ağımızda şehirler, dünyanın büyük şehirleri, anlamlarını yitiriyorlar adeta. Batı dünyasının soğukkanlıdaha doğrusu soğukkanlılığı bilimle özdeşleştirmiş- düşünürleri, bunu yeni tarz bir şehirleşmenin başlangıcı gibi kabul etmektedirler. Kanıt olarak da en büyük şehirleşmenin 20. yüz yılda olduğunu göstermekte ve buna dikkat çekmektedirler.
İSTANBUL’UN GİTGİDE
KAYBOLAN RUHU
Her şehrin bir ruhu vardır. Bunu, daha çok, yeni dış yapılar, sokak ve parklardan ziyade, “insan” ve tarihi anlam taşıyan sanat eserleri ve âbideler oluşturmaktadır. Dr. Şakir DİCLEHAN
Fransız yazar, düşünür ve devlet adamı Malraux (1901-1976) otuz yıl içinde iki kez Kahire’yi ziyaret ettiğini, birincisinde üç yüz bin olan kent nüfusunun, ikinci gidişinde beş milyona varmış bulunduğunu görmekten şaşkınlık içinde kaldığını yazar ve binlerce yıl içinde olmayan bu yığışmanın kısa bir zamana sığışı gibi eşsiz ve şaşırtıcı bir olgu karşısında olduğumuza işaret eder. Aynı durum, İstanbul için de söz konusudur kuşkusuz. İstanbul’a geldiğim 1966’li yıllarda, nüfusu bir milyon iken, şu anda aşırı bir artışla 16 milyona ulaşması, beraberinde büyük sıkıntı, problem ve keşmekeşliği de getirdiğini de görmekteyiz. Bunun farkına varan belediyeler, idare ve idareciler, artık atı alanın Üsküdar’ı geçtiğine inanıyor, görüyor ve bir şeyler yapamamanın ıstırabını çekiyorlar. Gerçek olan şudur ki, eski şehirler, bütün unsurlarının matematik bakımından, sayı ve hacim olarak büyümelerine karşın, nitelik yönünden açık ve seçik bir şekilde, anlamlarını yitirmekte ve mutlu insanların yaşadığı kentler olmaktan çıkmaktadır. Kentler, bir yandan, geçmişte kazanmış oldukları anlamlarını yitirirken, öte yandan yeni bir anlam kazandıkları yolunda bir belirti de ne yazık ki pek görülmemekteddir. İstanbul, madde ve anlam olarak en büyük yıkım ve çöküşe uğramış olmaktan ötürü, bizi zorunlu olarak “şehir” kavramı üzerinde düşünmeğe ve bu olguya daha derinden ve daha içinden bakmayı götürüyor. Her şehrin bir ruhu vardır. Bunu, daha çok, yeni dış yapılar, sokak ve parklardan ziyade, “insan” ve tarihi anlam taşıyan sanat eserleri ve âbideler oluşturmaktadır. Büyük sanatkârların, insanlığın gerçek, doğru, iyi ve güzel adına ortaya koydukları
sayı//65// aralık
48