Babyopkomst magazine editie 2020

op komst

Door verloskundigen voor jou Jaargang 5 | 2020

Stof tot nadenken

de invloed van chemische stoffen op je baby

10

tips

voor je bevalling

Seks in de zwangerschap Hormonen Ze doen rare dingen met je

20 weken echo: Geen pretecho

Heilige datum je baby bepaalt

De

7

- Advertorial -

feiten die je wilt weten over de 22 wekenprik

Sinds eind 2019 is er de 22 wekenprik. Daarmee bescherm je jezelf én je baby tegen kinkhoest. Wat moet je hierover weten?

1. Kinkhoest is gevaarlijk voor baby’s

Kinkhoest begint vaak als een verkoudheid. Al snel gaat de verkoudheid over in heftige hoestbuien.

Daar kun je flink benauwd raken en jonge baby’s kunnen zelfs stoppen met ademhalen. Elk jaar belanden er 170 baby’s in het ziekenhuis met gevaarlijke complicaties, zoals longontsteking of hersenschade door zuurstofgebrek.

2. Vanaf de geboorte beschermd

Kinkhoest komt de laatste jaren weer vaker voor. Met de 22 wekenprik bescherm je je baby vanaf de geboorte tegen kinkhoest totdat je baby zelf wordt gevaccineerd. De antistoffen gaan via de placenta naar je ongeboren baby. Je kunt de vaccinatie halen vanaf de 22e week van de zwangerschap.

002

| baby op komst

3. Een prik minder

Voorheen kregen baby’s de eerste kinkhoestvaccinatie al bij twee maanden. Maar als je de 22 wekenprik hebt gehad, heeft je kind deze eerste vaccinatie niet nodig. Het kind heeft dan nog antistoffen in het lichaam. Dat scheelt dus een prik. Er zijn wel uitzonderingen. De jeugdarts bespreekt deze met je.

4. Veilig

Uit uitgebreid onderzoek blijkt dat de kinkhoestvaccinatie veilig is voor gebruik tijdens de zwangerschap.

Al ruim 2,7 miljoen zwangere vrouwen in Engeland hebben de kinkhoestvaccinatie gehaald. En in België, Spanje en de Verenigde Staten wordt het vaccin ook al langer gegeven. Je kunt wel bijwerkingen krijgen, zoals hoofdpijn en een rode, dikke of pijnlijke arm. Maar deze bijwerkingen zijn meestal mild en gaan vanzelf weer over.

5. Jij ook beschermd

De 22 wekenprik beschermt niet alleen je baby, maar ook jezelf tegen kinkhoest. Zo kun jij geen kinkhoest krijgen en andere kinderen ook niet besmetten. Zo’n 40 procent van de kinderen die kinkhoest krijgt, krijgt dit via de moeder.

6. Combinatievaccin

Het vaccin voor de 22 wekenprik is een DKT-vaccin en beschermt ook tegen difterie en tetanus. Een los kinkhoestvaccin is er niet.

7. Afspraak maken

Je kunt de vaccinatie gratis halen bij de jeugdgezondheidzorg van je 22e week. Maak daarvoor wel zelf een afspraak. Op www.22wekenprik.nl kun je opzoeken waar je de afspraak kunt maken.

Colofon

Verloskundig hoofdredacteur Sandra Vuik Eindredactie Annemiek Verbeek Art Director Laura Yark-Pelle Madebylau.nl Geraadpleegde deskundigen Neeltje Crombag, verloskundig onderzoeker, Yvonne Voogd, verloskundige en vrouwencoach Tamara Rietveld, verloskundige Hanneke Termeer, seksuoloog Martine Hollander, gynaecoloog Dick Swaab, neurobioloog Dosha Sijens, verloskundige, lactatiekundige en coach Esther van Bloemen-Bartels, babyconsulent, Liesbeth de Bruin, verloskundige en lactatiekundige Minke den Heijer, orthopedagoog Jeroen van Bakel, gynaecoloog.

Henrike ter Horst, jeugdarts.

Jan Peter Rake, kinderarts.

Aan deze uitgave werkten mee Verloskundigen: Marianna Wigbers, Marjolein Lansbergen-Mensink, Wietske van Luipen, Imke van Soest Journalisten: Cindy Cloïn, Marlene Roosema, Suus Ruis, Annemiek Verbeek, Annemarie Moerman, Nicolien de Rooij, Linda Versteege, Judith Katstra, Léonie de Boer Coverfoto: Model: Michèle Lokenberg Fotograaf: Simone Bijl, simonebijlfotografie.nl Overige foto’s Renate van Lith, renatevanlith.nl Nathalie Mandemaker, fijnfotootje.nl Damaris van der Boon, Depositphotos.com Uitgever: Digital Baby Care Stellingmolen 4 7754 NX Dalen www.babyopkomst.nl www.babyopkomst.tv info@babyopkomst.nl 0621813970 Sales Madicine Media Rob Molenaar: +31(6) 470 022 22 rob.molenaar@madicinemedia.nl

Slim Gefeliciteerd met je zwangerschap!

Wat leuk dat je Babyopkomst leest, een magazine gemaakt door verloskundigen. Waarmee we (alle verloskundigen van Nederland) jou een stukje extra ondersteuning willen geven.

Op het moment van schrijven zitten we midden in de Corona crisis. Een ontzettend spannende en onzekere tijd voor iedereen, we kunnen ons voorstellen dat het voor jou als zwangere extra vragen oproept.

We hebben ervoor gekozen om in dit magazine niet op deze vragen in te gaan, simpelweg omdat we in dit magazine betrouwbare en up to date info willen geven. Gezien de onzekerheden en het continu voortschrijdende inzicht rondom Corona is dat in dit magazine niet mogelijk.

Ik hoop natuurlijk dat de Corona crisis allang voorbij is als jij dit magazine ontvangt, maar mocht dat niet zo zijn dan vind je actuele info, ook over risico’s van zwangeren en baby’s, altijd bij het RIVM. Wel vind je in het magazine eigenlijk alles wat jij wilt (en zou moeten) weten rondom je zwangerschap, bevalling en de eerste periode met je baby. Over de bevalling geschreven, één van onze journalisten die het artikel Voorbereiden op je bevalling schreef, meldde dat ze bij haar eerste bevalling geen idee had wat ze moest doen toen de verloskundige zei; ‘Je mag gaan persen’.

Haar instelling was steeds geweest: Er is er nog nooit een blijven zitten dus bij mij zal het ook wel goed komen.

En natuurlijk is er nog nooit één blijven zitten, maar weten wat er in je lijf gebeurt tijdens de bevalling, weten hoe jij/jullie het beste met de pijn om kunnen gaan en wat je partner allemaal kan doen om je te ondersteunen is toch veel fijner dan overvallen worden door alles wat op je afkomt…

Daarom alvast 1 tip (een verbasterde kreet uit de oude doos), maar daarom niet minder waar:

‘ Een slimme meid is op haar bevalling voorbereid’ We wensen je een gezonde zwangerschap en straks een bevalling waar je tevreden en vol trots op terug kunt kijken.

Veel leesplezier,

Liefs

Sandra baby op komst | 003

inhoud

44

20 96 71 96

08

Alles rondom zwangerschap 08 Gezonde leefstijl verdient je aandacht 12 Alle kwaaltjes op een rij 14 Mag je sushi eten?

16 Dilemma’s rond onderzoek 20 9 maanden fit 22 Stof tot nadenken 26 Hoeveel mag/moet je aankomen?

28 Zin of onzin van zwangerschapscursus 32 Zo verzorg je ‘het’ daar onder 34 20 weken echo; geen pretecho 42 Seks, mag alles?

56 Buikpijn, hoort het erbij?

004

| baby op komst

Alles rondom bevallen

44 10 tips voor je bevalling 55 Heilige datum, je baby is de baas 60 Tips en tricks om met weeën om te gaan 63 Waar wil jij bevallen? Alle voor- en nadelen van de diverse opties 67 Hoe herken je het begin van de bevalling?

71 Zó nooit weer

Alles rondom de babytijd

77 Kraamvisite of kraamfeest?

79 D e kraamdagen, het is een wonderlijk weekje 82 Veel dragen zorgt voor happy baby 88 Valkuilen bij borst- en flesvoeding 90 Wat vertelt je baby jou?

92 Luiers; wasbaar vs wegwerp 98 10 tips voor een gelukkige baby

34

77

98

67

74

Ontwikkeling

06 De eerste drie maanden 40 De tweede drie maanden 50 De laatste drie maanden

Psyche en emoties

48 Hormonen doen rare dingen met je 52 Roze of grijze wolk?

74 Wennen aan het ouderschap 96 De band met je baby begint in de zwangerschap

Columns

31 Wildewaterdag @Poldervroedvrou 84 Bevallingsverhaal Michèle 87 Bad hairday @Poldervroedvrou

En verder

02 Feiten over de 22 weken prik 03 Editorial Sandra 38 O nline zwangerschapscursussen, helemaal van nu 46 K inkhoest, voorkomen is beter dan genezen 58 Er is nogal wat te regelen 65 Dit wil je voor de geboorte weten 69 F otograaf bij je bevalling, iets voor jou? baby op komst | 005

De eerste DRIE MAANDEN W e ek 4

Week 1

De eerste dag van je laatste menstruatie.

Je bent nog niet zwanger. Omdat de meeste vrouwen wel weten wanneer ze voor het laatst ongesteld waren, maar niet wanneer de bevruchting plaatsvond rekenen we je uitgerekende datum uit vanaf de eerst dag laatste menstruatie.

Week 2

We rekenen dan 40 weken terwijl de echte zwangerschap, vanaf de bevruchting, 38 weken duurt.

006 | baby op komst

W e ek 5

Week 3

Eind vorige week of begin deze week vindt de bevruchting, in de eileider, plaats. Hoewel er bij een zaadlozing miljoenen zaadcellen vrijkomen, zal slechts 10% de eileider bereiken en maar 1 zaadcel zal het lukken om de eicel daadwerkelijk te bevruchten. Zodra de eicel bevrucht is, sluit de wand van de eicel zich en wordt deze ondoordringbaar voor andere zaadcellen.

Week 4

Na 4 tot 7 dagen komt de bevruchtte eicel aan in de baarmoeder waar de innesteling begint.

Dit kan gepaard gaan

W e ek 6

met wat bloedverlies.

Je kindje is amper zichtbaar met het blote oog, maar alles ligt al vast. De kleur van de ogen, het geslacht, alle erfelijke eigenschappen zijn nu al bepaald. Vanaf deze week heet je baby een embryo, hij is zo groot als een maanzaadje.

Week 5

Ongeveer zo groot als een appelzaadje. Het embryo is nu volledig ingenesteld. Het embryo lijkt meer op een kikkervisje dan op een mensje. Deze week krijgt hij een hoofd- en staarteinde. De eerste aanleg van het hartje begint nu te komen en aan het eind van deze

W e ek 7

week gaat het piepkleine hartje voor het eerst kloppen. Ook de aanleg van de lever, het maagje en nieren begint deze week.

Week 6

Piepklein nog, ongeveer 5 mm, ongeveer zo groot als een erwt. Je baby lijkt nog het meest op een garnaaltje. Deze week ontstaat er een verbinding tussen het (primitieve) hart en de bloedvaten en komt er voor het eerst een circulatie op gang. De ontwikkeling van de ogen begint deze week.

Ook ontstaan er kleine uitstulpingen op de plek waar later de armen zich gaan vormen. Deze week begint de aanleg voor

W e ek 8

de longen, darmen, blaas en zenuwstelsel.

Week 7

Armen en handen zijn gevormd, de benen volgen een week later.In een week tijd is hij twee keer zo groot geworden, ongeveer zo groot als een blauwe bes, circa 1 cm.

Week 8

Ogeveer 14 mm lang, gemeten vanaf de billen tot en met het hoofdje (zonder de beentjes dus), ongeveer net zo groot als een framboos.

Het heeft al echt de vorm van een superklein mensje. De mond en tong worden gevormd, de mond kan nog niet open. Aan de handen ontstaan de vingers,

TO DO EERSTE TRIMESTER ➔

Week 4: Stoppen met roken; roken kan veel meer schade toebrengen dan de meeste ouders weten. Je baby wordt niet alleen kleiner, maar ook bepaalde afwijkingen komen vaker voor bij baby’s van moeders die roken. Je verloskundige of huisarts kan je helpen met het stoppen met roken.

➔

Week 6: Afspraak verloskundige maken: meestal ga je tussen de 8 en 10 weken voor het eerst op controle.

Bel nu om een afspraak te maken.

W e ek 9

deze zijn nog niet los van elkaar er zitten een soort zwemvliesjes tussen.

Tekst Sandra Vuik

Week 9

De neusholte en oogleden vormen zich deze week, al kunnen ze nog lang niet open. Ook de smaak en reuk ontwikkelen zich. Je baby begint te proeven.

Is jouw baby een jongen, dan begint deze week de penis te ontstaan, maar dit is nog lang niet zichtbaar op een echo, de uiterlijke geslachtsorganen van een meisje ontwikkelen zich iets later. Deze week kan je baby voor het eerst bewegen. Je baby is nu ongeveer zo groot als een druif.

W ee k

Week 10

➔ Week 8:

Lees beiden de informatie over prenatale screening en bespreek samen of je wel of geen onderzoeken wilt naar aangeboren afwijkingen.

strak zitten. Je kunt dit oplossen met een tussenstuk voor de band, maar dat helpt niet voor het strak zitten om heupen en benen. Tijd om een comfortabele zwangerschapsbroek te kopen!

over mogelijke risico’s en indien nodig je werk aan te passen. Zo mag je niet zwaar tillen en zijn nachtdiensten niet verplicht als je zwanger bent.

➔ Week 9:

➔ Week 10:

Maak een afspraak met de tandarts als je al even niet geweest bent.

Tandvlees­ont­ste­kingen komen vaker voor in de zwangerschap, vaak merk je er niets van. Maar ze kunnen wel schadelijk zijn en geven een verhoogd risico op vroeggeboorte. Laat je gebit daarom extra controleren.

Als je borsten pijnlijk zijn is het tijd om een goede zwangerschapsbeha te kopen. Een zwangerschapsbeha biedt betere ondersteuning, is van ander materiaal gemaakt en heeft meestal geen naden over je borst.

Je broeken gaan waarschijnlijk

10

Vanaf nu heet je baby een foetus en zo blijft hij heten tot de geboorte.

Hoewel de foetus nog erg klein is, ongeveer 4 cm van het puntje van het hoofd tot het puntje van de billen, zit alles er al op en aan.

De belangrijkste organen zijn inmiddels aangelegd en liggen op hun plaats.

Ga je oriënteren op kraamzorg.

Kraamzorg regel je in principe voor 16 weken.

➔

Week 11: Vertel je werkgever dat je zwanger bent. Je werkgever is vanaf dat moment verplicht je te informeren

Week 11

Week 11

Ongeveer 5 cm lang en 10 gram. De ogen zijn volledig gevormd, maar blijven gesloten. Het mondje kan open. Je baby drinkt van het vruchtwater, en plast dit ook weer uit, en leert zo verschillende smaken kennen. De smaak van het vruchtwater verandert door wat jij eet.

W eek

Week 12

12

Er is nu een samenwerking tussen de hersenen en de spieren, hierdoor kan de baby zijn bewegingen coördineren. Hij kan gezichten trekken, zijn vuistjes ballen en schoppen als hij daar zin in heeft.

De baby begint de longfunctie te oefenen door adembewegingen te maken. Hierbij komt er geen lucht in zijn longen, hij krijgt zijn zuurstof via de moederkoek. De oefening is nodig om de longen goed te kunnen ontwikkelen.In het mondje zijn de knoppen ontwikkeld waar later de tanden uit zullen groeien.

De vingers krijgen nagels. Inmiddels is hij zo’n 6-7 cm en weegt hij 25 gram.

➔ Week 13:

W e ek

13

Week 13

Een kwestie van groeien en de functies van de diverse organen verder verbeteren. De longen zijn nog lang niet klaar maar wel volledig aangelegd en zo is het met de meeste organen. Het is er allemaal, het werkt ook al maar nog lang niet zoals het zou moeten.

De nek is inmiddels ook volledig gevormd en de baby kan zijn hoofdje dus alle kanten op bewegen. Jouw baarmoeder is nu ongeveer zo groot als een grapefruit en komt net boven je schaambot uit.

baby op komst | 007

Gezonde leefstijl VERDIENT VOLLE AANDACHT

De eerste 1000 dagen bepalen wie jouw kindje wordt. Dit is de periode vanaf het moment dat je kinderwens er is tot de tweede verjaardag van je kind. In deze periode leg je als ouder de basis voor de rest van het leven van je kindje.

Invloeden in deze periode zijn bepalend voor de rest van het leven.

In die eerste 1000 dagen maakt je kindje een enorme ontwikkeling door waarin alles zich razendsnel ontwikkeld. Hiervoor heeft je kindje veel liefde en aandacht, maar zeker ook de juiste voedingsstoffen nodig. Deze periode vormt de basis van gezondheid voor de rest van het leven.

Hoe de ontwikkeling van een kind verloopt, is sterk afhankelijk van de gezondheids- en voedingsstatus van de moeder in de zwangerschap en de voeding die het kind in de eerste twee jaar na de geboorte krijgt. Gezonde voeding in de zwangerschap en daarna heeft onder andere invloed op een hoger IQ, minder gedragsproblemen, een betere weerstand, een snellere taalontwikkeling en betere motoriek bij je kind. Reden genoeg om je er nu echt eens in te gaan verdiepen.

Je bent nu immers niet meer alleen voor je eigen gezondheid verantwoordelijk, maar ook voor die van de baby in je buik.

Je wordt wat je eet Misschien vind je het lastig voor te stellen dat jouw leefstijl tijdens de zwangerschap invloed heeft op hoe gezond jouw kind is als hij straks 50 jaar oud is, maar toch is dit zo. Tijdens je zwangerschap ben jij je kindje als het ware aan het programmeren.

Alle systemen worden aangelegd en aan de hand van wat jij er voor voeding in stopt, gaat je stofwisseling bepaalde stoffen in meer of mindere mate maken.

Als je minder gezond eet in de zwangerschap, of bepaalde tekorten hebt aan vitaminen of mineralen, dan kunnen er veranderingen in het DNA (dragers van al onze eigenschappen) optreden die voor de rest van het leven gevolgen kunnen hebben.

Bepaalde tekorten kunnen er bijvoorbeeld voor 008

| baby op komst

zorgen dat je kind een verhoogd risico heeft op hart- en vaatziekten op latere leeftijd, maar ook het risico op het krijgen van diabetes (suikerziekte) is verhoogd. We weten ook al langer dat jouw voeding in de zwangerschap mede van invloed is op de hersenontwikkeling van je baby en dus op hoe intelligent jouw kindje zal zijn.

Bijzonder toch, dat jouw leefstijl van invloed is op de gezondheid van jouw kind voor de rest van zijn leven.

Tel daar nog eens bij op dat een gezonde leefstijl er voor zorgt dat jij niet teveel (of te weinig) aankomt in je zwangerschap én dat het risico’s op complicaties in je zwangerschap lager is als jij gezond leeft.

Wat heb je nodig qua voeding: Geen enkel voedingsmiddel bevat alle voedingsstoffen die je nodig hebt in de zwangerschap. Het gaat er om een gevarieerd en evenwichtig menu samen te stellen. Per dag bevat dit: • Brood: 5- 7 sneetjes, liefst volkoren • Aardappels, zilvervliesrijst, (volkoren) pasta: 3-5 stuks/lepels • Groenten: 4-5 groentelepels • Fruit: 2 stuks • Melk of melkproducten: 4-5 porties (1000 mg calcium) • Kaas: 1-2 plakken • Vlees, kip, vleesvervanger, vis, ei: 100 gram (rauw gewicht) • Vleeswaren: 1-2 plakjes • Halvarine of margarine: 5 gram per sneetje brood • Vet of olie voor de bereiding: 15 gram (1 eetlepel) • Vocht: 1,5 liter (je mag alles meetellen, dus melk, thee, koffie, fris, water)

Onderstaand een basismenu voor tijdens je zwangerschap.

Ontbijt: • 150 gram kwark met 3 eetlepels muesli met vruchten en noten.

• 1 volkorenboterham dun besmeerd met halvarine • 1/2 plak 30+ kaas of ander mager beleg • 1 sinaasappel of ander fruit of • 250 ml melk • 6 eetlepels havermout of 4 eetlepels brinta • 1 sinaasappel of ander stuk fruit e et halvarin or: smeerd m e b Tussendo n u d . nboterham ager beleg • 1 volkore of ander m p o o tr ls e p p met dun a of s n biscuitje • 2 volkore

Lunch • 3 volkorenboterhammen, dun besmeerd met halvarine en belegd met mager beleg, doe plakjes komkommer of tomaat op je brood. Lekker op bijvoorbeeld magere smeerkaas of Philadelphia Light bieslook.

• Glas melk of een smoothie van yoghurt met vruchten of • Maaltijdsalade met bijvoorbeeld zalm uit blik met een geroosterde volkoren boterham.

• Glas melk of smoothie van yoghurt met vruchten

Tussendoor: • Handje (30 gram) ongezouten noten.

Let op: pinda’s zijn geen no ten maar peulvruchte n.

Diner: • Kies 2 keer per week kip.

• 1-2 keer per week vis 120 gram (waarvan 1 x vette).

•1 -2 keer per week mager varkens-, rundvlees, vleesvervanger, gekookt ei of extra peulvruchten als je geen vlees eet.

•1 -2 keer per week peulvruchten, die vervangen je vlees, maar zijn geen groenten, dus bij peulvruchten eet je ook nog 250 gram groenten.

•E et dagelijks tenminste 250 gram groenten, wissel zoveel mogelijk af in soort en kleur. Iedere kleur/soort bevat weer andere vitaminen/mineralen.

• Dag geen zin om groenten te koken, maak een groentensmoothie.

• Dagelijks 3-5 opscheplepels volkoren pasta of aardappelen.

• Bak in plantaardige olie of bak en braadproduct.

• Schaaltje yoghurt of kwark met vers fruit

or: hten als Tussendo ogde vruc ro d e g ) m gra and (30 •H rozijnen. ruimen of p , n e z o k abri

baby op komst | 009

Een gezonde leefstijl tijdens je zwangerschap is echt iets om over na te denken!

Naast gezond eten is voldoende bewegen ook extra belangrijk nu je zwanger bent.

Wist je dat vrouwen die actief blijven tijdens hun zwangerschap makkelijker bevallen? Probeer dagelijks tenminste 30 minuten matig intensief te bewegen. Matig intensief betekent dat je hartslag iets verhoogt en je ademhaling wat sneller gaat, maar je kunt nog wel een gesprek voeren.

Wandelen met een stevige tred is bijvoorbeeld prima, maar ook stofzuigen telt mee. Alles waardoor je voelt dat je hartslag wat sneller gaat is prima. Heb je zittend werk, probeer dan ieder uur tenminste 5 minuten te bewegen. Loop een rondje, doe wat oefeningen of neem de trap als je naar een andere afdeling moet. Ook in je lunchpauze pak je liefst even wat extra beweging. Je hoeft echt niet naar de sportschool om aan voldoende beweging te komen.

Wil je wel graag naar de sportschool, let dan op de volgende tips: Voor alle sporten in de zwangerschap geldt: luister naar je lichaam!

Als je bent wezen sporten en je hebt daarna veel last van harde buiken, of buikpijn, dan is dit een teken van je lichaam dat je te actief bent geweest.

In het vervolg iets minder fanatiek zijn is dan het motto. Word je licht in je hoofd, duizelig of kom je echt adem te kort, doe een stapje terug.

Er zijn wat algemene richtlijnen waar je je aan moet houden tijdens sporten in de zwangerschap. • De inspanning mag niet te zwaar aanvoelen vanwege het effect op de hartslag en ademhaling. Als je hartslag voelbaar hoger is en je ademhaling versnelt, maar je kunt nog wel een gesprek voeren, dan is dat het juiste niveau.

010

| baby op komst

• Zorg voor extra calorie-inname voor de training. Neem wat fruit of een koekje mee.

• Drink met beetjes tijdens en na de training.

• Draag stevige, verende schoenen en gemakkelijk zittende kleding.

• Niet diep buigen of strekken in de gewrichten zoals knieën of heupen.

• Voorzichtig met high-impactbewegingen zoals joggen en jumping-jacks.

• V ermijd springen en schokkende bewegingen.

• Vermijd bewegingen met tempowisselingen en snelle richtingsveranderingen of draaiingen. Je gewrichten en banden worden slapper in de zwangerschap, hierdoor heb je meer risico op blessures bij dit soort bewegingen. Vooral bewegingen in je bekken (draaiingen en wijd uiteen springen van je benen) mee oppassen.

Hoewel er ook onderzoek is waaruit blijkt dat vrouwen die balsporten doen minder kans hebben op bekkenpijn.

• Vermijd lang liggen op de rug.

• Vermijd oefeningen met nadruk op de rechte buikspieren, schuine buikspieren mag je wel trainen.

• Vermijd persen met ingehouden adem, adem altijd door tijdens de training.

• Vermijd oververhitting. Bij dierproeven zijn aanwijzingen gevonden dat een stijging van de lichaamstemperatuur een verhoogd risico geeft op een miskraam en aangeboren afwijkingen in de eerste 3 maanden van de zwangerschap. Train dus niet in volle zon of bij heel warm weer en draag luchtige kleding.

• Koop een goede sportbeha. Dit is echt heel belangrijk als je zwanger bent. Je borsten groeien en hebben extra steun nodig!

In de zwangerschap vermijd je contactsporten en sporten die een verhoogd risico hebben op vallen, zoals paardrijden, skiën en mountainbiken.

Bedenk bij iedere sport of het niet te belastend is voor je gewrichten. Door de verhoogde niveau van het hormoon relaxine verslappen je gewrichten.

Dus ook de gewrichten van je bekken. Door de slappere verbindingen heb je eerder last van pijnlijke heupen.

Groentensmoothies: (alle recepten voor 1 persoon)

➜ Boerenkoolsmoothie: • 100 gram boerenkool uit pot • ½ sinaasappel • 1 tomaat • ¼ komkommer.

• wat water

➜ Bruine bonen smoothie: • 150 gram bruine bonen uit pot • ½ paprika • ¼ komkommer • wat water

➜ Avocado-spinazie smoothie: • 100 gram bladspinazie • ½ avocado • ½ rijpe banaan • ½ sinaasappel • wat water

➜ Courgettesmoothie: • ¼ courgette • ½ rode of gele paprika • 1 tomaat • 50 gram waspeen • wat water ➜ Kroten smoothie • 100 gram kroten • 1 tomaat • ½ gele paprika • 50 gram waspeen

Vrouwen die actief blijven tijdens de zwangerschap bevallen makkelijker. baby op komst | 011

Zwangerschaps

Het liefst zouden we natuurlijk allemaal stralend en topfit zwanger willen zijn Helaas brengen de negen maanden dat je je kind draagt nogal eens wat ongemakken met zich mee.

Gelukkig valt daar in veel gevallen wèl iets aan te doen.

Door Léonie de Boer

Wat? Als je buik groeit, wordt de druk op je maag groter. Ook werkt het klepje tussen je maag en slokdarm minder goed door het hormoon progesteron. Maagzuur komt makkelijker omhoog, vooral als je ’s avonds in bed ligt.

Doen • Vermijd vet eten. Het blijf langer in je maag zitten en zorgt er ook voor dat er meer maagzuur wordt aangemaakt.

• Melk of vanillevla kunnen zorgen dat het brandende gevoel wat afzakt, net als eten van toastjes of beschuit.

• Zit rechtop, beweeg voldoende en eet niet te laat op de avond.

• Slaap op je linkerzij en met het hoofdeinde van je bed iets omhoog (stapeltje boeken onder je matras als je bed niet omhoog kan).

• Gebruik eventueel medicijnen als Antagel, Gaviscon, Regla Ph of Rennie.

012

| baby op komst

→ Aambeien

→ Maagzuur

Wat? Een aambei ziet er uit als een klein paarsrood bolletje. Eigenlijk is het een spatader bij je anus.

Het kan aan de buitenkant zitten of binnenin. Aambeien doen vaak pijn en kunnen erg jeuken.

→ Misselijkheid

Wat? (Ochtend)misselijkheid komt door het hormoon hCG dat door je kind in het allereerste begin gemaakt wordt. Later neemt de placenta het over. Veel vrouwen zijn de hele dag een beetje misselijk. Bij de meeste vrouwen verdwijnt dat na de derde maand.

Doen • Niet eten maakt het meestal erger. Eet steeds kleine beetjes, de hele dag door, ook al heb je er geen zin in.

• Zwangerschaps­ hormonen zorgen dat je gevoeliger bent voor geurtjes. Probeer luchtjes waar je niet tegen kunt te vermijden.

• Neem altijd iets mee als je weggaat; een biscuitje of boterham.

• Drink geen frisdrank met koolzuur of koffie.

Ook vet en pittig eten maken je misselijk­ heid vaak erger.

• Misselijkheid wordt erger als je haast hebt. Rust, weinig stress en veel slapen zorgen dat je je beter voelt.

• Gember wil wel eens helpen: neem een stukje bakgember uit een potje, een lepeltje gemberjam, gember­ thee of een gembersnoepje.

• Gebruik geen kalebaskalk (pimba).

Deze kalksoort wordt in West Afrika en Suriname door zwangere vrouwen gebruikt, en is ook in Nederland te koop in blokvorm of als poeder. Kalebaskalk kan echter (heel) veel lood bevatten, wat schadelijk is voor je ongeboren kind.

Doen • Probeer harde ontlasting te voorko­ men door veel te drinken en vezelrijk te eten, zoals volkoren brood, zilvervliesrijst, groente en fruit.

• Ga regelmatig naar het toilet en probeer niet te veel druk te zetten als je moet poepen. Persen kan de klachten verergeren.

• Smeren met de zalf Curanol maakt de aambeien kleiner, maar ze kunnen er ook helemaal door verdwijnen.

• Ga nooit op een zwembandje zitten.

Je krijgt er juist meer aambeien van en de pijn wordt vaak erger.

• Leg een washandje met ijsklontjes tegen de aambeien.

kwaaltjes → Bekkenklachten

→ Rugklachten

Wat? Als je buik dikker wordt, verandert je houding.

De banden en spieren van je buik rekken steeds verder uit. Het zwaartepunt van je lichaam verplaatst zich naar voren, waardoor je sneller met een holle rug loopt. Je rugspieren moeten dit allemaal opvangen, wat pijn geeft in je (onder)rug.

→ Spataderen

Wat? Spataderen zijn paars­ blauwe aderen die door je huid heen zicht­baar zijn. Meestal zitten ze op je been, maar ze kunnen ook op je schaamlippen voorkomen.

Spataderen ontstaan door het hormoon progesteron dat zorgt dat aderen verslappen.

En door de groter wordende baarmoeder stroomt het bloed uit je benen moeilijker weer omhoog. Je kunt spataderen niet voorkomen. Vaak speelt erfelijke aanleg een rol.

Doen • Zit niet met je benen over elkaar en probeer ook niet te lang stil te staan.

• Zalfjes helpen niet. Het (preventief) dragen van steunkousen of -panty’s wel.

• Zorg dat je benen niet te warm zijn; richt de verwarming in de auto niet op je benen, lig niet lang in een warm bad en vermijd het staan tegen een verwarming.

• Als je spataderen op je schaamlippen hebt, kun je ’t beste een paar keer per dag gaan liggen. Het bloed kan dan uit de aderen stromen. Doe een paar ijsklontjes in een washandje en houd dit tegen je schaamlippen.

Doen • Een fysiotherapeut kan je tips en oefeningen geven om je houding te verbeteren of een goede massage om je rug los te maken.

• Zorg dat je goed rechtop loopt of zit.

Let erop dat je geen holle rug maakt.

Kantel je bekken iets naar achteren zodat je rug iets vlakker wordt en span je buikspieren licht aan als je lang loopt.

• Ga op handen en knieën zitten en maak je rug afwisselend hol en bol (als een boze kat) • Ga baantjes trekken in het zwembad. Dat ontspant en is goed voor je rugspieren.

Wat? Bekkenpijn ontstaat doordat de spieren en banden die aan je bekken vastzitten soepeler worden. De botten van je bekken voelen losser en kunnen soms pijnlijk langs elkaar schuiven. Het kraakbeen dat de botten met elkaar verbindt verweekt. Op die manier krijgt je bekken ruimte om je kind makkelijker door het geboortekanaal te laten gaan.

Doen • Loop niet te lang door met bekkenklachten.

Hoe verder in je zwangerschap, hoe heviger de klachten.

Neem contact op met een fysiotherapeut of mensendiecktherapeut voor goede oefeningen en tips.

• Zit rechtop met je benen naast elkaar en probeer welke (tuin) stoel voor jou het beste zit.

• Zorg dat je je rug niet hol trekt, sta op twee benen en zet je voeten in de ballethouding: naast elkaar en niet iets naar buiten gekeerd.

• Probeer, zoveel mogelijk, traplopen te voorkomen.

• In bed kun je een kussentje tussen je benen of onder je buik leggen.

→ Been/kuitkramp

Wat? Een minder goede doorbloeding van je benen kan zorgen dat je spierkramp krijgt. Vaak gebeurt dit ’s nachts.

Doen • Trek je tenen naar je toe of beweeg je benen om de kramp te verlichten.

• Rek je spieren op voordat je gaat slapen of masseer je benen.

• Een tekort aan calcium of magne­ sium kan de oorzaak zijn van de kramp.

Overleg met je verloskundige waar je met eten op kunt letten.

• Leg je voeten wat hoger door een kussen onder het matras te leggen.

Kijk voor meer tips en adviezen over andere zwangerschapsklachten op www.babyopkomst.nl Op babyopkomst.tv bieden wij je de online cursus Fit en in balans bevallen. In deze cursus, op basis van zwangerschapsyoga, veel oefeningen die je helpen bij bekken- en rugklachten.

Daarnaast bereid deze cursus je prima voor op je bevalling baby op komst | 013

“Mag je sushi als je zwanger bent?”

Zomaar een vraag die ze bij de Nutricia Kindervoeding Service regelmatig krijgen.

Tekst: Kim Wijnker

vertrouwen durven te nemen. Soms krijg ik een huilende moeder aan de telefoon, als ze na ons gesprek blij en opgelucht ophangt heb ik mijn doel bereikt. Charlotte: Vaak bellen we na een weekje even terug, als dat afgesproken is natuurlijk. Gewoon om even te vragen hoe het gaat.

Mariëlle: Als mensen ons eenmaal ontdekt hebben bellen ze meestal nog eens met een vraag.

Het is fijn om te merken dat ze voelen dat we het beste voor hun kindje willen en dat we vanuit dat perspectief handelen.

Wij zijn 24/7 bereikbaar voor de meest uiteenlopende vragen rondom voeding

Vandaag heb ik afgesproken in een eetcafé in het oude centrum van Zoetermeer. Vanaf mijn plek zie ik twee frisse verschijningen vrolijk kletsend binnenkomen. Dat moeten Charlotte en Mariëlle zijn! Zij werken als voedingskundigen bij de Nutricia Kindervoeding Service en ik wil daar graag meer over weten. Nadat we de lekkerste taart van de kaart hebben besteld steek ik van wal.

Wat houdt dat nou precies in, Nutricia Kindervoeding Service?

Charlotte: Wij zitten klaar voor zwangeren of nieuwbakken ouders om vragen te beantwoorden rondom voeding. Je kunt ons altijd bellen, appen, chatten of mailen. Ja, ook midden in de nacht en tijdens feest­d­agen. Mariëlle: Baby’s doen niet aan kantoortijden, dus wij ook niet.

014

| baby op komst

Wat een ontzettende toffe job hebben jullie, hoe zijn jullie daar zo terecht gekomen?

Mariëlle: Iedereen die bij ons werkt heeft de opleiding Voeding en Diëtiek gedaan en is afgestudeerd voedingskundige.

Vanuit mijn opleiding ging ik stage lopen bij Nutricia en ik ben er nooit meer weggegaan! Charlotte: Zodra je aangenomen bent krijg je nog een interne opleiding over babyvoeding en borstvoeding, want dat is een specialisme binnen Voeding en Diëtiek.

Wat is het meest bijzondere gesprek dat je ooit hebt gehad?

Mariëlle: Ik vind alle vragen waarbij ouders zichzelf kwetsbaar opstellen heel bijzonder. Vaak schamen ze zich omdat ze iets niet weten, terwijl het natuurlijk nooit gekke vragen zijn. Het is tof dat ze ons op zo’n moment in

Mag je sushi als je zwanger bent?

Ik weet namelijk toevallig dat je daar héél veel vrouwen voor wakker kunt maken.

Mariëlle: Sushi met rauwe vis is helaas niet geschikt tijdens de zwangerschap.

Je kunt natuurlijk wel sushi eten met

Op nutriciavoorjou.nl vind je super lekkere zwangerproof recepten

bijvoorbeeld groenten, zeewier, gaar ei en tahoe. Zelf sushi maken (zónder rauwe vis) is dan een goed idee, zo weet je precies wat je binnenkrijgt.

Charlotte: Gezond en gevarieerd eten is extra belangrijk als je zwanger bent.

Wij hebben diverse recepten bedacht en uitgeprobeerd. Soms is je inspiratie even op en dan is het wel fijn om lekkere en gezonde recepten op te kunnen zoeken. Op www.nutriciavoorjou.nl vind je zwangerproof recepten en ook recepten die passen bij de leeftijd van je kindje.

Iedereen weet wel dat je tijdens een zwangerschap extreem moe kunt zijn, maar hoe komt dat nou eigenlijk precies?

Charlotte: Je lichaam maakt een mensje! Dus ook als je niets doet, is je lijf keihard aan het werk. Het is vooral heel belangrijk om aan die vermoeidheid toe te geven. Mariëlle: Er gebeurt zó veel tijdens een zwangerschap, dat we wekelijkse een mail kunnen versturen die bol staat van de info. Bijvoorbeeld over de ontwikkeling van je kindje, voedingsadvies of tips tegen zwanger­schapskwaaltjes. Je geeft bij de inschrijving aan hoeveel weken je zwanger bent, zodat we precies weten welke informatie voor jou relevant is.

Bijna alle zwangere vrouwen krijgen “last” van nesteldrang, ze willen alles schoon en klaar hebben. Hoe weet je nou zeker dat je niks vergeet, hebben jullie tips?

Charlotte: Ja, het geeft natuurlijk rust als alles geregeld is voor de komst van de baby! Om te helpen in wat je allemaal nodig hebt hebben we een superhandige baby-uitzetlijst gemaakt. Het leuke is dat deze door moeders zelf is nagekeken. Al het onnodige is er na hun check onmiddellijk vanaf geschrapt. Dus het is echt een praktische en basic lijst met alle must-haves. Mariëlle: De vluchtkoffer checklist is ook zo’n handige! Met tips waar je misschien niet direct aan denkt zoals een ruim, donker shirt voor tijdens je bevalling of een haarklem.

Het 5 stappen hapjesplan begeleid je van de eerste hapjes naar drie hoofdmaaltijden per dag

Er zijn veel meningen over wanneer je mag beginnen met oefenhapjes, wanneer kun je starten en wat mag je je baby geven?

Charlotte: Vanaf 4 maanden mag je starten met oefenhapjes. Kijk wel goed of je kindje er al aan toe is. Vaak geeft een kindje duidelijke signalen af, zoals bijvoorbeeld het eten van jouw bord afkijken, op de handjes sabbelen en smakgeluidjes maken. Mariëlle: Start altijd met groenten, daarnaast is het belangrijk om in de eerste twee weken steeds drie vaste soorten groenten af te wisselen. Na die twee weken kun je voorzichtig beginnen met fruit. Ons 5 stappen hapjesplan helpt je hierin op weg. Charlotte: Veel kindjes moeten echt wennen aan de nieuwe smaak en structuur van vaste voeding, dus geef het de tijd. Wist je dat we in Utrecht ons research centrum hebben? We doen al 120 jaar onderzoek naar baby­voeding. We hebben er ook een machine staan die het darmstelsel van een baby nabootst, zo weten we precies welke structuur bij welke leeftijd past.

Klopt het dat de eerste 1000 dagen van je leven zo belangrijk zijn?

Mariëlle: Zeker! Als je de zwangerschap en de eerste 2 jaar bij elkaar optelt kom je op 1000 dagen. In deze tijd groeit je kindje razendsnel, sneller dan wat het in de rest van zijn of haar leven zal gaan doen. Zo groeit je kindje bijvoorbeeld 50% in de lengte en wordt je kindje 4 x

zwaarder! Ook gaat de ontwikkeling van je kindje als een speer. Gezonde voeding is voor die groei en ontwikkeling natuurlijk ontzettend belangrijk.

