simens nx unigraphics tez çalışması by Serif Can SEZER

T.C GAZİ ÜNİVERSİTESİ TEKNİK EĞİTİM FAKÜLTESİ MAKİNE RESMİ VE KONSTRÜKSİYONU A. B. D.

UNİGRAPHİCS (CAD/CAM PROGRAMI) (Lisans Tezi)

HAZIRLAYANLAR Muhammet YAMAN Uğur PARTI Emre ANSAL

Haziran 2004

ANKARA

İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER.....................................................................................................................I ÖZET..................................................................................................................................VI ABSTRACT......................................................................................................................VII TEŞEKKÜR....................................................................................................................VIII

BÖLÜM 1 TEL KAFES MODELLEME 1.1 TEL KAFES MODELLEME (WIREFRAME)............................................................ 1 CURVE KOMUTLARI................................................................................................... 2 1.1.1 Basic Curve...................................................................................................... 2 1.1.1.1 Line ..................................................................................................... 3 1.1.1.2 Arc ...................................................................................................... 4 1.1.1.3 Circle................................................................................................... 6 1.1.1.4 Fillet.....................................................................................................8 1.1.1.5 Trim.....................................................................................................9 1.1.1.6 Edit Curve Parametres ...................................................................12 1.1.2 Spline ............................................................................................................... 13 1.1.2.1 By Poles.............................................................................................. 13 1.1.2.2 Through Points.................................................................................. 14 1.1.2.3 Fit ....................................................................................................... 17 1.1.2.4 Perpendicular to Planes....................................................................18 1.1.3 Spline By Points...............................................................................................19 1.1.4 Spline By Poles...............................................................................................19 1.1.5 Point .................................................................................................................20 1.1.6 Point Set............................................................................................................21 1.1.6.1 Points On Curve.................................................................................21 1.1.6.2 Add Points to curve..........................................................................23 1.1.6.3 Point At Curve Percentage..............................................................24 1.1.6.4 Spline Define Points.........................................................................24 1.1.6.5 Spline knot points..............................................................................24 1.1.6.6 Spline poles........................................................................................25 1.1.6.7 Points on face....................................................................................25 1.1.6.8 Points at face Percantage.................................................................26 1.1.6.9 Face (B-surface) Poles......................................................................27 1.1.7 Curve Chamfer...............................................................................................27 1.1.7.1 Simple Chamfer................................................................................28 1.1.7.2 User-Defined Chamfer.....................................................................28 1.1.8 Rectangle........................................................................................................29 1.1.9 Polygon............................................................................................................30 1.1.10 Ellipse........................................................................................................... 32 1.1.11 Parabola........................................................................................................33 1.1.12 Hyperbola.....................................................................................................34 1.1.13 Genaral Conic..............................................................................................35 1.1.13.1 5 Points...........................................................................................36 1.1.13.2 4 Points, 1 Slope.............................................................................37 1.1.13.3 3 Points, 2 Slope.............................................................................37 1.1.13.4 3 Points, Anchor............................................................................37 1.1.13.5 2 Points, Anchor, Rho...................................................................37 1.1.13.6 Coefficients.....................................................................................38 I

1.1.13.7. 2 Points, 2 Slope, Rho...................................................................38 1.1.14 Helix .............................................................................................................38 1.1.15 Offset.............................................................................................................40 1.1.16 Law Control..................................................................................................42 1.1.17 Biridge...........................................................................................................44 1.1.18 Simfly..........................................................................................................46 1.1.19 Join..............................................................................................................47 1.1.20 Projects Curve...........................................................................................47 1.1.21 Combined Curve Projections ...................................................................50 1.1.22 Intersection Curve.....................................................................................51 1.1.23 Section Curve.............................................................................................52 1.1.24 Extact Curve...............................................................................................53 1.1.25 Offset In Face.............................................................................................55 1.1.26 Wrap/Unwrap Curve.................................................................................55 1.1.27 Plane............................................................................................................56 1.2. Edit Curve...................................................................................................................57 1.2.2 Trim Curve...................................................................................................57 1.2.3 Trım Corner.................................................................................................57 1.2.4 Divide Curve.................................................................................................58 1.2.5 Edit Fillet......................................................................................................60 1.2.6 Strentch Curve.............................................................................................61 1.2.7 Arc Length....................................................................................................62

BÖLÜM 2 SKETCH MODELLEME 2.1 MODELLEME ORTAMI......................................................................................73 2.2 SKETCH CURVE...................................................................................................74 2.3 SKETCHER.............................................................................................................75 2.3.1 Orient View To Sketch ............................................................................75 2.3.2 Orient View To Model ............................................................................75 2.3.3 Reattach ..................................................................................................75 2.3.4 Create Positioning Dimensions .........................................................................75 2.3.5 Delay Evaluation...................................................................................................75 2.4 SKETCH CONSTRAINTS.....................................................................................76 2.4.1 Inferred Dimensions ................................................................................76 2.4.2 Constraints...............................................................................................76 2.4.3 Automatic Constraints Creation...........................................................77 2.4.4 Show All Constraint................................................................................78 2.4.5 Show No Constraints...............................................................................78 2.4.6 Animate Dimensions................................................................................78 2.4.7 Convert To/From Referans.....................................................................79 2.4.8 Alternate Solution....................................................................................79 2.5 SKETCH OPERATİONS........................................................................................80 2.5.1 Mirror........................................................................................................80 2.5.2 Offset Extracted Curves..........................................................................81 2.5.3 EDIT CURVE...........................................................................................81 2.5.4 Edit Defining String.................................................................................82 2.5.6 Add Objects To Sketch............................................................................82 2.5.7 Add Extracted Curve To Sketch.............................................................82 II

BÖLÜM 3 KATI MODELLEME 3.1.MODEL NAVIGATÖR ( Model Yöneticisi )..........................................................84 3.2.KATI MODELLEME KOMUTLARI.....................................................................85 3.2.1.FORM FEATURE (Form unsuru ).......................................................................86 3.2.1.1.EXTRUDED BODY (Süpürülmüş gövde )............................................86 3.2.1.2.REVOLVED BODY (Döndürülmüş Gövde)........................................90 3.2.1.3.SWEEP ALONG GUIDE (Kılavuz Boyunca Süpürme).......................93 3.2.1.4.TUBE (tüp)................................................................................................94 3.2.2.5.HOLE (Delik)............................................................................................95 3.2.1.6.BOSS (Çıkıntı)..........................................................................................97 3.2.1.7.POCKET (Cep).........................................................................................98 3.2.1.8.PAD (Destek)............................................................................................102 3.2.1.9.SLOT (Kanal)...........................................................................................103 3.2.1.10.GROOVE (Oluk)..................................................................................106 3.2.1.11.USER DEFİNED FEATURE................................................................108 3.2.1.12.EXTRACT GEOMETRY.....................................................................108 3.2.1.13.SHEET FROM CURVES (Eğrilerden Saç Model).............................109 3.2.1.14.BOUNDED PLANE (Sınırlandırılmış Düzlem)...................................109 3.2.1.15.THICKEN SHEET (Saç modele kalınlık Verme)..............................109 3.2.1.16.DATUM PLANE (Referans Düzlemi)..................................................110 3.2.1.17.DATUM AXİS (Referans Ekseni)........................................................111 3.2.1.18.BLOCK (Blok)........................................................................................111 3.2.1.19.CYLINDER (Silindir)............................................................................112 3.2.1.20.CONE (Koni)..........................................................................................112 3.2.1.21.SPHERE (Küre).....................................................................................113 3.2.2.FEATURE OPERETİON (Unsur Operasyonu)..................................................114 3.2.2.1.TAPER (Konikilik)..................................................................................114 3.2.2.2.EDGE BLEND (Kenar Harmanlama)...................................................116 3.2.2.3.FACE BLEND (Yüzey Harmanlama)....................................................118 3.2.2.4.SOFT BLEND (Yumuşak Harmanlama)...............................................119 3.2.2.5.EDGE CHAMFER (Kenar Pahı)............................................................119 3.2.2.HOLLOW (Oyuk).......................................................................................120 3.2.2.7.THREAD (Vida).......................................................................................121 3.2.2.8.INSTANCE FEATURE (Örnek Unsur).................................................123 3.2.2.9.SEW (Dikiş)...............................................................................................126 3.2.2.10.SİMPLFY BODY (Gövdeyi basitleştir)................................................126 3.2.2.11.WRAP GEOMETRY (Sarmalama Geometrisi)..................................127 3.2.2.12.OFFSET FACE (Yüzey Kaydırma)......................................................128 3.2.2.13.SCALE BODY (Gövdeyi Ölçeklendir).................................................129 3.2.2.14.TRIM BODY (Gövdeyi Buda)..............................................................131 3.2.2.15.SPLİT BODY (Gövdeyi Ayır)...............................................................133 3.2.2.16.UNITE (Birleştir)....................................................................................134 3.2.2.17. SUBTRACT (Çıkar)..............................................................................134 3.2.2.18.INTERSECT (Kesişim)..........................................................................135 3.2.2.19.PROMOTE BODY (Gövdeyi Yükselt).................................................135

III

3.2.3. EDİT FEATURE (Unsur Düzenleme).....................................................................135 3.2.3.1.EDİT POSİTİONİNG DIMENSION (Konumlama Ölçüsünü Düzelt)..136 3.2.3.2.MOVE FEATURE (Unsuru Taşı)..............................................................137 3.2.3.3.REORDER FEATURE (Unsurları Yeniden Sırala)................................138 3.2.3.4.REPLACE FEATURES (Unsurları Yeniden Konumlandır)..................139 3.2.3.5.SUPPRESS FEATURES (Unsuru Gösterme)...........................................139 3.2.3.6.UNSUPPRESS FEATURE (Unsur Göster)...............................................139 3.2.3.7.REMOVE PARAMETERS (Parametreleri Kaldır).................................139 3.2.3.8.DELAYED UPDATE ON EDİT (Güncellemeyi Geciktirme)..................139 3.2.3.9.FEATURE PLAYBACK (Unsur uygulamasını Göster)...........................140

BÖLÜM 4 YÜZEY MODELLEME 4.YÜZEY MODELLEME..................................................................................................141 4.1. YÜZEY MODELLEME AYARLARI........................................................................142 4.2. YÜZEY MODELLEME KOMUTLARI....................................................................143 4.2.1. FREE FORM FEATURE.........................................................................145 4.2.1.1. THROUGH POINTS ve FROM POLES .............................................146 4.2.1.2. FROM POİNT CLOUD ........................................................................148 4.2.1.3. RULED..................................................................................................149 4.2.1.4. THROUGH CURVES............................................................................153 4.2.1.5. THROUGH CURVES MESH...............................................................155 4.2.1.6. SWEPT.........................................................................................................157 4.2.1.7. SECTION BODY...............................................................................160 4.2.1.8. BRIDGE.............................................................................................161 4.2.1.9. N-SIDED SURFACE............................................................................164 4.2.1.10. EXTENSION...........................................................................................166 4.2.1.10. LAW EXTENSION ( Kenar Uzatma)...........................................168 4.2.1.12. ENLARGE............................................................................................................169 4.2.1.13. OFFSET SURFACE............................................................................................170 4.2.1.14. QUİLT (Yorgan Yüzey)........................................................................................171 4.2.1.15. TRIMMED SHEET.............................................................................................173 4.2.1.16. FILLET SURFACE...................................................................................174

4.2.1.17. MIDSURFACE.........................................................................................175 4.2.2. EDIT FREE FROM FEATURE ...............................................................................177 4.2.2.1. MOVE DEFINING POINTS ve MOVE POLES .....................................179 4.2.2.2. ISOPARAMETRIC TRIM/DIVIDE ....................................................183 4.2.2.3. SHEET BOUNDARY ............................................................................184 4.2.2.4. CHANGE DEGREE ..............................................................................186 4.2.2.5. CHANGE STIFFNESS...........................................................................186 4.2.2.6. CHANGE EDGE.....................................................................................187 4.2.2.7. REVERSE NORMAL............................................................................188

BÖLÜM 5 ASSEMBLY 5.1. ASSEMBLY (Montaj).................................................................................................189 5.1.1. ASSEMBLY'NIN İCERİGİ..........................................................191

5.1.2.ASEMBLY NAVİGATOR.......................................................................................191 IV

5.1.3. ADD EXİSTHİNG COMPENENT....................................................................192 5.1.4 MATE COMPENENT (PARÇA İLİŞKİLENDİRME)....................................194 5.1.5.REPOSİTİON COMPONENT (Parçayı yeniden konumlandırma)................195

BÖLÜM 6 DRAFTING (Teknik resim çizimi) 6.1. DRAFTING KOMUTLARI..................................................................................198 6.1.1. NEW DRAWING (Yeni çizim)..........................................................................198 6.1.2. ADD VIEW TO DRAWING (Çizime görünüş ekleme)..................................200 6.1.2.1. IMPORT VIEW (Görünüş ithali).......................................................201 6.1.2.2. ORTOGRAPHIC VIEW (Dik görünüş)............................................202 6.1.2.3. AUXILIARY VIEW (Yardımcı görünüş)..........................................203 6.1.2.4. DETAIL VIEW (Detaylı görünüş)......................................................203 6.1.2.6. SIMPLE SECTION CUT (Basit kesit alma).....................................204 6.1.2.6. STEPPED SECTION CUT (kademeli kesit alma)...........................205 6.1.2.7. HALF SECTION CUT (Yarım kesit alma).......................................206 6.1.2.8. REVOLVED SECTION CUT (Döndürülmüş kesit)........................207 6.1.2.9. UNFOLDED SECTION CUT (Açınım yapmadan kesit alma).......208 6.1.2.10. SIMPLE STEPPED SECTION CUT FROM PICTORIAL VIEW(Resim görünüşünden basit kademeli kesit alma)..................................................209 6.1.2.11.HALF SECTIONCUTFROM PICTORIAL VIEW(Resim görünüşünden yarım kesit alma).............................................................................................210 6.1.3.UPDATE VIEWS ( Görünüşleri güncelle)...........................................................211 6.1.4. ALIGN VIEW (Görünüşleri Hizalama)..........................................................211 6.1.5. DEFINE VIEW BOUNDARY (Görünüş sınırını tanımla)............................213 6.1.6. EDIT VIEW (Görünüşü düzelt).......................................................................214 6.1.7. DIMENSION (Ölçülendirme)...........................................................................215 6.1.9. ANNOTATION EDITOR (Ek editörü)...........................................................218 6.1.10. UTILITY SYMBOLS (Semboller).................................................................220 6. 1.11. SYMBOLS...............................................................................................................222 6.1.12. USER-DEFINED SYMBOL (Kullanıcının tanımladığı sembol)................223 6.1.13. CROSSHATCHING (Tarama)......................................................................225 6.1.14. VIEW DISPLAY PREFERENCES (Görünüş tercihleri)...........................226 6.1.16. SECTION LINE DISPLAY (Kesit doğrusunu göster)................................228 SONUÇ.........................................................................................................................229 KAYNAKLAR.............................................................................................................230 ÖZGEÇMİŞ.................................................................................................................231

BÖLÜM 1 1.1 TEL KAFES MODELLEME (WIREFRAME) Unigraphics 4 ana modelleme tekniğini aynı ortamda kullanacak biçimde geliştirmiştir. Bu modelleme teknikleri; TEL KAFES MODELLEME (wireframe), KATI MODELLEME (solid), YÜZEY MODELLEME (free form), ve PARAMETRİK (sketch) MODELLEMEDİR. Telkafes modelleme yapabilmek için; UNIGRAPHICS ile çalışmaya başlamadan önce mutlaka FILE menüsünden New seçeneği ile yeni bir çalışma dosyası açılır ve buradaki UNİTS bölümünden İNCHES veya MİLLİMETERS ölçü birimlerinden biri seçilir.

Şekil 1.1 Dosya açılış Program çalıştırıldıktan sonra application menüsünden MODELLİNG tool’ u (Ctrl+M) seçilir.

Şekil.3.2 Modellemeye Geçiş

1.1 CURVE KOMUTLARI Curve seçeneği ile doğru, yay, çember, nokta, dikdörtgen vb. komutlara ulaşılabilir.

Şekil.3.3 Curve İkonları Modelleme komutlarına INSERT menüsü altından da ulaşılabilir.

1.1.1 Basic Curve: Komut seçildiğinde ekrana aşağıdaki komut penceresi gelir. Bu komut sayesinde çizgi (line), yay (arc), daire (Circle), radüs (filet), budama (trim), düzeltme (edit curve) işlemlerini gerçekleştirir. Fillet (kavis) Circle (daire)

Trim (budama)

Arc (yay)

Edit Curve (eğri parametrelerinin düzeltilmesi)

Line (çizgi) Nesne kenetleme noktaları

Şekil 1.4 Basic Curves Dialog Menüsü String Mode (zincirleme çizgi): Seçili ise zincirleme şeklinde çizgi çizilir, yani ilk çizgi çizildikten sonra ikinci çizgi birincinin bitiş noktasından başlar. Unbounded (sınırlanmamış): Seçili durumda iken herhangi bir yöntem ile çizilen doğru grafik ekran sınırlarına kadar otomatik olarak genişler.

Break string (çoklu doğrudan çık): Seçili durumda iken ard arda çizgi çizme işlemini sonlandırır. Lock mode: Çizgiye parelellik ve diklik gibi kısıtlamalar getirir. Paralel to: Çizginin istenilen eksen doğrultusunda çizilmesini sağlar. Paralel at distance from: Bu komut basit ofset işleminde kullanılır orijinal ve new olmak üzere iki seçenekten oluşur. Orjinal seçildiğinde girdiğimiz değer kadar ilk eğriye göre eğriler oluşur. New seçildiğinde ise eğri seçilip ofset mesafesi girildikten sonra oluşan eğri baz alınarak ofset oluşturulur. Angle Increment: Çizilen çizgilerin belirtilen açı ve katlarında çizilmesini sağlar.

Line : Doğru çizmek için kullanılan komuttur.belirtilen noktalar arasında doğru 1.1.1.1 çizmeye yarar. Komut çalıştırıldığında ekrana aşağıdaki dialog kutusu gelir.

Şekil 1.5 Line Dialog Menüsü Kartezyen Koordinat sisteminde istenilen noktanın koordinatları XC,YC, ZC kutularına girilen değerler doğrultusunda doğru çizilir. Polar Koordinat sisteminde doğrunun boyu, açısı, paralel olacağı doğru ile arasındaki mesafe ile ilgili parametreler girilebilir. Length: Polar koordinat sisteminde çizgi boyunun girileceği ekran . Angle: Polar koordinat sisteminde çizginin X eksenei ile yaptığını açının girileceği ekran. Örnek : Şekil 1.5’ deki çizimi yapabilmek için şu sıra izlenir. Açı:180 Boy:10

X:0 Y:0

X:0 Y:30

X:30 Şekil 1.6 Curve Örneği Y:0

Öncelikle basic curve dialog menüsü açılarak line komutu çalıştırılır. Kartezyen koordinat değerleri sıfır girilerek çizimin başlangıç noktası WCS orijin noktası kabul edilir. Kartezyen koordinat dialog kutusundan X değeri 30, Y değeri 0 girilir. Delta aktif hale getirilir ve X değeri 0, Y değeri 30 girilir. Diğer yöntem olarak polar koordinat dialog kutusu yerine açı 180, boy 10 değerleri girilir ve son olarak katezyen koordinat dialog kutusuna X, Y, Z, 0 girilerek çizim tamamlanır. NESNE KENETLEME MODLARI Infer : Çizgilerin, eğrilerin, katı, yüzey kenarlarının son, orta, kontrol, teğet noktalarının yakalanmasını sağlar. Birçok fonksiyonu içeren çok kullanışlı bir komuttur. Cursor Location : Ekranda işaretlenen serbest noktaları yakalar. Existing Point : Ekranda varolan noktaları yakalar. End Point : Çizgi eğri ve kenarların son noktalarını yakalar. Control Point : Çizgilerde orta ve son noktaları, spline’larda ise control noktalarının yakalanmasını sağlar. İntersection Point : Kesişim noktalarını yakalar. Şekillerin üst üste kesişmesi önemli değildir, uzayda herhangi bir yerde kesişse bile bu noktaları yakalar. Arc/Elipse/Center : Yay veya elipsin merkezini yakalamaya yarar. Quadrant Point : Yay veya elipsin çeyrek noktalarını yakalamaya yarar. Select Face : Başlangıç noktası belli olan ve seçilecek yüzeyin normali doğrultusunda doğrular oluşturmada kullanılır. Point Subfunction : Nokta alt menüsüne giriş sağlar. Bu menü koordinat sistemi ve ekran üzerinde diğer objelerin son, orta, kontrol vb. noktalarının yakalanması gibi nesne kenetleme modlarını içinde barındıran komple bir menüdür. Angle On Arc/Elipse : daire, yay ve elipslerin üzerinde, açı girilerek istenen noktadan yakalamayı sağlar. Arc : Yarı çapı bilinen ve iki noktadan geçen veya merkezi bilinen ve iki noktadan 1.1.1.2 geçen yay parçaların çizilmesini sağlar.

1. Kartezyen koordinat dialog kutucuklarını kullanarak başlangıç noktasının, yarıçapının, çapının, başlangıç ve bitiş açılarının girilmesi suretiyle yay çizimi.

Kartezyen Koordinat Noktaları

Yarı çap Çap Baş. Açısı Şekil 1.7 Arc Koordinat Kutucukları

Bitiş Açısı

2. Başlangıç noktası, bitiş noktası ve yay üzerindeki herhangi bir nokta yardımı ile yay çizme. 1. Merkezi, başlangıç noktası, bitiş noktası verilerek yay çizimi.

Şekil 1.8 Arc dialog menüsü Full circle seçili drumda ise yay parçalarını daireye tamamlar. İki nokta belirtildikten sonra o noktalardan geçecek uygun yay parçasını diğer noktayı tanımlamadan oluşturur.

Bitiş noktası Merkez noktası

Başlangıç noktası

Şekil 1.9 Arc örneği

Şekil 1.10 Arc Örneği Yukarıdaki şekili çizmek için kartezyen koordinat dialog kutucuklarına yayın merkez noktası olan 0,0,0 değerleri, yayın yarıçapı 20 ve başlangıç noktası 0 ve bitiş noktası 45 derece girilerek oluşturulur. Yaya teğet olan nokta

Başlangıç noktası

Bitiş noktası

Şekil 1.11 Arc Örneği 1.1.1.3 vardır.

Circle: çember oluşturmak için kullanılan komuttur. Üç çeşit çember çizme yöntemi

1- Kartezyen koordinat dialog kutusuna çemberin merkezi, yarıçapı veya çapı girilerek çember çizme. 2- Merkez noktası, yarı çapı belirtmede kullanılan ekran üzerinde bir nokta. 3- Merkez noktası ve dairenin teğet olması istenen eğri. Komut penceresi aşağıdaki gibidir.

Şekil 1.12 Circle Dialog Penceresi Multiple Positions : Aynı çemberin birden fazla çizimini sağlar, aynı özellikte çemberler çizmek için kolay bir seçenektir

Şekil 1.13 Circle Koordinat Kutucukları

Merkez nokta, girilen yarıçap ve çap değeri

Çap Merkez noktası

Merkez nokta, ekran üzerinde belirtilen nokta.

Merkez noktası

Merkez Nokta çemberin teğet olması belirtilen eğri

Şekil 1.14 Çember Örnekleri

1.1.1.4 Fillet: Eğrilerin köşelerinde yuvarlatma yapmaya yarar. Komuta girildiğinde aşağıdaki menü gelir.

Şekil 1.15 Fillet Dialog Penceresi İnherit : ekranda daha önceden yapılmış olan yayın yarıçapını öğrenmemize yarar. Trim First Curve: Seçilen birinci çizgiyi budama. Trim Second Curve: Seçilen ikinci çizgiyi budama. Trim Third Curve: Seçilen üçüncü çizgiyi budama. Point Constructor: Bu seçenek nokta seçim menüsüne geçişi sağlar. Seçilen noktalardan teğet geçen yaylar çizer. Simple Fillet: Belirtilen radius miktarında yuvatlatma yapar. Seçme işleminde imleç eğrilerin köşe noktasında olmalıdır. 2 Curve fillet: Seçilen iki eğrinin köşelerine belirtilen radius miktarında yuvarlatma yapar. Seçim sırasında dikkat edilmesi gereken nokta saat ibresinin tersi yönünde seçim yapılmalıdır. 3 Curve Filet : Seçilen üç eğriye teğet olan yuvarlatmaları yapar.

Şekil 1.16 Fillet Örnekleri 1.1.1.5 Trim: Kesişen eğrilerde gerek duyulmayan kısımların budanmasında kullanılan komuttur. Komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 1.17 Dialog Penceresi Selection Steps: Seçim basamaklarının bulunduğu bölüm. First Bounding Object: Birinci sınır eğri seçimi. Second Bounding Object: İkinci sınır eğri seçimi.

Vector Direction: Farklı düzlemlerde kesişmeyen curvelerin trim operasyonlarında kullanılır. Eğer farklı düzlemlerde kesişmeyen eğriler üzerinde trim operasyonu uygulanacaksa method to find intersection menüsü altındaki Along a Vector seçeneği seçilmelidir. String to Trim: Budanacak olan eğri seçimi. Filter: Detaylı seçimin yapıldığı komuttur.

Seçili olduğu durumda selection step bölümündeki işlem basamakları otomatik olarak ilerler. Trim/Extend: Uzatma işlemleri ve ayarları yapılır.

Method to Find Intersections: Trim yapılacak eğriler arasındaki kesişim yönteminin belirlendiği menüdür. Shortest 3D Distance: 3 boyutlu düzlemde en kısa noktadan kesişim noktasını hesaplar. Along a Vector: Kesişim noktalarını görünüş normaline göre ayarlar. Along Screen Normal: Seçilen vektör Doğrultusunda budama işlemini yapar. Use Inferred Intersections: Sınırlayıcı nesnenin budanacak çizgiyi birkaç noktada kestiği durumlarda kullanılır. Trim Bounding Objects: Sınırlayıcı eğrinin de uçlarını budar. Spline Extension: Spline’lar üzerinde budama veya uzatma ayarlarının yapıldığı bölümdür. Natural: Serbest, doğal formunda. Linear: Doğrusal. Circular: Dairesel. None: Tanımsız olarak budama yada uzatma. Bu kutucuk işaretli olduğunda yapılan eğriler üzerindeki değişiklikler buna bağlı diğer eğrilerde de gerçekleşir. Yani aşağıdaki örnekte olduğu gibi 1 nolu

eğri başka bir yere taşındığında buna bağlı olarak ta extend yapılmış diğer eğrilerde 1. eğriye göre şekil alırlar.

1.eğri Şekil 1.18 Trim Örneği Input Curves: Input curves seçeneği trim sonucu oluşan şekillerin nereye konacağını belirler. Retain: Eğriler ekranda kalır. Blank: Eğriler blank’a atılırlar. Delete: Eğriler silinirler. Replace: Eğriler eski yerlerine konulurlar. Bu kutucuk işaretli olduğunda uygulamadan önce tasarımcının onayı alınır.

Şekil 1.19 Trim Örneği

Şekil 1.20 Trim Örneği

Şekil 1.21 Trim Örneği Yukarıdaki Şekil 1.21’deki örneği yapabilmek için şu sıra izlenir. Trim komutuna girilir. seçilir ve çizgi,

Birinci sınır için 1nolu çizgi,

budanacak kısım olarak 3 ve 2 nolu çizgiler seçilir. ikinci sınır için 6 nolu çizgi seçilir ve

Birinci sınır için 3 nolu çizgi, 5 nolu çizginin budanacak kısmı seçilir. geçilir ve

ikinci sınır için 5 nolu çizgi Birinci sınır için 5nolu

budanacak kısım olarak 2 nolu çizgi seçilir.

ikinci sınır enter’le geçilir ve

budanacak kısım olarak

Birinci sınır için 3 nolu çizgi,

ikinci sınır enter’le

budanacak kısım olarak 6 nolu çizginin budanacak kısmı seçilir.

için 5 nolu çizgi,

ikinci sınır enter’le geçilir ve

budanacak kısmı seçilir.

budanacak kısım olarak 4 nolu çizginin

Birinci sınır için 6 nolu çizgi,

budanacak kısım olarak 3 nolu çizginin budanacak kısmı seçilir. ikinci sınır enter’le geçilir ve seçilir.

Birinci sınır

ikinci sınır enter’le geçilir ve Birinci sınır için 2 nolu çizgi,

budanacak kısım olarak 7 nolu çizginin budanacak kısmı

1.1.1.6 Edit Curve Parametres : Eğrileri düzeltme işleminde kullanılan komuttur. Komut çalıştırıldığında aşağıdaki menü ekrana gelir.

Edit Arc/Circle By:Bu bölümde yay veya dairelerin düzeltilme yöntemi belirlenir. Parameters:Yaya düzeltilirler.

veya

daireler

parametrik

Dragging: Yaya veya daireler mause süriklemek suretiyle düzltilirler. Complement Arc:Bu komut yayları tamalar.

olarak

yardımıyla

Display Orginal Spline:Düzeltilme işlemlerinde orijinal spline’nın görülüp görülmemesi düzenlenir. Edit Associative Curve:Düzeltilme işlemlerinden diğer eğrilerin etkilenip etkilenmeyaceği belirlenir. By Parameter:Düzeltilme işlemlerinden diğer eğrilerde etkilenir. As Orginal: Düzeltilme işlemlerinden sadece düzeltilen eğri etkilenir. Şekil 1.22 Edit Curve Parametres Komut Penceresi

1.1.2

Spline: Spile oluşturma komutudur. Komut çalıştırıldığında aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 1.23 Spline Komut Penceresi 1.1.2.1 By Poles: Bu seçenek ile belirlenen kutup noktaları yardımıyla spline çizilmesi sağlanır.

