Meta jaslu l-għerejjex

Rita Saliba

Bilkemm semagħni nħabbat. Hekk qed ikun dan l-aħħar in-nannu Żaren. Mitluf fi ħsibijietu, issa jnaqqi werqa mill-qsari, issa jiknes il-bitħa u kultant iħares filvojt donnu qed jistennieha tgergirlu li l-qalziet mimli trab.

Għadni nġib lin-nanna Ineż quddiem għajnejja; bieżla, tirsisti u bħal daż-żmien ta’ qabel il-festa żżomm id-dar pupilla.

“Ma jmurx jinqala’ xi ħadd minn ħuti!” kienet ta’ spiss tfakkarna. “Jew jgħaddu tal-banda u nilqagħhom ibillu griżmejhom f’dal-parapett maħmuġ!” Mhux għax qatt rajt il-parapett maħmuġ imma tant kienet togħrok il-madum in-nanna li stajt noqgħod niżżerżaq fuqu qisni qed niskijja. U hekk kif il-banda ddoqq l-aħħar noti tal-marċ popolari quddiem il-parapett pinna, in-nanna toħroġ tilqa’ lill-bandisti ħalli “ibillu griżmejhom”; araha ħierġa bil-gabarrejiet imburġati bis-sandwiches filwaqt li n-nannu jarma jiftaħ il-birer u l-luminati.

In-nannu kien jinsa l-qtigħ il-qalb tal-jiem ta’ qabel. Iżda dak il-waqt li jixref mill-bieb ’il barra, arah jgħolli ħarstu lejn is-sema u jibda jzekzek, “dan għal issa se jħallih il-maltemp, jew?”

“U xi jxarrab, Żaren! Kif int iffissat! Dawk l-għerejjex! Issa tara kif jgħaddilu l-ajru! U toħroġ ilpurċissjoni u l-Madonna tgħaddi mittoroq tagħna u ġġib barka fuq dan ir-raħal,” kienet tipprova tagħlaqlu ħalqu n-nanna.

“Huwa, mhux int mort tarma dak l-armar! Jekk jixxarbu dawk l-anġli fi Triq il-Qasab, għidli!” kien ikompli jgemgem in-nannu.

“U issa m’armajtx biżżejjed! Aħjar tara taqtagħlhiex ftit għenieqed dik id-dielja għax ġejjin xebgħa dbieben fil-bitħa jekk se jibqa’ jsir!” kienet tkompli ssaħħan ilqiegħa n-nanna.

“Moħħ l-għeneb għandi, bħalissa! Hemm ħarqa nar!”

It-tgergir tan-nanna kien jaqa’ fuq widnejn torox u tista’ mhux tfakkru fil-bajtar tax-xewk imsajjar mixxmux fl-għalqa u l-ħarrub li jrid jinqata’ għall-ġulepp, għax in-nannu Żaren kien jibqa’ moħħu jberren dwar il-pavaljuni u l-bandalori u t-tiżjin imżanżan ġdid li se jixxarrab jekk tagħmel ħalba xita.

“Nann, xi jkunu dawn l-għerejjex?” staqsejtha darba minnhom jien u ngħinha tnaddaf ir-ram.

“Għerejjex ġejja minn għarixa, sabiħa,” bdiet tispjegali n-nanna. “Għarixa kienet qisha kamra, fejn jistkenn il-bidwi jew joqgħod għassa mal-uċuħ tarraba’. Is-saqaf kien ikun tinda magħmula minn xkejjer miftuqin biex jilqgħu għax-xemx.”

“Imma x’għandha x’taqsam mat-temp, nann?” staqsejtha.

“L-għarixa kienet toffri kenn. U hekk dawn issħajjeb li jidhru għall-ħabta ta’ Santa Marija.” In-nanna kompliet tqatta’ l-ħaxix għall-borma hija u tgħidli, “Dawk jibdew jidhru madwar iż-żmien ta’Awwissu u kienu jkunu mistennija għax kienu jagħtu ftit kenn missħana.”

“Imma m’hawnx il-fannijiet nann?” staqsejtha nidħaq.

“Eee! Fi żmieni forsi nrewħu konna bl-imrewħa jew il-palju!”

Xtaqt ninbixha ftit ieħor lin-nanna. Kont nieħu gost meta tirrakkontali fuq l-imgħoddi.

“Kienu jkunu l-aircondition ta’ Santa Marija, nann!” għedtilha.

“Hekk hu, ta! Ix-xjuħ tagħna kienu jistennewhom, imsieken! L-għerejjex kienu jfakkru li tmiem is-sajf huwa magħna u jibda staġun ieħor … u ġieli għamlet raxxa xita,” qaltli minn taħt l-ilsien donnha biex ma jismagħhiex in-nannu. Għan-nannu kull sħaba hija sħaba tax-xita u bħal-lum l-ebda xita ma ttaffilu l-fawra li taqbdu kif jiftakar fit-temp u s-sħabiet bojod jinkuh fuq rasu.

Dis-sena l-bieb ta’ barra tan-nanna baqa’ magħluq. Il-parapett imtela’ bil-fjur ħafif ta’ buganvilla. M’hemmx għalfejn jinkines; mhux se tgħaddi l-banda minn quddiemu. Virus qerriedi ġab lid-dinja għarkopptjeha. Kines ħajjiet minn gżiritna, u bekka popli sħaħ. In-nanna Ineż intlaqtet minn marda li ħadd ma seta’ jifhimha; inħasdet qabel il-waqt, qabel fakkret lin-nannu li għad irid jaqta’ l-bajtar, jiġbor erba’ mżiewet tal-ħarrub u jaqta’ ftit għenieqed tal-għeneb għax jagħmlu sabiħ fuq il-mejda …

“Nann,” sejjaħtlu għat-tielet darba, “se jaħarqu siegħa nar illum. Ġejt narah miegħek fuq il-bejt.”

In-nannu Żaren ħares ’il fuq lejn is-sħab ħafif miġmugħ fis-sema.

“Tinkwetax, nann,” għedtlu biex inserraħlu rasu, “mhix se tagħmel xita.”

“Dawk għerejjex,” qalli n-nannu donnu mistrieħ li lissen il-kelma. U flimkien tlajna t-taraġ tal-bejt, nistennew fis-skiet.