HET VETERINAIR ADVIES
Update betreffende de Atypische Myopathie bij paardachtigen (AM) De eerste AM – gevallen werden dit jaar vastgesteld begin oktober 2020 en zeer waarschijnlijk kent dit een vervolg. Na de droogte van de voorbije zomer liggen de weiden er kaalgevreten bij. Daartegenover staat dat de gewone esdoorn (Acer pseudoplatanus) volop typische gevleugelde vruchten produceerde. Het Studbook SBS pikte dit op voor een update met Dr. Dominique Votion van de Veterinaire Faculteit ULiège. Het onderzoek van het netwerk AMAG (Atypical Myopathy Alert Group), heeft ondertussen zijn nut bewezen voor de paardensector!
I
n 1984 werden een tiental gevallen gemeld in Europa van een nieuw myopathie-syndroom bij paarden. Dertig jaar later wordt de oorzaak van deze myopathie, die als atypisch wordt beschreven, geïdentificeerd. De atypische myopathie (AM) bij paardachtigen is een ernstige, seizoensgebonden (lente en herfst) intoxicatie, veroorzaakt door de opname van zaden en zaailingen van bepaalde esdoorns. In Europa wordt deze vergiftiging tijdens de weidegang veroorzaakt door de Acer pseudoplatanus, ook nog gewone esdoorn genoemd. Daarbij dient verduidelijkt dat de Noorse esdoorn (Acer platanoïdes) en de veldesdoorn (Acer campestre) geen gevaar vormen! In de USA spreek men over een ‘ziekte tijdens het weideseizoen’, veroorzaakt door een andere esdoorn, meer bepaald de vederesdoorn of Californische esdoorn (Acer negundo). Deze wordt dikwijls aangetroffen in Zuid-Europa. In België is deze boom vooral aanwezig in parken en tuinen en wordt hij aldus zelden geassocieerd aan gevallen van AM. Elke paardachtige is vatbaar voor deze ziekte, zadelpaarden dus maar ook trekpaarden, robuuste rassen, pony’s ezels en zelfs zebra’s. Er zijn geen verschillen aangaande
Een gewone esdoorn kan drager zijn van meer dan 20.000 samaras (de gevleugelde vruchten (© Dominique Votion, AMAG - 10/10/2020)
(AMAG), opgericht door de Veterinaire Faculteit van ULiège in 2005. Voor 2006, vertegenwoordigde het aantal aangegeven gevallen ten Noorden van Samber en Maas slechts een peulschil van de Belgische gevallen, maar sinds 2006 is Vlaanderen goed voor een aandeel van bijna 20% van het aantal gevallen op Belgische bodem.
vatbaarheid tussen mannelijke en vrouwelijke paarden, maar jonge en oude paarden met een normale tot fijne bouw blijken vatbaarder voor de esdoornvergiftiging. Desalniettemin is de ziekte in opmars met meer dan 3000 geregistreerde gevallen in Europa sinds 2006 en bovendien blijkt uit nieuwe data dat de ziekte voorkomt bij elke leeftijdscategorie. Aldus bevindt elke paardachtige, grazend in een omgeving met gewone esdoorns in de lente en in de herfst zich in een risicovolle situatie, ongeacht leeftijd en gezondheidstoestand!
Een zaailing van de gewone esdoorn (©Dominique Votion, AMAG )
verspreid worden tot een afstand van 200 meter van de boom … De vruchten en jonge scheuten van de gewone esdoorn bevatten toxines die, eens opgenomen, hun nefaste invloed gaan uitoefenen op het energiemetabolisme van de paardachtigen. De spieren van het dier zullen niet langer in staat zijn lipiden (vetten) om te zetten in energie. Daarop volgt een ernstige afbraak van verschillende spiergroepen, overwegend de spieren die bij de houding betrokken zijn, bij de ademhaling, alsook bij de functie van de hartspier. In ruim 50 % van de gevallen, observeert men een zwak of liggend paard, grote- of kleine – spiertrekkingen (tremoren), het niet graag bewegen en zweten ondanks een veelal normale temperatuur, gezwollen slijmvliezen, een opgezette urineblaas en zeer donkere urine.
Een seizoensgebonden ziekte In onze regio in de herfst wordt de ziekte veroorzaakt door de opname van de vruchten van de gewone esdoorn, ook nog samaras genoemd. In de lente is het eten van de zaailingen van deze esdoorn de boosdoener. Er is dus geen sprake van een besmettelijke ziekte maar wel van een omgevingsintoxicatie, waarbij de weersomstandigheden zoals de wind de klinische symptomen in de hand kunnen werken. Daarbij dient vermeld dat de –bovendien gevleugelde- vruchten (samaras) door de wind kunnen
Kan men preventief werken?
