane m.in. z niewłaściwym odczynem (pH) gleby, okresowym ograniczeniem dostępności wody, niezrównoważonym nawożeniem, zbyt niską temperaturą gleby lub ograniczeniem transpiracji roślin wskutek, np. wysokiej temperatury powietrza. Nawet krótkotrwałe niedobory składników pokarmowych, mogą mieć istotny wpływ na wzrost roślin oraz ich plonowanie. Dokarmianie dolistne ma wspomagać odżywianie się roślin w taki sposób, aby przeciwdziałać wszelkim zdarzeniom mogącym obniżać plonowanie oraz jakość warzyw korzeniowych. Dolistne dostarczanie makroelementów ma charakter uzupełniający, natomiast w zakresie mikroelementów jest podstawowym sposobem optymalnego dostarczenia ich roślinom. W uprawie towarowej marchwi na roślinach rzadko występują silne, wizualne objawy braku składników pokarmowych, ale niedobory mogą występować w formie utajonej i powodować obniżenie wielkości i jakości plonu. Takich ukrytych niedoborów nie można stwierdzić metodą wizualną, a jedynie na podstawie analizy materiału roślinnego. z
Ŕ Przykłady niedoborów składników pokarmowych u marchwi
Ma ono szczególne znaczenie w warunkach zaburzonego pobierania składników pokarmowych z gleby, gdy niedobór niektórych pierwiastków może prowadzić do zaburzeń fizjologicznych, a w konsekwencji do obniżenia wielkości i jakości plonu.
∠ Purpurowofioletowe przebarwienia na liściach marchwi spowodowane niedoborem fosforu.
∠ Brązowienie wierzchołków i żółkniecie liści spowodowane niedoborem potasu.
∠ Niedobór wapnia jest jedną z przyczyn pękania korzeni marchwi.
∠ Ciemnoszare plamy na powierzchni korzeni marchwi po umyciu, spowodowane niedoborem boru.
Przedstawiony graficznie PROGRAM DOKARMIANIA DOLISTNEGO I BIOSTYMULACJI, w sposób obrazowy przypomina o potrzebie wykonania kolejnych zabiegów w uprawie marchwi.
W praktyce ogrodniczej bardzo przydatny jest PROGRAM DOKARMIANIA DOLISTNEGO i BIOSTYMULACJI, uwzgledniający wymagania pokarmowe marchwi w kolejnych fazach rozwojowych. Wskazuje on także potrzebę wzmocnienia naturalnej odporności roślin poprzez zastosowanie aminokwasów, stymulatorów i aktywatorów mineralnych (AMINOPRIM, TYTANIT, OPTYSIL, OPTYCAL), a także produktów zawierających pożyteczne mikroorganizmy (BACTIM).
AGROINNOWATOR
023
AGROINNOWATOR
024
TRUDNY TRAWNIK profesjonalna pielęgnacja Ładny i zadbany trawnik to podstawa każdego ogrodu. Pełni funkcję „dywanu” i jest elementem kompozycji oraz tłem dla pozostałych roślin.
Tekst: Krystian Kowalski
A
by grunt pokryty trawą nie stał się łąką, trzeba go starannie pielęgnować. Podstawowe zabiegi jakie należy systematycznie wykonywać to m.in.: koszenie (należy przeprowadzać systematycznie), podlewanie (największe zapotrzebowanie na wodę występuje w okresie intensywnego wzrostu trawy) oraz odpowiednie nawożenie (wpływa na dobry wygląd trawnika, zdolność regeneracyjną, a także na przetrwanie w niesprzyjających warunkach, np. niedobory wody, niska temperatura). w formie programów nawożenia, dzięki którym można prowadzić skuteczną pielęgnację trawnika na intensywnie użytkowanych terenach. Skład poszczególnych produktów został tak dobrany, żeby umożliwiały one kompleksowe nawożenie profesjonalnych trawników w poszczególnych okresach całego sezonu użytkowania. Produkty te to seria nawozów granulowanych ACTIVE-GREEN: TRAWNIK WCZESNOWIOSENNY, WIOSENNY, LETNI, JESIENNY.
Zabiegi te są szczególnie ważne w przypadku trawników intensywnie użytkowanych, jakimi są: boiska sportowe, pola golfowe, parki i inne obiekty rekreacyjne.
Nawozy ACTIVE-GREEN umożliwiły stworzenie czterech programów o różnym poziomie nawożenia, w zależności od stopnia intensywności użytkowania trawnika: Ŕ PROGRAM ECO – dla trawników rekreacyjnych Ŕ PROGRAM ECO PLUS – dla trawników rekreacyjnych i sportowych Ŕ PROGRAM OPTY – dla trawników sportowych i zieleni miejskiej Ŕ PROGRAM PREMIUM – dla boisk z murawą podgrzewaną.
Specjaliści INTERMAG opracowali serię specjalistycznych preparatów nawozowych, a sposób ich aplikacji przedstawiamy Ŕ
Przykład:
PROGRAM ECO PLUS – przeznaczony dla trawników rekreacyjnych i sportowych Zawartość składników pokarmowych w 1 kg nawozu % (m/m)
Lp.
Zalecane terminy nawożenia
1.
10.04.
2.
5.05.
3.
10.06.
4.
20.07.
5.
25.08.
6.
25.09.
