ΤΕΥΧΟΣ 1 ΜΑΡΤΙΟΣ 2004 - ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ

TEYXOS-1.qxd

27/5/2004 4:09 ìì

Page 1

TEYXOS-1.qxd

27/5/2004 4:09 ìì

ÓÕÍÔÁÊÔÉÊÇ ÅÐÉÔÑÏÐÇ ÄéåõèõíôÞò Óýíôáîçò ×åéìþíáò Çëßáò

Page 2

ÅÐÉÄÇÌÉÏËÏÃÉÁ - ÐÁÑÁÃÏÍÔÅÓ ÊÉÍÄÕÍÏÕ ÐáñÜãïíôåò êáñäéïáããåéáêïý êéíäýíïõ êáé ç ó÷Ýóç ôïõò ìå ôçí ðéèáíüôçôá åìöÜíéóçò ïîÝùí óôåöáíéáßùí óõíäñüìùí, óôïí åëëçíéêü ðëçèõóìü: ç åìðåéñßá áðü ôçí ìåëÝôç cardio2000 ÄçìïóèÝíçò  ÐáíáãéùôÜêïò, ×ñéóôßíá ×ñõóï÷üïõ, ×ñÞóôïò Ðßôóáâïò

4

Êáñäéïëüãïò ÕðïðôÝñáñ÷ïò å.á

ÌÝëç ¢èõñïò Âáóßëåéïò ÁíáðëçñùôÞò ÄéåõèõíôÞò ÅÓÕ Êáñäéïëïãéêü ÔìÞìá ´ ÐñïðáéäåõôéêÞò ÊëéíéêÞò ÁÐÈ ÉððïêñÜôåéï Íïóïêïìåßï Èåóóáëïíßêçò ÃáíùôÜêçò ÅììáíïõÞë Åðßêïõñïò ÊáèçãçôÞò Ðáèïëïãßáò ÉáôñéêÞò Ó÷ïëÞò

ÐáñÜãïíôåò êéíäýíïõ ãéá êáñäéáããåéáêÜ íïóÞìáôá óå áóèåíåßò ìå ðåñéïäïíôßôéäá Buhlin K, Gustafsson A, Pockley AG, Frostegard J, Klinge B. Eur Heart J 2003;24:2099-2107. ÅðéìÝëåéá Çëßáò ×åéìþíáò

10

×ñïíßá ðåñéïäïíôßôéäá, ìéá óçìáíôéêÞ óõó÷Ýôéóç ìå ôï ïîý Ýìöñáãìá ôïõ ìõïêáñäßïõ Persson RG, Ohlsson O, Pettersson T, Renvert S. Eur Heart J 2003;24:2108-15.

11

¼íôùò ðñïêáëåß ç ðåñéïäïíôßôéäá êáñäéïðÜèåéá; Kimmo Mattila Eur Heart J 2003;24:2079-80.

11

ÈÅÑÁÐÅÉÁ - ÃÅÍÉÊÁ Õðïëïãéóìüò ôïõ óôåöáíéáßïõ êéíäýíïõ óôï ãåíéêü ðëçèõóìü: Ï óõíïëéêüò êßíäõíïò ìå âÜóç äéåèíåßò ðßíáêåò Çëßáò ×åéìþíáò

12

Ðáíåðéóôçìßïõ Çñáêëåßïõ Ðåñéöåñåéáêü Ðáíåðéóôçìéáêü Íïóïêïìåßï Çñáêëåßïõ ÊñÞôçò ÅëéóÜö ÌùõóÞò ÊáèçãçôÞò Ðáèïëïãßáò ÉáôñéêÞò Ó÷ïëÞò Ðáíåðéóôçìßïõ Éùáííßíùí Ðåñéöåñåéáêü Ðáíåðéóôçìéáêü Íïóïêïìåßï Éùáííßíùí Êïëïâïý ÃåíïâÝöá Êáñäéïëüãïò ÕðïäéåõèõíôÞò Á´ ÊáñäéïëïãéêÞò ÊëéíéêÞò êáé õðåýèõíïò Ëéðéäáéìéêïý Éáôñåßïõ Ùíáóåßïõ Êáñäéï÷åéñïõñãéêïý ÊÝíôñïõ Ìðéëéáíïý ÅëÝíç Êáñäéïëüãïò ÅðéìåëçôÞò Á’ ôçò ÊáñäéïëïãéêÞò ÊëéíéêÞò êáé õðåýèõíïò Ëéðáéäéìéêïý

ÈÅÑÁÐÅÉÁ - ÖÁÑÌÁÊÁ Ç åðßäñáóç ôùí óôáôéíþí óôç íåöñéêÞ ëåéôïõñãßá áóèåíþí ìå óôåöáíéáßá íüóï 'Áèõñïò ÂÃ, Ìé÷áçëßäçò ÄÐ, Ðáðáãåùñãßïõ AA, Óõìåùíßäçò AN, Ðå÷ëéâáíßäçò AN, Ìðïõëïýêïò ÂÉ, ÅëéóÜö M. J Clin Pathol 2004 (in press)

14

Ç åðßäñáóç ôùí óôáôéíþí óôá åðßðåäá ïõñéêïý ïîÝùò áóèåíþí ìå óôåöáíéáßá íüóï 'Áèõñïò ÂÃ, Ìé÷áçëßäçò ÄÐ, Ðáðáãåùñãßïõ AA, Óõìåùíßäçò AN, Ðå÷ëéâáíßäçò AN, Ìðïõëïýêïò ÂÉ, ÅëéóÜö M. J Clin Pathol 2004 (in press)

14

Ðñþéìï êëéíéêü üöåëïò áðü èåñáðåßá ìå áôïñâáóôáôßíç óå áóèåíåßò ìå óôåöáíéáßá íüóï êáé óáê÷áñþäç äéáâÞôç 'Áèõñïò ÂÃ, Ðáðáãåùñãßïõ AA, Óõìåùíßäçò AN, ÄéäÜããåëïò ÔÐ, Ðå÷ëéâáíßäçò AN, Ìðïõëïýêïò ÂÉ, Ìé÷áçëßäçò ÄÐ.

Angiology 2003;54:679-690

15

ÁðïôÝëåóìá ôçò Ýíôïíçò óõãêñéôéêÜ ìå ôçí ìÝôñéá õðïëéðéäáéìéêÞ áãùãÞ óôçí åîÝëéîç ôçò áèçñïóêëÞñùóçò Ìéá ôõ÷áéïðïéçìÝíç åëåã÷üìåíç êëéíéêÞ ìåëÝôç (REVERSAL) Nissen SE, Tuzcu EM, Schoenhagen P, Brown BG, Ganz P, Vogel RA, Crowe T, Howard G, Cooper CJ, Brodie B, Grines CI, DeMaria AN, for the REVERSAL Investigators.

JAMA 2004;291:1071-80.

17

ÐÁÈÏÖÕÓÉÏËÏÃÉÁ ÁèçñùìáôéêÞ ðëÜêá - ÍÝåò áðüøåéò ÃåíïâÝöá Êïëïâïý, Ç. Áëåîüðïõëïò

17

Ðáèïöõóéïëïãßá êáé èåñáðåõôéêÝò ðáñåìâÜóåéò ãéá ôçí ðñüëçøç ôçò êáñäéáããåéáêÞò íüóïõ ÃáæÞ ÅéñÞíç, ÌùõóÞò ÅëéóÜö

18

Éáôñåßïõ Ôæáíåßïõ Íïóïêïìåßïõ Ðåéñáéþò Ðßôóáâïò ×ñÞóôïò ÁíáðëçñùôÞò ÊáèçãçôÞò Êáñäéïëïãßáò, ÉáôñéêÞò Ó÷ïëÞò Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí ÉððïêñÜôåéï Íïóïêïìåßï Áèçíþí

ÄÉÁÉÔÁ Áðïôåëåóìáôéêüôçôá êáé áóöÜëåéá ôùí äéáéôïëïãßùí ÷áìçëÞò ðåñéåêôéêüôçôáò óå õäáôÜíèñáêåò Ìéá óõóôçìáôéêÞ áíáóêüðçóç Bravata DM, Sanders L, Huang J, Krumholz HM, Olkin I, Gardner CD, Bravata DM. JAMA 2003;289:1837-50.

