jaar
g a l s ver
De vijfde editie van De Schoolschrijver: Groei en uitrol naar scholen in heel Nederland Jaarverslag schooljaar 2014 - 2015
De Schoolschrijver bedankt: Financiers
Samenwerkingspartners De Schoolschrijver
Donateurs
Stichting Lezen, ABN AMRO Foundation, Kidsweek,
Het is geweldig om te merken dat zoveel mensen zich
VoorleesExpress, Actief Ouderschap, Schrijvers School
betrokken voelen en De Schoolschrijver ondersteunen
Samenleving, OBA, de Openbare Bibliotheken, Vrije
met een incidentele of meerjarige gift.
Universiteit-Centrum Brein & Leren, Stadsschouwburg Amsterdam, InHolland Academy en anderen.
“Al vanaf het moment dat ik over De Schoolschrijver hoorde, ben ik fan van deze stichting. De Schoolschrijver is een boost
We danken alle financiers, partners en donateurs voor
voor de taalontwikkeling, talenten worden ontdekt en het
het verwezenlijken van onze gezamenlijke missie: meer
creatief denken in gang gezet. Een belangrijke ervaring
kinderen een taalsterke toekomst geven. Iedere steun
voor het verdere leven van de leerlingen. Zo’n prachtig
is van grote waarde om De Schoolschrijver ook in de
initiatief beloon ik graag met een donatie.”
toekomst mogelijk te maken.
– schooldirecteur, donateur
2
• jaarverslag 2014-2015 De Schoolschrijver
Voorwoord Beste relatie van De Schoolschrijver, Welkom in dit jaarverslag. Met ons verslag leggen we verantwoording af van onze activiteiten in schooljaar 2014-2015, de vijfde editie. Het waren twaalf maanden van groei en bloei: De Schoolschrijver ging voor het eerst landelijk. Naast onze bakermat Amsterdam namen Fryslân en Groningen deel. We bereikten op dertig scholen 16.708 leerlingen, ouders en leerkrachten. •
De Schoolschrijver ging digitaal, zodat we onze expertise breder konden inzetten. Samen met ABN AMRO Foundation en Kidsweek ontwikkelden we digibord-aanbod en een Schrijfwedstrijd.
•
We richtten De Schoolschrijver Academie op. Schoolteams kunnen voortaan Schoolschrijvers inhuren om zich te scholen in talige creativiteit.
•
We startten ons donatie-beleid. Iedere steun is immers welkom, zodat De Schoolschrijver ook in de toekomst mogelijk blijft.
De Schoolschrijver voorziet in een sterke behoefte, bleek ook dit jaar. Scholen die worstelen om het niveau van laagtaalvaardige kinderen omhoog te krijgen, hebben baat bij de interventie van De Schoolschrijver. De onderzoeken en onze evaluaties laten hetzelfde zien: De Schoolschrijver heeft een positief effect op de taal- lees- en schrijfontwikkeling van kinderen. De Schoolschrijver heeft met haar creatieve aanpak duidelijk een sleutel in handen en hier zijn we trots op. Op de bladzijden hierna vindt u onze uitgebreide terugblik op 2014-2015. We danken iedereen die een bijdrage heeft geleverd aan dit productieve jaar. We wensen u veel leesplezier.
Rob van Schaik
Annemiek Neefjes
Voorzitter bestuur
Directeur
De Schoolschrijver jaarverslag 2014-2015 •
3
“Op jonge leeftijd in contact komen met de kracht van lezen en schrijven is een geschenk voor het leven. De Schoolschrijver inspireert kinderen de pen op te pakken om hun dromen waar te maken.� - Abdelkader Benali, auteur & ambassadeur van De Schoolschrijver
3
Voorwoord
Inhoudsopgave
5 6
inhoudsopgave
De Schoolschrijvers 2014 - 2015 Missie en doelen Aanpak
7
8 11
Hoe word je Schoolschrijver? Landelijke groei
12
14
Amsterdam
Feestelijke start en slot 5de editie Samen met anderen sta je sterk Bereik
16 18
19
Financiering
20
Onderzoek naar de effecten Publiciteit
22
24
Een nieuwe huisstijl
26
Een korte terugblik op 2010 - 2015 Vooruitkijken naar 2016 - 2020 Organisatie
28
29
30
Colofon
De Schoolschrijver jaarverslag 2014-2015 •
5
28
29
18 12
7 5
19 13
21
20
26
14 8
2
22 15
6
27 23
9
16
3
24
1
4
10
11
17
25
Even voorstellen… de Schoolschrijvers 2014-2015 1 Bibi Dumon Tak, 2 Simone Arts, 3 Hanneke de Jong, 4 Janny van der Molen, 5 Anneke Scholtens, 6 Wieke van Oordt, 7 Benny Lindelauf, 8 Anke Kranendonk, 9 Karlijn Stoffels, 10 Fabien van der Ham, 11 Rian Visser, 12 Lydia Rood, 13 Arend van Dam, 14 Corien Oranje, 15 Gonneke Huizing, 16 Saskia van der Wiel, 17 Erna Sassen, 18 Karel Eijkman, 19 Henna Goudzand, 20 Ruben Prins, 21 Aby Hartog, 22 Fiona Rempt, 23 Kate McIntyre, 24 Janneke Schotveld, 25 Martine Letterie, 26 Selma Noort, 27 Lida Dijkstra, 28 Mindert Wijnstra & 29 Dolf Verroen (duo-Schoolschrijver)
De Schoolschrijvers: •
nemen kinderen mee naar de wereld van verhalen;
•
maken kinderen nieuwsgierig naar taal;
•
enthousiasmeren hen voor lezen en schrijven.
Daar waar het plezier begint, wordt het leren serieus. De Schoolschrijver maakt kinderen taalsterk en klaar voor de toekomst.
“Een heel mooi voorbeeld is De Schoolschrijver. Schrijvers gaan zelf naar scholen om het enthousiasme voor lezen op anderen over te brengen.” Minister Bussemaker tijdens het Algemeen Overleg Laaggeletterdheid. Actieprogramma ‘Tel mee met Taal’, Tweede Kamer, 4 juni 2015
6
• jaarverslag 2014-2015 De Schoolschrijver
Missie en doelen De Schoolschrijver biedt basisscholen, vooral in kansarme wijken, een lees- en ontwikkelingspakket aan op basis van het concept van De Schoolschrijver. De Schoolschrijver richt zich daarbij op kinderen uit de groepen 3 tot en met 8. Leesplezier, taalbeheersing en creatief schrijven worden bevorderd. De Schoolschrijver stimuleert creativiteit, durf en eigen initiatief van kinderen. Dat bevordert deelname aan culturele activiteiten, persoonlijke en maatschappelijke ontplooiingskansen. De Schoolschrijver sluit met haar aanbod aan bij de leerlijnen en kerndoelen van het vak Nederlands in het primair onderwijs. De Schoolschrijver levert maatwerk per school en werkt vanuit partnership: leerlingen, leerkrachten en ouders participeren actief in het traject.
“De Schoolschrijver mag kunst zijn want dat hebben wij juist niet.” - schooldirecteur
De Schoolschrijver jaarverslag 2014-2015 •
7
Aanpak Onze kernactiviteit is het intensieve traject van een half schooljaar, dat zich richt op basisscholen met kinderen die van huis uit vaak niet in aanraking komen met boeken en lezen. De aanpak van De Schoolschrijver is intensief en bewezen effectief. Omdat onze aanpak aantoonbaar werkt, is het de investering meer dan waard. Het verdient zich terug in een betere geletterdheid van kinderen. “Ik ben door De Schoolschrijver mijn stelopdrachten anders gaan geven. Veel meer vanuit wat het kind wil vertellen, vanuit de fantasie van het kind, en minder of iets goed of fout is. Dat komt daarna wel.� - leerkracht
Schoolschrijver Ruben Prins geeft workshop aan schoolteam
Oudersalon met Erna Sassen
We werken met drie uitgangspunten:
Programma Het traject bestaat uit bouwstenen die elkaar
1.Totaalaanpak
versterken. Op basis van de bouwstenen ontwikkelen
Expressie, cognitie, reflectie, motivatie en emotie
de Schoolschrijvers hun programma. Ze doen dit in
vormen één gelijkwaardig geheel. Juist deze
samenspraak met de school, zodat een pakket-op-maat
totaalaanpak werpt zijn vruchten af. Lezen en zelf
ontstaat. Het programma sluit aan op de kerndoelen
schrijven, taalspel en denkkracht, luisteren en reflectie
van Taal.
wisselen elkaar in de Schoolschrijver-lessen af én versterken elkaar. De schoolvakken taal, lezen, schrijven
a. Voorbereiding door de school: de klassen
en spreekvaardigheid voegen we samen - omdat ze bij
bereiden zich twee weken lang voor op de komst
elkaar horen.
van de Schoolschrijver, met een draaiboek, posters en flyers. De Schoolschrijver wordt feestelijk
2.Partnership tussen Schoolschrijver en leerkracht Essentieel onderdeel is het partnership tussen
ontvangen door de hele school. b. Lezen & schrijven met de Schoolschrijver:
Schoolschrijver en leerkracht. Daarnaast worden ouders actief bij het traject betrokken. Zoals je een heel dorp
klassikaal programma vanuit totaalaanpak. c. Talentenklas: cursus Creatief Schrijven van
nodig hebt om een kind op te voeden, zo heb je ook de
de Schoolschrijver, selectie van maximaal vijf
omgeving van het kind nodig om duurzaam resultaten
kinderen per klas (na afronding van het klassikale
te boeken.
programma Lezen & schrijven, drie maal). d. Oudersalon: bijeenkomst met Schoolschrijver en
3. Lange termijn en borging Het traject duurt een half schooljaar, zodat het
ouders, tijdens een ouderavond. e. In de Koffiekamer: workshop met Schoolschrijver
echt ingebed raakt in de school. Met doorlopende opdrachten in de klas zorgen we dat een school zich de unieke aanpak toe-eigent en erop kan voortbouwen.
en schoolteam, tijdens een studiedag. f.