Şekil 1.24 Spline By Poles Komut Penceresi Curve type:Oluşturulacak olan spline’nın derecesini belirler. Multiple segments: Spile’nın derecesini kendimiz belirlememiz için kullanılan komuttur. Dikkat edilmesi gereken, nokta sayısının spile’nın derecesinden bir veya daha fazla olmasıdır. Örnek olarak 3 nokta belirtilip 4. dereceden spile oluşturulamaz. Closed Curve: Kutucu işaretlediğinde spilen kapatılır. Single segments: Bu seçenek seçildiğinde çizilen spline’nın drecesi belirlenemez spline’nın derecesi otamatik olarak seçilen nokta sayısının 1 eksiği olur ve bu seçenekte kapalı spline’lar oluşturulamaz. Points from file: Bu seçenek ile daha önceden x,y,z koordinatları belirlenmiş noktalar kümesi point dosyası olarak çağrılmak suretiyle spline oluşturulabilir. 1.1.2.2 Through Points: Through Points seçeneği ile çizilen Spile’lar verilen noktalardan geçer. Komut çalıştırıldığında aşağıdaki menü ekrana gelir. Burada ki seçenekler kutup noktalarını tanımlayıp spline oluşturmada ki seçenekler ile aynıdır.

Şekil 1.25 Spline Through Points Komut Penceresi

Bu menüdeki genel ayarlar yapıldıktan sonra Spline’nı tanımlayacak noktaları belirtmek için aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 1.26 Spline Komut Penceresi Chain from All : Başlangıç ve bitiş noktası seçilir diğer noktalar otomatik olarak seçilir. Chain within Rectangle: Belirlediğimiz dörtgenin içinde kalan noktaların daha sonra başlangıç ve bitiş noktalarının belitilmesi ile spline çizimidir. Chain within Polygon: Ekran da bulunan noktaların bizm belirlediğimiz bir çok ile seçilmesi ve başla kümesinin bir çokgen ile seçilmesi ve yaratılacak olan spline’nın başlangıç ve bitiş noktalarının belirlenmesiyle spline çizimidir.

Şekil 1.27 Chain within polygon örneği Point Constructor : Spline oluşturabilmek için gerekli noktaların, nokta yakalama komutlarıyla veya noktaların X-Y-Z koordinatlarıyla belirlenmesiyle spline çizimidir. Through points mönüsünde spline için gerekli noktalar belirlendikten sonra karşımıza aşağıdaki menü gelir.

Assing Slopes:Bu seçenek spline üzerindeki noktalara eğim verebilmek için kullanılır seçeneğe girdiğimizde karşımıza aşağıdaki mönü gelir.

Şekil 1.28 Spline Through Points Komut Penceresi Slope method: bu bölümde noktalara verilecek olan açıların hangi yöntemle belirleneceği seçilir. Automatic slope: Verilen noktalara göre eğim otomatik larak oluşturulur. Vector Component: Bir vektör tanımlayarak herhangi bir noktadaki eğim belirlenebilir. Direction to point:Eğim verilecek nokta ile tanımlanacak başka bir noktayı birbirine bağlayan hayali doğruya göre eğim verilir. Vector to point: Bir önceki seçenek gibidir. Ancak vektörün uzunluğu etkisininbüyüklüğü ile doğru orantılı olacaktır. Slope of Curve: Başka bir eğrinin eğim değerini alır. Angle: Eğim açı yardımıyla belirlenir.

Şekil 1.29 Assing Slope Komut Penceresi Assing Curvatures: Spline’nın eğriliğinin belirlendiği mönüdür.

Curvature method: Bu bölümde spline’a verilecek olan eğriliğin hangi yöntemle belirleneceği seçilir. Curvature of Curve: Spline’nın herhangi bir noktadan geçiş eğriliği başka bir eğri (curve) yardımıyla belirlenir. Enter Radius: Spline’nın herhangi bir noktadaki eğrilik yarıçapı radüs miktarı verilerek belirlenir.

Şekil 1.30 Assign Curvature Komut Penceresi 1.1.2.3 Fit: Fit seçeneği ile çizilen spline’lar verilen noktalara en uygun ve minumum dereceye sahip Spline’nın oluşmasını sağlar. Fit seçeneği ile spline oluştururken sistem size ekranda maksimum ve minimum kaçıklık miktarını bir mesajla bildirir ve maksimum kaçıklığın olduğu noktayı kırmızı bir nokta ile işaretler. Fit komutu seçildiğinde ekrana Şekil 1.28’de görülen nokta seçmek için kullanılan pencere ekrana gelir.

Şekil 1.31 Spline Nokta Seçme Penceresi

By Poles ve Through Points’de olduğu gibi Spline’nı tanımlayacak noktalar belirtilir ve ekrana Şekil 1.30’daki menü gelir.

By Tolerance: Belirtilen tolerans dahilinde spline oluşturulur. By Segments:Seçilen nokta sayısını referans alarak spline oluşturulmasını sağlar. By Template:bu seçenek spline oluştururken başka bir eğriyi referans almamızı sağlar Assing End Slopes: Bu seçenek spline üzerindeki noktalara eğim verebilmek için kullanılır.Bu seçenek through Points’de detaylı bir şekilde anlatılmıştır.

Şekil 1.32 Create Spline by Fit menüsü Change Weights: Ekranda tanımlanan her noktanın ağırlığı verilir. Bu komut kullanıldıktan sonra aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 1.33 Weight Komut Penceresi Redisplay Points:Nokta seçimi yapılır ve daha sonra ağırlık verilir

Şekil 1.34 Redisplay Komut Penceresi 1.1.2.4 Perpendicular to Planes: Bu seçenek ile düzlemlere düzlemlere dik spline’lar oluşturulur.

Şekil 1.35 Perpendicular to Planes Örneği

1.1.3 Spline By Points: Spline oluşturan noktalarda değişiklik yapabilmek için kullanılan komuttur. Komut çalıştırıldığında aşağıdaki menü ekrana gelir. Create: Through points seçeneğinde olduğu gibi spline’nın geçtiği noktalar belirtilerek spline çizilmesini sağlar closed curve kotucuğu aktif hale getirilirse kaplı spline’lar çizilebilir. Assing slope/curvature:Çizilmiş olan bir spline’nın seçilen nokta üzerindeki eğimi ve eğriliği belirlenir. Edit points: Çizilmiş olan bir spline’nın noktalarının taşınmasını sağlar. Şekil 1.36 Spline by Point Komut Penceresi

Delete:Yanlış bir nokta seçildiğinde silinmesini sağlar. Point Options:Spline çiziminde nokta yakalama komutlarını kullanmamızı sağlar. Curve type:Oluşturulacak olan spline’nın derecesini belirler. Specify Degree: Oluşturulacak olan spline’nın derecesi belirlenebilir fakat seçilen nokta sayısı belirlenen spline derecesinden fazla olamamalıdır.

Spline By Poles: Spline’ı oluşturan kutup noktaları kullanılarak gerekli 1.1.4 değişikliklerin ve düzeltmelerin yapıldığı menüdür komuta girildiğinde karşımıza aşağıdaki menü gelir.

Create: by poles seçeneğinde olduğu gibi spline’nın kutup noktaları belirtilerek spline çizilmesini sağlar closed curve kotucuğu aktif hale getirilirse kaplı spline’lar çizilebilir. Assing slope/curvature:Çizilmiş olan bir spline’nın kutup noktaları üzerindeki eğimi ve eğriliği belirlenir. Edit points: Çizilmiş olan bir spline’nın kutup noktalarının taşınmasını sağlar. Şekil 1.37 by Poles Komut Penceresi Spline eğrilerine üzerindeki herhangi bir noktadan veya kutup noktalarından verilen eğim ve eğrilik değerleri mause yardımıyla sürüklemek suretiyle aşağıdaki Şekil 1.38 deki gibi verilir.

Şekil 1.38 Spline by Poles Örneği 1.1.5 Point: Nokta oluşturma komutudur. Belirtilen koordinatlarda nokta oluşturur. Komut çalıştırıldığında aşağıdaki menü ekrana gelir.

Inferred Point: Kenetleme komutlarının bulunduğu kısımdır. Base Point: XC, YC ve ZC kutularından koordinatlar verilerek nokta oluşturulabilir. WCS:Dünya koordinat sistemine göre koordinatlar girilir. Absolute: Eklemeli koordinat sistemi.

Şekil 1.39 Point Constructor Menüsü 1.1.6 Point Set: Nokta kümeleri oluşturmaya yarayan komuttur. Komut seçildiğinde aşağıdaki menü gelir.

Şekil 1.40 Point Set Komut Penceresi

1.1.6.1 Points On Curve: Seçilen eğrilere nokta kümeleri oluşturmada kullanılır.

Spacing method: Oluşturulacak noktaların dizilişlerini belirler. Aşağıdaki menülerden oluşur.

Equal Arc Lenght: Seçilen eğrilere eşit aralıklı istenen sayıda noktalar oluşturur. Number Of Points: Oluşturulacak nokta sayısı. Şekil 1.41 Points On Curve Komut Penceresi Start Percentage: Eğri üzerinde başlangıç yüzdesi. End Percentage: Eğri üzerinde bitiş yüzdesi.

Şekil 1.42 Equal Arc Length Örneği Equal Parametres: Seçilen eğrilere eşit açısal aralıklı noktalar oluşturur.

Şekil 1.43 Equal Parametres örneği Geometric progression: Bu metod ile eğriler üzerine gitgide açılan veya daralan noktalar oluşturulur. Bu açılıp kapanma değerini Ratio (oran) belirler; ratio değeri 1’den büyük ise gitgide açılan, 1’den küçük ise gitgide daralan noktalar oluşturur.

Şekil 1.44 Geometric Progression Örneği

Chordal Tolerance: Bu metod ile eğriler üzerine chordal tolerans miktarına göre noktalar oluşturulur. Chordal Tolerans Preferences; Modeling’ den ayarlanabilir. Komut çalıştırıldığında aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 1.45 Chordal Tolerance Penceresi Incremental Arc Lenght: Bu metod ile eğriler üzerine ara uzunluğunu kendimiz belirlediğimiz noktalar oluşturulur. Komut çalıştırıldıktan sonra aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 1.46 Incremental Arc Lenght Komut Penceresi

Yandaki şekilde Arc Length uzunluğu 5 verilmiştir ve noktalar arasındaki uzunluk 5 mm olmuştur.

Şekil 3 .47 Incremental Arc Lenght örneği

1.1.6.2 Add Points to curve: Seçilen eğrilere işaretlenen noktalardan 2 boyutlu izdüşüm hesaplanır ve eğriler üzerine noktalar konulur.

Şekil 1.48 Add Points To Curve örneği 1.1.6.3 Point At Curve Percentage: Seçilen eğrilerin uzunlıklarının belirli yüzdelerine noktalar konulur. Şekil 1.47 bu komut ile ilgli uygulama görülmektedir.

Şekil 1.49 Point At Curve Percentage örneği 1.1.6.4 Spline Define Points: Bu komut Spline tanımlama noktalarına gerçek birer nokta yerleştirir. Bu noktalar spline’ tanımlarken belirtiğimiz noktalardır. Şekil 1.47 bu komut ile ilgli uygulama görülmektedir.

Şekil 1.50 Spline Defining Points Örneği 1.1.6.5 Spline knot points: Düğüm noktalarına noktalar atar. Komut çalıştırıldığında aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 1.51 Spline Knot Points Eğri Seçim Penceresi

Şekil 1.52 Spline Knot Points Örneği 1.1.6.6 Spline poles: Spline kutup noktalarına gerçek noktalar oluşturur.

Şekil 1.53 Spline Poles Eğri Seçim Penceresi

Şekil 1.54 Spline Poles Örneği 1.1.6.7 Points on face: Bu komut yüzeylerin U ve V parametreleri boyunca belirtilen sayıda nokta oluşturur.

Number of Points: U ve V doğrultularında yaratılacak nokta sayısı. Dialog Points:Noktaların yüzey üzerinde belirtilen iki nokta arasında oluşmasını sağlar bu noktalar nokta yakalama komutları yardımıyla da seçilebilir seçilen noktaların aralarında U ve V doğrultuları mesafe farkı olmalıdır. Percentages:Oluşturulan noktalar yüzeyin hangi bölgesinde başlayıp hangi bölgesinde biteceği Umin-Umax değerleri girilerek belirlenir. Umin-Umax: U vektörü doğrultusunda noktaların başlama ve bitiş yüzdeleri. Vmin-Vmax: V vektörü doğrultusunda noktaların başlama ve bitiş yüzdeleri. Şekil 1.55 Points on face Komut Penceresi

Şekil 1.56 Points on face örneği 1.1.6.8 Points at face Percantage: Yüzeyin U ve V vektörleri boyunca belli yüzdelerdeki noktalarına nokta oluşturmaya yarar. Komuta girildiğinde karşımıza aşağıdaki menü gelir.

Şekil 1.57 Points at face Percantage Komut Penceresi

Şekil 1.58 Points at face Percantage Örneği 1.1.6.9 Face (B-surface) Poles: Yüzeyin kutuplarına nokta oluşturmaya yarar. Komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 1.59 Face (B-surface) Poles Komut Penceresi

Şekil 1.60 Face (B-surface) Poles Örneği

1.1.7

Curve Chamfer: Eğrilerin köşelerine pah kırma komutudur. Komuta girirldiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 1.61 Curve Chamfer Penceresi

1.1.7.1 Simple Chamfer: Belirtilen ofset mesafesinde pah kırma işlemini yapar. Dikket edilmesi gereken nokta imlecin pah kırılması istenen eğrilerin köşe noktasında olmasıdır.olmasıdır. komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 1.62 Simple Chamfer Dialog Kutusu

Şekil 1.63 Simple Chamfer Örneği 1.1.7.2 User-Defined Chamfer: Kırılacak olan pah ‘ın açı-kenar veya kenar-kenar ölçülerinin verildiği komuttur. Komuta girildiğinde aşağıdaki menüler ekrana gelir.

Şekil 1.64 User-Defined Chamfer Penceresi Automatic Trim: Kenarları otomatik kendisi budar. Manual Trim: Kenarların budama şeklini kendimiz belirleriz. No Trim: Kenarlara budama yapmaz.

Offset mesafesi ve açı vererek pah kırma yapar, ofset Values’e tıklanırsa ofset-off metoduyla pah kırma yapılır.

Şekil 1.65 User-Defined Chamfer Penceresi

User-Defined Chamfer da iki kenar seçildikten sonra pah’ın içerireye doğrumu, yoksa dışarıya doğrumu yöneleceğini belirtmek için parçanın içerisinde, yada dışarısında bir yere Mouse ile tıklanır. Şekil 1.66 User-Defined Chamfer Penceresi

Şekil 1.67 Chamfer Offset1 Offset2 Örneği 1.1.8 Rectangle: Dikdörtgen oluşturma komutudur. Komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir.

Nesne kenetleme modları

Kartezyen koordinat kutucukları

Şekil 1.68 Point Contructor Penceresi Komuta girildiğinde dikdörtgenin en alt ve en üst noktalarının koordinatları girilir.

Şekil 1.69 Rectangle Örneği

1.1.9 Polygon: Kenar sayısına göre çokgen oluşturma komutudur. Çokgenler üç şekilde oluşturulurlar. Bunlar köşegenleri dairenin dışına teğet, kenar uzunluğunu belirterek ve köşegenleri dairenin içine teğet. Komuta girildiğinde çokgen köşe sayısını belirttiğimiz aşağıdaki menü gelir.

Şekil 1.70 Polygon Penceresi

Köşegen sayısı belirtildikten sonra çokgen oluşturma metodunu seçebileceğimiz menü ekrana gelir.

Inscribed Radius: Köşegenleri dairenin dışına teğet. Side of Polygon: Kenar uzunluğu belirterek. Circumsribed Radius: Köşegenleri dairenin dışına teğet.

Şekil 1.71 Polygon Komut Penceresi

3.72 Polygon Dialog Kutusu

Şekil 1.73 İnscribed Radius Örneği

3.74 Polygon Dialog Kutusu Şekil 1.75 Side of Polygon Örneği

3.76 Polygon Dialog Kutusu Şekil 1.77 Circumsribed Radius Örneği

1.1.10 Ellipse: Elips çizmek için kullanılan komuttur. Komuta girildiğinde ekrana elips merkezine belirtmek için aşağıdaki menü gelir.

Yandaki menüde elipsin merkez noktaları belirtilir.

3.78 Point Constructor Komut Penceresi

Semimajor: Büyük eksen yarı uzunluğu. Semiminor: Küçük eksen yarı uzunluğu. Start Angle: Elipsin başlama açısı. End Angle: Elipsin bitiş açısı. Rotation Angle: Döndürme açısı

3.79 Ellipse Komut Penceresi

3.80 Ellipse Örneği 1.1.11

Parabola: Parabol oluşturma komutudur. Komuta girildiğinde Point Constructor (nokta tanımlama) menüsü ekrana gelerek tepe noktası (vertex) girilmesi istenir daha sonra parabol parametreleri girilir.

Focal Length:Parabolün odak noktasının (Focus) tepe noktasına (Vertex) olan uzaklığı, Minimum DY: Parabolun odak noktası ile parabolun negatif yöndeki sınır uzaklığı Maximum DY: Parabolun odak noktası ile parabolun pozitif yöndeki sınır uzaklığı 3.81 Parabola Komut Penceresi

Rotation Angle: Döndürme açısı.

Şekil 1.82 Parabola Örneği 1.1.12

Hyperbola: Hiperbol oluşturan komuttur. Komuta girildiğinde parabol’deki gibi hiperbolun merkez noktası belirtilir. Semitransverse: Hiperbolün merkez noktası ile tepe noktası arasındaki mesafe Semiconjugate: Yarı birleştirme değeri Minimum DY: Hiperbolün odak noktası ile Hiperbolün negatif yöndeki sınır uzaklığı Maximum DY: Hiperbolün odak noktası ile Hiperbolün pozitif yöndeki sınır uzaklığı

3.83 Hyperbola Komut Penceresi

Rotation Angle: Döndürme açısı.

Şekil 1.84 Hyperbola Değerleri

1.1.13 Genaral Conic: Noktalar yardımı ile koni bağlantılı eğriler oluşturmak için kullanılır. Komut çalıştırıldığında aşağıdaki menü akrana gelir.

Şekil 1.85 Genaral Conıc Penceresi 1.1.13.1 5 Points: 5 nokta girilerek koni eğrisi oluşturmak için kullanılır. Belirtilen noktalar dairesel bir doğrultu izlemelidir.

Şekil 1.86 Point Örneği 1.1.13.2 4 Points, 1 Slope: 4 nokta, 1 eğim belirtilerek konik oluşturulur. Komuta gildiğinde ilk olarak Point Constructor penceresi gelir ve ilk nokta oluşturulur, daha sonra Şekil 1.87’deki menü ekrana gelir. Burada da eğim belirtilir.

Şekil 1.87 4 Points, 1 Slope Penceresi Bu işlemlerden sonra üç nokta belirtilerek eğri oluşturulur. Vector Components: X,Y ve Z koordinatları girilerek son nokta belirtilir.

Şekil 1.88 Vector Components Penceresi Direction Point: Son nokta Point Constructor penceresi yardımıyla belirtilir. Slope of Curve: Eğim başka bir eğriden taşınarak oluşturulur.

Şekil 1.89 Slope Penceresi Angle:Başlangıç noktası koniğin birinci noktası olan vektöre açı verilmek suretiyle eğim verilir.

Şekil 1.90 Angle Penceresi 1.1.13.3 3 Points, 2 Slope: 3 nokta ve 2 eğim belirtilerek konik oluşturulur, bu komuta girildiğinde ilk nokta belirtilir daha sonra gelen genaral conic menüsü ile gerekli eğimler verilir. 1.1.13.4 3 Points, Anchor: 3 nokta Point Constructor menüsü ile belirtildikten sonra kesişim noktası belirtilerek koniğin konumu tespit edilir.

Şekil 1.91 Point Anchor Örneği 1.1.13.5 2 Points, Anchor, Rho: Bu yöntem ile 2 nokta, ve bir dayanak (Anchor) noktasının belirlenmesinin dışında değişken bir katsayı (Rho) kullanılarak konik oluşturma yöntemidir bu yöntemde nokta yakalama komutları (point Constructor) ile koniğin başlangıç bitiş ve dayanak noktası belirlendikten sonra aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 1.92 2 Points, Anchor, Rho Penceresi Girilen Rho değerine göre çeşitli konikler elde edilebilir. Rho < 1/2, ise ellipse yaratılır

Rho = 1/2, ise parabola yaratılır Rho > 1/2, ise hyperbola yaratılır 1.1.13.6 Coefficients: Bu komut ile yaratılacak olan koniğin matematiksel olarak denklemi bilindiği durumlarda konik yaratılabilir komuta girildiğinde aşağıdaki pencere ekrana gelir gerekli değerler girilerek çizim yapılır. Ax2 + Bxy + Cy2 + Dx + Ey + F = 0

Şekil 1.93 Coefficients Penceresi 3-1-13-7 2 Points, 2 Slope, Rho: Bu yöntem ile ilk olarak birinci nokta daha sonra ilk eğim, ikinci nokta ve son eğim beliritilir ve ardından görüntülenen pencereye Rho değeri girilerek eğri oluşturulur.

1.1.14 gelir.

Helix : Helis oluşturma komutudur. Komut çalıştırıldığında aşağıdaki menü ekrana

Number of Turns: Helisin dönüş sayısıdır ve sıfırdan büyük bir değer verilmelidir. Pitch:Helisin tam bir tur sonunda ilerliyeceği mesafe. Use law: Helisin ilişkilendirilebilir.

yarı

çapı

farklı

bir

eğri

ile

Enter Radius:Helisin sabit bir yarıçapta yaratılması. Radius:Helisin yarıçapı. Turn Direçtion: Helisin dönme yönü. Right Hand: Sağ helis. Left Hand: Sol helis.

Şekil 1.94 Helix Komut Penceresi Define Orientation:Helisin çizileceği eksen belirlenir, çizilecek olan helis eksen belirtilmediği taktirde Z ekseninde oluşur komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 1.95 Define Orientation Penceresi Point Constructor: Helisin çizileceği nokta nokta yakalama komutları ile belirlenir, çizilecek olan helis konum belirtilmediği taktirde 0.0.0 noktasında oluşur. Eğer Radius Method seçeneği Use Law olarak işaretlenirse özel helislerin oluşturulacağı Use Law penceresi ekrana gelir.

Şekil 1.96 Use Law Penceresi

Şekil 1.97 Helix Uygulaması

Offset: Eğrilerin belirtilen mesafe ve doğrultuda aynı düzlemde öteler. Komuta 1.1.15 girildiğinde kaydırılacak olan eğri seçimi için Şekil 1.98’deki menü gelir.

Yandaki menüden kaydırılacak olan eğri seçildikten sonra aşağıdaki ölçü parametrelerini içeren menü ekrana gelir.

Şekil 1.98 Offset Penceresi

Tolerans değeri Oluşturulacak kopya sayısı

Orijinal eğri ile bağlantı oluşturur. Offset eğrisinin ekranda kalması yada blank’e gitmesini ayarlamak için kullanılır Şekil 1.99 Offset Dialog Kutusu Draft Height: Draft yöntemiyle yükseklik miktarı belirlenir. Draft Angle: Draft yöntemiyle açı miktarı belirlenir. Trim:Ofseti alınan kapalı eğrileri köşelerini düzenlemede kullanılır. None: Ofseti alınan kapalı eğrilerinin kenarları düzenlenmez kenarlar açık kalır. Extended Tangents: Ofseti alınan kapalı eğrilerinin kenarları budanarak yada uzatılarak kapatılır. Fillet: Ofseti alınan kapalı eğrilerinin kenarlarına öteleme miktarı kadar radüs kırılır. Reverse Direction ötelenme doğrultusunu değiştirir.

Offset By:Öteleme yönteminin belirlendiği komuttur. Distance: Eğrileri istenen ölçü değeri ve açıda bulundukları düzlemde öteler. Draft: Eğriler istenen yükseklikte ve istenen açıda bulundukları düzleme paralel diğer düzlemlere ötelenirler.

Şekil 1.100 Offset Uygulamaları

1.1.16 Law Control: Değişken mesafeli ötelemede kullanılır. Komut çalıştırıldığında aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 1.101 Law Control Penceresi Constant: Öteleme işlemi sabit bir değerde yapılır. Komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 1.102 Law Controlled Dialog Kutusu

Şekil 1.103 Law Control Örneği Linear: Doğrusal öteleme yapar. Ötelenecek eğrinin başlangıç ve bitiş değerleri verilir. Komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 1.104 Linear Penceresi Cubic: Ötelenecek eğri spline özelliği kazanarak linear ötelenir. Komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 1.105 Law Control Dialog Kutusu

Şekil 1.105 Cubic Uygulaması Values Along Spine Linear : Ötelenecek eğrinin üzerindeki her noktadan doğrusal olarak öteleme imkanı sağlar. Komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 1.106 Values Along Spine Linear Penceresi Values Along Spine Cubic: Ötelenecek eğrinin üzerindeki her noktadan kübik olarak öteleme imkana sağlar. By Law Curve:Yaratılacak olan offset eğrisi başka bir eğri baz alınarak yaratılır.

Biridge: Eğriler arasında köprü kurmak için kullanılır. Üç boyutlu tasarımlarda 1.1.17 yüzeyleri birbirine bağlamak için bu komut kullanılarak eğriler oluşturulur. Komut çalıştırıldığında aşağıdaki menü ekrana gelir.

Selection Step: Eğri seçme kutucukları

Firt Curve:Köprü ile bağlanacak olan birinci eğri seçilir. Second Curve:Köprü ile bağlanacak olan ikinci eğri seçilir. Reference Shape Curve:Köprü eğrisi oluştururken herhengi bir eğri referans alınarak köprü eğrisi oluşturulur. Filter:Filtreme özellikleri kulanılabilir. Continuity Method:Eğrileri birbirine bağlayan eğrinin sürekliliği belirlenir. Tangent: İki eğri ile bridge eğrisi arasında ki süreklilik tanjant şeklinde oluşur. Tangent Magnitude:İki eğri arasındaki boyu ayrı ayrı ayarlayabiliriz. First Curve:Birinci eğri için büyüklük belirlenir.

Second Curve:İkinci eğri için büyüklük belirlenir. Shape Control:Bu bölümde iki eğriyi birleştirmek baz alınan eğrinin hangi noktalarının dikkate alınacağı belirlenir. End Points:Eğrinin son noktaları. Peak Points: Eğrinin en yüksek noktaları. Conic:bu seçenek seçilirse eğriler arası geçiş konik bir geçiş olur. Curvature:İki eğri arasına biridge eğrisi oluşturulursa curvature seçeneği iki eğrinin de eğimini alır. Komut çalıştırıldığında aşağıdaki menü aktif olur. Start / End Location: Eğrilerin başlangıç ve bitiş noktaları ayarlanır. Specify Location: Bizim belirlediğimiz noktalar eğrinin başlangıç noktasıdır. Reverse Direction:Oluşan eğrinin alternatifini alır.

Şekil 1.108 Bridge Uygulaması 1.1.18 Simfly: Basitleştirme işlemidir. Kullanılış amacı, tasarım esnasında spline’ları yay ve eğri gibi ölçülebilir şekillere getirmek için kullanılır. Komut çalıştırıldığında aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 1.109 Sımfly Penceresi Maintain:Yay ve çizgi gibi parçalara ayrılan eğriler ekranda yay ve çizgilerle çakışık şekilde dururlar

Delete: Yay ve çizgi gibi parçalara ayrılan eğriler silinirler. Blank: Yay ve çizgi gibi parçalara ayrılan eğriler arka sayfaya (blank) atılırlar. Join: Birden fazla eğri, yay veya spline’nı birleştirmek için kullanılır. Komut 1.1.19 çalıştırıldığında aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 1.110 Join Curves Penceresi Resulting Curve Type: Yaratılacak eğri tipi belirlenir. Polynominal: Yeni oluşturulacak olan eğri orijinal formundan uzaklaşır. Polynominal: Polynominal form da oluşturulan eğriler orjinal eğrinin formundan uzaklaşırlar. General Spline: Orijinal eğrinin tüm noktalarını tamamı ile koruyarak yeni bir spline yaratılır. Associative Output: Oluşturulan yeni eğri orijinal eğri ile ilişkilendirilir. Input Curves: Orjinal eğri blank’e atılır, Retain ile ekranda kalır.

1.1.20 Projects Curve: Eğrilerin noktaların veya sketch’lerin yüzey üzerine izdüşümünü oluşturmak için kullanılır. Komutun çalışma şekli ilk olarak eğri seçilir daha sonra izdüşüm edilecek yüzey veya düzlem seçilir. Komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir.