Polecane nawozy
ACTIVE GREEN WCZESNOWIOSENNY ACTIVE GREEN WIOSENNY ACTIVE GREEN WIOSENNY ACTIVE GREEN LETNI ACTIVE GREEN LETNI ACTIVE GREEN JESIENNY
Azot (N)
Fosfor (P2O5)
Potas (K2O)
Magnez (MgO)
Siarka (SO3)
Bor (B)
Miedź (Cu)
Żelazo (Fe)
14,0
5,0
8,0
2,0
23,0
0,02
0,015
8,0
0,03
20,0
5,0
11,0
2,0
18,0
0,02
0,015
1,0
20,0
5,0
11,0
2,0
18,0
0,02
0,015
14,0
6,0
17,0
2,0
23,0
0,02
14,0
6,0
17,0
2,0
23,0
7,0
5,0
14,0
10,0
19,0
Innym rodzajem „trudnych trawników” są obsiane trawą obrzeża autostrad, zjazdów i skrzyżowań dróg oraz inne obiekty, na których regularna pielęgnacja trawnika jest technicznie i organizacyjnie utrudniona. W tych warunkach najkorzystniejszym rozwiązaniem jest zastosowanie nawozu długo działającego HORTIFORM TRAWNIK. Podstawową zaletą tego rozwiązania jest możliwość wykonania jednorazowego nawożenia, wystarczającego na cały sezon wegetacyjny. Dodatkowo zastosowanie nawozu HORTIFORM TRAWNIK eliminuje ryzyko nadmiernie intensywnego wzrostu trawy bezpośrednio po nawożeniu, a także ogranicza straty składników pokarmowych przez wypłukiwanie.
Mangan Molibden (Mn) (Mo)
Dawka Powierzchnia nawozu na boiska powierzchnię boiska
Cynk (Zn)
Kwasy organiczne
0,005
0,025
+
0,8 ha
160 kg
0,03
0,005
0,025
+
0,8 ha
160 kg
1,0
0,03
0,005
0,025
+
0,8 ha
160 kg
0,015
2,0
0,03
0,005
0,025
+
0,8 ha
160 kg
0,02
0,015
2,0
0,03
0,005
0,025
+
0,8 ha
160 kg
0,03
0,020
6,0
0,04
0,010
0,040
+
0,8 ha
160 kg
HORTIFORM TRAWNIK zawiera niezbędne ilości makro- i mikroelementów potrzebne dla prawidłowego wzrostu, rozwoju i trwałości darni. Składniki pokarmowe zawarte w nawozie występują w związkach o różnym okresie uwalniania do roztworu glebowego, co umożliwia sukcesywne odżywianie trawnika, przy jednoczesnym ograniczeniu kosztów jego pielęgnacji. Do pielęgnacji roślin ozdobnych sadzonych na pasach rozdzielających i obrzeżach dróg, polecamy nawozy długodziałające HORTIFORM OGRÓD i HORTIFORM IGLAK. z
AGROINNOWATOR
025
PRODUKTY DLA PLANTATORÓW NOWOŚCI NA SEZON 2018 Jedną z misji INTERMAG jest tworzenie produktów przeznaczonych do nawożenia precyzyjnego, które wpisują się w zasady rolnictwa zrównoważonego. W myśl tej dewizy firma na przyszły sezon wprowadza na rynek kilka nowości.
Tekst: Anna Czarnecka
AMINOPRIM Organiczny stymulator wzrostu roślin charakteryzujący się bardzo wysoką zawartością aminokwasów oraz krótkich łańcuchów peptydowych pochodzenia naturalnego (50% aminokwasów). AMINOPRIM szczególnie polecany jest do stosowania bezpośrednio po wystąpieniu niekorzystnych warunków uprawy, w celu wspomagania szybkiej regeneracji roślin. Więcej informacji na stronach 17–18.
BORMAX TURBO Najefektywniejsze źródło boru dla roślin. Jest ulepszoną formą znanego i od lat powszechnie stosowanego nawozu BORMAX (150 g B/l w formie boroetanoloaminy). W nawozie BORMAX TURBO zastosowano Technologię INT, która zwiększa szybkość i efektywność pobierania, przemieszczania oraz przyswajania boru w roślinie. Ta właściwość pozwala na obniżenie dawki nawozu na hektar średnio o 20% w stosunku do nawozów standardowych. Więcej informacji na stronach 19–20.
CUPRAN Dolistny preparat osłonowy ograniczający liczebność drobnoustrojów chorobotwórczych. Dzięki dużej zawartości miedzi (tlenochlorek miedzi, 385 g Cu w 1 litrze) tworzy barierę przed stresami biotycznymi. Szczególnie polecany jest do upraw sadowniczych – ogranicza występowanie chorób bakteryjnych. Korzystnie wpływa na prawidłowy rozwój owoców i ich jakość, a także zwiększa przydatność do przechowywania.
CYNKO-BOR TURBO Nowa generacja znanego, zwłaszcza Sadownikom, nawozu CYNKO-BOR. W tej nowej wersji nawozu zastosowano Technologię INT (Innovative Nutrient Transfer), która zdecydowanie poprawia efektywność, szybkość wchłaniania oraz przemieszczania cynku i boru w roślinie. Bezpośrednim efektem działania Technologii INT jest możliwość obniżenia dawki w porównaniu z innymi nawozami zawierającymi analogiczne ilości boru i cynku w 1 kg. Szybsze wchłanianie i transport składników pokarmowych poprawia skuteczność stosowania nawozu, nawet w trudnych warunkach atmosferycznych.
