ZINE ANNO 2014
S a n n n e Ve r h o e v e n 0 8 3 8 4 8 8 Lifestyle & Design Autonomous Practice
De zine in een massale huidige culturele nostalgische beweging in de richting van de pre-digitale media.
ZINE A S A PLATF ORM manifest - open focus***
this is a journey to the north just to see if there’s something to believe I wanna climb a mountain. to search to find the view the unknown the stranger you’ll meet along the way I’m nearly there at the top of the mountain suddenly I can smell a new world i’m I’m I’m i’m I’m
wondering curious open focused open
open focus ----- invisible island - anything and everything -- transparent p
we can visualize cities created through collaboration.
plane***
INTRODUCTIE // AANLEIDING (Analoog - Digitaal - Delen van verhalen) “Ieder van ons draagt een geheim universum in zich. Iedereen creëert een wereld om zich heen die voortkomt uit die geheime binnenwereld. Daarin het voor iedereen volkomen duidelijk welke richting hij of zij uit moet gaan en wat zijn of haar bestemming is.” – John O’Donohue Een paar weken geleden bevond ik mij in de Intercity Direct vanuit Amsterdam Centraal richting Rotterdam Centraal toen er bij Schiphol Airport (dames en heren dit is luchthaven Schiphol, ladies and gentleman this is Schiphol airport….) een onbekend meisje de trein instapte. Hoewel ik haar nog nooit eerder had gezien had ik (intercity) direct het gevoel dat ik haar aan moest spreken. Alsof de onbekende mijn gedachte kon lezen koos ze in alle drukte de lege stoel naast mij uit en nam plaats aan mijn rechterzijde. We lachte kort naar elkaar. Terwijl de trein zich een weg baande door het Hollandse landschap en ik verzonken raakte in mijn boek… kwam ik er achter dat het onbekende meisje ondertussen in slaap was gevallen op mijn schouder. Toen mijn schouder niet langer het kussen was waar ze op kon steunen – ontwaakte ze verward om zich vervolgens lachend te realiseren wat er gaande was in coupe 82727. Na een kort gesprek kwam Rotterdam Centraal al in zicht – en terwijl ik bijna vergat uit te stappen voordat de deuren van de trein sloten - griste het onbekende meisje nog snel een blaadje uit haar witte agenda en schreef op de achterkant haar naam en email adres. Pas thuis aangekomen vond ik het briefje in mijn zak:
Met een vriendschapsverzoek en een like later op Facebook was onze vriendschap een feit:
KEEP YOUR EYES PEELED FOR HIDDEN TRE YOUR HANDS OPEN FOR EXCHANGING BEA Y O U R H E A R T B R AV E F O R S H A R I N G A S M I L E Hoewel de mooi verpakte tekst lichtelijk de toon van de Happinez aanslaat – staat het voorval en de daarbij behorende toepasselijk tekst centraal voor hoe ik in het leven sta en mijn manier van werken. Ik ben gefascineerd door de constante wisselwerking tussen de fysieke wereld en de digitale. Hoe een onbekende uit de trein een bekende kan worden doordat ik al haar foto’s volg op facebook. Hoe deze ruimte op een absurde manier is geïntegreerd in onze levensstijl. Daarnaast is mijn werk is niet te vatten in een duidelijk begin en eindpunt – het is een constant proces dat zich vormt en creëert. Ik vind inspiratie in de interactie met andere mensen en het delen of ervaren van verhalen/gebeurtenissen kan een ‘work of art’ in zichzelf zijn. Iedereen draagt een verhaal met zich mee. Voor sommige is het een verscholen geheim maar voor andere is het misschien een open boek. Het verhaal integreert me. En de manier waarop we het verhaal deel uit laten maken van onze levens. Het moment dat we ons openen en ons verhaal delen. ‘Een blik naar buiten is geen verplichting maar een teken van oprechte nieuwsgierigheid naar iets of iemand anders dan jijzelf.’ In de trein, op straat, in de bus, tijdens mijn bijbaantje of in de rij van de supermarkt (sleur van alledag) - probeer ik mensen uit hun comfort zone te halen, te prikkelen, te verassen. Ik wil ze op een luchtige manier anders laten kijken. Slechts een kleine verandering in hun uitdrukking kan genoeg zijn – het moment dat we ons openen en ons verhaal delen. Deze nieuwsgierig en open -heid typeert zich door een naïeve en bijna kinderlijke open houding –zonder oordeel of vaststelling. Deze houding manifesteert zich ook duidelijk in mijn werk – mijn tekeningen en schilderijen maak ik intuïtief en op gevoel. – waarin het proces/de beleving en het plezier dat ik aan het maken beleef – belangrijker acht dan het eindwerk of het resultaat. Gefascineerd door de verhalen probeer ik dit te vatten in een beeld of een verzameling interpretaties. Door de afgelopen jaren heen heb ik hiervoor altijd een geschikte vorm proberen te vinden. Vanaf 2003 (toen was ik 11) hou ik ‘notitieboekjes’, ‘dagboeken’ of online vormen bij waar ik deel - analoog meer prive als online en openbaar – wat ik meemaak bestaande uit foto’s, gevonden beeld, treinkaartjes etc.