21

TEYXOS-1.qxd

27/5/2004 4:09 ìì

Page 3

ùí ô ò ç ëçø ü ñ ð ôá á ôùí ôïõ ì Ý í è óå åßíù äïóç éêÞ ê ô í å ê ù ò í Ýê Óõíôá ôçò äÝëö êõñßù ç á ô í é ìå óõ Ýíç çãßá á õ ì ê í ï õ æ ù ò ç ô ìÜôùí óõíå÷ß é äéåõñ êÞ ÷ïñ ü ôç áîç ó ô ù í ñ Ý áð á. Óý êá õãåíé ïóç ßáò, ì é í ò ç ç á í ç ô í ã å Ô íåô ïëçøß éêüò ß çí å åéáêþ éôéïëï ï åêäü óôçí ã ô íÝ ôùí é áìåñ ìïíáä ñç ïðü äéáãã êÞò á Ü , Ü ê ì ÷ ï ó å Ìå êáñ ìâùôé ï ôßôë õíáôÞ ôùí è ñßá êá í êáé äéêü íÝ é ä üìùò õèå Üñèñù ðåñéï ôùí èñï å á å ï ì í ë ñ ß å áèç ý ìáò ïóç å éëïãÞ õôç ôá ôùí ùí. Ôï ôåý÷ç ôõðåò ë ï ä ü ð ê ü ê ð á å ç ö éïäé Þ. Ç Ý as, ç Þ ìå á õäáéüô õíáäÝë ëåõôáß é ðñùô á ôï ñ å ð ôå êá öïé è ñïð ell éôñïð ç óðï ôùí ó ô á H Ü é ô ë ð r ë Å ü Åð ßíáé e á ç äåë ð z ó Ü Þ ò á i ù é í f ê å õ ñ é å P çìÝ Üñèñùí êïðÞó é ïé ó áõôü". ìþíáò ò áêô ôÞñéï í ô å í õ Ó áó ìå üô áðü ×åé ýíôáîç í êñé óùóôÞ Þøåéò á ò ü õ Çëßá íôÞò Ó ñéë äéêþí, Åëðßæï ëçèïýí áäéê ðüò ç å í ð ï ï Ì õèõ óêï ìâÜíåé í ðåñé çôþí. ùöå å é Ä á è í éëá ôñéêþ ñåõ é üôé å ðåñ á í á é ùí ÅëëÞíù ïõí ê ë Ü ìåã óßåò ëéÜó á ê á ã á åñã

TEYXOS-1.qxd

27/5/2004 4:09 ìì

Page 4

áèçñïóêëÞñùóç ÌÁÑÔÉÏÓ 2004

ÐÁÑÁÃÏÍÔÅÓ ÊÁÑÄÉÏÁÃÃÅÉÁÊÏÕ ÊÉÍÄÕÍÏÕ ÊÁÉ Ç Ó×ÅÓÇ ÔÏÕÓ ÌÅ ÔÇÍ ÐÉÈÁÍÏÔÇÔÁ ÅÌÖÁÍÉÓÇÓ ÏÎÅÙÍ ÓÔÅÖÁÍÉÁÉÙÍ ÓÕÍÄÑÏÌÙÍ, ÓÔÏÍ ÅËËÇÍÉÊÏ ÐËÇÈÕÓÌÏ: Ç ÅÌÐÅÉÑÉÁ ÁÐÏ ÔÇÍ ÌÅËÅÔÇ CARDIO2000 ÄçìïóèÝíçò  ÐáíáãéùôÜêïò Âéïóôáôéóôéêüò, Åðéóôçìïíéêüò óõíåñãÜôçò ÅË.É.ÊÁÑ. ×ñéóôßíá ×ñõóï÷üïõ, Êáñäéïëüãïò, Åðéóôçìïíéêüò óõíåñãÜôçò ÐáíåðéóôçìéáêÞò ÊáñäéïëïãéêÞò ÊëéíéêÞò É.Ã.Í.Á. ×ñÞóôïò Ðßôóáâïò, ÁíáðëçñùôÞò ÊáèçãçôÞò Êáñäéïëïãßáò ÉáôñéêÞò Ó÷ïëÞò Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí Óôç äýóç ôïõ åéêïóôïý áéþíá ãßíåôáé áêüìá ðéï åìöáíÞò ç áíÜãêç ðñüëçøçò ôçò êáñäéïáããåéáêÞò íüóïõ êáèþò öáßíåôáé íá áðïôåëåß ìéá áðü ôéò êýñéåò áéôßåò èáíÜôïõ óôéò ðåñéóóüôåñåò ÷þñåò ôïõ óýã÷ñïíïõ êüóìïõ 1-4. Óýìöùíá ìå ðëçèõóìéáêÝò ìåëÝôåò ç óôåöáíéáßá íüóïò áðïôåëåß ôçí ðéï óçìáíôéêÞ åêäÞëùóç êáñäéïáããåéáêÞò áóèÝíåéáò, ç ïðïßá åßíáé óÞìåñá õðåýèõíç ãéá ôï 50% ôùí óõíïëéêþí èáíÜôùí ðáãêïóìßùò 3. Åßíáé ëïéðüí öáíåñü üôé ãéá ìéá ôüóï åðéêßíäõíç íüóï áîßæåé íá ãßíåôáé êÜèå äõíáôÞ ðñïóðÜèåéá óôï ôïìÝá ôçò ðñüëçøçò êáé ôçò èåñáðåßáò ôçò. Ç êáñäéïëïãéêÞ åðéäçìéïëïãßá, ôéò ôåëåõôáßåò äåêáåôßåò, Ý÷åé äþóåé éäéáßôåñç Ýìöáóç óôïí ðñïóäéïñéóìü ôùí ïìÜäùí åêåßíùí ôïõ ãåíéêïý ðëçèõóìïý ðïõ Ý÷ïõí áõîçìÝíï êßíäõíï åêäÞëùóçò ôçò íüóïõ 2. Áðü ôá ìÝóá ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1950 Ýãéíáí ãíùóôÝò ïé ðñþôåò ìåãÜëåò åðéäçìéïëïãéêÝò ìåëÝôåò (Framingham Heart Study, ÌåëÝôç ôùí 7 ×ùñþí, Monica WHO project), ïé ïðïßåò êáèüñéóáí Ýíá óýíïëï áðü âëáâåñïýò ðáñÜãïíôåò ðïõ ïäçãïýí óôçí åêäÞëùóç óôåöáíéáßáò íüóïõ, ïé áðïêáëïýìåíïé ðáñÜãïíôåò êáñäéïáããåéáêïý êéíäýíïõ 3, 4. Óôï óçìåßï áõôü ðñÝðåé íá ôïíéóôåß üôé ç ÷ñçóéìïðïßçóç ðéíÜêùí êéíäýíïõ, ìå âÜóç ìïíôÝëá ðïõ óôçñßæïíôáé óå Üëëïõò ðëçèõóìïýò, åãåßñåé ôï åñþôçìá ôïõ êáôÜ ðüóï åßíáé áîéüðéóôç ìéá ôÝôïéá ãåíßêåõóç 5-8, áöïý ðïëëÝò äåõôåñïãåíåßò áíáëýóåéò Ý÷ïõí åíôïðßóåé äéáöïñÝò óôá ðñïôåéíüìåíá ìïíôÝëá êéíäýíïõ, ôüóï ìåôáîý ôùí ðëçèõóìþí üóï êáé ìåôáîý ôùí áôüìùí ôïõ êÜèå ðëçèõóìïý, åãåßñïíôáò ôçí õðüèåóç ôçò åôå-

4

ñïãÝíåéáò óôï áéôéïëïãéêü óýìðëåãìá ôçò íüóïõ. Ç óôåöáíéáßá íüóïò óôïí Åëëçíéêü ðëçèõóìü Ý÷åé áðáó÷ïëÞóåé, êáôÜ êáéñïýò, áñêåôïýò ìåëåôçôÝò 9-12. Óýã÷ñïíá äåäïìÝíá, üìùò, ðïõ íá áöïñïýí ôüóï ôïõò ôåêìçñéùìÝíïõò üóï êáé ôïõò áíáäõüìåíïõò ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ êáé ôç ó÷Ýóç ôïõò ìå ôçí ðñþôç åêäÞëùóç óôåöáíéáßáò íüóïõ, ãéá ôïí Åëëçíéêü ðëçèõóìü óôï óýíïëï ôïõ, äåí ðáñïõóéÜæïíôáé óõ÷íÜ óôçí âéâëéïãñáößá. Óôçí ðñïóðÜèåéá íá êáëõöèåß áõôü ôï êåíü ç ÊáñäéïëïãéêÞ ÊëéíéêÞ ôçò ÉáôñéêÞò Ó÷ïëÞò ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí Üñ÷éóå óôéò áñ÷Ýò ôïõ 2000 ìéá ÐáíåëëáäéêÞ åðéäçìéïëïãéêÞ ìåëÝôç áóèåíþí - ìáñôýñùí, ôçí CARDIO2000. Óêïðüò ôçò ìåëÝôçò åßíáé ç äéåñåýíçóç ôçò ó÷Ýóçò ìåôáîý äéáöüñùí ðáñáãüíôùí ðïõ åðéðïëÜæïõí óôïí Åëëçíéêü ðëçèõóìü ìå ôïí êßíäõíï ðñþôçò åêäÞëùóçò ïîÝùí óôåöáíéáßùí óõíäñüìùí (Ýìöñáãìá ôïõ ìõïêáñäßïõ êáé áóôáèÞ óôçèÜã÷ç). Áí êáé ïé áíáäñïìéêÝò ìåëÝôåò äåí ðñïóöÝñïíôáé ãéá áéôéïëïãéêÝò ðñïóåããßóåéò ìðïñïýí íá áðïôåëÝóïõí ðïëý êáëü "ïäçãü" óôç äéåñåýíçóç ôçò ó÷Ýóçò ôùí ðáñáãüíôùí êéíäýíïõ ìå ôçí õðü ìåëÝôç íüóï13. ÌÝóá óôá äýï ðñþôá ÷ñüíéá ôçò ðáñïõóßáò ôçò CARDIO2000 Ý÷ïõí ðñáãìáôïðïéçèåß ôñåéò ðéëïôéêÝò áíáëýóåéò14 - 19. Ïé Ðßíáêåò 1 & 2 ðáñïõóéÜæïõí ôïí åðéðïëáóìü ïñéóìÝíùí åê ôùí äéåñåõíïýìåíùí ðáñáãüíôùí üðùò áõôïß ìåôñÞèçêáí óôïõò 848 áóèåíåßò (60 ± 11 åôþí) êáé óôïõò 1078 åîïìïéùìÝíïõò, êáôÜ öýëï, çëéêßá êáé ãåùãñáöéêÞ ðåñéï÷Þ, ìÜñôõñåò ôçò ìåëÝôçò (61 ± 10 åôþí). Ç áíáëïãßá áíäñþí -