Curves/Points: İzdüşümü istenen eğri seçilir. Filter : Filtreleme yöntemleri. Curve : Eğriler. Point : Noktalar. Sketch : Sketchler. Feature : Modeller. Faces/ Planes: İzdüşüm düzlemi seçilir. Filter: Filtreleme yöntemleri Sheet Body : Saç metaller. Face : Yüzeyler. Plane : Düzlemler. Datum Plane : Çalışma düzlemleri

Şekil 1.111 Projects Curve Penceresi Direction Metod : İzdüşüm yöntemleri.

Along Face Normals:Eğrilerin izdüşümleri yüzey veya düzlemlerin normaline göre alınır.

Şekil 1.112 Project Along Face Normals Örneği

Toward a Point: Seçilen eğrinin izdüşümü belirli bir noktaya göre alınır.

Şekil 1.113 Project Toward a Point Örneği Toward a Line : Seçilen eğrinin izdüşümü istenilen bir çizgi doğultusun da oluşturulur.

Şekil 1.114 Project Toward a Line Örneği Along Vector: Seçilen eğriler belirli bir vektör eğrisinde izdüşümleri alınır.

Şekil 1.115 Along Vector Örneği Angle to Vector : Seçilen eğrilerin izdüşümleri belirli bir vektör ve açı altında oluşturulur.

Şekil 1.116 Angle to Vector Örneği

1.1.21 Combined Curve Projections : Birbirine paralel olmayan eğrilerin kesişim noktalarında eğri oluşturma işlemleri için kullanılır. Komut çalıştırıldığında aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 1.117 Combıned Curve Projectıons Penceresi Selection Steps: İşlem basamakları. First Curve String: Birinci eğri seçilir. Second Curve String: İkinci eğri seçilir. First Projection Vector : Birinci eğrinin doğrultusu belirtilir. Second Projection Vector: İkinci eğrinin doğrultusu belirtilir. Filter: Filtreleme yöntemleri. Associative Output: Oluşturulan eğri orijinal eğri ile ilişkilendirilir. Input Curves: İzdüşümü alınan eğrilerin ekranda mı kalacağı ya da blank’e mi atılacağı belirlenir.

Şekil 1.118 Combıned Curve Projectıons Uygulaması 1.1.22 Intersection Curve: Birbiriyle kesişen iki yüzeyin kesişim noktalarından geçen eğriyi oluşturmak için kullanılır. Komutun işlem basamakları; yüzeyler seçilir, seçilen yüzeyler OK ile onaylanarak bu iki yüzey arasından geçen geçen eğri oluşturulmuş olur. Komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 1.119 Intersectıon Curve Penceresi Selection Steps: Yüzeylerin seçildiği bölüm. Reuse Fist Set: Bu kutucuk işaretlendiğinde birden fazla kesişim eğrisi elde edilebilir. Associative Output: Oluşturulan eğri orijinal eğri ile ilişkilendirilir. Filter: Filtreleme yöntemleri.

Şekil 1.120 Intersectıon Curve Örneği

1.1.23 Section Curve: Bu komut katı veya yüzeyler üzerinden kesit almak için kullanılır. Komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir. Select Planes: Belirli bir düzleme göre katının kesişim eğrisi çıkarılır. Paralel Planes: Belirlenen katı veya yüzeye paralel düzlemler oluşturularak eğriler çıkartılır. Radial Planes: İstenilen açıda kesit düzlemleri oluşturularak eğriler oluşturulur. Şekil 1.121 Sectıon Curve Penceresi

Planes Perpendicular To Curve: : Belirtilen eğrinin yüzey üzerine düşen normallerinden faydalınarak kesit oluşturur. Objects to section:Kesit alınacak katı veya yüzey seçilir. Section Plane:Kesit alınacak düzlem seçilir. Radial Axis:Kesit alınacak düzlem veya katı yüzeyine uygun eksen seçilir.

Point on Reference Plane: Kesit alınacak düzlem veya katı yüzeyi üzerinde herhangi bir nokta belkirlenir. Curve or Edge: İstenen eğri veya kenar seçilir. Join : Eğrilerin karakteristik özelliklerinin belirlendiği bölümdür. No seçeneği ile oluşturulacak eğri düz veya basit şekilli, üzerinden geçerken doğru veya yay karakteristliğini bozmadan ve ortaya çıkan eğrileri birleştirmeden oluşturma için kullanılır. Polynomial veya General Spline oluşturulacak olan eğrilerin derecelerini belirler.

Şekil 1.122 Section Curve Örneği 1.1.24 Extact Curve: Katı modelin yüzey eğrileri çıkarmak için kullanılan komuttur. Komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 1.123 Extact Curve Penceresi

Edge Curves: Yüzeyin sınır eğrileri üzerinden eğriler çıkarılır. Isoparametric Curves: Yüzey üzerinden belirtilen U-V doğrultuları boyunca adet ve yüzdelik değerler belirterek eğriler çıkarılır.

Şekil 1.124 Isoparametric Curves penceresi Constant U/ Constant V:U veya V doğrultusu seçimi yapılır. Curve Cunt: Çıkarılacak eğri sayısı belirlenir. Percentages:Yüzeyin hangi bölümleri arasındaki eğrilerin çıkarılacağı belirlenir. Select New Face:Yeni yüzey seçimi yapılır. Silhouette Curves : Görsel olarak parçanın o anki pozisyonu itibarı ile sınır çizgilerinden siluet çıkarılır. All in Work View: Katı modellerin ekranda görülen eğrilerini çıkarır. Isocline Curve: Parça üzerinden belirlenen doğrultu boyunca istenen açıda ister çoklu ister tek olarak eğriler çıkartır. Shodow Outline: Katı modellerin dış kenarlarındaki eğrileri çıkarır.

Şekil 1.125 Extract Curve Örneği

1.1.25 Offset In Face: Yüzey üzerindeki eğrilerin offset işlemlerini gerçekleştirmek için kullanılır. Komut girildiğinde ilk olarak kopyalama yapılacak yüzey seçilir daha sonra yüzey üzerindeki kopyalanacak eğri seçilir ve son olarak da offset mesafesi girilir. Komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir ve yüzey ve eğriler seçilir.

Şekil 1.126 Offset In Face Penceresi 1.1.26 Wrap/Unwrap Curve: Seçilen eğrileri yüzey üzerine sarmak veya yüzey üzerine sarılan eğrileri 2 boyutlu hale getirmek için kullanılan komuttur. Komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir. Wrap Face: Üzerine sarım yapılacak olan silindir veya konik yüzey seçilir. Wrap Plane: Eğrilerin sarılacağı veya iki boyutlu hale getirileceği yüzey veya çalışma düzlemi seçilir seçilen bu yüzeyler silindirik yüzeylere teğet olmalıdır. Curves: Sarılacak veya iki boyutlu hale getirilecek doğrular seçilir. Wrap:Eğriler silindirik yüzeyler üzerine sarılır. Unwrap:Eğriler silindirik yüzeyler boyutlu düzlemlere taşınırlar. Şekil 1.127 Wrap/Unwrap Curve Penceresi

üzerinden

iki

Şekil 1.128 Wrap/Unwrap Curve Uygulaması 1.1.27 gelir.

Plane: Düzlem tanımlama menüsüdür. Komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana Three Points:Üç tanımlama.

noktadan

geçen

düzlem

Two Lines: Belirlenen iki çizgiye göre düzlem oluşturma. Point, Perpendicular Curve: Bir eğriye dik belirlenen noktadan düzlem oluşturma. Plane of Curve: Eğrilerin oluşturulduğu WCS’ ye göre düzlem oluşturma. Plane of WCS: X-Y düzlemine baz alarak göre düzlem oluşturur. Plane of CSYS: Kayıt edilmiş olan bir WCS baz alınarak düzlem oluşturulur. Principal Plane: WCS’de istenilen düzlemde offset mesafesi verilerek düzlem oluşturma. Komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir. Şekil 1.129 Plane Penceresi

Şekil 1.130 Principal Plane Penceresi Existing Plane: Var olan düzlemin üzerine yeni bir düzlem oluşturulur. Two Tangent Faces: Birbirine teğet olan iki yüzy seçilerek düzlem oluşturma. Point, Tangent Faces: Model üzerinde bir nokta ve o noktaya teğet yüzey seçerek düzlem oluşturma.

Coefficients: Matematiksel olarak denklemi bilinen durumlarda düzlem yaratılabilir. Komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 1.131 Coefficients Penceresi Perpendicular, Through Line:Seçilen bir düzleme ve çizgiye göre tanımlanan düzleme dik ve çizgi üzerinde bir düzlem oluşturur. 1.2. Edit Curve Hatalı veya eksik çizilmiş eğrileri düzeltmek için kullanılan komuttur. Komut aşağıdaki menülerden oluşur.

Şekil 1.132 Edit Curve komutları Trim Curve: Eğrilerin budanmasını sağlar. Trim konusunda detaylı olarak 1.2.2 anlatılmıştır. 1.2.3 Trım Corner: Eğrilerin köşe noktalarının budanmasında kullanılır. Dikkat edilmesi gereken nokta imlecin trim yapılacak eğrilerin üzerinde olmasıdır. Komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 1.133 Trim Corner Penceresi

Şekil 1.134 Trim Corner Örneği

1.2.4 Divide Curve: Eğrilerin istenilen özellikte özdeş parçalara bölmek için kullanılan komuttur. Komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 1.135 Divide Curve Penceresi Equal Segments: Eğrileri eşit parçalara bölmek için kullanılan komuttur. Komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 1.136 Equal Segments Penceresi Equel Parameter: Eğriler açısal aralıkları eşit parçalara ayrılırlar. Equal Arc Length: Eğriler eşit uzunluktaki parçalara ayrılırlar. Segments: Eğrilerin bölünmesi istenen değer.

Şekil 1.137 Equal Segments örneği

Segments by Bounding Objects: Sınır eğrileri belirterek bölme. İşlem sırası öncelikle bölünecek eğri ardından birinci sınır nesnesi ve ikinci sınır nesnesi seçilir. Komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir ve bölünecek eğri seçilir.

Şekil 1.138 Segments by Bounding Objects Bölünecek olan eğri seçimi tamamlandıktan sonra aşağıdaki menü ekrana gelir. Bu menüde

Şekil 1.139 Segments by Bounding Objects Point Constructor: Nokta yakalama komutları kullanılarak sınır eğriler belirlenir. Line Subfunction:Çizgiler yardımıyla sınır eğriler belirlenir komuta girildiğinde ekrana aşağıdaki menü gelir.

Şekil 1.140 Segments by Bounding Objects Örneği

“Input Arc Length Segments: İstenilen yay uzunluğu girilerek, eğrilerin bölünmesi sağlanır. Komuta girildiğinde aşağıdaki menüler ekrana gelir.

Şekil 1.141 Arc Length Penceresi At Knotpoints: Bu komutla spline’lar kutup noktalarından bölünürler. Komuta girildiğinde ekrana aşağıdaki menü gelir.

Şekil 1.142 At Knotpoints Penceresi By Number:Spline belirtilen sayı değerinde bölünür. All Knotpints: Spline kutup noktalarından bölünür. At Corners: Spline’lar dönüm noktaları baz alınarak bölünürler, komuta girildiğinde ekrana aşağıdaki menü gelir ve bölünmek istenen spline’nın seçimi yapılır.

Şekil 1.143 At Corners Penceresi 1.2.5 Edit Fillet: Önceden çizilmiş kavislerde düzeltme yapmak için kullanılan komuttur. Komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir.

Automatic Trim: Otomatik budama yapar. Manual Trim: Elle budama yapar. No Trim: Budama yapmaz. Şekil 1.144 Edıt Fıllet Penceresi Kavis budama türleri belirtildikten sonra aşağıdaki dialog kutusu ekrana gelir. Radius: Kavis ölçüsü. Modal: Tüm kavis değerlerini aynı alır. Fillet: Düzeltilmek istenen kavis değeri girilir. New Center:Düzeltilmek istenen kavis için nokta yakalama komutları yeni bir merkez belirlenir. Şekil 1.145 Düzeltme Penceresi

1.2.6 Strentch Curve: Eğrileri istenilen noktalardan tutarak uzatma işlemi yapar. Komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir. Delta XC, YC, ZC: Uzatma işlemi koordinat noktaları girilerek gerçekleştirilir. Reset Values: X-Y-Z değerlerini sıfırlar. Point to Point: İmleç yardımıyla tıklanan iki nokta arasındaki uzaklık point to point komutu kullanılarak belirlenir. Undo:Yapılan işlemleri geri alır.

Şekil 1.146 Strentch Curve Penceresi

Şekil 1.147 Strentch Curve Örneği

1.2.7 Arc Length: Eğrilerin boy uzunluklarının değiştirilmesinde kullanılır. Komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir. Trim/Extend:Budama yapıldığı bölümdür.

veya

uzatma

işlemlerinin

Start:Eğriler başlangıç noktalarına göre uzatılır veya budanırlar. End: Eğriler son noktalarına göre uzatılır veya budanırlar. Both: Eğriler başlangıç ve son noktalarından eşit olarak uzatılır veya budanırlar. Total: Eğriler, girilen değer toplam ölçüleri kabul edilerek uzatılır veya budanırlar. Incremental: Eğriler, girilen değer toplam ölçüleri eklenerek veya çıkarılarak uzatılır veya budanırlar. Spline Extension: Sline’lar üzerinde yapılacak olan Budama veya uzatma işlemlerinin yapıldığı bölümdür. Şekil 1.148 Arc Length Penceresi Natural:Spline karakterleri bozulmadan düzeltilirler. Liner: Spline düzlemsel olarak düzeltilirler. Circular: Spline dairesel olarak düzeltilirler. Associative Output:Bu kutucuk işaretlendiğinde oluşturulan yeni eğri üzerinde tekrardan değişiklik yapıldığında ona bağlı diğer eğrilerde değişikliğe uğrar. Input Curves:Eğriler düzeltildikten sonra diğer eğrinin nereye konacağı belirlenir. Retain:Eğriler ekranda kalırlar.

Blank:Eğriler blank’a atılırlar. Delete:Eğriler silinirler. Replace: Eğriler eski yerlerine konurlar. Confirm Upon Apply: Bu kutucuk işaretlendiğinde ve Apply ikonuna basıldığında birkez daha onaylama yapılması istenir.

1. TRANSFORM : Transform menüsü eğrileri bir yerden bir yere taşımak, döndürme işlemleri yapmak, scale (ölçek) vermek, aynalama yapmak, dikdörtgensel ve dairesel çoğaltma yapmak vb. operasyonları yapmak için kullanılan menüdür. Transform menüsüne girince ekrana aşağıdaki menü gelir.

Şekil 1.149 Transform Seçim Penceresi Unigraphics’te çizimler üzerinde işlem yapmak gerektiğinde objeleri kolay ve detaylı olarak seçebilmek için yukarıdaki filtre menüsü kullanılır. TYPE : Seçmek istenilen objenin seçimini kolaylaştırır. Komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 1.150 Obje Seçim Penceresi Color : Seçilmek istenen objenin rengi belirtilerek obje seçme yöntemidir.

Layer : Katmanları belirtilerek nesne seçimi yapılır. Other : Objelerin çizgi şekillerini belirterek filtreleme yapan komuttur. Komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 1.151 Other Penceresi

Reset : Filtreleme şekillerini iptal eder. Rectangular/Polygon Method gerçekleştirilmesini sağlar.

Ekranda

dikdötgen

oluşturarak

seçim

opsiyonların

Select All : Ekrandaki bütün nesnelerin seçilmesini sağlar. All But Selected : Ekranda seçili olan nesnelerin dışındaki nesneleri seçmek için kullanılır. Chain : Ekranda bulunan nesneleri zincirleme olarak seçer. Polygon : Ekranda çokgen oluşturarak nesne seçimini gerçekleştirir.

TRANSFORM OPERASYONLARI

Şekil 1.152 Transform Operasyon Komut Penceresi Translate : Nesneleri bir yerden bir yere taşımak için kullanılır. Komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 1.153 Transform Taşıma Penceresi To A Point : Nesne kenetleme modları yardımıyla taşıma yapmaya yarar. Delta : X,Y,Z koordinatları yardımıyla taşıma işlemi yapar. Komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 1.154 Transform Taşıma Dialog Kutusu

İki method’ dan biri seçildikten sonra ekrana transformations menüsü gelir. Reselect Objects : Nesneleri yeniden seçmek için kullanılır. Transformation Type : taşıma methodunu değiştirir. Destination Layer : Transform işleminin belirtilen katmana taşınmasını sağlar. Trace Status : On-Off olmak üzere iki seçenekten oluşur. On yapılırsa transform yapılan eğrileri köşeleri doğru ile birleştirilir. Subdivisions : Transform işlemi kademelere bölerek yapar. Mesela 10 değeri girilirse her onaylamadan sonra taşıma 10 birim olarak yapılır. Move : Taşıma işlemi yapar. Copy : Nesnenin kopyalanmasını sağlar. Multiple Copies : Çoklu kopyalama yapar. Undo Last :Transform operasyonunu geri alır. Şekil 1.155 Transformations Penceresi Scale : Nesneleri ölçeklendirme işlemini yapar. Komuta girilince aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 1.156 Nesne kenetleme modları penceresi Nesne kenetleme modları yardımıyla seçilen nokta baz alınarak ölçeklemeyi gerçekleştirir.

Şekil 1.157 Scale penceresi

Non-Unıform Scale : Ölçekleme işlemini X,Y,Z düzlemlerinde farklı olarak gerçekleştirir. Komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 1.158 Non-Unıform Scale Dialog Kutusu

Şekil 1.159 Non-uniform Scale Örneği Rotate About a Point : Nesneleri bir nokta etrafında istenilen açıda döndürme işlemlerini yapar.

Şekil 1.160 Rotate About a Point penceresi

Şekil 1.161 Rotate About a Point Örneği Mirror Trough a Line : Seçilen nesnenin belirtilen bir eğri baz alınarak aynalama işlemini yapan komuttur. Komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 1.162 Mirror Trough a Line penceresi Two Points : Nesne kenetleme modları yardımıyla belirtilen iki nokta baz alınarak aylama yapar. Existing Line : Ekranda bulunan mevcut bir doğruya göre aynalama işlemini yapar. Point and Vector : Bir nokta ve bir vektör tanımlanarak aynalama yapılabilir.

Şekil 1.163 Mirror Trough a Line Örneği Rectangular Array : Seçilen objelerin dikdörtgensel olarak çoğaltılmasında kullanılır. Komuta girildiğinde ilk olarak nesne kenetleme modları yardımıyla çoğaltma işleminin baz alınacağı bir nokta tanımlanır daha sonra aşağıdaki menü akrana gelir.

DXC : X eksenindeki mesafe DYC : Y eksenindeki mesafe Array Angle : Açısal çoğaltma açı değeri Columns(X) : X ekseninde kolon sayısı Rows(Y) : Y ekseninde satır sayısı.

Şekil 1.164 Rectangular Array Penceresi

Şekil 1.165 Rectangular Array Örneği Circular Array : Seçilen nesnenin dairesel olarak çoğaltılmasında kullanılan komuttur. İlk önce çoğaltma işleminin referans alınacağı bir nokta tanımlanır. Komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir. Radius : Dairesel çoğaltmanın yarıçapı Start Angle : Başlangıç açısı. Angle Increment : Çoğaltmanın kaç derece açıyla yapılması Number : Kaç adet olacak.

Şekil 1.166 Circular Array Penceresi

Şekil 1.167 Circular Array Örneği Rotate About A Line : Seçilen bir nesnenin doğru etrafında döndürülmesidir. Çalışma şekli rotate about a point ile aynıdır. Mirror Trough A Plane : Seçilen nesnelerin bir düzleme göre aynalanmasın da kullanılır. Bu komuta girilince bir düzlem tanımlama menüsü ile karşılaşılır, bu menü ile aynalam ekseni tanımlanır. Reposition : Seçilen nesnelerin konumlarının değiştirilmesinde kullanılan bir komuttur. Bu komuta girilince ilk önce baz alınacak bir koordinat ekseni tanımlanır daha sonra tanımlanan diğer eksene göre nesnenin konumu değişir.

Şekil 1.168 Reposition Örneği Rotate Between Two Axes : Bu komut seçilen nesneleri belirtilen iki farklı ekseni referans alarak döndürme işlemleri için kullanılır. Bu komuta girilince ilk olarak döndürmede referans alınacak bir nokta tanımlanır; daha sonra vektör tanımlama komutları kullanılarak dönme ekseni tanımlanır.

Şekil 1.169 Rotate Between Two Axes Vektör tanımlama Penceresi

Inferred Vector : Otomatik olarak görüntüler üzerinden nesneler seçmek suretiyle vektör tanımlanır. Two Points : İki nokta belirtilerek vektör oluşturma. At Angle : Seçilen bir eğri ile belirli bir açıda vektör oluşturmak için kullanılır. Edge Curve Vector : Seçilen bir eğri doğrultusunu bir vektör olarak tanımlamak için kullanılır.

Face Normal : Seçilen yüzeye dik doğrultu seçmek için kullanılır. Plane Normal : Düzlem normali tanımlanır. XC Axis : X ekseni boyunca vektör tanımlanır. YC Axis : Y ekseni boyunca vektör tanımlanır. ZC Axis : Z ekseni boyunca vektör tanımlanır.

Şekil 1.170 Rotate Between Two Axes Uygulaması

Point Fit : Bu komut belirtilen nesnelerin 3 veya 4 noktasını referans alarak, diğer tanımlanan 3 veya 4 noktaya konumlandırılmasında kullanılan bir komuttur. Bu sayede seçilen nesneler üzerinde hem scale hemde Reposion (ölçekli yeniden konumlandırma) işlemi aynı anda uygulanmış olur. Bu komuta girilince aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 1.171 Point Fit Komut penceresi Incremental Dynamics : Bu komut ile de Transform işlemleri yapılabilir. Diğer işlemlerden farklı olarak bu komuta girilince ilk önce oluşacak Transform nesnenin şekli belirtilir.

2.SKETCH MODELLEME Sketch modelleme eskiz çizmek suretiyle tasarımın yapılmasıdır. Kullanışlı ve çabukluk olması yönünden tercih edilen bir yöntemdir. Komut aşağıdaki menülerden oluşur.

Şekil 2.1 Sketch modelleme komut pencereleri 2.1 MODELLEME ORTAMI Sketch komutuna Form Feature menüsünden ulaşılabilir. Çalışma düzlemi oluşturmak için aşağıdaki menüden faydalanılır.

Çalışma düzlemi oluşturma penceresi Şekil 2.2 Sketch düzlemi Yüzey seçilir ve düzlem üzerinde referans çizgisi belirlenir. Modelleme ortamında düzlem oluşturulacak bir yüzey bulunmuyorsa OK’e basıldığında sistem sabit uzayda bir düzlem oluşturur. 2.2 SKETCH CURVE

Şekil 2.3. Sketch Curve komut çubuğu Profile : Çizgi ve yay oluşturma komutu. Line : Çizgi oluşturma. Arc : Yay oluşturma.

Circle : çember oluşturma komutudur. Derived Line : Offset komutu. Quick Trim : Budama komutudur. Mause tuşunun sol tuşuna basarak budama işlemi yapılır.

Quick Extend : Uzatma komutudur. Fillet : Kavis oluşturma komutudur. Rectangle : Dörtgen oluşturma komutudur. Spline : Spline oluşturma komutudur. Sketch modellemede line, circle, arc vb. komutlarından herhangi biri seçildiğinde ekrana aşağıdaki pencereler gelir.

Şekil 2.4 Koordinat Pencereleri 2.3 SKETCHER Eskiz Modellemyi açma, görünüş ayarları, konumlama ölçüleri gibi gibi menülerin bulunduğu penceredir. Komut çubuğu aşağıdaki gibidir.

Şekil 2.5 Sketcher komut penceresi

Finish sketch : Eskiz modellemyi kapatır. Sketch Name : Eskize isim vermek için kullanılan bölüm.

2.3.1 Orient View To Sketch : Sketch ortamında seçilen çelışme düzlemine modeli pozisyonlamaya yarayan komuttur. 2.3.2 Orient View To Model : Modelleme ortamında çizilen resimlerin eskize girmeden önceki pozisyonunu modele göre vermeye yarayan komuttur. Reattach : Yüzey üzerinde oluşturulan bir eskiz modelin daha sonra başka bir yüzeye 2.3.3 taşınması bu komut yardımıyla olur. 2.3.4 Create Positioning Dimensions : Eskiz eğrilerini ölçülendirmek için kullanılır. Komut çalıştırıldığında aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 2.6 Ölçülendirme metodları

2.3.5 gerekir.

Delay Evaluation : Eskizde herhangi bir değişiklik yapmak için bu komutun aktif olması

2.4 SKETCH CONSTRAINTS

Şekil 2.7 Eskiz sınırlama penceresi 2.4.1 Inferred Dimensions : Eskiz üzerinde ölçülendirmenin yapılması için gerekli olan komutları içerir. Komut aşağıdaki menülerden oluşur.

Buraya girildiği zaman Sketch Curve’ lerinde sarı oklar oluşur. Bu oklara Sketch modellemede Serbestlik Okları denir. Bu oklar bağlı bulunduğu Sketch çizgisine sınırlandırma verildikçe ortadan kalkar. Ortadan kalkması ise, o Sketch çizgisinin tam uyumlu olduğunugösterir. Sınırlamalar ise yataylık, dikeylik, paralellik, diklik, çap, yarıçap, açıssal ve paremetrik olarak yapılır. Kısıtlamalarda bir sorun varsa ölçülendirme kırmızı renk alır. Gereksiz bir işlem varsa sarı rengi alır.

Şekil 2.8 Dimensions penceresi

2.4.2

Constraints

Eskiz eğrilerini birbirine bağımlı hale getirmek ve sınırlamak için kullanılan komuttur. Bu sınırlamalar sırası ile şöyledir.

Horizontal : Yatay düzlemde eşitler. Vertical : Düşey düzlemde eşitler. Coincident : Eğrilerin köşe ve uç noktalarını birbirine bağlar. Point On Curve : Herhangi bir Curve ‘i başka bir curve üzerine taşır. Paralel : Doğrular arasında paralellik sağlar. Perpendicular : Doğrular arasında birbirlerine diklik sağlar. Tangent : Doğruları teğet noktalarından birleştirir. Equal Length : Uzunlukları Eşitler. Equal Radius:Yarıçapları eşitler. Concentric:Yaylar veya çemberler merkezlerini üst üste getirir.

2.4.3

Automatic Constraints Creation

Komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir. Bu menü de istenilen sınırlandırılmalar yapılabilir. Yalnız eskiz eğrilerini daha önceden ekran üzerinde aktif hale getirmek gerekir.

Şekil 2.9 Automatic constraint menüsü Set : Tüm sınırlamalar aktif hale gelir. Clear : Tüm sınırlamalar kaldırılır.

2.4.4

Show All Constraint : Şekil üzerinde sınırlamaları gösterir.

2.4.5

Show No Constraints : Şekil üzerinde sınırlamaları göstermez.

Show/Remove Constraints: Eskiz eğrilerine tanımlanmış olan geometrik sınırlamaların görülebildiği ve daha sonra bu sınırlamaların silebildiği özelliktir. Komuta girildiğinde yandaki menü ekrana gelir. Eskiz nesnelerine hangi sınırlamaların verildiği bazen unutulabilir veya fazla sınırlama verilebilir. Bu durum eskizin kilitlenmesine neden olabilir. Select Object : Seçilen eğrinin sınırlamarını gösterir. All in Aktive Sketch : Eskizdeki tüm sınırlamaları gösterir. Remove Highlighted : Sınırlamaların silinmesi.

Şekil 2.10 Show/Remove Constraints

2.4.6 Animate Dimensions : Ölçülendirilen eskiz eğrilerinin hareket miktarı bu komut sayesinde ayarlanır. Komut seçildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir. Bu değerlerden biri seçilir ve Step/Cycle değeri girilerek Animate (hareketlendir) komutu uygulanır. Seçilen alt ve üst değerler Lower(alt) ve Upper(üst) limit olarak görünür. Bu değerler arasında görsel olarak büyüme veya küçülme görülebilir.

Şekil Animate Dimensions penceresi

2.4.7 Convert To/From Referans : Aynalama işleminin yapılabilmesi için simetri eksen çizgisinin oluşturulmasını sağlayan komuttur. Komut çalıştırıldığında aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 2.11 Convert To/From Referans penceresi

Şekil 2.12 Convert to/from örneği

2.4.8 Alternate Solution : Eskiz eğrileri ile oluşturulan modelin alternatifini oluşturmak için kullanılır.

Şekil 2.13 Alternate Solution örneği 2.5 SKETCH OPERATİONS

Şekil 2.14 Sketch Operations komut çubuğu 2.5.1 Mirror: Nesnelerin aynalama görüntüsünün kopyasını oluşturmak için kullanılır. Komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir. İlk önce aynalama ekseni çizilir daha sonra aynalama yapılacak eğrilar seçilir ve apply’ e basılır.

Şekil 2.15 Mirror Penceresi

Şekil 2.16 Mirror Örneği 2.5.2 Offset Extracted Curves: Modellemedeki offset ile aynı özelliktedir. Curveleri girilen değer doğrultusunda öteleme yapılmasını sağlayan komuttur. Komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir. Model üzerindeki seçilen yüzey üzerinden seçilen eğri Add Extracted Curve to Sketch (eskize çıkarılmış eğri ekle) komutuyla eskiz eğrisi oluşturulmalıdır.