EASURES UTIFUL WORKS OF ART E WITH A STRANGER. In 2004 startte ik mijn eerste online blog via imonline.nl : http:// www.imonline.nl/Sanne---xx, hierna volgde velen andere site’s zoals een account bij http://kindertent.nl/ (vroeger naast Forum ook optie om eigen profiel te bezitten) en bij http://www.mycu2. nl , een http://www.livejournal.com en een MSN-Groups: http:// nl.wikipedia.org/wiki/MSN_Groups. Totdat ik mezelf les begon te geven in het maken van een eigen website door middel van HTML-codes en ik mijn eerst website startte via freewebs in 2004: http://ikbensanne.webs.com en in 2005: http://ikbensanne.webs.com/index.htm Later gekoppeld aan een .TK domein via: kaplaars.tk. Ik begon ook met het maken van eigen ‘layouts’ in het programma ‘Paint’ wat resulteerde in dit soort lay-outs: http://kaplaars.webs.com/4. gif.bmp, http://kaplaars.webs.com/layout2.bmp, http://kaplaars. webs.com/sanne.bmp of dit http://kaplaars.webs.com/kaplaars. jpg en daarnaast postte ik er als een soort kladblaadje mijn ‘verlanglijstje’ : http://kaplaars.webs.com/Wishlist.html. Als klap op de vuurpijl kreeg ik voor mijn 13de verjaardag een eigen domein van mijn vader onder de naam http://www. sanneweb.com. Hier plaatste ik gedichten, foto’s van tekeningen of ik maakte filmpjes alsof ik in de ikea woonde met vriendinnen en plaatste deze op mijn website. Hele dagen bezocht ik websites van andere ‘website-makers’, mailde ze of voegde ze toe op MSN – waar ik ze het hemd van het lijf vroeg wat betreft HTML-codes en – vooral ook - hoe ik lay-outs kon bewerken in Photoshop. Enkele bijzondere experimenten staan nog steeds online: http://kaplaars.webs.com/LAYOUT1.bmp, http://www. freewebs.com/sannebadeend/oude%20troep/Nieuwe%20layout/ middenmooitwee.html, http://sanneverhoeven.webs.com/ indextest.html, http://www.freewebs.com/sannebadeend/index2. html, of http://kaplaars.webs.com/6.bmp.
Rond januari 2007 maakte ik ook een Flickr aan: https:// www.flickr.com/photos/sannefotografie. Hier plaatste ik eigen foto’s en verzamelde inspirerende beelden van andere leeftijdsgenootjes of kunstenaars die me inspireerde via ik https://www.flickr.com/photos/sannefotografie/favorites/. Er ontstond een soort mini netwerk doordat je de mensen die je inspireerde kon volgen en met elkaar kon chatten: https:// www.flickr.com/people/sannefotografie/contacts/. Via Flickr heb ik een keer een meisje van mijn leeftijd ontmoet doordat we constant op elkaar foto’s reageerde en ik later mee chatte op Hyves en nu – jaren later – zijn we goede vrienden en zijn we zelfs vorig jaar naar Stockholm geweest! De foto’s die ik postte op Flickr maakte ik persoonlijker door er een verhaaltje bij te schrijven op mijn blog http://sannehoi.blogspot.nl. Ik maak daarnaast ook veel gebruik van Tumblr – hier upload ik een combinatie van inspiratiebeelden en eigen beelden om zo een overzicht te krijgen in kleur en overeenkomsten van beeld: http://hereisalwayssomewhereelse.tumblr.com. Hoewel ik nooit ben gestopt met het bijhouden van een website http://www.sanneverhoeven.com - heeft in de loop van de jaren ook de sociale media meer het einddoel gekregen om op die ‘blog-achtige’ wijze mijn activiteiten te delen. Goeie voorbeelden hiervan zijn: https://www.facebook.com/sanne.verhoeven.5 en http://instagram.com/sannehoi Mijn website heeft meer de rol gekregen van het presenteren van ‘mijn werk’ inplaats van mijn leven van dag tot dag. – iniedergeval ben ik er op mijn website velen malen selectiever in. Ik denk ook dat dit te maken heeft met het feit dat door de komst van smartphones het nóg gemakkelijker is iets te posten. Hierdoor lijkt het wel alsof het een ‘normale’ handeling of in ieder geval - een ding wat zeker is – makkelijke handeling is om je leven te delen op Facebook. Voorheen maakte ik eerst fotos, moest ze overzetten op m’n computer, had een langere tijd om de beelden te selecteren en leken de ‘dagelijkse onzinnige foto’s die ik vandaag de dag post op instagram of facebook meer waard, of bijzonderder.