Vrije uren: de Schoolschrijvers zijn inzetbaar bij speciale gelegenheden en komen daarnaast eenmalig in alle klassen.
g. Tip! van de week: de Schoolschrijvers schrijven tips voor ouders en leerkrachten over boeken, lezen, en schrijven. We verspreiden deze tips via onze website, Facebook, Twitter, in schoolkranten en op Literatuurplein.nl. h. Feestelijk slotprogramma: in of buiten de school, met leerlingen, ouders en leerkrachten.
De Schoolschrijver jaarverslag 2014-2015 •
9
Training Schoolschrijvers
Schoolschrijvers zochten elkaar ook op om ervaringen uit te wisselen, zoals hier in Fryslân
“Schoolschrijver zijn is heerlijk. Omdat je kinderen vaker en langer ziet dan tijdens een bliksembezoekje, kun je ze leren kennen. Daardoor kun je ze echt wat meegeven. Voor mij is dat: de liefde voor verhalen.” - Lydia Rood
10
• jaarverslag 2014-2015 De Schoolschrijver
Hoe word je Schoolschrijver? De Schoolschrijvers werken in het hart van het onderwijs. Om zorg te dragen voor kwaliteit, stellen we voorwaarden aan deelname en trainen we de auteurs. Auteurs krijgen training
De tweede training was verdiepend en bedoeld voor
De auteurs krijgen een training om zich voor te
alle Schoolschrijvers. Ze volgden drie workshops aan de
bereiden. Door de uitbreiding van vijftien naar dertig
hand van deze stellingen:
scholen hadden we dit jaar voor het eerst te maken met
1. Werken in groepjes of klassikaal: tips en trucs?
een grote groep nieuwe Schoolschrijvers.
2. Hoe betrek ik ouders en leerkrachten maximaal (partnership)?
We introduceerden een aparte training voor nieuwe Schoolschrijvers, met de volgende onderdelen:
3. Hoe ga ik om met drukke kinderen, de ‘stuiterballen’, in de klas?
•
Doel en aanpak van het traject.
Per stelling werden concrete tips geformuleerd.
•
Als kunstenaar werken in het hart van het
De trainingen werden geleid door Lodewijk Ouwens,
onderwijs: wat betekent dit?
expert op het snijvlak van kunst en onderwijs.
•
Hoe bouw ik een lessenserie op?
•
Didactische vaardigheden.
Kennis delen: buddy’s en de Huiskamer
•
Ervaren Schoolschrijvers delen hun ervaring en
We introduceerden dit jaar het buddysysteem:
kennis.
ervaren Schoolschrijvers koppelden we aan nieuwe
Een schooldirecteur vertelt ‘Waarom ik kies voor
Schoolschrijvers. Op deze wijze vond een optimale
De Schoolschrijver’.
vorm van kennisdeling plaats.
•
Daarnaast hebben we een digitale werkomgeving voor de Schoolschrijvers: de Huiskamer. Op dit forum wisselen schrijvers ervaringen uit en stellen zij elkaar vragen. Best Practices en nuttige achtergrondartikelen worden gedeeld.
De Schoolschrijver jaarverslag 2014-2015 •
11
In 2014 vond de 5de editie van De Schoolschrijver plaats. Dit jaar startten we de landelijke uitrol. Fryslân en Groningen waren de eerste provincies buiten Amsterdam waar we aan de slag zijn gegaan.
Landelijke groei en uitrol naar scholen in heel Nederland Fryslân en Groningen
staat en de behoeften van
De Schoolschrijvers wonen in de provincie
de scholen kent. Ook kent de
van hun Schoolschrijverschool. Geweldige
organisatie andere regionale
kinderboekenschrijvers gingen in Noord-Nederland
stakeholders en onderhoudt
aan de slag als Schoolschrijver, zoals Dolf Verroen,
hiermee contact, zodat
Arend van Dam en Janny van der Molen. Alleen Martine
draagvlak wordt gecreëerd en
Letterie woont buiten de provincie Groningen. Ze
verstevigd.
woont in Gelderland maar veel van haar jeugdboeken spelen in Groningen, een prachtig extraatje voor de
In Fryslân aandacht voor
leerlingen.
meertaligheid In Fryslân hadden de
Lokale partners
Schoolschrijvers aandacht voor
In beide provincies vonden we sterke partners in
tweetalig onderwijs. Fries is
de provinciale bibliotheekorganisaties Biblionet
immers een tweede landstaal
Groningen en Bibliotheekservice Fryslân. We legden
en wordt op de scholen
de intentie vast van een meerjarig partnership, zodat
onderwezen. Meertaligheid
we met elkaar het bereik gefaseerd kunnen uitbouwen
is een rijkdom: dat was
en de impact van ons aanbod kunnen vergroten.
hierbij ons uitgangspunt.
Tijdens een overdracht-dag hebben we met de beide
Het promotiemateriaal voor
organisaties de inhoudelijke, organisatorische en
scholen en ouders hebben
publicitaire aspecten besproken. Tijdens een tweede
we tweetalig uitgevoerd en
bijeenkomst bespraken we de praktische uitvoering van
tijdens het Onderwijs Congres
het traject. Hieraan namen ook de Friese en Groningse
Meertaligheid (22 april,
Schoolschrijvers deel.
Drachten) was Hanneke de Jong aanwezig met een stand
Overdracht
over De Schoolschrijver.
De drie handboeken die al waren geschreven voor Amsterdam - voor deelnemende scholen,
Samenwerking met de
trajectbegeleiders en Schoolschrijvers - hebben
Bibliotheek op school
we aangepast voor onze partnerorganisaties in de
Een toegevoegde waarde was
twee nieuwe provincies. Uitgangspunt is dat een
dat deelnemende scholen
partnerorganisatie in staat is het traject zelfstandig uit
in Fryslân en Groningen
te voeren, binnen de kwaliteitscriteria die wij stellen.
meedoen aan de Bibliotheek
Het voordeel van werken met een partnerorganisatie
op school. De Bibliotheek
op locatie is dat deze organisatie dichtbij de scholen
op school (dBos) is een
12
• jaarverslag 2014-2015 De Schoolschrijver
Arend van Dam: “Ik vroeg kinderen of ze thuis, of bij opa’s en oma’s, naar verhalen van vroeger wilden vragen. En om dan attributen - een foto, knipsels, objecten - mee naar school te nemen. Eén kind kwam met een walvistand. Zijn opa had nog als walvisvaarder gevaren op de Willem Barentsz. Deze opdracht geven was mijn manier om ouders en andere familie te betrekken bij het traject. Vervolgens liet ik de kinderen een verhaal schrijven met hun vader, moeder of opa als hoofdpersoon.”
landelijk programma dat is ontwikkeld door de
Komend schooljaar groeit De Schoolschrijver
bibliotheeksector en Stichting Lezen om scholen
zowel in Groningen als Fryslân naar 10 scholen.
sterker te maken in leesonderwijs.
Daarnaast starten we in Noord-Brabant op 5 scholen.
Bij dBos hoort een leesconsulent, die in dienst is van de bibliotheek en die werkt op een Bibliotheek op
Verhalen uit de praktijk
school. Deze leesconsulenten waren de aangewezen
•
Martine Letterie heeft, in aanwezigheid
trajectbegeleiders van De Schoolschrijver en
van de burgemeester van Hoogezand,
vormden de schakel tussen schrijver en school.
‘De Letterie’ geopend: de nieuwe bibliotheek op
De samenwerking betekende een versterking van effecten: dBos is sterk in consulteren en biedt een
de Majellaschool. •
Gonneke Huizing nam de leerlingen mee naar de
basis voor een goede leesomgeving en
Legoschool (LEGO Education Innovation Studio)
De Schoolschrijver is sterk door de langdurige inzet
in Noordhorn, waar ze een verhaal bouwden. Ze
van auteurs en omdat zij de bezieling van lezen
maakten er foto’s van, schreven er tekst bij en
en schrijven overbrengt. De organisaties hebben
creëerden zo een eigen fotostrip.
de samenwerking als positief geëvalueerd en continueren het partnership.
