O Rappa

Over het leven op straat

O Rappa is een megaband in Brazilië, maar hier nog vrijwel onbekend. Binnenkort treden ze op in Nederland, een mooie gelegenheid om te zien waarom O Rappa met hun mix van rock en reggae al twintig jaar aan de top staat.

Door: Arjan van Sorge

Marcelo Lobato doet het woord voor O Rappa, hij is een van de twee oprichters uit 1993 die nog steeds in de band spelen. Eerst deed Marcelo de keyboards en na een ongelukkige gebeurtenis bij een collega verruilde hij dat instrument eventjes voor de drums (van 2001 tot en met 2008) - maar daarover later meer. Samen met gitarist Xandão (Alexandre Menezes) behoort hij tot de vaste kern van O Rappa. Ze werden bij elkaar gebracht toen reggaester Papa Winnie een begeleidingsband zocht voor zijn optredens in Brazilië, en dat smaakte naar meer.

Reggae, hiphop en samba

“We kennen elkaar van optredens die plaatsvonden in Rio de Janeiro. En dat was dan voornamelijk in Circo Voador, een cultureel centrum in de wijk Lapa dat al sinds 1982 bestaat en waar toen en nu veel toffe bands concerten geven. We speelden allemaal in andere muziekgroepen, zoals Afrika Gumbe en KMD5. Papa Winnie was vaak te horen op Braziliaanse radio’s en had een band nodig voor een tour door Brazilië. Nadat hij was teruggegaan naar Europa dachten we dat het interessant zou zijn om bij elkaar te blijven. Daar wilden we wel een zanger bij hebben met invloeden uit de reggae, hiphop en Braziliaanse muziek, voornamelijk samba. En dat werd Marcelo Falcão”.

Stevige dosis dub

O Rappa heeft altijd al van alles en nog wat gebruikt om tot een originele sound te komen. “Al vanaf het eerste album werkten we samen met een DJ en gebruikten we on-

gewone geluiden. En geluiden die voortkomen uit de Braziliaanse cultuur zoals oude samba’s, en ritmes uit het noordoosten als de Forró en de Axé (de carnavalsmuziek uit Bahia). Er zit ook een stevige dosis dub in, met extreem serieuze baslijnen. De band heeft zich ook nooit onttrokken aan het uitproberen van nieuwe dingen en het ontdekken van verschillende toonkleuren. Als we muziek aan het maken zijn dan werken we op de manier waarop een garageband meestal aan de

slag gaat: heel veel uren de beats laten doorgaan totdat er iets natuurlijks en origineels naar boven komt. Maar het kan ook gebeuren dat iemand op komt draven met een baslijn, een melodietje of een bepaald ritme.”

The Bulldog

Hoewel Marcelo Lobato (en de band) sympathiek staat tegenover het gebruik van softdrugs, op vragen over het eigen gebruik van maconha (wiet) of hasj blijft hij in het vage. Het is zelfs al iets waarover op het wereldwijde web gediscussieerd wordt: blowt de zanger van O Rappa nu wel of niet?

Met wat goede wil zijn er in de teksten wel wat aanwijzingen te vinden, maar nergens wordt het concreet. Voor sommige mensen schijnt het al genoeg bewijs te zijn dat frontman Marcelo Falcão dreads heeft, al die rasta’s geven zich immers de godganse dag over aan de ganja? Maar dat is natuurlijk wel erg kort door de bocht. Bij een eerder bezoek aan Nederland zijn de bandleden overigens wel in the Bulldog geweest: “We denken dat het de beste en meest gedenkwaardige coffeeshop van Amsterdam is.”

Marihuana is nog altijd een controversieel onderwerp in Brazilië.