Şekil 2.17 Mirror Örneği

2.5.3

EDIT CURVE

Eskiz eğrilerini düzenleme komutudur. Kullanım şekli Tel Kafes modelleme ile aynıdır. Komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 2.18 Edit Curve Penceresi Edit Defining String: Eskiz eğrileriyle Extruded gibi komutlarla işlem yapılıyorsa o 2.5.4 eskizin eğrileri silinemez, ancak parametrik olarak bağlı olduğu unsurlarda yeniden seçim yapılarak boşa çıkırılırsa seçilebilir.

2.5.6

Add Objects To Sketch:

Curve modelleme ile yapılan çizimi sketch modeli haline çevirir. Curveleri sketch haline getirmek için öncelikle düzlem tanımlanır.Daha sonra add bölümüne girilerek curve’ ler seçilir, ok tuşuna basılır.

2.5.7 Add Extracted Curve To Sketch: Model üzerinde üzerinden sketch eğrileri oluşturmaya yarayan komuttur. Sketch eğrisi çıkarılacak kenar seçilir ve OK tuşuna basılır. Komuta girildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 2.19 Add Extracted Curve To Sketch Penceresi Orginal: Çıkarılan eğriler gerçek şeklinde yaratılır. Spline Segment: Eğriler bağımsız bir şekilde oluşturulur. Single Segment: Çıkarılan eğriler birbirine bağlı bir spline şeklindedir yani tek parçadır.

BÖLÜM 3

3.KATI MODELLEME UniGraphics NX programının modelleme yöntemlerinden biri de Katı modellemedir. Katı modelleme tekniği, nesnelerin modellenmesi için en gelişmiş modelleme tekniğidir. Katı modelleme ile gerçeğe yakın 3B modeller oluşturmak mümkündür. Katı modelleme tekniğinde yüzeyleri olan içi dolu ve hacmi olan bir geometri tanımlaması ortaya çıkar. Yüzey modelleme tekniğindeki gibi modellerin dış yüzeylerine ait bilgilere ilave olarak modelin içi yapısı hakkında gerekli bilgi alınabilir. Bu modelleme yöntemi diğer CAD programlarına nazaran farklı özellikler içermektedir.

3.1.MODEL NAVIGATÖR ( Model Yöneticisi ) Katı modelleme kullanımı esnasında Model Navigation (model yöneticisi ) sıklıkla kullanılır.Katı modellemenin her kademesi, otomatik olarak bu kısımda kaydedilir ve tutulur.Daha sonradan herhangi bir zamanda değişiklik yapmak gerekirse önceden kullanılan katı model oluşturma parametrelerine, Model yöneticisinden girilip gerekli değişiklikler yapılır. Unigraphics programında yapılan işlemler tarih,unsur,grup bazında listelenebilir. Bu ürün ağacı, yeni bir dosya açılışından modelin bitimine kadar devam eder (Şekil 3.1.). Yeni bir dosya açtıktan sonra modelleme ortamının en sağ tarafında otomatik olarak gelir. Model Navigator , Modellemede kullanılan komutların parametrelerinde, gizlenmesinde vb. işlemlerde değişiklik yapabilmek için Model Navigator penceresinden komut seçilir, farenin sağ tuş özelliği ile istenilen işlem yapılır.

Şekil 3.1. Model Yöneticisi Model Navigator ile; 1)Model hakkında bilgi alma ve benzeri işlemler model Navigator kullanımı ile sağlanır. 2)Model parametrelerinin değiştirilmesi sağlanır. 3)Modelde görünmesi istenmeyen kısımlar geçici olarak ortadan kaldırılır. 4)modelleme sırasında yapılan işlemlerin tarihçelerinin değiştirilmesi sağlanır. 5)Modelleme sırasında yapılan işlemlerin parametrelerinin yok olup olmadığı kontrol edilir. 3.2.KATI MODELLEME KOMUTLARI Unigraphics katı modelleme komutlarına ulaşabilmek için öncelikle program açıldıktan sonra yeni bir sayfa açılır. Ardından Application (uygulama ) çek menüsünden Modeling (modelleme ) seeçeneği seçilir.Ekrana gelmeyen komutlar, herhangi bir komut üzerinde farenin sağ tuşu ile Custommize (isteğe bağlı ) seçilir.Buradan Toolbars (araç çubuğu ) ve Commands (komutlar ) ile istenilen komutlar çağırılır. Diğer bir komutlara ulaşım şekli ise Insert (yerleştir ) çek menüsünden ulaşılabilir.Bu işlemler yapıldıktan sonra ekrana gelen katı modelleme komutları ise Şekil 3.2 deki gibidir.

Şekil.3.2 İnsert Çek Menüsünden Komutlara Ulaşım 3.2.1.FORM FEATURE (Form unsuru )

Şekil.3.3 Form Feature komut çubuğu 3.2.1.1.EXTRUDED BODY (Süpürülmüş gövde ) Unigraphics programının diğer bir katı modelleme tekniği bu komut sayesinde yapılır.1 ve 2 boyutlu eğrilere, katıların yüzeylerine, sınır çizgilerine ve yüzeylere verilen değer ölçüsünde doğrusal süpürme işlemi yapılır.2B açık bir eğri süpürülürse yüzey oluşur.2B kapalı bir eğri süpürülürse katı oluşur. Extruded Body (süpürülmüş gövde ) komutu seçildiğinde ekrana Şekil 3.4 de görülen pencere gelir.

Şekil.3.4 Extruded Body Seçim Penceresi

Bu pencere kullanılarak; Solid Face (katı yüzey ) ile katıların yüzeyleri seçilerek süpürme yapılır. Solid Edge (katı kenar ) ile katıların sınır eğrileri seçilerek süpürme yapılır. Curve ( eğri ) ile eğriler seçilerek süpürme yapılır. Chain Curves ( eğri zinciri ) ile kapalı eğriler seçilerek süpürme yapılır. Sheet Body (saç gövdesi ) ile yüzeyler seçilerek süpürme yapılır. Birden fazla alan oluşturulacak şekilde seçim yapılırsa alan içinde nokta seçimi ile kontur kendiliğinden oluşturulabilir. Şekil 3.4 deki pencereden modele uygun komut seçildikten sonra Şekil 3.5 deki pencere ekrana gelir.

Şekil.3.5 Süpürülmüş Gövde Yöntem Penceresi Direction Distance (Yön-mesafe ) seçeneği ile belirtilen yön ve girilen ölçüye göre doğrusal süpürme yapılır.(Şekil 3.6 )

Şekil.3.6

Yön - mesafe ile süpürme uygulama

Trim To Face/Plane (Yüzeye/düzleme göre budama )seçeneği ile doğrusal süpürme işlemi, yüzey veya düzleme göre budanarak yapılır (Şekil 3.7 ). Seçilen Yüzey

Seçilen Eğriler Şekil.3.7 Trim to Face örneği

Trim Between Two Faces / Planes (İki yüzey/düzlem arasında budama ) seçeneği ile süpürme işlemi iki yüzey veya iki düzleme göre yapılır.

Seçilen Sketch Şekil 3.8 Through Multiple Bodies (Çoklu gövde aracılığı ile ) seçeneği, süpürme işlemini birden fazla modelden çıkarak yapar (Şekil 3.9 ).

Seçilen Eğriler

Şekil.3.9 Thrrough Multiple Bodies Örneği

Trim to Body (gövdeye buda ) ile yüzey veya düzlem belirtmeden seçilen yön vektörü sayesinde eğriyi katıya süpürür (Şekil 3.10 ).

Seçilen Eğri

Hedef Katı

Şekil.3.10 Trim To Face Örneği

Bu yöntemlerden modele uygun olan seçilip OK e basılır. Ekrana gelen Vektor Construktor ( vektör tasarımcısı ) ile vektörün yönü belirlenir.

Yön belirtildikten sonra modelin ebatları belirtilmelidir. Şekil 3.12 deki pencere yardımı ile oluşturulacak modelin ebatları belirlenebilir.

Şekil.3.11 Süpürülmüş Gövde Veri Giriş Penceresi Start Distance ile başlangıç değeri girilir. End Distance ile bitiş değeri girilir. First Offset ile birinci ofset değeri girilir. Second Offset ile ikinci ofset değeri girilir. Taper Angle ile istenirse koniklik değeri girilir. At defining String (tanımlanan çoklu öğe) ile profilden itibaren tanımlanabilir.

At Start Distance ile başlangıç değerinden itibaren tanımlanabilir. Çünkü Distance negatif verilebilir. 3.2.1.2.REVOLVED BODY (Döndürülmüş Gövde) 2 boyutlu eğriler kullanılarak katı model oluşturmada kullanılan Revolved Body komutu ayrıca katıları yüzeylerine, katıların köşe çizgilerine, eğrilere ve yüzeylere verilen değer ölçüsünde döndürme yöntemiyle yani bir eksen etrafında çevirerek katı modeller oluşturur. Genellikle silindirik ve konik formların oluşturulmasında kullanılır. Komut kullanımı Extrude komutuyla benzerlikler gösterir. Bu komut seçildiğinde ekrana ilk olarak işlemin uygulanacağı nesnelerin seçileceği diyalog kutusu gelir.

Şekil.3.12 Revolved Body Penceresi Bu pencere yardımıyla ; Solid Face (katı yüzey) ile katı bir modelin yüzeyleri döndürülebilir. Solid Edge (katının kenarı) ile katıların sınır çizgileri çevrilerek katı oluşturulur.

Curve (eğri) ile önceden oluşturulmuş eğriler çevrilebilir. Chain Curves (zincir eğriler) ile bir grup, birbiri ile bağlantılı eğriler seçilerek döndürülüp katı elde edilir. Sheet Body (saç Gövde) : ile yüzeyleri kullanarak açısal döndürme işlemi yapılabilir. Modele uygun seçim yapıldıktan sonra ekrana allttaki pencere gelir.

Şekil.3.13

Revolve Metodları Axis Angle (eksen açısı) ile kontrol noktaları ve dönüşün yönü yönü belirlenerek döndürme işlemi yapılır. Axis Angle (eksen açısı) seçeneği seçilirse aşağıdaki vektör Konstrüktor (vektör belirleyicisi) ekrana gelir.

Şekil.3.14 Vektör Belirleyici Penceresi. Gövde Değer Girişi

Şekil.3.15

Döndürülmüş

Dönüş yönü belirtildikten sonra veri giriş penceresi yardımıyla Start Angle (başalangıç açısı), End Angle (bitiş açısı), First Offset (birinci öteleme), Second Offset (ikinci öteleme) değerleri girilir. Aşağıdaki şekilde Axis Angle (eksen-açı) kullanılarak yapılmış döndürme işlemi görülmektedir.

Dönme Ekseni Kesit Eğriler Başlangıç açısı = 0 Bitiş Açısı = 180

Şekil.3.16 Eksen-Açı ile döndürme uygulaması Trim to Face (yüzeye buda) ile yüzey tanımlayarak dönüşün yönü belirlenir ve döndürme işlemi yapılmış olur. Döndürme işlemi için ilk olarak döndürülecek eğriler seçilir, ardından döndürme işleminin hangi yüzeylere kadar yapılacağı belirlenir ve son olarak döndürme işlemi seçilerek işlem bitirilir. İstenirse offset parametreleri belirlenir. Bu özellikle yapılmış uygulama aşağıda yapılmıştır.

Seçilen Eğriler

Dönme ekseni

Şekil.3.17 Trim to Face’e hazırlık

Oluşturulan Revolve Nesnesi

Şekil.3.18

3.2.1.3.SWEEP ALONG GUIDE (Kılavuz Boyunca Süpürme) Sweep along Guide katı modellemede en sık kullanılan komutlardan biridir. Bu komut ile katıların yüzeylerine, katıların köşe çizgilerine, eğrilere ve yüzeylere verilen değer ölçüsünde süpürme yapılır. Bu İkonda süpürme yapabilmek için yardımcı çizgiye ihtiyaç vardır. Aynı zamanda da katının, yüzeyin veya bir eğri grubunun sınırlanmış bölgesinde süpürme yapabiliriz. Komuton menü kullanımı Extrude ve Revolve komutlarına benzerlik göstermektedir.

Şekil.3.19 Süpürme veri giriş Penceresi

Şekil.3.20 Süpürme seçim Penceresi

Şekil.3.21 Sweep Along Uygulaması

3.2.1.4.TUBE (tüp) Eğri boyunca boru oluşturan komuttur. Komut seçildiğinde aşağıdaki pencere ekrana gelir.

Şekil.3.22

Tüp veri giriş Penceresi

OutPut Type (çıktı tipi) kısmında ise, Multiple Segment (çoklu parça) ile patch yüzeyde yüz sayısı fazla olur. Single Segment (tek parça) ile boru yüzeyi tek olur. Bu veriler girildikten sonra ekrana aşağıdaki menü gelir.

Şekil.3.23 Bu menü yardımıyla kılavuz eğri seçilerek Tüp oluşturulur.

Kılavuz Eğri

Tüp uygulaması

Şekil.3.24

Şekil.3.25

3.1.2.5.HOLE (Delik) Katı ve yüzey modellemede delik delmek için kullanılan bir komuttur. Değişik yöntemleri vardır. Bu yöntemler basit delik, silindirik havşa, ve konik havşa olarak adlandırılır. Komut tıklandığında aşağıdaki menü karşımıza gelir.

Simple Cbore Csink

Uç Açısı

Delik Derinliği

Deliğin çapı

Şekil.3.26 Delik Veri Giriş Penceresi Simple (basit) seçeneği ile tek bir yüzey seçerek, delikler modellenebilir. Delik delme işlemini gerçekleştirmek için ilgili düzlemsel yüzey yada Datum plane (referans düzlem) seçilir ve OK’ye basılır. Daha sonra deliğin pozisyonlanması için konumlandırma penceresi ekrana gelir. Bu konumlandırma penceresi mantık olarak Hole, Boss, Pocket, Pad, Slot, Groove gibi komutlarda da aynısı olacaktır. Bu konumlandırma penceresi aşağıdaki gibidir.

Şekil.3.27 Konumlandırma penceresi Horizontal ile delik yatay konumlandırılır. Vertical ile delik dikey olarak konumlandırılır. Paralell ile iki nokta vererek paralel olarak konumlandırılır. Perpendicular ile noktaya veya çizgiye dik olarak konumlandırılır. Point onto Point ile noktadan noktaya konumlandırma yapılır. Point onto line noktadan çizgiye konumlandırma yapılır. Basit delik delme işlemi aşağıdaki gibidir:

Şekil.3.28 Dikey Pozisyonlama İşlemi

Şekil.3.29

Counterbore ile deliğe silindirik havşa açılır.

Delik delinmiş Durum

Şekil.3.30 C-bore Diameter C-Bore Depth Hole Diameter Hole Depth Tip Angle

Silindirik havşanın çapı Silindirik Havşanın Derinliği Deliğin Çapı Deliğin Derinliği Deliğin Uç Açısı

Şekil.3.31 Düz Havşa Başı açarak delik delme Örneği CounterSink aktif hale getirilirse konik havşa başı açılır. Konik Havşalı delik için gerekli değerler aşağıda gösterilen pencereden girilir.

Şekil.3.32 C-Sink Diameter Konik Havşanın Çapı C-Sink Angle Konik Havşanın Açısı Hole Diameter Delik Çapı Hole Depth Delik Derinliği Tip Angle Deliğin Uç Açısı Benzer şekilde konik havşa parametreleri girilince modelleme işlemi tamamlanmış olur. Bir Havşalı delik örneği aşağıdaki gibi gözükür.

Şekil.3.33 C-Sink Uygulaması 3.2.1.6.BOSS (Çıkıntı) Kullanımı Hole (Delik) komutuna benzeyen bu komut seçilen katı modelleme komutları üzerine dairesel çıkıntılar için kullanılan bir komuttur. Komut seçildiğinde ilk olarak ekrana gelen pencere yardımıyla çıkntı oluşturulacak model yüzeyi seçilir.

100

Açı

Yükseklik

Çap

Şekil.3.34Boss Veri Giriş Penceresi

Filter seçeneği kullanılarak çıkıntı yüzeyi belirlenir. Solid Face (Katı Yüzey) ile katı modelden yüzey seçilir. Datum Plane ile Referans bir düzlem belirlenir.

Şekil.3.35Boss Filter Penceresi Daha sonra çıkıntının yüzey üzerindeki konumlandırılmasının yapılması için Positioning penceresi ekrana gelir. Aşağıda komutun genel kullanımı için örnek verilmiştir.

Şekil.3.36 Düz ve Konik Çıkıntı Örneği 3.2.1.7.POCKET (Cep) Model üzerinde Pocket (Cep) açmaya yarayan bir komuttur. Cylindrical, Rectangular, ve General olmak üzere 3 çeşit cep oluşturma yöntemi vardır. Kullanımı Hole (delik) komutuna benzemektedir. a) Cylindrical Pocket (silindirik Cep) Cep oluşturmada ilk seçenek Cylindrical Pocket’tır. Aşağıdaki pencere ekrana gelir ve Solid Face ile katı model üzerinden ilgili yüzey seçilir veya Datum Plane ile referans düzlemi tanımlanır.

101

Şekil.3.37 Silindirik Cep Penceresi Daha sonra veri girişi için aşağıdaki pencereler ekrana gelir.

Şekil.3.38 Silindirik Cep veri giriş penceresi

Şekil.3.39 Konumlama menüsü

Pocket Diameter (cep çapı) ile cebin çapı belirlenir. Depth ile cebin derinliği belirlenir. Floor Radius ile cebin taban köşelerinin yarıçapları belirlenir. Taper Angle (konik açısı) ile cebin duvarlarına açı verilebilir. Gerekli veri girişi yapıldıktan sonra Positioning menüsü ile konumlandırma yapılır. Horizontal ile cep yatay konumlandırılır. Vertical ile cep dikey konumlandırılır. Parallel ile iki nokta vererek paralel konumlandırılır. Perpendicular iki noktaya veya çizgiye dik konumlandırma yapılır. Parallel at a Distance ile paralel ve mesafe vererek konumlandırma yapılır. Angular ile açılı konumlandırma yapılır. Point onto Point ile noktadan noktaya konumlandırma yapılır. Point onto Line ile noktadan çizgiye konumlandırma yapılır. Line onto Line ile çizgiden çizgiye konumlandırma yapılır.

102

Şekil.3.40 Silindirik Cep Örneği

b) Rectangular Pocket (Dikdörtgensel Cep) Cep oluşturma da ikinci seçenek Rectangular Pocket’tır. Komut seçildiğinde ekrana aşağıdaki pencere gelir.

Şekil.3.41 Dikdörtgen Cep Penceresi

Şekil.3.42 Dikdörtgen Cep yan yüzey referansı Penceresi

Soild Face ile katıların yüzeylerini seçerek cep işlemi yapılırken Datum plane (referans Düzlem) ile çalışma düzlemi seçerek cep oluşturma işlemi yapılır. Daha sonra yukarıdaki yatay referans belirleme penceresi gelir. Buradan katı modelin bir kenarı seçilerek cebin yatay referans uzunluk yönü belirlenir.

Şekil.3.43 X Length Y Length Z Length Corner Radius Floor Radius Taper Angle

Cebin x uzunluğu Cebin y uzunluğu Cebin z uzunluğu Köşe Yarıçapı cebin taban köşelerindeki kavis açı

103

Şekil.3.44 Pocket Yapılacak Kütük Örneği

Şekil.3.45 Rectangular Pocket

c) Genaral Pocket (Genel Cep) Cep oluşturmanın üçüncü ve ve son seçeneği General Pocket’tır. Belirli bir dış hattı kullanarak katı yada yüzey üzerinde o formda cep modellemeye yarar.

Şekil.3.46 Placement Face ile oluşturulacak cebin yüzeyleri seçilir. Placement Outline ile oluşturulacak cebin kenerlarına açı verilir. Aynı zamanda bu bölümdeyken cebin oluşması için yardımcı eğriler seçilir. Floor Face ile yüzey üzerinde oluşturulacak cebin derinliği verilir. Floor Outline ile yüzey üzerinde oluşturulacak cebin teğetliği ayarlanır.

104

Placement Radius ile oluşan cebin üst köşeleri için yarıçap girilir. Floor Radius ile oluşan cebin tabanı için yarıçap girilir. Corner Radius oluşan cebin köşe yarıçapları girilir. NOT: General Pocket özelliği genellikle eğimli yüzeylerde kullanılır ve oluşan cep yüzey formunda olur.

Genel Cep oluşumu için Yardımcı Eğriler

Oluşan Genel Cep

Hedef

Katı

Şekil.3.47 Genaral Pocket Örneği 3.2.1.8.PAD (Destek) Kullanımı cep boşaltmaya benzeyen Pad, model üzerinde düz ve eğimli çıkıntılar yaratmak için kullanılır. Rectangular ve General olmak üzere iki çeşittir. Eğer oluşturulan Pad eğimli bir yüzey üzerinde ise Pad yüzey formunda olur.

Şekil.3.48 Pad Diyalog Kutusu

Şekil.3.49 Rectangular Pad Diyalog Kutusu

105

Şekil.3.50 Rectangular Pad Örneği

Şekil.3.51 Genaral Pad Örneği

Not: General Pad kullanımı General Pocket’a benzediğinden o bölümün bilgilerinden yararlanabilirsiniz.

3.2.1.9.SLOT (Kanal) Katı modellemede dar ve uzun kanallar açan bir komuttur. Menü içerisinde değişik slot açma yöntemleri mevcuttur. Bunlar aşağıdaki pencerede mevcuttur.

Şekil.3.52 Slott Çeşitleri Pencersi

Şekil.3.53 Rectangular Slot Penceresi

Eğer kanalın boydan boya açılması istenirse Thru Slot seçeneği tıklanır. İstenmezse zaten bu seçenek Default olarak kapalı gelir. RECTANGULAR SLOT (dikdörtgensel kanal) Bu seçenek seçildiğin de ekrana yukarıdaki pencere gelir. Width ile, kanalın genişlik değeri (y mesafesi) belirlenir. Depth ile, kanalın derinliği (z mesafesi) belirlenir. Length ile, kanalın uzunluk değeri (x mesafesi) belirlenir.

106

Şekil.3.54 Rectangular Slot uygulaması BALL SLOT (Tabanı Yuvarlak Kanal) Bu komut seçildiğinde yüzey ve yatay referans seçildikten sonra ekrana aşağıdaki pencere gelir.

Şekil.3.55

Şekil.3.56

Ball-Slot Örneği

U SLOT (U Kanal) U slot seçildiğinde ekrana aşağıdaki pencere gelir.

Şekil.3.57 Width kanalın genişlik değeridir. Depth kanalın derinliğidir. Corner Radius kanal köşe yarıçaplarıdır. Length ile kanalın uzunluğu belirlenir.

107

Şekil.3.58 U Slot Örneği T SLOT (T – Kanal) T Slot seçildiğinde Ekrana aşağıdaki pencere gelir. Top Width ile üst genişlik değeri belirlenir. Top Depth ile üst derinlik değeri belirlenir. Bottom Depth ile taban derinlik değeri belirlenir. Length ile kanalın uzunluk değeri belirlenir.

Şekil.3.59 T Kanal Veri Girişi

Şekil.3.60 T Kanal Örneği

DOVE TAIL SLOT (Kırlangıç Kuyruğu Kanal) Dove Tail Slot uygulaması aşağıdaki gibidir.

Şekil.3.61 Dove Tail Slot Uygulamaları Genel olarak Thru Slot Uygulamaları aşağıdaki gibidir.

108

Şekil.3.62 Boydan Boya Bütün Kanalların Uygulaması

3.2.1.10.GROOVE (Oluk) Silindirik yüzeylere kanal açmak için kullanılan bir komuttur. Menü içerisinde üç çeşit kanal açma yöntemi vardır. Bunlar aşağıda belirtilmiştir. (Not: Bir yüzey üzerinde kanal açmak için; silindir çapından küçük çapta değerde değerler verilmelidir.)

Şekil.3.63 Kanal Komut Seçim Penceresi

Şekil.3.64 ectangular Groove Penceresi

RECTANGULAR GROOVE (Dikdörtgensel Oluk) Komuta girildiğinde kanal açılacak yüzey seçildikten sonra yukarıdaki Rectangular Groove penceresi ekrana gelir. Groove Diameter ile kanalın kanalın çap değeri girilir. Width ile kanalın genişlik değerleri girilir.

109

Bu değerler girildikten sonra ekrana Positioning penceresi gelir. Konumlama yapıldıktan sonra oluk oluşacaktır.

Şekil.3.65 Rectangular Groove Uygulaması BALL-END GROOVE (Dibi Yuvarlak Kanal) Komut girildiğinde kanal açılacak yüzey seçildikten sonra aşağıdaki pencere ekrana gelir.

Şekil.3.66 Dibi yuvarlak Kanal Veri Girişi Groove Diameter ile kanalın çapı girilir. Ball Diameter ile kavis Çapı değerleri girilir.

Şekil.3.67 Dibi Yuvarlak Kanal Örneği U GROOVE (U Kanal) Komut girildiğinde kanal açılacak yüzey seçildikten sonra aşağıdaki pencere ekrana ekrana gelir.

110

Şekil.3.68 U kanal veri Girişi Groove Diameter ile kanalın çap değeri belirlenir. Width ile kanalın genişlik değerleri belirlenir. Corner Radius ile köşe kavis yarıçap değerleri belirlenir.

Şekil.3.69 U Kanal Örneği U kanallarla yapılmış bir örnek aşağıdadır.

Şekil.3.70 Dış silindirik yüzeylere kanal açılabildiği gibi iç silindirik yüzeylere de kanal açılabilmektedir. Bütün kanal komutlarının kullanımı yine aynıdır.

3.2.1.11.USER DEFİNED FEATURE (Kullanıcının Tanımladığı Unsur) Veri tabanında olmayan, farklı geometride yeni unsurlar tanımlanabilir. Daha sonra tanımlanan bu unsurlar modellemede çağrılıp kullanılabilir. 3.2.1.12.EXTRACT GEOMETRY (Geometri Çıkar)

111

Katıya ait kenar veya yüzeylerin parametrik olarak çıkarılmasını sağlar.

Curve Face

Region

Body

Şekil.3.71 Geometri Çıkar Diyalog Kutusu Curve Face Region Body

Katının sınır eğrilerini çıkarır. Katının yüzeyini çıkarır. Katının istenilen bölgelerini çıkarır. Katının kendisini parametrik çıkarır.

Önce

Sonra

Şekil.3.72 Extract Curve Uygulması 3.2.1.13.SHEET FROM CURVES (Eğrilerden Saç Model) Aynı düzlemde bulunan kapalı eğri grubuna, yüzey modelleme komutlarına geçmeden yüzey örülmesini sağlar.

112

Şekil.3.73 Eğrilerden Yüzey oluşturma örneği 3.2.1.14.BOUNDED PLANE (Sınırlandırılmış Düzlem) Aynı düzlemde bulunan ve kapalı bir form oluşturan eğriler seçilerek düzlemsel yüzey oluşturulabilir. Ayrıca herhangi bir katı veya yüzeyin dışta kalan kısmı yüzey olarak elde edilebilir. Kullanımı yaklaşık olarak bir önceki komuta benzemektedir. 3.2.1.15.THICKEN SHEET (Saç modele kalınlık Verme) Seçilen yüzeylere kalınlık vermek için kullanılan komuttur.Komut seçildiğinde ekrana aşağıdaki pencere gelir. Buradan kalınlık verilecek yüzey seçilir, ardından veri giriş penceresinden istenilen değerler girilir. Fist Offset (birinci kaydırma) ve Second Offset (ikinci kaydırma) değerleri uygulamada gözükmektedir.

Şekil.3.74 Saç Modele Kalınlık Verme Veri Girişi

Saç Yüzey

First Offset Verilmiş

113

First Offset Verilmemiş Durum

Şekil.3.75 Saç Yüzeye Kalınlık Verme Uygulaması 3.2.1.16.DATUM PLANE (Referans Düzlemi) Bu komut modelleme sırasında kullanıcıya yardımcı olacak referans düzlem oluşturmak amacıyla kullanılır. Komut ilk çalıştırıldığında aşağıdaki pencere ekrana gelir.

Şekil.3.76 Düzlem Oluşturma penceresi Bu pencere kullanılarak gerekli noktalar seçilip referans düzlemi oluşturulabilir.

Şekil.3.76 Referans Düzlem Örneği 3.2.1.17.DATUM AXİS (Referans Ekseni) Modelleme esnasında kullanıcıya yardımcı olacak referans eksenlerinin oluşturulmasında kullanılan bir komuttur. Bu komut katı modelleme, yüzey modelleme veya parametrik modellemede modelin dairesel olarak çoğaltılması istenilen özelliklerde ve konumda düzlem oluşturma esnasında kullanılabilir. Komuta girildiğinde aşağıdaki pencere ekrana gelir.

Şekil.3.77 Datum Axis Dialog seçildiğinde ekrana gelen diyalog kutusundan gerekli ayarlar ve girdiler yapılarak Referans ekseni oluşturulur.

114

Datum Axis (Referans Eksen) Şekil.3.78 3.2.1.18.BLOCK (Blok) Dikdörtgen prizması şeklinde parçalar oluşturmak için kullanılan bir komuttur.Kullanımı oldukça basittir.