DROPFERT Now seria sześciu bezchlorkowych nawozów całkowicie rozpuszczalnych Nowa w wodzie, w zawierających mikroelementy w 100% schelatowane. Nawozy przezna znaczone są do fertygacji w podłożach inertnych, organicznych i w gruncie. Na uwagę zasługuje DROPFERT BORÓWKA, który można stosować przez cały okr okres uprawy tego gatunku, odpowiednio regulując dawkę.
PLONVIT ŻEL 20/20/20 + micro Wysokoskoncentrowany nawóz NPK z mikroelementami w formie żelu (wodorozpuszczalna zawiesina), który łączy w sobie zalety nawozu krystalicznego (wysoka zawartość składników pokarmowych) z zaletami nawozu płynnego (łatwe dawkowanie i sporządzanie cieczy użytkowej). Produkt szczególnie polecany w sytuacjach osłabienia kondycji roślin przez czynniki atmosferyczne, glebowe i patogeny. z
AGROINNOWATOR
026
LINIA FARMERSKA NOWOŚCI PASZOWE Do tej pory, gros produktów paszowych INTERMAG skierowanych było do profesjonalnych hodowców oraz dystrybutorów obejmujących swoim działaniem duże fermy zwierząt. Wraz z początkiem bieżącego roku postanowiliśmy to zmienić i rozszerzyć naszą ofertę o linię produktów dla odbiorców półprofesjonalnych.
Tekst: Lek. wet. Marcin Majcher
G
łównym założeniem było przygotowanie preparatów, które swoją jakością oraz ceną będą mogły wyróżnić się i konkurować na rynku polskim. Z naszą nową ofertą chcemy trafić głównie do punktów zajmujących się sprzedażą produktów dla bydła, stąd asortyment Farmerski jest przeznaczony przede wszystkim dla tej grupy zwierząt.
ACIDHERB FARMERSKI Pierwszy z produktów to ACIDHERB FARMERSKI mający za zadanie poprawianie odporności swoistej organizmu, czego efektem jest utrzymanie właściwego poziomu zawartości komórek somatycznych w mleku. Zastosowane w preparacie lotne kwasy tłuszczowe (mrówkowy, octowy, mlekowy) pobudzają układ pokarmowy zwierzęcia do lepszego wykorzystania składników z paszy, wspomagają proces trawienia oraz stymulują odporność i działają antybakteryjnie. Dzięki tym właściwościom ACIDHERB FARMERSKI generuje oszczędności na paszach treściwych przy jednoczesnym utrzymaniu wydajności, wydłuża także czas wykorzystania hodowlanego potencjału bydła.
DIGEST FARMERSKI Wysokowydajna i zdrowa krowa, to przede wszystkim zasługa wcześniejszego, prawidłowego odchowu cielęcia. Na przebieg zdrowego rozwoju często nakłada się problem nawracającej biegunki u cieląt. Ten jeden z dominujących przypadków chorobowych młodego bydła, ma duży wpływ na późniejszą wartość hodowlaną dorosłego zwierzęcia. Dlatego tak ważna jest profilaktyka zaburzeń pokarmowych czy też szybkie jej zwalczanie. W tego typu przypadkach kiedy pojawia się oporna na leczenie biegunka, wyjściem może być zastosowanie prozdrowotnego preparatu DIGEST FARMERSKI. Produkt zwiększa odporność na infekcje bakteryjne, pierwotniacze, zapobiega odwodnieniu i w konsekwencji przywraca homeostazę organizmu oraz wspomaga prawidłową pracę układu pokarmowego.
INSEMIN FARMERSKI Kolejnym produktem z Linii Farmerskiej jest INSEMIN FARMERSKI. Specyfik zastosowany w odpowiednim momencie cyklu rujowego krowy, wpływa regulująco na układ rozrodczy dzięki czemu wzmaga objawy rui oraz poprawia skuteczność inseminacji. Preparat jest przygotowany w odpowiedniej butelce, ułatwiającej jego zastosowanie oraz stanowiący jedną dawkę. Jego głównym zadaniem jest dostarczanie do organizmu trzech aminokwasów egzogennych: metioniny, lizyny oraz tryptofanu. Dzięki temu w organizmie nie dochodzi do nadmiernego gromadzenia się amoniaku, który najczęściej odpowiada za niską skuteczność inseminacji oraz problem tzw. „cichej rui”.
AGROINNOWATOR
027
ACIDIN FARMERSKI Na rynku trzody chlewnej oraz drobiu wciąż poszukuje się nowych zakwaszaczy – produktów opartych na kwasach organicznych, które zastosować można w określonym momencie chowu. Częstą barierą stosowania produktów sypkich jest konieczność ich używania przez cały okres karmienia zwierząt. Wynika to ze specyfiki przygotowywania pasz pełnoporcjowych i rodzaju stosowanych kwasów. ACIDIN FARMERSKI w swoim składzie zawiera, w odpowiednio dobranych stężeniach, kwasy takie jak kwas mrówkowy i kwas fosforowy, które mają silne właściwości bakteriostatyczne i bakteriobójcze, przez co hamują rozwój kolibakteriozy, kokcydiozy, salmonellozy oraz tzw. zgorzeli gazowej. Dzięki formie płynnej, można go zastosować w każdym momencie przez okres 3 do 5 dni.