Vaak vinden baby’s het lastig om zelf te gaan slapen, hoe kun je je kindje daarbij helpen?

Charlotte: Een fijn achtergrondgeluid kan helpen om je kindje rustiger te krijgen of in een diepere slaap te houden. Stofzuigergeluid bijvoorbeeld, werkt echt! Of het geluid van een fikse regenbui of van witte ruis.

We hebben er op onze site een playlist vol mee staan. Daar vind je ook een overzicht van al onze tools onder elkaar. Charlotte: ja, op www.nutriciavoorjou.nl kun je heel veel informatie vinden over voeding en zwanger worden, zwanger zijn, baby en peuters. Mariëlle: En vergeet niet dat je ons altijd mag bellen of whatsappen. Ons team van voedingskundigen is dag en nacht bereikbaar en helpt je graag!

In samenwerking met:

Vragen of advies voor jezelf of je baby?

Bel gratis: 0800 022 26 26 WhatsApp: +31 6 83 65 11 33 baby op komst | 015

ALS HET MAAR GEZOND IS? Dilemma’s rond onderzoek naar aangeboren afwijkingen.

Als aanstaande ouder heb je vaak maar één wens: dat je kindje gezond is. Prenatale screening kan dat antwoord -deels- geven.

Maar wil je alles wel weten? Hoe bepaal je of je wel of geen testen wilt laten doen? door Cindy Cloïn

“Mijn broertje heeft downsyndroom”, vertelt Sanne (29).

“Toen ik zwanger raakte, was ik me er heel erg van bewust dat prenataal onderzoek ons voor keuzes kon stellen. Stel dat ons kindje ook downsyndroom heeft, wil ik dat dan eigenlijk wel weten?

We hebben er goed over nagedacht, maar uiteindelijk besloten we geen prenataal onderzoek te doen.” De belangrijkste overweging van Sanne en haar man Koen was dat een kindje met het syndroom van Down welkom zou zijn. Sanne: “Ik zou het niet over mijn hart verkrijgen om deze zo gewenste zwangerschap af te breken, al is een kindje met downsyndroom een behoorlijk zware opgave. Misschien was het ook wel een beetje een kop-in-het-zandstrategie. Als je het niet weet, hoef je ook geen moeilijke keuze te maken als blijkt dat je kindje wél een afwijking heeft.”

Zelf kiezen Prenatale screening is onderzoek tijdens de zwangerschap naar de gezondheid van je ongeboren kindje. Ouders kiezen zelf of ze testen en onderzoeken willen laten doen. Sinds de invoering van de NIPT (in 2017) besluit ruim 40 procent van de zwangere vrouwen dit bloedonderzoek te laten doen. “Het bloedonderzoek geeft meer zekerheid dan de combinatietest”, vertelt Neeltje Crombag, verloskundige en lid van de klankbordgroep prenatale screening van de KNOV (vereniging van verloskundigen). De combinatietest was tot voor kort een van de mogelijkheden voor prenataal onderzoek aan het begin van de zwangerschap. Het onderzoek gaf echter geen zekerheid, alleen een kans op een afwijking. De combinatietest wordt niet vaak meer gedaan, slechts een paar procent van de zwangere vrouwen kiest ervoor. De NIPT geeft meer zekerheid, is makkelijker en daardoor is de 016 | baby op komst

drempel lager. “Wat veel mensen nog lastig vinden is dat er ook dingen uit het onderzoek kunnen komen, waarvan we nog niet precies weten wat de gevolgen hiervan zijn”, zegt Neeltje, die jarenlang als verloskundige bij het UMC Utrecht werkte en promotieonderzoek deed naar keuzes die zwangeren maken rond prenatale screening.

De NIPT is momenteel onderdeel van een wetenschappelijk implementatieonderzoek, en daarom nog geen standaardonderdeel van de zorg. Het is wel beschikbaar voor alle zwangeren in Nederland. Op dit moment geldt een eigen bijdrage van 175 euro voor de NIPT. De 20-wekenecho – ook een vorm van prenataal onderzoek – laten veel meer vrouwen doen, namelijk ruim 90 procent. Hier geldt geen eigen bijdrage voor.

Omgaan met kansen Verloskundigen informeren zwangeren over de mogelijkheden die er zijn voor prenatale onderzoeken en wat deze naar boven kunnen brengen.

Counseling heet dat. Maar iemand kiest uiteindelijk zelf. Het is opvallend dat Nederlandse vrouwen beduidend minder vaak prenataal onderzoek laten doen dan bijvoorbeeld zwangere vrouwen in Denemarken of België waar meer dan 90 procent een screeningstest laat doen. Wat daar de reden voor is, is niet exact bekend. Neeltje: “Wat waarschijnlijk meespeelt, is dat een kindje met een afwijking voor veel Nederlandse vrouwen geen reden is om hun zwangerschap af te breken. En de kosten zullen misschien ook een rol spelen.”

Meer zekerheid Susanne (31) voelde zich onzeker tijdens haar zwangerschap een wilde er alles aan doen om meer zekerheid te krijgen. “Ik wilde weten wat me te wachten stond, maar dat wilde niet zeggen dat

baby op komst | 017

Spannend was het wel, ik heb mijn gevoel geprobeerd uit te schakelen. Gelukkig hebben we niet voor de verschrikkelijke keuze gestaan, want ons kindje had geen syndroom.” ik ook zou kiezen voor het afbreken van de zwangerschap als ons kindje bijvoorbeeld het syndroom van Down zou hebben. Ik wil me goed voor kunnen bereiden op de toekomst een prenataal onderzoek zorgt gewoon dat je meer weet over de gezondheid van je kind. De 20-wekenecho vond ik opnieuw spannend, omdat je daar weer andere dingen kunt zien. Gelukkig hoefden we geen moeilijke keuzes te maken, want alles bleek goed te zijn met onze baby.”

Of onzekerheid

Wel of geen prenatale screening?

Om voor jezelf af te wegen of je prenatale onderzoeken wilt laten doen, kan het helpen om jezelf een paar vragen te stellen: • Hoe belangrijk is zekerheid over de gezondheid van je kindje voor jou en je partner?

• Weet je waarop getest wordt en wat deze syndromen inhouden?

• Wat zijn de voordelen van meer zekerheid?

• Als je een verhoogde kans hebt op een kindje met een syndroom, zou je dan verder onderzoek willen laten doen?

• Wat zijn de risico”s van vervolgonderzoek en zou je dat risico nemen?

• Wat betekent een kindje met een syndroom voor jou en je gezin?

• Zouden jullie een zwangerschapsafbreking overwegen als het kindje niet gezond is?

018 | baby op komst

Daisy (28) kreeg een heel ander bericht te horen.

“We wilden eigenlijk geen prenataal onderzoek, maar bij de reguliere 12-wekenecho werd een flink verdikte nekplooi gezien bij ons kindje. Ook zat er maar één vat in de navelstreng en was er geen vulling in de maag en blaas te zien. We werden doorgestuurd naar het ziekenhuis en kregen daar eigenlijk direct te horen dat er waarschijnlijk iets niet goed was met ons kindje.”

Daisy kon vervolgens kiezen uit de NIPT of een vlokkentest. “We kozen voor de vlokkentest, omdat die echt 100 procent uitsluitsel geeft en de NIPT niet. Er kwam niets uit het onderzoek.

Hoewel dat natuurlijk heel positief was, kon ik niet meer genieten. Het was heel moeilijk om de emoties en onzekerheid de baas te blijven, want het ziekenhuis bleef ons waarschuwen dat er mogelijk toch een afwijking was, zoals een hartafwijking. Bij de 20-wekenecho werd niets gevonden, maar volgens de artsen zie je een deel van de afwijkingen niet op die echo. Dus opnieuw kregen we geen zekerheid.” De zwangerschap van Daisy stond door de testen en onderzoeken in het teken van stress. “Maar uiteindelijk is ons kindje gezond geboren!”

Voor Eva (43) was er geen twijfel mogelijk: “Ik wilde zo graag zeker weten of ons kindje gezond zou zijn. Vanwege mijn leeftijd viel ik in de risicogroep.

Daarom kozen we voor de NIPT. We zouden ook voor een afbreking van de zwangerschap kiezen als ons kindje een syndroom zou hebben.

Bewuste keuze De uitslag van prenataal onderzoek kan mee-, maar ook tegenvallen. Het is in elk geval niet verstandig om onderzoek te laten doen puur om gerustgesteld te worden. “Je kunt voor moeilijke keuzes komen te staan”, zegt Neeltje. “Gelukkig zijn de meeste zwangere vrouwen in Nederland zich daar heel bewust van.” Als het aan Neeltje ligt, mag er ook wel meer aandacht zijn voor mensen die besluiten om géén prenataal onderzoek te laten doen. “Wat is de reden? Weten mensen goed waar ze (niet) voor kiezen? Doen ze het onderzoek bijvoorbeeld niet omdat ze denken dat ze vanwege hun jonge leeftijd geen risico lopen? Dan is het aan de verloskundige om uit te leggen dat je ook als je jong bent een kans hebt op een kindje met een afwijking. Zijn ze goed geïnformeerd en kiezen ze om geen onderzoek te laten doen, is dat natuurlijk prima. Als de keuze maar bij hen past, is het goed.”

Geen pretecho Sanne wilde geen NIPT, maar liet wel een 20-wekenecho doen. “Stel dat er dan toch iets niet goed was, dan konden we ons daar op voorbereiden.

We wisten dat het geen pretecho was. De keuze voor de echo was voor ons op de een of andere manier vanzelfsprekender om wel te doen.” De angst dat hun kindje misschien een afwijking zou hebben, was nog niet verdwenen. Hun zoontje (het was een jongetje) bleek maar een nier te hebben. “Dat was enorm schrikken. We wisten in eerste instantie niet goed wat dit voor de rest van zijn leven voor gevolgen zou hebben. Gelukkig was het niet levensbedreigend en betekende het alleen dat hij na de bevalling een antibioticakuur kreeg. Achteraf ben ik vooral heel blij dat we weten dat hij maar één niertje heeft, want daardoor letten we beter op als hij bijvoorbeeld een blaasontsteking heeft. Hij moet dan eerder antibiotica dan een kindje met twee nieren. Ook moet hij af en toe op controle, maar dat is veel beter dan dat we van niets zouden weten.”

WELKE PRENATALE ONDERZOEKEN ZIJN ER? COMBINATIETEST

Een combinatietest bestaat uit een bloedtest en nekplooimeting. Aan de hand van bloed van de moeder wordt bepaald of er een verhoogde kans is op downsyndroom, het edwardssyndroom of patausyndroom. De test biedt geen zekerheid of het kindje wel of geen syndroom heeft. Het meten van de nekplooi bij de baby gebeurt via een echo. Hoe dikker de nekplooi, hoe groter de kans op een afwijking.

De uitslagen worden gecombineerd met de leeftijd van moeder en de zwangerschapsduur.

Dit alles leidt tot een uitslag die de kans aangeeft op een kindje met een syndroom. Bij 1 op 200 is er sprake van een verhoogde kans.

NIP-TEST

VRUCHTWATERPUNCTIE

Net als de vlokkentest, kun je vruchtwaterpunctie krijgen op medische indicatie. Bij deze punctie wordt er rond de zestiende week van de zwangerschap via een naald door buikwand wat vruchtwater afgenomen.

Hierin zitten lichaamscellen van de baby die worden onderzocht.

Via de punctie kan niet alleen een chromosoomafwijking worden vastgesteld. De uitslag is binnen een paar dagen bekend en geeft een zekere uitkomst.

Heel soms is de uitslag onduidelijk en wordt er uitgebreider chromosoomonderzoek gedaan.

Dat kan een paar weken duren. Nadelen zijn dat het onderzoek vrij ver in de zwangerschap plaatsvindt en dat er een kleine kans is op een miskraam (3 tot 4 op de 1000 puncties).

De Niet Invasieve Prenatale Test (NIPT) is een test waarbij via het bloed van moeder het DNA van de baby wordt onderzocht. Het gaat eigenlijk om DNA van de VLOKKENTEST placenta, maar deze is Als de combinatietest, meestal identiek aan het NIPT of een andere DNA van de baby. Hieruit medische indicatie een blijkt of het ongeboren verhoogde kans geeft kindje mogelijk het op downsyndroom downsyndroom, (een kans hoger dan 1 edward­ss­ yndroom of op 200) kun je een patausyndroom heeft. vlokkentest laten doen.

De NIPT is geen kansBij een vlokkentest ­berekening en biedt veel wordt er wat weefsel meer zekerheid dan de van de placenta uit de combinatietest. Toch baarmoeder weggenogeeft de test geen 100 men. Dit weefsel wordt procent uitsluitsel, de onderzocht en heeft betrouwbaarheid is dezelfde chromosoomboven de 90 procent. samenstelling als de Soms werkt de test niet ongeboren baby. Met omdat er te weinig DNA de vlokkentest wordt van de baby in het bloed dan ook chromosoomvan de moeder wordt onderzoek gedaan. De gevonden. Om helemaal uitslag is binnen twee zeker te zijn, wordt bij weken bekend en is een afwijkende uitkomst heel betrouwbaar: deze vervolgonderzoek geeft bijna 100 procent aangeboden (vlokkentest zekerheid. De vlokkenof vruchtwaterpunctie). test heeft ook een De NIPT is beschikbaar nadeel: er bestaat een als eerste test, als kleine kans op een onderdeel van een miskraam (3 tot 4 op implementatie-onderzoek. de 1000 onderzoeken).

Zwangeren kunnen de keuze maken tussen NIPT en de combinatietest. Voor de NIPT geldt een eigen bijdrage van 175 euro.

Lees meer over de 20-weken echo op pagina 34.

20-WEKENECHO

Het Structureel Echoscopisch Onderzoek (SEO) is een echo die elke zwangere krijgt aangeboden. De echoscopist kijkt bij de 20-wekenecho naar bepaalde lichamelijke afwijkingen, zoals een open ruggetje of open schedel. Ook wordt gekeken of de baby goed groeit en of er genoeg vruchtwater is.

Soms worden bij de echo andere afwijkingen gezien, zoals een hartafwijking, of darmen of nieren die niet goed werken. Als er iets afwijkends wordt gezien op de echo, is de exacte diagnose niet altijd te stellen. Ook de prognose is lastig: wat betekent de gevonden afwijking precies voor de toekomst van het kindje? Sommige afwijkingen zijn niet met het leven verenigbaar, maar meestal gaat het om een spectrum van mogelijkheden, uiteenlopend van een gezonde baby tot een kindje met ernstige afwijkingen.Vervolgonderzoek kan meer duidelijkheid bieden, maar geeft niet altijd uitsluitsel. Anderzijds geeft een goede echo geen garantie op een gezond kindje.

baby op komst | 019

9 maanden fit Zo doe je dat!

Een flinke wandeling en gelijk even bijkletsen met een vriendin, schoonmakend door het huis; het hoeft niet veel te zijn om lichamelijk en geestelijk lekker in je vel te zitten. Dat houd je makkelijk 9 maanden vol.

Tekst: Sandra Vuik

Bewegen is fijn, zeker tijdens je zwanger­schap. Het kan veel klachten voorkomen of verminderen. Je slaapt beter en het is wetenschappelijk bewezen dat vrouwen die actief bewegen tijdens hun zwangerschap makkelijker bevallen. Het algemeen geldend advies is om minimaal vijf dagen per week dertig minuten matig intensief te bewegen. Matig intensief betekent dat je een voelbaar hogere hartslag hebt, dat je ademhaling sneller gaat, maar dat je nog wel gewoon kunt praten. Een stevige wandeling met de hond of een vriendin en je zit al aan het geadviseerde halfuurtje.

Je Louboutins mogen in de kast blijven Je rug en buikspieren hebben het zwaar te verduren in de zwangerschap.

Om harde buiken en lage rugpijn te voorkomen is het ’t slimst je natuurlijke houding aan te houden. Maar dat is met zo’n bollende buik niet altijd makkelijk; je hebt snel de neiging met je buik naar voren te lopen. Zo creëer je een holle rug, en dat is erg belastend voor je rug. Probeer je aan te leren om je onderbuik altijd iets in te trekken, dit helpt niet alleen om lage rugpijn maar ook harde buiken te voorkomen. Natuurlijk kun je je buik niet echt meer intrekken als hij dikker wordt, maar je kunt wel altijd wat spanning op de spieren zetten.

020

| baby op komst

Daarnaast helpt het als je je bekken iets naar achteren kantelt. Je brengt je heupbeen iets naar achteren en je schaambot iets naar voren, je vlakt je rug als het ware iets af. O ja, draag geen hoge hakken meer. Een hakje van 3 tot 4 centimeter is wel heel prettig voor een goede houding.

Luister naar je lichaam Sporten is heel goed tijdens de zwangerschap. En als je altijd hebt gesport, kun je de meeste sporten gewoon blijven doen. Maar luister naar je lichaam. Als je na het sporten veel last van harde buiken of buikpijn hebt, dan ben je te actief geweest. Doe dan de volgende keer iets rustiger aan.

Word je licht in je hoofd, duizelig of kom je echt adem tekort, doe ook dan een stapje terug. Contactsporten, waarbij je buik in de gevarenzone kan komen, zijn geen goed idee tijdens de zwangerschap. Ook duiken en risicosporten worden afgeraden.

Geestelijk fit Hoe je lichamelijk fit kunt blijven weet je nu, maar hoe zit het met je geestelijke gezondheid? Een zwangerschap houdt je bezig, die doe je niet zomaar even tussendoor. En als je dan ook nog een drukke baan en veel sociale verplichtingen hebt... Vermindering van een gejaagd gevoel of stress is niet alleen goed voor jezelf, maar ook voor je baby.

Moeten hoeft niet Goed om te weten, maar hoe verminder je die druk? Vaak wordt gejaagdheid of stress veroorzaakt doordat we meer willen dan we kunnen: de dagelijkse race tegen de klok om alles wat je wilde ook daadwerkelijk te doen. Maar als je zwanger bent, mag je best een stapje terug doen. Vraag anderen om bij te springen. En leg de lat voor jezelf niet te hoog. Er is een verschil tussen wat je móet doen en wat je wílt doen!

Tips om het rustiger aan te doen: Als jij je dag al begint met rennen en vliegen; zet je wekker dan een halfuurtje eerder. Word rustig

wakker. Maak tijd voor je ontbijt, lees de krant, kijk het nieuws. Je zult zien dat je de dag veel meer ontspannen begint.

Bouw meer rustmomenten in op je werk als je merkt dat je het werk bijna niet meer volhoudt. Wettelijk heb je tijdens je zwangerschap recht op: • regelmatige werk- en rusttijden • extra pauzes (maximaal 1/8 deel van je werktijd, bij een fulltime baan mag je dus een uur extra pauze houden!)

• een geschikte, afsluitbare ruimte om te kunnen rusten (met bed of rustbank) • geen verplichting tot onregelmatig werk, overwerk of nachtdiensten.

• zwangerschapsonderzoek in werktijd Ervaar je, ondanks deze rustmomenten, toch te veel stress op je werk, bespreek dit dan met de bedrijfsarts.

Kun je je werk niet veilig en gezond uitvoeren, dan moet je werkgever je tijdelijk ander werk aanbieden. Is die mogelijkheid er niet en kun je hierdoor niet veilig en gezond werken, dan heb je recht op doorbetaald verlof.

Het einde van de middag is vaak een hectisch moment. Kun je dit normaal prima aan, nu je zwanger bent heb je aan het eind van de middag waarschijnlijk alleen maar behoefte aan rust.

Gun jezelf een powernap: ga 15 tot 20 minuten slapen. Niet langer, want dan kom je in een diepe slaap en word je juist vermoeider wakker. Is het echt zo erg als je een halfuurtje later eet? Vraag je partner om de voorbereidingen voor de maaltijd te treffen, of kook grotere porties zodat je twee of drie maaltijden kunt invriezen.

Let it go Leren omgaan met stress is voor een belangrijk deel leren loslaten en accepteren dat dingen niet altijd gaan zoals jij wilt. Je hebt niet overal invloed op. Is het dan zinvol om je heel druk te maken? Vaak niet, maar loslaten is lastig. Probeer je bewust te worden van alle gedachten die continu door je hoofd gaan. Bedenk of het zinvol is je hier druk over te maken. Wordt het

probleem er anders door? Helpt tobben het probleem op te lossen? Als dit niet zo is, probeer de gedachten dan te vervangen voor leuke dingen en maak je hoofd leeg. Door elke dag een paar keer te proberen je hoofd helemaal leeg te maken en alleen bezig te zijn met wat je op dat moment doet, kun je leren loslaten.

GUN JEZELF EEN POWERNAP: GA 15 TOT 20 MINUTEN SLAPEN. NIET LANGER, WANT WORD JE JUIST VERMOEIDER WAKKER. Slaap lekker!

Een goede nachtrust is natuurlijk ook heel belangrijk om je lichamelijk en geestelijk fit te voelen. Deze tips helpen je naar dromenland: • Beeldschermen verstoren je dag-en-nachtritme. Door het licht van de schermen maakt je lichaam geen melatonine aan, het hormoon dat ervoor zorgt dat je slaperig wordt. Gebruik na 20.00 uur liever geen schermen, ook niet die van je telefoon.

• Ga voor het naar bed gaan een halfuurtje wandelen, dit helpt om je hoofd leeg te maken. Neem, net voor je naar bed gaat, een warme douche of bad, dat maakt je slaperig.

• Kun je niet in slaap komen, lees dan een luchtig tijdschrift. Ga zeker niet op je telefoon kijken, dit maakt je nog wakkerder.

• Word je vaak wakker omdat je moet plassen, drink dan ’s avonds na 20.00 uur niets meer.

• Kun je geen lekkere slaaphouding meer vinden? Een kussen tussen je knieën en/of een kussentje in je rug of onder je buik kan helpen.

Veel vrouwen vinden een voedingskussen (een kussen in de vorm van een lange slang) heel fijn om ’s nachts tussen hun benen en onder de buik te leggen. baby op komst | 021

STOF TOT NADENKEN: de invloed van chemische stoffen op je baby

Dat roken en alcohol slecht zijn voor de ontwikkeling van je baby, weten de meeste zwangere vrouwen wel.

Maar wist je dat shampoo of bodylotion ook schadelijk kunnen zijn?

Tekst: Cindy Cloïn

Veel chemische stoffen in verpakkingen of verzor­gingsproducten werken hormoonverstorend, wat mogelijk effect kan hebben op jezelf en je ongeboren kind. Nu je zwanger bent, is het belangrijk je bewust te zijn met welke chemische stoffen je in aanraking komt.

Sinds een paar jaar is er steeds meer aandacht voor de risico’s van hormoonverstorende stoffen. Denk bijvoorbeeld aan pesticiden op groente en fruit, het laagje plastic aan de binnenkant van een blikje, bepaalde stofjes in shampoo of bodylotion, en zacht plastic speelgoed. In 2013 publiceerde de Wereld­ gezondheidsorganisatie (WHO) een rapport over de mogelijke risico’s van deze stoffen. Deze kunnen namelijk invloed hebben op de ontwikkeling en gezondheid van ongeboren baby’s, zoals de ontwikkeling van de hersenen, het immuunsysteem en het voortplantingssysteem. Zo zijn er aanwijzingen dat de toename van mannelijke onvruchtbaarheid mede wordt veroorzaak door deze hormoonver­ storende stoffen. In verschillende Europese landen zoals Denemarken, Frankrijk, België en Engeland waarschuwen artsen en verloskundigen mensen die zwanger willen worden of zwanger zijn voor de risico’s. Zij krijgen een folder met tips en adviezen om blootstelling te verminderen. De Nederlandse overheid vindt dat (nog) niet nodig en wacht eerst op richtlijnen uit Brussel.

Wat zijn precies hormoonverstorende stoffen?

Chemische stoffen worden in tal van producten gebruikt om de werking of houdbaarheid van zo’n product te verbeteren. De afgelopen jaren zijn er heel veel van die chemische stoffen bijgekomen.

Een deel van deze synthetische, lichaamsvreemde

022

| baby op komst

stoffen heeft invloed op het hormoonsysteem. Ze kunnen werken als hormonen of de werking van hormonen juist blokkeren. Er zijn Europese normen voor het gebruik van deze chemische stoffen in producten, zodat je niet te veel binnen kunt krijgen.

De vraag is of die normen streng genoeg zijn, zeker voor foetussen en jonge kinderen.

Is de schadelijkheid bewezen?

De chemische stoffen hebben invloed op het hormoonsysteem. In de praktijk kom je dagelijks in aanraking met tientallen chemische stoffen en krijg je dus een mix van deze stoffen in je lichaam. Er is niet onderzocht wat juist die combinatie van verschillende stoffen met de mens doet. Er zijn nog onvoldoende bewijzen dat de stoffen echt ingrijpen op de ontwikkeling van bovengenoemde organen en systemen. Onderzoek doen is heel lastig, omdat je niet bewust bepaalde chemische stoffen bij een mens wilt toedienen. Daarnaast zijn de gevolgen vaak pas veel later zichtbaar. Maar bij dieren is wel bewezen dat de chemische stoffen schadelijk zijn.

Bij dierproeven worden gedragsveranderingen gezien die duiden op neurologische afwijkingen en veranderingen in het hormonale systeem, zoals verminderde vruchtbaarheid.

Honderden wetenschappers in Europa hebben een verklaring ondertekend waarin ze aangeven dat zwangere vrouwen (en stellen die zwanger willen worden) adviezen moeten krijgen om zo min mogelijk blootgesteld te worden aan deze chemische stoffen.

Deze wetenschappers vinden dat de bewijzen met dierproeven voldoende aantonen dat het bij mensen, en zeker het jonge en ongeboren kind, mogelijk ook schadelijk is.

Waarom horen we dat nu pas?

Er wordt internationaal gezien steeds meer onderzoek gedaan naar de gevolgen van het gebruik van chemische stoffen. Lange tijd werd het niet serieus genoeg genomen, maar dat lijkt nu te veranderen. Er is ook te veel bewijs om je ogen te sluiten. Sowieso zie je dat effecten van het milieu op de gezondheid de laatste jaren vaker en beter worden onderzocht en meer aandacht krijgen in de media. Maar het is niet iets dat totaal nieuw is.

Wat kun je zelf doen?

Als je je erin verdiept, zie je dat er volop alternatieven zijn om het gebruik van parabenen, weekma­ kers en andere chemische stoffen te vermijden. Wij geven je in de onderstaande kaders een aantal tips en je kunt zelf bekijken in hoeverre je hier wat mee wilt

Moeten we ons nu grote zorgen maken?

De Nederlandse overheid en het RIVM vinden dat er nog te weinig keiharde bewijzen zijn. Ze willen zwangeren niet onnodig ongerust maken. Hoewel de effecten op mensen nog niet onomstotelijk bewezen zijn, vinden veel wetenschappers dat je beter kunt voorkomen dan ‘genezen’. Met andere woorden: informeer zwangeren over de mogelijke gevaren en geef tips om blootstelling te verminde­ ren. Ze kunnen dan zelf beslissen wat ze met deze informatie doen.

Om welke chemische stoffen gaat het?

•B estrijdingsmiddelen in de land- en tuinbouw.

•W eekmakers zoals ftalaten. De weekmakers worden gebruikt om plastic flexibel te houden zoals een douchegordijn, textiel of speelgoed.

•B PA. Bisphenol A wordt onder andere gebruikt voor de productie van polycarbonaat, een harde, glasheldere kunststof. Het zit in veel plastic producten zoals fopspenen, speelgoed en verpakkingen.

• Parabenen. Deze worden gebruikt als conser­ veringsmiddel in onder meer cosmetica, schoonmaak- en wasmiddelen, kant en klare sauzen, lijm of verf.

Voeding voor jou en je baby • Was groenten en fruit goed.

• Eet zoveel mogelijk verschillende soorten groenten en fruit en groenten. Op elke soort worden weer andere bestrijdingsmiddelen gebruikt en door veel te variëren voorkom je stapeling van een bepaalde stof.

• Eet zoveel mogelijk groenten en fruit uit eigen land, hier zijn de normen voor gebruik strenger dan in veel andere landen.

• Het beste is om biologische groenten en fruit te eten omdat die minder worden bespoten.

• Eet zoveel mogelijk vers, niet verpakt voedsel.

Weekmakers worden gebruikt om plastic flexibel te houden en komen in het voedsel terecht.

• Warm geen eten in plastic bakjes op, ook niet in de magnetron.

• Borstvoeding is altijd de eerste keuze. Maar wist je dat als je geen borstvoeding kunt/wilt geven of als je baby toe is aan vaste voeding/opvolgmelk, er ook biologische babyvoeding is. Zo is er biologische flesvoeding van verschillende merken, kijk bijvoor­ beeld eens bij Loulouka.nl, zij maken biologische babyvoeding die ook nog eens vrij is van palmolie.

baby op komst | 023

Speelgoed en spullen • In plastic speelgoed kunnen weekmakers voorkomen.

In Europa mogen weekmakers in speelgoed niet gebruikt worden, maar let op als je speelgoed bijvoorbeeld bij Chinese online shops koopt • Koop BPA-vrije fopspenen, eetgerei en zuigflessen voor je baby. Vermijd speelgoed van zacht plastic in verband met de ftalaten.

Verzorging • Gebruik cosmetica op natuurlijke basis, of in ieder geval cosmetica zonder parabenen. Denk hierbij aan je zeep en shampoo, en natuurlijk al helemaal aan de producten die je voor je baby koopt.

• Gebruik in je zwangerschap en bij je baby geen parfum of luchtverfrissers.

• Billendoekjes bevatten allerlei chemische stoffen. Gebruik ze niet te veel, maak de billen van je baby schoon met lauw water en watten. Of gebruik natuurlijke alternatieven. Je baby komt meerdere keren per dag in aanraking met billendoekjes en dan is het verstandig om voor een natuurlijke variant te kiezen.

Kijk eens bij Ekoplaza.nl voor een ruim assortiment aan natuurlijke en biologische producten.

Schoonmaak- en chemische middelen • Ook schoonmaakmiddelen zijn te koop zonder parabenen.

• Vermijd contact met verf, spuitbussen en haarverf en lucht grondig na gebruik.

Kleding en meubels • Meubels ademen chemische stoffen uit. Deze komen in de lucht terecht. Ventileer je huis daarom goed. En stof en zuig minimaal één keer per week.

• Was nieuwe kleding, dekentjes en knuffels voor je baby voordat je het gebruikt en kies bij voorkeur voor kleding van biologisch katoen.

• Gebruik liever geen wasverzachter.

024

| baby op komst

Bij Ekoplaza kun je terecht voor al je biologische boodschappen. Van duurzame luiers tot speentjes van 100% natuurrubber en van biologische voeding tot natuurlijke verzorging. Bij Ekoplaza kan je zonder zorgen biologische, duurzame en natuurlijke producten kopen voor je baby en natuurlijk voor jezelf.

Kijk voor meer informatie op ekoplaza.nl/mama-en-kind

Boordevol blije boodschappen

Je gewicht in de zwangerschap

Als je zwanger bent, word je vanzelf zwaarder. Maar hoeveel gewichtstoename is gezond?

026

| baby op komst

Je gewicht neemt toe doordat jouw kindje en placenta groeien en doordat de hoeveelheid vruchtwater, vocht en bloed toeneemt. Je lichaam legt in de zwangerschap ook vetreserves aan op heupen, billen en bovenarmen.

Gewichtstoename hoort dus bij de zwangerschap, maar het is wel verstandig dat dit niet teveel of te weinig is. Hoeveel je aankomt verschilt sterk per persoon, maar deze richtlijnen geven een indicatie voor wat gezond is.

In het schema hiernaast kun je zien welke gewichtstoename tijdens de zwangerschap wenselijk is voor jou, maar pin je hier niet op vast. Voeding is niet de enige factor die invloed heeft op jouw gewicht in de zwangerschap, ook bijvoorbeeld de hoeveelheid vocht die je vasthoudt weegt natuurlijk mee. Jouw verloskundige of arts kan je hier persoonlijk advies over geven.

In de eerste weken van de zwangerschap zijn veel vrouwen zo misselijk dat ze eerder iets afvallen dan aankomen, dat is op zich niets om je zorgen over te maken. Neem wel contact op met je verloskundige of huisarts als je bijna niets kunt binnenhouden, veel kilo’s verliest of weinig moet plassen.

De gewichtstoename is ook niet gelijk verdeeld in de weken van de zwangerschap. De ene periode groei je bijna niets en de andere periode juist met kilo’s tegelijk. Kijk naar het grotere geheel, bijvoorbeeld per drie maanden. Fixeer je vooral niet op die weegschaal maar probeer het wel binnen de perken te houden.

Groei je veel meer dan geadviseerd?

Kijk eens kritisch naar je voeding. In hoeverre wijkt deze af van de adviezen die je elders in dit magazine vindt? En hoe zit het met vocht vasthouden?

Merk je dat je ineens dikkere handen/

Onderstaande lijst laat zien hoeveel jij mag/zou moeten aankomen in de zwangerschap BMI vóór de zwangerschap

Advies

lager dan 18,5

Jouw gewicht is laag, het is belangrijk dat je tijdens de zwangerschap niet te weinig aankomt. 12- 18 kg aankomen tijdens deze zwangerschap zou voor jou heel mooi zijn.

18,5-24,9

Je hebt een gezond gewicht. Het is wenselijk dat je tijdens de zwangerschap 11,5-16 kg aankomt.

25-29,9

Jouw gewicht is te hoog. 7-12 kg aankomen tijdens deze zwangerschap zou voor jou heel mooi zijn, zodat je na de bevalling een goede start maakt.

30 en hoger

Jouw gewicht is te hoog, het is wenselijk dat je tijdens de zwangerschap minimaal 6 kilo aankomt, liefst niet veel meer.

voeten/benen of gezicht krijgt dan kunnen hier aardig wat kilootjes in zitten. Is dit vocht vasthouden wel erg plotseling, van de ene op de andere dag? Neem dan altijd contact op met je verloskundige, er kan een onderliggend probleem zijn.

Denk ook eens aan de hoeveelheid fruit wat je eet of drinkt? Fruit is super gezond, maar bevat ook veel vruchtensuikers. Beperk je dan ook tot twee stuks per dag, zeker als je veel meer aankomt dan wenselijk.

Eet fruit liever dan dat je het drinkt.

Fruitsap mist vezels die wel in een stuk fruit zitten.

Denk ook eens aan je broodbeleg, gebruik je mager beleg en beleg je niet te dik? Door bewust te kiezen voor mager beleg én niet te dik te beleggen kun je dagelijks behoorlijk wat calorieën besparen… Het zijn vaak de kleine dingen die het doen…

Als laatste, kijk echt een kritisch naar

alle tussendoortjes die misschien ongemerkt je mond in gaan…

Groei je veel minder dan geadviseerd?

Ook nu geldt het advies om echt eens kritisch naar je voeding te kijken. Eet je zo ongeveer wat geadviseerd wordt (zie ook het artikel gezonde leefstijl) of mis je toch wel één en ander? Heb je moeite met zoveel eten? Probeer bijvoorbeeld een boterham in stukjes naast je neer te leggen en neem ieder half uur een partje. Gebruik volvette melkproducten, roomboter en dergelijke.

Diëtiste Wijkt jouw gewicht echt veel af van hetgeen geadviseerd wordt of vind je het lastig om gezond te eten? In het basispakket van je zorgverzekering zijn de eerste drie behandeluren per kalenderjaar gedekt. baby op komst | 027

Voorbereiden op je bevalling; zinvol of zinloos?

Je bent zwanger en gaat binnenkort bevallen. Hoe bereid je je daar goed op voor? Is het een kwestie van veel lezen en informatie tot je nemen, een cursus volgen of maar zien hoe het gaat?

Door Cindy Cloïn

Toen ik een aantal jaar geleden ging bevallen van ons eerste kindje, had ik me daar nauwelijks op voorbereid. Er is nog nooit een kind blijven zitten was mijn motto. Wel lag er een boek op mijn nachtkastje over bevallen. Toen ik op kerstavond op verloskamer lag, besloot ik spontaan dat ‘jingle bells’ een uitstekend deuntje was om op te puffen.

Dat had geen cursus me kunnen leren, toch? Toen de verloskundige niet veel later tegen me zei dat ik mocht gaan persen, riep ik tot grote hilariteit van de aanwezigen in de kamer uit: ‘Persen? Maar dat hoofdstuk heb ik nog helemaal niet gelezen!’

Desondanks voelde ik intuïtief wat ik moest doen en na een paar flinke persweeën werd onze dochter geboren. De bevalling duurde al met al een kleine zes uur. Direct na de bevalling belandde ik in een gevaarlijke situatie omdat mijn baarmoeder niet samentrok en ik veel bloed verloor. Een complicatie waar je je niet op kunt voorbereiden.

Ternauwernood werd een operatie voorkomen, maar ik moest lang herstellen. Toen ik de hele bevalling nog eens de revue liet passeren, bekroop me de gedachte of ik het toch niet anders had willen of kunnen doen.

Natuurlijk, je baby wordt ook zonder voorbereiding geboren. Maar is het ergens ook niet gewoon leuk om je wél voor te bereiden? Om samen met je

Een goede voorbereiding is een cadeau voor jezelf 028

| baby op komst

partner alvast bezig te zijn met die bevalling? Je weet misschien iets beter wat je kunt verwachten en je bepaalde oefeningen of technieken kunnen je helpen de pijn beter te doorstaan.

“Het is zeker slim om je voor te bereiden op de bevalling”, zegt verloskundige Tamara Rietveld.

“Wat je prettig vindt is heel persoonlijk. Je kan het heel uitgebreid doen, met of zonder je partner, je kunt een fysieke cursus of een online cursus volgen of een boek lezen. Net wat bij je karakter past. Hoe je het doet, maakt niet zo veel uit als je maar een idee hebt van wat je straks kunt verwachten. Of dat je wat meer weet over houdingen en ademhalingsoefeningen.”

Het is volgens Tamara wel belangrijk om je te blijven realiseren dat een bevalling in de praktijk heel anders uit kan pakken. “Het is niet zo dat je het met een goede voorbereiding of plan het helemaal kunt organiseren zoals jij in gedachten had. Als je ideaalplaatje dan niet uitkomt, kan dat juist een negatief effect hebben.”

Tamara beviel zelf vorig jaar van haar eerste kindje.

En hoewel ze met haar werkervaring heel goed weet wat er allemaal bij een bevalling komt kijken, deed ze toch een (online) cursus ‘Fit en in balans bevallen’ ter voorbereiding. “Ik vond het fijn om oefeningen te doen om mijn lichaam fit en sterk te houden, bijvoorbeeld voor mijn bekken, buik en rug. En het was prettig om dit samen met mijn man te doen. Ik heb er zeker nog wat aan gehad.

Je bent bewust bezig met wat je kan helpen, je leert dingen die pijn kunnen verminderen en tenslotte zorg je met een goede voorbereiding beter voor jezelf. Dat is heel wat waard!”

Ezrai (30), beviel onlangs van haar eerste kindje Volgde de online cursus

Goed voorbereid bevallen

“Ik was extreem misselijk tijdens mijn zwangerschap, dus ik kon geen ‘gewone’ zwangerschapscursus doen. Ik wilde me wel graag goed voorbereiden, want het was mijn eerste kindje en ik wist niet wat me allemaal te wachten stond. Daarom heb ik gezocht naar een goede online cursus. Die hebben we lekker in ons eigen tempo gekeken op momenten dat het ons uitkwam. We kozen voor ‘Goed voorbereid bevallen’ omdat dit ons een nuchtere, informatieve cursus leek. De opzet van het geboorteplan die in de cursus werd behandeld, hebben wij ook gebruikt voor ons eigen plan.

Daarnaast heeft de uitleg die in de cursus werd gegeven over pijnbestrijding ons erg geholpen in de keuze daarvan. Ondanks dat mijn bevalling erg lang heeft geduurd, herkenden wij wel de fases die worden uitgelegd in de cursus en hoe je lichaam werkt tijdens de bevalling. Ik bleef rustig tijdens de bevalling terwijl ik normaal erg paniekerig ben. Ik denk dat een goede voorbereiding hierbij echt geholpen heeft.

Sowieso als het lichamelijk niet lukt om een andere cursus te doen, is dit zeker een aanrader. Alles wordt helder, goed en uitgebreid uitgelegd.

En fijn je de lessen nog kunt terugkijken.”

baby op komst | 029

Kelly (29), beviel onlangs van haar tweede kindje Volgde de cursussen:

Leonieke (33), beviel onlangs van haar eerste kindje Volgde de online cursus:

Hypnobirthing en zwangerschapsyoga

Goed voorbereid bevallen

“Bij mijn eerste zwangerschap werd ik na 32 weken opgenomen in het ziekenhuis. Na een opname van een week en twee weken controles werd onze dochter uiteindelijk met 35 weken geboren. De bevalling overviel mij totaal. Ik was in paniek tijdens mijn weeënstorm en kon me niet focussen door alle stress. Ik heb hier een Post­trau­ma­tische Stress Stoornis aan overgehouden en ben hiervoor behandeld bij de psycholoog. Daardoor was ik me bewust bij de keuze voor een tweede kindje dat ik het totaal anders wilde aanpakken en mijzelf goed wilde voorbereiden.