Printscreen van blog uit 2006 “What if I should put my fingerprint on the internet… what woul
ld happen to me in the future�
Naast alle websites en platforms is het goed te vermelden dat ik hiernaast ook nog altijd offline dagboeken, schetsboeken en boekjes heb gemaakt en bijgehouden. Bij elkaar bestaan ze denk ik uit ongeveer 60 boekjes; de meeste meer als heel persoonlijk dagboek, maar ook tientallen boekjes gericht aan iemand/een publiek. Over het geheel denk ik dat ‘het boek’ – en dan specifiek het offline, analoge boek - constant een vorm geweest voor mij om mijn/het verhaal het beste in samen te vatten. Je kunt als maker hiervan sturing aanbrengen – door de leesrichting heeft het verhaal een duidelijk A tot Z punt – een bepaalde focus binnen een gegeven kader. Daarnaast is het een collages aan ideeën, informatie en beelden die je kunt samenstellen en opmaken zoals je zelf wilt. Een afbeelding of tekst in andere combinatie kan de gehele context van het verhaal veranderen – hiermee spelen kan weer die onverwachte en spontane sfeer opleveren waar ik naar op zoek ben – alsof het verhaal je steeds opnieuw overkomt. Het boek is een intieme wereld die de lezer toe staat af en toe te pauzeren, te reflecteren. Soms kan er een band – een wisselwerking - ontstaan tussen de inhoud van het boek en de interpretatie(s) van de lezer. Daarnaast speelt het tactiele van het papier en de vorm een grote rol: de lezer kan het boek mee nemen, papier verkreukelen, chips of chocolade in het boek morsen, notities maken, favoriete gedeeltes omcirkelen; het boek toe-eigenen. Het verhaal deel uit laten maken van zijn of haar leven. De boekjes die ik door de afgelopen jaren heen maakte of me door liet inspireren waren gevoelsmatig al ‘zines’ opzichzelf zonder dat ik hiervoor een bewuste keus maakte om daadwerkelijk ‘een zine’ te maken. Ik wist nog geen naam te geven aan deze ‘zines’, of ookwel ‘fanzines’ maar vond eigenheid en authenticiteit in de zelf gepubliceerde boekjes. In de verschillende soorten papier meer ziel en toewijding. Maar hoe plaatst een analoge authentieke zine zich in het huidige digitale tijdperk. Wat betekent het om een ‘alternatieve publicatie’ anno 2014 te creëren? Hoe weerhoudt het huidige digitale tijdperk zich tot de analoge wereld van de zine? Hoe zal de analoge en de digitale naast elkaar bestaan in een post digitaal tijdperk en hoe mixen deze 2 – gaan ze in elkaar over of waar ontstaan spanningen, cross-overs? Welke ontwikkelingen hebben er toe geleidt dat we zijn waar we ons bevinden en hoe plaats mijn zine en de onderwerpen die hierbij komen zich hiertussen? Een zoektocht naar de zine in een massale huidige culturele nostalgische beweging in de richting van de predigitale media technologieën.
ZINE ALS CONNECTIE “One publishes to find comrades!” sprak Andre Breton, een van de oprichters van de surrealistische kunstbeweging in 1920. Dit statement geeft in het kort de zine weer als connectie. Het gaat hierbij niet zo zeer om de esthetische waarde of economische component; maar om het verspreiden en delen, bevorderen en bespreken van ideeën met gelijkgestemde mensen. De zine diende als een pamflet om ideeën of sociale en politieke overtuigingen te delen, hobby’s of muziekstijlen meer gehoor te geven aan het grotere publiek. Dit grotere publiek kon door de opkomst van nieuwe print-technieken steeds makkelijker worden bereikt. Bijvoorbeeld zoals in 1960 door de komst van de Xerox foto-kopieermachine binnen bedrijven. En later, door de komst van copy-shops werd het in 1970 voor iedereen toegankelijk om van elk origineel een zwart-wit kopie te maken en gemakkelijk en goedkoop eindeloze varianten te vinden voor de ‘small print productions’. De foto-kopieermachine of ookwel het ‘photocopying’ maakte zijn introductie in het begin van de jaren ’70 tijdens de ‘punk cultural revoltution’. De onafhankelijke geprinte, rauwe zwart-wit stencils sloten aan bij de tegendraadse underground mentaliteit van de punk-scene; ook paste de speelse houding ten opzichte van het ‘photocopying’ zelf bij de scene door bijvoorbeeld de contrasten die ontstonden door het veelvoudig opnieuw kopiëren van een afbeelding of door bijvoorbeeld objecten onder de scanner te leggen of door vervreemdende effecten toe te passen zoals het bewegen van het origineel tijdens het scan proces. De punk zines waren een sterk geïntegreerd element van de punk cultuur en vice versa. Een andere belangrijke ontwikkeling die rond dezelfde periode opkwam was de Mail Art Movement – hierbij wisselde Mail Art-kunstenaars via de post hun kunstwerken uit met elkaar en omzeilde hiermee de traditionele kunstinstellingen bij het verspreiden van hun werk – zonder curators, kunstcritici, musea etc. - iedereen kon een kunstenaars zijn en iedereen kon een expositie starten bij simpelweg het verzamelen van werk gemaakt door andere verschillende kunstenaars verstuurd en verzamelt via de post. Kenmerkend voor de werken waren de veelal kleine formaten van de werken doordat dit te maken had met de eisen voor verzending per post. De kunstenaars maakte gebruik stencils, zelfgemaakte stempels, xerografie en fotokopieerapparaten, maar de objecten konden ook bestaan uit muziek, gedichten of alles wat maar in een envelop paste en verstuurd kon worden via de post. Experimenteel ingestelde kunstenaars probeerden van alles te versturen via de post door er simpelweg een etiket en postzegel op te plakken. Rondom deze Mail Art werden verschillende projecten en samenwerkingen gestart en tentoonstellingen en publicaties
verschenen. De Amerikaanse kunstenaar Ray Johnson wordt gezien als de oprichter van de Mail Art-groep en tevens de ‘New York Correspondence School’ – het netwerk van de mail artiesten. Mail kunstenaars vertrouwen op hun netwerk als de primaire manier van het delen van hun werk, in plaats van afhankelijk te zijn van de mogelijkheid om werk te tonen in de veilige tentoonstellingsruimte. Een belangrijk initiatief van de Mail Art was de zine Cabarat Voltaire, opgericht door Steve Hitchcok in de late jaren 1970 – voor het derde issue werden verschillende mail-kunstenaars benaderd met een ‘tekening test’, een beeld dat bestond uit slechts een paar schetsmatige lijnen; met hierbij verzonden instructies om de tekening te voltooien. Verschillende resultaten van verschillende kunstenaars vormde het resultaat van de ‘tekening opdracht’. “There’s not a single place for the Mail Art or the networked collaboration. (…) beyond the projects and exhibitions (….) the true meaning (…) is the exchange between individuals. The secret is in this kind of positive energy.” - Publisher Ashley Parker.