•
Hanneke de Jong liet de kinderen een handleiding maken voor hun eigen schoolbieb. Eén groepje stelde regels op, een ander groepje schreef korte
Mooi rapportcijfer
besprekingen van hun mooiste fictie- en non fictie-
De beoordeling die De Schoolschrijver van de scholen
boek, en weer een ander groepje ging aan de slag
kreeg, laat zien dat het traject en de samenwerking
met uitleg van de pictogrammen en het maken
succesvol waren. Het landelijke gemiddelde cijfer
van een maatwerk plattegrond. Na afloop van
was een mooie 8,2. In Fryslân was dit een 8,5 en in
de les keken ze met andere ogen naar hun eigen
Groningen een 8,6.
bibliotheek.
De Schoolschrijver was actief in Oostwold, Hoogezand, Nuis, Noordhorn en Kolham (Groningen) en in Jubbega, Kollumerzwaag, Twijzelerheide, Surhuizum en Dokkum (Fryslân).
De Schoolschrijver jaarverslag 2014-2015 •
13
Amsterdam de bakermat van De Schoolschrijver Na vijf jaar is De Schoolschrijver een begrip in onze
Samen met de OBA
hoofdstad. De Schoolschrijver groeide in Amsterdam
In Amsterdam werkte De Schoolschrijver samen met
van 15 naar 20 scholen:
de Openbare Bibliotheek Amsterdam. De bibliotheek
•
9 scholen deden voor de eerste keer mee;
leverde voor iedere school Boekenkisten. In de
•
11 scholen deden eerder mee en kozen er dit jaar met
Boekenkisten zitten titels die iedere Schoolschrijver
het schoolteam voor om De Schoolschrijver opnieuw
op maat kiest voor de school waar hij aan de slag gaat.
een plaats te geven in het taalcurriculum;
De OBA verzamelde de boeken en zorgde voor tijdige
voor het eerst namen er scholen in stadsdeel Zuidoost
levering aan de scholen. Een flinke klus omdat iedere
deel. Basisscholen uit Nieuw-West, Noord en Oost
schrijver weer eigen wensen voor boeken heeft. De
deden opnieuw mee.
Boekenkisten blijven gedurende het gehele traject in de
•
klassen. “Eindelijk kan ik de methodiek Verhalen Schrijven over de schutting gooien. Ik doe het voortaan zoals De
Boekenspeurtocht voor leerlingen
Schoolschrijver het me heeft geleerd. Want dat werkt!”
Alle Schoolschrijvers organiseerden een
- leerkracht
boekenspeurtocht voor de leerlingen. Als dit mogelijk was in de buurtbibliotheek en anders op de schoolbibliotheek. De Schoolschrijvers stimuleerden de kinderen om (gratis) lid te worden van de bibliotheek.
Stadsdeel Westpoort Stadsdeel Noord
Stadsdeel West
Stadsdeel Centrum Stadsdeel Nieuw-West Stadsdeel Oost
Stadsdeel Zuid
Stadsdeel Zuidoost
14
• jaarverslag 2014-2015 De Schoolschrijver
‘Held van de dag’
Verhalen uit de praktijk •
Janneke Schotveld liet de kinderen boeken beoordelen met een mini-recensie die ze voor in het boek stopten. Medeleerlingen maakten veelvuldig gebruik van deze leestips (en afraders) van hun klasgenoten.
•
Iedere week kon een kind uit de klassen van Lydia Rood zich aanmelden om een boek uit de Boekenkist te lezen. De week erna was deze leerling Held van de dag. Het kind maakte dan een masker van een personage uit dat boek en werd als dat personage door Lydia Rood geïnterviewd. Eén leerling koos het personage van een dode muis. Dat werd een interessant interview voor Lydia ...
•
Anneke Scholtens hing iedere week op haar vaste Schoolschrijverplek een gedicht met een ontbrekend woord op. De leerling die het ontbrekende woord raadde, kreeg een prijs. Een eenvoudige en goed werkende aandachtstrekker die schoolbreed aandacht opleverde.
“Zeker waren ouders van onze school betrokken bij De Schoolschrijver. Ze moesten wel: leerlingen trokken hun ouders mee naar de bibliotheek.” - leerkracht
Anke Kranendonk: “Iedere week begin ik in de klas met een rondje ‘mooie woorden’. ‘Vernuft,’ zegt een jongen uit groep 5. Wat het betekent weet hij niet, maar het klinkt zo mooi. ‘Familie, verwonderen, moeder’ en nog veel en veel meer. Zo proefden we met elkaar de woorden, gisten we naar de betekenis, legde ik, indien nodig, uit, enzovoort. Ik schreef de woorden op gekleurde kaartjes, haakte er koordjes aan en hing ze aan een lang koord. Dat koord hing ik op in de gang. Wat bleek, er zat een klas met moeders die Nederlands leerden. Had ik twee vliegen in één klap. Sommigen konden haken, die leerden de andere dames haken. Ondertussen kregen ze de kaartjes met de mooie woorden van hun kinderen in hun handen, spraken erover. Kwamen zelf ook met mooie woorden.”
De Schoolschrijver jaarverslag 2014-2015 •
15
Feestelijke start en slot 5de editie De Schoolschrijver startte landelijk in de week van 26
De scholen krijgen ideeën aangereikt om van start en
januari en eindigde in de week van 25 mei. We kozen
slot een knalfeest te maken en ze ontvangen een sjerp
in alle regio’s één school uit waar pers en relaties
voor de inhuldiging van hun Schoolschrijver. Bij de start
uitgenodigd werden. Met een geregisseerd landelijk
waren de scholen enorm creatief in het bedenken van
start- en slotoffensief wisten we volop publiciteit te
een feestelijk moment, zoals een erehaag met lied voor
genereren.
de Schoolschrijver, een rode loper van stoepkrijt, een boekenquiz, de Schoolschrijver als mummie vermomd
De start: de hele school betrokken
(want dat was het schoolthema) of als personage uit
De start werd traditiegetrouw schoolbreed
een eigen boek (Lydia Rood als Marietje Appelgat). Veel
aangepakt, met leerlingen, leerkrachten én ouders.
scholen nodigden een wethouder of burgemeester uit.
Doel was dat vanaf het allereerste moment de hele school betrokken was. Ook het afscheid, na een
•
Op 26 januari was de start in Groningen op ’t
half schooljaar, was schoolbreed. Want een half
Sterrenpad in Nuis met Schoolschrijver Corien
schooljaar samen optrekken en van elkaar leren …
Oranje, opgeluisterd door wethouder Hans de
Die Schoolschrijver kun je dan niet stilletjes laten gaan. In Amsterdam was het slotprogramma in de
Graaf en kinderboekenschrijver Harm de Jonge. •
Stadsschouwburg.
In Fryslân werd het startschot gegeven op de Feart in Jubbega met Schoolschrijver Janny van der Molen. Gedeputeerde Jannewietske de Vries huldigde de eerste Friese Schoolschrijver in.
•
De Amsterdamse start was op een Schoolschrijverschool van het eerste uur: de Timotheusschool. Hier presenteerde onze ambassadeur Abdelkader Benali de feestelijke schoolbrede ontvangst met Selma Noort als Schoolschrijver.
Inhuldiging Selma Noort als Schoolschrijver
16
• jaarverslag 2014-2015 De Schoolschrijver
Schoolbreed afscheid van Arend van Dam
Slotevent Stadsschouwburg Amsterdam
Het slot: een feestelijke afsluiting
Ambassadeur Abdelkader Benali verzorgde de
Het slot vond in Amsterdam plaats op 26 mei in de
dynamische presentatie. Leerlingen werden het
Stadsschouwburg. Het slotevent werd bezocht door
podium opgeroepen om samen met de Schoolschrijvers
meer dan 750 kinderen, meer dan 100 ouders en vele
hun talenten te tonen, en natuurlijk werd het
leerkrachten. Het was ook een mooie dag om onze
Schoolschrijverlied gezongen. De verrassingsact
relaties te ontvangen, zodat zij de resultaten konden
‘De Zandtekenaar’ liet zien dat je niet alleen met
zien van een half schooljaar een Schoolschrijver in
woorden een verhaal kunt maken, maar ook met zand.
de klas. Zowel in de ochtend als in de middag kwamen er scholen. Voorafgaand aan het plenaire programma
Slot in Groningen en Fryslân
kreeg iedere school een eigen voorprogramma. Op zes
In Groningen en Fryslân werd het afscheid door de
speciale plekken verspreid over het gehele gebouw
scholen individueel georganiseerd, omdat de scholen
waren minipodia neergezet waar de kinderen samen
te verspreid liggen om samen te komen in een theater.
met hún Schoolschrijver konden laten zien wat ze in
De feestjes waren er niet minder om. Zo had de Groen
het afgelopen half schooljaar hadden geleerd.
van Prinstererschool in Dokkum alle leerlingen en
Het voorprogramma was tevens bedoeld om in intieme
ouders verzameld, waren er zelfgebakken koekjes
setting afscheid van elkaar te nemen met gedichten,
en broodjes worst, werd er door álle groepen uit
liedjes, knuffels en veel gelach.
eigen werk voorgedragen, gezongen, een scène uit een boek van Arend nagespeeld, en kreeg Arend een afscheidsboek met verhalen van zijn leerlingen.