Ik ging naar een cursus zwangerschapsyoga omdat dat je lichaam heel goed helpt. Daarnaast koos ik voor een online cursus Hypnobirthing. Ik hou sowieso heel erg van mezelf overal op voorbereiden en goed inlezen in wat ik doe of wat er komen gaat. Ik ben best spiritueel en dat is misschien ook een reden dat deze cursus mij aansprak.

Het is echt heel bizar maar ik heb zo’n fijne, mooie bevalling gehad! Dat komt zeker mede door de cursus. In de video’s van de cursus zie je onder meer allerlei hypnose-oefeningen.

Deze had ik uitgeschreven op kleine kaartjes die ik had meegenomen naar het ziekenhuis. Ook luisterde ik naar oefeningen op mijn telefoon.

Wat ik heel fijn vond, is dat zo duidelijk uitgelegd wordt wat er allemaal in je lichaam gebeurt. Ik was me daar bewust van tijdens de bevalling. Door de ademhalingsoefeningen waren de weeën bijna niet pijnlijk. Ik ben binnen vier uur bevallen. Ik vond de cursus echt een cadeau voor mezelf.”

030

| baby op komst

“Wij wonen in het Caribisch gebied en ik moest van ons kleine eiland Sint Eustasius naar Sint Maarten vliegen om daar in het ziekenhuis te bevallen. In het Caribisch gebied is alles anders dan in Nederland, wat meer ouderwets. Ik heb echter wel zo mijn eigen ideeën over bepaalde dingen en wilde graag weten wat voor keuzes je normaal gesproken kunt maken. Ik ben op internet gaan zoeken naar informatie en kwam terecht bij een online cursus die ik in mijn eigen tijd kon doen Voor­waarde: het moest niet te langdradig of tuttig zijn. Ik vond het erg prettig vooraf meer informatie te hebben, ik wist zo goed wat ik wel en niet wilde en voelde me daardoor wat zelfverzekerder. Tijdens de nacht voor de bevalling had ik heftige weeën en door de cursus wist ik wat ik moest doen met mijn ademhaling en mijn partner wist prima hoe hij mij moest steunen. Op het laatste moment heb ik nog wat lessen bekeken over keizersnedes. Gelukkig maar, want na twee dagen medicatie om ingeleid te worden was ik zo moe dat we daar uiteindelijk voor kozen. Door de cursus was ik daar beter op voorbereid. De combinatie van Hollandse nuchterheid en de chillheid van de mensen in het de Caribbean, maakten de bevalling vrij relaxed.”

Denise (34), beviel onlangs van haar derde kindje Volgde de online cursus:

Hypnobirthing

“Ik heb bij mijn eerste kindje een cursus gevolg en dat was heel fijn tijdens de bevalling. Bij de tweede dacht ik: ‘been there, done that’. Helaas werd het een bevalling met wat complicaties die tot de nodige onzekerheid leidde. Het leek me prettig om nog eens alles te horen en dan met name de ademhalingstechnieken en ontspanningsoefeningen weer vers in mijn geheugen te hebben.

Dat gaf me een veel rustiger gevoel.

Ik wist sowieso dat ik een online cursus wilde doen. Niet omdat ik het niet leuk en prettig vond ergens heen te gaan, maar zo’n cursus is moeilijk in te plannen in ons gezin, met een baan andere verplichtingen. Daarbij was ik lang en erg misselijk en voelde ik me ook niet altijd in staat om mezelf ergens naartoe te slepen. Ik heb wel getwijfeld welke cursus het dan moest worden. Omdat ik erg nuchter ben, twijfelde ik heel erg of de cursus hypnobirthing wel bij mij/ons past, maar door de reviews toch voor deze online cursus gegaan. Ik kijk er heel goed op terug; ik zat lekker thuis op de bank en keek ook met mijn partner.

Heerlijk ontspannen en zeer informatief. Na de cursus had ik gewoon zin in de bevalling! Toen het eenmaal zover was, was ik de ademhalingstechnieken wel een beetje kwijt, maar ik was me zeker bewust van de ontspanningsoefeningen die ik had geleerd. Ook kon mijn partner me door de cursus goed en zelfverzekerd steunen. Het was dan ook een bevalling waar ik met een heel fijn gevoel op terugkijk.”

Babyopkomst TV De geïnterviewde vrouwen volgden hun online cursussen bij Babyopkomst.TV. Hier worden verschillende cursussen aangeboden die gemaakt zijn door onder andere verloskundigen.

Wildwaterdag Het is een regenachtige ochtend en Tinka wenst een waterbevalling. Iwan zet het bad op in de kinderslaapkamer, vulslangen erin, warme kraan open en vullen maar. Onze stagiaire Lonneke mag de baring begeleiden.

‘Zal ik bellen voor een kraamverzorgende?’, vraag ik.

Op mijn telefoon ontdek ik een gemiste oproep. ‘Dat kan kloppen’, zegt Tinka, ‘de ontvangst is hier erg slecht. Ik ga meestal buiten staan.’

Het miezeren gaat over in echte druppels, ik bel terug vanuit mijn auto. Een vijfde kind aan de Metslaan.

‘Ja, het lijkt op het echte werk.’

Ik sms Lonneke dat ik polshoogte ga nemen.

Aan de Metslaan wordt lachend opengedaan. Alles staat piekfijn klaar, moeders moet nog een beetje in de bevallingsroes komen. De andere vier worden opgehaald, om de beurt willen ze mamma een knuffel geven en succes wensen. Zodra de deur achter de kinderen dichtslaat, detecteer ik een heuse wee.

Ik besluit mijn achterwacht Karin te vragen naar Tinka te gaan voor het begeleiden van de badbevalling en onze stagiaire. Ik schat in dat Carla ‘nog wel even kan’ maar weet dat Tinka al in de stroomversnelling zit.

Het maakt dat ik terugrijd naar het huis van Tinka om pal voor de deur-maar in de auto, te posten, gevoelsmatig kan en mag ik mijn stagiaire niet alleen laten, mijn aflos zal er zo zijn en binnen is geen bereik.

In de auto wel, maar de gordel blijft om. Mocht Tinka’s baby de kortste bocht via de wildwaterglijbaanroute nemen, dan ben ik in drie stappen binnen. Mocht aan de Metslaan baby 5 de reeds viermaal geasfalteerde ZOAB-snelweg der negenponders nemen, ben ik daar binnen drie minuten.

Lonneke beantwoordt mijn sms’je met een serie korte messages en verschillende smiley’s: ‘Heerlijk om hier lekker alleen te zijn’/‘Net echt’/ Ik: ‘Mij tijdig waarschuwen hé, Karin is onderweg’/ ‘Komt goed’ Daar komt een grijs autootje de bocht om. Ik start, maak plaats voor Karin, zwaai vanachter mijn raampje en roep: ‘Succes jullie!’

Thumps up van Karin en daar spoedt zij zich door de

stromende regen naar binnen. Oké, next.

Retour Metslaan. Gas. Carla ‘ken nog effe’ zegt ze tussen twee puf­sessies door, Carla’s man maakt koffie voor me.

Carla keert helemaal in zich zelf, we hoeven niet mee te puffen, haar rug te masseren, of washandjes aan te dragen. Rust is wat ze wil. Ik nestel me op de bank in de huiskamer en verneem dat de baby van Tinka te water werd gelaten om 9:45.

‘Stuur Lo maar door!’ sms ik naar Karin, meer als geintje dan serieus. Maar tegen elven, boven wordt steeds een stapje heftiger gepuft, is Lonneke paraat.

Ze wordt begroet als welkome eregast. Eén mouw is doorweekt, haren nat van de voorjaarsbui, blosjes op de wangen, en de traditionele beschuit met muisjes afgeslagen, om toch zeker maar op tijd te komen.

Lonneke loodst mevrouw Metslaan, ‘Zeg maar Carla hoor…’ door de persweeën. Om 11:29 baart Carla haar negenponder. ‘Da’s een echte polderbaby’, zeg ik. Ook de placenta is enorm.

Tijdens het eten van twee welverdiende beschuitjes tegelijk, vertelt Lonneke smeuïg over de badbevalling-papa. Hoe Iwan na afloop samen met het kindje in het badje wachtte, terwijl in de ouderslaapkamer de dames de placenta geboren lieten worden. ‘Joehoeee, ik ben hier’, had hij bescheiden geroepen. Hij voelde zich ietwat verloren tussen drijvende drollen, vlokken babyhuidsmeer en klonten bloed.

‘Okeuy. Eet smakelijk’, zeg ik uiterst serieus.

Lo schrikt ervan. Ik moet lachen.

‘Haha, een beetje vroedvrouw kan daar best tegen, welkom bij de club Lonneke!’

@poldervroedvrou

baby op komst | 031

Down under

Er verandert veel in lijf als je zwanger bent, niet alleen je borsten en je buik veranderen van vorm en functie, ook daar beneden verandert er nogal wat. Wat is normaal qua vaginale afscheiding en hoe verzorg je je vagina eigenlijk goed? Onderwerpen waar niet vaak over gesproken wordt, maar wel lekker om te weten, toch?

Tekst: Suus Ruis

032

| baby op komst

Hoe verzorg je je vagina?

Veel vrouwen vinden het een fris idee om hun vagina met zeep te wassen.

Dit verstoort echter de zuurgraad van de vagina, en maakt haar minder gezond. In je vagina leven allerlei, gezonde, bacteriën die je beschermen tegen infecties. Zeep verstoort deze bacteriën. Ook het gebruik van speciale vaginale wasemulsies wordt afgera­ den. De binnenkant van de vagina reinigt zichzelf, en de buitenkant is goed schoon te houden met water.

Als je je met een washandje wast in plaats van onder de douche, was dan altijd van voren naar achteren, zodat bacteriën rond de anus niet in de vagina terechtkomen.

Het langdurig gebruik van inlegkruis­ jes kan de bacteriële balans in de vagina verstoren. Daarom is het beter om katoenen ondergoed te dragen, en desgewenst tussendoor te wisselen of je nog een keer te wassen. Natuurlijk kan het geen kwaad als je een paar dagen een inlegkruisje gebruikt.

Wat verandert er aan vaginale afscheiding tijdens de zwangerschap?

Normale vaginale afscheiding (fluor) is wittig van kleur en voelt slijmerig en plakkerig aan. In de zwangerschap kan de hoeveelheid en de dikte van de afscheiding sterk variëren.

Veel vrouwen hebben meer afscheiding tijdens de zwangerschap. De afscheiding hoort wel doorzichtig of wit te blijven en vloeibaar, slijmerig en plakkerig. Soms is tijdens de zwangerschap de afscheiding zo veel en dun, dat je kunt denken dat je een klein beetje vruchtwater verliest. Vruchtwater heeft echter een heel kenmerkende zoete geur, en afscheiding blijft – hoe dun ook – al­ tijd wat slijmerig en plakkerig.

Vatbaarder voor infecties.

Buiten het feit dat je meer vaginale afscheiding kunt hebben als je zwanger bent, ben je ook vatbaarder voor vaginale infecties.

Doordat de hoeveelheid glycogeen van je vagina verandert tijdens de zwanger­ schap kunnen de bacteriën, die normaal in je vagina leven, hun werk minder goed doen, hierdoor wordt de zuurgraad van de vagina lager.

Normaal gesproken zorgen de, niet schadelijke, bacteriën ervoor dat andere, schadelijke, bacteriën en schimmels minder goed kunnen overleven in je vagina. Maar door de verminderde werking van deze, niet schadelijke, bacteriën wordt je vagina vatbaarder voor schadelijke bacteriën en schimmels. Een vaginale infectie gaat niet altijd gepaard met klachten.

Bij afscheiding die stinkt, groen-gelig is of yoghurtachtig of bij jeuk- of pijnklachten is het advies; bel altijd even met je verloskundige, zij kan vaak telefonisch horen of het nodig is om naar de huisarts te gaan voor medicatie. Je hoeft je nergens voor te schamen, zij zien dit soort dingen dagelijks.

Je vagina na de bevalling Na de bevalling is de vagina wijder dan ze was. Dat is logisch, en lost zich in de maanden na de bevalling vanzelf weer op. Toch zal het nooit meer helemaal hetzelfde zijn – het hangt iets meer, en blijft iets wijder. Maar grote kans dat je daar zelf nauwelijks iets van merkt. Doe regelmatig je bekkenbodem oefeningen, dat helpt om je vagina weer ‘in shape’ te krijgen.

Vlak na de bevalling kun je van onderen opgezwollen en blauw zijn, ook dat komt vanzelf weer goed.

Plassen kan in het begin wat pijnlijk zijn, helemaal als je gehecht bent; de

urine loopt langs de wond, en dit kan een branderig, prikkend gevoel geven.

Spoel je vagina tijdens het plassen met een beetje lauw water. Dit verzacht de pijn, en je spoelt tegelijkertijd je hechtingen schoon.

Douchen mag meteen na de bevalling, zodra je goed kunt staan. Wacht met het nemen van een bad tot de eventuele wond genezen is. Zolang de wond niet dicht is, kunnen er bacteriën uit het badwater in komen. Gebruik de eerste periode liever geen tampons, deze kunnen eveneens voor infecties zorgen. Gebruik de eerste dagen kraamverband, en stap over op gewoon maandverband zodra de bloedingen minder worden.

Hoelang duurt het voordat je vagina weer hersteld is na de bevalling?

Meestal gaat men ervan uit dat na de bevalling de vagina 5 tot 8 weken nodig heeft om te herstellen. Het hangt er natuurlijk ook vanaf of je bent ingeknipt of –gescheurd.

Als je hechtingen hebt, is het goed om je vagina af en toe aan de lucht te laten drogen, dus zonder ondergoed of verband (op bijvoorbeeld een hand­ doek) op bed te liggen. Zo geneest de wond sneller. Als je de eerste dagen pijn hebt aan de wond, en je hebt last van zwelling, kan koelen helpen, maar overleg dit eerst met je verloskundige.

6 weken na de bevalling is er een nacontrole. Tijdens de nacontrole vragen verloskundigen of je klachten hebt aan bijvoorbeeld je vagina, de wond en/of urineverlies. Je verloskun­ dige geeft je dan ook tips en adviezen hoe je eventuele problemen kunt oplossen.

baby op komst | 033

De 20-weken echo is geen pretecho Veruit de meeste zwangere vrouwen kiezen voor een 20-weken echo. Gelukkig is de uitkomst meestal goed, maar bij prenataal onderzoek bestaat ook altijd het risico dat er een afwijking wordt gevonden. Het is goed om je daar bewust van te zijn.

Credits: Cindy Cloïn

Voor de meeste toekomstige ouders is de 20-weken echo een bijzonder en leuk moment waarbij ze nog eens uitgebreid naar hun kindje kunnen kijken. De vorige echo was meestal zo rond de termijn van 10 weken zwangerschap, dus dat is alweer even geleden. Wie het weten wil, krijgt te horen of het een jongetje of meisje is. De keuze om de echo te laten maken, is snel gemaakt.

Maar gezellig samen het aandoenlijk spartelende wezentje bewonderen, is niet het doel van deze echo.

Bij de 20-wekenecho, of zoals het officieel heet het ‘structureel echoscopisch onderzoek’ (SEO), wordt onderzocht of het ongeboren kind mogelijk een aangeboren lichamelijke aandoening heeft. Het is dus echt een medische echo. De echoscopist kijkt tijdens het echo-onderzoek eerst naar een aantal algemene zaken, zoals de ligging van de foetus, de plaats van de placenta en de hoeveelheid vruchtwater. Ook wordt de groei van het kindje en de ontwikkeling van de organen bekeken. De echo is officieel bedoeld om een beperkt aantal aandoeningen op te sporen, zoals een open ruggetje of open schedel. In de praktijk ziet degene die de echo maakt mogelijk ook andere lichamelijke afwijkingen, zoals een hartprobleem, afwijkende of ontbrekende niertjes, een open lip of kaak (schisis) of het ontbreken van een handje of voetje.

034

| baby op komst

Een goede uitslag is geen garantie op een gezond kindje. Het is mooi om gerustgesteld te worden, maar de uitslag van de echo kan ook tot onzekerheid en ongerustheid leiden. Zo’n 95 procent van de baby’s wordt zonder afwijking geboren. Als er een (vermoeden van) een afwijking wordt gezien, word je zo snel mogelijk doorverwezen naar en specialistisch echocentrum, vaak in een academisch ziekenhuis. De echoscopist hier is speciaal opgeleid en heeft betere apparatuur om eventuele afwijkingen op te sporen. Vaak valt de uitslag bij verder onderzoek gelukkig mee of gaat het om kleine afwijkingen die (na behandeling) een goede prognose hebben.

‘Bij de 20-weken echo hoorden we dat ons dochtertje een schisis had. Omdat ze het bij de eerste echo nog niet met zekerheid konden zeggen, kregen we een uitgebreide 3D-echo. We schrokken natuurlijk wel even, maar eigenlijk was onze reactie heel nuchter.

Ze kon hier prima mee leven. We konden ons nu voorbereiden en hebben ons aangesloten bij een Facebook-groep voor ouders van kinderen met een schisis. Voor ons is ons meisje perfect zoals ze is.’ - Lotte

Hoewel je natuurlijk flink schrikt, kun je meestal weer gerustgesteld naar huis. Bij een aantal situaties komt het helaas voor dat het kindje een ernstige aangeboren afwijking heeft. Hoe ernstig en wat de toekomstverwachting van je kindje is, is niet altijd exact te zeggen. Dat leidt natuurlijk tot veel onzekerheid. Ook artsen weten helaas niet alles en zullen je zo goed mogelijk informeren over de consequenties.

‘Ik zag van alles bewegen, maar we wist natuurlijk niet waar we precies op moesten letten. Het was heerlijk om ons kindje te zien.

Een paar minuten later bleef de vrouw die de echo maakte wel erg lang stil. En stortte onze wereld in. Dat was heel erg heftig. Achteraf zijn we blij dat we meer wisten, want nu kon Lev na de geboorte met zijn hartafwijking direct opgenomen worden in het ziekenhuis.

Inmiddels gaat het, na een operatie, heel erg goed met hem.’ - Amelie

Het voordeel is dat als er bijvoorbeeld een hartafwijking wordt gezien ouders en artsen zich beter kunnen voorbereiden en na de bevalling de juiste behandeling kan worden gestart. Maar als er echt iets ernstigs aan de hand is, dan kom je opeens in een achtbaan van emoties terecht en kom je mogelijk voor moeilijke keuzes te staan.

Het is goed als je je daar bewust van bent als je voor een 20-weken echo kiest.

Hoe gaat de echo in zijn werk?

Bij het maken van de echo lig je op je rug.

Je krijgt wat gel op je blote buik en de echoscopist beweegt de echokop over je buik. Een echo maken doet geen pijn en brengt geen risico met zich mee voor jou of je kindje. De echobeelden zijn te zien op het scherm. De echoscopist bekijkt alles nauwkeurig en zal ook toelichten wat er allemaal te zien is. Meestal kun je zelf meekijken. Het onderzoek duurt ongeveer een halfuur. Soms ligt de baby zo in de buik dat niet alles in beeld kan worden gebracht.

Soms moet je dan even wat bewegen en rondlopen en wordt er even later nog eens gekeken. Het is fijn om iemand mee te nemen. Kinderen meenemen is meestal niet toegestaan, omdat het om een medisch onderzoek gaat. baby op komst | 035

Waar wordt naar gekeken bij de 20-weken-echo?

Welke aandoeningen kunnen opgespoord worden?

• open rug • open schedel • waterhoofd • hartafwijkingen • breuk of gat in het middenrif • breuk of gat in de buikwand • ontbrekende of afwijkende nieren • ontbrekende of afwijkende botten • afwijkingen van armen of benen

Geslacht Tijdens de 20-wekenecho wordt niet gekeken naar het geslacht van het kind, hooguit op verzoek. Toch kan het lastig te zien zijn, zeker als een kind erg beweeglijk is.

Hart Het hart is een bewegelijk orgaan. Bij de echo wordt gekeken naar de grootte en de plaats van het hart.

Ontwikkelen de vierhartkamers zich goed? Werken de kleppen? En komen de vaten uit de juiste hartkamers?Helaas kunnen niet alle hartafwijkingen worden opgespoord tijdens de echo.

Maag Ligt de maag mooi onder het middenrif en is die netjes gevuld? Als er geen vulling te zien is, wordt na een half uur nog eens gekeken.

Vaak is dat voldoende tijd voor de maag om zich te vullen. Als er geen maagvulling is, zou dat bijvoorbeeld kunnen wijzen op een onderbreking

036

| baby op komst

Ledematen Zijn er twee armen en twee benen te zien? Ook het bovenbeen wordt opgemeten en er wordt gekeken of de voeten in een normale stand staan. Als de voet dwars op het onderbeentje staat, heeft het kind een klompvoetje.

Vingertjes kunnen alleen worden geteld als ze goed te zien zijn.

Blaas Is de blaas zichtbaar en is die niet te groot? Een afwijkende grootte kan betekenen dat de blaas- of nierfunctie niet goed is.

Lever, milt en darmen Er worden niet vaak afwijkingen aan deze organen gevonden, maar als er een afwijking is, is die vaak duidelijk te zien. Er kan bijvoorbeeld een verwijding van de darmen zichtbaar zijn, die ontstaan is door een afsluiting of een cyste.

Placenta, navelstreng en vruchtwater Beweegt het kind normaal? Zit de placenta op een goede plek? Is de navelstreng mooi centraal in de placenta aangehecht en zijn de drie vaten in de navelstreng te zien? Ook wordt gekeken of de buikwand netjes gesloten is. Als dit niet het geval is, kunnen er delen van organen in de navelstreng zitten. Natuurlijk wordt ook de hoeveelheid vruchtwater beoordeeld.

Hersenen Hersenen hebben een linker- en rechterhelft. Zijn beide mooi symmetrisch? Ook wordt een aantal hersenstructuren beoordeeld op grootte en vorm.

Softmarkers Tijdens de echo kunnen structuren worden gevonden die afwijken van het normale beeld. Dit worden softmarkers genoemd.

EÊn waarneming wordt gezien als een variatie op het normale. Meerdere softmarkers kunnen wijzen op een verhoogde kans op een chromosomale afwijking, zoals bijvoorbeeld bij het syndroom van Down. In zo’n situatie wordt een vervolgecho gepland. Overigens is het een misvatting te denken dat het syndroom van Down tijdens de echo kan worden gezien.

Gezicht Is de bovenlip mooi gesloten? Zijn de oogkassensymmetrisch aangelegd en is in elk oog een ooglens aanwezig?

Ook wordt gekeken naar de aanleg van de neus, de boven- en onderkaak en het profiel van het gezicht. Ziet alles er normaal uit?

Longen In de buik krijgt de baby zuurstof via de placenta. Tijdens de zwangerschap ontwikkelen de longen zich zodat het kind direct na de geboorte kan ademen. Pas bij de eerste ademhaling komt er zuurstofrijk bloed via de longen. Bij de echo wordt gekeken of er geen afwijkende structuren in de longen te zien zijn.

Middenrif Het middenrif scheidt de borst- van de buikholte. Het is een grote, platte spier. Er mag geen gaatje in zitten.

Hierdoor kan een stukje van de darmen of lever naast het hart of de longen komen te liggen, waardoor die in de verdrukking komen. Dat kan leiden tot een onderontwikkeling van de longen of een overbelasting van het hart.

Nieren De nieren worden bekeken op grootte, structuur en vorm. Zit er bijvoorbeeld een cyste in een van de nieren? Soms is het nierbekken verwijd waardoor urine zich ophoopt. Deze verwijding kan tijdelijk zijn. In die gevallen wordt met 30 weken een vervolgecho gedaan.

Wervelkolom Er wordt gekeken of de wervelkolom de juiste vorm heeft en of de huid over de wervelkolom mooi gesloten is. Als dit niet zo is, heeft het kind een open ruggetje.

baby op komst | 037

- In samenwerking met Babyopkomst.tv -

op komst

Door verloskundigen voor jou

Online

zwangerschapscursussen Door verloskundigen en andere medici

Gezond tijdens je zwangerschap

Gezond zijn en gezond blijven samen met je ongeboren kindje is belangrijk tijdens je zwangerschap. Iedere toekomstige moeder zoekt naar de meest gezonde leefstijl tijdens die magische 9 maanden, maar hoe doe je dat eigenlijk?

Ook een actieve leefstijl hoort bij een gezonde leefstijl. Wil je lekker blijven bewegen, maar dan wel oefeningen krijgen die passen bij je zwangerschap en lief zijn voor je lichaam en met name je bekken? Kijk dan eens naar onze online cursus Fit en in balans bevallen met yoga en mindfulness. In deze cursus veel oefeningen om fit je zwangerschap door te komen, klachten te voorkomen of verminderen én natuurlijk ook een uitstekende voorbereiding op je bevalling.

038

| baby op komst

Goed voorbereid bevallen

Op en top voorbereid zijn op je bevalling om volledige controle te hebben en te houden. Hoe klinkt dat? Volg één van onze online cursussen en neem afscheid van twijfels en onzekerheden.

Je leert in onze cursussen je weeën goed op te vangen, je angsten los te laten en je mindset positief te beïnvloeden voor een goede verloop van je bevalling. Ook leer je om te gaan met pijn, waardoor je vol vertrouwen je bevalling in gaat.

Kies uit de verschillende bevalcursussen degene die het beste bij jou past. Bij iedere cursus krijg je antwoord op al je vragen, voer je opdrachten uit die je helpen tijdens je bevalling en maak je vooraf keuzes, zodat je voorbereid bent op iedere situatie.

Wij bieden de volgende online bevalcursussen aan: Fit en in balans bevallen met yoga en mindfulness. Een actieve cursus die je niet alleen voorbereid op je bevalling, maar er ook voor zorgt dat je lekker fit blijft in je zwangerschap. Je leert welke fases er zijn bij een bevalling en hoe jij kunt inspelen op de diverse fases, uiteraard krijg je ademhalings- en ontspanningsoefeningen én leert je partner hoe hij/zij jou kan coachen en ondersteunen tijdens je bevalling.

Gegeven door fysiotherapeut Jacqueline Luchtmeijer. ‘Kennis is kracht’ en ‘Ontspannen wanneer het kan en focussen wanneer het moet’, zijn enkele kreten die passen bij deze cursus.

Start liefst vroeg in je zwangerschap met deze online cursus.

Goed voorbereid bevallen. Er zijn verschillende manieren om je kindje ter wereld te laten komen, alleen welke past het beste bij jou? Hoe ga je om met de pijn? Welke rol heeft je partner tijdens de bevalling? Wat als er een keizersnede noodzakelijk is? Wat gebeurt er allemaal in je lijf en hoe ga je hiermee om tijdens de bevalling?

Je bent op zoek naar antwoorden in een wereld waarin veel informatie beschikbaar is. Het overzicht kwijtraken is gemakkelijk en wat kun je tegenwoordig geloven?

Antwoorden krijgen op je vragen en goed voorbereid aan je bevalling beginnen, hoe klinkt dat? Gegeven door verloskundige Wietske van Luipen Ook met deze cursus kun je vroeg in je zwangerschap al starten.

Voorbereiden op basis van hypnobirthing. Je kijkt uit naar de geboorte van je kindje, maar vindt het wel spannend. Zorg dat de spanning niet de over­hand krijgt. Hoe je dat doet? Tijdens de cursus hypnobirthing leert verloskundige Imke van Soest jou vertrouwen te hebben in je eigen krachten tijdens de bevalling. Hypno­birt­hing is gebaseerd op ontspan­ning, visualisatie en zelfhypnose. Laat je kindje op de meeste kalme en rustige manier geboren worden op de plek waar jij je veilig voelt.

Met deze cursus start je bij voorkeur zo rond de 20 weken zodat je voldoende tijd hebt om te oefenen.

Na je bevalling

Eindelijk, je kindje is geboren en een nieuwe fase in je leven is begonnen. Maar hoe werkt dat allemaal? Heb je het gevoel dat je het aankunt of sluipt er stiekem weleens een twijfelmoment in?

Wees gerust: dat heeft iedere ouder. Je krijgt, met de online cursus Leer je baby kennen, een groot aantal handv­atten om je op weg te helpen je kindje écht te leren kennen. De band tussen jullie is het belangrijkste in je leven, maar de eerste periode met een baby is voor veel ouders zwaar. Wat als alle tijd en aandacht naar de baby gaat en je jezelf en jullie relatie daardoor vergeet? In deze cursus besteden we hier ook aandacht aan en krijg je inzicht in hoe je niet alleen moeder, maar ook vrouw en partner blijft. Deze cursus wordt gegeven door babyverpleegkundige Esther Bloemen-Bartels.

Start deze cursus bij voorkeur in de laatste weken van je zwangerschap zodat je uitstekend voorbereid bent op wat er straks komen gaat. Na de geboorte kijk je de lessen met onderwerpen waar je op dat moment tegenaan loopt nog eens terug.

Voordelen van een online cursus:

Waar en wanneer: je volgt lessen waar en wanneer het jou uitkomt.

Je zit niet vast aan bepaalde tijden. Overal waar jij wilt en op ieder device kun jij je lessen volgen.

De kracht van herhaling: doordat je 6 maanden toegang hebt tot al je lessen kun je herhalen zo vaak als je wilt. Hierdoor voorkom je dat je belangrijke tips en tricks op het moment suprême alweer vergeten bent.

Door herhaling blijven alle tips en adviezen in je systeem zitten en kun je ze tijdens de bevalling zo weer oproepen.

Samen zijn we sterk: bij ‘gewone’ cursussen is er vaak maar 1 partneravond. Daarnaast zijn veel partners niet enthousiast (om het zachtjes uit te drukken)om mee te gaan naar een klasje.

Online kan je partner alle lessen meekijken en hoeft hij/zij er zelfs de deur niet uit. Door samen super goed voorbereid te zijn wordt je samen ook echt een team en kan je partner je écht ondersteunen tijdens de bevalling.

Betrouwbaar en vertrouwd: al onze cursussen worden gegeven door medisch professionals. De bevalcursussen vaak door verloskundigen, want wie weet nu beter wat er tijdens een bevalling allemaal gebeurt en hoe jij/jullie met pijn en dergelijke om kunnen gaan…

Vergoeding: Onze bevalcursussen worden door de meeste zorgverzekeraars vergoed als je aanvullend verzekerd bent.

Nieuwsgierig geworden? Neem eens een kijkje op onze site Babyopkomst.TV

baby op komst | 039

De tweede DRIE MAANDEN 14 Week

Week 14:

Hij weeg nu ongeveer 45 gram en is zo’n 8 cm lang (puntje hoofd tot puntje billen).

Week 15:

Ongeveer 9 cm lang en 60 gram, ongeveer zo groot als een appel. De botten worden steeds sterker. Tot nu toe was het vooral kraakbeen maar langzaam maar zeker wordt het steeds meer “echt” been. Let dus goed op je calciuminname, want je baby heeft veel calcium nodig om sterke botten te krijgen.

Week 16:

Ongeveer 10-11 cm lang.

De baby kan nu geluiden van jou horen. Geluiden

040 | baby op komst

W eek

15

W e ek

16

1 W e ek 7

van buitenaf zijn nog niet zo goed hoorbaar voor de baby. Omdat jouw stem ook in je lichaam doorklinkt, kun je beginnen om voor je baby te zingen.

verbindingen tussen de zenuwen en de spieren worden verfijnder, hierdoor kan je baby bedenken dat hij wil schoppen en zijn het geen reflexen meer.

Week 21:

Week 17:

Week 19:

ongeveer 27 cm lang en weegt zo’n 450 gram. Het hele lichaam is bedekt met donshaartjes, lanugo genaamd.

Zo groot als een kool­raap.Er ontstaat een vetlaagje op de huid van de baby, het huidsmeer. Ook ontstaan er kussentjes in de vingers en krijgt de baby zijn eigen typerende vingerafdruk. De baby kan zijn vingers nu buigen en bewust een vuist maken.

Week 18:

14 cm lang en alweer 200 gram, in één week 50 gram gegroeid! De

De hersengebieden voor alle sensoren (reuk, smaak, zicht, gehoor en tast) ontwikkelen nu heel snel. Je baby went aan alle smaken als jij gevarieerd eet.

Week 20:

ongeveer 25 cm lang (incl. de benen) en 300 gram. Qua lengte dus al op de helft, qua gewicht zit hij pas op 10% van bij de geboorte. Een mager popje dus. Het onderhuids vet moet nog komen.

De wenkbrauwen en wimpers worden nu aangelegd. Bij meisjes start in deze week de aanleg van de vagina.

Week 22:

Week 23:

Ongeveer zo groot als een mango. Geluiden van buiten komen nu echt goed door bij de baby. Dit betekent dat zowel jij als je partner nu echt contact kunnen maken met de baby.

Praat tegen hem, zing liedjes en laat hem bijvoorbeeld wennen

W eek

18

aan één bepaald nummer wat jullie beiden mooi vinden.

Week 24:

Ongeveer 29 cm lang en 600 gram zwaar is de baby nu. Al vrij lang, maar nog erg mager dus.

Week 25: Het onderhuidsvet begint zich te vormen en ook het hoofdhaar wordt steeds iets meer.

Week 26:

laatste week van het tweede trimester. Je baby is nu ongeveer 33 cm en 800 gram

W eek

19

W ee k

20

2 W eek 1

W e ek

22

W e ek

W ee

23

k 24

TO DO’S TWEEDE TRIMESTER ➔ Week 14:

Oriënteer je op een zwangerschapscursus. Wist je dat we op Babyopkomst/zwangerschap­ scursus.nl online zwangerschapscursussen aanbieden?

➔ Week 15:

Tijd om op pad te gaan voor je babyuitzet. Waarschijnlijk is de moeheid en misselijkheid over, een prima tijd dus om te gaan winkelen. Lees ons dossier Babyuitzet (www.babyopkomst.nl/ babyuitzet)eerst even waar je op moet letten voor je gaat kopen, boordevol handige tips en adviezen zodat je goed voorbereid de winkels in gaat.

➔ Week 16:

Als dit niet je eerste kindje is kun je deze week voor het eerst leven voelen, sommigen voelen het zelfs al eerder.

Tekst Sandra Vuik

➔ Week 17:

Als jullie niet getrouwd zijn moet je partner jullie kindje erkennen om ook officieel als vader geregistreerd te worden. Je moet hier samen voor naar het gemeentehuis. Naast erkennen moet ook het ouderlijk gezag geregeld worden als jullie niet getrouwd zijn. Kijk op www.babyopkomst.nl/article/ kind-erkennen/ voor alle informatie rondom verlof regelingen,

erkennen en nog veel meer info over rechten en plichten.

➔ Week 18:

Bespreek of jullie de 20 weken echo willen. Veel stellen realiseren zich amper dat de 20 weken echo een keuze is. Het is geen pretecho, maar een serieus medisch onderzoek waar je beiden goed over moet nadenken of je dit wilt.

➔ Week 19:

Als je straks minder wilt gaan werken is het hoog tijd om met je werkgever afspraken te gaan maken. Lees eerst goed wat je rechten en plichten zijn (www. babyopkomst.nl/article/recht-enplicht). Bedenk wanneer je met zwangerschapsverlof wilt gaan en wat jullie willen met ouderschapsverlof.

Als dit je eerste kindje is, kun je deze of volgende week voor het eerst leven voelen. Als de placenta (moederkoek) aan de voorkant ligt kan het wat langer duren.

➔ Week 20:

Waarschijnlijk krijg je deze week de 20 weken echo. Bespreek of jullie het geslacht willen weten.

➔ Week 21:

Tijd om je te gaan oriënteren op kinderopvang, ga eens kijken bij de soort opvang van je keuze. Bezoek

verschillende kinderdagverblijven of gastouders. Kosten zijn natuurlijk ook belangrijk. Alle info over opvang; kosten, toeslagen en soorten vind je op www.rijksoverheid.nl/ onderwerpen/kinderopvang/ kosten-kinderopvang

Week

25

➔

Week 23: Hoewel het nog even duurt voor je baby geboren wordt is het wel verstandig om nu al eens te bespreken wat jullie zouden willen bij de bevalling. De eerste keuze is Waar wil je bevallen. Op bladzijde.. vind je een objectieve vergelijking van alle mogelijkheden die we in Nederland gelukkig hebben.

➔

Week 24: Wil je straks borstvoeding gaan geven? Bereid je goed voor. Als je veel leest en een informatie avond bezoekt ben je beter voorbereid en is de kans dat de borstvoeding gaat lukken een stuk groter.

➔

Week 25: Je partner kan contact maken met de baby door een hand op jouw buik te leggen. Als de baby wakker is zal hij daar naar toe zwemmen.

➔

Week 26: laatste week van het tweede trimester.

baby op komst | 041

Niets moet, alles mag

Seksuologe over seks tijdens de zwangerschap Waar het ene stel er lustig op los vrijt tijdens de zwangerschap, maken andere koppels zich zorgen over de veiligheid van de baby. Kan seks tijdens de zwangerschap kwaad? Wat mag wel en wat niet? Seksuologe Hanneke Termeer geeft antwoord op de meest gestelde vragen en stelt gerust. “Bij een gezonde zwangerschap kun je zo gek doen als je wilt.”

Tekst; Marlène Rooseman

“We vrijen te weinig tijdens de zwangerschap”, vertelt de hoogzwangere Anne. “Mijn partner heeft angst om de baby pijn te doen. Aan het begin van de zwangerschap was dit voor hem niet onoverkomelijk, maar nu ik hoogzwanger ben, geeft dit hem meer zorgen.” Ook de zwangere Miranda geeft aan dat de seks anders is nu zij en haar partner een kindje verwachten. “Mijn partner vond het vanaf het begin al eng om te vrijen, maar probeerde het wel. Bij mij was niets veranderd, toch vreeën steeds minder. En áls we het deden, heel voorzichtig. Tot het punt dat ik zelf ook geen zin meer had door alle drukte en vermoeidheid.”

Seks, speel tjes, standjes…

Seksuologe Hanneke Termeer begeleidt al jarenlang stellen met seksuele problemen en krijgt 042

| baby op komst

regelmatig vragen van stellen die een kinderwens hebben, zwanger zijn of al een kind hebben gekregen. Hanneke: “Met name tijdens de zwangerschap spelen er veel praktische vragen.

Moet je bijvoorbeeld voorzichtig zijn voor de baby? Is seks gevaarlijk? Sommige mensen denken nog steeds dat gemeenschap een miskraam kan opwekken. Of dat de baby ‘last’ kan hebben van de seks. Maar bij een gezonde zwangerschap is van dit alles geen sprake. De vagina is een flexibele buis, de baarmoeder ligt hoog en veilig afgesloten in het lichaam en het vruchtwater vormt een stevig stootkussen.

Daardoor is seks absoluut veilig. Speeltjes, standjes: het kan geen kwaad. Zwangeren voelen zelf prima aan wat fijn is en wat niet.”

Natuurlijk kan het ook zijn dat een zwangerschap niet vlekkeloos verloopt. “In dat geval kan de verloskundige adviseren om geen gemeenschap meer te hebben totdat de baby geboren is”, zegt Hanneke.

Mannen versus vrouwen Mannen en vrouwen voelen zich met regelmaat anders over seks tijdens de zwangerschap. Ook Hanneke merkt dat in haar werk. “Mannen lijken sneller bang om de baby te beschadigen. Ook komt het voor dat zij de zwangere buik of het toegenomen gewicht van hun partner onaantrekkelijk vinden. Hoewel het natuurlijk ook gebeurt dat vrouwen hun eigen lichaam niet meer sexy vinden en zelf minder zin hebben in seks.” Een enquête van Baby Op Komst ondersteunt de ervaringen van Hanneke. Zo blijken veel mannen seks tijdens de zwangerschap behoorlijk eng te vinden. Georg vertelt openhartig: “Ik stel mijn vriendin teleur omdat ik het liefst geen seks meer wil. Maar ik krijg die enge gedachten niet uit mijn hoofd.” Michiel ziet dat anders. “De mooie rondingen van het lichaam van mijn vrouw geven nog meer zin.”

Verschil in verlangen Of het verlangen naar seks nu bij de man of de vrouw minder is tijdens de zwangerschap: het antwoord van Hanneke is simpel. “Als iets tussen de oren niet goed voelt, is het ook lichamelijk niet prettig. Seks is een bezigheid die bovenal fijn en leuk moet zijn. Als het een verplichting wordt, of een onderwerp waarop druk ligt, komt dat een

ontspannen zwangerschap niet ten goede. Stellen kunnen dit voorkomen door met elkaar te blijven praten over verlangens en gedachten. En natuurlijk door de langzaamste – en daarmee bedoel ik degene met de minste zin in seks – het tempo te laten bepalen. Ook goede voorlichting is belangrijk. Bijvoorbeeld om de angst voor seks tijdens de zwangerschap te kunnen loslaten. Ten slotte is er nog altijd de wetenschap dat een zwangerschap maar negen maanden duurt. Dat is te overzien.”