De komst van de Desktop Publishing (DTP) software in 1980 zorgde weer voor een technologische ontwikkelingen binnen de zine wereld. Deze software was gemakkelijk verkrijgbaar in computerwinkel en zorgde ervoor dat bewerken en opmaken van documenten heel eenvoudig was te realiseren door het simpelweg bezitten van een computer en een printer. De productie binnenshuis kon hierdoor enorm stijgen en daarnaast deed ook de floppy zijn intrede rond de jaren tachtig die compact was en er voor zorgde voor een gemakkelijke transport tussen verschillende computers als extern geheugen. Verschillende zines begonnen met het uitbreiden van hun gedrukte uitgave door het bijleveren van een diskette/floppy met ‘bonus’ content. Een van de eerste voorbeelden hiervan was de ‘Mail Art’ en de literaire zine ‘Adenoidi’ die op de diskette kleurenfoto’s toevoegde – die in de zine waren terug te vinden als zwart-wit gedrukte variant en waarbij de ontbrekende kleuren aangegeven werden met bijschriften met pijlen wijzend naar de desbetreffende velden. Steeds meer publicaties werden ontworpen als ‘interactief’ tijdschrift – door te experimenteren met verschillende media zoals weer later de cd-rom. De druk werd zo getrouw mogelijk gereproduceerd terwijl de ‘bonus’ zorgde voor geanimeerde of audio-inhoud. Blender magazine was in 1994 een van de eerste die een cd-rom tijdschrift publiceerde inclusief advertenties. Toen we rond 1969 er plots een wereld bij kregen dankzij het het Wereld Wijde Web leek het erop dat de small press production in de vorm van zines, kunstenaarsboeken, audiocassettes en analoge fotografie en video over zou gaan in de vorm van het internet. Eindelijk was daar een univserseel
‘publishing medium’ dat - om Hans Magnus Enzenberger’s vroege visie uit 1970 op nieuwe media te citeren - “allowed anyone to take part in them by a simple switching process” (enzenberger 1970, 261) Voor de Mail Art groep bracht de komst van de e-mail nieuwe mogelijkheden met zich mee om op eenvoudige en goedkope wijze (beeldende) ideeën met een grotere groep mensen te delen. Een nieuw hoofdstuk diende zich aan in de vorm van digitale communicatie. Het internet faciliteerde snellere verspreiding van Mail Art aanmeldingen en stimuleerde hierdoor de invloed voor een grote groep nieuwkomers – waardoor logischerwijs de groep meer bekendheid kreeg. In 1995 was het medialandschap alweer zodanig verandert dat John Mark in de New York Times schreef: “Anyone with a modem is potentially a global pamphleteer” (Markoff, J. (1995)) In het begin van de 21ste eeuw stopte de meeste zines er mee om te publiceren op papier, in plaats hiervan kozen veel zines voor een online platform. Deze zogenoemde pamflet nam de vorm aan van een website, een blog, een site en een online downloadbare PDF, een livejournal, een blogspot, een Hyves, een Facebook, een tumblr, een flickr, een pinterest etc. Het is duidelijk dat het gebruik van de ‘oude’ media is verschoven naar digitale platforms - waar blogs en sociale netwerken nu de functie hebben overgenomen van snelle verwijzingen en uitingen. Maar deze gedroomde digitale utopie, dit zogenaamde web 2.0 en dit zogenaamde social media, is een world wide web geworden dat synoniem is aan het bijhouden van data en afluisteringspraktijken. Het primaire doel van dan digitale fotocamera’s, bijvoorbeeld, is niet langer om beelden te maken, maar om datasets van visuele informatie met uitgebreide meta -tagging, zelfs met inbegrip van de geografische coördinaten, worden geüpload naar sites als Flickr en Facebook zodat grote bedrijven interesses en behoeftes kunnen ‘tracken’. Hoewel we dus het idee hebben via deze social media en het internet een gemeenschap op bouwen, op grond van delen en participatie zoals we eigenlijk uit het ‘echte’ leven nabootsen; blijkt dat het world wide web synoniem is geworden aan het bijhouden van data. De enige verantwoorde sociale communicatie is om anti sociale communicatie uit te oefenen. Analoge low-tech media herleeft een renaissance vanwege hun tactische geschiktheid voor daadwerkelijke communicatie tussen mensen, omdat ze moeilijk zijn op te sporen. De weerstand tegen de alomtegenwoordige en non-stop bewaking van het internet kan uiteindelijk een meer radicale wending innemen; individuen en groepen kunnen een politiek statement maken doorvolledig offline te gaan werken in afzondering als neoanaloge media beoefenaars.