ãõíáéêþí óôï ôõ÷áßï äåßãìá ôùí áóèåíþí (êáé êáôÜ óõíÝðåéá ôùí ìáñôýñùí) âñÝèçêå ßóç ìå 4 ðñïò 1. ÊáèéóôéêÞ æùÞ: Ç åðéäçìéïëïãéêÞ Ýñåõíá Ý÷åé áíáäåßîåé ôçí êáèéóôéêÞ æùÞ óáí Ýíá óçìáíôéêü ðáñÜãïíôá êéíäýíïõ åêäÞëùóçò óôåöáíéáßáò íüóïõ, ï ïðïßïò äñá êáé ìÝóù ôçò áíåðéèýìçôçò ìåôáâïëÞò ôùí Üëëùí êëáóóéêþí êáñäéïáããåéáêþí ðáñáãüíôùí. Óå áíôßèåóç ìå ôçí êáèéóôéêÞ æùÞ, ï ñüëïò ôçò óùìáôéêÞò Üóêçóçò óôçí áéôéïëïãßá ôçò óôåöáíéáßáò íüóïõ äåí Ý÷åé éäéáßôåñá áðïôéìçèåß. ◗ Ç CARDIO2000 âñÞêå üôé ìç-åñãáóéáêÞ öõóéêÞ Üóêçóç áêïëïõèïýóáí 271 (32%) óôåöáíéáßïé áóèåíåßò êáé 464 (43%) ìÜñôõñåò. Ïé õðüëïéðïé, ðïõ áêïëïõèïýóáí êáèéóôéêÞ æùÞ, åß÷áí ìåãáëýôåñï äåßêôç ìÜæáò óþìáôïò (26 ± 3 Ýíáíôé 24 ± 3 Kg/m2, P=0.003), äéáóôïëéêÞ ðßåóç (85.3 ± 12 Ýíáíôé 83.1 ± 11 mmHg, P=0.043), ïëéêÞ ÷ïëçóôåñüëç (226.6 ± 45.6 Ýíáíôé 215.4 ± 47.1 mg/dl, P=0.037) êáé óõíÞèéæáí íá êáðíßæïõí ðåñéóóüôåñï (36 ± 7 Ýíáíôé 22 ± 2 ðáêÝôá-Ýôç, P=0.034), óå ó÷Ýóç ìå üóïõò áêïëïõèïýóáí Ýóôù êáé åëáöñÜò ìïñöÞò öõóéêÞ äñáóôçñéüôçôá. ◗ Ç áíÜëõóç Ýäåéîå, åðßóçò, üôé ç êáèéóôéêÞ æùÞ ó÷åôßæåôáé ìå ôïí äéðëáóéáóìü ôïõ êéíäýíïõ åêäÞëùóçò óôåöáíéáßáò íüóïõ. Óå áíôßèåóç, ç õéïèÝôçóç ìÝôñéáò öõóéêÞò Üóêçóçò ãéá ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ôïõëÜ÷éóôïí 5 åôþí, öáßíåôáé íá ìåéþíåé êáôÜ 11% ôï óôåöáíéáßï êßíäõíï, áíåîáñôÞôùò ôçò ðáñïõóßáò ôùí Üëëùí ðáñáãüíôùí êéíäýíïõ. ◗ Åðßóçò, ìÝôñéá - Ýíôïíç öõóéêÞ Üóêçóç ãéá 5 ôïõëÜ÷éóôïí Ýôç ìå

TEYXOS-1.qxd

27/5/2004 4:09 ìì

Page 5

ÅÐÉÄÇÌÉÏËÏÃÉÁ - ÐÁÑÁÃÏÍÔÅÓ ÊÉÍÄÕÍÏÕ

Ðßíáêáò 1. ÊïéíùíéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ äéåñåõíïýìåíïõ äåßãìáôïò Áóèåíåßò

P-Value

ÌÜñôõñåò

Óõ÷íüôçôá

(%)

Óõ÷íüôçôá

(%)

×áìçëü (<2,0 åê. äñ÷.)

42

5%

43

4%

ÌÝôñéï (2,0 - 5,5 åê. äñ÷.)

466

55%

507

47%

Êáëü (5,5 - 8,5 åê. äñ÷.)

322

38%

496

46%

Ðïëý êáëü (> 8,5 åê. äñ÷.)

17

2%

32

3%

ÅôÞóéï áôïìéêü åéóüäçìá

< 0.05

Ìïñöùôéêü åðßðåäï

< 0.01 Äçìïôéêü

229

27%

356

ÃõìíÜóéï- Ôå÷íéêÞ ó÷ïëÞ

297

35%

280

33% 26%

Ëýêåéï - áíþôåñåò ó÷ïëÝò

212

25%

237

22%

Áíþôáôç åêðáßäåõóç

110

13%

205

19%

ÅðáããåëìáôéêÞ êáôÜóôáóç

< 0.001

ÕðÜëëçëïé

178

21%

334

31%

Åëåýèåñïé åðáããåëìáôßåò

237

28%

280

26%

Çìéáðáó÷ïëïýìåíïé

25

3%

22

2%

Óõíôáîéïý÷ïé

331

39%

377

35%

¢íåñãïé

76

9%

65

6%

Ðßíáêáò 2. ÊáôáíïìÞ ðáñáãüíôùí êáñäéïáããåéáêïý êéíäýíïõ óôéò ïìÜäåò ôçò ìåëÝôçò Áóèåíåßò

ÌÜñôõñåò

P-Value

Óõ÷íüôçôá

(%)

Óõ÷íüôçôá

(%)

ÊÜðíéóìá (åíåñãïß êáðíéóôÝò)

551

65%

453

42%

< 0.010

Ðñþçí êáðíéóôÝò

29

6%

56

3%

< 0.01

42 ± 9

33 ± 11

<0.001

ÐáêÝôï-Ýôç (ìÝóç çìåñÞóéá êáôáíÜëùóç ðáêÝôùí x Ýôç êáðíßóìáôïò) Ðáèçôéêïß êáðíéóôÝò

280

33%

259

24%

< 0.01

ÕðÝñôáóç (áñôçñéáêÞ ðßåóç > 140 / 90 mmHg)

407

48%

291

27%

< 0.001

Õðåñ÷ïëçóôåñïëáéìßá (÷ïëçóôåñüëç > 220 mg/dl)

534

63%

399

37%

< 0.001

Óáê÷áñþäçò äéáâÞôçò (ãëõêüæç > 125 mg/dl)

220

26%

86

8%

< 0.001

Ðá÷õóáñêßá (ÄÌÓ > 29.9 Kgr/ m )

195

23%

205

19%

< 0.001

"ðñïóÝããéóç" ÌåóïãåéáêÞò äéáôñïöÞò 20

157

19%

242

22%

< 0.05

3.4 ± 1

2.1 ± 2

< 0.05

Ïéêïãåíåéáêü éóôïñéêü ðñþéìçò ÓÍ (1ïõ âáèìïý óõããåíåßò)

297

35%

162

15%

< 0.001

ÊáèéóôéêÞ æùÞ (Ýëëåéøç öõóéêÞò Üóêçóçò)

577

68%

614

57%

< 0. 001

2

ÌÝóç êáôáíÜëùóç áëêïüë (ðïôÞñé êñáóß çìåñçóßùò)

ÓçìáíôéêÞ êáôÜèëéøç (CES-Depression scale) 21

127

15%

86

8%

< 0.05

Óçìáíôéêü øõ÷ïêïéíùíéêü Üã÷ïò

229

27%

226

21%

< 0.01

ÏñéóìÝíá áðü ôá áðïôåëÝóìáôá ôùí áíáëýóåùí ôçò ìåëÝôçò CARDIO2000 ðáñáèÝôïíôáé óôç óõíÝ÷åéá.

ðáñÜëëçëç êáôáíÜëùóç ôñïöþí ÷áìçëÞò ðåñéåêôéêüôçôáò óå ëßðïò êáé áðïõóßá êáðíéóôéêþí óõíçèåéþí, öáßíåôáé íá ó÷åôßæåôáé ìå ôçí ìåßùóç ôïõ êéíäýíïõ êáôÜ 28%. Ôï ðñïçãïýìåíï åýñçìá âñÝèçêå óôáôéóôéêÜ óçìáíôéêü áêüìá êáé óôá Üíù ôùí 70 åôþí Üôïìá ôçò ìåëÝôçò.