De Schoolschrijver jaarverslag 2014-2015 •
17
Samen met anderen sta je sterk De Schoolschrijver heeft samenwerking, partnership en kennis delen hoog in het vaandel staan: we ervaren elke dag dat je samen sterk staat. Daarom onderhouden we contact met
Samen sterk tijdens de Kinderboekenweek 2014
belangrijke landelijke partijen zoals:
Rondom de Kinderboekenweek hebben we, in
•
Stichting Lezen
samenwerking met ABN AMRO Foundation en
•
Stichting Schrijvers School Samenleving (SSS)
Kidsweek, een digibord-aanbod ontwikkeld voor de
•
Collectieve Propaganda van het Nederlandse
bovenbouw (groep 6, 7 en 8). Het aanbod maakten
boek (CPNB), organisator van onder andere de
we op basis van onze expertise. Dit kon door alle
Kinderboekenweek en de Nationale Voorleesdagen
scholen gratis worden gebruikt. Drie filmpjes met
•
Openbare Bibliotheken
Schoolschrijver Janneke Schotveld vormden een serie
•
Stichting Lezen & Schrijven
creatieve opdrachten op het gebied van verhalen schrijven. In ieder filmpje onthulde Janneke een
We bouwen daarnaast aan duurzame
Schrijfgeheim. Bij de filmpjes konden leerkrachten
partnerships met lokale of regionale
een lesbrief downloaden met extra opdrachten voor
partners zoals Biblionet Groningen en
in de klas. Als sluitstuk vormde een vierde filmpje de
Bibliotheekservice Fryslân.
Schrijfwedstrijd: kinderen schreven een verhaal af waarvan Janneke het begin had gemaakt. We ontvingen
Samen sterk in ouderparticipatie
duizend verhalen.
We hebben een alliantie met VoorleesExpress en Actief Ouderschap. Gezamenlijk hebben we een
“Ik wil graag de Schrijfwedstrijd
brochure gemaakt: Ouders inspireren bij voorlezen
bedanken. Als zij er niet waren geweest,
en taalontwikkeling. Deze brochure richt zich op
had ik nooit zoveel plezier gehad met het
ouderparticipatie en (voor)lezen en bevat praktische
schrijven van dit verhaal.” - deelnemer
tips voor leerkrachten en pedagogische medewerkers.
Schrijfwedstrijd
Stichting Lezen verwijst naar onze brochure in hun uitgave Ouders betrekken bij (voor) lezen en wij verwijzen
We zetten deze samenwerking voort en volgend
naar de uitgave van Stichting Lezen.
jaar sluit educatieve uitgeverij Zwijsen zich aan als partner. We maken dan filmpjes voor bovenbouw én middenbouw (groep 3, 4 en 5).
18
• jaarverslag 2014-2015 De Schoolschrijver
Bereik De Schoolschrijver is er voor de hele school: alle kinderen, ouders en leerkrachten worden bereikt. Onderzoek toont aan dat het leesklimaat schoolbreed verbetert. Op dertig scholen bereikten* we 16.708 personen:
* de kinderen primair (drie klassen) namen intensief aan het traject
leerlingen, ouders en leerkrachten.
deel. Zij kregen iedere week een Schoolschrijver in de klas gedurende een half schooljaar. De kinderen secundair kregen een korter aanbod.
•
Bereik kinderen primair: 2.228
•
Bereik kinderen secundair: 5.751
Dit betekent in de 5de editie een toename in bereik van
•
Bereik ouders (één ouder per kind): 7.979
bijna vijfenzeventig procent. In de 4de editie bereikten
•
Bereik leerkrachten (25 professionals
we 9.591 mensen. Onze grootste school dit jaar was de
per school): 750
Timotheusschool in Amsterdam, met 500 leerlingen. De kleinste school was de Oetkomst in Groningen met 55 leerlingen. We bereikten ook leerlingen, ouders en leerkrachten op de volgende manieren: •
De Schrijfwedstrijd georganiseerd met ABN AMRO Foundation en Kidsweek leverde bijna 1000 verhalen op van leerlingen van scholen uit heel Nederland.
•
De brochure Ouders inspireren bij voorlezen en taalontwikkeling in samenwerking met VoorleesExpress en Actief Ouderschap werd gedrukt in een oplage van 1000 exemplaren en op basisscholen verspreid onder leerkrachten.
•
De Tip! van de week, voor ouders en leerkrachten, werd wekelijks gepubliceerd op onze website, Twitter, Facebook en websites van deelnemende scholen. Literatuurplein.nl nam gedurende het traject wekelijks de Tip! over met extra informatie over de Schoolschrijver die de Tip! had geschreven. De Tip! werd 1027 keer bekeken.
Cijfers bereik schooljaar 2014 – 2015 (bij 30 scholen)
De Schoolschrijver jaarverslag 2014-2015 •
19
Financiering De activiteiten van De Schoolschrijver worden door een groeiende groep financiers ondersteund, zowel op nationaal, provinciaal als lokaal niveau, zowel van publieke als private bronnen. Financieringsmix We werken met een doordachte financieringsmix, zodat we risico’s spreiden en een breed draagvlak creëren. Hiermee zorgen we voor continuïteit van de organisatie. Ook in schooljaar 2014-2015 heeft De Schoolschrijver een aantal financiers kunnen werven die met meerjarige en vaak substantiële financiering onze doelstelling onderschrijven en de activiteiten van Schoolschrijvers op basisscholen mogelijk maken. Meerjarige financiers zijn het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW), Fonds 21, VSBfonds, Provincie Fryslân, Biblionet Groningen, gemeente Amsterdam, Bibliotheekservice Fryslân, Cultuureducatie met Kwaliteit Groningen, Stichting Kinderpostzegels Nederland, Prins Bernhard Cultuurfonds, stichting De Versterking en IMC Charitable Foundation. Financieringsstrategie De Schoolschrijver blijft streven naar meerjarige
Publieke financiering Omdat De Schoolschrijver aansluit bij beleidsdoelstellingen van diverse overheden op het gebied van cultuur en onderwijs, ligt hier een reële mogelijkheid voor publieke financiering. Ter verduurzaming opereren wij dwars door domeinen heen en acteren we op verschillende beleidsvelden (onderwijs, letteren en maatschappij). Innovatiesubsidie Van het Ministerie van OCW hebben we een innovatiesubsidie voor de 5de editie toegekend gekregen. Intenties voor de twee daaropvolgende edities zijn uitgesproken. Bijdragen van scholen De inkomsten uit bijdragen van de scholen zullen groeien, omdat het aantal deelnemende scholen toeneemt. Bedrijven en Maatschappelijk Betrokken Ondernemen Verder zijn wij gestart met het benaderen van bedrijven op basis van hun beleid op het gebied van maatschappelijk betrokken ondernemen (MBO). Omdat De Schoolschrijver lokaal en regionaal zal doorgroeien, onderzoeken wij ook de mogelijkheid van sponsoring door het lokale en regionale bedrijfsleven.
financiering en opname in het (Amsterdamse) Kunstenplan 2017-2020. De Schoolschrijver wil verder een andere financieringsmix hanteren dan nu het geval is. Ten opzichte van de vierde editie (2013-2014) neemt het percentage inkomsten uit private fondsen
5%
af. Een aantal grote private fondsen ondersteunt De Schoolschrijver vanaf 2012 meerjarig. Met name om
3%
8%
het concept uit te werken en overdraagbaar te maken, de organisatie te verstevigen en het landelijk model te
34% 11%
ontwikkelen.
39%
20
• jaarverslag 2014-2015 De Schoolschrijver
innovat stimuleert met een n van en creatief schrijve leesplezier, taal . eren kind *bronnen: descho
-en-feiten olschrijver.nl/cijfers
Scholen ondervinden dat ons traject daadwerkelijk tot positieve resulta ten leidt. Een leerkracht: ‘Wij zijn ontzett end blij met het effect van De Schoolschrijver. Wij zien de resulta ten: kinderen lezen meer, ze vrágen om boeken, en ze gaan uit zichzelf verhale n schrijven.’ De Schoolschrijver maakt kindere n taalsterk en klaar voor de toekom st. Vindt u dit net zo belangrijk als wij?