Diepe verbondenheid Gelukkig merkt Hanneke in de praktijk ook dat veel stellen tijdens de zwangerschap flexibeler zijn dan anders. “Er wordt minder snel hulp gezocht als één van de twee minder zin heeft in seks, omdat het niet of minder als probleem wordt gezien. In negen maanden verandert er ontzettend veel. Papa en mama worden is niet niks. Het zorgt voor een diepe verbondenheid die seks soms gedeeltelijk vervangt. Bovendien zijn er zoveel andere dingen die voor afleiding zorgen. Een babykamer inrichten, naar de verloskundige, voorlichtingsavonden in het ziekenhuis bezoeken… Om de vermoeidheid en misselijkheid nog daar te laten.” Hanneke benadrukt dat stellen vooral moeten doen waar ze zich zelf goed bij voelen. “Het is bijvoorbeeld niet nodig om tijdens seks ook altijd gemeenschap te hebben als dit gevoelens van angst of ongemak oproept. Ook knuffelen, zoenen en zelfbevrediging zijn seks.

Kies dus vooral wat past bij jullie en de periode van de zwangerschap.”

Enquête wijst uit…

Een enquête van Baby op Komst toont aan dat mannen seks tijdens de zwangerschap met 38% enger vinden dan vrouwen, die zich in 21% van de gevallen zorgen maken. De meest genoemde redenen voor verminderde zin in seks zijn angst voor de veiligheid van de baby, de dikke buik, een ‘raar gevoel’ om niet meer met zijn tweeën te zijn, onaantrekkelijkheid, verminderde flexibiliteit en zwangerschapskwaaltjes zoals vermoeidheid en misselijkheid. Op de vraag of seks tijdens de zwangerschap nog even fijn is als daarvoor, reageerden meer vrouwen instemmend. Van hen vindt 62% de seks nog altijd prettig, terwijl dit bij mannen voor 56% geldt.

Verreweg de meeste deelnemers geven aan dat er minder vaak wordt gevreeën, maar gelukkig wordt daar goed over gepraat, door maar liefst 87% van de stellen.

Niets moet, alles mag Volgens Hanneke is normatief denken over seks soms een groter probleem dan het seksleven zelf.

“Met normatief bedoel ik denken in termen van ‘hoe het hoort’. Stellen komen bijvoorbeeld naar mij toe omdat ze vinden dat ze te weinig seks hebben. Terwijl zij zich verder wel gelukkig voelen.

Wat dat betreft is seks een gek iets. Aan de ene kant is het een oer-natuurlijk en simpel verschijnsel. Aan de andere kant maken we het als mensen maar wat ingewikkeld. Seks tijdens een gezonde zwangerschap is absoluut veilig, kan heel prettig zijn en stellen dichter bij elkaar brengen. Maar tussen feiten en ervaringen ligt een hele wereld.

Daarom is eigenlijk maar één stelregel belangrijk.

Tijdens de zwangerschap en ook daarna: niets moet, alles mag.

Over Hanneke Termeer Met zowel haar medische als psychologische achte­r­ grond is Hanneke Termeer, voorheen verloskundige, geïnteresseerd in seksualiteit in de breedste zin van het woord. Als seksuologe werkt zij in het AMC ziekenhuis en haar eigen praktijk; Seksuologiepraktijk Termeer in Amsterdam. Daar behandelt zij mannen, vrouwen en koppels van alle leeftijden met seksuele problemen op allerlei gebieden. Medisch, psychologisch en relationeel. baby op komst | 043

10

tips voor je bevalling

De verloskundigen van Baby­opkomst.TV delen graag hun kennis en tips met jou om jouw kansen op een positieve bevalling te verhogen.

Tekst: Wietske van Luipen, Imke van Soest, Sandra Vuik

3.

Omring je met een goed team

1.

Beval daar waar jij je het prettigst voelt Om goed te kunnen bevallen, is met stip op één het belangrijkste dat je je veilig voelt. Of dat nou thuis, in een geboortecentrum of ziekenhuis is. Richt je bevalkamer zo in dat je je er prettig voelt. Zorg voor genoeg bewegingsruimte om verschillende houdingen aan te kunnen nemen en rond te lopen. Verder is het fijn als er attributen zijn die jou kunnen helpen, zoals een bevallingsbal of bad.

044

| baby op komst

2.

Weet wat er gebeurt tijdens een bevalling Natuurlijk is een bevalling niet te plannen en weet je nooit hoe jouw bevalling zal verlopen, maar je staat wel degelijk met 1-0 voor als je weet wat er allemaal in je lijf gebeurt, welke hormonen op welk moment van belang zijn en wat jij kunt doen om de juiste hormonen te laten stromen. Kennis = kracht. Als je weet wat er in je lichaam gebeurt, geeft dat rust in je hoofd en ontspanning in je lijf.

Dit zijn elementen die bijdragen aan een voorspoedige bevalling.

Zorg dat je jezelf omringt met mensen waar je écht wat aan hebt. Je ideale bevalteam bestaat uit mensen die je onvoorwaardelijk steunen en je door de moeilijke momenten heen weten te trekken, die weten wat ze op welk moment kunnen doen om te helpen met bijvoorbeeld een massage of ademhalingstechniek.

Je bevalpartner kan je eigen partner zijn, maar natuurlijk ook een zus, vriendin, je moeder of bijvoorbeeld een doula.

Als het maar iemand is die weet wat er tijdens een bevalling in jouw lijf gebeurt en hoe hij/zij jou positief kan ondersteunen. Je partner kan écht veel meer voor je doen dan alleen een washandje verfrissen.

Een partner die weet van de hoed en de rand motiveert en stimuleert op de juiste manier en biedt jou handvatten om met pijn om te gaan.

4.

Bespreek je angsten Ben je bang voor je bevalling, voor de pijn, naalden of inwendig onderzoek? Bespreek dit met je verloskundige. Alleen al het uitspreken helpt, maar waarschijnlijk kan je verloskundige tips geven of afspraken met je maken die de angst doen verminderen.

5.

De kracht van herhaling Oefen regelmatig met ademhalingsoefeningen, bevalhoudingen, massages en andere dingen die je tijdens de bevalling kunnen helpen beter met de pijn om te gaan.

Regelmatig horen we van vrouwen die bevallen zijn dat ze tijdens de bevalling alles wat ze tijdens hun cursus geleerd hadden op het moment suprême vergeten waren. Herhaling zorgt ervoor dat dingen wél blijven hangen. Door regelmatig te oefenen worden dingen eigen en gaan ze in je hoofd zitten waardoor je ze op het moment suprême mak­kelijk kunt toepassen.

Op Babyopkomst.tv vind je verschillende online bevalcursussen. Er zit er altijd één bij die bij jou past. Bovenstaande tips zijn een klein onderdeel van deze cursussen.

Bevallen is topsport! Als je een nieuwe sport wilt leren, dan ga je daar ook een cursus of training voor doen. Volg daarom een cursus en train je lichaam als voorbereiding op de topsport die ‘bevallen’ heet.

6. 8.

Gebruik visualisaties en de juiste mindset

Fop je hersenen. Focus op dingen die je blij maken in plaats van op de pijn. Dit werkt echt heel goed. Probeer het maar eens uit in de komende tijd als je je pijn doet. Als je focust op de pijn dan doet het écht heel erg pijn. Loop je echter gewoon door en doe je net of er niets aan de hand is, dan is de pijn zo over.

Visualisatie-oefeningen (die je bijvoorbeeld bij Hypnobirthing krijgt) helpen ook heel goed.

Zorg voor een juiste mindset. Laat je gedachten vóór je werken, in plaats van tegen jou. Zo vergroot je de kans dat je naderhand tevreden terug kunt kijken op je bevalling.

7.

Warmte ontspant Neem een warme douche of bad, de warmte ontspant je spieren en neemt de scherpe kantjes weg van de pijn. Zorg ook dat er een rubberen kruik of pittenzak in de buurt is, zodat je die warm kunt maken en bij rugweeën tegen je rug kunt leggen als je niet in bad of onder de douche wilt.

Blijf bewegen Heel veel onderzoeken hebben al aangetoond dat blijven bewegen helpt om je bevalling te bespoedigen en ervoor zorgt dat je minder pijn voelt. Loop rond, hang om de nek van je partner, heupwieg, kwispel als een hond op handen en knieën; alles kan en niks is gek.

Beval je in het ziekenhuis, geef dan aan dat je bewegingsruimte belangrijk vindt.

10.

Ga vooral niet op je rug liggen persen Helaas bevalt het overgrote deel van de Nederlandse vrouwen nog steeds in bed, liggend op hun rug.

Honderden onderzoeken hebben al uitgewezen dat dit geen goede houding is om in te persen. Zo is je bekken 30 procent groter als je in hurkzit bevalt in plaats van liggend op je rug. Bovendien werkt de zwaartekracht mee als je niet ligt maar zit of staat. Verdiep je in de verschillende houdingen of volg een goede cursus waar ze je de voor- en nadelen van de verschillende houdingen uitleggen.

9.

Vraag om een liefdevolle aanraking Een gentle touch (zachte aanraking) massage, maar ook iedere andere liefdevolle aanraking, laat jou merken dat de ander met je meeleeft en voor je zorgt. Bovendien zorgt het voor het vrijkomen van oxytocine, het hormoon dat goede weeën geeft. baby op komst | 045

De ernst van Kinkhoest

en het belang van de 22 wekenprik

Het pasgeboren zoontje van Marianne kreeg eind 2017 last van een vreemd hoestje. Twee weken later lag hij op de Intensive Care aan de zuurstofapparatuur.

Conclusie: Kinkhoest. “Eerlijk gezegd leken die kinderziektes mij nogal onschuldig. Tot ik mijn eigen baby voor zijn leven zag vechten.”

Tekst: Marlene Rooseman. Foto’s: Damaris van der Boon

Kinkhoest is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door Bordetella pertussis; een bacterie die giftige stoffen afgeeft aan het menselijk lichaam. ‘Het is een bacterie waartegen geen goed werkend antibioticum bestaat’, vertelt Henrike ter Horst, jeugdarts bij de GGD Gelderland-Midden. ‘Het is een ernstige ziekte die een ongeremde hoest en gierende ademhaling veroorzaakt. Bij jonge zuigelingen, die nog weinig tot geen weerstand hebben, kan dit zorgen voor zuurstofgebrek, hersenschade en overlijden.’

Van benauwdheid tot stikken Jan Peter Rake weet er alles van. De kinderarts werkte twaalf jaar lang in het Martini Ziekenhuis in Groningen.

Daar zag hij meerdere baby’s met ernstige kinkhoest.

‘De ziekte heeft altijd veel indruk op me gemaakt’, vertelt hij. ‘Baby’s met kinkhoest hebben last van hoesten, benauwdheid en ademstops. Ze lijken te stikken in hun eigen hoestbuien. Soms is het zo erg dat ze naar de kinder-IC moeten voor beademing.

En als de situatie écht ernstig is, zijn hun kleine longen zodanig beschadigd dat ze aan een hart­ longmachine moeten. Niet alle baby’s overleven dat.’

Elk overleden kind is er eentje te veel Ongeveer 170 baby’s worden jaarlijks met kinkhoest in het ziekenhuis opgenomen. Van hen komt er 046

| baby op komst

Is de 22 wekenprik noodzakelijk? gemiddeld één te overlijden. ‘Elk kind dat sterft is er eentje te veel’, zegt Jan Peter. ‘Maar helemaal als ze overlijden door een ziekte die te voorkomen was, zoals kinkhoest. Daarom ben ik zo blij dat we sinds kort de maternale vaccinatie hebben – de 22 wekenprik. Die voorkomt veel onnodig leed.’

Veilig vaccin De 22-wekenprik wordt sinds december 2019 standaard (gratis) aangeboden aan zwangere vrouwen, als onderdeel van het Rijksvaccinatie­ programma. In Nederland is dat dus nog vrij nieuw, maar in nabijgelegen landen zoals België, Spanje en Engeland is de maternale vaccinatie al jarenlang heel gebruikelijk. Jan Peter: ‘Daardoor weten we dat het volledig veilig is, zowel voor moeder als kind. Het vaccin komt überhaupt niet bij de baby terecht. Je moet het zo zien: als zwangere vrouw krijg je het vaccin toegediend. Daardoor bouwt je lichaam antistoffen op, die je via de placenta doorgeeft aan de baby. Je kleine is dus direct vanaf de geboorte beschermd tegen de ziekte en heeft later meestal zelf één injectie minder nodig.’

Twijfel bij sommige moeders Jeugdarts Henrike vaccineerde de afgelopen jaren duizenden kinderen tegen kinkhoest, maar ziet soms nog dat vrouwen twijfelen over de 22 wekenprik.

‘Terwijl wetenschappelijk is bewezen dat er geen andere bijwerkingen zijn dan bij andere vaccinaties’, zegt ze. Jan Peter Rake krijgt ook weleens te maken met twijfelende ouders. ‘En dat snap ik goed. Op sociale media lees je veel onzin over vaccinaties.

Voor ouders die twijfelen, is het dus belangrijk om goede voorlichting te krijgen. Want uiteindelijk wil iedereen het beste voor zijn kind.’

Maar het aantal besmettingen met kinkhoest is toch helemaal niet zo hoog? En het aantal baby’s dat jaarlijks overlijdt is toch laag? En zo vaak hoor je toch niet meer over kinkhoest? Veel zwangere vrouwen vragen zich af of het risico op kinkhoest dusdanig groot is dat vaccinatie noodzakelijk is. Jan Peter begrijpt die vragen wel, maar helpt ze meteen uit de weg. ‘Juist omdát we zo goed vaccineren, is deze ziekte uit ons collectieve geheugen verdwenen. We zijn de beelden vergeten van baby’s die zichzelf dood hoesten. Maar kinkhoest is er nog steeds.

En de risico’s zijn onverminderd groot.’

Geen reden om het niet te doen Ook Henrike is van mening dat zo vroeg mogelijk vaccineren belangrijk is. ‘De recente uitbraak van het coronavirus SARS-Cov2 drukt ons weer met de neus op de feiten hoe gevaarlijk en besmettelijk infectieziekten zijn. Ook voor kinkhoest bestaat geen goed medicijn en de bacterie is er moeilijk onder te krijgen. Daarom moeten we de vaccinatiegraad zo

Kinkhoest is er nog steeds, de risico’s zijn overminderd groot. hoog mogelijk houden en onze aandacht niet laten verslappen. Hoe meer mensen immuun zijn, hoe moeilijker de ziekte wordt doorgegeven. Zo beschermen we samen onze kwetsbare zuigelingen.’ Als Marianne ooit nog eens zwanger wordt, weet ze het wel. ‘Ik sta vooraan in de rij voor die 22 wekenprik.

Er is geen enkele reden om het niet te doen. Het risico op kinkhoest lijkt misschien klein. Tot het jouw baby is.’

Kinkhoest overleefd Marianne is erg gelukkig dat haar zoontje de kinkhoest heeft overleefd, maar blikt terug op een zware periode.

‘De weken in het ziekenhuis waren verschrikkelijk.

Onze artsen waren eerlijk en vertelden dat er een aanzienlijke kans was dat mijn baby zou overlijden.

Ik heb dat zelf ook regelmatig gedacht. Zelfs toen hij uit het ziekenhuis werd ontslagen. Hij heeft daarna nog maanden extreem gehoest.’ Kinkhoest wordt ook wel de 100 dagen hoest genoemd. Henrike: ‘Omdat het herstel zo lang duurt.’ Met het zoontje van Marianne gaat het inmiddels goed, maar hij begon zijn leven met een enorme achterstand.

‘Verzwakt, vermagerd en voortdurend ziek.’

baby op komst | 047

‘Ik wilde elke dag patat met frikandellen’

Hormonen stomen het brein klaar voor het moederschap Hormonen doen rare dingen met je als je zwanger bent en kunnen ineens een heel ander - soms onuitstaanbaar - mens van je maken.

Volgens hersenonderzoeker Dick Swaab komt dat omdat hormonen het brein van aanstaande moeders veranderen. Tekst: Judith Katstra

048

| baby op komst

‘Je hersenen worden tijdens de zwangerschap al klaargestoomd voor het moederschap en de hechting met je kind’, zegt Dick Swaab.

Zwangerschapshormonen hebben effect op vrijwel alle hersengebieden, stelt hij. Die krijgen het dus flink te verduren. Swaab: ‘Het brein moet leren omgaan met snelle, totale verandering. Aangezien je brein je karakter bepaalt en hoe je functioneert ten opzichte van de buitenwereld, zie je dat terug in je gedrag.’

Over de werking van zwangerschapshormonen hoor je vaak de gekste verhalen. ‘In China zeggen ze: een kind maakt je een jaar lang stom’, weet de hersenonderzoeker. Uit cognitieve testen blijkt volgens hem dat vrouwen daadwerkelijk minder functioneren tijdens en vlak na de zwangerschap.

Dat merkte ook Daniëlle (25, moeder van een zoontje): ‘Ik vergat van alles. Ik werk op een klantcontactcentrum en als de telefoon ging en een klant vertelde zijn of haar naam was ik het al vergeten voordat ik het kon opschrijven. De vraag onthouden was ook

‘In China zeggen ze: een kind maakt je een jaar lang stom’ een enorme opgave. Hierdoor was ik na twee uur helemaal kapot, waardoor ik extra pauzes moest nemen.’ Herkenbaar ook voor Désirée (36, moeder van een zoon en een dochter), die haar telefoon eens terugvond in de koelkast en de boter aantrof in de vaatwasser. ‘Mijn man heeft heel wat kastjes en lades achter me dichtgedaan.’

Kleffe broodjes Los van vergeetachtigheid kunnen ook de emoties hoog oplopen. Zoals bij Lisanne (28, moeder van een dochter): ‘Ik kwam een keer huilend thuis, kon niet meer praten van de tranen. Mijn vriend schrok zich kapot en vroeg zich af wat is er in godsnaam aan de hand was? Ik brullend: ‘Ik.. had.. tegenwind.. op.. de.. fiets.’ Of Joyce (33, moeder van drie kids) die uitviel tegen een filiaalleider van een supermarkt omdat ze dacht dat al wekenlang de Kinder Bueno’s op waren. ‘Nadat ik uitgeraasd was, nam hij me mee naar de kopstelling in de winkel. Waar er stapels lagen.’ Ook Jennifer (36, moeder van een dochter) bleef haar emoties soms moeilijk de baas: ‘Ik kreeg mijn plastic tas niet van mijn fietsstuur af. Ik werd helemaal gek! Riep steeds harder om mijn partner

terwijl ik als een idioot bleef proberen. Hij kreeg hem in één keer eraf.’ Ook kan het zijn dat je ineens trek krijgt in de raarste dingen. Stephanie (32, moeder van 2 dochters): ‘Ik wilde elke dag patat en frikandellen. Zonder uitzondering. Ik ben dus ook wel iets aangekomen tijdens die zwangerschap.

Na mijn bevalling was die behoefte meteen weg.’

Dat maakte ook Nadja (43, moeder van twee zonen en een dochter) mee. ‘Ik werkte als vrachtwagenchauffeuse en onderweg wilde ik altijd een broodje tonijn, zo’n kleffe met augurk uit het koelvak. Maanden gegeten tot mijn verlof. Na de bevalling zat ik weer op de wagen en nam ik bij een tankstation zo’n broodje, ik ging bijna over mijn nek.’

Hormonsters Hormonen veroorzaken niet alleen emotionele buien en rare eetbehoeften, maar veroorzaken bijvoorbeeld ook die nare misselijkheid die je de eerste maanden hebt. ‘Hormonsters’, noemt Femke (27, moeder van twee jongens) ze ook wel. Kan je daar eigenlijk zelf iets tegen doen? Swaab: ‘Het gaat allemaal vanzelf over, ik zou in principe afraden pillen te nemen. Je hebt ze tegen van alles: tegen misselijkheid, somberheid, kalmerend. Maar als je jezelf behandelt, behandel je het kind mee. Al die stoffen werken op je eigen brein, maar ook op dat van het kind en hebben een permanent effect op de hersenontwikkeling.’ Even volhouden dus en hopen dat je na de zwangerschap snel weer de oude wordt.

De hersenonderzoeker gelooft niet zo in het principe van ‘negen maanden op, negen maanden af’ wat vaak wordt gezegd. ‘Negen maanden op en de rest van je leven af’, is volgens hem meer realistisch. Je wordt na de bevalling wel weer stabieler en ook het geheugen herstelt zich, weet Swaab. ‘Maar sommige veranderingen in je brein zijn blijvend. Zoals het gevoel van hechting. Ik zeg altijd tegen mijn vrouw dat die navelstreng met onze zoon nooit is doorgeknipt.’

Mannen Die partners hebben het best zwaar te verduren met die hormonale vrouwen. ‘Ik was blij dat ze weer de oude was na de bevalling. Ze vond zelfs dat ik raar ademde’, herinnert Eric (43, vader van twee kinderen) zich. ‘Mijn vriendin klaagde altijd dat ‘wij mannen’ er zo makkelijk vanaf kwamen en dat vrouwen alles moeten doen, van zwangerschap tot bevalling en borstvoeding, maar wij zullen nooit ervaren hoe dat is om zo’n kindje in je buik of aan je borst te hebben’, weerlegt Raymond (47, vader van twee dochters) het ‘gezeur’ van zijn lief.

Volgens Swaab zijn het niet alleen de zwangere vrouwen die te maken krijgen met hormonen. Ook de man wordt op deze manier voorbereid op zijn rol als vader. Zo stijgt het hormoon prolactine, die het verzorgende gedrag aanwakkert. Ook neemt de hoeveelheid testosteron af, waardoor de man trouw blijft aan zijn vrouw. En aanstaande vaders krijgen meer van het knuffelhormoon oxytocine. Hoe die veranderingen bij een man worden opgewekt, is niet bekend, zegt Swaab.

Mogelijk spelen geurstoffen van een zwangere vrouw hierbij een rol.

Over Dick Swaab Dick Swaab (1944) is arts en neurobioloog. Hij is een bekend hersenonderzoeker en werkt onder meer als hoogleraar Neurobiologie aan de Universiteit van Amsterdam (AMC). Tot 2005 was hij directeur van het Nederlands Instituut voor Hersenonderzoek. Van zijn boek Wij zijn ons brein (2010) zijn in ons land meer dan 450.000 exemplaren gedrukt en het is verschenen in zeventien talen. In 2016 verscheen de opvolger: Ons creatieve brein. baby op komst | 049

De laatste DRIEJeMAANDEN baby beleeft een groeispurt Week

27

Week 27

Om zijn longen te oefenen maakt je baby adembe­ wegingen. Daarbij komt er wat vruchtwater in de longen, maar daar verslikt hij zich gelukkig niet in.

Tijdens de bevalling wordt dit vruchtwater uit de longen geperst.

Week 28

Je baby weegt ongeveer 1200 gram en is zo groot als een flinke aubergine.

Vanaf nu groeit hij zo’n 200 gram per week.

Week 29

Je baby begint anti­ stoffen tegen bepaalde ziektes uit het bloed van zijn moeder te halen.

Hierdoor is hij straks na zijn geboorte goed beschermd tegen allerlei virussen en zal hij niet zo snel een griepje of kinderziekte krijgen.

050 | baby op komst

Week

28

Week 30

Zo’n 1600 gram weegt je baby nu. Het onder­ huidse vet begint zich steeds meer af te zetten.

Hierdoor is het huidje niet meer zo rimpelig en schijnt het ook niet meer zo rood door.

Week 31

Je merkt dat je baby inmiddels flink wat spierkracht heeft; trappen en boksen kan je behoorlijk pijn doen.

Week 32

Je baby is nu zo’n 39 cm lang en ongeveer 2 kilo zwaar. Waarschijnlijk ligt hij nu in de foetushou­ ding: opgerold en met zijn armen en benen gekruist.

Week 33

De meeste baby’s liggen nu met hun hoofdje naar

W e ek

29

W e ek

30

beneden, maar dit hoeft nog niet per se, in je baarmoeder is nog voldoende ruimte om te draaien.

als hij met zijn bips of, vervelender nog, met zijn koppie onder je ribben­ boog zit, kun je er best veel last van hebben.

Week 34

Week 36

De bewegingen kunnen anders aanvoelen omdat je baby minder ruimte krijgt. In plaats van flinke schoppen of stompen, voel je hem nu wat heen en weer schuiven met zijn voeten of handen.

Het is belangrijk om je baby goed te blijven voelen. Beweegt hij minder dan je gewend bent of vind je het te weinig, bel dan je verloskundige.

Week 35

44-45 cm meet je baby nu al en hij weegt ruim 2,5 kilo. Hij vult inmiddels je hele buik en kan knap in de weg zitten. Vooral

De donshaartjes die je baby’s lichaam bedekten vallen nu af. Als een baby op tijd geboren wordt, zie je meestal weinig van die haartjes terug.

Sommige baby’s houden ze wel nog wat langer op hun rug.

Week 37

Je baby mag vanaf deze week geboren worden, maar liever zien we dat hij nog een tijdje blijft zitten; dan is hij net wat rijper om geboren te worden. Misschien is dit het moment om nog even naar de kapper te gaan, lekker uit eten of naar de bioscoop?

3 W e ek 1

Week 38

Staan alle spullen klaar die je voor de bevalling nodig hebt? Ook je ziekenhuistas? Staat je bed op de juiste hoogte?

Is er opvang geregeld voor eventuele oudere kinderen?

Week 39

Geniet van de laatste weken. Ook al heb je er misschien genoeg van, je baby bepaalt wanneer het tijd is om geboren te worden. Rust zo veel mogelijk uit. ’s Middags even een dutje doen?

Prima!

Week 40

De magische datum komt steeds dichterbij…

Maar pin je er niet op vast: slechts 4% van de zwangeren bevalt op de uitgerekende datum.

Veel meer vrouwen

W e ek

32

Week

Week

dragen hun kind wat langer dan korter.

Probeer nog wat leuke dingen te doen, ga in elk geval niet thuis zitten wachten op de eerste wee.

Week 41

Tekst Sandra Vuik

Hoewel er vaak gesproken wordt van één week over tijd, is een bevalling tussen de 37 en 42 weken zwangerschap heel normaal. Na die tijd ben je pas echt over tijd.

37

33

W ee k

W e ek

39

Wie wordt je bevalmaatje?

Steeds meer onderzoeken tonen aan dat goede begeleiding tijdens de bevalling van essentieel belang is. De aanwezigheid van iemand die je volledig vertrouwt zorgt voor een snellere ontsluiting, maakt pijn beter te verdragen en laat de hele bevalling vlotter verlopen. Nou klinkt het misschien gek, maar je partner hoeft op dat moment niet per se het beste gezelschap te zijn. Het ligt er helemaal aan hoe rustig hij is bij de bevalling en of hij je echt kan ondersteunen. Misschien is hij wel heel nerveus en angstig. Dan heb je meer aan iemand die je positief ondersteunt.

Daarnaast is het belangrijk dat de persoon die je ondersteunt ook wat kennis heeft van bevallen. Het hoeft niet perse de verloskun­ dige te zijn, maar wel iemand die nuchter naar de bevalling kan kijken en weet wat hij/zij kan doen om jou te ondersteunen, je tips geeft om je pijn beter te verdragen en ook weet hoe te masseren bijvoorbeeld. Je partner kan dit natuurlijk prima leren door veel te lezen en mee te gaan naar de voorlichting over de bevalling van je verloskundige of de zwangerschapscursus.

34

Week

35

k 40 Wee

W e ek

41 Week

Even langs de viskraam De hersenen van je baby ontwikkelen zich de laatste 3 maanden heel snel; er worden allerlei verbindingen gemaakt. Hier zijn veel omega 3-vetzuren voor nodig. Als je tot nu toe geen vette vis at, doe dat deze laatste 3 maanden dan 1 x per week wel. Hou je niet van vis, eet dan dagelijks een handje walnoten, besmeer je brood met margarine verrijkt met omega 3-vetzuren en eet 2 tot 3 keer per week een ei. Van visoliecapsu­ les is niet bewezen dat ze hetzelfde effect hebben als verse vis.

TIP: Volg samen met je partner een online cursus Voorbereiden op de bevalling op babyopkomst/ zwangerschapscursus.nl

36

Maak een geboorteplan Nu wordt het tijd om serieus te gaan nadenken over hoe je wilt bevallen. Natuurlijk kun je een bevalling niet exact plannen, maar het is wel fijn om op te schrijven wat je voor ogen hebt en wat je per se wel of niet wilt.

Leg je wensen vast in een geboorteplan dat je rond week 30 van je zwanger­ schap met je verloskundige of gynaecoloog bespreekt.

Zo weet iedereen wat jij tijdens je bevalling belangrijk vindt. Die eigen regie helpt je om straks positief terug te kunnen kijken op je bevalling.

Voor het maken van een geboorteplan heeft de beroepsvereniging van verloskundigen (de KNOV) een handige tool. Ga naar deverloskundige.nl en zoek op ‘geboorteplan’.

Hamsteren!

Vraag je partner om bepaalde boodschappen in voorraad te halen. Met een kleine baby wil je niet sjouwen met kratten, pakken toiletpapier en luiers en andere grote boodschappen. Maak ook vast een flink aantal gezonde maaltijden en vries ze in. Je kunt je het nu misschien nog niet voorstellen, maar als je baby er straks is en de tijd van de kraamverzorgster zit erop, dan kom je handen en voeten en vooral tijd tekort. Pas bevallen vrouwen komen regelmatig pas ’s middags om drie uur aan hun ontbijt toe. Door nu vooruit te koken, hoef je de eerste weken na de kraamtijd de vriezer maar open te doen om een gezonde maaltijd op tafel te kunnen zetten. Wel even opwarmen, natuurlijk!

baby op komst | 051

Van somber tot prenatale depressie

Roze wolken, grijze wolken De zwangerschap een roze wolk? Helaas gaat dat lang niet altijd op. Maar liefst 17 proent van de zwangere vrouwen is regelmatig somber en 12 procent heeft een depressie. Bij welke klachten is het wijs om hulp te zoeken?

Tekst: Marlène Rooseman

Ook al wordt een baby vol liefde verwacht, een zwangerschap is niet altijd leuk. De 36-jarige Judith weet daar alles van. “Gezien mijn leeftijd verwachtte ik niet dat ik snel zwanger zou raken”, vertelt ze. “Mijn man en ik wilden dolgraag een kindje, dus we sprongen een gat in de lucht toen ik al binnen drie maanden in verwachting was.”

Helaas nam het blije gevoel van Judith een wending bij het eerste bezoek aan de verloskundige. “Via een inwendige echo zagen we voor het eerst ons kindje. Een klein boontje met een kloppend hartje. In plaats van blijdschap en verwondering, werd ik overvallen door angst. Wilde ik dit eigenlijk wel? Mijn gevoel kantelde volledig. Deze zwangerschap vond ik echt niét leuk.”

Hele dagen huilen Het angstige en emotionele gevoel van Judith nam in de weken na de echo niet af. “Al snel durfde ik niet meer alleen naar buiten en wilde ik bijna niemand meer spreken. Als Martijn naar zijn werk moest, raakte ik in paniek. Ik wilde liever dat hij 052

| baby op komst

constant dichtbij me bleef. Ook huilde ik veel.

Soms hele dagen.”

Judith’s somberheid bereikte een dieptepunt op de avond dat haar man naar een reünie was. Ze zal het nooit vergeten. “De raarste gedachten spookten door mijn hoofd. Van mij hoeft het niet meer. Zal ik gewoon stoppen met het leven? Die gedachten maakten me doodsbang, maar ik kon ze niet tegenhouden.”

De huisarts verwees Judith door naar de POP-poli, speciaal voor zwangere vrouwen en moeders met psychische klachten (zie kader). Daar kreeg ze na enkele weken wachttijd ondersteuning van een psychiater en andere hulpverleners. En – ondanks haar zorgen over de gevolgen voor de baby – besloot ze toch de voorgeschreven medicijnen te slikken.

Hoewel de klachten in eerste instantie toenamen, is Judith blij dat de medicijnen heeft geslikt.

“Samen met de psychologische ondersteuning die ik kreeg, kon ik zo de zwangerschap doorstaan.

Wie weet hoe het anders was afgelopen. Alleen de eerste maanden na de geboorte van onze dochter kampte ik met een enorm schuldgevoel. Overal las ik over stress tijdens de zwangerschap en hoe slecht dat is voor een baby. En dan ook nog die medicijnen erbij… Het voelde alsof ik ons meisje een valse start had gegeven. Gelukkig ging het na de bevalling allemaal erg goed met haar. En met mij ook. Een postnatale depressie bleef uit.”

Signalen Beangstigende gedachtes zoals die van Judith zijn volgens verloskundige en rouwcoach Yvonne Voogd een van de signalen van een prenatale depressie.

Yvonne: “Tussen ‘gewoon’ somber en depressief ligt een grijs gebied. Veel psychische problemen bij zwangere vrouwen worden geweten aan hormonen, waardoor te laat hulp wordt ingeschakeld.

Natuurlijk mag je als zwangere vrouw best een paar dagen kniezen. Als er maar weer een moment komt waarop je tegen jezelf kunt zeggen ‘oké, en nu weer wat doen’. Als dat niet meer gebeurt en er dienen zich bijkomende klachten aan zoals slaapproblemen,

slecht eten, hele dagen huilen, extreme gedachten of constant een zeer down gevoel, is het tijd voor een bezoek aan de verloskundige en de huisarts.

Dat zijn echt alarmsignalen voor psychische overbelasting of een depressie. Overigens kan ook rouw zorgen voor symptomen en klachten die op een depressie lijken. Bijvoorbeeld na een traumatische bevalling of (eerder) verlies van een kindje.”

Controle kwijt Circe Ouwerkerk is al jarenlang verloskundige en weet veel van psychische problematiek tijdens en na de zwangerschap. Ze verwachtte dan ook niet dat ze er tijdens haar tweede zwangerschap zelf last van zou krijgen. Circe: “Het begon met piekeren over de kleinste dingen. Zou het wel goedkomen met de baby? Ging het me wel lukken om straks een tweede kindje in ons leven te passen? Het leven leek opeens heel ingewikkeld, terwijl ik altijd een nuchter persoon ben. Mijn gedachten gingen met me aan de haal en ik raakte de controle volledig kwijt.”

Slaapgebrek door bekkenklachten, weinig lichaams­ beweging, een veeleisende baan als verloskundige en een drukke peuter in huis; het zijn allemaal factoren die maken dat Circe zich steeds slechter voelde. “Mijn lichaam werkte niet meer mee en ook mijn hoofd wilde daardoor niet.” Circe bracht een bezoek aan de huisarts en werd doorverwezen naar de GGZ voor psychische ondersteuning.

Twaalf weken voor haar uitgerekende datum besloot ze te stoppen met werken. “Dat wilde ik nooit, want ik ben dol op mijn baan, maar ik verlangde steeds meer naar rust. Even niets meer hoeven.”

Heftige vroeggeboorte Dan gebeurt wat Circe nooit had kunnen verwachten: twee weken na het ingaan van haar zwangerschaps­ verlof kreeg ze plotseling hevige bloedingen. “Ik verloor zoveel bloed dat het eigenlijk alleen loslating van de placenta kon zijn.” Circe ging liggen, belde

“ Een paar dagen kniezen mag best.

Maar het moet wel weer over gaan.” baby op komst | 053

112 en werd een uur later via een spoedkeizersnede moeder van een premature dochter. “Hoewel ik ontzettend dankbaar was dat onze baby het had overleefd en wist dat ik goed gehandeld had, kwam de heftige vroeggeboorte mijn psychische problemen niet ten goede.”

Na de geboorte van haar dochter voelde Circe zich dan ook allesbehalve blij. “Ik had een kort lontje en vond het moeilijk om met het huilen van mijn dochter om te gaan. Desondanks vroeg ik veel te weinig hulp van mijn omgeving. De gesprekken via de GGZ had ik ondertussen wel weer opgepakt, maar ik merkte dat er meer aan de hand was. Dat ik misschien last had van een postnatale depressie of een trauma door de vroeggeboorte. Via de huisarts ben ik toen doorverwezen voor EMDR-therapie.

Na een aantal van deze behandelingen voelde ik me eindelijk iets beter. Een grijze wolk maakte langzaam plaats voor een roze. Alsof er een grauwe sluier van emoties werd opgetrokken.”

Naar jezelf luisteren Psychische klachten voor, tijdens en na de zwangerschap komen voor in verschillende mate van ernst.

Onderzoek uit de Verenigde Staten laat zien dat depressies die al voor of tijdens de zwangerschap ontstaan – prenatale depressies – doorgaans langer duren en heviger zijn dan ‘alleen’ een post­natale depressie. Verloskundige Yvonne ziet in haar praktijk Geboorte & Groei vaak dat een opeen­ stapeling van gebeurtenissen en factoren tijdens de zwangerschap daarbij een rol speelt. “Vrouwen

met een voorgeschiedenis van psychische problematiek lopen tijdens de zwangerschap meer risico dan anderen. Ook een opeenvolging van ingrijpende gebeurtenissen zoals een traumatische bevalling, verhuizing, ontslag of relatiebreuk, vergroten de kans op een depressie. Als er maar genoeg bij elkaar komt, wordt de draaglast vanzelf hoger dan de draagkracht.”

Of zwangere vrouwen zelf een prenatale depressie kunnen voorkomen? “Lang niet altijd”, zegt Yvonne. “Veel dingen in het leven overkomen je en daar kun je nu eenmaal weinig aan doen. Wel zijn bepaalde groepen vrouwen kwetsbaarder voor psychische problematiek dan anderen. Dat zijn bijvoorbeeld degenen die hoge eisen aan zichzelf stellen en zichzelf moeilijk kunnen remmen. Qua werk, sociaal leven, eigenlijk op alle vlakken.

Kortom: de vrouwen die het woord ‘nee’ niet kennen en die voor iedereen goed zorgen, behalve voor zichzelf. Dit zijn de moeders die ik vaak adviseer om beter naar zichzelf te luisteren.

Bijvoorbeeld door af en toe even stil te staan en de vraag te stellen: hoe gaat het eigenlijk met mij?”

Herken signalen Ook grenzen aangeven is volgens Yvonne erg belangrijk. “Niet alleen aan anderen, ook aan jezelf.

Is het absoluut noodzakelijk dat het bed vandaag wordt verschoond? Moet die appeltaart perse zelfgebakken zijn? De supermarkt verkoopt ook heerlijke appeltaarten. Door een evenwicht te zoeken tussen de verplichtingen die op je afkomen en de hoeveelheid die je aankunt, is het in sommige gevallen mogelijk om psychische klachten voor te blijven. Maar wat voor de één opgaat, geldt niet voor de ander. Het is vooral belangrijk om signalen van een prenatale depressie te herkennen en tijdig hulp te zoeken als je echt jezelf niet meer bent.

Kijk eens op de website van het Landelijk Kenniscentrum Psychiatrie en Zwangerschap (LKPZ) als je twijfelt of jouw somberheid ernstige vormen aanneemt. Je vindt daar een goede zelftest om te kijken of je in aanmerking komt voor professionele hulp.”

De POP-poli De verloskundige kan zwangeren met psychische problemen doorverwijzen naar een hulpverlener of eventueel naar een POP-poli. POP staat voor Psychiatrie, Obstetrie, Pediatrie en is een onderdeel van een medisch centrum. De POP-poli is er voor zwangere vrouwen die somber, angstig of verward raken en die het krijgen van een kind niet als een blijde gebeurtenis zien. In een POP-poli werken psychiater, kinderarts en gynaecoloog samen. In een gezamenlijk gesprek adviseren en begeleiden zij vrouwen met angstklachten, depressieve en/of psychotische aandoeningen.

054

| baby op komst

Heilige datum

(behalve voor je baby) Maandenlang kijk je ernaar uit en dan gaat de dag waarop je bent uitgerekend zomaar voorbij. En terwijl je zelf al zo vol spanning uitkijkt naar de komst van je baby, word je ook nog eens van alle kanten gebeld met de vraag of ‘het al zo ver is?’. Maar slechts 4 procent van de zwangere vrouwen bevalt spontaan op de uitgerekende datum, dus pin je er niet op vast.

Door Annemarie Moerman

Je bent vast, op het moment dat je ontdekte dat je zwanger was, het wereldwijde web ingedoken. Online vind je allerlei digitale rekenmodellen waarmee je in een oogopslag kunt zien wanneer je bent uitgerekend.