Z I N E A L S T E G E N H A N G E R VA N D E D I G I TA L E In tegenstelling tot de zines van de jaren ‘70 tot de late jaren ’90 - die doorgaans diende als snel gemaakt, een dagboekstijl gemeenschap, voor het uiten van radicale politieke en sociaal engagement & als media met persoonlijke informele meldingen van concerten of voetbalwedstrijden - is er momenteel een enorme opleving in de artistieke fanzine publicatie. De hedendaagse do-it-yourself scene is het meeste gefocust op de zine als ‘crafted paper object.’ Vandaag de dag geniet men van de xerox esthetiek die, in het verleden, meer een geïmproviseerde noodzaak was dan een vrije keus. Ook commerciële bedrijven spelen in op deze tendens/behoefte en modemerken presenteren hun collectie in de verpakking van een zine en zetten deze ‘unieke’, ‘eigen’ wereld in voor hun merk. Het traditionele print-publishing fungeert als een duidelijke tegenhanger van de digitale wereld en representeert producten als waardevolle objecten en collector’s items door het uitdagen van het fysieke en tactiele kwaliteiten van papier. Toch is er iets spannends aan de hand want ondanks hun loyaliteit en ode aan papier uit te drukken, heeft deze nieuwe generatie DIY-publishers naast een offline netwerk ook een online alternatief underground circuit gecreëerd bestaande uit publishers, zine-webshops, distributiepunten en online blogs waar ze als een ‘gemeenschap’ samenkomen, zines verzamelen en aankondigingen posten van zine-fairs of workshops. De komst van het internet zorgt er anno 2014 dus ook voor dat de nog zine beter wordt gediend – een enorme luxe aan promotie, bekendheid en ‘reclame’ waar ze in de jaren ’70 enkel van konden dromen; zou je kunnen stellen. Een goed voorbeeld van een project van een alternatieve publicatie in het nieuwe mellium was de campagne van het activisten duo The Yes Men (in samenwerking met Steve Lamebert en The Anti-Advertising Agency, en anonieme sponsoren) wat plaatsvond in New York op Novemeber 2008. De campagne bestond uit duizend geprinte kopieën van een neppe New York Times. (http://theyesmen.org/hijinks/newyorktimes) In deze speciale namaak editie van de krant - door de vormgeving van de New York Times exact te kopiëren – inclusief reclame leek de ‘neppe’ editie shockerend echt - werd de situatie van de toekomst voorspelt (4 juli 2009) en de krant bestond uit alleen positief nieuws. In deze speciale editie stond nieuws zoals ‘Irak War is Over’. Via huidige digitale media zoals Facebook werden tientallen mensen verzameld en bijeengebracht om er voor te zorgen dat de kranten door heel New York werden uitgedeeld in de vroege morgen.
WERELD
Dat de krant – het meest zichtbaar bedreigde analoge print van de hedendaagse media in een digitaal landschap – werd gekozen als medium voor de stunt toont het voortdurende vertrouwen van het publiek in gedrukte media zoals kranten (evenals onze eindeloze honger naar nieuws) aan. Anderzijds is diezelfde gedrukte media ook een duidelijk proces van mutatie die er voor zorgt dat er een belangrijke verschuiving plaats vindt in hun relatie met het publiek. De noodzaak om up-todate gehouden te worden wordt nu een service gefaciliteerd via het web en de nog veel meer verslavende ‘rss webfeed’ die er voor zorgt dat er voortdurend honderden bronnen worden bijgewerkt. De steeds veranderende krant is ook meer gericht om onze ‘wat gaat er nu gebeuren’-behoefte te vervullen door te proberen constant aan te kondigen wat er gaat gebeuren. En hoewel de ‘Yes Men’-actie nep was werpt het een licht op de toekomst van publishing; een prognose of voorspelling wordt gedrukt en gepresenteerd als realiteit maar ironisch genoeg laat het goed zien dat het echte nieuws steeds meer verandert in een ‘virtual reality’ ; een enorm drukke en meeslepende ruimte met eindeloze keuzes in verschillende hyperlinks, richtingen en dimensies. De campagne haalt een zeer belangrijk punt boven. Het is niet enkel conceptueel maar ook een activisten campagne en we vertrouwen het - want het is (zeer geloofwaardig) geprint en papier heeft voor ons een culturele betekenis. De fake New York Times is een perfecte illustratie van de filosoof Franco ‘Bifo’ Berardi’s statement op de cover van zijn 1977 A/Traverso zine; “false information that produces real events” (72)
A N A L O O G & D I G I TA A L Er is geen duidelijke weg van analoog naar digitaal, er is een positie tussen deze twee in; digitaal is het paradigma voor inhoud en kwaliteit en kwantiteit van informatie, analoog is het paradigma voor bruikbaarheid. Een goed voorbeeld hiervoor is de recente geschiedenis van video en muziek omdat deze in de geschiedenis van digitale technologie voor deze types van content veel meer ontwikkelt zijn dan publishing. Bijvoorbeeld de video, de DVD, is een drager van de content die altijd wordt weergegeven op (tv) schermen. Het zelfde voor muziek, waar cassettes, LP’S en CD’S de overgang zijn, de drager. In beide gevallen is de verandering van het format verandert zonder dat het resultaat van de kijk of luister ervaring enorm is aangepast. Soms ond er bijvoorbeeld wel een verandering plaats waarbij de ervaring van het kijken verbetert werd door verandering in de media technologie door bijvoorbeeld HD video’s maar soms was het ook bijna onmerkbaar verslechterd door bijvoorbeeld het verlies van frequenties met de MP3. Print, daarentegen, is een lastig medium en geval, omdat het medium - de gedrukte bladzijde - meer is dan slechts een drager voor de dingen die je laat zien op het display - het is ook een display in zichzelf. Zou je deze verschijning, deze weergave veranderen - betekent dat een consequente verandering van de (lees)ervaring. Ervaringen met al zijn gewoontes, rituelen en culturele convent ons hierbij betrokken. E-publishing heeft nog een lange weg te gaan wil het het level halen van de verfijning dat het geprinte medium heeft behaald in de loop van afgelopen eeuwen.