KETOWEG FARMERSKI W ofercie produktów z Linii Farmerskiej znajduje się także wariant jednego z najważniejszych preparatów prozdrowotnych INTERMAG: KETOWEG FARMERSKI. Jego formuła jest ekonomiczną odpowiedzią na problemy bydła związane z brakiem energii w okresie okołowycieleniowym. Dzięki atrakcyjnej cenie i odpowiedniemu składowi, można go stosować jako uzupełnienie energii w paszy oraz w profilaktyce ketozy czy też zapobieganiu stłuszczaniu wątroby u wysokowydajnych krów. z
PRODUKTY PROZDROWOTNE INTERMAG stosowane w hodowli to: niższe koszty – umożliwiają zmniejszenie kosztów związanych z żywieniem zwierząt efektywność – poprawiają efekty hodowlane 100% mieszalności z wodą – nie zatykają linii pojenia bezpieczeństwo – posiadają najwyższe certyfikaty jakościowe GMP+, A-Futter naturalność – zawierają tylko naturalne składniki łatwość w dozowaniu i podawaniu – dostępne w szerokiej gamie opakowań, także tych umożliwiających podawanie preparatu zwierzętom bezpośrednio z butelki. Stosowanie produktów prozdrowotnych INTERMAG pozwala na zmniejszenie użycia antybiotyków w produkcji zwierzęcej, zapewnia kompleksowe wzmacnianie organizmu zwierząt i gwarantuje jeden wspólny cel: poprawę wyników hodowlanych. Nasze preparaty to odpowiedź na potrzeby hodowców i ekonomię produkcji: cji:
Taniej jest zapobiegać niż leczyć.
Szczegółowe informacje dostępne na stronie www.intermag.pl/hodowla-zwierzat
AGROINNOWATOR
028
Bliżej
KLIENTA
INTERMAG od wielu lat dba o kontakt z Klientami. Obecnie w terenie pracuje 13 ekspertów, których celem jest szeroko rozumiane doradztwo w sprawach kompleksowego nawożenia roślin. Tekst: Anna Czarnecka
P
rzedstawiciele INTERMAG organizują warsztaty polowe na farmach demonstracyjnych, dni otwarte w punktach sprzedaży oraz internetowe czaty z Klientami. Doradcy firmy obecni są także na targach branżowych.
FARMY DEMONSTRACYJNE 2017 W tym roku zorganizowano spotkania łącznie na 85 poletkach doświadczalnych i wdrożeniowych o łącznej powierzchni 314 ha. W trakcie spotkań z Klientami omawiano kompleksowe programy nawożenia oraz produkty znajdujące zastosowanie w poszczególnych gatunkach roślin uprawnych. Specjaliści INTERMAG swoją wiedzą i doświadczeniem dzielą się także z farmerami, np. w trakcie dni pola.
Ŕ Uprawy Warzywnicze W 2017 roku na spotkaniach polowych (organizowanych samodzielnie lub z innymi firmami) ogrodnicy mogli zapoznać się z kompleksowymi program nawożenia różnych gatunków roślin oraz zobaczyć efekty działania m.in. biopreparatów z serii BACTIM. Więcej na temat wdrożeń biopreparatów BACTIM na str. 7–13. Zorganizowano 13 spotkań w uprawach o łącznej powierzchni 9 hektarów: cebula – na 2 plantacjach (2 ha) kapusta – na 2 plantacjach (2 ha) marchew – na 3 plantacjach (4 ha) papryka – na 4 plantacjach (1 ha).
Ŕ 6QSBXZ 3PMOJD[F Przedstawiciele INTERMAG zorganizowali 42 warsztaty polowe, w których uczestniczyło około 4000 osób. Spotkania obyły się w 52 gospodarstwach o łącznej powierzchni 279 hektarów: pszenica ozima – na 31 plantacjach (104 ha) rzepak ozimy – na 40 plantacjach (146 ha) kukurydza – na 6 plantacjach (12 ha) burak cukrowy – na 2 plantacjach (9 ha) ziemniak – na 3 plantacjach (8 ha).
Ŕ Uprawy Sadownicze Sezon 2017 był dla sadownictwa wyjątkowo trudny. Straty w sadach spowodowane niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi (przymrozki, gradobicia, nawałnice) uniemożliwiły zorganizowanie wcześniej zaplanowanych spotkań z Klientami. Na zaplanowanych 20 lokalizacjach z wdrożeniami sadowniczymi o łącznej wielkości 26 ha, jedynie na 6 została zorganizowana seria spotkań szkoleniowych dotyczących uprawy jabłoni, gruszy i truskawki.
AGROINNOWATOR
029
CZAT Z EKSPERTEM, AKADEMIA NAWOŻENIA
TARGI BRANŻOWE, SZKOLENIA
Od 2014 roku firma organizuje spotkania z klientami w formie CZATU. Eksperci INTERMAG podzieleni są na dwuosobowe zespoły. Na portalu internetowym AGROFOTO.pl rolnicy i ogrodnicy w trybie online mogą uzyskać odpowiedzi na zadane przez nich pytania. Tegoroczny CZAT odbył się 5 kwietnia i poświęcony był nawożeniu dolistnemu i stymulacji roślin na początku wiosennej wegetacji. Wzięło w nim udział 64 uczestników, zadano 284 pytania. Łączna liczba wyświetleń zapisu CZATU do końca października wyniosła 6167.
Doradcy INTERMAG obecni są na wielu targach branżowych cieszących się dużym zainteresowaniem ze strony rolników i ogrodników. Są one doskonałym sposobem dotarcia do szerszej grupy klientów z różnych części Polski. Jednym z przykładów są Targi Sadownictwa i Warzywnictwa TSW, które odbyły się 11–12 stycznia w halach Ptak Warsaw Expo w Nadarzynie k. Warszawy. Firma INTERMAG miała także stoisko na Targach AGROTECH w Kielcach (17–19 marca), jednej z największych imprez wystawienniczych w Polsce.
