CBD in cannabis

Hasj minder schadelijk dan nederwiet?

Trimbos onderzoekt rol CBD in hasj en wiet

Door: Nicole Maalsté

Gaat CBD een deel van de negatieve effecten van THC tegen? Dat is de centrale vraag van een zeer uitgebreid literatuuronderzoek dat het Trimbos-instituut onlangs uitvoerde. De resultaten zijn terug te vinden in het rapport THC, CBD en de gezondheidseffecten van wiet en hasj. Recente inzichten. Dit rapport kun je gratis downloaden via de website van het Trimbos-instituut.

Tot voor kort werd het effect van cannabis in beleidskringen vooral gekoppeld aan de hoogte van het THC-gehalte. Hoe hoger het THC-gehalte, hoe sterker het effect, zo was het idee. Dat leidde tot het voorstel om het THC-gehalte in cannabis te begrenzen tot maximaal 15%. Al gauw werd duidelijk dat de handhaving van zo’n maatregel niet eenvoudig is. De wiet en hasj die coffeeshops verkopen worden immers illegaal gekweekt. En laboratoria mogen illegale producten niet zomaar testen. Bovendien is uit wetenschappelijk onderzoek bekend dat ook andere factoren van invloed zijn op het effect van cannabis. Zo lijken andere cannabinoïden, waaronder CBD (cannabidiol), het effect van THC te beïnvloeden. Om te bepalen of dit inderdaad zo is, vroeg het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) aan het Trimbos-instituut om alle informatie die hierover bekend is te bestuderen.

Wat zijn cannabinoïden?

Cannabinoïden komen alleen voor in de cannabisplant. Tot nu toe zijn er zo’n 85 verschillende cannabinoïden uit de cannabisplant geïsoleerd (zie figuur 1 voor enkele voorbeelden). In de plant komen cannabinoïden voor als carbonzuren die zelf niet actief zijn. Ze worden onder invloed van hitte, licht of in een basisch milieu omgezet in actieve cannabinoïden. Wanneer cannabisproducten niet op een koele donkere plaats worden bewaard, dan vervluchtigen de cannabinoïden snel, afhankelijk van omgevingsfactoren zoals (zon)licht, vochtigheidsgraad en temperatuur.

Effect CBD positief

CBD is eigenlijk pas sinds de millenniumwisseling opnieuw in de belangstelling gekomen van onderzoekers. Het was wel eerder onderzocht, maar omdat CBD geen “cannabisachtige” effecten veroorzaakte, verloren onderzoekers al gauw hun interesse. Toen later uit onderzoek naar voren kwam dat THC niet alleen verantwoordelijk kan zijn voor het effect, is er opnieuw naar andere cannabinoïden gekeken. CBD heeft geen psycho-actief effect, ongeacht de wijze waarop het wordt toegediend. Het effect van CBD komt pas bij pijn, schrik of in combinatie met een ander cannabinoïd, zoals THC. “Daar waar CBD een effect heeft, is dat meestal op een positieve manier”, concluderen de Trimbos-onderzoekers. “Hasj met een relatief hoog THC-gehalte en een hoog gehalte aan CBD lijkt op grond van de bestudeerde literatuur minder schadelijk dan nederwiet met hoge concentraties THC en weinig CBD.”

Hasj-verbod discutabel

Dat de meeste nederwietsoorten nauwelijks CBD bevatten is voor veel blowers geen nieuws. En dat hasj-producten die in Nederland worden gerookt meestal wel een behoorlijk percentage CBD bevatten, wisten we ook wel. Nederwiet bevat gemiddeld 16,4% THC en 0,4% CBD. En (geïmporteerde) hasj bevat gemiddeld 16,1% THC en 6,1% CBD. Interessanter is dat de onderzoekers concluderen dat hasj minder schadelijk lijkt dan nederwiet. Daarmee komt het recente voorstel van de VVD om hasj voortaan te verbieden (vanwege het te hoge THC-percentage) in een vreemd daglicht te staan. Waarom zou je een cannabisproduct dat minder schadelijk is voor de gezondheid verbieden? Volgens het Trimbos-rapport is trouwens ook niet te voorspellen boven welk THC-gehalte cannabis schadelijk is. Dat is nog maar nauwelijks onderzocht.

Wat bepaalt de verhouding van THC en CBD?