Şekil.3.79 Block Komut Penceresi Orijin, Edge Lengths (orjin, Kenar Uzunlukları) seçilirse X, Y, Z değerleri ile Blok oluşturulur. Two Points, Height (İki nokta, Yükseklik) seçilirse yükseklik ve iki nokta ile Blok Oluşturulur. Two Diagonal Points (iki Köşegen Noktası) seçilirse iki köşe noktası ile Blok modellenir.

Şekil.3.80 Blok Örneği

115

3.2.1.19.CYLINDER (Silindir) Silindir oluşturmak için kullanılan komuttur. Modellemesi çok basittir. Komuta girildiğinde aşağıdaki pencere ekrana gelir.

Şekil.3.81 Silindir Seçim Penceresi Diameter, Height (çap,yükseklik) seçilirse çap, yükseklik ve vektör değerleri verilirse silindir oluşturur. Height, Arc (yükseklik, yay) seçilirse yükseklik ve yay seçilirse silindir oluşturur.

Şekil.3.82 Silindir Örneği 3.2.1.20.CONE (Koni) Koni oluşturmak için kullanılan komuttur. Komut seçildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil.3.83 Koni Seçim Penceresi Diameters, Height seçeneği ile vektör, çap ve yükseklik değerlerine göre modellenir. Diameters, Half Angle seçeneği ile vektör çap ve yarım açı değerlerine göre koni modellenir. Base Diameter, Height, Half Angle seçeneği kullanılarak vektör, taban çapı, yükseklik yarım açı değerlerine göre koni modellenir.

116

Two CoAxial Arcs (iki eş eksenli yay) seçeneği ayın eksende iki çember çizerek koni oluşturur. Yarım Açı

Üst Çap Taban Çap Koni Ekseni

Şekil.3.85 Örnek Uygulamalar ve Parametreler

3.2.1.21.SPHERE (Küre) Yay belirterek yada çap vererek küre yapma özelliğidir. Komut seçildiğinde aşağıdaki pencere gelir.

Şekil.3.86 Küre Seçim Penceresi Diameter, Center ile çap ve merkez belirtilerek küre oluşturulur. Select Arc ile yay seçilerek küre oluşturulur. Modele uygun yöntem seçildikten sonra, Point Constructor (nokta tanımlayıcı) yardımıyla oluşturulacak kürenin nereye yerleştirileceği belirlenir.

Şekil.3.87 Küre Uygulaması

3.2.2.FEATURE OPERETİON (Unsur Operasyonu)

117

3.2.2.1.TAPER (Konikilik) Modelin herhangi bir yüzeyine veya modelin bütününe verilen doğrultuda sabit veya değişken açıda koniklik vermek amacıyla kullanılan bir komuttur. Komut seçildiğinde aşağıdaki pencere ekrana gelir.

Şekil.3.88 Koniklik Dialog penceresi Faces (yüzeyler) ile katı modelin yüzeylerine istenilen değerde sabit açı verilmesini sağlayan seçenektir. Selections Steps (Seçim Basamakları) Faces To Taper (Konik Verilecek Yüzeyler) ile açı verilecek olan yüzeyler seçilir. Draw Direction (Çizim Doğrultusu) ile daraltma yönü belirlenir. Eğer doğrultu değiştirilmek istenirse Reverse Draw Direction (Çizim Doğrultusunu Tersine Çevir) butonuna basılması gereklidir. Reference Point (Referans Nokta) ile belirlenen doğrultuda yapılacak olan açılandırma işleminin referans noktası belirtilir. Collector (Toplayıcı) seçeneği her zamanki gibi imlecin seçimini kısıtlandırarak daha kolay bir işaretleme yapılmasını sağlar. Aşağıda uygulamaları görülmektedir.

118

Şekil.3.89 Faces Uygulaması From Edges (Kenarlardan) ile katı modelin sınır çizgilerini kullanarak istenilen değerde sabit veya değişken açı verilmesine yarayan seçenektir.

Selections Steps (Seçim Basamakları) Reference Edges (Referans kenarlar) ile işlem gerçekleşirken gerek duyulan referans kenarlarının belirlenmesi gerekir. Draw Direction (Çizim Doğrultusu) ile daralma yönü belirlenir. Eğer doğrultu değiştirilmek isteniyorsa Reverse Draw Direction (çizim doğrultusunu tersine çevir) butonuna basılması gerekir. Variable Angle Point (değişken Açı noktası) ile belirtilen doğrultuda Variable Angle (değişken açı) kısmından yapılacak olan açılandırma işlemi belirtilir. Tangent to Faces (Yüzeylere Teğet) ile açı verilecek olan yüzeye teğet olacak bir ortam var ise bu teğetliği korumak suretiyle açı verilebilecek bir seçenektir.

Şekil.3.90 Selection Steps (Seçim işlem Basamakları) Faces to Taper (Eğim Verilecek Yüzeyler) ile işleme girecek olan yüzeylerin seçilmesi istenir. Draw Direction (Çizim Doğrultusu) ile daralma yönü belirlenir. Eğer doğrultu değiştirilmek isteniyorsa Reverse Draw Direction (çizim doğrultusunu tersine çevir) butonuna basılması gerekir. Split Line Taper (Doğru Eğimini Parçala) ile ayrım teşkil eden yüzeye komple açı verilmek istenmediğinde, belirlenen ayrım çizgisine kadar açı verilmesine yarayan komuttur.

Şekil.3.91 Selection Steps (Seçim Basamakları)

119

Reference Edges (Referans kenarlar) ile işlem gerçekleşirken gerek duyulan referans kenarlarının belirlenmesi gerekir. Draw Direction (Çizim Doğrultusu) ile daralma yönü belirlenir. Eğer doğrultu değiştirilmek isteniyorsa Reverse Draw Direction (çizim doğrultusunu tersine çevir) butonuna basılması gerekir. Reference Point (Referans Noktası) ile belirtilen doğrultuda yapılcak olan açılandırma işleminin referans noktası bu seçenek ile belirtilir. 3.2.2.2.EDGE BLEND (Kenar Harmanlama) Katı modellemede en çok kullanılan komutlardan olan Edge Blend (Kenar Harmanlama) özelliği modelde istenilen köşeye veya komple modele sabit ve değişken Blend atamaya yarayan bir komuttur. Komut seçildiğinde aşağıdaki pencere ekrana gelir.

Şekil.3.92 Kenar Harmanlama Dialog Penceresi Blend Type (Harmanlama Tipi) Edge (kenar) seçeneği ile seçilen kenar doğrudan kavislendirilir. Cliff Edge (keskin kenar) ile bozulması istenmeyen kenarlar belirtilerek bu kenarlar işlem dışı bırakılır. Filter (filtre) ile işaretleme kolaylaştırılır. Default Radius (varsayılan Yarıçap) ile işleme girecek yarıçap değeri girilir. Add Tangent Edges (teğet kenarlar ekle) ile seçilen kenarlara teğet olan kenarlarda işleme otomatik olarak girer.

120

Blend All Instance (bütün durumları harmanla) ile orijinal nesneye kavis verildiğinde diğer çoğaltılan nesnelerde aynı işlem görülmüş olur. Specify Setback Data (Gerideki Kısım) saç parçaların, tasarım için dizayn unsuru olmayan yüzeylerde kullanılır.

Şekil.3.93 Kenar Harmanlama Uygulaması

Şekil.3.94 Specify Setback Data Overflow Options (Taşma seçenekleri) seçildiğinde ekrana aşağıdaki pencere gelir.

Şekil.3.95 Taşma Seçenekleri penceresi Allow Smooth Overflows ile kavis çakışmalarında yumuşak geçiş sağlanır. Allow Cliff Edge Overflows ile seçilen kenar, keskin bir kenar ile kesişiyorsa keskin kenardan itibaren kavis verilir. Allow Notch Overflows ile seçilen kenar çentik üzerinden geçecek ise taşmalara izin verir. Modelde istenilen kenar üzerine sabit kavis verebilmek için ilk olarak kenar seçilir ve Default Radius (varsayılan yarıçap) veri giriş kutusuna belirtilen yarıçap değeri yazılır. İşlem onaylanarak çıkılır. Modelde istenilen kenar üzerine değişken kavis verebilmek için ilk olarak Allow Variable and Setback (değişken ve geri kısma izin ver) aktif duruma getirilir. Ardından kenar seçilir. İmleç boşta tıklanır kenar üzerinde Modify Point (nokta düzenle) seçeneğinden ister uzunluk olarak, isterse açısal olarak istenilen noktalara, Variable Radius (değişken yarıçap) veri girişinden yarıçap değerleri girilir ve onaylanarak işlemden çıkılır. 3.2.2.3.FACE BLEND (Yüzey Harmanlama)

121

Bu komut ile iki yüzey grubu arasına kavis oluşturma olanağı sağlanır. Bu iki yüzey, serbest yüzeyler olabileceği gibi bir katının yüzeyleri de olabilir. Komuta girilince aşağıdaki pencere ekrana gelir.

Şekil.3.96 Yüzey Harmanlama Diyalog Penceresi

Seçim Basamakları

Kavislendirilecek birinci ve ikinci yüzeyler seçilir. İkinci yüzey belirtildikten sonra Reverse Normal (normali tersine çevir) seçeneği aktif hale gelir ve ekranda otomatik olarak beliren kavis doğrultusunu düzenleme imkanı sunulmuş olur. Dikkat edilmesi gereken, vektör doğrultuları yarıçap merkezine bakması sağlanmalıdır. Üçüncü adım Cliff Edges (keskin kenarlar) ile seçilen kenar üzerinden kavis verilir. Son adım Tangency Kontrol (teğetlik kontrolü) ile kavisin yüzeylere olan teğetliğinin kontrolü yapılır. Include Tangent Faces (teğet yüzeyleri dahil et) ile seçilen yüzeylere teğet olan diğer yüzeyleri de işleme katmak gerekirse kullanılır.

Seçilen Yüzeyler

Teğet Yüzeyleri Dahil Et Uygulaması

Şekil.3.97

122

Dahil Edilecek Teğet Yüzeyler

End Tangent Overflow (teğet taşmasını bitir) seçeneği aktif hale getirilirse, kavis teğetliğin bitimindeki kısımlara da taşar. Attachment Method (Ekleme Yöntemi) kısmında budama tipi düzenlemeleri belirlenir. Blend Type (Harmanlama Tipi) Buradan kavis tipi belirlenir. Daha sonra ekrana gelen Face Blend (yüzey harmanlama) penceresindeki gerekli değerler girilerek işlem gerçekleştirilir. 3.2.2.4.SOFT BLEND (Yumuşak Harmanlama) Bu komut ile yüzey üzerinde tanımlanan eğriler yardımıyla daha estetik kavisler meydana getirilebilir. 3.2.2.5.EDGE CHAMFER (Kenar Pahı) Daha önceden oluşturulmuş bir veya birden fazla katı modelin istenilen yüzeyine, köşesine v.b. istenilen ölçülerde ve açılarda pah modellemek için kullanılan bir komuttur.

Şekil.3.98 Kenar Pahı Seçim Penceresi

Single Offset (tek kaydırma) ile tek bir pah ölçüsü girilerek işlem yapılır. Pah mesafeleri birbirine eşittir. Double Offset (Çift Kaydırma) ile iki pah ölçüsü girilerek işlem gerçekleştirilir. Mesafeler farklı uzunluktadır. Offset Angle ile pah açısı ve bir ölçü girilerek işlem gerçekleştirilir. Free Form Single (serbest şekilli tek kaydırma) ile tek pah ölçüsü ile iki yüzey seçmek suretiyle işlem gerçekleştirilir. Free Form Double Offset (serbest şekilli çift kaydırma) ile iki pah ölçüsü vererek iki yüzey seçmek suretiyle işlem gerçekleştirilir.

Şekil.3.99 Offset Angle Uygulaması

123

3.2.2.HOLLOW (Oyuk) Katı model yüzeylerini seçerek, modele sabit ve değişken et kalınlığı vermek için kullanılır. (Verilen ölçüde modeli içini boşaltır.) Kullanımı oldukça basit olan Hollow’da, öncelikle yüzey veya yüzeyler seçilir, daha sonra sabit veya değişken et kalınlıkları verilir.

Şekil.3.100 Oyuk Dialog Kutusu Type (tip) ile istenen yöntem belirlenir. Face seçeneği ile yüzey seçeneği seçmek suretiyle Default Thickness (varsayılan kalınlık) kutusuna sabit et kalınlığı girerek model üzerinde oyuk oluşturulabilir. Selections Steps (Seçim Basamakları) Oyuk oluşturacak yüzey seçilir. Oyuk için et kalınlıkları girilerek işlem tamamlanır. Default Thickness (kutusuna) verilmek istenen et kalınlığı değeri girilir. Alternate Thickness ile istenen farklı yüzeylerde farklı kalınlıklar tanımlanır. Hollow Tolerance kutusuna da oluşturulacak oyuğun toleransı girilir.

Şekil.3.101 Hollow örneği

124

Region (bölge) ile katı model üzerinde bölge belirleyerek sabit ve değişken değer vererek oyuk oluşturulur. İşlem sırası kısaca; Çekirdek yüzey seçildikten sonra o seçilen yüzeyi çevreleyen yüzeyler seçilir ve daha sonra yüzeylere göre sabit ve değişken et kalınlıkları verilir. Body (gövde) ile katı modellerin içine oyuk oluşturulur. İşlem sırası kısaca; katı model komple seçilir ve iç yüzeylere sabit ve değişken et kalınlıkları verilerek işlem tamamlanır. 3.2.2.7.THREAD (Vida) Silindirik parçaların yüzeylerine sembolik ve detaylı diş çekmeye yarayan bir komuttur. Model üzerine diş çekebilmemiz için, diş çekilecek bölgeyi belirlememiz gerekir, ve belirlediğimiz bu bölgeye göre karşımıza en uygun diş çekme değerleri çıkacaktır. Ortaya çıkan değerler bizim istediğimiz değerler değilse bunları değiştirebiliriz.

Şekil.3.102 Detaylı Vida Dialog Kutusu

Şekil.3.103 Detailed Thread (Detaylı Vida Örneği) Major Diameter (diş üstü Çapı), Minor Diameter (diş dibi Çapı), Lenght (uzunluk), Pitch (adım), Angle(açı), değerleri modellenmiş olan silindirik yüzeye göre otomatik olarak atanır.

125

Şekil.3.104 Symbolic Thread dialog penceresi Symbolic Thread (sembolik Vida) ile oluşturulan vida modelinin hareketi ekranda ağırlaşması önler. Vida modellemek için vida yüzeyi seçilir. Pencere üzerinde görülen Major Diameter (diş üstü çapı), Minor Diameter (diş dibi çapı), Pitch (Adım), Angle (Açı), ve Callout (sembol) değerleri seçilen silindirik yüzeyin boyutuna en uygun miktarı alır, eğer bu değerler düzenlenmek istenirse Choose from table seçilerek standart tiplerden istenen seçilir. Bu pencere de sunulan standart vida tipleri Form seçeneğinin durumuna göre belirlenir. Eğer istenilen vida parametreleri bulunmuyorsa EDS – UNİGRAPHİCS – UG II klasöründen thd_metric.dat dosyasına eklenebilir. Rotation ile vida dönüş yönü belirlenir. Number of Starts ile vida ağız sayısı tek ağızlı veya çok ağızlı vida olarak belirlenir. Tapered (konik) ile vida dişleri sivrilir. Full Thread (tam vida) ile silindirin uzunluğu değiştirildiği zaman otomatik olarak açılmış olan vida, o uzunluğa göre düzenlenir. Select Start (başlangıcı seç) ile vida başlangıç yeri belirlenir. OK ile onaylandıktan sonra ilem tamamlanır. 3.2.2.8.INSTANCE FEATURE (Örnek Unsur) Modeli veya model üzerinde oluşturulmuş işlemleri Rectangular ve Circular olarak çoğaltmaya yarayan bir işlem olmasının yanında aynı zamanda da modeli veya modele ait bir kısmı parametrik olarak aynalamaya yarayan bir komuttur. Komuta girildiğinde aşağıdaki pencere ekrana gelir.

126

Şekil.3.105 Örnek Unsur Seçim penceresi RECTANGULAR ARRAY (Dikdörtgensel Dizin) Bu komut ile seçilen geometri, parametrik dikdörtgensel olarak çoğaltılır. Komut seçildikten sonra ekrana gelen pencereden model seçilir ve onaylanır. Ekrana gelen pencereden veri girişi yapılır ve onaylandıktan sonra, çoğaltılan modeller hayali çizgilerle ekranda gözükür ve yapılan işlem doğru ise onaylanır.

Şekil.3.106 Dikdörtgensel dizin penceresi Bu komut ile uygulama aşağıda gözükmektedir.

X’deki delik sayısı 8 X offset değeri 14

Şekil.3.107 Rectangular Array Uygulaması Y’deki delik sayısı 5 Y Offset değeri 10

CIRCULAR ARRAY (Dairesel Dizin) Bu komut ile seçilen geometri, parametrik dairesel olarak çoğaltma yapar. Komut seçildikten sonra ekrana gelen pencereden model seçilir ve onaylanır. Ekrana gelen yeni pencereden

127

veri giriş yapılır ve işlem onaylandıktan sonra Point Direction (nokta yönü) veya Datum Axis (referans eksen) kullanılarak ve çoğaltma referansı belirtilerek işlem bitirilir. Bu komut ile ilgili uygulama aşağıdadır.

Şekil.3.108 Circular Array Penceresi

Şekil.3.109 Circular Array Uygulaması

MIRROR BODY (Gövdeyi Aynala) Katı modeli parametrik olarak aynalamaya yarayan bir özelliktir. Bu özellikte aynalama yapabilmek için aynalama yapacağımız bölgede Datum Plane oluşturmamız gerekir.

Şekil.3.110 Mirror Body (Gövdeyi Aynalama) Örneği

128

MIRROR FEATURE (Unsuru Aynala) Kople modeli veya modele bağlı olan unsuru seçerek parametrik olarak aynalamaya yarayan bir özelliktir. Komutun işlem sırası, önce komut seçilir. Aşağıdaki pencere şeklinde ekrana aynalanacak özellikler gelir. Features in parts (parçadaki unsurlar) kısmından aynalanacak özellikler seçilir. Features in Mirror (aynadaki unsurlar) bölümüne eklenir. Daha sonra datum plane (referans düzlem) belirlenir ve seçilen kısımlar aynalanmış olur.

Şekil.3.111 Unsur Aynala Diyalog Penceresi

Şekil.3.112 Mirror Feature Örneği PATTERN FACE (Desen Yüzey) Yüzey üzerinde çoklu kopyalama için kullanılan komuttur. Type ile kopyalama tipi belirlenir. Rectangular ile dikdörtgensel kopyalama yapılır. Circular ile dairesel formda kopyalam yapılır. Reflection ile açısal yönde kopyalama yapılır.

129

Şekil.3.113 Pattern Faces Rectangular ile Çoğaltma

3.2.2.9.SEW (Dikiş) Yüzeyleri (sheets) ve katıların yüzeylerini (Faces) verilen tolerans dahilinde birbirine tutturmaya yarayan bir komuttur. İki katı yüzeyi arasında temassızlık varsa Sew komutu ile birbirine bağlanabilir. Sew komutunun farkı katıları yekpare hale getirmeden, temas ettirerek yüzeyleri dikmesidir. Yüzey modelleme çalışırken iki farklı yüzeyi birbirine dikmek modelin kalitesi açısından oldukça önemlidir. 3.2.2.10.SİMPLFY BODY (Gövdeyi basitleştir) Mevcut modelin alternatifini çıkarmaya veya model üzerinde görünmesini istemediğimiz kısımların içini doldurmaya yarar. İkinci özellik daha çok CAM uygulamalarında işimize yarar. Model üzerinde alternatif çıkarılmasının sebebi ise; bir modelin içine 5mm et kalınlığı verildiğinde, bu modelin aynısının 10 mm et kalınlığı olanı isteniyorsa, Simplfy Body ile bu işlemi gerçekleştirebiliriz.

Şekil.3.114 Gövdeyi basitleştir Diyalog kutusu Selection Steps Retained Faces ile çekirdek yüzey seçilir. Boundry Faces ile içi boş olan kısım doldurma işlemi yapılacağından doldurulacak bölgenin taşmasını önleyecek sınır yüzeyler seçilir. Boundry Edges ile modelin sınır eğrileri seçilir.

130

Şekil.3.115 Basitleştir komutunun Örneği

3.2.2.11.WRAP GEOMETRY (Sarmalama Geometrisi) Modelinizi herhangi bir yere aktarma esnasında başkaları tarafından görünmesini istemiyorsanız veya model bir gizlilik derecesi taşıyor ise modelinizi paketleyerek gizlemek için kullanılır.

Şekil.3.116 Gövdeyi Basitleştir Dialog Penceresi

Şekil.3.117 Wrap Geometry Örneği

131

3.2.2.12.OFFSET FACE (Yüzey Kaydırma) Katı modellerin yüzeylerinde, analitik formu bozmadan istenilen ölçüler doğrultusunda kaydırma yapmak için kullanılır. Komut seçildiğinde ekrana aşağıdaki pencere gelir. Bu pencere ile kaydırma değeri girilir.

Şekil.3.118 Kaydırma yüzey veri girişi

Şekil.3.119 Ötele Seçim Penceresi

Kaydırma değeri belirlendikten sonra ekrana Offset Face menüsü gelir. Bu pencere yardımıyla kaydırmanın yapılacağı görünüm, yüzey veya model belirlenir.

Şekil.3.120 Offset Face Uygulaması Offset Faces (yüzeyleri Kaydır) ile katıya ait yüzey ötelenir. Bu komutla ilgili uygulama yukarıdadır. All Adjecent to Face (yüzeye Bitişik Olanların Hepsi) ile birbirine bitişik olan yüzeylerin kaydırılması sağlanır. All in Body (Gövdede Olanların Hepsi) seçeneği ile seçilen katı modelin tüm yüzeyleri kaydırılır. All of Name (isimlerin hepsi) seçeneği ile önceden verilen isimler belirlenerek seçme yapılır. Offset Features (Unsurları Kaydırma) ile, modelin oluşturulmasında kullanılan unsurların kaydırılması gerçekleşir.

Şekil.3.121 Unsur Kaydırma Uygulaması

132

Offset Body (Gövdeyi Kaydır) ile modelin bütün yüzeylerinden eşit olarak verilen değer kadar kaydırılır. Kaydırılan yüzeyler ayrı ise, kaydırma işlemi hatalı olur. 3.2.2.13.SCALE BODY (Gövdeyi Ölçeklendir) Modelin verilen değer ölçüsünde büyümesini veya küçülmesini sağlayan bir komuttur.

Şekil.3.122 Ölçek Penceresi Uniform Modelin her taraftan eşit şekilde büyümesine olanak sağlayan bir özelliktir.

Şekil.3.123 Düzenli Ölçeklendirme Örneği

Ölçek 2:1

Axisymmetric (Simetri Ekseni) ile parçanın eksen boyunca büyümesi sağlanır.

133

Şekil.3.124 Axisynmmetric Scale Örneği 2:1

3.2.2.14.TRIM BODY (Gövdeyi Buda) Modelleme aşamasında katı modellerin budanmasını sağlamak amacıyla kullanılan bir komuttur. Komut seçildiğinde aşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil.3.125 Gövdeyi Buda Seçim Penceresi Define Datum Plane (Referans Düzlem Tanımla) ile model üzerindeki mevcut düzleme göre budama işlemi gerçekleştirilir. Komutun genel kullanımı aşağıdaki örnekte görüldüğü gibidir.

Tanımlanan Düzlem

Şekil.3.126

Referans Düzlem Tanımla ile Budama

134

Define Cylinder (silindir tanımlama) ile budama silindire göre yapılır. Komut seçildiğinde aşağıdaki pencere ekrana gelir.

Şekil.3.127 Silindir Tanımlama ile Budama

Şekil.3.128 Çap Belirleme Penceresi

Diameter (çap) ile silindirin yönü daha sonra çapı ve yüksekliği belirlenerek silindirik budama yapılır. Arc/Circle ile yay veya çember çizilir. Daha sonra seçilen çember veya yayın yönü belirlenerek budama yapılır. Oluşturulacak budamanın katı model üzerindeki konumunu belirlemek için ekrana aşağıdaki menü gelir.

Şekil.3.129 Silindirik Tanımla Komutu ile Konum Belirleme

Şekil.3.130 Silindirik Tanımlama ile Budama

Define Sphere (küre tanımla) ile budama kürenin konumuna göre yapılır. Komut seçildiğinde ekrana aşağıdaki pencere gelir.

135

Şekil.3.131 Küre ile Budama Örneği

Koni Tanımlama ile Budama Penceresi Define Cone (koni tanımlama) ile koninin konumuna göre budama yapılır. Koni tanımlama penceresi yukarıdadır. Two CoAxial Arcs (İki Eş Eksenli Yay) ile birbirine paralel olmayan iki yay seçilerek budama yapılır. Diameters, Height (çap, Yükseklik) ile budanacak koninin taban çapı, tavan çapı ve yüksekliği belirlenir. Diameter, Half Angle (çaplar, yarım açı) ile budanacak koninin taban çapı, tavan çapı ve koninin eğim açısı belirlenerek budama gerçekleşir.

Şekil.3.132 Koni Tanımla ile Budama 3.2.2.15.SPLİT BODY (Gövdeyi Ayır) Katı modelleri parçalamaya yarayan bir komuttur. Komutun kullanımı Trim Body (Gövdeyi Budama) kullanımına benzemektedir. Komuta girilince ekrana uyarı mesajı gelir. Bu uyarı mesajı işlem sonucunda oluşacak parçaların parametresiz parçalar olacağını söyler.

Şekil.3.133 Split Body Uyarı Mesajı

136

Hedef Katı

Sınır Yüzey

Şekil.3.134 Split Body Uygulaması

3.2.2.16.UNITE (Birleştir)

Şekil.3.135 Birleştir Penceresi Önce hedef model seçilir. Daha sonra birleştirilecek diğer model veya modeller seçilerek işlem tamamlanır.

Birleşecek Parça Şekil.3.136 Birleştir Uygulaması

137

Hedef Katı

3.2.2.17. SUBTRACT (Çıkar) Herhangi bir katı modelden bir veya daha fazla katı modeli çıkartmak için kullanılır.

Şekil.3.137 Çıkar Uygulama 3.2.2.18.INTERSECT (Kesişim) İki katı modelin kesişmesinden bir başka katı model oluşturan bir komuttur. Komutun kullanımı Unite komutu ile aynıdır.

Şekil.3.138 Intersect Uygulaması 3.2.2.19.PROMOTE BODY (Gövdeyi Yükselt) Montaj ortamında ana montaja müdahale edilemez. Ancak. Montaj dosyalarının içine girilerek işlem yapılabilir. Eğer bu işlemleri yapmadan montaja müdahale etmek istiyorsanız Promote Body özelliğini kullanmanız gerekir. Promote Body montaj işlemi bittikten sonra montajı modelleme seviyesine çıkarmaya yarayan bir özelliktir. Ortamda montaj dosyası yok ise, karşınıza ortamda montaj dosyası yok diye bir mesaj gelir. Ancak montaj ortamında kullanılabilen bir komuttur.

138

3.2.3. EDİT FEATURE (Unsur Düzenleme)

Şekil.3.139 Unsur Düzenleme Komut Çubuğu Katı modellemede modelin parametreleri, pozisyonu ve benzeri işlemleri değiştirmek için başvurduğumuz menüdür. Katı modelin mevcut parametrelerinin görüldüğü ve bu parametrelerin istenildiği zaman değiştirildiği özelliktir. Bu özellikten tam anlamıyla yararlanabilmemiz için modelleme aşamasında parametrik çalışma yapılması gerekir.

Şekil.3.140 Parametreleri Düzenleme Pencereleri

Şekil.3.141 Parametreye Ait Pencere Menüyü kullanabilmek için; parametresi değiştirilecek uygulamanın üzerine gidilip OK basılması yeterlidir. Ve her farklı uygulamada değişik menü karşımıza geldiğinden yukarıda karşımıza çıkacak örnek menüye bakabilirsiniz. Bu örnek menüde Block’un parametrelerini değiştirmek için seçtik ve karşımıza Feature dialog menüsü geldi. Menüye girdiğimiz zaman karşımıza Block’u oluşturduğumuz menü gelir ve buradan parametreleri değiştirebiliriz.

139

3.2.3.1.EDİT POSİTİONİNG DIMENSION (Konumlama Ölçüsünü Düzelt) Katı modelin üzerindeki işlemlerin model üzerindeki pozisyonlarını değiştirmek için kullanılan bir komuttur. Feature Based (unsur tabanlı) komutları yani unsur modeller için geçerlidir.

Şekil.3.142 Konum Düzelt Penceresi

Şekil.3.143 Konum Düzelt Alt penceresi

Komut seçildiğinde ekrana yukarıdaki ilk pencere gelir. Buradan üzerindeki değişiklik yapılacak olan işlem seçilir. Daha sonra ekrana gelen yandaki pencere ile değişikliğin türü belirlenir. Modelin üzerinde bulunan parametrelere ek olarak başka parametreler, Add Dimesion (ölçü ekle) ile eklenebilir. Bu komut seçildiğinde ekrana aşağıdaki pencere gelir.