RECONNAÎTRE SABLE L’ÉRABLE RESPON YPIQUE AT HIE DE LA MYOPAT tanus) RE (Acer pseudopla L’ÉRABLE SYCOMO
Toxique
fleurs et ses fruits
le à ses feuilles, ses
sab Un arbre reconnais
6 à 20 cm
10 à 26 cm
dantes
nt Fleurs apparaissa feuilles
Sinus obtus
Net zoals dit het geval is bij veel ziekten is voorkomen beter dan genezen! Het is dus belangrijk het paard niet toe te laten op weides waar vruchten van de gewone esdoorn aanwezig zijn. Of, op zijn minst de weidegang te beperken tot minder dan 6 uur per dag. Indien mogelijk dienen de paarden gevoederd te worden voor ze zich naar de weide begeven. De paarden ook niet voederen op de grasbodem (uitgieten van emmers, voederen van hooi, pb). Bij veel wind, de weide grondig controleren, de weides voorzien van een mineralenblok, leidingwater ter beschikking stellen en de drinkbakken regelmatig reinigen. Veel kleine handelingen zorgen aldus voor belangrijke preventie…
60 -90°
s pen Fleurs en grappe
ABLES DE DEUX AUTRES ÉR
Dos convexe
3 à 5 cm
Sinus aigus
tés 5 lobes à bords den
Spijtig genoeg overlijden ongeveer 75 % van de getroffen paarden binnen de 72 uren. Er bestaat geen tegengif tegen deze toxine. Een symptomatische behandeling en het toedienen van vitamines en antioxidanten verhogen de overlevingskansen, hetgeen trouwens ook het geval is als het paard gehospitaliseerd wordt.
le aigu
Disamares à ang
après les
Non toxiques
NOS REGIONS
ÉRABLE PLANE (Ac
er platanoides)
Dos concave > 90°
5 lobes acuminés Pétiole contient du
Sinus aigus
latex blanc
en bouquets Fleurs dressées nt avant les issa Fleurs appara feuilles
ÉRABLE CHAMPÊTR
le obtus
Disamares à ang
E (Acer campestre)
Dos concave
Lokalisatie van de aangegeven gevallen in België
180°
5 lobes lisses
en Fleurs dressées
bouquets
le plat Disamares à ang
Tussen 2006 en 2019 werden niet minder dan 730 gevallen aangegeven in ons land bij de Atypical Myopathy Alert Group
apparaissant Fleurs et feuilles simultanément
Een gewone esdoorn herkennen (vrij te downloaden via: https://orbi.uliege.be/handle/2268/24222)
Het belgisch sportpaard
8
November/December 2020
AM komt meer voor in de herfst (3/4 van de gevallen). Ondertussen worden de klinische series van de herfst doorgezet tot het begin van de winter en noteert men lentegevallen na 21 juni. In de lente is dit meestal de periode va 1 maart tot 31 mei en in de herfst van 1 oktober tot 31 december. Deze twee periodes verdeeld over drie maanden zijn dus bijzonder risicovol. We kunnen ook stellen dat, als er in de herfst meer gevallen voorkomen (door de overvloedige productie van esdoornvruchten in desbetreffend jaar), er ook meer gevallen zijn in de lente die daarop volgt (door het kiemen van de esdoornvruchten van de vorige herfst).
Steun de AMAG De AMAG is een alarmnetwerk gebaseerd op de gevallen die online worden aangegeven. Het doel is om het risico te voorspellen, en aldus de sector door een ‘risico weer’ systeem te loodsen. Behalve het nut van dit systeem naar preventie toe, is het aangeven van de gevallen essentieel voor het onderzoek. Het is dankzij de samenwerking van eigenaars en dierenartsen, die te maken kregen met AM, dat de ziekte beter begrepen en beter aangepakt kan worden. Het is dus absoluut noodzakelijk om de gevallen aan te geven. Dit kan op www.myopathie-atypique.be waar u zich kan registreren om alarmberichten te ontvangen en de laatste bevindingen van het onderzoek in te kijken. Het onderzoek van de AMAG wordt gesubsidieerd door de Openbare dienst van Wallonie Agriculture Ressources naturelles et Environnement en gebeurt in partnership met de BVBA Fourrages Mieux (adviseurs voor preventie waaronder hulp inzake weidebeheer) en de Arsia (Fokkerijdiensten). De atypische myopathie kent geen grenzen en er is aldus samenwerking met het Réseau d’Epidémio-Surveillance en Pathologie équine, met de steun van het ifce (Frankrijk). We nodigen dus onze leden uit om actief deel te nemen aan dit alarmnetwerk. De informatie, gepaard gaande met deze verklaring blijft vertrouwelijk. Het blijven anonieme resultaten die gepubliceerd worden. Het AMAG – netwerk heeft ons nodig!
De artikelen van ULg zijn beschikbaar via het institutioneel repertorium ‘Orbi’ op eenvoudige aanvraag (https://orbi.uliege.be/)