Die dag staat vanaf dat moment centraal, want dan kunnen jij en je partner jullie zelfgeproduceerde wonder voor het eerst aanschouwen.

De meeste aanstaande ouders houden dé datum niet voor zichzelf, maar delen deze met hun omgeving. Leuk om met elkaar naar die dag toe te leven.

Maar als je later bevalt – je baby bepaalt tenslotte wanneer hij komt – kan het ook ergernis opleveren als iedereen er steeds naar vraagt. Daarom is het goed om hier vooraf afspraken over te maken.

Misschien vind je het prettig als mensen je niet steeds bellen, maar vind je een sms’je of mailtje met de vraag hoe het gaat geen probleem. Geef dat aan.

Of zet je telefoon uit, geniet van de rust die je nu

NEEHEE, OOK VANDAAG NOG GEEN BABYNIEUWS!

nog hebt – en die echt niet lang meer duurt – en check op gezette tijden of je een bericht hebt.

Uitlooptijd

Je kunt – zoals beroemdheden nog weleens doen – een latere datum noemen om te voorkomen dat er steeds wordt gevraagd naar baby’s komst. Laat iedereen sowieso weten dat je zelf wel met nieuws komt als het zo ver is en je niet steeds wilt hoeven vertellen dat je kind echt nog geen zin heeft om die dag zijn entree te maken. Als je tegen die tijd het liefst wél de hele dag aan de telefoon hangt om wat afleiding te hebben, kun je dat altijd nog doen.

Met kleine kinderen kun je niet zo goed afspraken maken, laat staan erop terugkomen. Je kunt in eerste instantie in het midden laten wanneer het broertje of zusje precies komt. Als de datum nadert, kun je de twee weken ‘uitlooptijd’ erbij optellen. Zo voorkom je een teleurgestelde grote broer of zus op het moment dat de dag geruisloos voorbijgaat en je pas bij 41 of zelfs 42 weken bevalt.

Tijd voor jezelf

Voor jezelf is het net zo goed spannend, ook al wéét je dat de meeste vrouwen niet op de uitgerekende dag bevallen. Ga niet zitten wachten tot de weeën beginnen, maar neem nog even de tijd voor jezelf.

Als de baby er is, heb je het al druk genoeg. Lunch met een vriendin, slaap uit, ga lekker uitgebreid in bad inclusief scrubben, scheren en masker, plan een romantisch diner met je partner of duik een hele dag in bed met je favoriete serie.

Ontspanning is het beste medicijn. En de kans is ook groter dat je dan het hormoon oxytocine aanmaakt, wat je nodig hebt om weeën op gang te brengen. Niet voor niets beginnen veel bevallingen ’s nachts, als je slaapt. Welterusten! baby op komst | 055

Buikpijn

Is er iets loos of is het loos alarm?

Buikpijn. Je kunt er tijdens je zwangerschap op verschillende momenten last van hebben. Vooral bij je eerste kind kan dat spannend zijn, want waar komt die pijn vandaan? En wanneer moet je ermee naar je verloskundige of huisarts? Wij zetten de verschillende soorten buikpijn voor je op een rij.

Tekst: Suus Ruis

Menstruatie-achtige buikpijn Vooral in het begin en aan het einde van je zwangerschap, en helemaal wanneer je moe bent, kun je last hebben van buikpijn die aanvoelt alsof je ongesteld moet worden. Dit nare gevoel zit in je onderbuik. Veel vrouwen zijn bang dat deze pijn het eerste teken van een miskraam is, maar gelukkig is dat doorgaans niet zo. Dit soort pijn wordt meestal veroorzaakt door de banden – een soort spieren – waarmee de baarmoeder aan het schaambot en je stuitje vastzit. De baarmoeder groeit door het kindje dat erin zit, en door deze groei kunnen de banden overrekt raken. Eigenlijk is de pijn, hoe vervelend ook, dus juist een goed teken: de baby groeit! In feite heb je gewoon last van groeipijn. Natuurlijk mag je altijd je verloskundige of huisarts bellen als je je zorgen maakt, maar in de meeste gevallen is deze buikpijn echt onschul­ dig, helemaal als je geen bloedverlies hebt. Wanneer je een aanhoudende zeurende pijn onder in je buik of rug blijft houden en misschien ook vaker het gevoel hebt dat je moet plassen maar dat er bijna niks komt, kun je voor de zekerheid je urine laten controleren

bij de huisarts. Dat kan uitwijzen of er sprake is van een urineweginfectie.

Voor de rest doet een warme kruik op je buik of een warm bad vaak al wonderen.

Bandenpijn Waar je vroeg in de zwagerschap last kunt hebben van de korte banden (zie boven), zijn bij veel vrouwen op een later moment de lange banden aan de beurt.

Deze voel je vooral in de zijkant van je buik, en kunnen een stekende, scherpe pijn veroorzaken. Rond de 20e week van je zwangerschap gaat je baarmoeder ineens heel hard groeien.

Hierdoor komt er veel druk te staan op de banden die de baarmoeder op haar plek houden.

Bandenpijn ontstaat vooral als je van houding wisselt, een onverwachte beweging maakt, te lang hebt gestaan, of te actief bent geweest. Soms kan de pijn uitstralen naar je vagina, liezen, of zelfs naar je rug. Ook bij deze pijn helpt warmte. Als je rustig gaat liggen met een rubberen kruik op je buik, trekt de pijn doorgaans binnen een halfuurtje weg. Het is belangrijk om je buik niet te laten hangen als je staat –

Eigenlijk is bandenpijn, hoe vervelend ook, juist een goed teken: de baby groeit!

056

| baby op komst

dan trekt de baarmoeder nog meer aan de banden. Probeer een actieve houding aan te nemen, waarbij je je rug recht houdt. Span dus af en toe je buik­ spieren aan, maar wel zonder je rug bol te trekken.

Als je er vaak last van hebt, is het mogelijk een speciaal zwangerschaps­ broekje te kopen. Ze zitten weliswaar een beetje strak, maar groeien mee met je buik en bieden veel steun. Het is in elk geval goed om bij veel last te overleggen met je verloskundige.

Wellicht levert een doorverwijzing naar een bekkentherapeut iets op.

Harde buiken Harde buiken kunnen al vroeg in de zwangerschap plaatsvinden. Ze ontstaan doordat je bijvoorbeeld te snel opstaat uit bed, of een onverwachte beweging maakt. Dan wordt de baarmoeder geprikkeld, waarop deze reageert door hard te worden. Vaak is het een teken dat je te druk bent. Als je veel last hebt van harde buiken, moet je echt een stapje terug doen. Rust en een warme kruik helpen vaak het beste.

Kenmerkend voor harde buiken is dat ze wel vervelend zijn, maar in de regel niet pijnlijk. Als ze dat wel zijn en je mag nog niet bevallen, is het slim om je verloskundige te bellen. Doe dat ook als de harde buiken 6, 7 of meer keer per uur komen en ze niet door rust en warmte verdwijnen.

Voorweeën Soms denk je dat de bevalling begonnen is, maar heb je last van voorweeën. Het grote verschil tussen voorweeën en ontsluitingsweeën, is dat voorweeën niet in kracht en frequentie toenemen. Toch kunnen ze flink pijn doen en regelmatig (bijvoorbeeld elke 5 minuten) plaatsvinden. Meestal komen voorweeën ’s nachts, omdat de baarmoeder dan het meest actief is.

Ook hier kan een warme kruik verlichting geven, warmte ontspant de baarmoeder. Hetzelfde geldt voor een warme douche of een warm bad. Als je er desalniettemin toch al een paar nachten niet van hebt kunnen geslapen, kun je contact opnemen met je verloskundige en samen je situatie bekijken.

Als je ’s nachts slecht slaapt door de voorweeën en je hebt één of meer kleintjes rondlopen, kijk dan of je overdag een paar uurtjes een oppas kunt regelen, en duik je bed in.

Vrouwen die al een keer eerder bevallen zijn hebben vaak meer last van voorweeën. Dit komt omdat de buikspieren bij een volgende zwangerschap sneller verslappen, waardoor ze de baarmoeder minder goed ondersteunen.

Aan het einde van de zwangerschap hangt de baarmoeder echt aan de banden. Omdat voor een groot deel de steun van de spieren ontbreekt, kan de baarmoeder geprikkeld worden en zorgen voor harde buiken of voor­ weeën. Neem vooral veel rust als je last hebt van voorweeën. Als ze echt pijnlijk zijn, en de weeën lijken niet door te zetten, bel dan je verloskundige.

Loslating van de placenta (solutio) Zelden ervaren zwangeren in hun zwangerschap een heftige scherpe aanhoudende pijn op de plaats waar de placenta (moederkoek) ligt of een aanhoudende harde pijnlijke buik die niet meer ontspant. Deze heftige pijn gaat vaak gepaard met vaginaal bloed­verlies. Dit beeld past bij een

ernstige complicatie die zeer zelden voorkomt. Snel handelen is echter zeer gewenst. Deze buikpijn kan namelijk veroorzaakt worden door een (gedeel­ telijke) loslating van de placenta. De oorzaak hiervan is onbekend, vaak is er ook sprake van een ernstig hoge bloeddruk, een trauma (bijvoorbeeld een harde val), of roken tijdens de

zwangerschap. Als je dit herkent - op welk moment in de zwangerschap dan ook - is het belangrijk direct contact op te nemen met je verloskundige.

We kunnen niet vaak genoeg benadrukken dat een solutio erg zeldzaam is, en dat we deze vorm van buikpijn slechts noemen voor de volledigheid. Geen paniek dus! baby op komst | 057

Zaken te regelen

Met de komst van een kind zijn er nogal wat zaken om over na te denken en wettelijk te regelen. Oók voor getrouwde of geregistreerde stellen is er genoeg te regelen en over na te denken.

Erkennen: Als je niet getrouwd bent en geen geregistreerd partnerschap hebt met de moeder van het kind, ben je als biologische vader of duomoeder niet automatisch de wettelijke ouder van het kind. Bij een geregistreerd partnerschap wordt de partner automatisch erkent als ouder.

Om wettelijk als ouder erkent te worden, zul je het kind moeten erkennen. Je kind erkennen regel je bij de burgerlijke stand van de gemeente waar je woont.

Ook een ongetrouwde of ongeregi­ streerde duomoeder kan het kind van haar partner erkennen. Getrouwde en geregistreerde duomoeders kunnen een kind erkennen als hun partner zwanger is geworden van een bekende donor.

Erkenning is niet nodig als twee vrouwen getrouwd zijn of een geregi­ streerd partnerschap hebben en er sprake is van een onbekende donor. De duomoeder wordt automatisch moeder van het kind. Bij erkenning ontstaat er een juridische band tussen de ouder en het kind: de familierechtelijke betrek­ king. De partner is dan verplicht om het kind te onderhouden. Het kind krijgt op zijn beurt het recht op een erfenis.

058

| baby op komst

Je kunt je kind op diverse momenten erkennen:

• Tijdens de zwangerschap: er wordt een akte gemaakt waarin wordt erkend dat jij de officiële ouder bent, de moeder moet hier altijd bij aanwezig zijn.

• Bij de geboorteaangifte, maar let wel op: is dit jullie eerste kind, dan moet de moeder erbij aanwezig zijn. Aangezien een geboorteaangifte binnen 3 werk­ dagen na de geboorte moet plaatsvin­ den is het vaak nogal belastend voor de moeder om dan mee te gaan naar het gemeentehuis.

• Op enig moment na de geboorte: als je het kind niet tijdens de geboorteaangifte hebt erkend dan kun je dit op een later tijdstip altijd nog doen. Er wordt dan een aparte akte opgesteld waarin je wordt erkend als de officiële ouder van het kind. Gezien het boven­staande is het bij een eerste kind wel zo verstandig om de erkenning in de zwangerschap te regelen.

Om een kind te kunnen erkennen moet je aan de volgende voorwaarden voldoen: • Je mag niet met een andere vrouw getrouwd zijn.*Je moet schriftelijke toestemming hebben van de moeder en bij het eerste kind moet de moeder bij de erkenning aanwezig zijn.

• Je moet minimaal 16 jaar zijn.

• Je moet persoonlijk naar de burger­ lijke stand, iemand anders kan dit dus niet voor jou regelen.

• Het te erkennen kind mag niet geboren zijn terwijl de moeder met

een ander gehuwd was.** • Zowel jij, als de moeder, moeten een geldig legitimatiebewijs kunnen overleggen bij de burgerlijke stand.

Doordat je je kind erkent, krijgt je kind erfrecht en heb je als vader/duomoeder het recht en de plicht om je kind te onderhouden. Maar met een erkenning heb je nog geen ouderlijk gezag. Hiervoor moet je apart een verzoek indienen bij de griffie van het kantongerecht, dit kan pas na de geboorte. *Je kunt als gehuwde man een kind erkennen van een andere vrouw, dan waarmee je getrouwd bent. Hoe dit precies geregeld is, kun je navragen bij de overheid. **Als een vrouw nog getrouwd is met een andere man dan de vader van haar kind, dan is het niet mogelijk voor de vader om het kind te erkennen. Alleen als de echtgenoot van de vrouw het vaderschap officieel ontkent kan de vader alsnog zijn kind erkennen.

Ouderlijk gezag: Als je je kind erkend hebt, betekent dit nog niet dat je ouderlijk gezag hebt, dit moet je apart regelen. Pas als je het ouderlijk gezag hebt, mag je beslissingen nemen over de opvoeding en de verzorging van jouw kind. Ouderlijk gezag is het recht en de plicht van de ouder om een kind op te voeden en te verzorgen. Je bent ook de wettelijk vertegenwoordiger van je kind als je ouderlijk gezag hebt. Minderjarige

kinderen mogen vaak niet zelfstandig officiële handelingen verrichten, zoals een handtekening zetten of een rechtszaak voeren. Als je gezag hebt over een kind, ben je de wettelijke vertegenwoordiger.

Je kunt dan officiële handelingen verrichten namens het kind. Als je getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap hebt, hebben beide ouders automatisch ouderlijk gezag. Ouders die niet met elkaar zijn getrouwd of geen geregistreerd partnerschap zijn aan­ gegaan, krijgen niet automatisch het gezamenlijk gezag. De partner moet dit apart regelen! Om ouderlijk gezag te krijgen, moet de partner een verzoek indienen bij de sector familie van de rechtbank. De partner moet ook in dit geval het kind hebben erkend.

In geval van een geregistreerd partner­ schap tussen twee vrouwen krijgt de niet biologische moeder automatisch ouderlijk gezag onder voorwaarde dat er wettelijk gezien geen vader is. Met andere woorden: de donor erkent het kind niet als het zijne. Hebben beide moeders geen geregistreerd ouderschap dan moet de niet biologische moeder het ouderlijk gezag via de rechtbank aanvragen.

Voogdij regelen Voogdij regelen wordt vaak vergeten, maar is zo belangrijk! Als je net ouders bent geworden sta je er misschien niet direct bij stil, toch is het heel belangrijk om over dit onderwerp goed na te denken en het ook goed te regelen. Hoewel je er liever niet aan wilt denken kan het voorkomen dat jullie kindje alleen achterblijft, als jullie bijvoorbeeld door een ongeluk om het leven komen. Als je niets geregeld hebt over de voogdij gaat de raad van kinder­ bescherming de zorg voor jullie kindje op zich nemen en mede beslissen wie de voogdij over jullie kindje krijgt. Voor zowel jullie kindje als voor familie of vrienden is dit een zeer moeilijke situatie, niemand weet immers wat jullie gewild zouden hebben en jullie zijn er niet meer om dit te vertellen. Regel de voogdij dan ook op het moment dat het kan en dat is zo snel mogelijk na de geboorte van jullie eerste kindje. Bespreek samen wie naar jullie idee de juiste voogd zou zijn voor jullie

Ieder volgend kind krijgt automatisch dezelfde achternaam als het eerste kind. kind(eren). Als jullie er samen uit zijn kun je de persoon van jullie keuze vragen of hij/zij eventueel de zorg voor jullie kind(eren) op zich zou willen nemen mochten jullie beiden komen te overlijden.

Als die persoon akkoord gaat dan kun je een en ander officieel regelen.

Voogdij regelen kan kosteloos Als je toch een testament wilt laten opmaken, kun je daarin ook gelijk de voogdij laten vastleggen. Maar voogdij regelen kan ook kosteloos door het vast te leggen in het gezagsregister, daar log je in met je DigiD en leg je vast wie jullie als voogd willen aanwijzen. Na een aantal weken krijg je een uittreksel uit het gezagsregister thuisgestuurd.

Let bij de keuze van een voogd op de volgende dingen: • Kies een persoon die niet te oud is.

• Kies één persoon en niet een echt­ paar (die kunnen immers scheiden).

• Bedenk je of die persoon van jullie keuze ook in staat zal zijn om eventueel voor jullie kind(eren) te zorgen. Iemand kan zo wel heel leuk met kinderen zijn, maar is dat ook zo als het kind dag en nacht bij hem/haar is.

Welke achternaam krijgt jullie kind Je mag kiezen of je kind de achternaam van de moeder of van de vader/ duomoeder krijgt.

Getrouwd en achternaam moeder: Als je getrouwd (of geregistreerde partners) bent en je wilt dat je baby de achternaam van de moeder krijgt, dan moet je dit regelen bij de burgerlijke stand.

Om dit te regelen moet je samen naar de burgerlijke stand. Je moet dit regelen voor de geboorte want anders krijgt het kind bij de geboorte aangifte automatisch de achternaam van de vader (ook al zou dit niet de biologische vader zijn). Het kiezen van de achternaam moet gebeuren bij het eerste kind (van dezelfde partner).

Niet getrouwd: Als je niet getrouwd bent, maar je hebt wel een partner waarmee je samen een kind krijgt, mag je ook kiezen welke achternaam het kind krijgt. Het kind moet wel officieel door de vader worden erkend.

Wordt het kind niet officieel erkend dan krijgt het automatisch de achternaam van de moeder. Bij een erkend kind kunnen jullie dus samen kiezen welke achternaam jullie kind krijgt, je legt dit vast op het moment van erkenning.

Twee vrouwen krijgen een kind: Getrouwd of geregistreerd partners: Zaaddonor onbekend: het kind krijgt automatisch de achternaam van de niet biologische moeder. Daarvoor moet degene die het kind aangeeft bij de burgerlijke stand (doorgaans de duomoeder), een verklaring overleggen van de Stichting donorgegevens kunstmatige bevruchting. Willen jullie liever dat het kind de achternaam van de biologische moeder krijgt, dan moet je dat samen bij de burgerlijke stand aangeven.

Zaaddonor bekend: het kind krijgt automatisch de achternaam van de biologische moeder. Als de duomoeder het kind erkent kan bij erkenning worden gekozen welke achternaam het kind krijgt.

Niet getrouwd: Jullie kind krijgt automatisch de naam van de biologische moeder. Alleen als de duomoeder het kind erkent kunnen jullie kiezen welke achternaam de baby krijgt. De achternaam van de kinderen mag een keer veranderd worden in die van de andere ouder. Dit mag als jullie gaan trouwen of een geregistreerd partnerschap aangaan. Kinderen boven de 16 jaar moeten hier zelf een handte­ kening voor zetten.

Bron: Rijksoverheid. Meer info vind je op www. rijksoverheid.nl/onderwerpen/zwangerschap-engeboorte/vraag-en-antwoord/checklist-kind-krijgen baby op komst | 059

Weeën?

Zo ga je ermee om!

Zit je eerst nog te wachten tot je buik eindelijk gaat groeien, ineens ben je die toeter wel een beetje zat en wordt het tijd voor de volgende fase. ‘Bevallen is topsport’ wordt vaak gezegd en net als een topsporter die traint voor dé wedstrijd kun je je ook op de bevalling voorbereiden. En het doel? Nog mooier dan een medaille: de eerste ontmoeting met je kind.

Door Marjolein Mensink/Lilian Wirken

Elke bevalling is anders, wel begint het vaak met onregelmatige, korte weeën die na een tijdje vaker komen, langer duren en intenser worden. Hieraan merk je dat het door gaat zetten. De intensiteit van de weeën bouwt zich op, zo hebben lichaam en geest tijd om zich aan te passen. Er komen stoffen vrij die je helpen in een ‘flow’ te komen. Tijdens de bevalling werken verschillende hormonen met elkaar samen om de baby geboren te laten worden. Dit is een ingewikkeld evenwicht dat sterk beïnvloed wordt door de mate van ontspanning of juist stress. De omgeving speelt hierbij een grote rol.

Hoeveel pijn bevallen doet en wát deze pijn met je doet, is bij iedereen verschillend. Hoe jij de pijn ervaart heeft slechts voor een deel met je pijngrens te maken.

Dit komt doordat het pijnsysteem in je hersenen niet alleen beïnvloed wordt door de weeën en de baby, maar ook door je emoties, waar je aan denkt bij pijn, wat je doet als je pijn hebt, wat je vindt van barings­ pijn, hoe mensen om je heen reageren en de plek waar je bent. Negatieve gedachten, angst, verdriet, onrust, felle lichten en een gebrek aan privacy kunnen ervoor zorgen dat je de weeën als zwaarder ervaart.

En andersom: blijdschap, optimisme, positieve gedachten, gedimd licht en prettige muziek kunnen precies dezelfde weeën heel wat minder pittig maken.

Zo kan het zijn dat verschillende vrouwen de pijn hetzelfde cijfer geven, maar compleet anders ervaren.

Denk positief!

Oké: leuk op papier, maar hoe kun je hier iets mee tijdens je eigen bevalling? Er zijn verschillende 060

| baby op komst

makkelijk toepasbare manieren om de weeën draaglijk te maken en houden. Het helpt om tijdens de bevalling aan positieve dingen te denken. Misschien makkelijker gezegd dan gedaan, maar verzet je niet, dit zal namelijk eerder averechts werken. Je hoeft de pijn niet te veranderen, op te lossen of te verklaren.

Het is er gewoon. Zo kun je op de golven van de pijn surfen, in plaats van dat ze je overspoelen. Pijn hebben is wat anders dan pijn lijden. Bedenk: het hoort erbij én het gaat (echt!) voorbij.

Houd je vast aan de pauzes die er zijn: ook al is de wee misschien moeilijk door te komen, je hebt erna weer tijd om uit te rusten. Probeer tijdens deze pauzes te ontspannen en denk nog niet aan de volgende wee. Wat vaak goed helpt is het veranderen van houding. Hier is geen vast advies voor, je hoeft bijvoorbeeld niet per se in bed te liggen of rond te lopen in een bepaalde fase van de bevalling. Volg je gevoel en wissel het af. Regelmatig een andere houding kiezen geeft verlichting, vooral in verticale houdingen ervaren vrouwen vaak minder pijn.

Naast het wisselen van houding heb je misschien iets aan een bad of lange douche. Ook kun je om te ontspannen denken aan muziek of massage.

Surf op de golven van de pijn, dan overspoelen ze je niet

Regelmatig van houding veranderen geeft verlichting Andere opties zijn bijvoorbeeld TENS en sterielwater­ injecties. Bedenk in je zwangerschap alvast wat jou zou kunnen helpen beter te ontspannen.

En je partner dan?

Samen de bevalling doormaken is best een uitdaging en ook voor je partner is het een bijzondere gebeurtenis. Net als voor jou is een goede voorbereiding op de bevalling daarom belangrijk voor hem/haar. Hoe beter hij/zij zich kan ontspannen en overgeven aan wat er op dat moment gebeurt, des te beter hij/zij jou tot steun kan zijn. Bij veel zwangerschapscursussen zijn ook de partners welkom om een keer of vaker mee te komen. Zie je partner als coach of supporter: hij/zij werkt met je mee zoals een wielerfanaat de berg mee oprent tijdens de Tour de France. Hij/zij hoeft niet op een afstandje te zitten met medelijden, maar kan je van dichtbij steunen en aanmoedigen. Hij/zij kan je helpen van houding te wisselen en je er tussen de weeën door aan herinneren te ontspannen. Laat hem/haar je favoriete muziek aanzetten of een geurkaars aansteken. Misschien is massage fijn, bijvoorbeeld van je schouders, voeten of onderrug. Bespreek tijdens de zwangerschap met je partner wat jullie van de bevalling verwachten en geef aan hoe je graag wilt dat hij/zij je ondersteunt. Het kan ook zijn dat je dat niet nodig vindt omdat je er al alle vertrouwen in hebt dat hij/zij dat al weet. Helemaal prima natuurlijk!

Online puffen Ziet jouw partner het niet zitten om mee te gaan naar een zwangerschapscursus?

Samen thuis op de bank super goed voorbereiden op de bevalling?

Op babyopkomst.tv vind je verschillende online cursussen gegeven door verloskundigen. Je kunt kiezen uit verschillende cursussen zodat er altijd een cursus bij zit die jullie aanspreekt. Ideaal om samen met je partner thuis goed voor te bereiden op hetgeen komen gaat.

Behalve je partner biedt de verloskundige, kraamverzor­ gende of verpleegkundige ondersteuning. Continue begeleiding tijdens de bevalling is bewezen nuttig om de pijn te verminderen en de duur van de bevalling te verkorten. In steeds meer regio’s is het mogelijk dat de kraamverzorgende al vanaf een vroeg stadium in de bevalling komt ter ondersteuning.

Pijnstilling, please!

Als al deze dingen je onvoldoende helpen is pijnbehandeling met medicijnen mogelijk. Dit gebeurt in het ziekenhuis.

Als je daar al bent omdat je poliklinisch wilde bevallen, word je overgedragen aan de gynaecoloog. In de meeste gevallen zorgt de klinisch verloskundige of arts verder voor je, samen met een verpleegkundige. Thuis kan medicamenteuze pijnbestrijding niet veilig toegediend worden. Je kunt zelf om pijnmedicatie vragen, maar het kan ook het advies zijn van je verloskundige. Wanneer de bevalling te lang duurt of je zo gespannen bent door pijn, angst of bepaalde omstandigheden dat de weeën hun werk niet goed kunnen doen, kan pijnmedicatie de bevalling vergemakkelijken.

Er zijn verschillende manieren om pijn tijdens de bevalling te verminderen. De bekendste zijn de ruggenprik en Remifentanil/ PCA (‘het pompje’). Ook lachgas wordt de laatste jaren vaker toegepast. De mate waarin de pijn gedempt wordt, is verschillend per gekozen middel en het volledig wegnemen van de pijn kan nooit gegarandeerd worden.

baby op komst | 061

Pijnstilling, wat zijn de mogelijkheden?

RUGGENPRIK (‘EPIDURAAL’) Bij een ruggenprik brengt de anesthesioloog, onder plaatselijke verdoving onderaan je rug een naald in. Via de naald wordt een dun slangetje in je rug gebracht, de naald wordt er dan weer uitgehaald en door het slangetje krijg je pijnstillende medicijnen toegediend. Het duurt ongeveer 15 minuten voordat je de pijn voelt verdwijnen.

Voordelen Nadelen Meeste vrouwen voelen geen pijn meer Je kunt je bed niet uit, je benen zijn slap.

Meest effectieve vorm van pijnstilling Af en toe werkt het niet of onvoldoende (5-10%) Je wordt niet slaperig of duf Soms moet er meerdere keren geprikt worden.

Soms is een katheter nodig omdat je niet voelt

dat je moet plassen.

Hogere kans op vacuüm verlossing of keizersnede.

Vaker koorts waardoor antibiotica moet worden

gegeven en het kindje op kinderafdeling

opgenomen wordt.

Sommige vrouwen krijgen jeuk van de medicatie.

Sommige vrouwen houden er hoofdpijn van over.

REMIFENTANIL POMP Bij Remifentanil krijg je via een infuus, waar een pompje aan vastzit, een morfineachtige stof toegediend. Je kunt het pompje zelf bedienen en bepalen hoe vaak je pijnstilling nodig hebt.

Voordelen Nadelen Werkt al na een paar minuten.

Kan effect hebben op ademhaling en zuurstof Ongeveer 33% is tevreden over pijnstilling concentratie in je bloed. Moeder en baby Is weer snel uit je bloed verdwenen. moeten goed in de gaten gehouden worden.

Je kunt er suf van worden.

Je moet op bed blijven liggen.

LACHGAS Via een mond-neuskapje dien je jezelf lachgas toe tijdens een wee.

Lachgas zorgt ervoor dat je beter ontspant en hierdoor de pijn beter kunt verdragen.

Voordelen Nadelen Je wordt niet suf en maakt de bevalling Je kunt niet rondlopen. bewust mee.

Soms kun je misselijk worden, dit is weer Je kunt naast je bed staan, zitten. over zodra je het kapje weghaalt Geen extra controle moeder of kind nodig. .

Mag ook gegeven worden in geboortecentrum.

Niet alle middelen zijn in ieder ziekenhuis altijd beschikbaar.

Vraag aan je verloskundige wat de mogelijkheden zijn in het ziekenhuis van jullie keuze.

062

| baby op komst

Meer informatie KNOV-folder: Jouw bevalling, hoe bereid je je voor (zie www. deverloskundige.nl) KNOV-folder en film: Hoe ga je om met pijn?

Boekentip: Lilian Wirken, Als bevallen spannend is, met vertrouwen in verwachting

Babyopkomst.tv voor online bevalcur­ sussen gegeven door verloskundigen.

Waar kun je bevallen?

Als de zwangerschap goed verloopt en er geen medische indicatie is, mag je in Nederland zelf bepalen waar je wilt bevallen. Dat kan thuis, in het ziekenhuis of in een geboortecentrum. Ben je er nog niet uit? We zetten de feiten en voor- en nadelen voor je op een rij.

IN HET ZIEKENHUIS In het kort Als je ervoor kiest om in het ziekenhuis te bevallen, zonder medische indicatie, is er sprake van een poliklinische bevalling.

Voor wie Iedere zwangere vrouw kan kiezen voor een poliklinische bevalling. Verloopt de bevalling naar wens, dan kunnen moeder en baby in veel gevallen binnen 24 uur weer naar huis.

De gedachte erachter Veel vrouwen vinden het een geruststellend en veilig idee om in het ziekenhuis te bevallen, omdat er medische pijnstilling kan worden verstrekt en er artsen aanwezig zijn die kunnen ingrijpen bij onvoorziene complicaties. In dat geval wordt het wel een medische bevalling en is het niet poliklinisch meer.

Bij een poliklinische bevalling mag namelijk geen pijnstilling gegeven worden.

Hoe veilig is het?

Uit onderzoek blijkt dat een geplande poliklinische bevalling een even veilige optie is als een geplande thuisbevalling onder leiding van een verloskundige. In het zieken­ huis is er wel een grotere kans op infecties voor jou en je baby, door de aanwezigheid van bacteriën en virussen.

Wie is/zijn erbij?

Je eigen verloskundige begeleidt de bevalling. Er is daarnaast een verpleegkundige of kraamverzorgende aanwezig ter ondersteuning. Door wis­sel­ende diensten kun je te maken krijgen met verschillende hulpverleners aan je bed.

Wat voor bevalling?

Een natuurlijke bevalling die thuis begint, vaak ga je tijdens de ontsluitingsfase naar het ziekenhuis. De verloskundige bepaalt samen met jullie – aan de hand van de ontsluiting – wanneer je naar het zieken­ huis gaat.

Pijnbestrijding Als je er bewust voor kiest of tijdens de bevalling moeite hebt om de weeën op te vangen of de pijn niet meer kunt verdragen, is medische pijnbestrijding mogelijk. Je wordt dan over­ gedragen aan de gynaecoloog van het ziekenhuis. Je hebt dan een medische bevalling en geen poliklinische beval­ ling. De ruggenprik (epidurale anesthesie), infuuspompje (Remifentanil) en lachgas worden in Nederland het meest toegepast.

Ter overweging • In het ziekenhuis heb je minder privacy en bewegingsvrijheid.

• Het kan wat onrustig zijn door het aanwezige ziekenhuis­ personeel en het geluid uit andere verloskamers. Dit kan ervoor zorgen dat je minder goed kunt ontspannen, waardoor je de weeën als pijnlijk kunt ervaren.

• Kies je zelf voor een zieken­ huisbevalling (poliklinisch) dan zijn hier kosten aan verbonden. Afhankelijk van hoe je verzekerd bent kun je deze kosten bij je, aanvul­ lende, zorgverzekering declareren.

• Uit cijfers blijkt dat een kunstverlossing (met behulp van een vacuümpomp) bij een ziekenhuisbevalling vaker voorkomt dan bij een thuisbevalling.

baby op komst | 063

IN HET GEBOORTECENTRUM

THUIS In het kort Je wordt thuis door je eigen verloskundige begeleid tijdens de bevalling en bij de geboor­ te van je baby.

Voor wie Als er geen (medische) indicatie is en het verantwoord is om thuis te bevallen, dan mag je in Nederland thuis bevallen. Mits je tussen de 37 en 42 weken bevalt en het ziekenhuis op maximaal dertig minuten rijden is.

De gedachte erachter De geboorte van je kind vindt plaats in een vertrouwde omgeving. Dat geeft sommige vrouwen rust, vertrouwen en een veilig gevoel. Ze ontspan­ nen daar­door beter, wat een gunstig effect kan hebben op het verloop van de bevalling.

Enkele feiten/cijfers Nederland is een van de weinige Europese landen waar je thuis kunt bevallen. Toch is er een afname te zien in het aantal thuisbevallingen: in 2018 lag het aandeel thuisbe­ vallingen op bijna 13% procent, in 1965 was dit nog 70 procent. Maar deze cijfers veranderen steeds.

(Bron: perined.nl)

Hoe veilig is het?

Net zo veilig als bevallen in het ziekenhuis, jij en je baby lopen niet meer risico. Een thuisbe­ valling hangt vaak samen met een kortere herstel­tijd en minder infecties.

Wie is/zijn erbij?

De verloskundige is gedurende de actieve ontsluitingsfase aanwezig. Verder kun jij zelf bepalen wie jij om je heen wilt hebben. Eventueel kun je al vanaf de eerste weeën

064

| baby op komst

ondersteund worden door een Vroegtijdige Assistentie Partus-assistent (VIP): een kraamverzorgende die is opgeleid om ondersteuning te bieden bij de bevalling.

Wat voor bevalling?

Een natuurlijke bevalling zonder medische ingrepen en zonder pijn­stilling. Vertrouwen in jezelf en in je eigen kracht vormen het uitgangspunt.

Pijnbestrijding Bij een thuisbevalling is medische pijnstilling, zoals een ruggenprik, niet mogelijk. Met behulp van een goede ademhaling en/of een mas­ sage kun je een deel van de pijn verlichten. Sommige verlos­­kundigen bieden lichte pijnstilling in de vorm van een TENS-apparaat (waarbij door lichte stroomstootjes de pijn van de weeën wordt verzacht), steriele waterinjecties. Andere mogelijkheden zijn: hypnobir­ thing en accupunctuur.

Ter overweging • J e bent in je eigen vertrouw­ de omgeving, met je eigen badkamer en toilet.

• J e hebt alle privacy en kunt doen wat je wilt, even rustig in bad liggen bijvoorbeeld.

• J e kunt ongestoord alle baringshoudingen uitproberen.

• J e ligt in je eigen bed en kunt ook na de bevalling in je eigen bed slapen.

• J e kunt afgeleid worden door kinderen, waardoor je niet tot rust komt.

•e r altijd medische complica­ ties kunnen optreden, waarvoor je soms op het laatste moment alsnog naar het ziekenhuis moet met pijnlijke (pers-)weeën.

In het kort In een geboortecentrum (ook wel geboortehotel of bevalcen­ trum genoemd) kun je in een huiselijke, rustgevende en niet-medische setting bevallen, onder begeleiding van je eigen verloskundige en in nabijheid van het ziekenhuis.

Voor wie Als je niet thuis wilt of kunt bevallen en liever niet polikli­ nisch wilt bevallen, dan heb je als alternatief het geboortecen­ trum. Een veelgehoorde term voor deze manier van bevallen is: ‘verplaatste thuisbevalling’.

De gedachte erachter Geboortecentra zijn vaak opgezet door samenwerkende verloskundigen, kraamzorg­ organisaties en ziekenhuizen.

Doel is de zorg integraal – on­ der één dak – aan te bieden en in te richten rond de zwangere vrouw. Verlos­kun­digen en kraamverzorgenden maken gebruik van elkaars krachten om de zwangere vrouw zo goed mogelijk te begeleiden. De huiselijke setting zorgt voor een prettige en vertrouwde sfeer. Dit kan zorgen voor een positief verloop van de bevalling.

Hoe veilig is het?

Geboortecentra zijn vaak in of in de buurt van een ziekenhuis.

Daardoor kan er direct inge­ grepen worden in geval van een plotselinge medische indicatie.

Dat kan een gevoel van veiligheid geven. In de geboor­ tecentra wordt vaak continue hulp verleend door één kraamverzorgende en er is altijd iemand aanwezig die onder­ steuning of hulp biedt.

Wie is/zijn erbij?

Je wordt bij de bevalling begeleid door je eigen verlos­ kundige, zij wordt geholpen

door een kraamverzorgende die is opgeleid om te assisteren bij een bevalling.

Wat voor bevalling?

Een natuurlijke bevalling, te vergelijken met een poliklinische en thuisbevalling. Veel centra hebben kamers met een beval­­bad, voor als je in bad wilt bevallen.

Pijnbestrijding De mogelijkheden verschillen per centrum. In steeds meer geboortecentra kun je kiezen voor lachgas, steriele waterin­ jecties en pijnverlichting door middel van een TENS-apparaat.

Ter overweging Faciliteiten en inrichting van de kamers verschillen per centrum.

Over het algemeen zijn er kamers ingericht met een slaapplek voor de partner. Het is mogelijk (een deel van) de kraamtijd in het geboortecentrum door te brengen.Vaak kunnen kinderen overdag onbeperkt langskomen.

Verder kun je zelf bepalen hoeveel en wanneer je bezoek wilt ontvangen. De hoogte van de vergoeding verschilt per zorgverzekeraar en aanvullende verzekering, raadpleeg je polis.

Een belangrijke voorwaarde is dat je kiest voor een gecontracteerd centrum. De onderlinge verschillen in geboortecentra zijn groot, wat betreft grootte, werkwijze, faciliteiten en verantwoordelijk­ heden. Vraag van tevoren informatie aan en ga langs om de sfeer te proeven.

Geraadpleegde bronnen: www.knov.nl, www.cbs.nl, www.perined.nl, www.nvog.nl.

10

Kinderkamer inrichten, borstvoedingscursus, bevalplan maken; veel stellen zijn druk met de zwangerschap en bevalling. Hoe het leven er daarna mét baby uitziet, daar is vaak geen voorstelling van. Zal wel goed komen, het leven zoals voorheen met kleintje erbij, toch? Valt dat even tegen! Daarom hier de meest voorkomende ‘tegenvallers’ en wat tips om er mee om te gaan.

3

dingen die je voor de bevalling had willen weten Waar blijft mijn tijd?!

12

Veel vrouwen denken dat ze tijdens hun verlof zeeën van tijd hebben. Lekker keuvelen met de baby, een dagboek bijhouden, eindelijk eens die zolder opruimen...Vergeet het maar; baby’s hebben geen vaste dagindeling en alhoewel een pasgeborene zo’n achttien uur per dag slaapt, verdelen ze dit in korte slaapjes en zijn dan weer een poosje wakker. Als ze wakker zijn, ben je druk met verschonen, voeden en knuffelen.

Tip: vraag niet teveel van jezelf. De eerste weken ben je echt al blij als je tussendoor tijd hebt om zelf te eten en te douchen. Het huishouden schiet er vaak bij in, mazzel dat je voor je bevalling last had van nesteldrang en alles lekker schoon en opgeruimd is.

Gebroken nachten breken op

De meeste baby’s hebben nog geen dag- en nachtritme. Gebroken nachten zijn heel normaal, hoe lang dit duurt kan niemand je zeggen.

Natuurlijk kennen we allemaal de verhalen van baby’s die binnen een week al doorslapen, maar realiseer je dat dit de uitzonderingen zijn.

Tip: doe overdag een dutje als je baby slaapt. Alweer; eis niet teveel van jezelf. Je lichaam moet nog herstellen van de zwangerschap en bevalling en de gebroken nachten helpen hier niet in mee. Het beste advies wat we je

Je relatie verandert

Er is nu een klein mensje dat de ‘baas’ is van jullie dagindeling, spontaan samen op pad gaan, zit er voorlopig niet meer in.

Voor een uurtje borrelen in de kroeg heb je een oppas nodig en als je borstvoeding geeft, moet je ook eerst nog kolven. Gaan jullie met baby de hort op, dan ben je zo een uur bezig om de luiertas te vullen (en uiteraard poept je kind zichzelf tot aan zijn oksels onder precies op het moment dat je met één been over de drempel staat).

Tip: plan regelmatig tijd samen in. Een relatiedip na de geboorte van een baby is heel normaal (want slapeloze nachten maken van weinig mensen beter gezelschap), maar je kunt er zelf ook wat aan doen. Spreek bijvoorbeeld af dat je iedere avond op een vast tijdstip even bijpraat.