Şekil.3.144 Edit Dimension Value ile yapılan Pozisyonlama Değişkliği Örneği Oluşturulmuş modelin mevcut görünen parametrelerinin üzerinde değişiklikler Edit Dimension Value (ölçü değerini Düzelt) ile yapılabilir. Model üzerinde varolan parametrelerden istenilenleri Delete Dimension (ölçüyü sil) ile silinebilir. 3.2.3.2.MOVE FEATURE (Unsuru Taşı) Katı modeli, bir noktaya, iki eksen arasında döndürür veya CSYS’den – CSYSY’e komutları kullanılarak taşınması sağlanır. Komut seçildiğinde ekrana aşağıdaki pencere gelir. Ekrana gelen pencerede o anda ekranda bulunan model üzerinde yapılmış olan işlemler görünür.

140

Şekil.3.145 Unsuru Taşı Pencereleri Model istenilen bir noktaya taşınabilmek için To A Point ( noktaya) kullanılır. Modelin iki eksen arasında döndürülebilmesi Rotate between two axes (iki eksen arasında döndür) ile yapılır. CSYS formatında vektörler yardımıyla taşıma Csys to Csys ile yapılır. 3.2.3.3.REORDER FEATURE (Unsurları Yeniden Sırala) Modelleme aşaması; yeni bir dosya açılışından, modelin en sonuna kadar bir tarihçeye göre sıralanır. Bu modelleme tarihçesinde yaptığınız işlemlerin yerlerini değiştirebilirsiniz. İşte bu yer değiştirme işlemlerini Reorder Feature özelliği ile gerçekleştirilir. Modelleme esnasında kullandığımız bir özelliği diğerinden önceye veya sonraya bu özellik sayesinde taşınılabilir. Yeri değiştirilecek uygulama seçilir ve Choose method’tan Before ve After denilerek işlem gerçekleştirilir. Bu özellik model Navigation Tool menüsünden yapılırsa daha kısa zamanda işleminizi tamamlayabilirsiniz. Model Navigation Tool kısmında yeri değiştirilecek Feature seçilir ve aşağı yukarı sürüklenerek hangi unsurdan sonra veya önce gelmesini istiyorsanız oraya konur.

Şekil.3.146 Unsurları Yeniden Sırala Penceresi

141

3.2.3.4.REPLACE FEATURES (Unsurları Yeniden Konumlandır) Komut seçildiğinde aşağıdaki pencere ekrana gelir. Bu pencereyi kullanarak modelin üzerindeki kısımları veya modeli oluşturan parçaların birbirine göre konumunu tekrar konumlandırmak için kullanılır.

Şekil.3.147 Unsurları Yeniden Konumlandır dialog penceresi

3.2.3.5.SUPPRESS FEATURES (Unsuru Gösterme) Modelleme aşamasında parametrik olarak görünmesi istenilmeyen kısımlar gizlenir. Bu komut özellikle CAM uygulamalarında işlemleri kolaylaştırır. Daha sonra gizlenen kısım Unsuppress (göster) ile tekrar görünür hale getirilebilir. 3.2.3.6.UNSUPPRESS FEATURE (Unsur Göster) Suppress ile modelleme aşamasında görünmesi istenilmeyen ve ortadan kaldırılan kısımları tekrar görünür hale getirir. 3.2.3.7.REMOVE PARAMETERS (Parametreleri Kaldır) Modele ait parametreleri kaldırmak için kullanılır. 3.2.3.8.EDIT SOLID DENSITY (Katı yoğunluğunu Düzelt) Seçilen modelin malzeme yoğunluğunu ayarlamak için kullanılır. 3.2.3.8.DELAYED UPDATE ON EDİT (Güncellemeyi Geciktirme) Edit edilen bir özelliğin Update (güncelleme) işleminin geciktirilmesi bu komut aracılığı ile yapılır.

142

3.2.3.9.FEATURE PLAYBACK (Unsur uygulamasını Göster) Oluşturulan modelin işlem basamaklarını gösterir. Aşağıda katı modelde modellenen bazı parçalar vardır.

Uygulama 1

Uygulama 2

Uygulama 3

143

BÖLÜM 4 4. YÜZEY MODELLEME Yüzey modelleme tekniği ile oluşturulmuş modeller nesnelerin yüzeylerini ve sınırlarını oldukça hassas belirleyebilirler. Bu bölümde Unigraphics NX programının diğer modelleme şekli olan yüzey modelleme, çeşitli örnekler ile anlatılacaktır. Katı modelleme ile oluşturulması mümkün olmayan şekilleri modellemek için kullanılır. Yüzey modellemede, modellerin dış yüzeylerine ait bilgilere ilave olarak modelin İç yapısı hakkında gerekli bilgi alınabilir. Yüzey modellemede dikkat edilecek noktalar; 1. Oluşturulan model basit yüzeylerle tarif edilmeye çalışılmalıdır. 2. Spline eğrileri minimum sayıda nokta ile oluşturulmalıdır. 3. Eğrilerin doğru şekilde budandığından emin olunmalıdır. 4. En düşük dereceli spline'lar oluşturulmalıdır. 5. Yüzeylerde mümkün olabilecek en büyük yüzey kullanılmalıdır. 6. Profilleri seçerken sıra ile seçilmelidir. 7. Tüm profiller için aynı zincir yönü seçilmelidir.

NE ZAMAN YÜZEY KULLANMALI ? •

Katı modelleme ile yaratılması mümkün olmayan şekilleri yaratmak için.

•

Katılara uygun formu yüzeylere kestirerek (trim) vermek için.

•

Bir hacmi yüzeylerle kapatıp dikerek katı elde etmek için.

•

Tel kafes modeli yüzeylerle kaplayıp katılaşırmak için.

144

4.1. YÜZEY MODELLEME AYARLARI Yüzey tasarımına başlamadan önce Preferences (tercihler) çek Modeling (modelleme) seçilerek yüzey ile ilgili ayarlamalar yapılabilir (Şekil 4.1).

menüsünden

Body Type (gövde tipi) seçeneği ile Through Curves Mesh (eğri ağı ile), Through Curves (eğriler ile), Swept (süpürülmüş), Section, Ruled (cetvel) yüzey işlemleri ve Extruded Body (süpürülmüş gövde), Body of Revolution (çevirme gövdesi) katı komutları kullanımından oluşacak formların tipi belirlenir. Solid (katı) oluşturulan kesit kapalı bir forma sahip olduğunda, otomatik olarak katı oluşturulacaktır. Sheet (saç yüzey) seçili olduğunda ise yüzey oluşturulacaktır (Şekil 4.2).

Şekil 4.2. Body type Free Form Corıstruction Result (serbest form tasarım sonucu) ile oluşturulacak olunan yüzey bir düzlem üzerinde bulunuyorsa, Plane (düzlem) seçilerek yüzeylerin analitik formları aynen elde edilir. Eğer analitik form üzerinde değil de B-Surface denilen serbest form modellene yapılacaksa B-Surface seçilmelidir (Şekil 4.3.a).

Curve Fit Method (eğri uydurma yöntemi) ile mevcut eğrileri temsil edecek Spline (eğriler) oluşturulurken bunların hangi dereceden oluşacağı belirlenebilir (Şekil4.3.b). Cubic ile 3. dereceden Quantic ile 5. dereceden Splinelar oluşturulur. Curve Fit Method (eğri uydurma yöntemi) ile mevcut eğrileri temsil edecek Spline eğrileri

145

oluşturulurken bunların hangi dereceden oluşacağı belirlenebilir (Şekil4.3.b). Cubic ile 3. dereceden Quantic ile 5. dereceden Spline eğrileri oluşturulur.

Şekil 4. 4. Grid lines (ızgara çizgilerinin) sayısını belirlenmesi.

4.2. YÜZEY MODELLEME KOMUTLARI Yüzey modelleme tekniğinde çalışırken kullanılan komutlara INSERT (yerleştir) menüsünden veya FREE FORM FEATURE (serbest form unsuru) komut çubuğundan ulaşılabilir (Şekil 4.5). Insert / Free Form Feature (yerleştir/serbest unsuru) altından tüm yüzey modelleme komutlarına ulaşılabileceği gibi modelleme ortamında Free Form Feature Toolbar (komut çubuğu)ile yüzey modelleme komutları kullanılabilir. (Şekil 4.6)

146

Şekil 4.5.Yüzey modelleme komutları

Şekil 4.6. Free from feature toolbarı

147

4.2.1. FREE FORM FEATURE (Serbest form unsuru)

148

4.2.1.1. THROUGH POINTS (Noktalar Yardımıyla) ve FROM POLES (Kutuplardan) Through Points komutu ile verilen noktalardan geçen bir yüzey oluşturulurken From Poles komutu İle verilen noktalar kutup noktası kabul edilerek yüzey oluşturulur. Through Points ile istenen toleranslar dahilinde istenilen noktalardan geçen yüzeyler oluşturulur. Buna karşın yüzeyin düzgünlüğü hakkında tam bir kontrol yoktur. From Poles, yüzeyin toplam şekli üzerinde tam bir kontrol sağlar ve Through Points' te karşılaşılabilecek yerel deformasyonlar burada olmazlar.

Through Points veya From Poles komutlarından herhangi biri seçildiğinde Şekil 4.7'deki pencere ekrana gelir. Yüzeye ait tüm veriler bu pencereden girilir.

149

Through Points ve From Poles ile yüzey yaratmak için ; 1. Patch tipini seçiniz: Single, tek parçadan oluşan bir yüzey çıkarır. Multiple ise dikdörtgenler serisi halinde birçok Single Patch'ten oluşmuş bir yüzey çıkarır 2. Row ve Coloumn derecelerini belirleyiniz: Single Patch için row (U) ve cooumn (V) yönlerindeki dereceler belirlenir. Bu dereceler U ve V yönlerinde yerleşecek kutup noktalarının sayısını belirler. Derece sayısının bir fazlası kutup sayısını verir. Single Patch'lerde U değerini verdiğinizde V=U-1 olarak hesaplanır. Multiple Patch'lerde U ve V derecelerini ayrı ayrı vermeniz mümkündür. Bu değerler l ile 24 arasında olabilir. 3. Yüzeyin Kapatılması: Closed Along (boyunca kapalı) ile yüzeyin kapatılması hakkında düzenlemeler yapılabilir. Sadece Multiple Segment'ler için geçerlidir ve oluşacak yüzeyin ucunu belirlenecek yönde diğer uçla birleştirir. Neither

: Herhangi bir kapatma yapılmaz.

Rows

: U yönünde uçlar kapatılır.

Columns : V yönünde uçlar kapatılır. Both

: Her iki yönde de kapatma yapılır.

150

Şekil 4.10. Row ve Coloumn değerleri

4.2.1.2.

FROM POİNT CLOUD (Noktalar Kümesi Yardımıyla):

Scan veya Dijitize işlemlerinden sonra elde edilen noktalar bulutundan bir yüzey çıkartır. Dikkat edilecek en önemli unsur U ve V yönlerini belirleyecek koordinat sisteminin doğru seçilmesidir. Seçilen U yönünce noktalar birleştirilecek ve U çizgileri çıkacak, seçilen V yönünce noktalar birleştirilecek ve V çizgileri çıkacaktır.

Form Point Could’ da Örnek Form point could komutuna girdikten sonra U ve V derecelerin ve çalışacağımız koordinat sistemini belirledikten yüzeyin geçeçeği noktaları ya dosyadan yada kendimiz belirleriz. Bu işlemden sonra OK tuşlarız.

Şekil 14.11. Form point could örneği

4.2.1.3.

RULED (Cetvel yüzey):

151

En basit yüzey yaratma komuttur. Through Curves komutuna çok benzer ama sadece iki tane eğri kesit arasında düz yüzey oluşturmak için kullanılır. Komut seçildiğinde sıklıkla karşılaşılan Sekil 4.11:dcki ekrana gelen pencere yardımıyla eğrilerin seçimi yapılır. Şimdide buradaki butonların anlamlarını öğrenelim:

Aligııment (ayarlama), hizalama ile iki Section String (kesit eğrisi) arası, sonsuz sayıda eğriler yerleştirilerek yüzey oluşturulur ve bu eğrilere izoparametrik eğriler denir. Bunlar: Parameter (parametre) seçeneği ile izometrik eğrileri Section Stringlere eşit parametre aralıklarıyla yerleştirir. Arclength (yay uzunluğu) seçeneği ile izoparametrik eğriler eşit yay uzunluklarında yerleştirilir.

By Foints (nokta ile) ise bir kesit eğrilerine ait noktalan diğer kesit eğrilerine belirlenmiş eş noktalardan geçmek zorunda kalacaktır. Bu sayede farklı formlardaki kesit eğriler daim düzgün veya istenen keskin köşeleri verecek şekilde birleştirilebilir. Distance (mesafe) ile bir bir doğrultu belirlenir. Uygulama, noktaları verilen doğrultuda eşit aralıklarla dizer. Sonuç, olarak izometrik eğrilerin üzerinde durduğu hayali düzlemler, verilen doğrultuya dik olarak sıralanmış olur. Angle (açı) ile noktalan belirlenen bir eksen etrafında eşit açıları boyunca sıralar. Sonuç olarak tüm izometrik eğriler birbiriyle eşit açı yapan ve eksen çizgisinden geçen hayali düzlemler üzerinde bulunurlar. Spline Points (spline noktaları) ile verilen eğrilerin nokta ve teğetlîk değerlerini kullanarak yüzey oluşturur. Bu yüzey eğrilerden değil, eğrileri tanımlayan noktalardan geçer. Spline noktalarını kullanabilmesi için tüm kesit eğrileri kapalı spline ve eşit sayıda tanımlayıcı noktaya sahip olması gerekmekledir.

152

153

Ruled komutuna girildikten sonra seçim pencersinden hangi elemanı kullanacağımıza karar verdikten sonra o elemanların ilki seçilir ve hareket yönü tayin edilir. Burada dikkat edeceğimiz nokta eğrilerin hareket yönlerini iyi seçmektir.

Bu seçimden sonra gelen (yukarıda verilmiş olan) penceredeki elemanlar doldurulur. (düzenleme şekli, tolerans degeri ve kaplama çizgi sayısı)

154

4.2.1.4.

THROUGH CURVES (Eğriler Yardımıyla)

Bu komut sayesinde tek bir yönde sıralanmış eğrilerden geçecek şekilde bir yüzey oluşturabilirsiniz. Her bir eğriye Section String, yani kesit eğrisi denir. Bir Section String birden çok cisimden oluşabilir. Oluşacak yüzey Section String'lerle ilişiklidir. Section String'lerde sonradan yapacağınız her değişiklik yüzeyi de değiştirecektir. Section String'lere ait okların aynı yönü gösteriyor olmasına dikkat edin. Aksi takdirde çarpılmış veya burulmuş yüzeylerle karşılaşırsınız.

Aşağıdaki yüzeyi oluşturmak için öncelikle section stringleri çizeriz. Bunun için Datum planeleri tek yönde kaydırırız. Komuta girdiğimizde yüzeyin başlayacağı section stringi ilk olarak seçer ve diğerlerini seçerken de ilk section stringin ok yönüyle aynı olmasına dikkat ederek seçeriz. Seçim işlemi tamamlandıktan sonra aligmenttı ayarlarız ve yüzeyimiz oluşturulur.

155

Yüzey Sürekliliği için üç alternatifiniz vardır. Bunlar: Konum Sürekliliği için sınırlama yok (No Constraint), Teğetilik Sürekliliği (Tangency) ve Eğrilik Sürekliliğidir. No Constraint (konum Sürekliliğine) CO Sürekliliği de denir. Kopma veya ayrılma olmaksızın birbirine temas eden eğri veya yüzeyler konum Sürekliliğine sahiptir. Hem konum Sürekliliğine sahip hem de her noktada birbirlerine teğetlerse Tanjantlık Sürekliliğine sahiptirler. Eğrilik Sürekliliğine sahiplerse diğer sınırlandırmalara ek olarak eğrilik yönü aniden değişmez. Önce bir minimuma ulaşır, ardından yön değiştirir.

156

Şimdi ilk olarak bir birinden ayrı rasgele iki yüzey oluşturalım. Oluşturduğuz bu yüzeylerin yan kenarlarında farklı alingment metotlarıyla birleştirelim. İlk olarak No Constraint yani CO Sürekliliğini seçiniz. Yan tarafta oluşan yüzey görülmektedir. Göze kötü gelen bir tarafı olmamasına rağmen yüzeyler arasında düz bir geçiş var. Ayrıca oluşan yüzeyi Analysis / Face Analysis ile analiz edilirse yansıtılan çizgilerin yüzeyden yüzeye geçerken nasıl koptukları görülür. Aynı örnek bir de Tanjanttık Sürekliliği ile yapılıp aynı yöntemle analiz edildiğinde çizgilerde bir kopmanın olmadığını görülür. Bu, yüzeylerin birbirine teğet olduğunun bir göstergesidir. Bunun yanı sıra, Curvature Sürekliliği denenecek olursa, çizgilerde kopmanın olmadığı ve geçişlerin daha yumuşak olduğu görülür.Bunun nedeni eğrilik yönünün aniden değişmesidir. Önce bir minimum, ardından da yön değiştirdiğine dikkat ediniz. Çizgilerde hem kopma yok, hem de geçişler çok daha yumuşak. Sebebi eğrilik yönünün aniden değişmemesidir. Önce bir minimum yapıyor, sonra yön değiştiriyor.

4.2.1.5.

THROUGH CURVES MESH (Eğri Ağı Yardımıyla)

En çok kullanılan yüzey yaratma komutlarından biridir. Primary String ve Cross String adında iki kavram vardır. Cross String'ler Primary Stringier boyunca süpürülür. Ortaya çıkacak olan yüzey istenirse komşu yüzeylerle Tanjant veya Eğrilik Sürekliliği seçilebilir.

tarafta Through Curves Mesh (Eğri Ağı Yardımıyla) diyalog penceresini görüyorsunuz. Bu pencerede Emphasis, Constraint ve Construction Options bulunmaktadır. Şimdi bunları tanıyalım: Yan

Emphasis : Yüzeyi oluştururken yüzeyin benzeyeceği stringin belirlenmesini sağlar. Üçe ayrılır. 1. Both : Yüzey hem Cross hem de Primary eğrilerine benzeyecek şekilde yaratılır. 2. Primary : Yüzey daha çok Primary eğrilerine benzeyecek şekilde yaratılır. 3. Cross : Yüzey daha çok Cross eğrilerine benzeyecek şekilde yaratılır.

157

Constraint, yani sınırlandırma bölümünde ise ilk ve son Primary ile Cross eğrilerine Tanjantlık veya Eğrilik Sürekliliği verilebilir.

Construction Options : Normal : Standart prosedürleri izleyerek yüzeyi yaratır. Her hangi bir optimizasyon yapılmayacaktır. Spline Points : Verilen Cross ve Primary'lerin tek bir eğriden oluşması ve eğrilerin eşit sayıda tanımlayıcı noktaya sahip olması gerekir. Daha az yama'dan (Patch) oluşan yüzeyler yaratır. Simple : Mümkün olan en sade yüzeyi yaratır. Aşağıdaki örneği oluşturmak için yüzey için gerekli stringler çizildikten sonra komuta girilir. Komuta girildiğinde ilk olarak sıkça karşılaştığımız seçim penceresi gelir ve bu pencereden yüzeyi oluşturacak elamanlara göre Primary olmasını istediğimiz elemanlardan başlayarak şeçim yapılır. Dikkat edilmesi gereken noktalardan biri nokta ise Primary stringlerin dönüş yönlerinin aynı olması. Primary stringlerin seçimi tamamlandıktan sonra ok tıklanır ve gelen seçim penceresinde cross stringler Primary stringlerdeki okun alt kısmından başlamak ve okun gösterdiği dönüş yönünde olacak şekilde seçilmeye başlanır. Burada dikkat edilmesi gereken nokta eğer yüzey kapatılacaksa ilk seçilen cross en sonda tekrar seçilir. Son olarak ekrana gelen Through Curves Mesh penceresinde yüzey ile ilgili ayarlar yapıldıktan sonra yüzey oluşturulur.

158

4.2.1.6.

SWEPT (Süpürme Yüzey)

Seçilecek olan Section eğriler, Guide eğriler üzerinde süpürülür. Ancak bir önceki komutta olduğu gibi eğrilerden tel kafes benzeri bir yapı oluşturmak şart değildir. Arada oluşacak olan izoparametrik eğrilerin nasıl yönleneceğini ayarlamak mümkündür.

159

Komuta girildiğinde ilk olarak yandaki şekil 4.22’ deki diyalog penceresi gelir. Buradaki alignment (ayarlama) kısmını Ruled komutunda anlatığmız gibidir. Eğer süpürülecek kesit yolun ortasında bulunuyor ise bunu her iki yönde süpürebilmek için Section Location (kesit konumu) altında bulunan Anywhere along guides (kılavuz boyunca herhangi bir yer) aktif olmalıdır. Ends of guides (kılavuz uçları) ise kesit eğrisini kılavuz eğrisi uzun olan tarafa doğru süpürür. Bu diyalog penceresinden sonra ise şekil 4.23’ deki diyalog penceresi gelir. Bu menüden izoparametrik eğrilerin oryantasyonunu kontrol edebilirsiniz

Fixed seçeneği tüm izoparametrik eğrilerin birbirine paralel olmasını sağlar. Basit süpürme işlemlerinde kullanılır. Face Normals : Yerel koordinat sisteminin 2. Ekseni belli bir yüzeyin normalleriyle eşlesin. Vector Direction : Yerel koordinat sisteminin 2. Ekseni tanımlanacak bir vektör doğrultusuna gelir. Vektör bir Datum Axis aracılıyla tanımlandıysa yüzey yaratıldıktan sonra Datum Axis'le oynanarak yüzeyin şeklini değiştirmek mümkündür. Another Curve : Guide olarak seçilen eğri ile bu seçenekle tanımlanacak eğri arasında eşit aralıklarla görünmez doğrular çizilir. İzoparametrik eğriler bu doğrulara paralel olarak yerleştirilir. A Point : Guide olarak seçilen eğriden bu seçenekle tanımlanacak bir noktaya eşit aralıklarla görünmez doğrular çizilir. İzoparametrik eğriler bu doğrulara paralel olarak yerleştirilir. Angular Law : Law denilen eğrilerin şekillerindeki değişimlerle izoparametrik eğrilerin yerleşme açısının değişimini kontrol edersiniz. Forced Direction : izoparametrik eğrilerin üzerinde olduğu düzlemler verilen doğrultu boyunca paralel olurlar.

160

Bu diyalog penceresinden sonra ise şekil 4.24’ deki diyalog penceresi gelir. Burada bulunan elemanlar ise : Constant : Tüm Section eğrileri verilen sabit Scale, yani Oran mertebesinde büyütülür veya küçültülür. Blending Function : Bir başlangıç ve bitiş Oran'ı verilir. Aralarında kübik veya lineer geçiş yapılır. Another Curve : Tanımlanacak olan bir eğri ve Guide eğrisi değişmesine göre bahsi edilen Oran da değişecektir.

arasında

mesafenin

A Point : Tanımlanacak olan bir nokta ve Guide eğrisi arasında değişmesine göre bahsi edilen oran da değişecektir.

mesafenin

Area ve Perimeter Law ; Kesitlerin alan ve çevrelerinin değişimini bir law eğrisine bağlar. Bir sonraki diyalog penceresi ise şekil 4.25’ de görüldüğü gibidir. Bu seçenek girilen değere göre Section eğrisi yatayda büyütüldüğü oranda dikeyde de büyütülür. Komuta girildiğinde ilk olarak sıkça karşılaştığımız seçim penceresi gelir ve bu pencereden yüzeyi oluşturacak elamanlardan ilk önce guide string (kılavuz çizgisi) seçilir. Guide stringlerin secimi tamamlamak için iki defa OK tıklanır. Daha sonra Section string (kesit çizgisi) seçilir ve yönü belirlenir. bu işlem tüm section strinlerin seçimi bitinceye kadar devam edilir. Şeçim işlemi bittikten sonra yukarıda anlatılan diyolog pencereleri gelir ve buradaki gerekli bilgiler girilir ve onaylandıktan sonra yüzey oluşur.

161

162

4.2.1.7.

SECTION BODY (Kesit gövde) Bu komut ile, oluşturulan yüzeyler daha çok karmaşık modeller için kullanılır. Komut seçildiğinde ekrana Şekil 4.37'deki pencere gelir. Section Type (secim tipi): Spine eğrisine dik yönde yerleşen ara kesitlerin şeklini belirler. Conic ile eğrilerin yön değiştirmeyen tam konik şekiller çıkarılır. Rho değeri olarak 0,0001 ve 0,9999 arasında değer verilebilir. Cubic ile çok daha düzgün bir parametre dağılımı sağlanır. Rho değeri 0,75'den büyük olamaz. Fitting Type (uydurma tipi) ile V yönünde (Spine eğrisine paralel) yerleşen ara kesitlerin şeklini belirler. Cubic ile 3.derece ve Tanjant (teğet) sürekliliğine sahiptir. Quintic ile 5.Derece ve Curvature (eğrilik) sürekliliğine sahiptir.

163

4.2.1.8.

BRIDGE (Köprü)

Bridge komutu, oluşturulan iki yüzey arasındaki açıklığı kapatarak yeni bir yüzey oluşturmak için kullanılır. Komut seçildiğinde ekrana Şekil 4.30’daki pencere gelir.

İşlem basamakları(şekil 4.30.) ise:

Primary faces (birincil yüzeyler) ile Şekil 4.31'daki gibi arası yeni bir yüzeyle kapatılacak yüzeyler seçilir.

164

Side faces (kenar yüzeyler) ile Şekil 4.32'deki gibi, oluşturulacak yüzeye komşu olması istenilen yüzeyler varsa bu yüzeylerin seçilmesinde kullanılır.

First side string (birinci kenar eğrisi) ve Second side string (ikinci kenar eğrisi) adımları ile Şekil 4.43'deki gibi, komşu yada sınır eğrileri belirtilmek istendiğinde kullanılır.

165

4.2.1.9.

N-SIDED SURFACE (N kenarlı yüzey)

Sınırlandırılmamış eğri ve kenarları yüzey olarak kapatmaya yarayan komuttur. Komut seçildiğinde yandaki pencere ile karşılaşılır. Type (Yüzey tipi)

Trimmed Single Sheet (budanmış tek yüzey) ile kapalı eğrilere göre merkezi bir noktada dış yüzey oluşturur. Bu komutun kullanılabilmesi için kapatılacak merkez yüzey seçilir, OK ile onaylanır ve referans alınacak yüzeyler seçilir. Daha sonra gelen pencereden istenen geometri oluşturulur.

Match Continuity (uyma sürekliliği) G0: Profil eğrileri ve yüzeyleri bağlar. Bu bağlama kenara kadar olur. Dıştaki sınır şartlar ihmal edilir. G1: Sınır eğrileri yüzeylere teğet olacak şekilde yüzeyin profil süreklilikle bağlar. G2: Profil eğrileri istenilen konikliğe göre yüzeye konik sürekliliği sağlar. Center Control (merkez kontrol) Position: Yüzeydeki merkez noktanın koordinatlarını X, Y, Z sağa-sola kayar düğmeleri ile pozisyonlanır. Tilting (eğme): X ve Y yönünde spline yüzeyin eğilme hareketini yapar. OK ile onaylandıktan sonra yüzey tamamlanır.

166

Multiple Triangular Patches (çoklu üçgensel yamalar) ile kapalı eğrilere yüzey oluşturmak için kullanılır. Bu komutun kullanılabilmesi için eğri seçilir ve OK ile onaylanır.

4.2.1.10.

EXTENSION (Uzatma)

Grafik ekranda modellenen yüzeylerin kenarlarında başlayan ve Şekil 4.50'deki pencerede görülen seçenekler kullanılarak devam eden yüzeyler oluşturur. Bu yüzeylerin kenarlarından başlayan ve beş farklı tipte devem edebilen yüzeyler modellenir.

Tangential (teğetsel); grafik ekranda modellenen yüzey ve yüzeye ait kenar seçilerek, köşesine veya kenarına, istenilen değer dahilinde yüzeyi uzatarak yeni bir yüzey oluşturur. Normal to Surface (yüzeye normal); grafik ekranda modellenen yüzeye ait kenar seçilerek istenilen değer dahilinde yüzey normalleri boyunca uzatarak yeni bir yüzey oluşturur. Angled (açılı); grafik ekranda modellenen yüzeyin seçilen kenarını yüzeye açı yapacak şekilde uzatarak yeni bir yüzey

167

oluşturur. Circular (dairesel); grafik ekranda modellenen yüzeyin seçilen kenarını dairesel dolayarak uzatır.

168

4.2.1.11.

LAW EXTENSION ( Kenar Uzatma) Bu komut temel yüzey üzerindeki eğriyi seçerek değişken şekilde uzatılarak yeni bir yüzey oluşturulur. Komuta girildiğinde açılan pencere yanda görüldüğü gibidir. Bu komut ile ilgili uygulama Şekil 4.46'da görülmektedir.

169

4.2.1.12.

ENLARGE (Genişletme)

Grafik ekranda modellenen yüzeyin veya katı modele ait yüzeyini Şekil 4.47'deki pencereden pozitif veya negatif değerler veri girişinden veya yanında bulunan kayar düğme ile çekiştirilerek U ve V yönlerindeki boyutları, yüzeyleri kaplayacak büyüklükte ve ayarlanabilir özellikte yüzeyler oluşturulabilir. Komut seçildiğinde yandaki pencere ekrana gelir. Bu pencere yardımıyla oluşturulacak yüzeyin tipi lineer veya normal olarak belirlenir.