AKADEMIA NAWOŻENIA to cykl krótkich filmów, w których Doradcy przedstawiają zalecenia dotyczące nawożenia i biostymulacji różnych gatunków roślin uprawnych. Filmy dostępne są na stronie www.intermag.pl oraz na kanale youtube.com.
Produkcja rzepaku
DZIŚ I JUTRO
K
onferencje w obu lokalizacjach cieszyły się dużym zainteresowaniem ze strony rolników – odwiedziło je ponad 700 osób. Przedstawiciele firmy INTERMAG mówili m.in. na temat nawożenia dolistnego rzepaku. Podczas wykładów Piotr Lubaszka przedstawił rolę makro- i mikroelementów w uprawie rzepaku, zwrócił uwagę na dynamikę pobierania i okresy, w których występuje zwiększone zapotrzebowanie roślin na poszczególne składniki pokar-
Koordynatorzy odpowiedzialni za uprawy rolnicze, warzywnicze i sadownicze organizują także wiele lokalnych szkoleń dla mniejszej liczby plantatorów. z
Pod tym hasłem firmy Du Pont oraz INTERMAG zorganizowały dwa Agrosympozja. Konferencje odbyły się 2 lutego w Opolu oraz 15 lutego w Gniewie (woj. pomorskie). Tekst: Anna Czarnecka
mowe. Uczestnicy spotkania uzyskali także informacje na temat skutecznego zapobiegania i usuwaniu skutków występowania niedoborów. Wiesław Ciecierski mówił o wpływie odżywiania dolistnego na kwitnienie rzepaku. Zakłócenie kwitnienia, np. z powodu wysokiej temperatury lub chłodnej i deszczowej pogody w okresie wiosennym, doprowadza do zawiązywania mniejszej ilości pełnowartościowych nasion i spadku plonu. Można temu przeciwdziałać
stosując dolistnie TYTANIT, który stymuluje wzrost łagiewek pyłkowych, dzięki czemu wpływa korzystnie na równomierne zawiązywanie nasion na wszystkich piętrach kwiatostanu. Na Agrosympozjach nie zabrakło również tematów związanych z ochroną rzepaku przed szkodnikami i chorobami, w tym najnowszych metod walki z agrofagami. Częścią konferencji była sesja posterowa. z
AGROINNOWATOR
030
RUMUNIA kraina szans i urodzaju
∠ Nasz Ekspert na konferencji sadowniczej w Rumunii.
Tekst: Monika Habera-Kustra
∠ Średniowieczny zespół miejski Sighișoara w Siedmiogrodzie.
R
umunia, która przez kilkadziesiąt lat borykała się z komunizmem i ubóstwem powoli wychodzi na prostą. Dotychczas, mało popularna wśród turystów, kojarzona przede wszystkim z wampirem Draculą, żebrzącymi na ulicach Cyganami oraz wałęsającymi się bezdomnymi psami powoli rozwija skrzydła i zyskuje znaczenie jako miejsce pełne malowniczych krajobrazów, tradycyjnych zwyczajów, historycznych budowli i słonecznych plaż. Jest to wielce różnorodny, ciągle przeobrażający się kraj, zamieszkiwany przez przyjaznych i bardzo gościnnych ludzi.
Przez ostatnich kilkanaście lat zmieniło się również oblicze rolnictwa, które jest bardzo ważnym sektorem rumuńskiej gospodarki. Powierzchnia gruntów ornych stanowi w Rumunii około 2/5 ogólnej powierzchni kraju, a liczba gospodarstw sięga prawie czterech milionów. Rolnictwo rumuńskie to przede wszystkim duża liczba małych gospodarstw funkcjonujących równolegle ze stosunkowo niewielką liczbą bardzo dużych (powyżej 100 ha), jednak postępujący proces mechanizacji rolnictwa i coraz bardziej popularne inwestycje w zabiegi agrotechniczne pomagają miejscowym rolnikom uzyskiwać coraz większe zbiory i rozszerzać działalność. W ostatnim czasie zauważa się tendencję do zakładania dużych, ponad 100 ha gospodarstw – często z wykorzystaniem zagranicznego kapitału – które w niedalekiej przyszłości mogą diametralnie zmienić obraz rumuńskiego rolnictwa i rumuńskiej wsi. W Rumunii najpopularniejsze uprawy rolnicze to pszenica, kukurydza, słonecznik i rzepak, a z upraw sadowniczych dominują jabłonie, śliwy, morele i brzoskwinie, jak również wiśnie i czereśnie. Uprawy warzywnicze to przede wszystkich: pomidory, cebula, kapusta, papryka i warzywa strączkowe. Coraz większą uwagę przywiązuje się do uprawy ziemniaka i buraka cukrowego. Rumunia zajmuje 5.