THC en CBD hebben een gemeenschappelijke precursor (uitgangsstof). Voor beide cannabinoïden geldt dat zij worden gevormd uit de uitgangsstof CBG. Dat betekent dat cannabisplanten in principe niet én veel THC én veel CBD kunnen aanmaken. De verhouding van de omzettingsenzymen CBD-zuursynthase en THC-zuursynthase bepaalt uiteindelijk of een plant veel THC of veel CBD aanmaakt uit de beschikbare hoeveelheid CBGA. Er zijn dus waarschijnlijk maar weinig planten die zowel een hoog percentage THC en een relatief hoog percentage CBD bevatten. Bediol, een van de varianten die het bedrijf Bedrocan produceert, is wat dat betreft een uitzondering. Deze medicinale variant bevat 6% THC en 7,5% CBD. In de Verenigde Staten worden voor medicinale doeleinden ook cannabisvariëteiten gekweekt met een hoog THC-gehalte (6%) èn een hoog CBD-gehalte (6-8 %).

Weinig kennis

Over de verschillen tussen de effecten van hasj en wiet is ook nauwelijks iets bekend. Onderzoek naar de schadelijkheid van producten die verschillende verhoudingen van werkzame bestanddelen (zoals THC en CBD) bevatten is ook zeldzaam. In de meeste onderzoeken die tot nu toe zijn uitgevoerd

naar effecten van cannabis, is geen onderscheid gemaakt tussen hasj en wiet en is ook niet gekeken naar de verhouding van THC en CBD. Daarbij komt dat de wiet en hasj die in andere landen verkrijgbaar zijn, vaak lagere percentages THC en CBD bevatten, dan de producten die hier te koop zijn. Daardoor zijn de resultaten van onderzoeken die in het buitenland zijn gedaan niet zomaar van toepassing op de Nederlandse situatie. Zo bleek uit een studie in het Verenigd Koninkrijk, waarbij blowers werden bestudeerd die hun eigen hasj hadden meegebracht, dat het THC-gehalte daar gemiddeld 7,74% was en het CBD-gehalte 2,64%. Die percentages zijn dus ruim twee keer zo laag als de bij ons verkrijgbare producten.

De Trimbos-onderzoekers stellen dat er eigenlijk niet heel veel bekend is over de gezondheidseffecten van cannabis met een hoog THC-gehalte, de gevoeligheid van bepaalde mensen (in het bijzonder jongeren) voor cannabisgerelateerde problemen en de mogelijke bescherming van CBD in hasj. Desondanks zijn er volgens de onderzoekers voldoende aanwijzingen om te concluderen dat geïmporteerde hasj waarschijnlijk minder schadelijk is dan nederwiet. Om dit met zekerheid te kunnen vaststellen moet er meer onderzoek worden gedaan onder recreatieve gebruikers. Tot nu toe zijn de meeste onderzoeken

Relatief veilige drug

Volgens het Trimbos-rapport kan cannabis, zeker in vergelijking met veel andere psychoactieve middelen, beschouwd worden als een relatief veilige drug: “Veel gebruikers zullen nooit geconfronteerd worden met ernstige of blijvende gezondheidsschade.” Eventuele chronische effecten van cannabis worden niet zozeer veroorzaakt door de cannabis zelf, maar door de meest voorkomende wijze van toediening: het inhaleren van de rook door middel van een sigaret (joint). Hierbij worden verbrandingsproducten geïnhaleerd die de slijmvliezen kunnen beschadigen. Het risico op problemen met de longen en ademhalingswegen is groter voor blowers die cannabis combineren met tabak. Daarnaast komt uit verschillende onderzoeken naar voren dat de leeftijd waarop iemand begint met blowen belangrijk is. Des te eerder je begint, des te hoger het risico op (blijvende) nadelige effecten. Maar ook hiervoor geldt dat meer onderzoek nodig is om dat met zekerheid te kunnen zeggen. Kortom: eigenlijk is er nog heel weinig bekend over de precieze werking van verschillende cannabisvarianten. Maatregelen die grenzen stellen aan het THC-gehalte of CBD-gehalte zijn op basis van de huidige kennis niet te rechtvaardigen. De omvorming van CBG in THC en CBD vindt zeer waarschijnlijk plaats in de excretieruimte. De cannabinoïden zijn daar geconcentreerd in een stroperige hars die wordt geproduceerd in klierachtige structuren: harskliertjes (trichomen). Er zijn drie typen trichomen op de cannabisplant. De trichomen die eruit zien als een bolletje op een steeltje bevatten de meeste cannabinoïden, soms wel 20 x zoveel als de andere typen trichomen (zie figuur 2). Behalve cannabinoïden bevat de hars terpenen, die verantwoordelijk zijn voor de karakteristieke geur van de cannabisplant.

Figuur 2 Elektronenmicroscopische opname van de harskliertjes, de trichomen, van de cannabisplant (Bron: www.THCfarmer.com). Rechts een schematische weergave (Bron: Briosi en Tognini, 1894). 1 = waslaag; 2 = excretieruimte; 3 = kliercellen; 4 = halscellen; 5 = epidermiscellen.