Z I N E A L S U T O P I E / / M I J N V E R TA L I N G In de complexe en vaak tegenstrijdige wereld waarin we leven; in een maatschappij die op gaat in zijn huidige techno centrische visie op vooruitgang verlangen we te ontsnappen aan de ideologie van de vooruitgang. Ik groeide bijv. op in de jaren 1992 waar het normaal was digitale conversaties te voeren, te skypen met de hele wereld en om te leven in een landschap vol digitale prikkels. Futuroloog Alvin Toffler zegt dit in de Tegenlicht documentaire “De herovering van het nu” mooi door te stellen dat alle veranderingen zo snel gaan dat wij ons soms immigranten voelen in het heden. We zijn present-isten en willen alsmaar vooruit. “Hoeveel van het verleden we hebben doorgebracht met het vooruitlopen op wat komen ging, hoeveel tijd we ergens anders hebben doorgebracht dan op de plek waar we waren.” Overal om ons heen zien we geschetste en gewenste toekomstbeelden, alternatieven voor (mirco) utopieën - expert uit verschillende vakgebieden voorspellen voortdurend de toekomst en onze ‘vooruitgang’ daarin. Maar hoe kunnen we meer inclusieve, ervaringsgerichte scenario’s ontwikkelen dat is waar ik binnen mijn zine naar op zoek ga. De zine stel ik voor me als een platform dat drijft als een opzichzelfstaand eiland; zoals in een mythe uit Atlantis. Een verzonnen en gewenste werkelijkheid. De zine als een platform voor mijn bevindingen en belevingen rondom het thema utopie en hoe het creeeeren van een zine al een utopie op zichzelf is. Hierbij gaat het om micro-utopie in zichzelf waar het gaat om samenwerking. Interactie. Experiment en verwondering. Voor elke editie van een zine selecteer ik kunstenaars, schrijvers, fotografen en andere mensen uit die ik aan vind sluiten bij het thema. (wie zijn dit en waarom kies in hun uit?) Dit platform creëert voor mij de mogelijkheid om mensen, werk en discussie bij elkaar te brengen met een open focus. Een utopie staat voor mij hierin niet zozeer als een concreet einddoel; maar een plek om naar te verlangen - een eiland in de verte als een focus aan de horizon waar je naar toe kan verlangen. Een streven. Dit verlangen naar deze zogenaamde vrijheid voort komt uit een mogelijkheid om los te breken van het systeem en het alledaagse gestructureerde gegeven; hierbij blijft dit verlangen een utopie maar blijft deze wereld ook alleen bestaan als het een verlangen is en blijft. Hierbij gaat het in de essentie dus om de weg er naar toe en is het als het ware in constante beweging. Aan de andere kant – omdat het niet persee gaat om het doel bereiken – is het ook een situatie waar het huidige moment wordt geaccepteerd en waarbij je de opties van het heden inzet op een juiste manier.
Hierdoor denk ik dat binnen mijn vertaling een goede combinatie mogelijk is van een oude analoge, fysieke aspecten en nieuwe digitale aspecten. Het gaat erom om deze twee werelden samen te brengen. Aan de ene kant komt het ‘analoge’ aspect sterk naar voren in de manier waarop ik de zine creeer - door oude druktechnieken zoals de risograph, ouderwetse printer en scanner en zeefdruk te gebruiken en hierbij zeer specifiek te zijn met papierkeuze + taciltiteit en wellicht zelfs geur. Daarnaast is de zine op een soort ‘analoge ervaring’ doordat ik stand zal opbouwen tijdens een ZineFestival in WORM en hierbij zal ik live mensen uit nodigen om met mij te discussiëren over het thema Utopie en ze uit te nodigen werk te maken voor in de zine. Maar als digitale component heb ik ook kunstenaars over de hele wereld heb gevraagd deel te nemen aan het creëren van de zine door middel van email. Ik kende de kunstenaars nog niet van te voren maar via het grote wereld wijde web ben ik met hun in contact gekomen – vindt ik interessant gegeven. Daarnaast is niet al het werk dat in de zine komt analoog tot stand zijn gekomen – er zullen ook veel digitale foto’s in zitten en daarbij komt ook nog eens een website voor de zine. Daarnaast ben ik op zoek naar de manier van presenteren – issuu?, PDF?, digitaal? Layar app? enkel analoog, -- wellicht draagbare printers waardoor individuen ook materialen kunnen printen op welke locatie dan ook, waar dan ook ter wereld. Gecombineerd met persoonlijke binding apparatuur (hoe primitief ook - zoals persoonlijke boekuitgeef-machines zouden lezer gedrukte publicaties teleporteren van de een naar de andere locatie. Wat mij doet denken aan de analoge versie van het boek dat je achter laat op een plek en dat dan iemand anders het boek weer meeneemt – daarbij digitaal commentaar geven op het boek via website + kan ‘eerste eigenaar’ boek tracken waar het boek heen is – reis van het boek. Of nadenken over QR-code en de mogelijkheden daarvan – bijvoorbeeld kan elke keer als een QR code wordt gescand een nieuwe update geleverd worden – en deze updates samen kunnen in een bestand komen wat wordt geprint.