miejsce w Unii Europejskiej pod względem powierzchni przeznaczonej pod uprawę winorośli oraz 6. miejsce pod względem produkcji winogron i wina. Rozwój nowoczesnego i zrównoważonego rolnictwa to główny cel naszego rumuńskiego partnera handlowego, który jest kluczowym dostawcą rozwiązań agrotechnicznych dla rumuńskich rolników. W trakcie licznych podróży do Rumunii mających na celu spotkania z naszym dystrybutorem, udział w imprezach rolniczych i sadowniczych, takich jak konferencje branżowe, dni pola czy demonstracje produktowe w gospodarstwach mieliśmy okazję podziwiać malownicze i różnorodne krajobrazy Rumunii, nieco bliżej zapoznać się z kulturą i zwyczajami mieszkańców, zasmakować kuchni rumuńskiej, w której głównymi specjałami są potrawy mięsne: mici, sarmale, ciorba. Nadarzyła się również sposobność, aby odwiedzić hrabiego Drakulę na Zamku w Bran, w Transylwanii. Stan rumuńskich dróg ciągle pozostawia wiele do życzenia, ale kraj jakim była i staje się Rumunia jest wart trudu podróży. Podsumowując należy stwierdzić, że Rumunia to kraj o bardzo dużym, choć wciąż nie w pełni wykorzystanym potencjale rolniczym. Jestem jednak przekonana, iż
w nieodległej przyszłości ten stan ulegnie zmianie. Obecnie firma INTERMAG jest znana i ceniona w Rumunii jako czołowy i niezawodny producent nawozów dolistnych i stymulatorów. Nasze produkty są powszechnie stosowane, a marka PLONVIT jest najbardziej rozpoznawalną marką wśród profesjonalnych rumuńskich rolników. Dzięki dalszej pracy i zaangażowaniu mamy szansę na pogłębianie i rozszerzanie tej współpracy, zwłaszcza, że w Rumunii mamy do czynienia z profesjonalistami, otwartymi na nowości ze świata, wybierającymi najbardziej efektywne technologie dla swoich upraw. z ∠ Zamek Drakuli w Branie, Transylwania.
AGROINNOWATOR
031 0 31
CHCIELIBYŚMY powrócić.... Zapierające dech w piersiach krajobrazy, piękne piaszczyste plaże, lazurowe morze i wyłaniające się z niego... mogoty.
P
ołudniowo-wschodnia Azja to bez wątpienia doskonałe miejsce na wypoczynek, tymczasem my dotarliśmy tutaj w poszukiwaniu nowych rynków zbytu dla produktów INTERMAG. Okazją do tego stały się Międzynarodowe Targi SIMA-ASEAN, które odbyły się w Bangkoku w dniach 7–9 września. Nasz wybór padł na Tajlandię, ponieważ jest ona najszybciej rozwijającym się gospodarczo krajem w Azji. Swój rozwój zawdzięcza korzystnemu położeniu geograficznemu – jej północna część leży pod Zwrotnikiem Raka, a południowa w okolicach Równika, cały kraj jest zatem położony w obrębie dwóch stref klimatycznych, »
Tekst: Joanna Jochymek Roksana Trzcionkowska ∠ Mogoty: krasowe ostańce o bardzo stromych, skalistych zboczach.
AGROINNOWATOR
032
Trzy targowe dni były bardzo intensywne, ale cel został osiągnięty. Nasze stoisko cieszyło się dużą popularnością wśród odwiedzających, dzięki czemu mogliśmy zarówno przybliżyć Polskę w sensie geograficznym, wskazać INTERMAG jako dużego europejskiego producenta i z dumą zaprezentować szeroką gamę naszych produktów. Szczególne zainteresowanie wzbudzały nasze flagowe marki tj. TYTANIT i OPTYSIL oraz MIKROCHELATY. Liczne pytania wywoływał BACTIM – wynikało z nich jasno, że zagadnienia rolnictwa ekologicznego to trend wyraźny i zyskujący na znaczeniu w tym regionie.
dzięki czemu przez cały rok jest tu bardzo ciepło – temperatura utrzymuje się w granicach 27–29°C, a wilgotność przekracza 70%. Bangkok zamieszkuje ponad 8 milionów ludzi, zarejestrowano tutaj także niewiele mniej samochodów. Ulice Bangkoku są więc bardzo zatłoczone: tłumy turystów i zakorkowane jezdnie przeistaczają go w miejską dżunglę. Na terenie metropolii zlokalizowanych jest ok. 400 bogato zdobionych świątyń buddyjskich i hinduistycznych. Miasto jest także ważnym ośrodkiem uniwersyteckim, to tutaj także położony jest największy w kraju Ośrodek Naukowo-Badawczy. Pomimo ciągle rozwijającego się sektora turystycznego, gospodarka Tajlandii zależy od eksportu towarów sektora rolniczego i przemysłu lekkiego, i to na nich jest oparta. Ciepły i wilgotny klimat pozwala na uprawę
takich roślin jak kukurydza, maniok, trzcina cukrowa, tytoń czy kauczuk. Najważniejszą uprawą jest tu jednak ryż, stanowiący 80% powierzchni wszystkich upraw i będący jednocześnie najważniejszym produktem eksportowym Tajlandii.