Ja, ik gun
VOOR IEDER KIND EEN TAALSTERK..E. TOEKOMST
een kind e Voor € 35 schenkt u een kind een Schoolschrijve en r. Als u vandaa Sch oo g uw bijdrage overmaakt, draagt u bij aan een duurzaam resultaat: lschrijver! Keuzemog el de geletterdheid van ijk he id om kinderen. We hopen te do op uw steun. eenm D O N AT E ne re n alige bijd UR SK A A rage, nam elijk: € 35 eenmalige RT Met vriendelijke groet, Betaling bijdrage, namelijk: maand €… elijkse bijd Ik maak zelf rage: € 5, maand he t aa ngegeven elijkse bijd over naar bedrag rage, nam rekeningn elijk: € … ummer NL94 RABO Wij bouw 0156 885 en graag 38 7 op een relat naam van Vul dan on ie met u op stichting derstaande De School . U ook m o.v.v. dona Annemiek Neefjes gegevens et ons? schrijver teur. in en stuu r de kaart directeur De Schoolschrijver op. Naam :
Adres: Postcode Woonplaa E- mailadr Pl aats &
:
ts :
Wervingsactie donateurs
- moeder
n een Scho
datum:
Ja, ik gun een kind een Schoolsch rijve r! JA , ik on tvan Keuzemogelijkheid om te donere n eenmalige bijdrage, namelijk: € 35 eenmalige bijdrage, namelijk: €… maandelijkse bijdrage: € 5, maandelijkse bijdrage, nameli jk: € …
‘Ik wil je be danken, om dat je mijn zoon aan he t lezen hebt gekregen!’ tege
es :
U kunt uw
Wij bouwen graag een relatie met u op. U ook met ons? Vul dan onderstaande gegevens in en stuur de kaart op.
olschrijver
DON ATE
UR SK A ART g graag de nieuwsbrie f op bove adresgeg nstaand eevens ook Betalin via e- mail mailadres g doorgeve n: donere Ik maak zelf het aangegeven bedrag n@descho olschrijver over naar rekeningnummer .nl NL94 RABO 0156 885 387 op naam van stichting De School schrijver o.v.v. donateur.
Naam: Adres:
Strategisch inhoudelijke allianties
Postcode:
Donateurs
‘Ik wil je bedanken, omdat je mijn
Met nieuw aanbod willen we meer eigen inkomsten Woonp laats:
zoon aan het lezen hebt gekrege De Schoolschrijver ontwikkelt beleid over n!’ het aangaan
genereren. Daarnaast richten wij ons opE-maila strategisch dres:
van - vaste - geefrelaties met particulieren. Iedere
Plaats inhoudelijke allianties, donateurs en het mecenaat. & datum:
bijdrage en iedere betrokkenheid helpt immers bij
- moeder tegen een Schoolschrijver
het succesvol uitbouwen van de activiteiten van
Academie
JA, ik ontvang graag de nieuws brief op bovenstaand e-mailadres U kunt uw adresgegevens ook via e-mail doorgeven: doneren@des choolschrijver.nl
De Schoolschrijver. Zodoende kunnen steeds meer
Wij zijn hard bezig om met aanvullend aanbod
kinderen met een Schoolschrijver voor de klas hun
meer eigen inkomsten te realiseren. Zo is recent De
taalachterstand inhalen.
Schoolschrijver Academie opgericht, met aanbod
Tijdens de slotmanifestatie in de Stadsschouwburg
gericht op professionals in het basisonderwijs.
Amsterdam werd onze nieuwe donateursfolder gepresenteerd. We zijn verheugd dat wij inmiddels een
Eigen inkomsten genereerde De Schoolschrijver
aantal donateurs aan ons hebben weten te binden.
dit schooljaar verder door in opdracht van en in samenwerking met ABN AMRO Foundation de digibord-lessen en een schrijfwedstrijd te ontwikkelen. “Geletterdheid, met aandacht voor lezen en schrijven, is een belangrijk thema dat door Fonds 21 wordt omarmd. Met het steunen van De Schoolschrijver Dekking 5de editie, schooljaar 2014-2015 Publieke financiering Private fondsen
proberen we te voorkomen dat er een taalachterstand of achterstand in lezen en schrijven ontstaat. Inmiddels hebben we het effect daarvan kunnen zien in de praktijk. De uitbreiding van het initiatief naar meerdere regio’s is dan ook een
Bedrijfsleven, giften en sponsoring
logische stap en past goed bij ons als
Bijdrage scholen
- Marie Hélène Cornips,
landelijk fonds.” algemeen directeur Fonds 21
Bijdrage partners Donaties, eigen bijdrage en eigen inkomsten
De Schoolschrijver jaarverslag 2014-2015 •
21
Onderzoek naar de effecten De Schoolschrijver vindt effecten-onderzoek belangrijk. Er is in ons vijfjarig bestaan drie maal onderzoek verricht. Dit jaar door Centrum Brein & Leren van de Vrije Universiteit Amsterdam, met steun van de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), onderdeel Hersenen en Cognitie. Het onderzoek in 2014 betrof ervaringen
Enkele resultaten:
van leerkrachten, ouders en leerlingen met
•
Leerlingen zoeken actiever naar boeken en
De Schoolschrijver en werd geleid door
bezoeken vaker zelfstandig de bibliotheek
Universiteitshoogleraar prof. dr. Jelle Jolles en
(Cubiss).
dr. Suzanne Mol.
•
De leesbeleving is toegenomen: leerlingen laten zich meer meevoeren door een boek en
Het onderzoek toonde positieve effecten aan, waaronder: •
leven zich meer in een verhaal in* (Cubiss). •
91% van de leerkrachten constateert dat leerlingen vooruit zijn gegaan in stellen en
in de klas neemt toe met bijna 40% (Cubiss). •
schrijfplezier. Ook zagen zij een duidelijke toename in creativiteit, nieuwsgierigheid en •
De tijd die leerkrachten besteden aan vrij lezen De Schoolschrijver heeft een positieve invloed op het leesklimaat op school (Cubiss).
•
De Schoolschrijver past uitstekend binnen
fantasie.
de doorgaande leeslijn van een basisschool
75% van de leerkrachten constateert dat de
(lectoraat IPabo).
kinderen meer leesplezier en schrijfmotivatie ontwikkelden door De Schoolschrijver. •
* leesbeleving draagt bij aan woordenschat-ontwikkeling
54% van de leerkrachten constateert dat kinderen vooruit zijn gegaan in taalvaardigheid.
92,2% van de kinderen beveelt De Schoolschrijver aan andere kinderen aan. Onderzoeken in 2010 en 2012 In 2010 deed het lectoraat Ipabo Amsterdam observationeel onderzoek. In 2012 deed Cubiss kwantitatief onderzoek in opdracht van Stichting Lezen.
De Schoolschrijvers schrijven wekelijks een Tip! voor ouders en leerkrachten over boeken, lezen, en schrijven.
22
• jaarverslag 2014-2015 De Schoolschrijver
Tip! Bibi Dumon Tak Woorden liggen op straat, vliegen om je heen, je hoeft ze alleen nog maar te vangen en in de juiste volgorde te zetten. Ga met de kinderen naar de schoolbibliotheek en laat ze de titels van de boeken lezen. Sommige titels passen mooi achter elkaar en vormen soms zelfs een gedicht of een mooie lange zin. Let er op dat ze niet lukraak alle boeken uit de kast trekken. Maar laat ze de titels op een papier schrijven en pas daarna mogen ze de bijbehorende boeken pakken en op elkaar stapelen, of achter elkaar leggen. Nog nooit heb ik kinderen zo hard naar een boekenkast zien rennen.
Jaarlijkse eindevaluatie met scholen en
Conclusie
Schoolschrijvers
De onderzoeken en onze evaluaties laten hetzelfde
We houden jaarlijks een eindevaluatie met scholen
zien: De Schoolschrijver heeft een positief effect op
en Schoolschrijvers. Dit jaar maakten we voor het
de taal- lees- en schrijfontwikkeling van kinderen.
eerst gebruik van Google Formulieren, zodat we de
We zijn hier trots op, omdat we ons richten op een
evaluatie-uitkomsten van de scholen gemakkelijk met
groep kinderen die juist vaak moeite heeft met taal
elkaar konden vergelijken.
en daardoor gedemotiveerd raakt. Het lukt ons om
De eindevaluatie laat goede uitkomsten zien op alle
deze kinderen en scholen te bereiken, er een relatie
bevraagde onderdelen: de inhoud van het traject,
mee op te bouwen en ze opwaarts te krijgen. De
ouderbetrokkenheid en overige onderdelen.
Schoolschrijver heeft met haar creatieve aanpak
•
duidelijk een sleutel in handen.
De respons was zeer hoog: 93,3% van de deelnemende scholen heeft de vragenlijst ingevuld. Dit duidt op een grote mate van betrokkenheid van de scholen.
•
Respondenten zien bij de leerlingen resultaat op het gebied van beter verhalen schrijven, toename leesplezier, toename creativiteit en vergrote taalontwikkeling.
•
Gemiddeld krijgt het traject een 8,2 als rapportcijfer.
De Schoolschrijver jaarverslag 2014-2015 •
23
chrijven en in de
EN
DE VOLKSKRANT DINSDAG 26 MEI 2015
3
Ten eerste
Reportage De Schoolschrijver
Publiciteit
Lezen is een feest, ook in de klas Verhalen zouden een rol moeten spelen in het leven van ieder kind. Dat is lang niet op elke basisschool het geval. Totdat de Schoolschrijver langskomt.