Een utopie; ‘utopie, extropia, atopia, dystopia. Verzonnen, gewenste werkelijkheid, droombeeld, hersenschim, illusie, denkbeeld, abnormaal toekomstbeeld, , fata morgana, heilstaat, hersenschim, ideaal ,illusie, luchtkasteel, schijnbeeld, waanvoorstelling. droomwereld. paradijs. sprookje. hemel. wonderland. mythe. illusie. verborgen verscholen wereld. ultieme genot. island universe. reizen in je hoofd. verlangen. het onbekende. De zoektocht. Het ideaal, de fata morgana of het luchtkasteel, de waanvoorstelling, het schijnbeeld. Het verlangen naar het onbekende; het raadsel; het niet weten. Het anders willen zien. Wie nieuwsgierig is en zich wil verwonderen als een kind is welkom. Het anders willen zien. Ontvluchten aan de drukte en de ongefocuste haast. Waar je uit zult komen hoef je geen verwachtingen over te hebben. Soms is het fijn niet te weten. Soms is nog niet te vatten maar kun je wel een vermoeden hebben. Een voorgevoel. hoe de wereld het geheim al in zich draagt. en het verlangen. Een verandering die er aan komt. Tasten in het donker. Het gaat om experiment en interactie. Uitdaging en verwondering. Opmerkelijkheden in het dagelijks leven dat ons anders laten zien; kleine voorvallen in die ons het tijdelijke van de dingen laten begrijpen. Deze vertaling van mijn utopie wordt uiteengezet in 3 thema’s – die weer worden gegeven door eigen beeld en beeld van deelgenomen kunstenaars. 1. DE ONBEKENDE PLEK ALS UTOPIE: Het verlangen naar het onbekende. Wanneer vertrekken we naar het geluk? Waar komt dit verlangen of deze nieuwsgierigheid vandaan naar het onbekende/reizen/vrijheid? Ik merk aan mijzelf en aan de wereld om mij heen dat veel mensen ergens anders wilt zijn dan waar hij/zij op dat moment is. We zijn nu en hier, maar leven constant vooruit; plannen wat we hierna gaan doen, willen reizen en de wereld zien of halen de wereld naar ons toe en plaatsen onze facebook vol verlangens en beelden van tropische oorden waar we ons wanen zonder er daadwerkelijk te zijn. “Als onze levens in het teken staan van het streven naar geluk, zijn er wellicht maar weinig activiteiten die zoveel onthullen over de drijfveren achter deze zoektocht – met al zijn passie en paradoxen – als onze reizen. Zij geven, hoe onsamenhangend ook, een idee van wat het leven zou kunnen behelzen wanneer we niet waren gebonden aan de plichten van ons werk en de strijd om het bestaan. Toch gaat men er zelden van uit dat ze ons voor filosofische vraagstukken plaatsen, dat wil zeggen, voor kwesties die meer dan praktisch inzicht vergen. We worden overstelpt met adviezen omtrent onze reisbestemming maar horen weinig over het hoe en waarom van zo’n onderneming –
terwijl de kunst van het reizen toch al vanaf een aantal vragen lijkt te rechtvaardigen die helemaal niet zo eenvoudig of triviaal zijn en waarvan de bestudering een bescheiden bijdrage zou kunnen leveren aan een zeker begrip van wat de Grieke filosofen zo mooi eudaimonia noemden; menselijk welzijn.” -blz. 17 De kunst van het reizen - Alain de Botton . “De waarde die we toekennen aan het ondernemen van reizen, aan het zonder referentiepunt naar een bestemming zwerven houdt, zoals Raymond Williams eens heeft beweerd, verband met een ingrijpende mentaliteitsverandering die zich voordeed aan het eind van de achttiende eeuw, waarbij de buitenstaander in morele zin superieur leek te worden aan de ingewijde: “Sinds de laatste jaren van de achttiende eeuw wordt het instinct tot medemenselijkheid niet langer ontleend aan het gemeenschapsleven maar veeleer aan het zwerversbestaan. Zo houdt een feitelijke staat van afzondering, stilte en eenzaamheid de menselijke natuur en gemeenschapszin in stand tegenover de hardheid, de kille afzijdigheid en het zelfzuchtige welbehagen van de alledaagse samenleving.” – Raymond Williams, The country and the City 2. DE UTOPIE VAN DE MAAKBAARHEID Het exotische onbekende – bombastisch – extravert – kleurrijk – energiek – utopie van de maakbaarheid – nieuwsgierig – bruisend – nieuwe combinaties – surrealistische wereld – fantasie – fata morgana – beelden vervormen – nieuwe taal – universele fantasie droom taal. 3. UTOPIE VAN HET MOMENT De utopie van het moment nu waarnemen i.p.v. heen en weer rennen tussen plek en tijd. Een moment zoals een schaduw op een boom waarnemen als utopie van het moment. Het waarderen van kleine dingen. Subtiel verassingseffect. Afgebakende utopie – eiland – universum – utopie van het moment – ultieme genot – verlangen – proberen op elk hoekje een reis te zien – poëtisch – zien in het onzichtbare – het onzichtbare zichtbaar maken – hoe je in het gewone het ongewone op zoekt – kijken is reizen. “er bestaat een wereld die heel interessant is, waarvoor je niet in je auto hoeft te stappen, niet het vliegtuig hoeft te nemen. Een wereld vlak voor je neus ; onder de stoeptegel voor je deur.”