Telefoon en alle schermen uit en echt even aandacht voor elkaar. Hoe beleven jullie je nieuwe rol, wat gaat er goed en wat kan beter? Wat mis je bij je partner? Waar zou je meer hulp in wille hebben?

kunnen geven is echt rust pakken als het kan. Laat de boel de boel of vraag hulp van familie en vrienden als je het niet meer aankunt.

Vaak moet de partner na een week alweer werken, hij/zij moet overdag fris en fruitig zijn. Daarom is het een goed idee om je partner op werkdagen nachtrust te gunnen.

Op de vrije dagen kun je met je partner afspreken dat jij aan de beurt bent voor een hele nacht slaap. Vaak is het handig om op een logeerbed te gaan slapen als je echt een goede nacht wilt doorslapen. Geef je borstvoeding, kolf voor de nacht zodat je partner een flesje met borstvoeding kan geven. baby op komst | 065

Spreid visite

Natuurlijk wil iedereen jullie baby bewonderen én zijn jullie zelf ook enorm trots, maar iedere dag visite is ook slopend.

45

Tip: zet op je geboortekaartje dat iedereen welkom is, maar dat je wel wilt dat mensen een afspraak maken. Zo kan je de visite verdelen en staat er niet onverwacht iemand op de stoep als je daar echt even geen trek in hebt. Plan regelmatig een dag zonder visite. Ook (schoon)ouders kun je best vertellen dat jullie ook wel eens een dagje samen willen zijn. Visite gepland terwijl je eigenlijk doodmoe bent? Bel gewoon af, leg uit dat je erg moe bent en graag een avondje samen op de bank wilt hangen. Iedereen zal hier begrip voor hebben.

7

Bloedverlies

In de kraamtijd kan je best veel bloedverlies hebben, een gewoon maandverband is in de eerste dagen echt niet voldoende. De charmante kraamverbanden zijn er niet voor niets. Niet leuk zo’n dikke lap, maar je hebt het nodig. Na een paar dagen wordt het bloedverlies langzaam minder en meestal kun je aan het eind van de kraamweek wel weer toe met gewoon maandverband.

Gemiddeld duurt het 4 tot 6 weken voordat het bloedverlies na de bevalling weer helemaal over is.

Als je flesvoeding geeft wordt je zo’n 6 weken na de bevalling weer ongesteld. Bij borstvoeding kan dit veel langer duren.

10

8

En ik dan?!

Baby’s zijn fantastisch en je wilde heel graag moeder worden, toch? Dan vinden we toch al snel dat we niet mogen zeuren over moe zijn, geen tijd hebben en balen van alle tijd die je baby opslokt.

Maar je baby slokt zoveel tijd op, dat je soms even twijfelt of je dit nu wel echt wilde. Op dit moment wil je maar één ding: tijd voor jezelf.

Tip: schakel hulptroepen in. Oma en opa willen waarschijnlijk maar wat graag oppassen. Geen opa, oma of andere hulptroepen beschikbaar?

Spreek met je partner af dat jullie allebei een avond in de week tijd voor jezelf hebben. Ga lekker in bad, naar de sauna, uit met een vriendin of wat dan ook, maar plan tijd voor jezelf in.

Financiën

Volgens het NIBUD kost een kind gemiddeld 100.000 euro tot hij 18 jaar is…zeker iets om rekening mee te houden. Tijd om jullie financiën eens op een rijtje te zetten. Vaak gaat één van de ouders minder werken, hoeveel betekent dit voor jullie inkomen? Gaan jullie gebruik maken van kinderopvang? Wat kost dit in jullie geval? Lees er meer over op de site.

Jouw lichaam heeft een heel mensje laten groeien en geboren laten worden.

Genoeg reden om trots op je lijf te zijn!

Overweldigend!

Sommige ouders voelen het zodra de baby geboren is; een overweldigende liefde die je niet eerder gevoeld hebt. Bij andere ouders duurt het soms wat langer voor ze dit gevoel hebben. Hoe het bij jou ook gaat, op een dag zul je zo’n diepe emotie en onvoorwaardelijke liefde voelen als je naar je kind krijgt dat het bijna beangstigend is.

Tip: knuffel veel met je baby. Een baby waar veel mee geknuffeld wordt en die aandacht krijgt als hij erom vraagt (huilt), groeit op tot een volwassen persoon die weet dat hij er mag zijn. Knuffelen en aandacht zorgt ervoor dat je meer zelfvertrouwen krijgt.

066

| baby op komst

6

Herstel

Nee, je hebt je oude lichaam niet in twee weken terug. Als het ooit al terugkomt. Wat de influencers op sociale media je ook laten geloven, het duurt echt lang voordat je lichaam weer een beetje in vorm is. Gezond eten is altijd slim, maar dit is niet het moment om echt doelbewust (veel) af te gaan vallen. Je bent net moeder geworden en je lijf moet nog volledig herstellen van de zwangerschap en bevalling. Een veelgehoorde kreet is: 9 maanden zwanger, 9 maanden ontzwangeren. Gun jezelf die tijd!

Tip: wees eerst en vooral trots op je lijf, ook al zie je misschien in de spiegel een lichaam dat heel anders is dan voorheen. Jouw lichaam heeft een heel mensje laten groeien en geboren laten worden: hoe geweldig is dat?!

Als je borstvoeding geeft, maakt je lichaam ook nog eens de melk die je baby nodig heeft om gezond te groeien. Genoeg redenen om trots te zijn. Laat je niet gek maken, blijf gezond eten en genoeg bewegen.

9

Gekke bekken en brabbelen

Moet jij ook stiekem lachen om ouders die raar brabbelen tegen hun baby en gekke bekken trekken? Toch heeft dit een doel: door de geluiden van je baby te herhalen, leert je baby dat een gesprek bestaat uit iets zeggen en antwoord krijgen. Herhaal de geluiden die je baby maakt en wacht tot hij een ander geluid maakt, vervolgens herhaal je dat geluid weer.

Je baby zal gaan herkennen dat jij hem nadoet en hierdoor gaan proberen jou ook na te doen als je ‘echte’ woorden tegen hem zegt.

De bevalling begint Maar hoe herken je dat?

Je uitgerekende datum komt steeds dichterbij, maar wat zijn nu precies de signalen die aangeven dat je bevalling echt in zicht is? Wij zetten ze voor je op een rij.

In de laatste periode van je zwangerschap kan je lichaam gedurende uren of zelfs dagen al laten merken dat de bevalling aanstaande is. Zoals harde buiken die flink pijn doen en soms zelfs om de vijf minuten komen. Ze kunnen het begin van je bevalling inluiden, maar ze kunnen ook zomaar weer stoppen. Dit noemen we een valse start. Na zo’n valse start kan het nog dagen duren voor de daadwerkelijke bevalling begint. Vooral vrouwen die al eerder bevallen zijn, hebben vaker last van deze valse start en van voorweeën.

Voorweeën Het verschil tussen voorweeën en weeën die ontsluiting geven, is het toenemen in kracht en frequentie. Voorweeën kunnen elke vijf minuten komen en kunnen ook best pijnlijk zijn (maar niet zo pijnlijk dat je ze moet wegpuffen), maar ze blijven ongeveer net zo vaak komen en net zo veel pijn doen.

Dit in tegenstelling tot ontsluitingsweeën, die steeds iets vaker komen en geleidelijk meer pijn gaan doen. Als je twijfelt en veel voorweeën hebt die niet door lijken te zetten maar toch behoorlijk pijnlijk zijn, bel dan voor alle zekerheid je verloskundige.

Tip 1 Neem een warm bad of een douche, dit ontspant je baarmoeder. Hierdoor nemen de voorweeën vaak af en val je makkelijker in slaap.

Tip 2 Leg een warme kruik tegen je buik, dit helpt de baarmoeder te ontspannen.

Tip 3 Als tip 1 en 2 niet helpen, neem dan contact op met je verloskundige. Zij kan je adviezen (en soms medicatie) geven om toch een nacht goed te slapen. baby op komst | 067

Baarmoeder Baarmoedermond Vagina

Niet verweekt, niet verstreken, geen ontsluiting

Verweekt, verstreken, 1 cm ontsluiting

Volledige ontsluiting 10 cm

Het echte begin?

Voordat de baarmoeder kan ontsluiten, moet de baarmoedermond eerst verweken en verstrijken. Als je je baarmoeder voorstelt als een grote ballon, dan is de baarmoedermond het opblaastuitje. Dit tuitje is ongeveer 3 cm lang en rondom 1 cm dik. Voor de baarmoedermond zich kan openen, moet het tuitje verstrijken, dat wil zeggen glad worden met de rest van de baarmoederwand.

Als je geen weeën hebt, is het weefsel van de baar­ moedermond, zeker bij een eerste kindje, erg stug.

De eerste periode van weeën zorgt ervoor dat de baarmoedermond verweekt, dat het weefsel soepeler wordt. Pas als het weefsel week is, kan de baarmoedermond verstrijken. Pas als dit hele proces van verweken en verstrijken is voltooid, kan er ontsluiting ontstaan.

Bij een eerste kind kan dit verweken en verstrijken nogal wat moeite kosten. Je hebt dan al een hele tijd weeën, maar er is nog geen ontsluiting. Wel wordt de baar­ moedermond soepeler en dunner. De weeën komen in deze periode meestal om de 5 tot 10 minuten en zijn nog niet zo sterk.

Goede ontsluitingsweeën Het belangrijkste kenmerk van goede ontsluitingsweeën is dat ze steeds krachtiger worden en steeds langer gaan duren. In de eerste centimeters van de ontsluiting komen de weeën om de 4 tot 5 minuten, maar langzaam maar zeker komen ze steeds sneller op elkaar en gaan ze steeds meer pijn doen. Het belangrijkste van goede ontsluitingsweeën is niet hoe vaak ze komen, maar hoe krachtig ze zijn. Je kunt beter elke 5 minuten 1 wee hebben die flink lang duurt en pijn doet, dan elke 3 minuten een wee die maar een halve minuut duurt en wel pijnlijk is, maar die je best kunt verdragen.

Bij je eerste kind begint de ontsluiting met weeën die om de 3 tot 4 minuten komen, tussen de 60 en 90 seconden duren en flink pijn doen. Dan sprokkel je

‘Bij goede weeën om de 3 minuten is het hoog tijd om je verloskundige te bellen’ 068

| baby op komst

millimeter voor millimeter de ontsluiting bij elkaar. Als dit begin gemaakt is, zullen de weeën sterker worden en komen ze sneller op elkaar. Als je krachtige weeën hebt met 2 minuten pauze ertussen en je merkt dat je je moet concentreren voor het opvangen van de weeën, dan vordert de ontsluiting meestal sneller.

Bij een volgend kindje ontsluit je over het algemeen gemakkelijker. Als de echt goede weeën beginnen, gaat het vaak sneller dan verwacht. Toch heb je ook bij je tweede kind krachtige weeën nodig om goed te ontsluiten. Maar bij goede weeën om de 3 minuten is het hoog tijd om je verloskundige te bellen.

Het breken van de vliezen De bevalling begint in 10% van de gevallen met het breken van de vliezen. Het is soms moeilijk om te constateren dat je vliezen gebroken zijn; dat gaat namelijk lang niet altijd gepaard met een hele plons vruchtwater ineens.

Als het hoofdje diep is ingedaald verlies je meestal maar een paar druppels vruchtwater Tip Als je vocht verliest en je twijfelt of het vruchtwater is, doe dan een wegwerpluier andersom om, dus met de plastic kant tegen je billen aan. Op deze manier vang je alles wat je verliest op. Maandverband neemt vocht zo goed op dat het voor de verloskundige niet meer goed te bepalen is of het vruchtwater, slijm of urine is.

In 60% van de gevallen breken de vliezen pas spontaan als je volop in de weeën zit. Als je vliezen breken tijdens de weeën en je verloskundige is er nog niet, bel haar dan direct om door te geven dat je vliezen gebroken zijn.

Vruchtwater hoort doorzichtig tot lichtroze te zijn. Als het geel, lichtbruin of donkerbruin is, heeft je baby waarschijnlijk in het vruchtwater gepoept. In dat geval moet je direct contact opnemen met je verloskundige of gynaecoloog.

Verlies van de slijmprop De slijmprop sluit je baarmoedermond tijdens de zwangerschap af. Het verlies van deze prop kán een eerste teken zijn dat je bevalling begint, maar hij kan ook enkele dagen (soms zelfs weken) voor de bevalling loskomen. De slijmprop is gewoonlijk een bruine, roze of roodgetinte vezelige of geleiachtige massa. Bij het verlies van de prop kun je ook wat helderrood bloed verliezen. Meestal is dit volkomen onschuldig, maar neem bij helderrood bloedverlies wel altijd contact op met je verloskundige.

Dag en nacht advies Je verloskundige zal ergens tijdens je zwangerschap een uitgebreid gesprek met je hebben over alles rondom je bevalling. Zij vertelt je dan ook wanneer je zeker moet bellen. Maar wat het advies ook is: bel altijd als jij behoefte hebt aan advies. Je verloskundige staat dag en nacht voor je klaar.

Een fotograaf bij je bevalling, iets voor jou?

Geboortefotografie wordt steeds populairder. Meer en meer aanstaande ouders kiezen er voor om de bevalling vast te laten leggen door een fotograaf. Maar waarom zou je een fotograaf bij je bevalling willen hebben? En hoe gaat dat dan in z’n werk?

baby op komst | 069

Wat doet een geboortefotograaf?

Een geboortefotograaf maakt een fotoreportage van de dag waarop je kindje wordt geboren. Vanaf de eerste weeën is de fotograaf er bij. Ze legt de bevalling en alle eerste momenten in de uren daarna onopvallend vast.

Renate van Lith, geboortefotograaf: ‘In tegenstelling tot wat veel mensen in eerste instantie verwachten, wordt er bij geboortefotografie absoluut geen onsmakelijk geheel vast gelegd.

Integendeel zelfs! Een mooi uitgangspunt van mij is dat klanten de foto’s zonder gêne aan hun kraamvisite zouden moeten kunnen laten zien.

Kleine details, maar met name de sfeer, emoties en liefde worden in beeld gebracht bij een geboortereportage.’

Waarom zou je voor een fotograaf bij je bevalling kiezen?

Vaak is het zo dat de partner het maken van foto’s tijdens de bevalling op zich neemt. Door een geboortefotograaf in te huren kan je partner dat doen waar hij (of zij) het hardst nodig is, namelijk jou volledig ondersteunen tijdens je bevalling. Daarnaast is de bevalling ook voor je partner een emotioneel moment waardoor juist de belangrijkste momenten makkelijk vergeten worden om vast te leggen.

Bovendien zal je partner zelf bijna niet op de foto’s komen te staan als hij/zij zelf de foto’s zal moeten maken.

Als je voor een geboortefotograaf kiest, is je partner er 100% voor jou. Zo kunnen jullie de bevalling echt samen beleven! En hoe mooi is het om jullie beider reacties op de geboorte van je kindje terug te kunnen kijken via professionele foto’s (die toch wel een stuk mooier zijn dan die van je telefoon).

Emoties worden ook makkelijk vergeten en jij, als barende, zit vaak zo in je eigen bubbel dat dingen langs je heen gaan.

Renate: ‘Het eindresultaat is een dierbare en tastbare herinnering, die nog vaak terug gekeken zal worden en die de geboren baby’s later 070

| baby op komst

ongetwijfeld óók nog vaak terug zullen willen zien. Want het zijn juist die onbetaalbare momenten die later goud waard zullen zijn; zoals de liefde die te zien is tussen de ouders, of een eerste gezinsfoto, de ontmoeting met eventuele broertjes en/ of zusjes enzovoort.’

Hoe gaat het in zijn werk?

Renate vertelt: ‘Van tevoren kom ik altijd even thuis voor een (vrijblijvend) kennismakingsgesprek. Tijdens dit gesprek bespreken we aan de hand van mijn uitgebreide portfolio jullie wensen, grenzen, voorkeuren en eventuele vragen. Het is goed en prettig om elkaar even ‘in het echt’ te hebben gezien, voordat je eventueel besluit om mij als geboortefotograaf in te schakelen. Het is immers een intiem moment dat je mogelijk wilt gaan delen en het is dan ook belangrijk dat het contact wederzijds goed aanvoelt.’

Vanaf een paar weken voor de uitgerekende datum zal de geboortefotograaf stand-by staan, dag én nacht!

Zodra je denkt dat de bevalling écht goed begonnen is, neem je contact met de fotograaf op en dan komt hij of zij naar je toe. ‘Vanaf de weeën tot enkele uren na de geboorte ben ik vervolgens onopvallend aanwezig om een reportage te maken’, legt Renate uit.

Verder staat het vanzelfsprekend voorop dat het medisch personeel

zijn werk moet kunnen doen. ‘Ik zal hen dan ook alle ruimte geven en nooit voor de voeten lopen. Want hoewel het prachtig is om mooie foto’s te hebben; het welzijn van de ouders en hun baby is natuurlijk het allerbelangrijkst.’

Na de bevalling Na de bevalling blijft de geboorte­ fotograaf nog een paar uur om die speciale eerste momenten van je baby vast te leggen. Het moment waarop jullie je kindje voor het eerst vast kunnen pakken, de eerste onderzoekjes, de eerste voeding, misschien zelfs de eerste reacties van de visite als ze de kamer al binnen mogen komen… Ook al deze unieke momenten legt een geboortefotograaf voor je vast.

Waar vind je een geboortefotograaf?

Op de website van degeboortefotograaf.nl is een complete overzicht van geboorte­ fotografen in Nederland en België te vinden. Op een handige kaart kun je eenvoudig kijken welke geboortefotografen bij jou in de buurt te vinden zijn.

Meer zien van Renate van Lith?

Kijk eens op haar website: renatevanlith.nl

t i o no

‘Ik zou het zo weer doen’ Alle aandacht voor een bevallingstrauma

Een bevalling verloopt vaak anders dan je dacht of hoopte.

Voor één op de vijf vrouwen is de bevalling zo heftig, dat ze er een trauma aan overhouden. Kun je zelf iets doen om zo’n nare ervaring te voorkomen? tekst Annemiek Verbeek

“Ik sliep zo slecht en was zo moe, zo onbeschrijflijk moe. Ik kwam de dagen door op wilskracht, voelde me soms net een zombie. Ik kon me slecht concentreren en had bijna elke dag hoofdpijn. Tien maanden na de bevalling ging het steeds slechter met me. Ik kwam terecht bij een coach, en die vroeg me als eerste: ‘Vertrouw je je lichaam nog wel?’ Ik barstte in tranen uit. Sinds mijn bevalling vertrouwde ik mijn lichaam inderdaad niet meer. Ik was zo trots geweest dat er in mijn lijf zo’n prachtige baby kon groeien en dat ik haar op eigen kracht op de wereld had gezet, maar daarna had mijn lijf me in de steek gelaten en was ik bijna doodgebloed. Bijna dood! Op mijn 28ste! Na het krijgen van mijn eerste kind!”

Dit citaat van Iris staat in het boek Perfecte bevallingen bestaan niet van wijlen Diana Koster, die in haar praktijk als vrouwencoach en daarvoor als verloskundige duizenden vrouwen bijstond bij het verwerken van hun nare bevalling.

Duizenden? Ja, helaas krimpen heel veel vrouwen ineen als ze alleen maar aan hun bevalling terugdenken.

Zo’n 10 tot 20 procent van de vrouwen vond de bevalling een traumatische ervaring. Bij één tot 3 procent van alle vrouwen is het zo ernstig dat ze een posttraumatische stressstoornis (PTSS) ontwikkelen; zij kunnen de ervaring niet goed verwerken, met lichamelijke en psychische stressklachten als gevolg.

Zeker als je voor de eerste keer zwanger bent, is dat geen fijne boodschap. Je wilt genieten van je zwangerschap en niet bang zijn voor de bevalling die je in het vooruitzicht hebt. Toch is het goed om te weten dat bevallen soms vies kan tegenvallen, zegt gynaecoloog en onderzoeker Martine Hollander. Samen met gynaecoloog Claire Stramrood doet Hollander al jaren onderzoek naar oorzaken en preventie van traumatische bevallingen. Uit hun onderzoek uit 2017 blijkt dat veel van deze negatieve ervaringen voorkomen kunnen worden als vrouwen zich gehoord voelen, baby op komst | 071

actief betrokken worden bij beslissingen, duidelijke uitleg en praktische en emotionele ondersteuning krijgen.

Schuldgevoel

De ‘officiële’ diagnose – post traumatische stress stoornis (ptss) – heeft een strakke definitie waarbij er sprake moet zijn van een feitelijk levensbedreigende situatie of (dreigende) ernstige fysieke schade.

Zo’n diagnose wordt vastgesteld door een psychiater of psycholoog. Als dat niet het geval is, maar iemand voelde wel psychologische dreiging of extreme angst, dan kan zo’n nare ervaring wel degelijk als traumatisch ervaren worden door vrouwen. Uiteindelijk gaat het er om hoe de vrouwen hun bevalling beleefd hebben, en dat ze daarin gehoord en geholpen worden.

Hollander: “Wij hebben in ons onder­zoek en werk een ander uitgangspunt: als een vrouw een bevalling als traumatisch omschrijft, is het een trauma. Die beleving is immers heel persoonlijk.”

Dat is precies wat vrouwencoach en lactatiekundige Dosha Sijens zo opviel toen ze nog dagelijks als verloskundige werkte. “Dan dachten wij bij een perfecte bevalling te zijn geweest, maar bleek de vrouw zelf dat helemaal

‘Vrouwen durven vaak niet toe te geven dat het slecht met ze gaat. Ze voelen zich schuldig naar hun kind toe’ 072

| baby op komst

niet zo te hebben ervaren. Of andersom: dan maakten wij ons zorgen, en zat de kersverse moeder te stralen in het kraambed.”

Volgens Sijens is het trauma na een bevalling anders dan andere trauma’s, omdat er ook een leuke uitkomst is: de baby. “Daardoor durven vrouwen vaak niet toe te geven dat het slecht met ze gaat. Ze voelen zich schuldig naar hun kind toe en vinden vaak geen luisterend oor in hun omgeving. ‘Je hebt toch een mooi kind’, horen ze dan. En dat ís ook zo, maar dat doet niets af aan de ervaring. Ik vergelijk het wel eens met een ongeluk waarbij de auto total loss raakt. Fijn als de verzekeraar dan geld uitkeert, maar hoe blij je ook bent met die glimmende nieuwe wagen, de schrik van het ongeluk gaat je niet in de koude kleren zitten. Je kunt aandacht hebben voor de nare ervaring én blij zijn met je baby.”

Controleverlies als boosdoener

Ondanks het feit dat vrouwen onderling enorm verschillen, zijn er wel gemeenschappelijke oorzaken voor het ontstaan van een bevallingstrauma. Verlies van controle werd door de vrouwen die aan het onderzoek van Hollander en Stramrood meededen het vaakst genoemd als grootste boosdoener, gevolgd door angst voor de gezondheid van hun baby en de pijn van de bevalling zelf.

Hollander: “Vrouwen geven aan dat ze zich niet serieus genomen voelden door hun zorgverlener, dat ze niet betrokken werden bij beslissingen en dat ze zich buitenspel gezet voelden bij een van de meest ingrijpende momenten in hun leven.” Het is niet eens het feit dát hun bevalling anders verloopt, maar hóe dat gaat: met meer uitleg, beter luisteren en betere ondersteuning kunnen zorgverleners mogelijk voorkomen dat een bevalling

op een nare ervaring uitloopt.

Hollander: “Dat communicatie zo belangrijk is, zit ondertussen echt wel tussen de oren bij gynaecologen en verloskundigen.”

Vrouwencoach Sijens is het daar hartgrondig mee eens: “Als verloskundige begeleidde ik een vrouw die thuis wilde bevallen, maar naar het ziekenhuis moest omdat het persen niet lukte. Er was uiteindelijk een vacuümpomp nodig. De baby was vrij klein, en toen de verpleegkundige dat zag, zei ze: ‘Had je dáár nou zo’n moeite mee?’ Die vrouw werd volledig onderuitgehaald, de impact van die woorden was zo groot.”

Er spelen volgens Hollander ook andere risicofactoren mee; zo heeft een vrouw die eerder een trauma opliep, een grotere kans op een bevallingstrauma. “Ook vrouwen met bijvoorbeeld angst- of stemmingsstoornissen zijn extra kwetsbaar. Hoe ziet het sociale netwerk er uit?

Hebben ze steun? Kunnen ze omgaan met tegenslagen? Dat zijn allemaal goede vragen om als zorgverlener al vroeg in de zwangerschap te stellen, zodat je iemand al vóór de bevalling kunt helpen en zo mogelijk een nare ervaring voorkomt.”

Realistisch plaatje

Gynaecologen, verloskundigen, psychologen, psychiaters en patiëntenverenigingen sloegen vorig jaar de handen ineen en hebben samen een zogeheten richtlijn geschreven. Hierin staan veel tips voor zorgverleners om sneller door te hebben dat iemand het moeilijk heeft, of misschien gevoeliger is voor het oplopen van een trauma.

Zelf kunnen zwangeren gelukkig ook wat doen; een goede voorbereiding helpt zeker.

“Ik ben soms echt verbaasd over hoe weinig vrouwen van bevallen weten”, zegt Sijens. “Maar er is zo veel informatie, dat het soms moeilijk is wat je leest op waarde te schatten.

Bespreek je vragen daarom met je verloskundige, die kan je alles vertellen over hoe een normale bevalling eruitziet.”

Hollander beaamt dit: “Het is heel belangrijk dat zwangeren een realistisch beeld hebben van wat ze te wachten staat. Weten ze hoe groot de kans is om doorverwezen te worden naar het ziekenhuis? Dat een keizersnede ook een mogelijkheid is?

Als je dat allemaal niet weet en je begint thuis met je bevalling, is het voor sommige vrouwen onverteerbaar als ze toch op de operatietafel eindigen. Ik ben groot voorstander van Centering pregnancy-groepen, waarbij een groep zwangeren samen met de verloskundigen samenkomt, omdat dat bewezen betere uitkomsten geeft. In zo’n groep kán je niet je kop in het zand steken, je moet wel nadenken over de bevalling.”

Een geboorteplan helpt

Steeds meer vrouwen maken tijdens de zwangerschap een geboorteplan.

Een goede ontwikkeling, zeggen experts Martine Hollander en Dosha Sijens. Ook, of juist, als je na een eerdere nare ervaring opnieuw zwanger bent. Sijens: “Een tweede zwangerschap kan spannend zijn, omdat de herinneringen aan de eerste keer naar boven komen. Een geboorteplan kan je helpen helder te krijgen wat belangrijk voor je is.” Sijens ziet soms hele boekwerken voorbijkomen, maar dat kan volgens haar ook averechts werken. “Beperk je tot één A4-tje. Je helpt jezelf niet als je elk detail van je droombevalling uitwerkt, omdat de bevalling in de praktijk toch niet te voorspellen of maakbaar is. Gebruik het geboorteplan als hulpmiddel om

‘ Dat communicatie zo belangrijk is, dat besef zit bij gynaecologen en verloskundigen echt wel tussen de oren’ het gesprek aan te gaan met je partner en verloskundige.”

Voer dat gesprek vroeg, zegt Hollander, hoe eerder, hoe beter. “Zo had ik eens een zwangere die na een eerdere keizersnede heel graag een geplande keizersnede wilde. Pas in week 34 kreeg ze te horen dat ze daar gewoon recht op had, omdat het toen pas op het ‘lijstje’ van haar zorgverlener stond om over de bevalling te praten. De moeder in kwestie had door alle stress een rotzwangerschap gehad. Dat was zo eenvoudig te voorkomen geweest.”

Ook als een zwangere tijdens de bevalling aan haar overgedragen wordt, vindt Hollander het erg prettig als ze een geboorteplan krijgt. “Het is prettig werken met iemand die weet wat ze wil. Maar als ik dan lees dat iemand pertinent geen keizersnede of knip wil, of haar baby zonder te persen naar buiten wil ademen, dan bekruipt me wel eens het gevoel dat het een recept voor teleurstelling is. De statistieken hoeven niet over jou te gaan, ik moedig vrouwen aan een ‘plan A’ te hebben, maar het is wel belangrijk een goed beeld te hebben van de cijfers. Het is aan onze kant echt geen onwil als het anders loopt. Soms is dat gewoon hoe het is, en is het aan ons om uit te leggen wat er gebeurt en wat de opties zijn. Want uiteindelijk is het, juist ook als het anders loop, de vrouw zelf die de knopen doorhakt tijdens haar bevalling.”

Meer lezen?

• Perfecte bevallingen bestaat niet, Diana Koster • Als bevallen spannend is, Lilian Wirken • Een geboorteplan kun je maken op deverloskundige.nl (de website van KNOV, de beroepsvereniging van verloskundigen), zoek op ‘geboorteplan’.

Een goede voorbereiding helpt!

De verloskundigen van Babyopkomst hebben een aantal heel goede cursussen ontwikkeld die jouw helpen je goed voor te bereiden op de bevalling. In deze cursussen krijg je een reëel beeld van wat je kunt verwachten en leer je onder andere hoe je om kunt gaan met de pijn. Het maken van een geboorteplan is ook onderdeel van één van de cursussen. Er is keuze uit 3 verschillende bevalcursussen, zo is er altijd één die bij jou past. En het fijne is; je hoeft de deur er niet voor uit!

Kijk op babyopkomst.tv baby op komst | 073

En – bam! – dan ben je mam De kraamhulp is weg, je partner weer aan het werk.

Je bent geen kraamvrouw meer, maar ‘gewoon’ moeder. En tjee… dat kan best een pittig baantje zijn, zo vlak na je bevalling.

Tekst: Nicolien de Rooi

Dinnerdip Oh… die huiluurtjes rond etenstijd… Sta je net een gezonde maaltijd in elkaar te flansen, laat je baby horen dat hij moe of hongerig is.

Of allebei. Dikke kans op een aangebrande hap en dito humeur. Je kunt het jezelf makkelijk maken door een paar snelle en gezonde receptjes op je koelkast te hangen. Tomatensoep bijvoorbeeld, in tien minuten klaar. Ook handig: een aantal homemade maaltijden invriezen. Terwijl jij je gupje troost, doet de magnetron de rest. En de kliekjes? Niet meer weggooien! Ben je niet alleen een milieubewuste, maar ook een superontspannen moeder!

074

| baby op komst

Op een dag sta je in de keuken en smeer je weer boterhammen met kaas, in plaats van beschuiten met muisjes. En raap je rekeningen van de mat, in plaats van felicitaties. Helemaal prima, aan elk feestje komt een eind. Maar terwijl je partner het gewone leven weer oppakt, kan het voor jou best even wennen zijn aan je nieuwe rol als moeder.

Tijdens je kraamweek heeft je kraamhulp je al voorbereid op een handige dagindeling. Maar toch, als ze eenmaal weg is, mis je haar extra paar handen wel! Het ritme van je kind ziet er de eerste weken zo uit: slapen, wakker worden, voeden, verschonen, slapen. Aan het voeden, verzorgen en knuffelen ben je zomaar een paar uur per dag kwijt.

Tijdens de slaapjes doe jij het huishouden, je kookt, je verzorgt jezelf, doet je bekkenbodem- en buikspieroefeningen en als het even meezit ook nog ergens een tukje.

Rust en imperfectie

Rust nemen is misschien wel het belangrijkste, maar meteen ook het lastigste van die eerste weken. Je moet herstellen van je zwangerschap en bevalling, maar je wilt ook alles goed doen. Of

nee, perfect. Je wilt je baby perfect verzorgen, je huis op orde hebben, er leuk uitzien, lekker koken, leuke dingen doen, misschien zelfs al wat sporten.

Dat streven naar perfectie put je echter gegarandeerd uit. Dan kom je in de supermarkt tot de ontdekking dat je je haar niet hebt gekamd. Of dat je je trui binnenstebuiten draagt. Of je laat je sleutels in de voordeur zitten. Alweer. Dat is het moment om je de volgende raad te herinneren: goed is goed genoeg!

In de zorg voor je kind mag je het beste nastreven, maar verder... probeer liever een beetje mild voor jezelf te zijn. Je hebt tijd nodig om aan je nieuwe rol te wennen en alle ballen in de lucht te houden.

Soms lukt het gewoon niet om al je taken af te krijgen. En dan? Don’t worry. Rompers hoef je niet te strijken. En visite gaat echt niet met een vinger langs jouw plinten om te controleren of er stof op ligt. (En doen ze dat wel, dan duw je ze dankbaar voor hun opmerkingsvermogen een stofdoek in de hand.) Kortom: gun jezelf wat rust en imperfectie.

Daar knap je echt van op.

Sociaal leven

Maar staan je dagen vanaf nu dan alleen nog maar in het teken van je kind en je huishouden? Om eerlijk te zijn: zo is het op sommige dagen wel. Zeker als je kind een regeldag heeft en veel kleine slokjes wil drinken, of wanneer hij moe en jengelig is, is er

nauwelijks tijd voor andere dingen dan zorgen en verzorgen. Bedenk dat zulke dagen er gewoon bij horen. Go with the flow, leg je erbij neer en geef toe aan de behoefte van je kind. Je zult zien: het dipje is zo weer voorbij. Zit je baby eenmaal in een fijn ritme, dan heb je gelukkig weer tijd voor je sociale leven.

Voor de allerkleinsten zijn uitstapjes overigens best vermoeiend, ook al slapen ze overal doorheen.

Daarom wordt ook wel aangeraden om je baby in de eerste weken niet meer dan één slaapje per dag op een andere plek dan in zijn eigen bedje door te laten brengen. Bijvoorbeeld in de wandelwagen of draagzak. Een wild sociaal leven zul je er dus even niet op na kunnen houden, maar gewone gezelligheidsafspraakjes zijn prima met een kleintje te combineren.

Fysiek herstel

In de eerste weken na je bevalling merk je normaal gesproken best snel verbetering in je lichamelijke

toestand. Natuurlijk ben je nog snel moe en is een middagdutje geen overbodige luxe, maar stapje voor stapje merk je dat het beter met je gaat.

In de kraamdagen zijn je hechtingen verwijderd en als je oplosbare hechtingen hebt, dan lossen die in de tweede week na de bevalling meestal op.

Bloedverlies kan tot zes weken aanhouden.

Als het goed is, merk je wel dat het steeds minder wordt. Blijf je hevig vloeien, neemt het toe in plaats van af? Neem dan contact op met je verloskundige.

NATUURLIJK BEN JE NOG SNEL MOE EN IS EEN MIDDAGDUTJE GEEN OVERBODIGE LUXE

Aan de boemel Met de baby op stap? Dat kan verdraaid veel weg hebben van een grootscheepse verhuizing.

Luiertjes, billendoekjes, spuugdoekje, reservespeen, flesje, flesvoeding, warm water, reservekleertjes, verschoningsmatje… Het zijn de standaard attributen voor een uurtje buitenshuis.

Vooral in het begin is het even wennen, die waslijst aan spullen die je kleintje nodig kan hebben. Een spiekbriefje helpt: je werkt gewoon het lijstje af zonder nadenken, twijfelen, checken en nog eens checken (en dan alsnog de helft te vergeten).

baby op komst | 075

MAAK JE JE ZORGEN OF HEB JE ER ERGE LAST VAN? AAN DE BEL TREKKEN!

Mantra voor mama’s Met humor wordt alles lichter. Dus zit je er even doorheen – het kan, die hormonen blijven nog best een tijdje voor mood swings zorgen – dan kan het helpen te lachen om je dwarse bui.

Of huilen, dat mag ook best een keer.

Quick fix Mediteren is een makkelijke manier om te ontspannen en tot jezelf te komen. Maar waar haal je de tijd vandaan met zo’n handenbindertje in huis? Gelukkig zijn er de één-minuut-meditaties, die je kunt uitoefenen waar je maar wilt. Zet je favoriete ‘quick fix’ op je smartphone, en je hebt altijd je noodvoorraadje ontspanning bij je. Er zijn overigens ook meditaties speciaal voor moeders. Dus google, download en laat los die stress…

076

| baby op komst

Een dag of drie na je bevalling kun je rustig je schuine buikspieren weer wat oefenen. Je kraamhulp geeft je instructies, maar ook op internet vind je oefeningen. Na een week of twee kun je de intensiteit van de oefeningen opvoeren.

Dat klinkt als sporten, maar deze oefeningen zijn simpel en voer je rustig uit.

Wanneer je buik een vreemde punt in het midden krijgt bij het aanspannen van je rechte buikspieren, heb je een diastase: je buikspieren wijken in het midden twee of meer centimeter uiteen. Dit wordt in de volksmond ook wel een brede brievenbus genoemd. Een lichte diastase (± 5 cm lang, 1-2 cm breed) herstelt doorgaans spontaan wanneer de rechte buikspieren dankzij oefeningen hun normale trekkracht herwonnen hebben. Dit herstel kan wel enkele maanden duren. Blijft je diastase bestaan of is hij groter dan bij een lichte diastase, bezoek dan een fysiotherapeut, die kan je passende oefeningen geven.

Aan je bevalling kun je nog tal van andere lichamelijke kwaaltjes over­houden. Bij alles geldt eigenlijk: maak je je zorgen of heb je er erge last van? Aan de bel trekken! Aan veel klachten is wat te doen, dus laat je niet al te snel afschepen met dat eeuwige ‘elk herstel kost tijd’. Dat geldt namelijk lang niet voor alle klachten, en het is zonde als je onnodig lang met klachten doorloopt.

Magische momenten

Even samengevat: het moederschap doet van alles met je. Er zijn momenten dat je volop geniet van je kleintje en er zijn momenten dat je het stiekem best zwaar vindt. Dat is helemaal niet erg. Dàt het ook zwaar is, komt niet alleen door slaapgebrek, maar ook door het feit dat je met een baby krijgen ook een heleboel verliest (vanzelfsprekende nachtrust, verlies van vrijheid, carrière ambities die mogelijk op een lager pitje komen te staan, 24/7 rekening houden met je baby, niet zomaar de deur

uit kunnen om te lunchen met vriendinnen, etc.)

Dat kun je missen, ook al wist je dat nog zo goed van tevoren. Geef jezelf tijd en ruimte om in je moederrol te groeien. Dat doe je door: 1. De mooie momenten te koesteren: het eerste lachje van je kind, het ontdekken van zijn handjes, een heerlijke wandeling in de zon. Geniet van je vrije tijd, van die eerste bijzondere weken. Voor je het weet, moet je weer aan het werk en is die magische tijd van non-stop samenzijn voorbij.

2. Wuif de momenten waarop je het allemaal wat minder leuk vindt niet weg. Geef deze momenten net zo goed hun aandacht, net als de geniet-momenten. Praat er met bijvoorbeeld je man of je beste vriendin over. Dat lucht op en maakt zo weer ruimte in je hoofd om de fijne momenten volop te kunnen koesteren.

Kraamvisite of kraamfeest?

Traditiegetrouw komt iedereen in de weken na de geboorte op visite om jullie baby te bewonderen. Hartstikke leuk, je wilt je kleine immers aan de wereld laten zien, maar wekenlang (en soms zelfs maandenlang) kraamvisite kan ook heel slopend zijn. Is een kraamfeest dan misschien iets voor jullie? Wij zetten de voor- en nadelen van zowel kraamvisite als een kraamfeest voor je op een rijtje.

Kraamvisite:

Voordelen: • Het is intiem, je bent in je eigen huis met slechts een paar mensen zodat je tijd hebt om echt met elkaar in gesprek te gaan.

• (Een deel van) de visite komt al tijdens de kraamdagen zodat je kraamverzorgster de opvang van je visite regelt.

• Jij bepaalt wanneer wie komt. Dag geen zin of fut; bel ze gewoon af.

Iedereen zal er begrip voor hebben als je even te moe bent voor visite bijvoorbeeld.

Nadelen: • De eerste weken kunnen behoorlijk overrompelend zijn. Iedere dag kom je tijd tekort en dan ook nog visite, pfff heftig.

• Bij een grote familie of vriendenkring kun je weken (en soms zelfs maanden) vaak visite hebben. De één vindt dat heel gezellig, de ander moet er niet aan denken.

• Doordat je zo vaak visite hebt is de kans aanwezig dat je amper nog aan jezelf en jullie relatie toekomt.

• Ook familie waar je niet zo close mee bent komt op de koffie en zul je bezig moeten houden.

• Wekenlang mensen over de vloer betekent ook wekenlang zorgen dat de boel een beetje aan de kant is...

Tips om de kraamvisite in goede banen te leiden: • Vraag op het geboortekaartje of men eerst belt voordat men op visite komt.