ÊáôÜèëéøç: Ðåñßðïõ 100 åêáôïììýñéá Üíèñùðïé õðïöÝñïõí, åôçóßùò, áðü êáôÜèëéøç, ãåãïíüò ðïõ ôçí êáèéóôÜ éäéáßôåñï ðñüâëçìá ãéá ôç äçìüóéá õãåßá. Óôçí ÅëëÜäá, óýìöùíá ìå ðñüóöáôåò Ýñåõíåò23 ç êáôÜèëéøç åðéðïëÜæåé óå ðïóïóôü 7-9%, åíþ äåß÷íåé íá áõîÜíåé óçìáíôéêÜ óôïõò çëéêéùìÝ-

íïõò. Ôá ôåëåõôáßá Ýôç ðïëëÝò åðéäçìéïëïãéêÝò ìåëÝôåò Ý÷ïõí äéåñåõíÞóåé ôçí áéôéïëïãéêÞ ó÷Ýóç ôçò êáôÜèëéøçò ìå ôç óôåöáíéáßá íüóï. ◗ Ç áíÜëõóç ôùí óôïé÷åßùí ôçò CARDIO2000 Ýäåéîå üôé ôï 15% ôùí áóèåíþí êáé ôï 8% ôùí ìáñôýñùí ðáñïõóßáæáí óçìáíôéêÜ êáôáèëéðôéêÜ óõìðôþìáôá, ôïí ôå-

5

TEYXOS-1.qxd

27/5/2004 4:09 ìì

Page 6

áèçñïóêëÞñùóç ÌÁÑÔÉÏÓ 2004

ëåõôáßï ìÞíá. Äéåñåõíþíôáò ôá éäéáßôåñá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí áôüìùí áõôþí äéáðéóôþèçêå üôé ç êáôÜèëéøç öáßíåôáé íá åðéðïëÜæåé óõ÷íüôåñá óôéò ãõíáßêåò áðü üôé óôïõò Üíäñåò (3 : 2), åíþ óõó÷åôßæåôáé èåôéêÜ êáé ìå Üëëïõò êáñäéïáããåéáêïýò ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ, üðùò: ç çëéêßá, ôï êÜðíéóìá, ç êáèéóôéêÞ æùÞ, ôï óùìáôéêü âÜñïò êáé ç êáôáíÜëùóç áëêïüë. ◗ ËáìâÜíïíôáò õðüøç äéÜöïñïõò, ðéèáíïýò, óõã÷éóôÝò öáßíåôáé üôé ôá ðñüóöáôá êáôáèëéðôéêÜ óõìðôþìáôá ó÷åôßæïíôáé ìå ôçí êáôÜ 67% áýîçóç ôïõ óôåöáíéáßïõ êßíäõíïõ, åíþ ôï áóôáèÝò ïéêïãåíåéáêü ðåñéâÜëëïí, åéäéêüôåñá óôïõò äéáæåõãìÝíïõò Þ ÷Þñïõò, óõíåñãåß ìå ôçí ðáñïõóßá êáôÜèëéøçò, ðñïóèÝôïíôáò 30% óôïí ðñïçãïýìåíï êßíäõíï. ◗ ÔÝëïò, éäéáßôåñá åðéâáñõíôéêü ñüëï öáßíåôáé íá ðáßæåé ç êáôÜèëéøç óôïõò Üíåñãïõò Üíäñåò óôïõò ïðïßïõò öáßíåôáé íá ó÷åôßæåôáé ìå ôåôñáðëáóéáóìü ôïõ óôåöáíéáßïõ êßíäõíïõ, ëáìâÜíïíôáò õðüøç üëïõò ôïõò ðéèáíïýò óõã÷éóôÝò, üðùò ôï öýëï, ôçí çëéêßá, ôï êïéíùíéêü åðßðåäï ê.á.. ÅðáããåëìáôéêÞ áíáóöÜëåéá êáé åé óüäçìá: Áí êáé ç äéåñåýíçóç äéáöüñùí øõ÷ïëïãéêþí ðáñáãüíôùí, üðùò ç åñãáóéáêÞ áíáóöÜëåéá Þ ôï Üã÷ïò, óå Üôïìá ðïõ ìüëéò Ý÷ïõí õðïóôåß ôç íüóï, åßíáé áñêåôÜ ðáñáêéíäõíåõìÝíç ç áíÜëõóç ôùí óôïé÷åßùí ôçò CARDIO2000 Ýäåéîå ìéá óõíåðÞ ó÷Ýóç ôçò åñãáóéáêÞò áíáóöÜëåéáò ìå ôçí ðáñïõóßá ïîÝùí óôåöáíéáßùí åðåéóïäßùí. Ðéï óõãêåêñéìÝíá, 216 (24.2%) áðü ôá 893 åðáããåëìáôéêþò åíåñãÜ Üôïìá ôçò ìåëÝôçò äÞëùóáí áðü ìÝôñéá Ýùò õøçëÞ áíáóöÜëåéá óôçí åñãáóßá ôïõò. Áðü áõôÜ (153 (34%) Þôáí áóèåíåßò êáé 63 (14%) Þôáí ìÜñôõñåò. Ìéá óõíåðÞò ó÷Ýóç áíáäåß÷èçêå ìåôáîý ÷áìçëïý åéóïäÞìáôïò - åðáããåëìáôéêÞò áíáóöÜëåéáò êáé ðéèáíüôçôáò åêäÞëùóçò óôåöáíéáßáò íüóïõ. Ðéï óõãêåêñéìÝíá Üôïìá ðïõ Ý÷ïõí ÷áìçëü ïéêïíïìéêü åðßðåäï êáé áõîçìÝíç åðáããåëìáôéêÞ áíáóöÜëåéá öáßíåôáé íá Ý÷ïõí êáôÜ 48% áõîçìÝíåò ðéèáíüôçôåò ãéá åêäÞëùóç óôåöáíéáßáò íüóïõ. ◗ Ç ðñïáíáöåñèåßóá áýîçóç åßíáé åíôïíüôåñç óôïõò Üíäñåò ôçò çëé-

6

êéáêÞò êáôçãïñßáò ôùí 40-50 åôþí, üðïõ ï êßíäõíïò öáßíåôáé íá äéðëáóéÜæåôáé, åíþ õðÝñ-ðïëëáðëáóéÜæåôáé üôáí ç áíÜëõóç åóôéáóôåß óôá çìé-áðáó÷ïëïýìåíá Üôïìá. ÌåóïãåéáêÞ äéáôñïöÞ: ÁñêåôÝò åðéäçìéïëïãéêÝò ìåëÝôåò Ý÷ïõí áíáäåßîåé ôï ðñïóôáôåõôéêü ñüëï ôçò ìåóïãåéáêÞò äßáéôáò óå äéÜöïñåò áóèÝíåéåò. Óå ðñüóöáôç åñãáóßá ôïõò ç Ôñé÷ïðïýëïõ êáé ïé óõíåñãÜôåò ôçò áíÝäåéîáí ôç ó÷Ýóç ôçò ÌåóïãåéáêÞò äéáôñïöÞò ìå ôçí ìáêñïâéüôçôá. ÌÝóù äéáöüñùí åñùôÞóåùí ðïõ áðïôýðùíáí ôéò äéáôñïöéêÝò óõíÞèåéåò ôùí áóèåíþí êáé ôùí ìáñôýñùí ôçò CARDIO2000 äéåñåõíÞèçêå ï ñüëïò ôçò ÌåóïãåéáêÞò äßáéôáò óôçí ðéèáíüôçôá åêäÞëùóçò óôåöáíéáßáò íüóïõ. Ôá áðïôåëÝóìáôá ôùí áíáëýóåùí Ýäåéîáí üôé: ◗ Ç ÌåóïãåéáêÞ äßáéôá ó÷åôßæåôáé ìå ôçí ìåßùóç êáôÜ 8% ôïõ äåßêôç ìÜæáò óþìáôïò, êáôÜ 7% ôùí åðéðÝäùí ïëéêÞò ÷ïëçóôåñüëçò, êáôÜ 7% ôùí ôéìþí ôùí ôñéãëõêåñéäßùí, êáôÜ 4% ôçò óõóôïëéêÞò êáé êáôÜ 9% ôçò äéáóôïëéêÞò áñôçñéáêÞò ðßåóçò. ◗ ÁíåîÜñôçôá ôùí ðñïáíáöåñèÝíôùí åõåñãåôéêþí éäéïôÞôùí ôçò, ç ÌåóïãåéáêÞ äéáôñïöÞ, öáßíåôáé íá ó÷åôßæåôáé êáé ìå ôçí óçìáíôéêÞ ìåßùóç êáôÜ 27% ôïõ êéíäýíïõ åêäÞëùóçò ïîÝùí óôåöáíéáßùí óõíäñüìùí. ◗ Ìå âÜóç äéÜöïñá óåíÜñéá ç ìåóïãåéáêÞ äßáéôá öáßíåôáé íá äñá åõåñãåôéêÜ áêüìá êáé óôïõò âáñåßò êáðíéóôÝò, óôïõò äéáâçôéêïýò, óôïõò õðåñôáóéêïýò, åíþ ÷Üíåé ôïí