170

4.2.1.13.

OFFSET SURFACE (Kaydırma Yüzey)

Önceden oluşturulmuş yüzeye, yüzey normali ve tersi yönünde belirli bir kaydırma mesafesi verilerek mevcut yüzey ile ilişkisel yeni bir yüzey oluşturur. Komuta girilip kaydırılacak yüzey seçildikten sonra ekrana yandaki diyalog penceresi gelir. Burada distance (ölçü) yüzeyin kayma mesafesini, edge tolerance (kenar toleransı) ise yeni yüzeyin tolerans değeri girilir. Kaydırma mesafesi pozitif veya negatif olarak verilebilir. Pozitif kaydırma yüzey normali ile aynı yönde, negatif kaydırma ise yüzey normali ile ters yönde yüzeyi oluşturur. Variable (değişken) ile yüzey üzerindeki farklı noktalar farklı değerlerde kaydırıla bilinir. Komut seçildiğinde ekrana gelen Point Constructor (nokta girme) ile temel yüzey üzerinde belirtilen noktalar, o noktaya özgü verilen mesafeler boyunca kaydırılır.

171

4.2.1.14.

QUILT (Yorgan yüzey)

Bu komut ile temiz bir yüzey elde etmek amacıyla kullanılır. Kırıklardan oluşan, bir birinin üzerine binmiş veya aralarında boşluklar bulunan çok sayıdaki yüzeylerden projeksiyon yöntemiyle tek ve temiz bir yüzey oluşturur.komuta girildiğinde karşımıza gelen diyalog kutusu şekil 4.52’de gösterilmiştir.

Driver Type (sürücü tipi): Mesh of Curves (eğrilerin ağı) aktif olduğunda yeni oluşturulacak olan yüzeye zemin hazırlamak için Through Curve (eğri aracılığı ile) mantığıyla eldeki eğrilerden bir yüzey oluşturulur.

B-Surface (B-yüzeyi) aktif olduğunda, aynı kırık yüzeyler sıklıkla kullanılacaksa her seferinde Mesh of Curves ile temel yüzeyi oluşturmak yerine, zamandan tasarruf sağlamak amacıyla önce Mesh of Curves ile zemin hazırlanır ve daha sonra BSurfaces ile işleme devam edilir. Projection Type (izdüşüm tipi): Along Fixed Vector (sabit vektör boyunca) ile tüm izdüşüm işlemi tarif edilen tek yönde yapılır. Along Driver Normals (sürücü normali boyunca) ile izdüşüm işlemi Mesh of Curves veya B-Surfaces ile belirlenen temel yüzeyin normallerine göre yapılır. Show Check Points (kontrol noktalarını göster) ve Check For Overlaps (üstüne binmeyi kontrol et) seçeneklerini kapatarak hesaplama süresi azaltılabilir.

172

4.2.1.15.

TRIMMED SHEET (Budanmış Yüzey)

Grafik ekranda modellenmiş bir yüzeyden budanmış yeni bir yüzey oluşturmak için kullanılır. Komutu kullanabilmek için mevcut bir yüzey ve yüzey üzerine iz düşürülecek en azından bir budama sınırı gerekmektedir. Komuta girildiğinde yanda görülen diyalog kutusu ekrana gelir. Selection Steps (İşlem basamakları):

Üstteki sırada dört sıra ikonlardan ilk ikisi Target Sheet Body (hedef yüzey gövdesi) ile budanacak yüzey seçilir, üçüncüsü Trim Boundary (budama sınırı) ile eğriler belirtilir, sonuncusu ise Region (bölge) ile budanmış olan yüzeyin atılacak veya kalacak kısmı belirlenir

İzdüşüm işleminin tipi belirleme Projection Along (izdüşüm boyunca)’dan yapılır. Regions will be (olacak bölge):

173

Discarded ile budanan yüzeyin işaretlenen kısmı atılır. Kept ile budanan yüzeyin işaretlenen kısmının tutulacağını belirtir.

4.2.1.16.

FILLET SURFACE (Kavis yüzey)

Önceden oluşturulmuş iki yüzey arasına budanmış kavis yüzey oluşturur. Bu komut ile dört farklı tipte kavis oluşturabilir. Komutun işlem sırası; ilk olarak komut seçilir. Vektörlerin yönleri yarıçap merkezine bakacak şekilde kavislendirilecek iki yüzey belirlenir ve daha sonra kavisi oluşturacak olan izoparametrik eğrilerin biçimi ekrana gelecek olan pencere ile Circular (dairesel) veya Conic (konik) olarak seçim yapılır. Ardından atanacak kavis tipi seçilir. Komut kullanım sırasında ekrana çeşitli kavis tipleri gelir. Bunlar aşağıda açıklanmıştır. Constant (sabit) ile veri giriş penceresinden sabit yarıçap değerine göre kavis oluşturulur. Linear ile veri giriş penceresinden başlangıç ve bitiş yarıçap değerleri farklı olan ancak aralarındaki geçiş doğrusal olan kavis oluşturulur. S-Shaped (s şekilli) ile başlangıç ve bitiş değerleri farklı olabilen ve aralarındaki geçiş daha yumuşak olan s-profiline sahip kavis modellenir.

174

4.2.1.17.

MIDSURFACE (Orta yüzey)

Bu komut ile seçilen katıdan her iki yüzeye de eşit mesafede profil yüzey oluşturur. Method kısmında bulunan Face Pair (yüzey çifti) ile katıya ait istenilen yüzey seçilerek işlem gerçekleştirilir. Side l Face ile ilk yüzey seçilir. Side 2 Face ile ikinci yüzey seçilir. Offset ile katı seçilir ve ardından yüzey seçilerek işlem gerçekleştirilir. Oluşturulan bu yüzey daha sonra sonlu elemanlar analizinde kullanılabilir.

175

4.2.2. EDIT FREE FROM FEATURE (serbest unsuru d端zetlme)

176

Modellenen yüzeyler üzerinde gerekli değişiklik yapmak amacıyla kullanılan Edit Free Form Feature komutları Şekil 4.64'deki komut çubuğunda görülmektedir. Bu komutlara ulaşmanın diğer bir yolu ise Edit çek menüsünden Free Form Feature seçilerek ulaşılır. Ayrıca değişiklik yapılacak yüzey seçilerek ve farenin sağ tuşu ile Edit Parameters (parametreleri düzeltme) seçildiğinde ekrana Şekil 4.65'deki pencere gelir.

Tolerance seçeneğinde kesit eğrileri ile yüzey arasındaki tolerans belirlenirkomuta girildiginde şekil 4.66.’daki diyalog pencersi ekrana gelir ve istenilen yeni değerler girilir. Edit Curve (eğri düzelt) ile oluşturulan yüzey kesit eğrilere bağlı olduğundan eğriler üzerinde değişiklik buradan yapılır. Şekil 4.67'de bu komut ile ilgili örnek gösterilmiştir. Add String (eğri ekle) ile yüzeylere yeni ara kesitler buradan eklenebilir.

Remove String (eğri sil) ile yüzeyi tanımlamak için kullanılan bir ara kesitten sonradan vazgeçilmesini sağlamak için kullanılır. Respecify Starting Curve (başlangıç eğrisini yeniden tanımla) ile, yüzeyin başlangıç eğrisi olarak başka bir eğri gösterilmesi buradan sağlanır. Edit Alignment (ayarı düzelt) ile kesit eğrileri arasındaki izopararnetrik eğrilerin konumlandırılması bu komut sayesinde gerçekleşir.

177

Display Parameters (gösterme parametreleri) ile grafik ekranda Primary String (birincil eğri), Cross String (enine eğri) ve Spine Curve (doğrultman eğrisi)'m hangisi olduğunu gösterir.

4.2.2.1. MOVE DEFINING POINTS (tanımlanan notaları taşı) ve MOVE POLES (kutupları taşı) Bu komutların kullanımı benzer olduğu için birlikte incelenmiştir. Move Defining Points komutu ile yüzeyi tanımlamakta kullanılan, yüzeyin üzerinden geçtiği noktaların yeri değiştirilebilir. Move Poles komutu ile yüzeye ait kutup noktalar tutulup çekilebilir. Komutlar seçildiğinde Şekil 4.69'da görülen pencereler ekrana gelir.

Edit Orginal Sheet ile doğrudan seçilen yüzey üzerinde düzeltme işleminin yapılırken; edit

178

a copy (kopyayı düzelt) ile orijinal yüzeyden alınan bir kopya üzerinde işlem yapılır. Bu seçenek sayesinde bir hata sonucu orijinal yüzeyin hasar görmesi engellenmiş olur. Gerekli seçim yapıldıktan sonra ekrana Şekil 4.80'de görülen pencereler gelir. Eğer bu işlemler sırasında Edit Orginal Sheet seçilirse ekrana, üzerinde çalışılan yüzeyin tüm parametreleri kaybedileceğini haber veren bir diyalog penceresi gelir. (Şekil 4.70)

Single Point / Single Pole (tek nokta/tek kutup) seçeneği Move Point (nokta taşı) için yüzeyin oluşturulmasında kullanılan tanımlama noktası, Move Pole (kutup taşı) için ise yüzeyin oluşturulmasında kullanılan kutup noktalarının grafik ekranda seçimi ile tekrar konumlandırma yapmak için kullanılır. Entire Row (tüm sıra) ile Move Point için yüzeyin oluşturulmasında kullanılan tanımlama noktası, Move Pole için ise yüzeyin oluşturulmasında kullanılan kutup noktalarının ve V yönündeki tüm komşuların yeniden konumlandırması yapılır. Entire Column (tüm kolon) ile Move Point için yüzeyin oluşturulmasında kullanılan tanımlama noktası, Move Pole için ise yüzeyin oluşturulmasında kullanılan kutup noktalarının ve U yönündeki tüm komşuların yeniden konumlandırması yapılır.

179

Rectangular Array (dikdörtgensel dizin) ile ekranda rasgele tıklanan iki nokta arası bir dikdörtgen kabul edilir ve dikdörtgenin içinde kalan tüm noktalar yeniden konumlandırma yapabilmek için grafik ekranda seçilmiş durumda olur. Deviation Check (sapma kontrolü) seçeneği, yüzeye ait nokta/kutup'lar çekiştirildiğinde oluşan yüzeyin ilk halden ne kadar saptığını görüntüler. Section Analysis (kesit analizi) seçeneği ile yüzey üzerinde yeri ve şekli tanımlanan bir kesitin eğriliğinin seçilen nokta/kutup'l arın nasıl değiştiği dinamik olarak görülebilir. Son olarak üzerinde değişiklik yapılacak olan yüzeye ait noktaların veya kutupların yeniden konumlandırılma mesafelerinin girileceği diyalog pencereleri ekrana gelir

Move Defining Point (tanımlanan noktayı taşı) dialog kutuşunda bulunan Delta ile belirtilen X, Y, Z değerleri kadar artışlı olarak taşır. Distance Along Normal (normal boyunca mesafe) ile seçilen noktayı, yüzeyin o noktadaki normali boyunca ve belirtilen mesafe miktarında taşır.

Move Defining Pole (tanımlanan kutubu taşı) dialog kutusunda bulunan Along Defined Vector (tanımlanan vektör boyunca) seçeneği Define Drag Vector (sürükleme vektörünü tanımlama) düğmesi ile tanımlanacak bir vektör boyunca seçilen kutup noktasını hareket ettirir. Along Normal (normal boyunca) ile seçilen kutup noktalarını yüzeyin o alandaki yüzey normalleri

180

boyunca hareket ettirilir. On Tangent Plane (teğet düzleminde) ile tek bir kutup noktası seçildiğinde aktif hale gelir. Seçilen kutup noktasını yüzeye o noktadan teğet hayali bir düzlem üzerinde hareket etirir. Micro Positioning (mikro konumlama) seçeneği, kutup noktalarını çekiştirirken Control tuşuna basılırsa devreye girer. Penceredeki 0.1 değerinin anlamı farenin 10 birimlik hareketine karşılık noktanın l birim hareket etmesidir.

181

ISOPARAMETRIC TRIM/DIVIDE 4.2.2.2. (Izoparametrik budama/bölme)

Isoparametric Trim, mevcut yüzeyin istenilen tarafının budanmasını veya uzatılmasını sağlar.

Bu pencere ile yüzeyin kenarlarını keserek ne kadar küçültüleceği veya nereye kadar uzatılacağı belirtilir. U-Min ile U yönünde başlangıçtan itibaren, U-Max ile U yönünde sondan itibaren ne kadar kısaltma/uzatma yapılacağı belirtilir. V-Min ile V yönünde başlangıçtan itibaren, V-Max ile V yönünde sondan itibaren ne kadar kısaltma/uzatma yapılacağı belirtilir.

Use Diagonal Points (köşegen noktalarını kullan) ile imleç yardımıyla veya Point Constructor (nokta tasarımcısı) ile belirlenen hayali dikdörtgen oluşturulur ve bu dikdörtgen dışında kalan alanlar budanmış olur.

182

Isoparametric Divide ise yüzeyi belli bir yerden ayırarak iki parçaya bölmeyi sağlar. Constant U (U sabit) seçilirse yüzey U yönünde, Constant V (V sabit) seçilirse V yönünde bölünür. Division Value (bölme değeri) kısmında yüzeyin yüzde kaçından bölüneceği belirtilmelidir.

183

4.2.2.3.

SHEET BOUNDARY (Yüzey sınırı) Bu komut ile yüzeylerin sınırları düzeltilir veya değiştirilir. Yüzeydeki deliklerin kapatılması ve yüzeydeki sınırların uzatılması bu komut yardımıyla olur. Komut seçildiğinde Şekil 4.82'deki pencere ekrana gelir. Edit Orginal Sheet (orijinal yüzeyi düzelt) ile doğrudan seçilen yüzey üzerinde işlem yapılacağı tespit edilir. Edit a Copy (kopyayı düzelt) ile orijinal yüzeyden alınan bir kopya üzerinde işlem yapılacağı tespit edilir. Bu seçenek aktif olduğunda bir hata sonucu orijinal yüzeyin hasar görmesi engellenir.

Üzerinde işlem yapılacak yüzey seçildikten sonra Şekil 4.83'de görülen pencere gelir. Ardından ekrana program tarafından parametrelerin yok olacağına dair mesaj gelir. Remove Hole (deliği sil) ile yüzey üzerindeki delikleri kapatma imkanı sunulur. Remove Trim (budamayı sil) ile yüzey üzerindeki bütün yüzeyler kapatılarak dikdörtgensel bir form oluşturur. Replace Edge (kenarı yerleştir) ile sınırlayıcı bir nesne belirterek seçilen kenarı bu nesneye kadar azatır veya kısaltır.

184

4.2.2.4.

CHANGE DEGREE (Dereceyi değiştir)

Oluşturulan yüzeyin U ve V yönlerindeki derecesi bu komut yardımıyla değiştirilebilir. Komut seçildiğinde ekrana sırasıyla Şekil 4.85'deki pencereler gelir. Burada yüzey seçildikten sonra ise yeni derece değerlerini gireceğimiz diyalog penceresi ekrana gelir.

185

4.2.2.5.

CHANGE STIFFNESS (Sıklığı değiştir) Bu komut yüzey ile kutup noktaları arasındaki ilişkiyi değiştirir. Dereceyi azaltmak yüzeyin sıklığını azaltır ve kutup noktalarınca belirlenen kontrol poligonunu daha yakından izlemeyi sağlar. Dereceyi arttırmak yüzeyin sıklığını arttırır. Yüzey kutup noktalarından daha az sayıda etkilenir

186

4.2.2.6.

CHANGE EDGE (Kenar değiştir) Yüzeyin herhangi bir kenarı seçilen başka bir nesneye ait kenara uydurulur. Ancak hedef kenar seçilen kenardan daha uzun olmalıdır. Komuta girildiğinde Şekil 4.91'de görülen Change Edge komutunun alt fonksiyonları ekrana gelir. Edge Only (sadece kenar) seçeneği ile bir yüzeyin kenarı üzerinde değişiklikler yapılmasını sağlar. Edge_Normals (kenar normalleri) ile hem kenarı hemde o bölgedeki normalleri, işaretlenen hedef kenara uygun hale

getirir. Edge_Cross Tangents (kenar-enine teğet) ile hem kenarı hem de kenara ait enine teğetleri hedef nesneye uygun hale getirir. Bu esnada enine teğetlerinin tanımını yapmak gerekir. Edge_Curvature (kenar eğriliği) tüm menüleri bir önceki Cross Tangent ile aynıdır.Tek fark kenarları birleşen iki yüzey arasında geçiş, teğetlik sürekliliğine değil eğrilik sürekliliğine sahiptir.

Check Deviation -- No ile yüzeyin yeni formu ile eski formu arasında konumsal sapma verilir.

4.2.2.7.

REVERSE NORMAL (Normali ters çevir)

Bu komut bir veya birkaç tane yüzeyin normallerini değiştirmede kullanılır. Bu değişiklik, yüzeyler kullanılarak yapılan budama operasyonlarda güncelleme problemlerini önlemede çok kullanır.

187

BÖLÜM 5 5.1. ASSEMBLY (Montaj)

Programın bu modülünde çizilen parçaların birbirleriyle ilişkilendirilmesi yani birleştirilmesi anlatılacaktır. Bu modüle geçebilmek için yeni bir dosya açıp, Application çek menüsünden Assembly sekmesine tıklanır. Buradan ekrana aşağıda görüldüğü gibi Assembly araç çubuğu gelir. Burada bulunan komutlar kullanılarak ilişkilendirme işlemi yapılır.

Şekil 5.1 Assembly Araç Çubuğu Assembly modeli tasarlanırken izlenecek yol aşağıdaki gibidir. Ana parçayı oluşturacak parçalar farklı çalışma dosyalarında yaratılır ve daha sonra yeni bir dosya açılarak bu dosya üzerinde daha önceden oluşturduğunuz parça dosyaları tek tek çağrılarak montajlama yapılır. Genel olarak Assembly yapılırken uygulanan iki farklı yaklaşım vardır.Bunlardan biri Çok Parçalı Assembly, diğeri ise Görsel Assembly'dir. Çok parçalı Assembly: Bu yaklaşımda tüm parça verileri Assembly dosyasma kopyalanır. Bu metodun getirdiği dezavantajlar şöyle sıralanabilir: •

Mevcut Assembly parçaları ile orijinal parçalar arasında bağ kurulmaz.

• Bu metoda Assemblyi meydana getirecek tüm parçalar bellekte tutulacağı için bellek daha fazla kullanılır ve sistemde belli bir performans düşüşü gözlenebilir. Görsel Assembly: Bu yaklaşım avantajı Assemblyi meydana getirecek parçalar arasında bağ kurulmasıdır. Parçaları kopyalamak yerine bu parçalar arasında bağ kurmak (link) bize aşağıdaki avantajları sağlayacaktır. •

Bellek ihtiyacı daha düşük olacak.

• Assemblyi oluşturan ana parçalardaki herhangi bir değişiklik Assemblyde otomatik olarak güncellenecektir. • Assembly bileşenleri arasında bölgesel ilişiler tanımlanabilir. •

Diğer uygulamalar (Drafting, Manufacturing vb.) ana verileri, üzerinde herhangi bir değişikliğe gitmeden kullanabilir.

188

• Geometrik verinin sadece tek bir kopyası olduğu için bu veri üzerindeki herhangi bir Edit veya revizyon işlemi bu parçayı esas alan tüm assemblylere yansıyacaktır. Assembly (Montaj): Parçaların ve SubAssembly' lerin bir araya gelerek bütünü oluşturmasına Assembly diyoruz ve ayni zamanda bileşenleri de bünyesinde bulunduran bir parça dosyasıdır. Diğer uygulamalardaki gibi uzantısı da “*.prt”dir. SubAssembly (Alt montaj): Assernbly' nin altında bir bilesen gibi görünüp ve ayni zamanda kendi altına da bir çok bileşen alan ana parçayı oluşturan alt Assembly gruplandır.

Assembly

Subassembly

Component

component

Component Objects: Ana ve alt Assembly gruplarını oluşturan parçaların hangi parçalarla bağlantılı olduğunu işaret eder. Aynı zamanda Subassembly' lerde mevcuttur. Kaydını tuttuğu bilgiler ise: Dosya ismi (aşağıda belirtilen Component Part dosya isminden farklı olabilir.) Hangi katman oldukları, fontu, genişliği, parçaların montajlandığı yerler vb.

Assembly

Subassembly

Component

Component Objects Component Objects

Component

Component Part: Assembly sonucunda oluşacak ana parçayi oluşturan ana bileşenlere verilen isimdir.

189

Assembly

Subassembly

Component Part

Component Objects

Component Part

Component

Component Part

Component

Part

5.1.1. ASSEMBLY'NIN İCERİGİ: Assembly modeli tasarlanırken izlenecek 2 ana metod vardr. Bunlar: •

Top-Down Modeling : Bu modelleme de Assembly's oluşturacak parçalar ayni gali§ma dosyamda modellenir ve isminden de anlasılacagi gibi oluşacak Assembly'! hiyerarsik bir düzen olarak düşünülürse yukardan aşağıya doğru alt Assembly ve diğer bilesenler yaratarak oluşturulur. Aynı dosya üzerinde yaratılan parçalar daha sonra teker isim verilerek kendi dosyalan yaratılabilir

•

Bottum-P Modeline : Bu modellemede ise Top-Down'dakinin aksine ana parçayı oluşturacak parçalar farklı çalışma dosyalananda yaratılır ve daha sonra yeni bir dosya açılarak bu dosya üzerinde daha önceden oluşturduğunuz parça dosyalar tek çağrılarak montajlama yapılır. Tavsiye ettiğimiz metoda da budur.

Ayanca 3. metoda olarak da yufkanda ki 2 metodun karışımı olarak düşünmek mümkündür. Yani istenilen parçalan ayni dosya üzerinde tasarlayıp, diğer her parça için farklı dosyalar yaratıp daha sonra bunları ana bir dosya çizerinde montaj işlemini yapılabilir. 5.1.2.ASEMBLY NAVİGATOR: Assembly Navigator üzerinde çalıştığınız assembly yapısını grafiksel bir dizin olarak gösteren bir araçtır. Mevcut assembly’nin yapısını göstermenin yanı sıra Assembly bileşenlerinin seçilmesi ve basit assembly fonksiyonlarının da buradan gerçekleştirilmesi mümkündür.

190

Şekil 5.2

Kırmızı olarak işaretli bir kutunun olması bu parçanın açık olduğu ve çalışma ortamında olduğunu gösterir. Kutunun üzerindeki işaretin gri renkte olması, parçanın açık olduğunu gösterir. Kutunun içinin boş olması ise parçanın kapatılmış olduğunu gösterecektir. Parçanın yanında küp olması bu parçanın bir bileşen olduğunu ufak küplerden oluşmuş bir ikonun olması bu parçanın bir assembly veya alt assembly olduğunu gösterecektir. 5.1.3. ADD EXİSTHİNG COMPENENT (Varolan Bir Parçayı Ekleme) Bu menüde Assembly’nize ekleyeceğiniz parçayı Choose Part File ikonundan seçebilirsiniz.

Şekil 5.3

Choose part file ikonundan yüklenecek parça seçildikten sonra ekrana şağıdaki penceredeki menüler gelir. Buradan pozisyonlamanın nasıl olacağı hakkındaki ayarlar yapıldıktan sonra parça assembly dosyasına eklenir.

191

Şekil 5.4 Absolute (mutlak) seçildiğinde ekranın neresine yerleştirileceği ile ilgili menü, Mate seçildiğinde ise ekrana mate menüsü gelir. Bu seçenek kullanıcıya bırakılmıştır. Assembly penceresinde bulunan bir parçaya mate edilebilecek şekilde parçayı çağırırsakaşağıdaki menü ekrana gelir.

Şekil 5.5

Buradaki Mate seçeneklerinden birisi seçilerek varolan parça ile çağırılan parça ilişkilendirilir.

192

5.1.4 MATE COMPENENT (PARÇA İLİŞKİLENDİRME)

Şekil 5.6

Parça ilişkilendirme bu menüden yapılmaktadır. Bu menüde Mate, Align, Angle,Paralell, Perpendicular, Center, Distance, Tangent gibi Mate seçenekleri vardır. Şimdi bunları sırası ile açıklayalım. Align Bu seçenekle iki parçanın eksenlerinin eşleştirilmesi yapılır. Örneğin aşağıdaki vida somun silindirik vida yüzeyleri seçilerek, align olarak mate edilmişitir.

193

Seçilen yüzeyler Şekil 5.7 Align Örneği Mate Bu seçenekle iki yüzey birbirine birleştirilir. Ve sabitlenir. Angle Bu seçenekle iki parça birbirine açılı olarak konumlandırılır. Paralell Bu seçenekle iki parça birbirine birbirine paralel olarak konumlandırılır. Perpendicular Bu seçenekle iki parça birbirine birbirine dik olarak konumlandırılır. Distance Mate edilecek parçaya belirli mesafe sabit tutularak ikinci bir parça ortama konumlandırılır. Tangent Bu seçenekle silindirik bir parçayı düzlem bir yüzeye teğet olarak birleştirme işlemi yapılır. Şimdi yukarıdaki örneğe Distance seçeneğini ekleyelim ve montaj yapalım.

Şekil 5.8 Yukarıdaki örnekte seçilen iki yüzey arasında Distance seçeneği ile 20 mm boşluk bırakılmıştır. 5.1.5.REPOSİTİON COMPONENT (Parçayı yeniden konumlandırma)

194

Şekil 5.9 Bu komutla, ilişkilendirilmiş veya ilişkilendirilmemiş parçayı, montaj alanında konumunu değiştirmek için kullanılan bir komuttur. Bu komutta değişik konumlandırma biçimleri vardır. İstenilen konumlandırma seçeneği yapıldıktan sonra gerekli girdiler yapılır ve yeniden konumlandırma yapılır. Bu komutun örneği aşağıdadır.

Tekrar Pozisyonlanan Parça Şekil 5.10 Robot Kolunun Kollarının Repositon Komutuyla Açılıp Kapanması Aşağıda bir robot kolunun montaj görüntüsü yer almaktadır. Buradaki parçalar tek tek çizilmiş ve assembly ortamında birleştirilmiştir.

195

Şekil 5.11 Montajı yapılmış Robot Kolları

196

BÖLÜM 6 6. DRAFTING (Teknik resim çizimi) Modelleme işleminin imalat yapan kişi için önemli olan kısmı, işlemin bir çıktı haline gelmesidir. Teknik resim görünüşleri, 3B parçaların 2B görünüşleridir. Drafting, birçok farklı görünüşlerin alınmasını, düzenlenmesini ve yöntemleri sağlamaktadır. Drafting ortamına Şekil 6.1'de görüldüğü gibi Application çek menüsünden ulaşılabilir.

Drafting ile, 1 2

Temel görünüş,

Çok-görünüşler,

3 Ortografık görünüşler (ön, yan, arka gibi), 4

Kesit görünüşler (tam, yarım, kademeli, döndürülmüş, üç boyutlu parça üzerinden tek kademeli kesit, üç boyutlu parça üzerinden yarım kesit vb.),

Detay görünüşler,

İzometrik görünüşler,

Oluşturulan görünüşler üzerine ölçülendirme yapmak,

Görünüş üzerine notlar ilave etmek,

Tolerans sembollerinin kullanışı,

10 Ölçülendirme oklarındaki değişikliklerinin yapılışı vb. üç boyutlu modeli açıklayıcı bilgileri oluşturulabilir. Genellikle görünüş modelden üretilen görüntülerden meydana gelir. Görünüşler de mevcut görüntülerden oluşturulabilir. Unigraphics NX ile grafik ekranda modellenen parçalar, Drafting bölümünde dokümanlara bağlantılandınlmıştır, parçada yapılan değişiklikler resim dokümanını da değiştirir. Ayrıca Drafting bölümünde Basic Curve (temel eğri) komutları ekrana çağırılarak 2B çizim ve ölçülendirme yapılabilir.

197

6.1. DRAFTING KOMUTLARI Application (uygulama) çek menüsüne girilir. İlk aşamada bir teknik resim sayfası oluşturmak gerekir. Bunun içinde başlangıçta belirtilen menü çubuklarından Drawing Layout'dan New Drawing seçilir. Drafting bölümü içerisindeki komut çubukları Drawing Layout (çizim düzeni), Dimension (ölçü), Drawing Annotation (çizim ekleri), Drafting Prefences (çizim tercihleri) seçeneklerini içerir (Şekil 6.2).

NEW DRAWING (Yeni çizim)

6.1.1.

Oluşturulan modelin resim üzerine aktarımı sırasında kullanılan kağıt boyutu, ölçeği, izdüşüm metodu bu komut yardımıyla ayarlanabilir.

198

6.1.2.