• Plan, na de kraamdagen, niet vaker van 3 x per week visite. Houd de ochtenden ook zoveel mogelijk vrij. De ochtenden zijn vaak al zo druk; voeden, zelf ontbijten, douchen, je baby wassen, enzovoort.

• Overleg met je partner, die immers al snel weer moet werken, hoe vaak hij/zij het oké vindt als er ’s avonds visite komt. Gebroken nachten en ’s morgens weer vroeg op is best slopend…

• Jij moet nog herstellen van de bevalling. Visite heeft soms de neiging om gezellig te blijven hangen. Bij het maken van de afspraak kun je best aangeven, als de visite ’s avonds komt, dat je het niet later wilt maken dan bijvoorbeeld 21.00 uur. Je moet immers ook nog voeden, verschonen en knuffelen voordat je kunt gaan slapen….

• Houd in ieder geval 1 dag in het weekend vrij van visite zodat jullie ook tijd samen hebben, je partner ook tijd heeft om samen met de baby te zijn of er tijd is om eens iets voor jezelf te doen.

• Voorkom dat je baby van hand tot hand gaat.

Baby’s worden hier vaak heel onrustig van. Visite kan je baby ook bewonderen als hij in de kinderwagen, bij jou op schoot of in de box ligt. baby op komst | 077

Kraamfeest (babyborrel): Voordelen: • Doordat je veel minder visite (naaste familie en heel goede vrienden komen meestal toch op kraamvisite) krijgt in de eerste weken na de geboorte hebben jullie veel meer tijd om aan de nieuwe gezinssituatie te wennen, je baby in alle rust te leren kennen en te herstellen van de zwangerschap en bevalling.

• De eerste weken kunnen behoorlijk overrompelend zijn. Je baby ‘eist’ al je tijd op en jij en je partner zijn moe van onderbroken nachten.

Doordat je niet steeds visite hebt, blijft er meer tijd over voor een powernap of voor elkaar.

• Je bent er in één keer af en hebt dus niet wekenlang visite over de vloer.

• Mensen waar je niet zo close mee bent, maar die je min of meer verplicht toch een kaart moet sturen hoef je niet zo intensief te entertainen als tijdens kraamvisite.

• Een kraamfeest kun je op locatie geven zodat je geen rommel in huis hebt.

078

| baby op komst

Nadelen: • Het is wat onpersoonlijker dan visite thuis. Doordat je zoveel mensen in één keer ontvangt is er weinig tijd om echt een gesprek met mensen aan te gaan.

•H et is wel heel druk al die mensen in één keer. Als je nog niet zo lekker in je vel zit kan dit overrompelend zijn.

• Een kraamfeest is vaak wat duurder dan kraamvisite. Je pakt vaak toch wat meer uit met hapjes en drankjes dan wanneer mensen thuis op de koffie komen.

• J e moet het weken van te voren plannen terwijl je tijdens het plannen nog geen idee hebt of je op dat moment wel voldoende hersteld bent van je bevalling.

•V aak willen mensen je baby vasthouden, op een kraamfeest kan dit echt niet. Veel te onrustig voor de kleine!

•E en kraamfeest is een hele organisatie. Natuurlijk kun je ervoor kiezen om het elders te houden, bij een grote familie/vriendengroep is dat vaak de enige optie. In dat geval wordt de inkoop en een groot deel van de organisatie voor je gedaan.

Als je een kraamfeest thuis geeft is het echt veel werk; inkopen, hapjes maken, versieren, enz.

Tips voor een geslaagd kraamfeest: • Vermeld op het geboortekaartje dat jullie een kraamfeest geven, zo is het voor iedereen duidelijk dat jullie ervoor kiezen om geen (of alleen naasten) kraamvisite te hebben.

Suggesties voor teksten: [naam] wil graag iedereen leren kennen, maar aan ons nieuwe ritme is het nog even wennen…

Daarom, voor een bezoekje aan onze kleine spruit, nodigen we u graag op de babyborrel uit.

Bezoek vinden we fijn, maar dan wel op ons kraamfestijn. [naam] wil jullie graag leren kennen en iedereen met een hapje en drankje verwennen. Daarom nodigt onze kleine spruit je op zijn babyborrel uit!

• Plan het kraamfeest niet te vroeg na de bevalling. Zo’n 4-6 weken na de geboorte is vaak een goede periode. Meestal ben je dan voldoende hersteld en hebben jullie al een beetje een ritme gevonden.

• Zorg voor een aparte hoek voor de kleintjes waar ze iets te spelen hebben.

• Vraag hulp van familie of vrienden als je het feest zelf gaat organiseren. Mensen vinden het vaak heel leuk om je hierbij te helpen.

• Zorg ervoor dat je baby ergens ligt waar het niet al te druk is én maak duidelijk dat het niet de bedoeling is dat mensen hem gaan oppakken.

• Maak een digitaal verlanglijstje en vermeld de link naar je verlanglijstje ook op het geboortekaartje.

Zo voorkom je dat allerlei mensen je alsnog gaan bellen om te vragen of je een verlanglijst hebt.

Sommige mensen vinden het nogal brutaal om een verlanglijst door te geven, maar realiseer je dat heel veel mensen echt niet weten wat ze moeten kopen. Je maakt hen alleen maar blij met je verlanglijstje.

• Moeten mensen melden of ze komen, of alleen als ze niet komen? Vraag ze een mail te sturen als je liever niet continu gebeld wilt worden.

Bovendien heb je bij een mail ook overzicht wie wel of niet komt.

Wonderlijk weekje De eerste dagen met je baby

Geniet van je kraamtijd!

Laat je verwennen.

Rust lekker uit. Neem ze ter harte, die adviezen, want het is nogal wat, dat eerste weekje met je kind.

Met de volgende tips weet je een beetje wat je kunt verwachten.

Zodat je elke dag van deze bijzondere tijd kunt genieten! door Nicolien de Rooij

Het lijkt een pure verwenweek, die kraamtijd. Jij en je baby worden goed verzorgd door de kraamhulp, dagelijks ontvang je felicitaties en cadeautjes en jullie gaan helemaal op in dat mooie mensje waarop je negen maanden hebt ‘gebroed’. Maar tegelijkertijd is je lichaam toe aan totale rust en loopt je hart over van emoties…

Dag 1

Het is een gekke dag, die eerste dag.

Je lijf wil niks, maar moet juist van alles. Je ontvangt je kraamhulp, bespreekt je wensen en maakt haar wegwijs in je huis. De eerste bewonderaars komen een kijkje nemen en een beschuitje eten. De borstvoeding moet op gang komen; in de eerste dagen kan je kleintje gerust twaalf keer om een slokje baby op komst | 079

vragen. Ook als je flesvoeding geeft.

Kortom: niks mijmerend op bed liggen met een smoothie in je hand en een slapende baby op je arm.

Nee, het is even aanpoten…

Voeden Het duurt meestal wel een paar dagen voordat de borstvoeding echt goed op gang komt. In die eerste tijd kunnen baby’s behoorlijk afvallen, ook als je flesvoeding geeft. Geen paniek, het hoort erbij, je kind heeft ook een zware klus achter de rug en moet even ‘landen’. Hij kan wat misselijk zijn van de geboorte, en een beetje spugen.

Ook dat is normaal.

Jouw verzorging Meestal kun je kort na de bevalling al douchen, en dan merk je meteen hoe snel je vermoeid raakt. Ben je erg slap?

Ga dan op een krukje zitten onder de douche. En zorg dat er iemand in de buurt is. Gelukkig zul je je met de dag sterker gaan voelen. Na de bevalling vloei je behoorlijk. Je krijgt het advies om twee van die enorme kraamverbanden achter elkaar te plakken.

Serieus? Maar al snel besef je dat er niks anders op zit. Je kraamhulp vraagt je elke dag naar het vloeien, je ontlasting, je borsten, je hechtingen.

Het hoort allemaal bij de nazorg, gewoon even uitzingen die plastische praat. Je verloskundige komt regelmatig langs, zij is eindverantwoordelijk en maakt afspraken met de kraamverzorgster om zo goed mogelijk zorg te geven aan je gezin.

Lauw water De verloskundige en kraamhulp zullen erop hameren dat je moet plassen; met een lege blaas kan je baarmoeder beter samentrekken wat helpt om het bloedverlies te verminderen.

Maar zeker wanneer je gehecht bent, 080

| baby op komst

is plassen best pijnlijk (over ‘the number 2’ hoef je je de eerste dag nog geen zorgen te maken, dat mag ook een paar dagen later). Een bidon met lauw water is de eerste tijd je beste vriend. Want door een straaltje lauw water mee te laten lopen tijdens het plassen, bijt de urine niet zo.

Die hormonen…

Dankzij de hormonen en de impact van de bevalling verandert je geestelijke balans. Op het ene moment ben je tevreden, gelukkig, verliefd en positief.

Maar het volgende moment ben je moe, huilerig, onzeker en narrig. Het goede nieuws aan deze emotionele rollercoaster is, dat iedereen het snapt.

Je bent dus bij voorbaat al vergeven.

Voel je je echt naar en somber?

Bespreek dat dan meteen met je partner, de kraamhulp en de verloskundige.

Nacht 1

Dan breekt het moment aan dat de kraamhulp jullie alleen laat. Veel ouders ervaren die eerste nacht toch wel als stressvol. Bij het minste geluidje zit je al rechtop, klaar om je baby te bedienen. Die wil tenslotte elke twee tot drie uur drinken. Vraag aan je verloskundige of kraamhulp wat jullie moeten doen mocht jullie baby zich niet zelf melden voor een voeding. Mag hij dan doorslapen of moet je hem na iedere 2-3 uur wakker maken? Laat je niet gek maken door alle vragen over het mythische doorslapen: dat komt vanzelf als je kind wat groter is.

TIP Schrijf in het kraamdossier steeds op wanneer je baby heeft gedronken. Zo kun je een beetje inschatten wanneer de volgende

voeding zal zijn of weet je wanneer je je baby echt moet wekken.

Bovendien hebben de kraamverzorgster en verloskundige dan goed inzicht in hoe de nacht verlopen is.

Dag 2

Spierpijn tot in je tenen – letterlijk! Op de derde dag is de spierpijn het ergst, daarna neemt die snel weer af. Je kunt al rustig aan beginnen met het trainen van je bekkenbodem. Wanneer deze spier weer snel in conditie is, voorkom je verzakkingen of incontinentie. Je kraamhulp kan je precies vertellen hoe je je bekkenbodem traint, maar ook op internet vind je duidelijke instructies.

TIP Heb je last van stuwing?

Beproefde methodes om dit leed iets te verzachten zijn een strakke sporttop dragen, koel douchen en compressen van koele, gekneusde bladeren van de witte kool. (Ja, echt!)

Pretty pictures Je hebt natuurlijk al tig lieve foto’s gemaakt van je gupje. En het liefst app je die naar je hele adressenlijst.

Maar wees verstandig en gun jezelf nog eventjes rust. Je hebt het in je kraamweek al druk zat zonder tal van appjes en telefoontjes. Vraag ook aan het eerste kraambezoek of ze de door hen gemaakte foto’s nog even privé willen houden. Zeg gewoon dat je graag zelf het moment bepaalt waarop je toe bent aan een (digitale) vloedgolf van felicitaties. Als jij de

Iedereen snapt dat je in een emotionele rollercoaster zit.Je bent dus bij voorbaat al vergeven

xxxx

eerste dagen goed bent doorgekomen, kun je veel meer genieten van alle lieve berichtjes en reacties.

Dag 3

Tijd voor het eerste badje! Zelf ben je misschien nog wat te zwak om je baby in bad te doen, maar je kunt dit leuke moment wel op foto of film vastleggen.

De meeste baby’s geven zich totaal over aan de warmte van het water en het gewichtloos drijven. Prachtig om te zien!

Veel vaders hebben overigens maar twee dagen kraamverlof; op dag drie moeten ze weer aan de slag. Vreemd eigenlijk, want ook voor vaders is een bevalling een ingrijpende gebeurtenis.

Zij kampen net zo goed met slaaptekort en overweldigende emoties. Daarbij: het is paps die af en aan moet naar de winkel voor een andere maat luiers, meer doekjes, andere speentjes, nog meer maandverband en ga zo maar door. Reken maar dat de weg tussen jullie huis en de supermarkt raakt ingesleten, die eerste week.

TIP Ga als het kan tussen de middag even lekker met je partner op bed liggen. Om te slapen of om even samen te genieten van de rust.

Dag 4

Klaar voor visite? Spreek met je partner en de kraamhulp af wanneer en hoelang het bezoek welkom is. Dat klinkt misschien ongastvrij, maar van een half uurtje kraambezoek kun je al doodop zijn. Maar ook als je je kiplekker en energiek voelt, is het handig om niet te lang of te laat bezoek te ontvangen. Uiteindelijk komt het moment toch waarop je merkt dat je die eerste week of weken te weinig rust hebt genomen.

Heb je helemaal geen zin om elke dag bewonderaars te ontvangen?

Geef dan na een week of wat een babyfeestje.

Ai! Zo rond de derde of vierde dag krijgt je baby een hielprik. Het kan zijn dat je eigen verloskundige dit doet, of er komt iemand van Jeugd Gezondheidszorg om deze prik af te nemen. Uit het hieltje worden wat druppels bloed geknepen (best heel zielig, zet je schrap voor een overweldigende beschermingsdrift) die worden onderzocht op een reeks aan ziekten.

Dag 5

Wanneer je gehecht bent, gaat de wond nu waarschijnlijk al wat slinken.

Daardoor kunnen je hechtingen behoorlijk gaan trekken. Wanneer de pijn te erg wordt, kan de verloskundige in sommige gevallen een steekje losknippen om de druk te verlagen.

Kan dat niet, dan is dit zo’n moment van even doorbijten. Zitten in een laagje sodawater kan wat verzachten, evenals spoelen met koel water.

TIP Ergens in je kraamweek krijg je voorlichting over het Shaken Baby Syndroom. In een filmpje vertellen ouders openlijk hoe zij ertoe kwamen hun huilende baby door elkaar te schudden. Ook zie je welke schade het babyhoofdje hierdoor kan oplopen. Heb je net een huilerige dag? Stel de voorlichting dan uit tot een beter moment.

Dag 6

Waarschijnlijk begin je al een beetje te wennen aan een nieuw ritme: dat van de baby. En jij probeert tussen de slaapjes, voedingen en verschoningen door goed uit te rusten. Dat vergt wel wat discipline, zeker als je geen kraamhulp meer hebt. Voor je het weet, doe je het huishouden weer helemaal zelf, ontvang je bezoek, verzorg je je baby en vliegt de dag voorbij zonder dat je hebt geslapen.

Neem daarom van alle adviezen die je zult krijgen vooral ter harte: rust goed uit. Een gouden advies. Want alleen uitgerust kun je genieten van al het moois dat je de komende tijd gaat beleven!

Na de kraamweek Tot zes weken na je bevalling kun je met vragen over jouw eigen fysieke en psychische herstel terecht bij je verloskundige. Na die zes weken ga je nog één keer op controle en dan sluiten jullie het dossier af.

Voor vragen over je baby kun je na de kraamweek terecht bij je huisarts of het consultatiebureau. baby op komst | 081

Dragen: je baby is er blij mee.

Jij ook?

Gedragen worden is goed voor een baby. Onrustige baby’s huilen minder, het voorkomt afgeplatte hoofdjes en is goed voor de hechting. Maar welke voordelen hebben ouders zelf van dragen?

Aan je kindje veel dragen in een draagdoek of draagzak zitten grote voordelen. Dat weten we eigenlijk al heel lang. In 1986 deed een team van kinderartsen in Montreal (Canada) onderzoek onder 99 moeder-kindparen. De ene helft kreeg een draagdoek en de opdracht hun kindje tenminste drie uur te vast te houden of te dragen, of ze nu veel huilden of niet. De andere helft kreeg die instructie niet. Na zes weken bleek dat de kindjes in de dragersgroep 43 procent minder huilden en of jammerden*. Gedragen baby’s hebben meer huid-op-huidcontact waardoor zij meer oxytocine aanmaken, het zogenaamde ‘knuffelhormoon’. Dit hormoon lijkt ook een rol te spelen in het hechten aan je kindje. We weten inmiddels ook dat moeders die veel dragen een kleinere kans hebben op het ontwikkelen van een post-partumdepressie dan moeders die niet of nauwelijks dragen.

082

| baby op komst

Reizen

Een groot voordeel voor jullie is dat dragen reizen makkelijker maakt. Als je in de stad woont, sta je met een baby in de draagdoek zo buiten en reis je makkelijker met het openbaar vervoer. Ook als je reist met het vliegtuig en je de kinderwagen moet inleveren bij de check-in (vaak precies als het tijd is voor een slaapje) ben je maar wat blij dat ze in een draagdoek verder slaapt. Of wat dacht je van met de fiets naar de kinderboerderij; draagdoek in je tas, dreumes voorop in zijn stoeltje, klaar. Het is echt een heel ander verhaal als je met een buggy achterop je fiets vastgebonden aan je trip begint.

Nog een, misschien onverwacht, voordeel: veel mensen kunnen zich niet inhouden als ze volle babywangen of dansende peuterkrullen zien. Als je kind in een draagdoek zit, zijn ze veel minder snel geneigd je baby een aai over de bol te geven.

Jouw gezins­­samenstelling

Ouders die niet alleen een baby, maar ook een hond in huis hebben, kiezen sneller om te wandelen met een draagdoek/draagsysteem. Op die manier hebben ze twee handen vrij voor de riem, in plaats van een hand aan de kinderwagen en een hand voor de riem.

En raar maar waar: broertjes en zusjes van een baby wennen sneller aan de komst van de kleine als ze jou niet hoeven ‘te delen’, omdat jij letterlijk je handen vrij hebt voor ze. Met een baby in de doek tegen je aan heb je die kleine altijd in zicht, ook als je achter je peuter aan loopt langs alle speeltoestellen buiten.

Is het jullie eerste kindje? Heb je geen enorm budget?

Een draagdoek is veel goedkoper in aanschaf dan een kinderwagen. Doe je het niet voor je eigen portemonnee, dan kun je het ook altijd nog doen voor een zo klein mogelijke ecologische voetafdruk.

Goed voor je lijf

Een andere heel goede reden om te dragen is jouw lijf. Natuurlijk geeft dragen het babylijfje heel veel verschillende bewegingen – zeker in vergelijking met platliggen in een kinderwagen - en al die verschillende bewegingen zijn goed voor het evenwichtsorgaan.

Maar een goeie draagdoek of draagsysteem geeft jouw lichaam ook heel veel ‘draagkracht’. Elke wandeling is een kleine work-out met het allermooiste uitzicht: de mooiste baby van de wereld.

Draagcomfort voor beide

Een goede drager of een goed geknoopte doek moet het gewicht van jouw kindje evenredig over jouw

lichaam verdelen. Heb je snel last van je schouders, check dan of je meer steun kunt halen uit de delen op je rug en/of ‘de basis’ op je heupen goed zit.

Je moet het hoofdje van je kindje kunnen zoenen, anders zit hij of zij te laag. Dat betekent dat de heupgordel van een drager voor een kleine pasgeboren baby soms niet op de heupen zit, maar wat hoger op/boven navelhoogte. Naarmate je baby groeit en daarmee ook zwaarder wordt, ga jij de band een andere plaats op je lijf geven; veel meer naar beneden op de heupen, die dat gewicht met gemak kunnen dragen.

Face to face

Ongeacht de leeftijd van het kind moet je er altijd op letten dat het strak tegen je aan zit. Bij voorkeur babybuik tegen jouw buik of de babybuik tegen je rug of in je zij. Dragen met het gezichtje naar buiten, de babyrug tegen jouw buik, is geen ergonomische draaghouding. Een baby heeft nog geen S-vorm van de ruggenwervel, zoals wij dat hebben. Zij hebben het liefst hun ruggetje als een bolletje, zoals ook in jouw buik tijdens de zwangerschap. Die S-vorm komt als je baby grote bewegingen zelf kan gaan

Voordelen van dragen voor je baby: • Onrustige baby’s huilen minder • Een hoofdje dat snel afplat, wordt ontzien qua druk • Komt de heupontwikkeling ten goede door de kikkerhouding • Meer huid-op-huidcontact; meer knuffelhormonen • Meer verschillende bewegingen; goed voor het evenwichtsorgaan • Minder spugen doordat ze rechtop in de doek zitten • Versterkt de band met zijn ouders • Kan pijn verminderend werken bijvoorbeeld bij krampen • Gunstig effect op taalbegrip en taalproductie • Kan een premature baby helpen zijn temperatuur goed te regelen

Elke wandeling is een kleine work-out met het allermooiste uitzicht: de mooiste baby van de wereld. maken, zoals zelfstandig staan en los lopen. Er zijn ook dragers waarbij de baby plat met zijn rug tegen zijn ouder, met het gezicht naar voren gekeerd zit.

Dit is een onnatuurlijke houding voor een baby, die niet past bij zijn ontwikkeling.

Experts

Dragen moet leuk zijn voor jullie beiden. Is het dat niet, dan kun je altijd nog de hulp inschakelen van een expert. Op de website van de vereniging van draagdoekconsulenten, vind je er vast ook een bij jou in de buurt. En zij zullen ook beamen dat heel veel dragende moeders je zijn voor gegaan, tot eeuwen geleden, want als je je kindje draagt, dan voel je je sterker. *het attachement parenting boek, William en Martha Sears

baby op komst | 083

Anders dan bedacht, toch prachtig Zwanger worden ging moeizaam, maar zwanger zijn verliep voor Michèle volgens het boekje. Ze deelt haar verhaal over de toch nog zware laatste loodjes, de voorbereiding en de bevalling zelf.

“Zonder te overleggen wisten we samen wat we moesten doen.”

“Ik was totaal niet bang voor mijn bevalling. Soms keek ik er zelfs naar uit. Natuurlijk zou het pijn doen, maar het was vast ook intens en een ervaring die me de rest van mijn leven zou bijblijven. Om ons samen goed voor te bereiden, deden mijn vriend en ik een cursus hypnobirthing. Wij houden niet zo van zweverige dingen, maar dit leek ons wel wat.

We kregen een les over houdingen waarin je kunt bevallen en verschillende manieren van ademhalen. Het was gezellig en mooi om ons samen voor te bereiden op de bevalling. Ook heb ik zwangerschapsyoga gedaan. Ik leerde houdingen die ik zou kunnen gebruiken tijdens de weeën. Yoga maakte me rustig, één met mijn kindje en leerde me op mezelf vertrouwen.

Het is begonnen!

Ik was twintig kilo aangekomen tijdens mijn zwangerschap en in die laatste weken belastte mijn buik mijn bekken flink. Ik had veel pijn en moest ontzettend vaak plassen. Ik kon niet meer en hoopte maar dat de baby snel zou komen! Na een paar gesprekken met de verloskundige heeft ze mij vlak voor de uitgerekende datum gestript.

1.11 uur Een dag later braken middenin de nacht mijn vliezen. Het voelde een beetje warm aan en ik riep tegen mijn vriend: ‘Oh my god, ik loop helemaal leeg!’ Het was een beetje bloederig en bruin, maar het water zelf was helder. Ik voelde me kalm en dacht: binnen 48 uur ben ik moeder!

084

| baby op komst

Of het door de spanning kwam of niet, maar plot­seling voelde ik me heel misselijk. We belden de verloskundige en zij gaf het advies om nog wat te slapen en terug te bellen als ik twee uur lang regel­­matige weeën van minstens een volle minuut had.

2.20 uur Mijn vriend viel in slaap, maar ik stond op scherp. Ik voelde steeds wat samentrekkingen in mijn bil, buik en rug, maar pijnlijk was het nog niet.

4.05 uur Een paar uur later begonnen de eerste weeën, dat kon niet missen. Ik ging timen en het was gelijk om de vijf minuten en ze duurden twee minuten. Ik wilde graag nog even douchen en make-up op doen, maar dat lukte niet meer. Ik was te zwak om iets te doen in de rustpauzes tussen de weeën.

Opeens persdrang Ik moest overgeven. Mijn vriend maakte nog een ontbijtje om me aan te sterken. Komt ie aanzetten met croissantjes met pindakaas. Lief, maar die lucht!

Ik moest gelijk weer overgeven. Mijn vriend probeerde mij onder de douche te krijgen, omdat hij wist dat ik graag schoon wilde zijn voor mijn bevalling. Ik zakte door mijn benen en zat op de grond in de douche.

Oké, dit lukt dus niet. Ik liet me weer op bed vallen en wilde niet meer bewegen.

De verloskundige kwam langs en ik had drie centimeter ontsluiting, maar dat had ik bij het strippen de dag ervoor ook al! Een paar uur later zou ze opnieuw terugkomen en tot die tijd was het weeën wegpuffen en ondergaan. Mijn vriend was er 100 procent voor mij.

7.00 uur Na een paar uur kreeg ik opeens persdrang.

Ik herkende het gelijk en dacht: dit is niet goed.

Ik moest nog naar het ziekenhuis! ‘Bel de verloskundige’, riep ik angstig tegen mijn vriend.

De verloskundige kwam en zei dat ik vijf centimeter ontsluiting had en dat ik dus zeker nog niet mocht gaan persen. ‘We gaan je tas pakken en naar het ziekenhuis. Ik heb lachgas voor je geregeld en een kamer met een bad.’ Ze had mijn bevalplan duidelijk goed gelezen, maar een bad hoefde van

mij niet meer. Mijn vriend hield me vast toen we naar de auto liepen. De buurvrouw stond voor het raam naar ons te kijken. Het was spitsuur en er fietsten jongeren naar school. Ik schaamde me terwijl ik mezelf in de auto liet vallen. Ik deed mijn ogen dicht en probeerde in mijn eigen wereld te blijven.

Wazig om me heen 10.00 uur We kwamen op de bevalkamer die we vooraf hadden gezien. Hoewel ik had bedacht dat ik graag in het bad wilde bevallen, moest ik er nu niet aan denken. Ik wil alleen maar in de foetushouding liggen. De cursussen ten spijt, lukte het me niet om de houdingen van hypnobirthing en yoga te gebruiken.

Waar de weeën eerst heel kort op elkaar kwamen, zwakten ze nu af en zaten er soms tien minuten tussen. Dat was natuurlijk niet de bedoeling. Bij het inwendig onderzoek bleek dat ik wel al negen centimeter ontsluiting had.

Ik moest vaker diep inademen en puffen. Dit om onze baby meer zuurstof te geven. Ik kreeg lachgas aangeboden. Al snel voelde ik me high en werd het wazig om me heen. Ik schijn allemaal grappige dingen te hebben gezegd, zo hoorde ik later dat ik mijn vriend nog uitgebreid de liefde heb verklaard.

Ik trilde van top tot teen. Ik vroeg om beensteunen want mijn benen waren zo moe. Mijn lichaam was op, ik kon mijn ogen gewoon niet langer openhouden. Ik hield mijn vriend stevig vast. Ook smeerde hij mijn lippen in met vaseline en als ik met mijn tong over mijn lippen likte, kreeg ik een slokje water.

De weeën namen af De weeën werden in ‘t ziekenhuis minder heftig.

Dit voelde ik zelf trouwens niet zo, ik dacht dat het precies volgens plan ging. Ik mocht nog niet persen.

Ik pufte braaf mijn weeën weg, maar ondertussen verging ik van de pijn. Mijn vriend stond links naast baby op komst | 085

mij en ik mocht hem elke keer in zijn hand knijpen.

Hij pakte me vast en zei wat ik moest doen. Ik volgde hem volledig en wist dat alleen hij wist wat ik moest doen. We waren zo ontzettend één. Ik zou niet weten wat ik moest doen zonder hem. Ik weet nog dat ik zei dat ik zo veel van hem hield en dat we dit samen gingen doen. Ik zei dat ik wilde dat hij onze baby zou pakken en het omhoog zou houden alsof het Simba was. En mij dan zou vertellen of het een meisje of jongetje was.

Er werd besloten dat ik medicatie nodig had, omdat er steeds langere poses tussen de weeën zaten. Ik kreeg een infuus en een strakke band om mijn buik. Ik hield mijn ogen dicht om niet te veel mee te krijgen en op mezelf te focussen. Toen de weeënopwekkers hun werk deden, kon ik vrij snel gaan persen. Ik moest mijn eigen benen vasthouden en naar mij toe trekken, kin op mijn borst, hap lucht halen en alles eruit persen. Meer dan drie keer lukte me niet, zo op was ik.

Daar lag ze dan 12.42 uur Tijdens het persen voelde ik niks meer en toch alles. Er werd geroepen en een knip gezet, maar het ging langs me heen. Alles stond op spanning en ineens voelde ik iets glibberen, daar was onze baby! Mijn vriend had haar aangepakt en legde haar op mijn buik. Hij moest keihard huilen, maar ik had geen tranen meer. Alles was op. Ik had alles gegeven. Maar daar lag ze dan.

De placenta kwam vervolgens niet goed los en ik bloedde flink. Om mee heen zag ik angstige gezichten, met spoed moest ik geopereerd worden.

086

| baby op komst

Nog één keer keek ik achterom en zag mijn vriend met onze dochter en de fotograaf zitten. En weg was ik.

15.00 uur Toen ik wakker werd op een uitslaapkamer waren er veel mensen om me heen. Ik wilde iedereen vertellen dat ik moeder was geworden. Ik praatte honderduit. Even later mocht ik terug naar mijn vriend en dochter. Mijn dochter werd gelijk onder mijn topje gelegd zodat we huid-op-huid lagen. Ik was aan het lachen en zo gelukkig en trots. Ik was moeder!

Intens gelukkig en moe.

We moesten een nachtje blijven omdat ik veel bloed verloren had en ik een bloedtransfusie kreeg. Ik vond het prima, de wereld ging een beetje langs mij heen.

Ik voelde me intens gelukkig en moe. Toen ik ’s nachts wakker werd, besefte ik nauwelijks wat er de afgelopen uren allemaal was gebeurd. Ik kon het nog geen plekje geven. Om het niet te vergeten ben ik dingen op gaan schrijven. En gelukkig hadden we de prachtige foto’s van de fotograaf van dit bijzondere moment in ons leven. Mijn vriend was ook van slag, maar nog steeds ijzersterk. De volgende dag mochten we naar huis. Lijkwit was ik nog, maar natuurlijk lukte mij dit en zat ik na de lunch in een rolstoel met onze dochter in een maxicosi op schoot.

Als ik terugkijk op mijn bevalling raakt het mij enorm.

Er is zoveel gebeurd dat ik nog moest verwerken.

En toch was het een ervaring die ik van mijn leven niet had willen missen. Mijn bevalplan zag er totaal anders uit, maar toch hebben mijn vriend en ik ons er samen doorheen geslagen. Zonder echt te overleggen op het moment zelf, wisten we wat we moesten doen. Hoewel ik mij heb overgegeven aan zorgverleners om ons heen, hebben we toch de regie kunnen houden. Een bevalling hoeft niet perfect te verlopen om er goed op terug te kijken.

Sommige momenten waren heel moeilijk, maar ik zou het zo weer hetzelfde doen.

De kraamtijd was heftig, we werden echt geleefd.

We besloten geen bezoek meer te ontvangen en eerst voor onszelf te zorgen en te herstellen.

Inmiddels gaat het goed met ons en we genieten van elk moment dat we naar onze dochter kijken.

Wat een mooi wonder!”

Slecht haar, prachtige zondag

Note to myself: vloeibare Jasmijn-handzeep met toegevoegde glycerine is niet bevorderlijk voor het welslagen van een good hair day.

Het begon als altijd met een telefoontje in de nacht.

Ik kleedde me in het donker en verliet het huis sluipend, zonder man, kinderen en vooral hondje te wekken. Voor hen was het uitslaapzondag.

Hoe mijn haar zat, zag ik pas in de badkamerspiegel van Renate en Bas. ‘Niet goed’, fluisterde ik tegen mezelf. Bas vroeg: ‘Wat?’ Ik zei: ‘Niks.’

Maar links stond pluizig uit, en rechts, mijn slaapkant, zat plakkerig plat tegen mijn hoofd. Met natte handen probeerde ik het iets te fatsoeneren, tevergeefs.

Renate, partner, moeder en zus vertrokken naar het geboortehuis. Vanwege een tweede telefoontje reed ik eerst langs Erica en Alwin. Spiegels ontweek ik, handen waste ik aan de keukenkraan.

Ook Erica bleek op het punt van afreizen. Ik volgde in eigen auto en bedacht tijdens de reis een scenario van; hoofd onder de kraan, een flinke scheut babyshampoo en zachte handdoeken, met aansluitend twee opeenvolgende fraaie bevallingen.

In het geboortehuis zou het allemaal goed komen.

Echter, al wat ik daar vond, waren verschillende varianten van vloeibare handzeep, afwasmiddel met citroen en ontsmettingsspray ter desinfectie van handen en instrumentarium. (Wat me toch net iets te grondig leek.) Mijn keuze viel op de handzeep. Veel wonderen verwachtte ik er niet van, vooral vanwege de toevoeging; natuurlijke glycerine. (Ongetwijfeld geweldig voor ruwe handen met aankomende kloven.) Mijn humeur knapte er in ieder geval flink van op. Het voelde lekker fris, al zat het nu aan alle kanten plat.

‘Hoe het opdroogt, dat merken we dan wel weer.’

Vriend-spiegelbeeld was, als altijd, een geduldig

toehoorder van mijn mission statement. ‘Mijn uiterlijk voorkomen zal de gemiddelde barende vrouw een vette worst wezen. Eerst die twee baby’s. Go!’ Omdat beide dames exact gelijk opgingen, had ik de memorabele geboortehuisprimeur mijn vrije collega in te seinen om één van de twee voor haar rekening te nemen. Zij assisteerde Renate bij het op de wereld zetten van de puntgave achtponder Yulika en ik had het geluk dat ze mij nadien kon helpen bij de iets moeizamere geboorte van Tyler van Renate en Alwin. Teamwork ten top.

Toen ik baby Tyler had nagekeken en jonge moeder gefeliciteerd, gluurde ik om het hoekje bij die andere ook net jonge moeder Renate. Daar zag ik een schattig blozend dochtertje met het prachtigste blonde krulhaar wat ik in tijden had gezien. Goud met glim. Alsof er met glycerine was gespoeld.

Intussen was bij haar de gehele familie opgetrommeld om het kleine wonder te aanschouwen. Zo trof ik in de wachtruimte een blije meneer. Zijn krullen, glimmend blond, verraadden hem. ‘U bent net opa geworden! Onmiskenbaar. Gefeliciteerd. Uw kleindochter heeft het goudblonde-krulharen van u geërfd!’ Hij gaf bijna licht van trots.

De achteruitkijkspiegel in de auto herinnerde me aan mijn slecht haar-dag. Ik bedacht alvast het thuiskomstscenario; een lange hete douche met dure speciale shampoo en conditioner voor pluizig en geverfd haar.

‘Eind goed, al goed’, knikte ik richting mijn spiegeltje.

Op fantastische zondagen als deze, waar beschuiten met muisjes ontbijt en lunch inéén zijn, behoort men niet te klagen!

@poldervroedvrou

baby op komst | 087

Twijfelen aan je melkproductie..

...en meer valkuilen bij borst- en kunstvoeding Borst- of kunstvoeding, ben jij er al over uit? Wat je ook gaat doen, in de praktijk loopt het soms net even anders dan je je had voorgesteld. Als je je goed laat informeren, ben je daar in elk geval op voorbereid. Lactatiekundige Liesbeth de Bruijn deelt de grootste valkuilen en geeft tips.

Tekst: Annemarie Moerman

Valkuil bij borstvoeding:

Twijfelen aan je melkproductie

De meest genoemde reden om in de eerste vier maanden te stoppen met het geven van borstvoeding is ‘te weinig melk’ (onderzoek TNO 2015 - zie kader). “Het maakt moeders heel onzeker als ze niet weten hoeveel hun kindje precies binnenkrijgt”, weet Liesbeth. “Het is goed om te weten dat slechts 5 procent van alle moeders wereldwijd te weinig klierweefsel heeft om genoeg melk aan te maken. Het kan dus zijn dat je niet genoeg melk hebt, maar als je productie goed was, is die kans niet heel groot. Of kun je die goede productie weer terugkrijgen.

Onderzoek: moeders geven langer borstvoeding Steeds meer vrouwen geven een halfjaar borstvoeding, blijkt uit onderzoek van TNO (2015). Daarmee volgen zij het advies op van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).

De WHO adviseert zes maanden lang uitsluitend borstvoeding en daarna in combinatie met vaste voeding. Uit het TNO-onderzoek - peiling melkvoeding van zuigelingen 2015 - blijkt dat de meeste vrouwen (71%) starten met borstvoeding omdat ze het gezonder vinden voor hun kind. Andere redenen zijn: het moeder-kind contact (15%), makkelijker (2%) en goedkoper (2%).

088

| baby op komst

Vraag hulp om te kijken of je goed aanlegt en je kind goed drinkt. Als dat het geval is, hoef je alleen nog maar te letten op de signalen. Heb je een baby die goed slikt, na een voeding verzadigd is en voldoende plasluiers heeft? Dan kun je erop vertrouwen dat hij genoeg drinkt.

Natuurlijk huilt je baby weleens of is hij onrustig, maar dat is normaal babygedrag. Het betekent niet automatisch dat hij honger heeft.”

Valkuil bij kunstvoeding:

Voeden in de verkeerde houding

Als je baby aan de borst drinkt, ligt hij op zijn zij tegen je aan. Dat is een natuurlijke houding. Het is belangrijk om ook bij het geven van de fles rekening te houden met de houding.

“Leg je kind in een verticale houding, zo dicht mogelijk naar je toe. Als je de baby zo veel mogelijk rechtop houdt en de fles horizontaal, verslikt hij zich minder snel. Wissel per voeding van kant, zodat de baby geen voorkeurshouding kan ontwikkelen en zijn hoofdje zowel naar links als naar rechts draait. Bij een voorkeurshouding kan er een afplatting aan de achter- en/of zijkant van het hoofdje ontstaan.”

Valkuil bij borstvoeding:

Denken dat pijn erbij hoort

Van de ondervraagde moeders uit het TNO-onderzoek geeft een deel aan te stoppen met borstvoeding omdat het ‘pijnlijk’ is. Ook Liesbeth hoort van vrouwen dat ze last hebben van bijvoorbeeld tepelkloven.

Hier kan de lactatiekundige kort over zijn: “Accepteer dit niet, want er is meestal iets aan te doen”, zegt ze.

“Als je kindje goed wordt aangelegd en goed hapt, hoeven je tepels er niet aan kapot te gaan. Moeder Natuur zou nooit hebben bedacht dat voeden pijn moet doen.” Als voeden pijn doet, vraag dan hulp aan je kraamverzorgster, verloskundige of bij een lactatiekundige, meestal is er een oorzaak (en oplossing) waarom voeden pijn doet. Opmerkingen als ‘je tepels moeten harden of het wordt vanzelf beter’ kun je met een korrel zout nemen. Voeden hoort gewoon geen pijn te doen.

GEEF JEZELF EN JE KIND DE TIJD OM TE WENNEN

aan zijn ouders. Knuffel je kind dus lekker vaak en doe dat ook bloot, zodat jullie huid-op-huidcontact hebben.”

Valkuil bij kunstvoeding:

Blind gaan voor één merk

Wat er precies in kunstvoeding moet zitten, is wettelijk vastgelegd. We kunnen dus wel stellen dat er in Nederland geen slechte voeding wordt verkocht. Maar, er zijn natuurlijk wel verschillen. “Het is goed om je erin te verdiepen, want het is toch de basis van gezondheid”, adviseert Liesbeth. “Je hebt bijvoorbeeld naast het standaard aanbod ook biologisch-dynamische

PIJN BIJ HET VOEDEN IS NIET NODIG voeding en voeding op basis van geitenmelk.” Het is niet handig om te gaan experimenteren met allerlei merken of soorten melkpoeder.

Vraag advies aan een deskundige.

Valkuil bij borstvoeding:

De lat te hoog leggen

Veel aanstaande moeders realiseren zich nog niet hoe intensief de tijd met een baby is, merkt Liesbeth. “Niet iedereen zit na de bevalling op een roze wolk en kan meteen weer alles doen. Bedenk dus dat het misschien niet allemaal zo loopt als je zou willen. Verwacht niet van jezelf dat je een druk sociaal leven combineert met een pasgeboren baby die om de twee uur wil drinken.”

Valkuil bij kunstvoeding:

Iedereen laten voeden

Als je je kind met de borst voedt, maak je automatisch huid-op-huidcontact. Geef je de fles, dan is dat contact minder intiem. Het is natuurlijk fijn dat een ander ook eens de fles kan geven, maar probeer dit wel zo veel mogelijk te beperken.

Want hoe leuk het voor het bezoek ook is, voor je baby kan het onrustig zijn. “In die eerste periode is het voor je baby vooral fijn om zich te hechten

Valkuil bij borstvoeding:

Te snel willen

“Wie een zware bevalling achter de rug heeft, een ruggenprik of bijstimulatie heeft gehad, kan wat meer moeite hebben om de borstvoeding op gang te krijgen”, vertelt Liesbeth.