Hoe valt het moment van nu te hervatten. waar komt deze drang vandaan. zijn we wel op zoek naar een andere plek? gaat het er niet gewoon om de plek van het nu te herwinnen in de overdaad waarin we leven? ik bevraag het me en wil het de wereld om me heen bevragen en verwonder me hoe ik hier zelf midden in staan en iedereen om mij heen ook. Ik raak in de ban van de stad. en van de hoe voor iedereen toegankelijke geheimen die zij herbergt. hij ontwikkelde een zwakke plek voor de leven die zich tegelijk en naast het zijne afspelen; de choreografie van het verkeer; de solodans. Realiteit en fantasie liggen dichtbij elkaar. aansporing om beter om je heen te kijken, je meer te verwonderen. de werkelijkheid biedt aanknopingspunten genoeg; ook voor de fantasie… CONCLUSIE EN POSITIONERING Wat zijn de conclusies uit je praktijkonderzoek en wat betekent dit voor je praktijk/eindwerk? -→ positioneert jezelf met je werk binnen jouw discipline en binnen het vraagstuk waarbinnen je afstudeert. -kladversie“The younger digital native generation has no compunction in irreverently sampling, remixing and mash in up traditional and social media (as several adventurous small organizations, born out of the current financial cris and the occupy movement, have already demonstrated). print is, unsurprisingly an important component of this masup, because of its acknowledged historical importance as well as its particular material characteristics. and so this new generation of publishers, able to make use of various new nd old media without the burden of ideological affiliation to any particular one of them, will surely be in a position to develop new and truly hybrid publications, by creatively combining the best standards and interfaces of both digital and print. “
B R O N N E N & I N S P I R AT I E Mash Print Rotterdam Print Room Rotterdam Boekiewoekie Amsterdam ZineCamp ZineFair Sydney (bezocht in juni 2013 tijdens mijn exchange) Zeefdrukwerkplaats Willem de Kooning Academie Off the Press: Electronic Publishing in the Arts – lezing Boijmans Rotterdam Post-Digital Print – Alessandro Ludovico http://monoskop.org/ images/a/a6/Ludovico,_Alessandro_-_Post-Digital_Print._The_ Mutation_of_Publishing_Since_1894.pdf In Numbers Serial Publications by Artists Since 1955 – Philip Aarons & Andre Roth Analog Media as (Anti-) Social Networking – Florian Cramer Behind the Zines; Self-Publishing Culture – Gestalten The Editorial Age – Ebele Wybenga Books in the age of the Ipad- Craig Mod Post-Artifact Books and Publishing – Craig Mod http://theconversation.com/what-is-a-book-in-the-digitalage-19071 http://www.gwlr.org/wp-content/uploads/2012/07/79-6-ElkinKoren.pdf http://craigmod.com/satellite/unbinding/ http://undercover.hotglue.me http://www.electronicbookreview.com/thread/electropoetics/ postal http://www.media-more.nl/digitale-innovatie-in-een-nieuw-jasje4-augmented-reality/ http://en.wikipedia.org/wiki/Augmented_reality http://www.marketingfacts.nl/berichten/print-is-dood-leve-layar Utopie – Thomas More Archaeologies of the Future: The desire called utopia and other science fictions - Fredric Jameson Mogelijkheid van een eiland – Michel Houellebecg De kracht van Atalantis – Atlas Shrugged De kunst van het reizen – Alain de Botton AbstractaCadabra/BinnensteBuiten - Jasper van Aarle Kleine Landjes - Jelle Brandt Corstius Onder tussen ergens anders (boeken-week-geschenk) Here is always somewhere else – Bas Jan Ader De atlas van de afgelegen eilanden – Judith Schalansky De Utopie van de Maakbaarheid – Bert Musschenga The Art of Looking Sideways – Alan Fletcher Black swan Expositie Re-inventing Happiness Tegenlicht Docu ‘Digittale mens ietssssss’ Tegenlicht Docu ‘De Noodzaak van een Utopie’ Tegenlicht Docu ‘De herovering van het Nu’ Tegenlicht Docu ‘Youtopia’