Van onze verslaggever Rik Kuiper
amsterdam ‘Het gaat over een jon-
Onze publiciteitsstrategie is erop gericht bekendheid te geven aan Schoolschrijver als organisatie VANDeSANTEN van landelijke betekenis, met een voorbeeldfunctie voor lettereneducatie in het primair onderwijs in Nederland.
UMERZWAAG Een echte schrij-
De Schoolschrijver in de grijpen media de klas, die kans vijf Deze 5 editie kon zich verheugen in uitgebreide basisscholen beide media-aandacht met van landelijke, regionalehanen lokale pers. hieruit: an. Bij Een DegreepStapstien in Kollu• Een paginagroot artikel in de Volkskrant. • Een item inDolf het NOS Jeugdjournaal. waag brengen Verroen en • Interviews met directeur Annemiek Neefjes en ert Wijnstra de kinderen liefSchoolschrijvers op Radio 1 en Amsterdam FM. or lezenIn oktober bij. 2014 verscheen Ali’s oorlog, het eerste boek de
van een Schoolschrijver en een leerling: Lydia Rood en Mikail Altun. Dit leverde artikelen op in Trouw en
ie spelling. Kidsweek.Ach, die grammatiaarmeeMedia-aandacht moeteninde leraren zich Fryslân en Groningen De start in Fryslân en en Groningenniet bracht een hausse bezighouden de aan regionale media-aandacht met zich mee. De Schoolschrijver werd er onmiddellijk opgepikt als een lschrijvers!’’, stelt de 86-jarige nieuwe organisatie van toegevoegde waarde, met de n, winnaar Zilveren bibliothekenvan als sterkedrie partner. Om lokale en regionale media te bereiken, werkten we nauw samen met de s, aangenaam eigenwijs. Sapubliciteitsafdeling van de provinciale bibliotheken. Alle grote regionale media besteedden aandacht aan met verhalenverteller Wijnstra De Schoolschrijver: de Leeuwarder Courant, het Friesch ij gisterochtend teDagblad gast op Dagblad, Omrop Fryslân en van het Noorden. elijke basisschool De Stapstien kader van het lees- en schrijft De Schoolschrijver. Omringd uffen en meesters dronk Verijn koffie en hapte in een plak Het gaat ons er vooral om dat en zich vrij voelen. Spelling? n er voor het verhaal!’’ choolschrijver is een landelijk 24 t dat vijf jaar geleden in Amm begon. Schrijvers komen • jaarverslag 2014-2015 De Schoolschrijver
gen die geen leuke dingen in zijn leven heeft. En hij moet een werkstuk maken over zijn leven, maar hij had bijna niks. En toen kreeg hij straf van de juf.’ Youssef vertelt zijn verhaal uit zijn hoofd, de kinderen in groep 5 van openbare basisschool De Kaap in Amsterdam-Oost luisteren geduldig. ‘Je hebt het hartstikke goed gedaan’, zegt kinderboekenschrijfster Lydia Rood na afloop. ‘Geef hem nog even een applaus.’ De klas joelt. Dit is een school in Amsterdam-Oost met vooral allochtone kinderen. Rood is hier Schoolschrijver. Een half jaar lang kwam ze elke vrijdag in de groepen 4, 5 en 6 langs om over boeken en verhalen te vertellen en om de kinderen zelf verhalen te laten verzinnen. Vandaag is ze er voor het laatst op bezoek. ‘Wat ik als Schoolschrijver doe, is het leukste dat ik in mijn hele leven gedaan heb’, zegt ze na afloop van de les. ‘Ik geef kinderen de kans zich te uiten. Daardoor bloeien ze op. Soms komen heel stille kinderen met een prachtig verhaal over zichzelf. Of iemand met een grote mond levert opeens een kwetsbaar verhaal in.’ Vijf jaar geleden was Lydia Rood de allereerste Schoolschrijver van Nederland, op een school in AmsterdamNieuw-West. Ze was benaderd door Annemiek Neefjes, die met het plan rondliep schrijvers naar scholen te sturen. Ze was ervan overtuigd dat schrijvers kinderen die van huis uit niet met boeken in aanraking kwamen konden laten houden van verhalen – en dat door de lessen en passant ook de taalvaardigheid en de woordenschat zouden verbeteren. De proef in Nieuw-West bleek een succes. Sindsdien trokken ook andere schrijvers naar scholen. Eerst alleen in Amsterdam, maar sinds kort ook in de provincies Groningen en Friesland, waar scholen in plaatsen als Jubbega en Kolham een schrijver over de vloer krijgen. En de ambities van De Schoolschrijver reiken verder: over twee jaar hoopt de stichting zeventig basisscholen van schrijvers te voorzien. De Schoolschrijvers komen een half jaar op hun school langs, en spreken in die periode ook met leerkrachten en ouders. De schrijvers krijgen van tevoren een training, maar bedenken het programma grotendeels zelf. Zo liet Rood de kinderen van De Kaap boeken lezen, om ze vervolgens te interviewen alsof ze een van de personages waren. Op die manier moesten de kinderen laten zien dat ze zich ingeleefd hadden. ‘Dat geeft soms grappige situaties’, zegt Rood. ‘In één boek kwam een dode muis voor. Toen moest ik dus een dode muis interviewen.’ Ook liet Rood de drie klassen waarmee ze op De Kaap werkte een verhaal bedenken, elke week een stukje. De kinderen mochten suggesties doen, die Rood thuis verwerkte. ‘Sommige suggesties waren natuurlijk niet handig voor het verhaal. Dat vertelde ik hun dan ook. Zo leerde ik hun over de opbouw van verhalen. Want waarom past dit idee er nou niet in?’ Zijn de kinderen enthousiast? Salma (9) uit groep 5 van De Kaap in ieder geval wel. ‘Het leukste was toen we met de
maken, ze voor te lezen en over lite ratuur te praten. Het draait voor a les om leesplezier, vertelt Jannek Straatsma die het project in Frie land realiseert. Nu doen er vijf scho len mee – in Kollumerzwaag, Surhu zum, Twijzelerheide, Jubbega e Dokkum – maar volgend jaar w Straatsma dat aantal (met provincia le steun) met tien scholen uitbre den, en het jaar daarop met nog een tien. ,,Een echte schrijver in de kla wie wil dat nou niet?’’ Dat Onbelemmerd Wijnstra en Verroen samen o leren heeft maken me pad gaan, in deteklas schrijven enalles tweetaligheid: Verroen spreekt gee Fries. ,,Wy dogge it tegearre. It giet ú derom dat wy de bern entûsja meitsje, om harren te ynspirearje en deroan by te dragen dat se ûnbe Het leukste was toen we met de hele klas een verhaal gingen schrijven over dolfijnen
Salma (9), groep 5, openbare basisschool De Kaap, Amsterdam
Groep 5 van de Amsterdamse basisschool De Kaap hoort een spannend verhaal. Boven: Lydia Rood, de eerste Schoolschrijver van Nederland, krijgt een klassikale knufel. Foto’s Guus Dubbelman / de Volkskrant
hele klas een verhaal gingen schrijven over dolfijnen’, zegt ze na afloop van de laatste les van de Schoolschrijver. ‘Iedereen mocht dingen bedenken.’ En Jenito (8) vertelt dat hij de laatste weken verschillende verhalen geschreven heeft. Een daarvan ging over ‘tweelingbroers die gewoon houden van voetbal’. Hij heeft veel geleerd over verhalen. ‘Je moet een titel hebben’, weet hij, ‘en een hoofdrolspeler.’ Lydia Rood denkt ook dat het werkt, zo’n Schoolschrijver op school. Dat kinderen er écht meer van gaan lezen. De helft van de klas krijgt ‘een duwtje in de
rug’ waar het lezen betreft, schat ze. ‘En ik denk dat twee of drie kinderen die nooit een boek lazen door de lessen zijn begonnen met lezen. Van die kinderen verandert het leven. Ik vind dat veel.’ Enthousiast zijn de meeste kinderen inderdaad, zegt hoogleraar neuropsychologie Jelle Jolles. Hij voerde samen met collega’s van het Centrum Brein & Leren van de Vrije Universiteit in Amsterdam onafhankelijk onderzoek uit op een aantal scholen die een Schoolschrijver ontvingen. De resultaten worden vandaag gepresenteerd.
De onderzoekers lieten deelnemende leerkrachten, leerlingen en schrijvers vragenlijsten invullen over de Schoolschrijver. Daaruit bleek dat leerlingen over het algemeen enthousiast zijn. Ze waarderen de creatieve opdrachten en het voorlezen. De leerkrachten hadden het idee dat de non-cognitieve vaardigheden van hun leerlingen vooruit waren gegaan. Ze hadden meer plezier in lezen en schrijven. Fantasie, nieuwsgierigheid en creativiteit waren door de lessen geprikkeld. ‘We hadden natuurlijk geen contro-
legroep van kinderen die geen Schoolschrijver hadden’, zegt Jolles. ‘En we hebben niet kunnen meten of kinderen echt taalvaardiger zijn geworden. Maar we kunnen uit de onderzoeksgegevens wel concluderen dat het traject waardevol is. Er gebeurt iets met zo’n klas.’ Dat blijkt tijdens de laatste les van Lydia Rood bij De Kaap. Nadat ze met de klas nog een laatste verhaal verzonnen heeft, bedankt ze de kinderen omdat ze zo goed hebben meegedaan. ‘Lydia knuffel!’ roept een meisje. De klas stormt naar voren.