ADD VIEW TO DRAWING (Çizime görünüş ekleme)

Drafting bölümünde en sık kullanılan bir komuttur. Temel ve kesit görünüşler çıkarmak amacıyla kullanılan bu komut seçildiğinde Şekil 6.5'deki teknik resim oluşturma penceresi ekrana gelir. Expressions (ifadeler), ana modelin oluşturulmasında kullanılan parametrelerden birini oluşturacak olan görüntünün Scale değerini vermek mümkündür. Bu seçenek Import View (görünüşü ithal et) ve Detail View (detaylı görünüş) komut pencresinde görülür. Inherit XY Clipping Bounds (XY kırpma sınırlarını aktar) ile Add View komutunun içerisindeki bu seçenek açık tutulduğunda oluşturulacak olan görüntünün boyutları, ana modüldeki merkez noktası tam XO-YO noktasında ise oluşturulan yeni görünüş tam olarak görüntülenebilecektir. Kapalı olması durumunda ise yeni oluşturulacak olan görüntü otomatik olarak merkezlenecek ve modelin tamamının resme yansıması sağlanacaktır. Transfer Annotation (transfer ekleri) ile ek yazıları teknik resime taşımaya yarar. Create centerline ile çizim üzerindeki dairesel elemanlara eksen verilir.

6.1.2.1.

IMPORT VIEW (Görünüş ithali)

Esas modelden görünüşler çıkarmayı bu komut sağlar. İlk olarak Modeling bölümünde oluşturulan parçanın bakış doğrultusu belirlenir. Bu işlemi sırası şöyledir; View çek menüsünden Orient seçilir buradan X Axis, Y Axis, Orijin seçilir ve model üzerinde WCS konumlandırılır. OK ile onaylanır. Ardından View-Operation-Save As seçilerek belirtilen görünüşe isim verilir ve

199

kaydedilir. Aplication-Modeling bölümüne geçildiğinde Add View (görünüş ekle) komutu ile görünüş (Bottom, Front, Right, TFR-ISO, TFR-TRI, Top veya son olarak belirtilen bakış doğrultusu) Scale (ölçek) faktörü girilerek farenin sol tuşu ile ekran üzerinde istenilen yere bırakılır. Bu komut, Ortographics (temel görünüşler), Auxiliary (yardımcı), Detail (detay) ve Section (kesit) görünüşlerde buradan oluşturulan görünüşler üzerinden çıkarılır.

6.1.2.2.

ORTOGRAPHIC VIEW (Dik görünüş)

Ortografik görünüşler, 90 derecelik bir açıyla temel görünüşten türetilen görünüşler anlamına gelir. Örneğin bir ön görünüşten türetilen ortografık görünüşler yan, üst, arka, alt gibi 90 derecelik bakışla alınan görünüşlerdir. Kısacası üç görünüş diyebiliriz.

200

Komutu kullanabilmek için öncelikle Import (ithal) ile elde edilmiş bir görünüş olması gerekir. Bu görünüş üzerine farenin sol tuşuna tıklanarak seçilir. Daha sonra kağıt üzerinde istenilen yere görünüş konumlandırılır. Bu işlem Distance (mesafe) seçeneği seçilirse görünüşler arasındaki mesafe belirlenerek de yapılabilir.

6.1.2.3.

AUXILIARY VIEW (Yardımcı görünüş)

201

Görünüşe ait dik olmayan bir kenar seçilir ve buna dik olarak bakılır. Görünüş bu dik bakışa göre alınır. Kullanımı, üzerinden görünüş alınacak resim seçilir, ardından Hinge Line (menteşe çizgisi) ile eğik kenarı tanımlayan ilk nokta işaretlenir. Yeni oluşturulan görünüş ister farenin sol tuşu ile, ister Distance (mesafe) aktif tutularak konumlandırılır.

6.1.2.4.

DETAIL VIEW (Detaylı görünüş)

Genişletilmiş boyutta görüntünün bir bölümünü göstermek için bir detay görüntü oluşturulabilir. İşlem sırası; 1

Detay görünüş elde edilmek istenen görünüş seçilir.

Komut penceresinde yer alan Inferred Point (çıkarılmış nokta) yöntemlerinden gerekli olan seçilir.

Detayı alınacak görünüş, kontrol edilebilen bir kontrol çember ile belirlenir.

Farenin sol tuşu ile işaretleme yapılır.

Scale ile istenen ölçek değeri detay görünüş için verilir.

Elde edilen detay görünüş, kağıdın istenilen yerine konumlandırılır.

202

6.1.2.6.

SIMPLE SECTION CUT (Basit kesit alma)

Tam kesit alma komutudur. Tanımlanan bir noktadan veya önceden oluşturulmuş bir çalışma düzleminden, parça kesilir ve kesit görünüş alınır.

Komutu kullanabilmek için; 1

Import edilmiş (çağırılan) görünüş resim üzerine farenin sol tuşuna tıklanarak seçilir.

Bu görünüş üzerinden oluşturulacak kesit görünüş için kesit yönünü belirleyen kısım seçilir ve yönü komut penceresinde bulunan Inferred Vector (çıkarılmış vek tör) ile belirlenir.

Apply ile onaylanır.

Daha sonra ekrana gelen Section Line Creation (kesit çizgisi oluşturma) penceresi ile belirlenen doğrultuya göre kesit alınacak konum yani Cut Position (kesme konumu) belirlenir . 5

Son olarak kesit görünüşün fare ile yeri tanımlanır.

203

6.1.2.6.

STEPPED SECTION CUT (kademeli kesit alma)

Kademeli kesitte, parça düz bir düzlem tarafından değil, değişik kademeler ile kesilir. Bu komutun Simple Section Cut komutundan tek farkı Cut Position (kesme konumu) noktalarını birden fazla nokta seçilerek kesit alınır. İşlem sırası; 1

Import edilmiş (çağırılan) görünüş resim üzerine farenin sol tuşuna tıklanarak seçilir.

Kesiti alınacak olan görünüş seçildikten sonra kesme doğrultusu (Hinge Line) belirlenir ve yönü komut penceresinde bulunan Inferred Vector ile belirlenir.

Apply ile onaylanır.

204

6.1.2.7.

Ardından Section Line Creation (kesit doğrusu oluşturma) penceresi ile Cut Position (kesme konumu) ve Bend Position (eğilme konumu) belilenir.

OK ile onaylanır ve fare ile veya mesafe belirterek konumlandırılır.

HALF SECTION CUT (Yarım kesit alma)

Dairesel geometriye sahip parçalar için 90 derecelik (yarım kesit) alınması gereken durumlarda kullanılır. Parçanın bir kısmını tarama çizgileri ile bir kısmını ise normal görüntüsü ile görme imkanı vardır. İşlem sırası; 1

Import edilmiş (çağırılan) görünüş resim üzerine farenin sol tuşuna tıklanarak seçilir.

Kesiti alınacak olan görünüş seçildikten sonra kesme doğrultusu (Hinge Line) seçilir.

Apply ile onaylanır.

Section Line Creation penceresinden Cut Position (kesme konumu) ve Bend Position (eğilme konumu) belilenir.

OK ile onaylanır ve fare ile veya mesafe belirterek konumlandırılır.

205

6.1.2.8.

REVOLVED SECTION CUT (Döndürülmüş kesit)

Döndürülmüş kesit alınmasını sağlayan komuttur. İşlem sırası; 1

Import edilmiş (çağırılan) görünüş resim üzerine farenin sol tuşuna tıklanarak seçilir.

Kesiti alınacak olan görünüş seçildikten sonra kesme doğrultusu (Hinge Line) seçilir.

Apply ile onaylanır.

Section Line Creation (kesit doğrusunu oluşturma) penceresinden Cut Position (kesme konumu) ve Bend Position (eğilme konumu) belilenir. 5

Next Leg seçeneği yardımı ile dairesel bir parça üzerinden aynı anda iki farklı taraftan kesit alınabilir.

Next Leg (sonraki bacak) ile diğer segmentler üzerinde kesitin geçmesi istenen bölümler belirlenir.

OK ile onaylanır ve fare ile veya mesafe belirterek konumlandırılır.

Görüldüğü gibi yarım kesitten farkı bu komutta döndürme noktası belirlemek gerekir.

206

6.1.2.9.

UNFOLDED SECTION CUT (Açınım yapmadan kesit alma)

Bu komutun gerçekleştirdiği işlev tam olarak katlamalı kesit almak diye tanımlanır. 1

Import edilmiş görünüş resim üzerine farenin sol tuşuna tıklanarak seçilir.

Kesiti alınacak olan görünüş seçildikten sonra kesme doğrultusu (Hinge Line) seçilir.

Apply ile onaylanır.

Daha sonra Section Line Creation penceresinden (kesit doğru oluşturma) Point to Point (noktadan noktaya) aktif duruma getirilerek Cut Position'lar (kesme konumu) belirlenir.

Ayrıca aynı pencerede Segment and Angle (parça ve açı) aktif duruma getirildiğinde Angle veri girişi ile karşılaşılır. Kesme noktası belirlendikten sonra bu açı nümerik olarak verilebileceği gibi -180 ve +180 dereceleri arasında değişen ve gözle çok net bir şekilde yakalanabilen kesme doğrultulan seçilebilir. Ancak bu noktalar seçilirken bir sonraki kesme noktasının yeri de göz önüne alınarak seçilmelidir.

OK ile onaylanır ve fare ile veya mesafe belirterek konumlandırılır.

207

6.1.2.10. SIMPLE STEPPED SECTION CUT FROM PICTORIAL VIEW(Resim görünüşünden basit kademeli kesit alma) Bu komut ile üç boyutlu görünüşü alınan parçanın üzerinden tek kademeli kesit alınır. 1

Import edilmiş (çağırılan) üç boyutlu görünüş, resim üzerine farenin sol tuşuna tıklanarak seçilir.

Inferred Vector (çıkarılmış vektör) ile Arrow vector (ok vektörü) belirlenir.

Apply ile onaylanır.

Cut vector (kesme vektörü) belirlenir.

Apply ile onaylanır.

Section Line Creation penceresinden Cut Line (kesme doğrusu) belirlenir.

OK ile onaylanır ve fare ile veya mesafe belirterek konumlandırılır.

Şekil 6.16e Simple Stepped Section Cut From Pictorial View komutunda aktif olan seçenekler gözükmektedir.

208

6.1.2.11. HALF SECTION CUT FROM PICTORIAL VIEW(Resim görünüşünden yarım kesit alma) İşlem sırası Simple Stepped Section Cut From Pictorial View'e (Resim görünüşünden basit kademeli kesit alma)benzeyen bu komut üç boyutlu parça görüntüsü üzerinden yarım kesit almak için kullanılır.

6.1.3

UPDATE VIEWS ( Görünüşleri güncelle)

Bu komut Modeling ortamında yapılan bir değişikliğin Drafting ortamına girildiğinde Update (güncelleştir) olması istenirse kullanılır. Ana modelin değişip değişmediğini anlamak için resmin sayfasının sol alt tarafındaki yazı Out Of Date (tarihi geçmiş) yazıyorsa ana model üzerinde bazı değişiklikler yapılmış demektir ve Update yapılması gerekir. Komutun kullanılabilmesi için ikon seçilir ve Update yapılacak görünüşler belirlenir.

6.1.4.

ALIGN VIEW (Görünüşleri Hizalama)

Komut seçildiğinde ekrana Şekil 6.18'deki görünüşlerin hizalama işlemlerinin yapılacağı pencere gelir.

209

View Selection (görünüş seçme) ile kağıt zerine aktarılmış görünüşler görünmektedir. Buradan hizalama işlemi yapılacak görünüşler seçilir. Alignment Options (ayarlama seçenekleri)

Bu özellikler yardımı ile hizalama işlemine başlamadan önce görünüşlerin hangi noktalarından seçileceği belirlenir. Model Point (model noktası) görünüşler arasında noktasal bazda bir hizalama mantığı ile işlem yapar. View Centers (görünüş merkezi) seçilecek görünüşün merkez noktasını göz önüne alarak hizalama yapar. Point to Point (noktadan noktaya) iki nokta arasında hizalama yapar. Deselect Views (görünüş seçimlerini iptal et) ise seçilen görünüşleri iptal eder.

210

Overlay (birbiri üzerine çakıştırma): İki görünüş arasındaki ölçü kontrollerinin yapılabilmesi amacıyla kullanılabilen bu komut seçilen iki görünüşü üst üste çakıştırır. Horizontally (yatay hizalama): Seçilen bir görünüşle yatay olarak hizalanır. Görünüşler üst üste gelmesi durumunda ise Drawing / Move-Copy View (çizim/görünüş taşımakopyalama) ile görüntüler arasında konum değişiklikleri yapılabilir. Vertically (düşey hizalama): Seçilen bir görünüşle düşey olarak hizalanır. Şekil 6.29'da bu komut ile ilgili uygulama görülmektedir. Perpendicular To a Line (bir doğruya dik hizalama): Align View (Görünüşleri Hizalama) komutlunda yer alan bu komut sabit olarak kalacak olan görüntü üzerinde bir doğru seçilerek bu doğru referans alınır ve görünüşlerin dik olarak hizalanmasını sağlar. Ancak, dikkat edilmesi gereken husus, sabit olarak kalacak görüntü ilk olarak seçilmesi gerekir.

211

Infer (çıkarım): Birbirleri ile ilişkili olan görünüşler arasında otomatik olarak hizalama yapılır.

6.1.6. DEFINE VIEW BOUNDARY (Görünüş sınırını tanımla)

View Boundary Type (sınır tipini görme) bölümünde 4 adet Boundary (sınır) tanımlama tipi bulunur. Break Line/Detail (doğru detayını kır) ile ortamda en az bir adet bir Segment olmalıdır. Çünkü tanımlanacak olan Segment, Boundary oluşturulmasında kullanılan Segmentir.

212

Manual Rectangle (elle dikdörtgen) Boundary tanımlarken elle dikdörtgen şeklinde görünüş sınırlandırılabilir. Automatic Rectangle (otamatik dikdörtgen) ile görünüş otomatik olarak dikdörtgen şeklinde sınırlandırılır. Bound By Objects (nesnelerle sınır) ile nesnenin maksimum sınırlarını esas alarak görünüş sınırlandırılır.

6.1.6.

EDIT VIEW (Görünüşü düzelt)

Oluşturulan görünüşler üzerinde değişiklikler yapılmasını sağlayan komuttur. Komut seçildiğinde ekrana Şekil 6.33'deki pencere gelir. Reference (referans), açık konumda olursa seçilen herhangi bir görüntü üzerinde değişiklik yapılamaz. Angle (açı); seçilen herhangi bir görünüşün açısal olarak konumlanmasını sağlar. Redefine Hinge Line (menteşe doğrusunu yeniden tanımla); ortamda herhangi bir kesit görünüş var ise bu görünüş aktif hale gelir ve Hinge Line'ı yeniden tanımlamaya yarar.

213

6.1.8. DIMENSION (Ölçülendirme) 2B teknik resimlerin ve 3B modellerin ölçülendirilmesi için gerekli komutları içeren kısımdır. Ölçülendirme yapabilmek için Drafting ortamında iken Insert/Dimension (yerleştir/ölçü) ile Şekil 6.24'de görülen pencereye ulaşılır.

İnferreed Dimension ölçülendirme türlerini otomatik seçer. Cylindrical silindirik yüzeyleri ölçülendirir. Otomatik olarak çap işaretini (Ø) atar. Diameter dairesel yüzeylerde çap ölçülendirir. Otomatik olarak çap işaretini (Ø) atar. Horizontal ile yatay ölçülendirme yapılır . Vertical ile dikey ölçülendirme yapılır.

Paralel ile belirtilen iki nokta arasındaki en kısa mesafe ölçülendirilir. Perpendicular (dik) ile seçilen bir Base Line (temel doğru)'a göre gösterilen ikinci nokta arasındaki dik mesafe ölçülendirilir. Hole (delik) ile dairesel nesneler otomatik olarak çap işareti ilave edilerek ölçülendirilir. Ölçülendirme oku dairenin dış kısmında kalır. Angular ile açı ölçülendirmeleri yapılır. Dikkat edilmesi gereken husus ölçülendirme yapılacak nesnelerin seçim sırasıdır. Sistem saat yönünün tersi yönünde işlem yapar. Bunların dışında seçilen nesnelerin seçilme noktaları da dikkatli seçilmelidir. Çünkü sistem nesnenin seçildiği kısma yakın olan ucu başlangıç olarak alır. Radius ölçülendirilir.

Not to

Center

(yarıçap-merkeze uzatma)

214

ile dairesel nesneler

Bu komutun özellikleri: 1

Oluşturulan ölçü yarıçaptır.

Ölçünün ön kısmına yarıçap işareti konur.

Ölçülendirme oku dairenin dış kısmında kalır.

İç kısımda da merkeze doğru giden merkezleme çizgisi görünmez.

Radius to Center (yarıçap-merkeze uzat) ile dairesel nesneler ölçülendirilir. Ölçü çizgisi merkeze kadar uzanır. Folded Radius (katlanmış yarıçap) ile büyük çaplı yay parçalan ölçülendirilir. Concentric Center (eş merkez) ile iki daire parçası arasındaki mesafe ölçülendirilir. Arc Length (yay uzunluğu) seçilen daire parçasının uzunluğunu ölçülendirir. Ordinate Dimension (koordinat ölçülendirme) görünüş üzerinde herhangi bir noktanın, o an için geçerli orijine göre X veya Y koordinatını görüntülemeyi sağlar. Komutun işlem sırası; ilk olarak ölçülerin hizalama noktası belirlenir. OK ile onaylandıktan sonra ekrana gelen pencereden yatay ve dikey referans alınacak noktalar belirlenir. Belirtilen noktanın yatay ve dikey, sadece yatay veya sadece dikey ölçülendirmesini yapmak mümkündür. Bu bölümden Margin Distance (boşluk mesafesi) ile ölçülerin konumlanacağı yer belirlenir. Bunlar tanımlandıktan sonra ölçülendirme yapılabilir. Okların birbirleri üzerinden atlatılmasına ihtiyaç duyulduğunda bu işlem Edit/Ordinate Dimension'dan yapılabilir ve istenirse açı da verilebilir. Ayrıca istenirse Auto Dimension kısmından alt ve üst limitler seçilerek arada kalan değerler vaya Equal to (eşit) seçeneğinde girilen değere eşit ölçülerin seçilmesini ve otomatik olarak ölçülendirmesi sağlanabilir. Ölçülendirilecek olan nesneler bir kerede seçilmek istenirse Pick View (görünüşü seç) işaretlenir ve görünüş onaylandıktan sonra nesneler dikdörtgen içerisine alınıp ölçülendirme yapılır. Horizontal Chain (yatay zincir) ile faturalı parçalar yatay ardışık olarak ölçülendirilir. Vertical Chain (düşey zincir) ile faturalı parçalar dikey ardışık olarak ölçülendirilir. Horizontal Baseline (yatay temel doğru) ile parçanın bir noktası referans alınır ve diğer ölçülendirmelerde bu noktaya göre yatay olarak ölçülendirilir.

215

Vertical Baseline (düşey temel doğru) ile parçanın bir noktası referans alınır ve diğer ölçülendirmelerde bu noktaya göre dikey olarak ölçülendirilir.

216

6.1.9.

ANNOTATION EDITOR (Ek editörü)

Dosya, yazı, önizleme, semboller vb. ayarlamalarının yapıldığı yerdir. Text Operation Options (yazı seçenekleri) klasik windows komutlarının yer aldığı bölümdür. Insert From File (dosyadan ekle); farklı bir dosyadan Text File çağırmak için kullanılır, Save As (farklı kaydet); dosyayı farklı kaydetmek için kullanılır, Clear (temizle); ekran temizlemesi yapmak için kullanılır, Cut (kes), Copy (kopyala) ve Paste (yapıştır); normal Windows komutu işlevi görürler, Delete Text Attirbute (sil); Text özelliğini silmek için kullanılır, Select Next Sembol (sembol ekle); nesneler arasında geçiş yapmak için kullanılır, Preview (ön izleme); önizleme yapmak için kullanılır, Fit To Preview Window (ön izleme penceresine sığdır); önizleme penceresinde sığdırmak için kullanılır, Reset Diyalog Preferences (text özelliklerini sıfırla); diyalog ayarlarına Resetleme yapmak için kullanılır.

217

Text Formatting Operations (yazı formatlama operasyonları) yazılacak olan yazının fontlarının ayarlanması için kullanılır. Font; yazılacak olan yazının fontlarını ayarlar, Character Scale Factor karakter ölçeğini, Bold karakterlerin koyu, Italic, Underline altı çizgili , Overline üstü çizili, Superscript üst indis, Subscript alt indisli olarak ayarlanmasını sağlar, Text Justification; yazılan yazıları sağa, sola dayalı veya ortalanarak yazılmasını sağlar.

Appended Text Options (text ekleme operasyonları) ölçülendirme değerlerinin önüne, üzerinde, altına veya sonrasına yazı değerleri eklemek amacıyla kullanılır. Before; yazıyı ölçünün önüne ekler, After; yazıyı ölçünün sonuna ekler, Above; yazıyı ölçünün üzerine ekler, Below; yazıyı ölçünün altına ekler. Clear all appeded text eklenen yazıyı temizlmede; edit multiple dimension birçok ölçülendirmede değişiklik yapmakta kullanılır.

Panes area (sembol bölgesi); drafting, GD&t, kullanıcı, sembollerinin eklendiği ve edit (düzeltme) yapıldığı kısımdır. Özellikle yüzey hassasiyet değerleri, işleme toleransları, derece, açı gibi değerlerin sembollerinin ilave edildiği yerdir. Fractions (kesirler) ve Two-Line Text (iki-doğru metin) bölümlerinden girilecek olan değerler ile kesirli değerleri de ekrana aktarılabilir. Text Preferences (yazı tercihleri) ile mevcut yazıların özellikleri değiştirilebilir. Yazıların büyüklükleri, fontları, italik gibi özellikleri ayarlanabilir.

6.1.10.

UTILITY SYMBOLS (Semboller)

Resimdeki çizgilerin konumuna göre ayarlanabilir eksen çizgisi oluşturmada kullanılır. Bu komut sayesinde ölçülendirme işleminde kolaylık sağlanır. Symbol Types (sembol tipleri) bölümünde gerekli sembol tipi seçilir.

218

Linear Centerline (merkez çizgisi lineer) ile bir veya birden fazla dairesel nesnelerin merkezine eksen oluşturur. Eğer ölçülerde değişiklik yapılmak istenirse merkezlendirilen eksen seçilir ve uygun ölçü değerleri Symbol Parameters (veri giriş) penceresinden girilir. Full Bolt Circle (tam civata çemberi) ile seçilen dairesel nesneleri merkezlendirir ve bu noktalardan geçen bir dairesel eksen oluşturur. Partial Bolt Circle (yarım cıvata çemberi) ilk seçilen yayın formuna uygun merkezleme sembolü oluşturur. Offset Center Point (kaydırma merkez noktası) seçilen bir yay veya dairenin istenilen bir yerine merkezleme sembolü konulmasını sağlar. Cylindrical Centerline (silindirik merkez çizgisi) seçilen iki nokta arasında parçaların silindirik parçalara eksen çizgisi sembolü oluşturur. Partial Circular Centerline (kısmi dairesel merkez çizgisi) ile belirlenen merkez ve eksenin bulunacağı konum seçilir. Full Circular Centerline (tam dairesel merkez çizgisi) ile seçilen üç nokta a-rasmda tam bir daire sembolü oluşturur. Symmetrical Centerline (simetri merkez çizgisi) ile seçilen iki nokta arasına simetrik olduklarını belirten sembol oluşturur. Target Point (teget nokta) istenilen bir noktaya çarpım işareti konulmasını sağlar. Intersection (kesişim) birbirleri ile kesişmeyen iki doğrunun nerede kesişeceğini belirlemeyi sağlar. Symbol Parameters (sembol parametreleri) seçeneği ile kullanılacak sembollerin parametreleri ayarlanır. Point Position Options (nokta konum seçenekleri) ile görünüşlerin nereden tutulacağı belirlenir. Multiple Centerlines (çoklu eksen çizgisi) ile birden fazla nokta seçilebilir.

219

6. 1.11.

SYMBOLS

Komple resimlerde detay parçalara ait numaralar, bu komut yardımıyla verilir. Kullanılacak sembol tipi ID Symbols Types (sembol tipi) bölümünden seçilir.Sembol simgelerinin içine yazılacak yazı sembolün konumuna göre yazıyı sembolün neresine ekleneceği Symbol Text (sembol yazısı) bölümünden gerçekleştirilir.Kullanılacak sembolün boyutları Symbol Size (sembol büyüklüğü) ile değiştirilir. Leader çeşiteri Leader Types bölümünden değiştirilebilir.

220

6.1.12.

USER-DEFINED SYMBOL (Kullanıcının tanımladığı sembol)

Unigraphics'a özgü sembollerin kullanılmasını sağlar. Bu semboller ulaşmak için UserDefined Symbol ikonundan Util directory seçilir ve şekil 6.36’da belirtilen semboller Standalone Symbol

ile istenilen yerde kullanılabilir.

221

6.1.13.

CROSSHATCHING (Tarama)

Tarama işleminin ayarları buradan yapılır. Bu komut yardımıyla malzemenin çeşidine göre tarama tipi seçilebilir. Bu ayarlar Preferences—»Annotation kısmından Fill/Hatch seçilir. Buradan tarama şekli belirlendikten sonra istenilen malzeme türü seçilir. Ayrıca tarama işleminde çizgilerin değiştirilmesi istenirse Area Fill (doldurma bölgesi) kısmından yapılır. Bilindiği üzere Unigraphics NX programında kesit görünüşler otomatik olarak taranır. Ancak eğriler kullanılmadan oluşturulan katı modelde sınır eğriler olmadığı için istenilen bölgede tarama sınırları belirtilemez. Bu sebepten dolayı kesitin sınırlarını belirlemek için iki farklı yöntem uygulanır. Bunlar; 1) Modeling (modelleme) ortamında Extract Curves (eğrileri çıkar) komutu ile eğri oluşturulur. 2) Drafting ortamında Simplfy (basitleştir) komutu yardımı ile katı uzantılarını eğri haline dönüştürmektir.

222

6.1.14.

VIEW DISPLAY PREFERENCES (Görünüş tercihleri)

Komut seçildiğinde Şekil 6.38'deki pencere ekrana gelir.

223

Hidden Lines (kesik çizgi) ile, oluşturulan görünüş üzerinde görünmez çizgilerin durumları ayarlanabilir. Bu pencere görünmez çizgilerin farklı şekilde görünmesi için açık olmalıdır. Bu durumda ana resmin arka planında kalan nesneler de görünecektir. Hidden Line açık olduğunda görünmez çizgilerin fontlarını, renklerini, kalınlığını ayarlamak da mümkündür. Visible Lines ile, oluşturulan görünüş üzerinde görünür çizgilerin fontlar, kalınlık veya farklı renkleri ayarlanır. Smooth Edges ile yuvarlatılmış olan kenarların görünüşleri üzerinde işlem yapılabilir. Yarıçaplı kısımların görünmemesi sağlandığı gibi kalınlıkları fontları ve renkleri üzerinde değişiklik yapmak mümkündür. End Gaps (uç boşluklar) açıldığında blend atılmış kenarların teknik resimleri oluşturulurken blendleri temsil edilen çizgilerin, parça sınır kenar çizgilerine olan mesafesini ayarlar. Virtual Intersection (sanal kesişim) ile yarıçapları gerçek kesişim noktalarına noktalar atar ve bu noktaların rengini, fontunu, kalınlığını ve And Gaps değerini ayarlamak mümkündür. Sillhouttes ile silindir gibi normalde dik kenarı olmayan şekillerin sınırlarında çizgiler çıkarır. Extracted Edges ile çizim yapılacak olan görünüşün dış kenarlarını çıkarır. Obje sayısının fazla olduğu çizimlerde görüntü performansını arttırır. Bu komut kullanıldığında update etmek gerekir. TJV Grid ile yüzey çalışması yapıldığında yüzey üzerindeki U ve V ızgaralarını çıkarmaya yarar. Böylece yüzeyin formunu anlamak kolaylaşır. Automatic Update (otamatik güncelleme) ile ana modelde yapılan bir değişikliğin otomatik olarak teknik resimde kullandığımız Hidden Line özelliklerini Sillhoutteler, View Bound'lar, kesit görünüşler ve detay kesitlerine yansıması isteniyor ise kullanılacak olan opsiyondur. Kapalı olması durumunda ana modeldeki değişiklik yukarıda belirtilen özelliklere hemen yansımayacak ve resimlerin otamatik güncelenmesi edilmesi gerekecektir. Tolerance ise Sillhoutte'in ve görünmez çizgilerin oluşturulmasında kullanılan değerdir. Bu değer ne kadar küçük olursa, oluşturulacak olan çizgi orijinal çizgiye o kadar benzeyecektir.

224

6.1.16.

SECTION LINE DISPLAY (Kesit doğrusunu göster)

Mevcut kesik çizginin veya kesit oluşturulmadan kesik çizgisinin parametrelerinin ayarlandığı bölümdür.

Bu kısımda kesit formunun rengini, kesit çizgisinin fontunun, genişliğinin, ok tipinin ve kesitin adının değiştirilmesi mümkündür.

225

KAYNAKLAR

1) BOĞAZİÇİ YAZILIM (2000). Unigraphics CAD Eğitim Notları 2) GÜLESİN, M; GÜLLÜ, A ; UTANIR, İ. UniGraphics NX ile Modelleme 3) ParametricTechnology Corporation . Training Guide 4) www.EDS.com/unigraphics_nx 5) BİLTİM (Bursa) (2000). Unigraphics CAD Eğitim Notları

226