Podczas Tragów SIMA-ASEAN nawiązaliśmy wiele interesujących kontaktów, pracujemy teraz intensywnie nad tym, aby przekuły się one w trwałą i długoterminową współpracę. W Bangkoku spędziliśmy zaledwie trzy, ale bardzo pracowite dni. Pobyt tutaj zapamiętamy jednak dobrze i na długo. Na pewno chcielibyśmy kiedyś wrócić do tego pięknego, pełnego kontrastów kraju, by rozkoszować się pięknem tropikalnej fauny i flory oraz dłużej nacieszyć lokalnym kolorytem. Mamy nadzieję, że znajdzie się ku temu więcej powodów, gdy nasze produkty zagoszczą na tutejszym i okolicznych rynkach, a lokalni dystrybutorzy i farmerzy będą potrzebowali fachowych odpowiedzi dotyczących ich zastosowania na polach uprawnych. Do zobaczenia Tajlandio! z
AGROINNOWATOR
033
DIAMENT FORBESA 2017
J
uż po raz dziesiąty w porozumieniu z redakcją miesięcznika „Forbes” firma Bisnode Polska opracowała zestawienie najbardziej dynamicznie rozwijających się firm w kraju. W tym sezonie w badaniu brało udział ponad 150 tysięcy firm, a do rankingu zostało zakwalifiko-
wanych ok. 1% tych, które odnotowały największy wzrost wartości. INTERMAG uplasował się na 21 miejscu listy średnich przedsiębiorstw w Polsce oraz na 52 miejscu wśród firm, które zakwalifikowały się do rankingu. z
KONFERENCJA PRASOWA – RAZEM DLA LEPSZEGO ŚWIATA
P
od tym hasłem 12 października, w Otrębusach k/Warszawy miała miejsce konferencja prasowa, na której przedstawiono bieżącą sytuację, plany rozwoju oraz nowe produkty firmy INTERMAG.
Zbliżający się rok 2018 jest dla nas szczególny, ponieważ będziemy obchodzić 30-lecie istnienia firmy – mówił Prezes Zarządu, Hubert Kardasz. Prezes przedstawił aktualną pozycję firmy – jednego z największych producentów nawozów dolistnych i biostymulatorów, a także zaprezentował cele rozwojowe na najbliższe lata. O nowych produktach przeznaczonych dla rolnictwa i ogrodnictwa na sezon 2018 mówili Wiesław Ciecierski i Radosław Wilk. Wyniki badań i doświadczeń oraz przeznaczenie biopreparatów BACTIM omówił Marcin Oleszczak. Piotr Lubaszka przedstawił działania INTERMAG mające na celu budowanie dobrych relacji z Klientami. z ∠ Fot. Marta Szyperek
INTERMAG W BIZNES LIDZE
P
racownicy INTERMAG utworzyli drużynę piłkarską, która zadebiutowała w Biznes Lidze – największych, amatorskich rozgrywkach firm z Małopolski. Biznes Liga dostarcza dużo sportowych emocji, sprzyja integracji i świetnej zabawie, ale wymaga też wiele trudu i rezygnacji z prywatnego wolnego czasu. Drużyna INTERMAG trafiła do grupy C trzeciej Ligi. W rozgrywkach systemem „każdy z każdym” rozegrano łącznie 16 meczy. Wszystkie spotkania odbyły się w Krakowie na obiekcie sportowym Com-Com Zone Kraków Nowa Huta. W skład zespołu wchodzi 21 pracowników z różnych działów przedsiębiorstwa. Kapitanem drużyny jest Jarosław Ziarno, a trenerem Roman Brodziak. Pierwszy mecz w sezonie wiosna/lato rozegraliśmy 11 maja. Po 16 kolejkach Zespół INTERMAG zajął 4 miejsce, co w przypadku debiutanta jest bardzo dobrym wynikiem. Zanotowaliśmy 8 zwycięstw, 2 remisy i 6 porażek. Zdobyliśmy łącznie 95 bramek. Królem strzelców w grupie C został Adrian Żmuda, który równocześnie zajął 4 miejsce w całych rozgrywkach. z
AGROINNOWATOR
034
Śladami
OJCA MATEUSZA W sobotę 16.09.2017 roku odbyła się wycieczka Pracowników INTERMAG wraz z osobami towarzyszącymi do Sandomierza. Uczestnicy imprezy mieli okazję zobaczyć liczne atrakcje turystyczne oferowane przez to miasto.
Zabytki i kultura Sandomierz to piękne, malownicze miasto leżące nad Wisłą. Swoją świetność osiągnęło w XIV wieku, kiedy powstała większość, zachowanych do tej pory, odrestaurowanych zabytków. Od kilku lat miasto cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem ze strony miłośników serialu telewizyjnego „Ojciec Mateusz”. Wszędzie można kupić pamiątki z podobizną głównego bohatera, skosztować ulubionych przysmaków Ojca Mateusza w restauracjach i odwiedzić wystawę poświęconą bohaterom serialu TVP. Zwiedzanie Sandomierza rozpoczęliśmy od Rynku Starego Miasta. W jego centrum znajduje się Ratusz Miejski w stylu renesansowym będący jedną z najbardziej rozpoznawalnych
Tekst: Anna Czarnecka
AGROINNOWATOR
035
wizytówek Sandomierza. Wokół Rynku zbudowanego na planie prostokąta, znajdują się kamienice mieszczańskie z widocznymi na fasadach cennymi detalami architektonicznymi. Starówka otoczona jest fragmentami średniowiecznych murów obronnych. Po przejściu przez Rynek udaliśmy się w kierunku Bramy Opatowskiej – jednej z najlepiej zachowanych bram miejskich w Polsce, która była budowana w okresie od XIV do XVI wieku i stanowi fragment średniowiecznych murów obronnych. Z tarasu widokowego na wysokości 30-metrów podziwialiśmy panoramę miasta i jego okolic. Kolejnym punktem naszej wycieczki była Podziemna Trasa Turystyczna – zwiedzaliśmy piwnice i lochy, które dawniej wielokrotnie służyły mieszkańcom jako schronienie przed najeźdźcami. W podziemiach Rynku kręcono sceny do filmu „Ziarno prawdy” z Robertem Więckiewiczem w roli głównej. Zobaczyliśmy także Zamek Kazimierzowski – dawną siedzibę królów i książąt polskich – oraz kościoły św. Jakuba i św. Pawła.