“Als je een keizersnede hebt gehad en ervoor geen weeën hebt gehad, heeft je lichaam geen bevallingshormoon aangemaakt en dan duurt het ook langer voordat de melkproductie goed loopt. Bovendien heb je pijn.

Neem de tijd en rust en leg vaak aan, dan komt het goed.” En dat geldt eigenlijk voor alle moeders, zegt ze, ongeacht hoe de bevalling is geweest. “ Je moet herstellen en bent hartstikke moe. In het begin is het even investeren, dus geef jezelf en je kindje een maand tot zes weken om te wennen.”

Valkuil bij borst- en kunstvoeding:

De omgeving

De omgeving is vaak van grote invloed op de keuze voor borst- of kunstvoeding en doorgaan of stoppen. Het is jouw keuze, maar die is soms niet makkelijk te maken als je al die meningen hoort. “Veel jonge moeders hebben het idee dat de maatschappij van hen verwacht dat ze na drie maanden verlof het normale leven weer oppakken. Ik hoor van vrouwen dat ze opmerkingen krijgen als ze langer doorgaan met borstvoeding geven.”

Anderen praten je juist een schuldgevoel aan als je geen borstvoeding geeft.

“Het is belangrijk dat je negatieve opmerkingen van je laat afglijden en doet waarbij jij je goed voelt.”

tussen de twee en vier maanden oud is. Bij vrouwen met kinderen van vijf tot zes maanden oud is dat zelfs 27 procent. Toch betekent weer gaan werken volgens Liesbeth niet dat het voorbij hoeft te zijn met het borstvoeden van je kind. “Weet dat je niet hoeft te kiezen voor borst- of kunstvoeding, maar dat je die twee ook kunt combi­ neren. Je kunt je kind wanneer je thuis bent de borst aanbieden en op andere momenten kunstvoeding geven.”

Feiten & cijfers borstvoeding • In 2015 begon 80 procent van de moeders met het geven van borstvoeding.

• Hoogopgeleide vrouwen beginnen vaker met borstvoeding (90%) dan middenopgeleide en laagopgeleide vrouwen (beiden 69 procent).

• Het aantal zuigelingen dat borstvoeding krijgt, daalt in de eerste twee weken na de geboorte het sterkst.

• Van de drie maanden oude baby’s krijgt nog 47 procent uitsluitend borstvoeding.

• Bij zes maanden is dat 39 procent en dat is een verdubbeling van het percentage uit 2010.

• Gekeken naar het Europese gemiddelde ligt het percentage Nederlandse kinderen dat borstvoeding krijgt met drie maanden hier iets onder.

• Het percentage Nederlandse kinderen dat met zes maanden nog borstvoeding krijgt, ligt juist hoger dan het Europese gemiddelde.

• Het aantal zuigelingen dat een combinatie van borst- en kunstvoeding krijgt, ligt gedurende alle leeftijdsmomenten tussen de 11 en 13 procent.

Bron: Peiling melkvoeding van zuigelingen 2015 – TNO (laatst bekende cijfers)

Valkuil bij borstvoeding:

Het gevoel hebben dat je moet kiezen Een flink deel van de moeders stopt met borstvoeding geven op het moment dat het verlof voorbij is. Uit het TNO-onderzoek blijkt dat 19 procent van de vrouwen werk als reden noemt om af te bouwen als hun kind

Over Liesbeth de Bruijn Liesbeth de Bruijn werkt al 25 jaar als verloskundige en vijf jaar als lactatiekundige. Haar doel is informatie verstrekken en hulp bieden aan ouders, zodat zij naar eigen inzicht keuzes kunnen maken. Ze is medeauteur van de visie voeding van de pasgeborene van de KNOV en schrijft mee aan de multidisciplinaire e-learning van het Voedingscentrum (oktober 2016). Liesbeth is moeder van vier dochters. baby op komst | 089

Leer je baby kennen

Nèh

Jouw baby is een groot wonder dat je steeds beter leert kennen door naar hem te kijken en luisteren. Je kunt alle boeken lezen die er zijn en uitgebreid googelen of advies vragen aan je omgeving.

Maar vertrouw vooral op je intuïtie, adviseert babyconsulent Esther van Bloemen-Bartels, en kijk naar jezelf!

Credits: Annemarie Moerman

Heeft hij honger? Wil hij nu wel of niet slapen? Wat betekent dit huiltje? Het is helemaal niet raar dat je als kersverse ouder niet meteen weet wat jouw pasgeborene wil. Je moet herstellen van de bevalling, bent moe en hebt tegelijkertijd de zorg en verantwoordelijkheid voor een kleintje.

Huilen, voeding en slaapritme

Natuurlijk ben je niet meteen in het diepe gegooid.

Maar na die acht dagen kraamzorg is het moment daar dat jij en je partner echt samen voor jullie baby moeten zorgen. Heerlijk, maar misschien ook best spannend. “We hebben fantastische kraamzorg in Nederland, maar juist na die periode van ondersteuning wordt je baby alerter en onrustiger”, zegt Esther. “Veel kinderen krijgen last van krampjes.

Sliep je zoon of dochter eerst nog voornamelijk, nu gaat hij of zij meer huilen, met een piek rond zes weken na de geboorte. Dat is ook het moment waarop ouders soms wat extra ondersteuning nodig hebben.”

Uit onderzoek in zowel binnen- als buitenland blijkt dat ouders vooral vragen hebben over het huilen, het slaapritme en de voeding van hun kind.

Daarom eerst even naar het begin. In de eerste zes weken ontwikkelt je kind een goed dag-nachtritme. Daarna ontstaat er een ‘drie uur ritme’. Met een drie uursritme groeit de wakkere tijd van ongeveer 45 minuten (6 weken oud) naar circa 90 minuten (4 maanden oud). “De groei is enorm maar de tijd die je hebt om je kindje te leren kennen is niet lang”, zegt Esther. “Een goed moment om je kindje beter te leren kennen is als je kindje is uitgeslapen, is gevoed en een schone luier heeft, want dan voelt hij of zij zich het meest prettig.”

090

| baby op komst

Je oren trainen

Een pasgeboren baby leeft op reflexen, legt de babyconsulent uit. “Neem de lach. Het begint met een lachstuipje - zelfs al in je buik! - en dat groeit langzaam uit tot een echte lach.” Maar in het prille begin kan een baby dingen die hij/zij wil of niet fijn vindt alleen nog maar duidelijk maken door te huilen. Voor jou als ouder een kwestie van je oren trainen. “Het is net als een nieuwe taal leren, daar moet je ook even induiken.” Esther gebruikt de Dunstan-methode om de vijf huiltjes te herkennen om te horen wat een kind tussen de nul en drie maanden wil (zie kader).

Maar alleen een specifiek huiltje herkennen, is niet genoeg. “Je hoort/ziet meestal wel twee of drie signalen”, zegt Esther. “Gapen alleen is geen teken dat je kind moe is. Maar als je ook de auw-klank hoort, je baby gaapt, wat bleker wordt en het oogcontact steeds sneller verbreekt, kun je er wel van uitgaan dat hij moe is.”

De gemiddelde moeder googelt en leest boeken om aan informatie te komen en dat is ook prima, zegt de babyconsulent. “Maar je moet vooral leren vertrouwen op je intuïtie. Iedereen heeft het in zich om de lichaamstaal van zijn of haar baby te lezen, maar bij de een kost het soms wat meer tijd dan bij de ander.”

‘ Vertrouw op je intuïtie’

Dunstan-methode De Australische Priscilla Dunstan merkte na de geboorte van haar zoon dat hij op verschillende manieren huilde als hij iets wilde. Ze besloot opnames te maken van verschillende huilende baby’s waarmee ouders hun oren kunnen trainen en werd er wereldberoemd mee.

Dit zijn de vijf klanken die zij onderscheidt: Nèh = honger Auw = moe Èh = boertje dwars Eairh - pijn in de onderbuik, vaak krampjes Heh = volle luier, ligt niet lekker, te warm of te koud

Eigen temperament

Je weet pas echt wat voor vlees je in de kuip hebt als je zoon of dochter is geboren. “Je kind heeft al een eigen temperament. Denk eens terug aan de tijd toen je baby nog in je buik zat en wanneer hij dan beweeglijk werd. De hele dag door? Dan is de kans groot dat je na de geboorte ook een beweeglijk kind hebt. Of misschien was hij heel rustig, behalve als jij lekker op de bank neerplofte.

Eenmaal uit die buik heeft hij ook die onrustige momenten en wil hij in jouw armen worden gewiegd net wanneer jij behoefte hebt aan even rustig zitten. Maar natuurlijk is dit geen vaststaand feit, hoe goed jij je kind voelde bewegen in de buik ligt bijvoorbeeld ook aan de locatie van de placenta. Als de placenta aan de voorkant lag kan het zijn dat jij je kind niet actief voelde bewegen, terwijl hij wel heel actief is.”

Hoewel ouders bij hun eerste kind het meeste moeten leren, wil dat niet zeggen dat ze bij een tweede blind kunnen afgaan op hun eerdere ervaring. “De valkuil is dat je dénkt dat je alles weet, maar dan krijg je ineens een compleet ander kind en moet je weer nieuwe technieken uitproberen.

Hiervoor geldt echt: in het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.”

Een van de belangrijkste lessen van de babyconsulent: je baby leren kennen, is ook kijken naar jezelf. “Hoe leef jij je leven? De kans is fiftyfifty dat je dat doorgeeft aan je kind. Niet elke baby is hetzelfde. De meesten hebben baat bij prikkel­ reductie, maar als de moeder juist heel goed met prikkels kan omgaan, is er een kans dat de baby ook het beste gedijt bij wat meer zien, horen en beleven.”

Eair

h

Balans vinden

“Ik kwam eens bij een moeder die thuis ontzettend bezig was met rust en een ritme aanhouden”, noemt Esther als voorbeeld. “Het eerste wat ik vroeg, was hoe ze het zich voor de geboorte van haar kind had voorgesteld? ‘Nou, lekker samen erop uitgaan’, gaf ze aan. In zo’n geval is mijn voorstel dus om te kijken naar hoe je die balans kunt vinden tussen de deur uit gaan en een ritme behouden. Daar wordt je als moeder waarschijnlijk een stuk gelukkiger van en daarmee haar baby ook.”

“Denk na over wat bij jou past. Wat zijn jouw vaardigheden, waar word jij blij van? Als je echt geniet van een massage vindt jouw baby die fysieke aanraking misschien ook wel heel fijn”, zegt Esther. “Wees niet onzeker als iets niet werkt voor jou of voor je kind. Vergeet niet: elk kind, elke ouder en elke situatie is anders! En net als je denkt dat je een ritme hebt en weet hoe het zit, verandert er weer iets. Dat hoort erbij. Geef jezelf ook wat credits; soms weet je het gewoon even niet en dat heeft elke ouder weleens.”

Over Esther van Bloemen-Bartels Esther van Bloemen-Bartels is werkzaam onder de naam babyverpleegkundige. Zij helpt ouders die problemen ervaren waarbij de standaard/reguliere adviezen niet helpen. Esther komt bij ouders thuis en geeft advies op maat. Ze geeft ook presentaties in Dunstan babytaal en les in babymassage en je baby leren dragen in een draagdoek. Daarnaast schrijft ze in vakbladen als Vroeg en Kinder­v­er­pleeg­ kunde. Esther geeft daarnaast de leuke en leerzame online cursus “Leer je baby kennen” op babyopkomst.TV baby op komst | 091

Wasbaar of wegwerp: welke luier past bij jou?

Voordat je kleintje zindelijk is, gaan er heel wat luiers doorheen. Steeds meer ouders kiezen voor de hippe wasbare variant. Wat zijn nu de voor- en nadelen van deze luiers? Baby op komst zocht het uit.

Door: Judith Katstra

Rianne (32), is ‘ontzettend’ fan van alles wat wasbaar is: ‘Luiers, billendoekjes, wasbaar wc-papier voor onszelf, maandverband, wattenschijfjes, alles! Ik wil voor mijn kinderen een mooie schone aarde om op te groeien, en daarom wil ik zo min mogelijk bijdragen aan de enorme plastic soep.’

Wegwerpluiers zijn de afgelopen 25 jaar gehalveerd in gewicht 092

| baby op komst

Pakweg een halve eeuw terug bestonden wegwerpluiers nog niet en hadden moeders er bij een groot gezin bijna een dagtaak om de dagelijkse stapel katoenen doeken vol plas en poep uit te koken.

Die tijd ligt gelukkig ver achter ons en de opkomst van de wegwerpluier maakte het leven een stuk makkelijker. Toch zie je dat de wasbare luier de laatste jaren aan populariteit wint. De grote witte katoenen doeken die je met een veiligheidsspeld vastmaakte, hebben plaatsgemaakt voor moderne voorgevormde luiers in allerlei soorten en met leuke printjes.

Milieu

Gemiddeld draagt een kind meer dan 5300 luiers voordat het zindelijk is. Als je wegwerpluiers gebruikt, levert dat per kind per jaar zo’n 260 kilo afval op.

Dat komt neer op 22 kilo per maand. Een van de meest gehoorde argumenten voor het gebruik van wasbare luiers is dan ook dat ze beter zijn voor het milieu. Als je uitgaat van de hoeveelheid afval die wegwerpluiers veroorzaken, kun je daar niet omheen.

Maar je maakt bij de wasbare variant wel gebruik van de wasmachine, wat elektriciteit, water en wasmiddel kost. Volgens consumentenorganisatie Milieu Centraal is de uitstoot van broeikasgassen zelfs als je op 60 graden wast en de droger gebruikt alsnog 1,5 keer lager dan bij wegwerpluiers.

Droog je ze aan de waslijn, dan is de CO2-uitstoot zelfs 2,5 keer lager. Wasbare luiers zijn gemaakt van materialen als katoen, bamboe, hennep en fleece en zijn vriendelijker voor babybilletjes. Bij de productie van katoen komen echter veel water en bestrijdingsmiddelen kijken, dus biologisch katoen is duurzamer. Ook bij het bewerken van bamboe zijn veel energie en chemicaliën nodig.

Wegwerpluiers zijn dan wel minder goed voor het milieu, ze zijn de afgelopen 25 jaar wel zo’n beetje gehalveerd in gewicht en de samenstelling en materialen zijn inmiddels iets minder vervuilend. Ze bevatten papier (houtpulp), plastic en synthetische materialen. De productie kost bomen en energie en veroorzaakt watervervuiling. Wel kun je kiezen voor luiers met een milieukeurmerk, zoals het Nordic Ecolabel, FSC- of PEFC. Op steeds meer plekken heb je speciale inzamelpunten voor luiers,

Kraamhulp en moeder Sanne (27) werkte eens met wasbare luiers bij een gezin, maar zweert bij wegwerp: ‘Vooral het ‘voorwassen’, met je handen (handschoenen) door zo’n emmer met water de poep eruit wassen vond ik echt smerig. Ik ging nog net niet over mijn nek.

Gadver, wat was dat vies.’

Hanneke (47), ging na wegwerp- voor wasbare luiers: ‘Ik ben bij de vierde toch overstag gegaan en kocht prachtige bamboeluiers. Het was even wennen, maar ik vond het hemels. We schonken nadien meerdere luiers aan een weeshuis in Afrika en de mooiste liggen op zolder.

Kan er geen afstand van doen.’

bijvoorbeeld van Pampers. Het idee is dat ze niet bij het restafval terechtkomen en kunnen worden gerecycled.

Anne (37) nam zich stellig voor om wasbare luiers te gebruiken, maar was zo overweldigd door de komst van haar kleintje dat ze het niet volledig volhield: ‘Doe waar jij je prettig bij voelt.

Je moet niets. Je mag. En je mag ook af en toe.

En als je het allemaal gedoe vindt maar wel íets wilt doen, zijn wasbare zwemluiers helemaal top.’

Kosten

Financieel gezien ben je met wasbare luiers waarschijnlijk goedkoper uit, nadeel is dat je bij de aanschaf - je hebt er zo’n 24 nodig - in een keer een flinke uitgave moet doen. Milieu Centraal schat de totale kosten op zo’n 800 euro. Voordeel van wasbare luiers is dat ze lang meegaan en ze voor meer dan een kind zijn te gebruiken. Ook kun je ze tweedehands aanschaffen of - als je handig bent - zelf naaien. Van wasbare luiers wordt ook gezegd dat je kind sneller zindelijk is, omdat ze iets minder goed absorberen dan wegwerpluiers.

Voor wegwerpluiers betaal je volgens de berekeningen van Milieu Centraal gemiddeld 1310 euro voordat je kindje zindelijk is. Je kunt hierbij wel geld besparen door te kiezen voor een (vaak prima kwalitatief) B-merk en door te letten op voordelige verpakkingen (maandboxen) en aanbiedingen.

Hier zijn speciale websites voor, zoals luieraanbiedingen.nl.

Financieel ben je met wasbare luiers meestal goedkoper uit Gemak

Je zou denken dat heel Nederland inmiddels wasbare luiers in huis heeft als je de voordelen leest, maar toch gebruiken verreweg de meeste mensen nog wegwerpluiers. Naast dat ze vaak niet veel kennis hebben over het gebruik van de wasbare variant, kiezen veel mensen ook voor het gemak van wegwerp. Na het verschonen plak je het vieze exemplaar dicht en gooit hem in de luier- of afvalemmer.

Wegwerpluiers heb je in alle soorten en maten, van goedkope tot dure merken, van maatje 0 voor te vroeg geboren baby’s tot grote maten voor kindjes die ’s nachts later zindelijk zijn en van de exemplaren met klittenband tot luierbroekjes. Handig is ook de plasindicator bij de kleinste variant, die verkleurt als je baby heeft geplast. Dit kun je vaak niet altijd goed voelen bij pasgeborenen.

Bij wasbare luiers komt meer kijken, al worden ze steeds gebruiksvriendelijker. Je hebt een alles-in-1 en een tweedelig systeem (basisluier met overbroekje). Losse inlegvellen (zowel wegwerp als wasbaar) werken absorberend en vangen ook de poep op. Deze kun je weggooien bij het verschonen.

Conclusie

Hoewel er van alles over beide varianten valt te zeggen, gaat het het toch uiteindelijk om waar je je het beste bij voelt. De een zweert bij wasbare luiers en de echte fans hebben zelfs billendoekjes, inlegkruisjes en wattenpads die je kunt uitwassen.

De ander vindt het ‘vies gedoe’ en kiest zonder twijfel voor het gemak van een wegwerpluier. En voel je voor allebei wel iets, dan kun je ook wasbaar en wegwerp afwisselen.

baby op komst | 093

Gênant???

Gelukkig wordt het steeds minder een taboe, maar veel vrouwen kunnen in de periode na de bevalling moeilijk hun plas ophouden. Gynaecoloog Jeroen van Bavel, tevens medisch manager van het Bekkenbodem Centrum in het Amphia Ziekenhuis, legt uit hoe dit komt en wat je er tegen kunt doen.

Tekst: Suus Ruis

Wat is de bekkenbodem precies, en waarom is deze zo belangrijk?

Dokter Jeroen van Bavel: ‘De bekkenbodem is een plaatvormige structuur die is opgebouwd uit spierbundels omgeven door stevig bindweefsel. Je moet het zien als een steunnetje dat van het schaambeen tot het staartbot loopt. De bekkenbodem onder­ steunt de organen in het kleine bekken – bij de vrouw zijn dit de blaas, de schede en baarmoeder, en de endeldarm. Er zitten drie openingen in de bekkenbodemspier: de plasbuis, de vaginale opening, en de anale opening. De bekkenbodem houdt deze organen als het ware binnen. Als de bekkenbodem minder goed gaat func­tio­ neren, door bijvoorbeeld een zwangerschap en bevalling, kunnen allerhande klachten ontstaan. Denk bijvoorbeeld aan urineverlies, het niet op kunnen houden van ontlasting, seksuele klachten (te wijd of juist te strak aanvoelen), en verzakking op latere leeftijd.’

Maar wat gebeurt er dan tijdens een bevalling of zwangerschap met de bekkenbodem waardoor dat functieverlies kan optreden?

‘Tijdens de zwangerschap drukt de – zwaardere – baarmoeder op de bekken­ bodem. En als voorbereiding op de bevalling wordt spier- en bindweefsel slapper. Het klinkt een beetje als een cliché, maar bevallen is topsport. Net als in ‘echte’ topsport kunnen er blessures ontstaan.

De bekkenbodemspier rekt tijdens de bevalling mogelijk op tot wel twee keer zijn normale lengte, en dit kan zorgen voor

094

| baby op komst

scheurtjes in spieren en bindweefsel, helemaal als je een zware bevalling hebt.

Ook kunnen zenuwen beschadigen door continue druk. Bij ongeveer de helft van de vrouwen geneest dit vanzelf in het eerste jaar na de bevalling, maar zo’n 19 procent blijft langdurig last houden van incontinentie.’

Hoe voorkom je dit? We hebben allemaal wel gehoord van bekkenbodemoefeningen, maar hoe gingen die ook alweer, en wanneer begin je daarmee?

‘Idealiter begin je daar al mee als je probeert zwanger te worden, maar in ieder geval zo vroeg mogelijk in de zwangerschap. De reden om zo vroeg met bekkenbodem­ oefeningen te beginnen, is dat je weet hoe het voelt; na de bevalling kan het gevoel soms anders zijn. Heel lang heeft men het ‘stippeltjes plassen’ (dus tijdens het plassen af toe de plas ophouden en daarna weer verder plassen) als oefening meegegeven, maar dat raden we tegen­ woordig af. Het is namelijk belangrijk om altijd goed uit te plassen, anders kan er urine achterblijven in de blaas, en dit kan leiden tot urineweginfecties. Het beste is om ongeveer acht keer per dag op drie vaste, terugkerende momenten – bijvoorbeeld in

de auto of wanneer je de ijskast opent – zes tellen de bekkenbodem aan te spannen, zes tellen vast te houden, en weer te ontspannen. Vooral dat laatste vergeet men soms, terwijl het ontspannen juist zo belangrijk is. Dit beschouwen we als de standaard oefening, hoewel die er in wezen niet is – die zou eigenlijk voor iedereen op maat gemaakt moeten worden, afhankelijk van de klachten. Als je twijfelt of je de oefening goed doet, bijvoorbeeld of je wel de juiste spier aanspant, of wanneer je het idee hebt dat de klachten niet verbeteren, raad ik altijd aan om naar een bekkenfysiotherapeut te gaan. Deze heeft een speciale opleiding gedaan, en kan checken hoe het met jouw bekkenbodem gesteld is, en je tips geven. Probeer ook na de bevalling zo snel mogelijk weer bekkenbodemoefe­ ningen te gaan doen.’

Er zijn verschillende soorten incontinentie, die alle hun specifieke oorzaak hebben. Welke komt het meest voor na een zwangerschap?

‘Er zijn inderdaad twee vormen van incontinentie voor urine: stress en aandrang.

Daarnaast bestaat fecale incontinentie, waarbij je je ontlasting of winden niet kunt ophouden. De vorm die bij urine het meest voorkomt, is stressincontinentie. Dit

De bekkenbodemspier rekt tijdens de bevalling mogelijk op tot wel twee keer zijn normale lengte

betekent dat er urineverlies plaatsvindt tijdens bijvoorbeeld hoesten, niezen, lachen, sporten of tillen. De naam heeft niet te maken met emotionele stress, maar op de druk die ontstaat op buik en blaas.

Stressincontinentie zie je het meeste bij vrouwen die ooit bevallen zijn. Het ontstaat doordat de afsluiting van de blaas niet goed werkt. De blaas wordt afgesloten met bindweefsel en spieren, en beide kunnen opgerekt of verzwakt zijn. Wanneer de bekkenbodemspieren opgerekt of verzwakt zijn en de druk in de blaas oploopt door opgeslagen urine, is de sluitspier soms niet sterk genoeg om de urine tegen te houden. Lichaamsgewicht kan ook een rol spelen. Hoe meer gewicht er op de bekkenbodemspieren rust, hoe meer last je kunt hebben van stressincon­ tinentie. Een paar kilo afvallen kan dus ook al verschil maken.’

Veel vrouwen hebben dus last van stressincontinentie. Is het desondanks nog steeds een taboe?

‘Dat wordt het wel iets minder. Wij merken dat er een veel groter taboe rust op verlies van ontlasting en seksuele klachten door bekkenbodemproblemen, dan op het verlies van urine. Toch zijn er nog veel vrouwen die zich schamen, en die er jaren mee rondlopen voordat ze ermee naar een arts gaan. Je hoeft ook niet in alle gevallen naar je huisarts of een specialist.

Licht urineverlies door stressincontinentie is doorgaans goed te verhelpen door thuis je bekkenbodemspieren te trainen.’

Moet je bij urineverlies altijd speciaal verband dragen? Of kun je bij licht urineverlies ook toe met gewone inlegkruisjes?

‘Verband dat ontwikkeld is voor urine­ verlies is altijd beter dan inlegkruisjes – deze laatste absorberen bijvoorbeeld geen geur. Maar ik adviseer wel om op te passen met het continu gebruiken van verband, en ook van inlegkruisjes. De vagina kan dan minder goed ademen, en dat is minder gezond. Je kunt last krijgen van jeuk of afscheiding. Beter is om katoenen ondergoed te dragen, en uiteraard om het urineverlies proberen op te lossen door oefeningen.’

baby op komst | 095

‘Hé, ik ken jou!’

De band met je kind begint al in je buik

Een kind dat zich geliefd en gehoord voelt, ontwikkelt zich tot een zelfstandig, zelfverzekerd en empathisch mens. Meteen maar beginnen dus, met die fijne band tussen ouder en kind.

En dat kan zelfs al voor de geboorte! door Linda Versteege

Hoe bouw je al tijdens de zwangerschap een band met je baby op? ➜ Vanaf 23 tot 24 weken kan je baby geluiden van buitenaf horen. Praat en zing dan beiden, liefst dagelijks, tegen je baby. ➜ Streel je buik, laat je partner je buik kusjes geven of een hand op je buik leggen en wachten tot de baby er naartoe komt. ➜ Speel zachte muziek af met het geluid dicht bij je buik. ➜ Masseer je buik regelmatig of laat je partner dit doen. Als je al kinderen hebt, laat die dan ook tegen de baby praten en je buik strelen. ➜ Maak van je zwangerschap al mooie herinneringen door veel foto’s te maken en bijvoorbeeld een dagboek bij te houden. ➜ Maak dagelijks echt even tijd om rustig contact te maken met je baby. Dat is niet alleen fijn voor hem, maar ook een ontspanmoment voor jezelf.

096

| baby op komst

“Een baby begint al in de baarmoeder met zijn emotionele ontwikkeling”, vertelt Minke den Heijer, orthopeda­ goog met een aanvullende specialisatie op het gebied van zwangerschap en jonge kinderen. “Dan al blijken baby’s heel actieve en gevoelige wezens te zijn die het feilloos aanvoelen als de ouders ze vertroetelen en aandacht geven. Daarom is het heel belangrijk dat je al regelmatig contact maakt met de baby als hij nog in je buik zit. Zo leg je de basis voor een relatie voor de rest van jullie leven, de veilige basis van waaruit een kind zich verder ontwikkelt.”

Goed kijken

Na de geboorte hecht je baby zich vooral aan de mensen die hem liefde, bescherming, geborgenheid en verzorging geven. Minke vervolgt: “Een goede hechting ontstaat door goed naar je kind te kijken en bewust te reageren op zijn behoeften.

Natuurlijk is het in het begin best lastig om te herkennen waarom je baby huilt, huilen is immers de manier waarop je baby communiceert. Heb je gevoed, verschoond en de temperatuur gevoeld en weet je echt niet waarom je baby huilt? Neem hem dan gewoon lekker bij je. Baby’s hebben het soms nodig om gewoon even van zich af te huilen.

De steun en geborgenheid die kinderen voelen op deze momenten, zorgen ervoor dat zij op een later moment met vertrouwen de wereld in kunnen gaan, wetende dat zij terug kunnen vallen op hun ouders als dit nodig is. Je hoeft je

dus geen zorgen te maken dat je je kind verwent of klein houdt als je troost biedt wanneer je kind hierom vraagt’.

Voorkeur

In de eerste maanden na de geboorte hecht je baby zich nog onbewust en niet selectief. Hij vertoont zijn hech­tings­ gedrag, huilen, lachen, brabbelen en volgen met de ogen, aan iedereen die in de buurt is. “Maar rond de drie maanden begint je kind een voorkeur te ontwikkelen voor bepaalde mensen

in zijn directe omgeving”, vertelt Minke.

“Hij begint in deze periode te reageren op de aanwezigheid van de mensen die dicht bij hem staan, meestal de ouders, en niet meer op iedereen die toevallig in de buurt is. Daar moet bij gezegd worden dat baby’s al in die eerste maanden een verwachtingspatroon opbouwen. Als een vader of moeder weinig reageert op zijn signalen, zal de baby al met drie maanden ook minder contact zoeken met deze persoon en het hechtingsgedrag meer vertonen naar de andere ouder. Baby’s leren in die eerste maanden dus al heel veel over sociale interactie.”

Bewust hechten

Vanaf een leeftijd van 5-6 maanden begint je kind echt bewust te hechten aan personen in zijn directe omgeving, en zie je vaak dat een paar personen echt belangrijk voor hem worden.

Minke: “In deze periode is het ontzettend belangrijk dat er niet te veel verschillende personen voor je kind zorgen, en dat dezelfde personen regelmatig tijd doorbrengen met je kind en goed reageren op zijn behoeftes, alleen verzorgen is dan ook niet voldoende om een goede hechting te bewerkstelligen. Goed kijken naar je baby tijdens de momenten dat hij contact zoekt (handje uitstrekken, lang kijken, maar ook huilen), en je proberen in te leven in je kind (wat probeert mijn baby me duidelijk te maken?) en vervolgens steunend reageren, zal de hechting ten goede komen. Rond 7-8 maanden worden veel baby’s eenkennig; je kind heeft zich gehecht aan een paar mensen die belangrijk voor hem zijn en wil het liefst alleen bij deze personen zijn.”

Papa, neem je momenten!

Veel (aanstaande) vaders maken zich zorgen of ze wel voldoende kans krijgen om een band met hun baby op te bouwen. Minke: “Meestal werken ze overdag en missen ze hierdoor veel van de zorg. Toch is het voor een (aanstaande) vader ook heel goed mogelijk om een goede band met zijn kind op te bouwen. Neem de verzorgende taken over op de

momenten dat je thuis bent, praat tegen je baby, knuffel, zing en doe je baby in ’s avonds in bad. Zo krijg je voldoende contactmomenten.

Huid-op-huidcontact is in de eerste maanden heel belangrijk. Doe je shirt uit, leg je baby bloot op je borst en sla een flinke handdoek om jullie heen, we noemen dit buidelen. Door het buidelen voelt je baby jouw huid, ruikt hij jouw geur en hoort hij jouw hartslag.

Tijdens deze momenten komen bij ouder en baby hormonen vrij die ervoor zorgen dat ze zich ontspannen en liefdevol voelen.”

Houd ik wel genoeg van mijn kind?

Veel jonge ouders vertellen hoe ze na de geboorte van hun kind werden overvallen door een ongekende hoeveelheid liefde voor het kleine wezentje. Dat is mooi, maar het is zeker niet abnormaal als je deze gevoelens niet direct hebt. Er zijn ook heel wat ouders die gewoon even moeten wennen als ze hun kindje voor het eerst zien.

Minke: “In de meeste gevallen groeit de liefde in die eerste periode alleen al doordat je de alledaagse verzorging van je baby op je neemt. Het helpt als je echt contact met je baby probeert te maken of als je je probeert in te leven in hoe je baby de wereld ervaart. Op die manier leren jullie elkaar steeds beter kennen. En herken je mooie momenten, bijvoorbeeld als je baby het hoofdje tegen je nek vlijt, of als de eerste lach verschijnt. Zo leg je de basis voor een liefdevolle, warme relatie.

Als je na een week of 2-3 nog steeds geen liefde voor je baby voelt, is het verstandig met een professional te gaan praten. Wellicht is er sprake van een post partum depressie (PPD).

Ook als je je heel veel zorgen maakt of heel erg moe bent kan dat een teken zijn van een PPD. Een PPD is niet alleen heel naar voor jezelf en je partner, maar kan ook een goede hechting met je baby in de weg staan en dat zou zonde zijn. Zoek echt in een vroeg stadium hulp als je geen gevoelens van liefde voelt of wanneer je je elke dag moe en depressief voelt.” baby op komst | 097

10 Tip 1: bied een voorspelbaar ritme Ooit wel eens afgevraagd hoe die docenten in het onderwijs gemiddeld 27 kinderen zo’n 6 uur per dag in het gareel houden? Het antwoord: voorspelbaarheid. Elke dag hetzelfde ritme aanbieden, waardoor kinderen de onderdelen van de dag gaan herkennen. Ze denken “zo gaat het elke dag” en dus gaan ze daar vaak vanzelfsprekend in mee. Door baby’s ook een voorspelbare dagindeling te bieden, doe je hetzelfde. Wel zo duidelijk voor jouw baby.

098

| baby op komst

tips voor een gelukkige baby Een goed begin is het halve werk. Daarom deelt babyverpleegkundige Esther van Bloemen-Bartels tien tips die jouw baby in ieder geval een hele mooie start in het leven geven. Want een gelukkige baby, dat willen we allemaal.

Tip 2: prikkelreductie Het brein van een pasgeboren baby is nog niet af. Het moet verder uitrijpen in de jaren na zijn geboorte. Het brein is daarom ook niet altijd in staat om zich af te sluiten voor een te grote hoeveelheid prikkels. De baby heeft jou als ouder nodig om hierbij te helpen. Hier gaat dus de regel “less is more” op. Hoe minder prikkels, hoe gelukkiger de baby.

Tip 3: inwikkelen en inbakeren

Tip 4: goed laten slapen

...“en ze wikkelde hem in doeken en legde hem in een kribbe”…..Inbakeren en of inwikkelen is al zo oud als de weg naar Rome. Een baby heeft in zijn moeders buik negen maanden lang ruimtegebrek gehad.

Na geboorte kan hij die druk op zijn huid wel eens missen, helemaal als hij zich moet ontspannen voorafgaand aan het slapen.

Goed slapen klinkt fijn, maar hoe dan?!

Probeer het slaappatroon van je kindje te volgen, maar daar ook wat sturing aan te geven.

Door bijvoorbeeld goed te kijken wat zijn vroege signalen van vermoeidheid zijn, kan je je baby naar bed brengen voordat hij té moe is om in slaap te vallen.

Breng hem naar bed volgens een vast bedritueel, zo weet je baby wat hij kan verwachten. Zo kun je slapen vaak ook verbeteren als het niet goed gaat.

Door goed voor jezelf te zorgen, hou je voldoende energie en balans in je leven om een goede ouder te zijn

Tip 5: veel lichamelijk contact De mens hoort tot de dragers in het dierenrijk. We weten uit tal van wetenschappelijk onderzoek dat we bij huid-op-huidcontact het gelukshormoon oxytocine aanmaken.

Hoe meer je knuffelt, aait, snuffelt en draagt met je blote baby tegen jouw blote huid, hoe meer gelukshormonen in zijn (en jouw!) lijfje.

Tip 6: uithuilen mag De Amerikaanse ontwikkelingspsycholoog Aletha Solter schreef het boek “De taal van huilen”. Ze beschrijft heel mooi dat huilen voor een jong kind een mogelijkheid tot communiceren is.

Dat het voor balans in het lijfje zorgt als het kind de mogelijkheid krijgt om over zijn of haar verdriet te “vertellen”. Een jong kind heeft namelijk nog geen taal met woorden en gebruikt lachen en huilen om je dingen te vertellen. Luister dus goed naar het huilen. Herken je er verschillende klanken in? Wanneer huilt je kind meer of juist minder op bepaalde momenten? Wat vertelt hij jou daarmee? Echt keihard, overstuur huilen moet worden voorkomen, maar kijk eens wat je kan leren van alle het andere “gepruttel”.

Tip 7: aandacht voor de verbale communicatie Kinderen waar veel tegen gesproken wordt, gaan zelf ook eerder spreken. Zelfs met de eerste uh’s, oh’s en ah’s leren ze al dat er in gesprekjes een beurtverdeling is. Jij zegt wat, je laat een stilte vallen, de baby start zijn kirren en laat een stilte vallen voor jou.

Hoe meer we praten, hoe rustiger we handelen, ook weer iets waar jonge kinderen erg gelukkig van worden.

Tip 8: aandacht voor de non-verbale communicatie Baby’s spiegelen: ze doen na wat ze zien.

Soms zit er een beetje vertraging op de lijn, maar als je tegen een pasgeboren baby je tong uitsteekt, zal hij binnen mum van tijd hetzelfde doen.

Baby’s kunnen voor hun eerste verjaardag al gebaren leren, zoals zwaaien bij vertrek. Je kunt verbale en nonverbale taal ook tegelijkertijd gebruiken: vraag waar de lamp is en dan samen naar boven kijken of wijzen. Zo leert de baby het woord lamp.

Tip 9: ouders eerst

Tip 10: nooit emigreren

Bij de veiligheidsinstructies aan boord van het vliegtuig zeggen ze het ook: in geval van nood eerst je eigen zuurstofmasker op doen, en daarna pas bij je kind. Door goed voor jezelf te zorgen, hou je voldoende energie en balans in je leven om een goede ouder te zijn.

In 2006 en 2007 deed Unicef onderzoek naar het welbevinden van kinderen in de 21 meest welvarende landen. Daaruit bleek dat Nederlandse kinderen het gelukkigst waren.

Kortom: wil je een gelukkig kind, emigreer dan niet.

Als je het wel overweegt, verhuis dan naar NoordEuropa en vooral niet naar een Engelstalig land.

Super voorbereid aan het ouderschap beginnen?

Op Babyopkomst.TV geeft Esther de online (video)cursus Leer je baby kennen. In deze online cursus gaat Esther dieper in op de hierboven genoemde tips, leert ze jullie de kneepjes van het vak en zitten ook twee lessen babymassage. Willen jullie heerlijk ontspannen aan het ouderschap beginnen, volg deze cursus dan al in de zwangerschap. Zo weten jullie al voordat de baby geboren wordt wat je baby probeert duidelijk te maken, wat te doen bij kleine baby problemen en hoe jij niet alleen heel goed voor je baby, maar ook voor jezelf zorgt.

Kijk op Babyopkomst.TV voor meer informatie over deze cursus.

baby op komst | 099

op komst

Door verloskundigen voor jou

- Online zwangerschapscursussen Door verloskundigen en andere medici

Op en top voorbereid zijn op je bevalling om volledig controle te hebben en te houden. Hoe klinkt dat?

Volg een cursus die bij jou past en neem afscheid van twijfels en onzekerheden.

Ons online cursusaanbod:

→

→ Goed voorbereid bevallen: Je leert om te gaan met pijn, weeën en eventuele angsten die jij hebt voor de bevalling. Een positieve mindset helpt je om afscheid te nemen van twijfels en onzekerheden. Na het volgen van deze cursus ga jij vol vertrouwen je bevalling in.

Docent: Wietske van Luipen, verloskundige.

→

→

→ Fit en in balans bevallen met yoga en mindfulness: Een heel praktische cursus met veel (yoga) oefeningen (van licht tot zwaar) en duidelijke uitleg over wat er in je lichaam gebeurt tijdens de bevalling.

Je leert te ontspannen als het kan en te focussen als het moet. Na deze cursus ben jij niet alleen top voorbereid op je bevalling, maar sta je ook fit en in balans in je zwangerschap.

Docent: Jacqueline Luchtmeijer, fysiotherapeut en zwangerschapscoach.

→ Voorbereiden op basis van Hypnobirthing: Je kijkt uit naar de geboorte van je kindje, maar vindt het wel spannend. Zorg dat de spanning niet de overhand krijgt. Hoe je dat doet?

Tijdens de cursus hypno­ birthing leert verloskundige Imke van Soest jou vertrou­ wen te hebben in je eigen krachten tijdens de bevalling.

Laat je kindje op de meeste kalme en rustige manier geboren worden op de plek waar jij je veilig voelt.

→ Leer je baby kennen: Je leert verschillende signalen van je baby kennen en je ziet wat je eigen acties daarop moeten zijn. Het is geen exacte wetenschap, maar met alle tips en trucs leer je alles wat je wilt weten en sta je minder vaak met je handen in het haar. Volg deze cursus aan het einde van je zwanger­ schap, zodat jij en je eventuele partner perfect voorbereid zijn op de komst van je kindje.

Docent: Esther van Bloemen-Bartels, babyverpleegkundige.

TV

Voor meer info ga naar Babyopkomst.