ðñïóôáôåõôéêü ôçò ñüëï áí óõíõðÜñ÷ïõí ôï Ýíôïíï øõ÷ïêïéíùíéêü Üã÷ïò êáé Ýíáò ôïõëÜ÷éóôïí êëáóóéêüò ðáñÜãïíôáò êéíäýíïõ. ÊáôáíÜëùóç áëêïüë: Ï ñüëïò ôçò êáôáíÜëùóçò áëêïüë óôç óôåöáíéáßá íüóï Ý÷åé äå÷èåß Ýíôïíç áìöéóâÞôçóç ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá. ÏñéóìÝíïé åñåõíçôÝò õðïóôçñßæïõí üôé ç êáôáíÜëùóç óå ìéêñÞ ðïóüôçôá ìðïñåß íá ìåéþóåé ôï óôåöáíéáßï êßíäõíï, åíþ Üëëïé ðéóôåýïõí üôé ìüíï âëáâåñÝò åðéðôþóåéò åðéöÝñåé óôïí áíèñþðéíï ïñãáíéóìü. ◗ Ç åâäïìáäéáßá êáôáíÜëùóç áëêïüë, êáôÜ ôï ôåëåõôáßï Ýôïò, ìåôñÞèçêå áðü ôïõò åñåõíçôÝò ôçò CARDIO2000 óôá Üôïìá ôçò ìåëÝôçò. ◗ ÂñÝèçêå üôé 331 (44%) áóèåíåßò êáé 279 (36%) ìÜñôõñåò êáôáíáëþíïõí ôïõëÜ÷éóôïí Ýíá ðïôÞñé êñáóß (Þ éóïäýíáìï), ôçí çìÝñá. ◗ ÊáôáíÜëùóç 1-2 ðïôçñéþí êñáóß çìåñçóßùò ìåéþíåé êáôÜ 2% ôç óõóôïëéêÞ ðßåóç (135±12 Ýíáíôé 139±11 mmHg, P-value <0.05) êáé 6% ôá åðßðåäá ôñéãëõêåñéäßùí (168±23 Ýíáíôé 179±29 mg/dl, Pvalue<0.05). ◗ ÁíôéèÝôùò, ïé ðñïáíáöåñèåßóåò ó÷Ýóåéò, óõìðåñéëáìâáíïìÝíçò êáé ôçò ïëéêÞò ÷ïëçóôåñüëçò, ãßíïíôáé åðéâáñõíôéêÝò áí ç êáôáíÜëùóç áõîçèåß óå ðåñéóóüôåñá áðü 3 ðïôÞñéá ôçí çìÝñá. ◗ Ç áíÜëõóç áíÝäåéîå ìéá äééóôáìÝíç ó÷Ýóç ìåôáîý óôåöáíéáßïõ êéíäýíïõ êáé êáôáíÜëùóçò áëêïüë (Ó÷Þìá 1), ç ïðïßá åßíáé áðü ðñï-

Ó÷Þìá 1. Ó÷Ýóç êáôáíÜëùóçò áëêïüë êáé êéíäýíïõ åêäÞëùóçò óôåöáíéáßáò íüóïõ (ðïëõùíõìéêÞ ðáñåìâïëÞ)

TEYXOS-1.qxd

27/5/2004 4:09 ìì

Page 7

ÅÐÉÄÇÌÉÏËÏÃÉÁ - ÐÁÑÁÃÏÍÔÅÓ ÊÉÍÄÕÍÏÕ

óôáôåõôéêÞ, ïäçãþíôáò óå ìåßùóç 22% ôïõ êéíäýíïõ ãéá çìåñÞóéá êáôáíÜëùóç 1-2 ðïôçñéþí ìÝ÷ñé êáé éäéáßôåñá åðéâáñõíôéêÞ, ïäçãþíôáò óå äéðëáóéáóìü ôïõ óôåöáíéáßïõ êéíäýíïõ ãéá çìåñÞóéá êáôáíÜëùóç > 5 ðïôçñéþí. ◗ Ôá ðñïçãïýìåíá åõñÞìáôá åíéó÷ýïíôáé áêüìá ðåñéóóüôåñï áí ëçöèåß õðüøç ç óõíÝñãåéá ôçò êáôáíÜëùóçò áëêïüë ìå ôï êÜðíéóìá, ôçí êáôÜèëéøç êáé ôï äåßêôç ìÜæáò óþìáôïò. Êïéíùíéêü åðßðåäï: Áí êáé ðáëáéüôåñá ç óôåöáíéáßá íüóïò èåùñåßôï íüóïò ôùí ðëïõóßùí, ðñüóöáôá åðéäçìéïëïãéêÜ äåäïìÝíá öáßíåôáé íá áíáôñÝðïõí ôçí Üðïøç áõôÞ. ×ñçóéìïðïéþíôáò ôéò ôñåéò êõñßáñ÷åò óõíéóôþóåò ôïõ êïéíùíéêïý åðéðÝäïõ (åéóüäçìá, ìüñöùóç êáé åðÜããåëìá) êáôáôÜîáìå ôïõò áóèåíåßò êáé ôïõò ìÜñôõñåò ôçò CARDIO2000 óå ôñåéò êïéíùíéêÝò ïìÜäåò, ôçí ÷áìçëÞ, ôçí ìÝóç êáé ôçí õøçëÞ. Óýìöùíá ìå áõôÞ ôçí ôáîéíüìéóç ôï 78% ôùí áôüìùí êáôáôÜ÷èçêáí óôç ìÝôñéá êïéíùíéêÜ ôÜîç, ôï 12% óôçí õøçëÞ êáé ôï 10% óôçí ÷áìçëÞ ôÜîç. Ç óôáôéóôéêÞ áíÜëõóç Ýäåéîå üôé ç óôåöáíéáßá íüóïò "óõíáíôÜôáé" ðåñéóóüôåñï óôç ìÝóç ôÜîç óå ó÷Ýóç ìå ôéò õðüëïéðåò (Ó÷Þìá 2).

åñãáóßá, óçìáíôéêïý ïéêïãåíåéáêïý Üã÷ïõò, ðñüóöáôùí êáôáèëéðôéêþí åðåéóïäßùí, áíèõãéåéíÞò äéáôñïöÞò êáé ïéêïíïìéêïý Üã÷ïõò óôç ìÝôñéá êáé ÷áìçëÞ êïéíùíéêÞ ôÜîç, óå ó÷Ýóç ìå ôçí õøçëÞ. ◗ Ìå âÜóç ðïëõðáñáãïíôéêü ìïíôÝëï êéíäýíïõ, ôá Üôïìá ðïõ áíÞêïõí óôç ìÝôñéá ôÜîç öáßíåôáé íá Ý÷ïõí 45% õøçëüôåñï óôåöáíéáßï êßíäõíï óå ó÷Ýóç ìå ôá Üôïìá ôçò õøçëÞò ôÜîçò, åíþ ôá Üôïìá ôçò ÷áìçëÞò ôÜîçò Ý÷ïõí 42% õøçëüôåñï óôåöáíéáßï êßíäõíï óå ó÷Ýóç ìå ôá Üôïìá ôçò õøçëÞò ôÜîçò, ëáìâÜíïíôáò õðüøç ôçí çëéêßá, ôï öýëï áëëÜ êáé ôïõò Üëëïõò êëáóóéêïýò ðáñÜãïíôåò êáñäéïáããåéáêïý êéíäýíïõ. Ðáñüëá áõôÜ ðïëëïß óõã÷éóôÝò (äéáôñïöÞ, öõóéêÞ Üóêçóç) õðåéóÝñ÷ïíôáé óôçí áíÜëõóç êÜíïíôáò áêüìá ðéï äýóêïëç ôçí åñìçíåßá ôùí åõñçìÜôùí. Ðáèçôéêü êÜðíéóìá: Ôï êÜðíéóìá Ý÷åé "áðïäåé÷èåß" üôé áðïôåëåß ôï ðéï óçìáíôéêü ôñïðïðïéÞóéìï ðáñÜãïíôá êéíäýíïõ ãéá ôçí åìöÜíéóç êáñäéïáããåéáêÞò íüóïõ. Óýìöùíá ìå óôïé÷åßá ôçò ÁíôéêáñêéíéêÞò Åôáéñåßáò, ç ÅëëÜäá åßíáé áðü ôéò ðñþôåò ÷þñåò óôçí Åõñþðç óå êáôáíÜëùóç ôóéãÜñùí åíþ êáôÝ÷åé ôçí Ýâäïìç èÝóç óôç äéáöçìéóôéêÞ êáìðÜíéá ðñïúüíôùí êá-