Problemen

Het doet O Rappa tekort om ze alleen maar als band te zien. De groep staat er namelijk ook om bekend dat ze sociale misstanden benoemt en er ook nog eens iets aan probeert te doen door diverse projecten te ondersteunen. En problemen, die zijn er genoeg in het land van 200 miljoen inwoners waar diepe armoede en protserige rijkdom naast elkaar bestaan. Voeg daar nog een financiële en presidentiële crisis aan toe, het voor de haast onmogelijke opgave staan om de Olympische en Paralympische spelen van 2016 goed te laten verlopen, totaal verschillende en naast elkaar levende bevolkingsgroepen, enge, plots oplaaiende ziektes als zika, en je hebt een beetje een beeld van wat het leven daar zo spannend en gevaarlijk kan maken.

Armoede en misdaad

“Onze grootste maatschappelijke zorg zijn de jongeren. De projecten die wij ondersteunen zijn er op gericht om ze training te geven, vaak in de meest arme gemeenschappen. Tegenwoordig helpen we een project in de Baixada Fluminense, een streek tussen de stad Rio de Janeiro en een nationaal park, die bekend staat om armoede, misdaad en een gebrek aan sociale voorzieningen. Het project heet Donana en gaat om een cultureel centrum waar concerten plaatsvinden, capoeira beoefend kan worden en films worden vertoond. De regering heeft tientallen jaren lang niet omgekeken naar de Baixada Fluminense en het ontbrak er aan initiatieven op het gebied van onderwijs.” Armoede, geen of geen goed onderwijs, het is een prima recept voor misdaad. En dat is iets waar ze bij O Rappa van kunnen meepra-

ten, want het is niet voor niets dat Marcelo op een gegeven moment is doorgeschoven van het keyboard naar de drums. De originele drummer Marcelo Yuka werd in 2000 namelijk tijdens een overval beschoten. Hij probeerde de aanslag te ontwijken door zijn auto dicht te doen tegen de aanvallers. Aan het incident hield hij een dwarslaesie over, waardoor hij uiteindelijk de band moest verlaten. Een hard gelag voor iemand die er vanaf het eerste uur bij was.

Drugs

Misdaad hangt zeker in Brazilië vaak samen met drugs. “Drugs worden nog steeds als illegaal bestempeld, een hoop maatschappelijke problemen worden veroorzaakt door bewapende groepen die drugs verkopen, vooral in de stedelijke gebieden. In de teksten portretteert O Rappa vaak dit gewelddadige dagelijkse leven. Het zijn verhalen over het leven op straat, hoe de normale bewoner van de stad overleeft, en op een of andere manier aan een vorm van ontspanning toekomt. Zeker als het gaat om het consumeren van wiet of hasj denken we dat mensen de vrije wil zouden moeten hebben om te kiezen wat iemand wil doen. Daar hoort dan wel de verantwoordelijkheid voor de gemaakte keuzes bij. Marihuana is nog altijd een controversieel onderwerp in Brazilië, maar het grote gevecht is toch nog onveranderd het legaliseren ervan. De gebruiker mag niet door de politie met geweld aangepakt worden! Vandaag de dag is het een issue dat steeds beter opgepakt wordt door de publieke opinie, en volwassen behandeld. Maar het is nog steeds iets dat niet totaal toegestaan is.”

Grammy

En ondertussen wordt er ook nog eens muziek gemaakt, op hoog niveau nog wel getuige de meerdere nominaties voor een Grammy, de belangrijkste muziekprijs ter wereld. In de loop der jaren zijn er acht albums uitgebracht, waaronder twee live opnamen. O Rappa Ao Vivo Na Rocinha verscheen in 2010 op cd en dvd, een fascinerende registratie van een concert in de favela Rocinha. De cd/dvd O Rappa - Acústico Oficina Francisco Brennand is onlangs uitgebracht. In Nederland kunnen we er binnenkort dus ook weer van genieten, als O Rappa het krachtige mengsel van rock, reggae, funk, hiphop en samba op het publiek gaat loslaten.

www.orappa.com.br www.facebook.com/orappa

17 augustus treedt O Rappa op in de Melkweg, Amsterdam – het enige optreden in Nederland van deze tour.