Przyroda Po obiedzie przespacerowaliśmy się wąwozem lessowym Królowej Jadwigi (o długości 500 m) o stromych, dochodzących do 10 m wysokości, ścianach porośniętych zielenią. Konary drzew tworzą swego rodzaju tunel, a prześwitujące przez liście słońce nadaje dodatkowego uroku i tajemniczości temu miejscu. Blisko centrum miasta znajduje się Park Piszczele, którego nazwa związana jest ze znalezieniem na jego terenie ludzkich kości. Znajdują się w nim ścieżki rowerowe i spacerowe oraz miejsca do odpoczynku. Siedząc na jednej z licznych ławeczek można podziwiać m.in. wzgórze zamkowe. Z Parku Piszczele do centrum Starego Miasta wychodzi się przez furtę dominikańską (tzw. "Ucho Igielne"), która jest jednym z fragmentów średniowiecznych murów obronnych. Spacerowaliśmy także alejami Parku Miejskiego, które zostały obsadzone kasztanami – jeden z nich zakwitł, pomimo jesieni! Ostatnim punktem wycieczki był rejs statkiem po Wiśle, w trakcie którego podziwialiśmy panoramę miasta od strony rzeki. Do domów wróciliśmy późnym wieczorem, zmęczeni, ale równocześnie bardzo zadowoleni! z
QUIZ DLA CZYTELNIKÓW !!! Dla uważnych Czytelników przygotowaliśmy quiz, w którym do wygrania jest 30 nagród głównych i 30 upominków jubileuszowych. Wystarczy odpowiedzieć na 5 pytań związanych z treścią naszego biuletynu, aby wziąć udział w quizie i wygrać nagrody.
Pytanie 1. W którym roku powstała firma INTERMAG? Pytanie 2. Jaka nowa seria biopreparatów INTERMAG zawiera pożyteczne mikroorganizmy? Pytanie 3. Jak nazywa się organiczny stymulator wzrostu, który skutecznie łagodzi skutki stresu roślin i przyspiesza ich regenerację? Pytanie 4. Który preparat dostarcza bor w formie najszybciej pobieranej i przyswajanej przez rośliny? Pytanie 5. Które produkty prozdrowotne dla zwierząt obejmuje nowa LINIA FARMERSKA?
Do wygrania 30 nagród: a ponadto z okazji JUBILEUSZU dla 30 dodatkowych osób
wysokiej jakości
składany parasol z logo firmy
Kostka Rubika
(kolejność zgłoszeń prawidłowych odpowiedzi 1–30)
(kolejność zgłoszeń prawidłowych odpowiedzi 31–60)
Podstawowe zasady konkursu: 1. Quiz polega na udzielaniu prawidłowych odpowiedzi na przedstawione pytania i przesłaniu ich drogą korespondencji elektronicznej na adres e-mail: quiz@intermag.pl, z podaniem imienia, nazwiska oraz danych adresowych i numeru telefonu osoby biorącej udział w konkursie (Zgłoszenie). 2. Niezbędnym elementem zgłoszenia jest wyrażenie zgody na przetwarzanie danych osobowych Uczestnika przez Organizatora dla celów przeprowadzenia Quizu. Szczegóły dotyczące przesłania prawidłowego Zgłoszenia znajdują się w Regulaminie. 3. Konkurs trwa od 01.01.2018 do 31.01.2018 r. W tym czasie można przesyłać zgłoszenia. Zgłoszenia dokonane przed 01.01.2018 r. nie będą ważne. 4. Każda z pierwszych 30 osób, które przyślą poprawne odpowiedzi, otrzyma parasol, a kolejne 30 osób otrzyma jubileuszową Kostkę Rubika. O przyznaniu nagrody decyduje kolejność zgłoszeń! 5. O wygranej Uczestnik zostanie powiadomiony po zakończeniu konkursu drogą korespondencji elektronicznej na adres e-mail, z którego dokonał zgłoszenia. 6. W konkursie nie mogą brać udziału pracownicy INTERMAG sp. z o.o.
Formularz zgłoszeniowy oraz pełny Regulamin konkursu przedstawione są na stronie www.intermag.pl Zwycięzcy Quizu z AGROINNOWATORA nr 7, to: Pani Katarzyna z Radzynia Chełmińskiego, Pan Kamil z Tykocin, Pan Jarosław z Pasymia, Pan Eugeniusz z Witnicy, Pan Wojciech z Lubochni, Pani Danuta ze Zgorzelca, Pani Aneta z Milicza, Pan Przemysław ze Zdun, Pani Sylwia z Wołczyn, Pan Jacek z Tyszowców, Pani Beata z Białej Rawskiej, Pan Marcin z Pogorzela, Pan Rafał z Ładzic, Pan Radosław z Płocka, Pan Kamil z Bodzanowa.
Wesołych Świąt Krok po kroku, rok po roku... ale na szczęście, jak zawsze w grudniu, mamy ŚWIĘTA! Naszym Klientom, Kontrahentom i Współpracownikom oraz wszystkim Czytelnikom AGROINNOWATORA, życzymy zdrowych i radosnych Świąt Bożego Narodzenia oraz wszelkiej pomyślności w nadchodzącym 2018 roku. Z pozdrowieniami Zarząd