ðíßóìáôïò êáé ïé åðéðôþóåéò ôïõ óôçí äçìüóéá õãåßá. Ôï Ýíá ôñßôï ôùí áóèåíþí êáé ôï Ýíá ðÝìðôï ôùí ìáñôýñùí ôçò ìåëÝôçò CARDIO2000 åß÷áí åêôåèåß óå êáðíü ðåñéâÜëëïíôïò. ◗ Ç Ýêèåóç âñÝèçêå íá åßíáé 57% óå äçìüóéïõò ÷þñïõò (åóôéáôüñéá, ëåùöïñåßá, ôáîß), 76% óôçí äïõëåéÜ êáé 97% óôï óðßôé. ◗ Ç Ýêèåóç ìç êáðíéóôþí óå êáðíü ôóéãÜñïõ öáßíåôáé íá áõîÜíåé óçìáíôéêÜ ôçí ðéèáíüôçôá åêäÞëùóçò óôåöáíéáßïõ åðåéóïäßïõ. ◗ Åéäéêüôåñá 20 áðü ôá 120 Üôïìá ðïõ åêôåßèïíôáé óå ðáèçôéêü êÜðíéóìá èá åêäçëþóïõí óôåöáíéáßá íüóï ëüãù áõôÞò ôçò Ýêèåóçò. Åðßóçò ìç êáðíßóôñéåò ãõíáßêåò ðïõ åéóðíÝïõí ôïí êáðíü ôïõ óõæýãïõ ôïõò åìöáíßæïõí äéðëÜóéï êßíäõíï ãéá ôçí åìöÜíéóç óôåöáíéáßïõ åðåéóïäßïõ áðü üôé ãõíáßêåò ðïõ äåí åêôåßèïíôáé óå ðáèçôéêü êÜðíéóìá. Ï êßíäõíïò áõîÜíåé ðåñáéôÝñù áí õðÜñ÷ïõí êáé Üëëïé ðñïäéáèåóéêïß ðáñÜãïíôåò. ¼ðùò öáßíåôáé óôï Ó÷Þìá 3, áí Ýíá Üôïìï åêôßèåôáé óå ðáèçôéêü êÜðíéóìá êáé Ý÷åé ôñåéò áêüìá ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ (üðùò ð.÷. õðåñ÷ïëçóôåñïëáéìßá, áñôçñéáêÞ õðÝñôáóç, óáê÷áñþäç äéáâÞôç) åìöáíßæåé 2ðëÜóéï êßíäõíï åêäÞëùóçò óôåöáíéáßáò íüóïõ áðü üôé Üôïìï ìå ôïõò ßäéïõò ðáñÜãïíôåò áëëÜ ÷ùñßò ôçí Ýêèåóç óå êáðíü. ÔÝëïò, ï êßíäõíïò ãéá ôçí åêäÞëùóç óôåöáíéáßáò íüóïõ óôïõò ðáèçôéêïýò êáðíéóôÝò åßíáé áíÜëïãïò ôçò Ýêèåóçò êáé Ýôóé 50 áðü ôá 150 Üôïìá ðïõ åêôåßèïíôáé óå êáðíü ðïõ åêôéìÜôáé íá åßíáé Üíù ôïõ åíüò ðáêÝôïõ ôóéãÜñùí çìåñçóßùò èá åêäçëþóïõí óôåöáíéáßá íüóïõ êÜðïéá ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ óôçí æùÞ ôïõò.

Ó÷Þìá 2. ÊáôáíïìÞ áóèåíþí - ìáñôýñùí áíÜ êïéíùíéêü åðßðåäï

ÅðéðëÝïí ç áíÜëõóç Ýäåéîå ◗ Õøçëüôåñï åðéðïëáóìü áñôçñéáêÞò õðÝñôáóçò, êáðíéóôéêþí óõíçèåéþí, åðáããåëìáôéêÞò áíáóöÜëåéáò, áðþëåéáò åëÝã÷ïõ óôçí

ðíïý. Óå ìéá ÷þñá, ëïéðüí, üðùò ç ÅëëÜäá, üðïõ ðåñßðïõ ôï 40% ôïõ åíÞëéêïõ ðëçèõóìïý åßíáé êáðíéóôÝò, áðïêôÜ éäéáßôåñç óçìáóßá ôï ðñüâëçìá ôïõ ðáèçôéêïý êá-

Ðñüëçøç êáé óôåöáíéáßá íüóïò: Ìåôáîý ôùí äéåñåõíïýìåíùí ðáñáãüíôùí ìåëåôÞèçêå êáé ç óõ÷íüôçôá ðñïëçðôéêïý åëÝã÷ïõ ôùí ôéìþí ôùí ëéðéäßùí, ôüóï ìåôáîý ôùí áóèåíþí üóï êáé ìåôáîý ôùí ìáñôýñùí ôçò ìåëÝôçò. Ðåñßðïõ ôï 50% ôùí áóèåíþí êáé ôùí ìáñôýñùí äåí ðáñáêïëïõèïýóáí, ðïôÝ, ôéò ôéìÝò ôùí ëéðéäßùí ôïõò.

7

TEYXOS-1.qxd

27/5/2004 4:10 ìì

Page 8

áèçñïóêëÞñùóç ÌÁÑÔÉÏÓ 2004

Ó÷Þìá 3. Ðáèçôéêü - åíåñãü êÜðíéóìá êáé óôåöáíéáßïò êßíäõíïò

Åðßóçò: ◗ Ôï 55% ôùí õðåñ÷ïëçóôåñïëáéìéêþí áóèåíþí êáé ìáñôýñùí äåí áêïëïõèïýóå êáìßá åéäéêÞ äßáéôá Þ öáñìáêåõôéêÞ áãùãÞ. ◗ Ôï ðñïçãïýìåíï åýñçìá ïäçãïýóå óå áýîçóç ôïõ óôåöáíéáßïõ êéíäýíïõ êáôÜ 27%. ◗ Áí ëçöèåß õðüøç üôé ôá Üôïìá ôçò CARDIO2000 áíÞêïõí, êáôÜ ðëåéïøçößá, óôéò êáôçãïñßåò ôïõ õøçëïý çëéêéáêïý êéíäýíïõ (> 45 åôþí), ôá ðñïçãïýìåíá åõñÞìáôá åßíáé éäéáßôåñá áíçóõ÷çôéêÜ ãéá ôç äçìüóéá õãåßá. Åðéðñüóèåôï óôïé÷åßï ðïõ ðñïÝêõøå áðü ôçí CARDIO2000 åßíáé ç åõåñãåôéêÞ äñÜóç ôçò ÌåóïãåéáêÞò äßáéôáò óôá Üôïìá ìå õðåñ÷ïëçóôåñïëáéìßá. Ðéï óõãêåêñéìÝíá, ç êáôáíÜëùóç åëáéüëáäïõ óå óõíäõáóìü ìå øÜñéá, ëá÷áíéêÜ, üóðñéá, óáëÜôåò êáé öñÝóêá öñïýôá, ïäçãåß óå ìåßùóç ôùí ôéìþí ôçò ïëéêÞò ÷ïëçóôåñüëçò ◗ Áðü 5% Ýùò êáé 10% óôïõò áóèåíåßò ◗ Êáé áðü 12% Ýùò 15% óôïõò ìÜñôõñåò. Ç ìåßùóç áõôÞ, áöïý ëçöèïýí õðüøç äéÜöïñïé óõã÷éôéêïß ðáñÜãïíôåò (öýëï, çëéêßá êëð.) öáßíåôáé íá ó÷åôßæåôáé ◗ Ìå ôçí åëÜôôùóç ôïõ óôåöáíéáßïõ êéíäýíïõ êáôÜ 12%, ðïõ ìåôáöñÜæåôáé óå ðñüëçøç 14 åê ôùí 100 óôåöáíéáßùí åðåéóïäßùí ðïõ

8

ïöåßëïíôáí óôéò áõîçìÝíåò ôéìÝò ôçò ÷ïëçóôåñüëçò. ÅðéðëÝïí, ç áíÜëõóç ôùí êïéíùíéêþí ÷áñáêôçñéóôéêþí ôùí áôüìùí ôçò CARDIO2000 (ìïñöùôéêü - ïéêïíïìéêü åðßðåäï) Ýäåéîå ìéá áíôßóôñïöç ó÷Ýóç ìåôáîý ôùí åðéðÝäùí ôçò ÷ïëçóôåñüëçò êáé ôïõ ìïñöùôéêïý åðéðÝäïõ, ôüóï ìåôáîý ôùí áóèåíþí, üóï êáé ìåôáîý ôùí ìáñôýñùí. Ðéï óõãêåêñéìÝíá: ◗ Ïé õãéåßò ìÜñôõñåò ðïõ Ý÷ïõí õøçëüôåñç ìüñöùóç êáé êáëýôåñç ïéêïíïìéêÞ êáôÜóôáóç Ý÷ïõí Ýùò êáé 15%, ÷áìçëüôåñåò ôéìÝò ïëéêÞò ÷ïëçóôåñüëçò, óå ó÷Ýóç ìå ôïõò õðüëïéðïõò. Ç ìåßùóç áõôÞ ðåñéïñßæåôáé óôï 7% óôïõò áóèåíåßò ôçò ìåëÝôçò. ◗ Óå ðáñüìïéá áðïôåëÝóìáôá ïäçãÞèçêáí êáé ïé åñåõíçôÝò ôçò ïìÜäáò ÅÐÉÊ ìåëåôþíôáò ôõ÷áßï äåßãìá, ðåñßðïõ, 11500 áôüìùí ôïõ Åëëçíéêïý ðëçèõóìïý. ÄéáöïñÝò ìåôáîý ôùí öýëùí: Åßíáé ãåíéêÜ áðïäåêôü üôé ç ìåãáëýôåñç äéáöïñÜ ìåôáîý áíäñþí êáé ãõíáéêþí óå üôé áöïñÜ ôçí åìöÜíéóç êáñäéáêÞò íüóïõ åßíáé ç õóôÝñçóç 10-15 åôþí óôçí èíçóéìüôçôá ôùí ãõíáéêþí óå ó÷Ýóç ìå ôïõò Üíäñåò. Áí êáé ç ðëåéïøçößá áõôþí ôùí èáíÜôùí ïöåßëïíôáé óôçí óôåöáíéáßá íüóï ôá äåäïìÝíá ðïõ áöïñïýí ãõíáßêåò åßíáé óðÜíéá óôç âéâëéïãñáößá êáé óõ÷íÜ áíôéêñïõüìåíá.