28 januari 2015, pag. 28
KIRSTEN VAN SANTEN
KOLLUMERZWAAG Een echte schrij-
ver in de klas, die kans grijpen vijf Friese basisscholen met beide handen aan. Bij De Stapstien in Kollumerzwaag brengen Dolf Verroen en Mindert Wijnstra de kinderen liefde voor lezen bij.
Ach, die spelling. Ach, die grammatica. ,,Daarmee moeten de leraren zich maar bezighouden en niet de Schoolschrijvers!’’, stelt de 86-jarige Verroen, winnaar van drie Zilveren Griffels, aangenaam eigenwijs. Samen met verhalenverteller Wijnstra was hij gisterochtend te gast op christelijke basisschool De Stapstien in het kader van het lees- en schrijfproject De Schoolschrijver. Omringd door juffen en meesters dronk Verroen zijn koffie en hapte in een plak cake. ,,Het gaat ons er vooral om dat kinderen zich vrij voelen. Spelling? Wij zijn er voor het verhaal!’’ De Schoolschrijver is een landelijk project dat vijf jaar geleden in Amsterdam begon. Schrijvers komen gedurende een aantal maanden wekelijks in de klas op bezoek om samen met de kinderen verhalen te
maken, ze voor te lezen en over literatuur te praten. Het draait voor alles om leesplezier, vertelt Janneke Straatsma die het project in Friesland realiseert. Nu doen er vijf scholen mee – in Kollumerzwaag, Surhuizum, Twijzelerheide, Jubbega en Dokkum – maar volgend jaar wil Straatsma dat aantal (met provinciale steun) met tien scholen uitbreiden, en het jaar daarop met nog eens tien. ,,Een echte schrijver in de klas, wie wil dat nou niet?’’ Dat Wijnstra en Verroen samen op pad gaan, heeft alles te maken met tweetaligheid: Verroen spreekt geen Fries. ,,Wy dogge it tegearre. It giet ús derom dat wy de bern entûsjast meitsje, om harren te ynspirearjen en deroan by te dragen dat se ûnbe-
‘Spelling? Wij zijn er voor het verhaal!’
‘Spelling? Wij zijn er
hindere skriuwe kinne’’, legt Wijnstra uit. Onbelemmerd schrijven – dat betekent afscheid nemen van de vertelvorm van ‘en toen, en toen, en toen’. De kinderen moeten dúrven schrijven. En je vrij voelen, dat betekent volgens Verroen dat je even niet aan het kofschip hoeft te denken. Dat komt later wel weer. De schrijvers leggen de kinderen uit dat een verhaal pas écht interessant wordt als de personages die erin vorkomen tegen problemen aan lopen. Dat is soms even wennen, merkt Wijnstra. ,,Bern wolle graach it goeie. Ferhalen moatte in happy end ha, tinke se. Mar dat hoecht hielendal net.’’ Gek genoeg hield Verroen er als kind helemaal niet zo van om voorgelezen te worden. ,,Mijn ouders, veellezers, lazen zelf. Ik ook. We wilden het liefst onze eigen stem in ons hoofd horen.’’ Toch was het altijd bijzonder als zijn vader, een strenge man voor wie de kleine Dolf een beetje bang was, een zelfgeschreven gedichtje voordroeg. ,,Dan deed hij dat helemaal voor mij alléén. Voor mij! Alleen! Die aandacht! Voorlezen bouwt vertrouwen op, met elkaar en voor elkaar.’’
Mindert Wijnstra en Dolf Verroen (voorop) arriveren over de rode loper bij De Stapstien.
FOTO MARCEL VAN KAMMEN
e klas
tealke esouien wil aeins as,
op et en ús ast en e-
Vakpers Ook vakpers toonde interesse. Onder andere Cultuur & School en het maandblad Lezen schreven over het traject. Er verschenen diverse online artikelen en interviews op websites zoals Leesplein.nl
(over De Schoolschrijver Academie), Didactief. hindere skriuwe kinne’’, legt Wijnnl (Geschiedenis schrijven met Arend van Dam) en Nationaleonderwijsgids.nl met een artikel over de stra uit. Onbelemmerd schrijven – effecten van De Schoolschrijver naar aanleiding van het dat betekent afscheid nemen van devan Centrum Brein & Leren. onderzoek vertelvorm van ‘en toen, en toen, en Expert cultuureducatie Dirk Monsma volgde Lydia Rood als Schoolschrijver op Het Spectrum in Amsterdam. toen’. De kinderen moeten dúrven Zijn artikel ‘Het verhaal dat ben jij. Door schrijven leren schrijven. kinderen lezen’ verscheen in juli 2015 in Kunstzone. boek over kunsteducatie in het speciaal onderwijs, volEn je vrij voelen, dat betekentZijn met daarin dit artikel, komt in april 2016 uit bij uitgeverij Lemniscaat. gens Verroen dat je even niet aan het Het Jeugdjournaal in de klas kofschip hoeft te denken. Dat komt bij Schoolschrijver Bibi Dumon Tak later wel weer. De schrijvers leggen de kinderen uit dat een verhaal pas écht interessant wordt als de personages die erin vorkomen tegen problemen aan lopen. Dat is soms even wennen, merkt Wijnstra. ,,Bern wolle graach it goeie. Ferhalen moatte in happy end ha, tinke se. Mar dat hoecht hielendal net.’’ Gek genoeg hield Verroen er als kind helemaal niet zo van om voorgelezen te worden. ,,Mijn ouders, veellezers, lazen zelf. Ik ook. We wilden het liefst onze eigen stem in ons hoofd horen.’’ Toch was het altijd bijzonder als zijn vader, een strenge man voor wie de kleine Dolf een beetje bang was, een zelfgeschreven gedichtje voordroeg. ,,Dan deed hij dat helemaal voor mij alléén. Voor
Een nieuwe huisstijl In 2014 kreeg De Schoolschrijver een nieuwe jas. Ontwerpbureau DPid ontwikkelde een toekomstbestendige visuele identiteit, met een nieuw logo en een nieuwe website. Met de oplevering van de website in december 2014 waren we klaar voor de landelijke uitrol van De Schoolschrijver.
We kozen voor een website met een duidelijke menustructuur, waarin de ontwikkelingen van De Schoolschrijver tot uitdrukking komen: aparte pagina’s voor de locaties waar De Schoolschrijver actief is, nieuws, onderzoeksresultaten en donatiemogelijkheden. De website werd ontwikkeld in het gebruiksvriendelijke WordPress. Aanpassingen kunnen gemakkelijk door onszelf worden doorgevoerd. Op de nieuwe website staat de ‘beleving’ van De Schoolschrijver centraal, door veel gebruik te maken van foto’s uit de klas en van illustratieve uitspraken van leerlingen, leerkrachten en ouders.
26
• jaarverslag 2014-2015 De Schoolschrijver
Ook de enthousiasmerende Facebook- en
Schoolschrijvers delen hun ervaringen
Twitterberichten van Schoolschrijvers, die dit jaar
via sociale media
voor het eerst op onze site te lezen waren, creëerden
Dit jaar gaven we een impuls aan het gebruik van
een gevoel van betrokkenheid bij lezers - alsof ze erbij
sociale media, met de Schoolschrijvers als belangrijke
waren in de klas.
ambassadeurs. Zij deelden hun ervaringen veelvuldig op Facebook en Twitter. Sinds februari 2015 is
Ons netwerk informeren, verbinden en betrekken
De Schoolschrijver actief op Facebook. We kozen voor
Het netwerk van De Schoolschrijver is zeer
een non-profit organisatiepagina waarop berichten van
divers: professionals uit het werkveld, partners,
Schoolschrijvers worden gedeeld en berichten door
maatschappelijke organisaties, schoolorganisaties,
onszelf worden geplaatst. Er is bewust gekozen voor
politiek, financiers, prospects, donateurs, pers en
een organisatiepagina waarop derden geen berichten
algemeen geïnteresseerden. We zetten ons actief
kunnen plaatsen. Hiermee waarborgen we een
in om betrokkenheid te creëren en te behouden.
gecontroleerde berichtgeving naar buiten en bewaken
Dat doen we met onze • digitale nieuwsbrieven •
we de privacygevoeligheid van foto’s van kinderen
uitnodigingen voor start, slot en een individueel
(en ouders).
bezoek aan een klas • digitale en gedrukte brochures • inzet sociale media.
22 Schoolschrijvers, en ambassadeur Abdelkader Benali, hebben een Facebookaccount, met in totaal 22.833 vrienden en volgers.