◗ ¼ðùò ðñïáíáöÝñèçêå ç áíáëïãßá áíäñþí ãõíáéêþí óôï ôõ÷áßï äåßãìá ôùí 848 áóèåíþí åßíáé 4 ðñïò 1, ãåãïíüò ðïõ åíéó÷ýåé ôçí åðéêñáôïýóá Üðïøç ãéá ðñïóôáôåõôéêÞ õðåñï÷Þ ôïõ ãõíáéêåßïõ öýëïõ óôçí êáñäéïáããåéáêÞ íïóçñüôçôá. ◗ Ç éåñáñ÷éêÞ ðáñáãïíôéêÞ áíÜëõóç Ýäåéîå üôé ôï êÜðíéóìá êáé ïé ðáèïëïãéêÝò ôéìÝò ëéðéäßùí ðáßæïõí óçìáíôéêüôåñï ñüëï ãéá ôïõò Üíäñåò, åíþ ãéá ôéò ãõíáßêåò êõñéüôåñïé ðáñÜãïíôåò åßíáé ç áñôçñéáêÞ õðÝñôáóç, ç êáèéóôéêÞ æùÞ êáé ç êáôÜèëéøç.

TEYXOS-1.qxd

27/5/2004 4:10 ìì

Page 9

ÅÐÉÄÇÌÉÏËÏÃÉÁ - ÐÁÑÁÃÏÍÔÅÓ ÊÉÍÄÕÍÏÕ

Âéâëéïãñáößá: 1.

Murray CJL, Lopez AD. Global mortality, disability, and the contribution of the risk factors: Global Burden of Disease Study. Lancet 1997; 349: 1436 - 42 2. Wood D. Established and emerging cardiovascular risk factors. Am Heart J 2001 Feb; 141: 49-57 3. Beaglehole R., Global cardiovascular disease prevention: time to get serious.

Lancet 2001; 358: 661-663 4. Labarthe D. R. Epidemiology and Prevention of cardiovascular Diseases.

A global challenge. Maryland, An Aspen Publications, 1998 5. Liao Y, McGee DL, Cooper RS, Sutkowski MB. How generalizable are coronary risk prediction models?

Comparison of Framingham and two national cohorts. Am Heart J 1999; 137(5): 837-45 6. Haq IU, Ramsay LE, Yeo WW, Jackson PR, Wallis EJ. Is the Framingham risk function valid for northern European populations? A comparison of methods for estimating absolute coronary risk in high risk men. Heart 1999 Jan;81(1):406 7. Menotti A, Lanti M, Puddu PE, Kromhout D. Coronary heart disease incidence in northern and southern European populations: a reanalysis of the seven countries study for a European coronary risk chart. Heart 2000 Sep; 84(3): 238-44 8. Pyorala K. Assessment of coronary heart disease risk in populations with different levels of risk. Eur Heart J. 2000 Mar; 21(5):365-70 9. Moulopoulos SD, Adamopoulos PN, Diamantopoulos EI, Nanas SN, Anthopoulos LN, Iliadi-Alexandrou M. Coronary heart disease risk factors in a random sample of Athenian adults. The Athens Study. Am J Epidemiol 1987; 126 (5): 882-892 10. Kalandidi A, Tzonou A, Toupadaki N, Lan SJ, Koutis C, Drogari P, Notara V, Hsieh CC, Toutouzas P, Trichopoulos D. A case-control study of coronary heart disease in Athens, Greece. Int J Epidemiol 1992 Dec; 21(6):1074-80 11. Trichopoulou A, Lagiou P, Trichopoulos D. Traditional Greek diet and coronary heart disease. J Cardiovasc Risk 1994 Jun; 1(1): 9-15

12. Kafatos A, Diacatou A, Voukiklaris G, Nikolakakis N, Vlachonikolis J, Kounali D, et al. Heart disease risk-factor status and dietary changes in the Cretan population over the past 30 years: the Seven Countries Study. Am J Clin Nutr 1997 Jun;65(6):1882-6 13. MacMahon B, Trichopoulos D., Epidemiology. Principles and Methods.

Little, Brown and Company. 2nd Ed., New York, 1996 14. Panagiotakos DB, Pitsavos C, Chrysohoou C, Moraiti A, Stefanadis C, Toutouzas PK. The Effect Of Short-Term Depressive Episodes In The Risk Stratification Of Acute Coronary Syndromes: A Case-Control Study In Greece (CARDIO2000). Acta Cardiol 2001; 56(6): 357-365 15. Chrysohoou C, Panagiotakos DB, Pitsavos C, Kokkinos P, Marinakis N, Stefanadis C, Toutouzas PK. Gender Differences on the Risk Evaluation of Acute Coronary Syndromes: The CARDIO2000 Study. Prev Cardiol 2002; 16. Panagiotakos DB, Pitsavos C, Chrysohoou C, Stefanadis C, Toutouzas PK. Risk Stratification of Coronary Heart Disease through Established and Emerging Lifestyle Factors, In A Mediterranean Population: CARDIO2000 Epidemiological Study. J Cardiovasc Risk 2001; 8:6: 329 - 335 17. Panagiotakos DB, Pitsavos C, Chrysohoou C, Stefanadis C, Toutouzas PK. The role of traditional Mediterranean-type of diet and lifestyle, in the development of acute coronary syndromes: preliminary results from cardio2000 study. C Eur J Pub Health 2002; 18. Panagiotakos DB, Pitsavos C, Chrysohoou C, Stefanadis C, Toutouzas PK. Primary Prevention of Acute Coronary Events through the Adoption of the Mediterranean Diet. East Med Health J 2002 (õðü äçìïóßåõóç) 19. Panagiotakos DB, Pitsavos C, Chrysohoou C, Tzioumis Ê, Papaioannou É, Stefanadis C, Toutouzas PK. The Association Of Mediterranean Diet With Lower Risk Of Acute Coronary Syndromes, In Hypertensive Subjects.

Int J Cardiol 2002: 82: 141 - 147

20. Pitsavos C, Panagiotakos DB, Chrysohoou C, Skoumas J, Stefanadis C, Toutouzas PK. How Can Education Affect The Risk Of Developing Acute Coronary Syndromes? Results from CARDIO2000 Epidemiological Study.

Bull World H Organ 2002 21. Pitsavos C, Panagiotakos DB, Chrysohoou C, Skoumas J, Papaioannou I, Stefanadis C, Toutouzas PK. THE BENEFITS FROM MEDITERRANEAN DIET ON THE RISK OF DEVELOPING ACUTE CORONARY SYNDROMES, IN HYPERCHOLESTEROLEMIC SUBJECTS: A CASE-CONTROL STUDY (CARDIO2000). Cor Artery Dis 2002, 22 Pitsavos C, Panagiotakos D.B., Chrysohoou C, Skoumas J, Tzioumis K, Stefanadis C, Toutouzas P.K.. The Association Between Exposure to Environmental Tobacco Smoke and the Development of Acute Coronary Syndromes: The CARDIO2000 Case Control Study. Tob Control 2002; 11: 220 - 225 22á Pitsavos C, Panagiotakos D.B., Chrysohoou C, Kokkinos P.F., Skoumas J, Papaioannou I, Stefanadis C, Toutouzas P.K.. The Effect of the Combination of Mediterranean Diet and Leisure time Physical Activity on the Risk of Developing Acute Coronary Syndromes, in Hypertensive Subjects. J Hum Hypert 2002; 16: 7: 517 - 524 22â Pitsavos C, Panagiotakos DB, Chrysohoou C, Papaioannou N, Tzioumis K., Stefanadis C, Toutouzas PK. The association between passive smoking and the risk of developing ACS. Heart vessels 2002 22. Trichopoulou A., From Research to Education: The Greek experience.

Nutrition 2000, 16: 7/8: 528-531 23. Radloff, L. S. (1977). The CES-D scale: A self-report depression scale for research in the general population. Appl Psych Measur 1: 385-401 24. Madianos MG, Stefanis CN. Changes in the prevalence of symptoms of depression and depression across Greece.

Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol 1992 Oct; 27(5): 211-9

9

TEYXOS-1.qxd

27/5/2004 4:10 ìì

Page 10

áèçñïóêëÞñùóç ÌÁÑÔÉÏÓ 2004

Óôï ôåý÷ïò ôïõ ðåñáóìÝíïõ Äåêåìâñßïõ ôïõ European Heart Journal äçìïóéåýïíôáé äýï ðñùôüôõðåò åñãáóßåò êáé Ýíá Üñèñï Óýíôáîçò ãéá ôç ó÷Ýóç ðåñéïäïíôßôéäáò êáé áèçñïìÜôùóçò, ôá ïðïßá ðéóôåýïõìå üôé Ý÷ïõí åíäéáöÝñïí ãéá ôïí êáñäéïëüãï.