13 Schoolschrijvers, en ambassadeur Abdelkader Benali, hebben een Twitteraccount, met in totaal 40.060 volgers.
Groeiend aantal websitebezoekers De nieuwe website genereerde een groeiend aantal bezoekers, gerelateerd aan de toename van ons bereik, de naamsbekendheid en de omvang van ons netwerk. Aantal bezoekers in schooljaar 2014 – 2015: 34.335 Ter vergelijking: in 2013 – 2014 was dit 18.000 Unieke bezoekers in schooljaar 2014 – 2015: 20.683 Ter vergelijking: in 2013 – 2014 was dit 9.997
De Schoolschrijver jaarverslag 2014-2015 •
27
Een korte terugblik op 2010 - 2015 Directeur en oprichter Annemiek Neefjes ontwikkelde in 2010 het concept De Schoolschrijver nadat ze constateerde dat langlopend letteren-aanbod in het hart van het onderwijs ontbrak. Zij richtte zich op leerlingen die het meest baat bij dit aanbod zouden hebben: kinderen die van huis uit lang niet altijd in aanraking komen met lezen en boeken. Lydia Rood is Schoolschrijver van het eerste uur. Ook schrijver en televisiemaker Abdelkader Benali is vanaf het begin betrokken, als ambassadeur van de stichting. In 2010 begon De Schoolschrijver op twee scholen in Amsterdam Nieuw-West. In vijf jaar tijd groeide de
“Ik zou nog wel 100.000 lessen van De Schoolschrijver willen!” - leerling
stichting naar dertig scholen en was de landelijke uitrol een feit.
< nog ander beeld>
“Het CDA wil goede initiatieven zoals (…) De Schoolschrijver van harte ondersteunen. De Minister heeft deze initiatieven als good practices in haar brief genoemd.” Michel Rog CDA Algemeen Overleg Laaggeletterdheid, Tweede Kamer, 4 juni 2015
28
• jaarverslag 2014-2015 De Schoolschrijver
Vooruitkijken naar 2016 - 2020 Nu het concept staat als een huis en we ons vijfde jaar vieren, is het tijd om een nieuwe langetermijnvisie te ontwikkelen. Expertise optimaal benutten en breder inzetten Met ons intensieve traject van een half schooljaar hebben we in vijf jaar tijd enorm veel expertise opgebouwd. We worden erkend als een organisatie met een voorbeeldfunctie op het gebied van talige creativiteit in het basisonderwijs. Hoe kunnen we onze expertise optimaal benutten, en kunnen we die
Strategische mogelijkheden verkennen Ook inventariseren we andere strategische mogelijkheden. In welke domeinen kunnen onze Schoolschrijvers van waarde zijn? En hoe dan: live en digitaal? Op school maar ook buiten school? En voorschools? We worden erkend als een organisatie met een voorbeeldfunctie op het gebied van talige creativiteit in het basisonderwijs. Hoe kunnen we onze expertise optimaal benutten?
expertise breder inzetten? We krijgen veel verzoeken van scholen om een Schoolschrijver. Maar niet alle scholen hebben een intensief traject nodig. Losse modules op maat aanbieden In lijn met de doelstellingen uit de business paper (2013) neemt de komende jaren het aantal scholen toe dat meedoet aan het intensieve traject. Maar daarnaast onderzoeken we of we de bouwstenen uit het intensieve traject als losse modules kunnen aanbieden. Door een school flexibel in te kopen op het moment dat er behoefte aan is. We versterken ons aanbod door samen te werken met impactvolle partners, zoals we nu ook al samenwerken om optimaal aanbod te leveren.
Velen van u hebben ons tot nu toe gesteund. We hopen dat u dit blijft doen of gaat doen. Samen krijgen we voor elkaar dat ieder kind een taalsterke toekomst heeft.
De Schoolschrijver jaarverslag 2014-2015 â&#x20AC;˘
29
Organisatie Stichting De Schoolschrijver had in schooljaar 2014-
Bestuur
2015 twee medewerkers in loondienst: de directeur en de zakelijk coördinator (gezamenlijk 1,5 fte.).
Rob van Schaik voorzitter - sinds 2014
Daarnaast bestaat de organisatie uit een flexibele schil
Oud-bankier bij Fortis Bank, MeesPierson en Banque
met een kernteam van parttime zzp’ers. Het kernteam
Nationale de Paris, en thans consultant van Axon
wordt gevormd door een coördinator Amsterdam,
Advies. Hij is bestuurlijk actief in een aantal culturele
een kwaliteitsbewaker tevens coördinator landelijk
instellingen.
en een medewerker marketing & communicatie. Voor fondsenwerving en relatiebeheer werkt De
Mark Fuchs penningmeester - sinds 2014
Schoolschrijver met een parttime professional.
Werkzaam bij Van Lanschot Bankiers en bestuurlijk
Bovengenoemde medewerkers staan in totaal voor 1,4
actief in een aantal culturele instellingen.
fte. Gedurende de voorbereiding en uitvoering van het traject (november-mei) zetten we in Amsterdam lokale
Liesbeth ten Houten secretaris - sinds 2010
trajectbegeleiders in. In de organisatieontwikkeling
Voormalig uitgever van kinderboekenuitgeverij Leopold
investeren we door gefaseerd het aantal
en bestuurslid van Stichting Max Velthuijs.
arbeidsovereenkomsten uit te breiden. Het bestuur onderschrijft de uitgangspunten van goed Stagiaires
bestuur en toezicht, en daarmee de Governance Code
We werken sinds dit schooljaar structureel met
Cultuur.
stagiaires. We hadden stagiaires van de Hogeschool van Amsterdam, Tilburg University en de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht. Ook in het schooljaar 2015-2016 biedt De Schoolschrijver studenten de mogelijkheid tot een stage. Inzet van vrijwilligers Vrijwilligers zijn van onschatbare waarde voor een kleine organisatie als De Schoolschrijver. Meerdere vrijwilligers hebben dit jaar diverse activiteiten verricht. Governance en bestuur De Schoolschrijver heeft een onafhankelijk en onbezoldigd bestuur. Nieuwe leden worden benoemd door het bestuur, gehoord hebbende de directeur van De Schoolschrijver. Bij de vervulling van vacatures in het bestuur wordt beoordeeld welke specifieke deskundigheid gewenst is. Bestuursleden zijn na vier jaar eenmaal herkiesbaar. Het bestuur komt ten minste viermaal per jaar in vergadering bijeen. In 2014-2015 heeft het bestuur vijfmaal vergaderd. Regelmatig op de agenda terugkerende onderwerpen zijn het strategisch beleid, de jaarbegrotingen en meerjarenramingen, en het wervingsbeleid. Ook bespreekt het bestuur periodiek het eigen functioneren en vindt jaarlijks een bestuurs-evaluatie plaats.
30
• jaarverslag 2014-2015 De Schoolschrijver
Colofon Alle vrijwilligers, medewerkers, ambassadeur
Tekst:
Abdelkader Benali, het bestuur en natuurlijk alle
De Schoolschrijver
Schoolschrijvers delen het gemeenschappelijke doel om nog meer kinderen te kunnen laten genieten van boeken,
Fotografie:
lezen en zelf verhalen schrijven.
Foto omslag: Schoolschrijver Martine Letterie met leerling Chris van Houts (omslag, p5, p6, p8, p9, p16 links, p17, p23, p28)
ANBI-status
Doriann Kransberg (foto van Rob van Schaik)
De stichting wordt door de belastingdienst erkend als
Mark Sassen (foto van Annemiek Neefjes)
een Algemeen Nut Beogende Instelling. Deze ANBIstatus biedt (potentiële) giftgevers de mogelijkheid om
Alle kinderen op de foto’s namen deel aan het
hun bijdrage fiscaal af te trekken. Ook hoeft stichting
traject van De Schoolschrijver.
De Schoolschrijver geen belasting af te dragen over schenkingen of sponsoring, zodat het volledige bedrag
Ontwerp, illustraties:
ten goede komt aan de ideële doelstelling.
Dirk Pieter van Walsum & Claar Delfsma - DPid, Amsterdam
De stichting is door de Belastingdienst voor het traject ‘De Schoolschrijver’ vrijgesteld van BTW.
Contact en informatie Stichting De Schoolschrijver info@deschoolschrijver.nl Kantooradres: De Schoolschrijver Kleine-Gartmanplantsoen 21 1017 RP Amsterdam Postadres: p/a Rhijnvis Feithstraat 48-III 1054 VA Amsterdam KvK-nr: 34377055 @Schoolschrijver deschoolschrijver www.deschoolschrijver.nl
“De Schoolschrijver... Omdat spelen met taal geniaal leuk is, alleen heeft bijna niemand dat door. Want iedereen denkt bij taal aan regels en hokjes en dingen die moeten. Ik denk bij taal aan avontuur en dingen die mogen. Taal is geen dierentuin, taal is de jungle! HOEWAAAAAAAAAAAA!” - Benny Lindelauf, Schoolschrijver
© De Schoolschrijver, Amsterdam november 2015
De Schoolschrijver jaarverslag 2014-2015 •
31