ÐáñÜãïíôåò êéíäýíïõ ãéá êáñäéáããåéáêÜ íïóÞìáôá óå áóèåíåßò ìå ðåñéïäïíôßôéäá Buhlin K, Gustafsson A, Pockley AG, Frostegard J, Klinge B. Eur Heart J 2003;24:2099-2107. ÅðéìÝëåéá: Çëßáò ×åéìþíáò

Ç ðåñéïäïíôßôéäá åßíáé óõ÷íü íüóçìá, ôá óõìðôþìáôá ôïõ ïðïßïõ åêäçëþíïíôáé åíùñßò óôç ìÝóç çëéêßá êáé óõíßóôáíôáé óå ÷ñüíéá äéáâñùôéêÞ öëåãìïíÞ ðïõ áðïóõíèÝôåé ôç óõóêåõÞ óõãêñÜôçóçò ôùí äïíôéþí êáé ðñïêáëåß ôçí áðþëåéá ôïõò. Ç ðåñéóóüôåñï óïâáñÞ ìïñöÞ ôçò íüóïõ áðáíôÜôáé óôï 10-15% ôïõ åíÞëéêïõ ðëçèõóìïý åíþ ôï 35% Ý÷åé êÜðïéï âáèìü ôçò íüóïõ. Ôá ôåëåõôáßá 15 ÷ñüíéá áñêåôÝò åðéäçìéïëïãéêÝò ìåëÝôåò ðåñéÝãñáøáí ìéá ó÷Ýóç ìåôáîý ôçò ðåñéïäïíôßôéäáò êáé ôçò åêäÞëùóçò êáñäéáããåéáêþí íïóçìÜôùí. ÏðùóäÞðïôå üìùò ç óõó÷Ýôéóç áõôÞ åßíáé áóèåíÞò êáé åßíáé åíäå÷üìåíï íá õðåñåêôéìÜôáé, åðåéäÞ ðïëëïß ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ åßíáé êïéíïß êáé ãéá ôá äýï íïóÞìáôá, üðùò ð.÷ ôï êÜðíéóìá êáé ï óáê÷áñþäçò äéáâÞôçò. ¢ëëç ðéèáíüôçôá åßíáé üôé ç áðåëåõèÝñùóç âáêôçñéäßùí Þ âáêôçñéäéáêþí ðñïúüíôùí Þ öëåãìïíïãüíùí êõôïêéíþí óôçí êõêëïöïñßá áðü ôéò ÷ñüíéåò ðåñéïäïíôéêÝò âëÜâåò äçìéïõñãåß óõóôçìáôéêÞ öëåãìïíþäç áíôßäñáóç,

10

ç ïðïßá ðñïóïìïéÜæåé ìå ôçí åéêüíá ôùí ðáñáãüíôùí êéíäýíïõ êáé ðñïäéáèÝôåé ãéá êáñäéáããåéáêÝò ðáèÞóåéò. Ôá åñùôÞìáôá áõôÜ ðñïóðÜèçóå íá áðáíôÞóåé ç ðáñïýóá ìåëÝôç ðïõ óõíÝêñéíå ôïõò êáèéåñùìÝíïõò ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ êáé ïñéóìÝíïõò äåßêôåò öëåãìïíÞò óå 50 Üôïìá ìå óïâáñÞ ðåñéïäïíôßôéäá êáé óå 46 õãéÞ Üôïìá. Êáíåßò äåí Ýðáó÷å áðü êáñäéáããåéáêü íüóçìá Ôá åðßðåäá ôçò ïëéêÞò ÷ïëçóôåñüëçò Þôáí ôá ßäéá êáé óôéò äýï ïìÜäåò áëëÜ ç HDL-÷ïëçóôåñüëç Þôáí óçìáíôéêÜ ÷áìçëüôåñç óôá Üôïìá ìå ðåñéïäïíôßôéäá. ¼óï óïâáñüôåñç Þôáí ç ðåñéïäïíôßôéäá ôüóï ÷áìçëüôåñç ç HDL-÷ïëçóôåñüëç, ôüóï óôïõò êáðíéóôÝò üóï êáé óôïõò ìç êáðíéóôÝò. Ïé ðÜó÷ïíôåò áðü ðåñéïäïíôßôéäá åß÷áí ôÜóç ãéá áýîçóç ôçò CRP, ç ïðïßá Þôáí ìåãáëýôåñç óôá Üôïìá ìå ôç óïâáñüôåñç ðåñéïäïíôßôéäá êáé ìåãáëýôåñï áñéèìü ìïíïêõôôÜñùí, áí êáé ìÝóá óôá öõóéïëïãéêÜ üñéá. Åðßóçò ïé áóèåíåßò ìå ðåñéïäïíôßôéäá åß÷áí ìåãáëýôåñï

äåßêôç ìÜæáò óþìáôïò óôçí êáôçãïñßá ôùí ìç êáðíéóôþí åíþ ïé êáðíéóôÝò åß÷áí ôï ßäéï óùìáôéêü âÜñïò, áóèåíåßò êáé õãéåßò. ¼ëïé ïé áóèåíåßò åß÷áí ìéêñüôåñç éêáíüôçôá Üóêçóçò, äåí ðáñáôçñÞèçêå üìùò äéáöïñÜ óôçí áñôçñéáêÞ õðÝñôáóç. Ç IL-6 Þôáí áõîçìÝíç óôïõò áóèåíåßò. Ï TNFá receptor-1, ç áðôïóöáéñßíç, ç åëáóôÜóç, ôï áíôßóùìá óôçí Anti-oxLDL, ôá IgG áíôéóþìáôá óôéò ðñùôåúíåò ïîåßáò öÜóåùò HSP65 êáé HSP60 êáé ôá IgA áíôéóþìáôá óôçí HSP65 äåí ðáñïõóßáæáí äéáöïñÜ. Ôá IgA áíôéóþìáôá óôçí anti-Hsp60 Þôáí ÷áìçëüôåñá óôïõò áóèåíåßò. Ïé äéáôáñá÷Ýò ôùí ëéðéäßùí áðü ôçí ðåñéïäïíôßôéäá ðéèáíþò ïöåßëïíôáé óôçí áðåëåõèÝñùóç ëéðïðïëõóáê÷áñéäþí êáé öëåãìïíïãüíùí êõôïêéíþí áðü ôçí ðåñéïäïíôéêÞ öëåãìïíÞ. Ïé äéáôáñá÷Ýò ôùí ëéðéäßùí êáé ôùí öëåãìïíïãüíùí ðáñáãüíôùí ìðïñåß íá ðñïóöÝñïõí ìéá åîÞãçóç ãéá ôçí óõó÷Ýôéóç ôçò ðåñéïäïíôßôéäáò ìå ôéò êáñäéáããåéáêÝò ðáèÞóåéò.

TEYXOS-1.qxd

27/5/2004 4:10 ìì

Page 11

ÅÐÉÄÇÌÉÏËÏÃÉÁ - ÐÁÑÁÃÏÍÔÅÓ ÊÉÍÄÕÍÏÕ

×ñïíßá ðåñéïäïíôßôéäá, ìéá óçìáíôéêÞ óõó÷Ýôéóç ìå ôï ïîý Ýìöñáãìá ôïõ ìõïêáñäßïõ Persson RG, Ohlsson O, Pettersson T, Renvert S. Eur Heart J 2003;24:2108-15. Êáé áõôÞ ç ìåëÝôç áó÷ïëåßôáé ìå ôç óõó÷Ýôéóç ôçò ÷ñïíßáò ðåñéïäïíôßôéäáò ìå ôá êáñäéáããåéáêÜ íïóÞìáôá. Óêïðüò ôçò Þôáí íá åñåõíÞóåé ôéò ðéèáíüôçôåò óõíýðáñîçò åìöñÜãìáôïò ôïõ ìõïêáñäßïõ (ÏÅÌ) êáé ðåñéïäïíôßôéäáò.

80 áóèåíåßò ìå ïîý Ýìöñáãìá ôïõ ìõïêáñäßïõ óõãêñßèçêáí åéò üôé áöïñÜ ôçí êáôÜóôáóç ôùí ïýëùí ôïõò ìå 80 Üëëá Üôïìá, üìïéá óå üëá ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ (çëéêßá, öýëï, êÜðíéóìá, êïéíùíéêïïéêïíïìéêÞ êáôÜóôáóç), áëëÜ ÷ùñßò Ýíäåéîç êáñäéáããåéáêÞò íüóïõ. Ç óôïìáôïëïãéêÞ åîÝôáóç Ýãéíå êëéíéêÜ êáé áêôéíïëïãéêÜ. Ç äéÜãíùóç ôùí áêôéíïãñáöéþí Ýãéíå ôõöëÜ, ÷ùñßò ï åñåõíçôÞò íá ãíùñßæåé ôï éóôïñéêü ôïõ êÜèå åîåôáæïìÝíïõ.

ôùí 6 ÷éëéïóôþí áðü ôá õãéÞ Üôïìá (12,1% ç ïìÜäá ôïõ ÏÅÌ Ýíáíôé 2,1% ôçò ïìÜäáò åëÝã÷ïõ, Ñ < 0,05). Äåí äéáðéóôþèçêå üìùò äéáöïñÜ óôçí Ýêôáóç ôçò áéìïññáãßáò ôùí ïýëùí ìåôáîý ôùí äýï ïìÜäùí. Ç ðéèáíüôçôá óõíýðáñîçò ÏÅÌ êáé êáèßæçóçò öáôíéáêïý ïóôïý ìåãáëýôåñçò ôùí 4 ÷éëéïóôþí (áêôéíïëïãéêü êñéôÞñéï äéÜãíùóçò ðåñéïäïíôßôéäáò) êõìáéíüôáí áðü 9,2:1 ìÝ÷ñé 14,1:1 ìå ôç ìåãáëýôåñç ðéèáíüôçôá óõíýðáñîçò üôáí ç êáèßæçóç ôïõ öáôíéáêïý ïóôïý äéáðéóôùíüôáí óå ðÜíù áðü ôï 50% ôùí äïíôéþí. (Ñ < 0001). Ç ðéèáíüôçôá ðáñÝìåíå óôáôéóôéêÜ óçìáíôéêÞ êáé üôáí ìüíï ïé ìç êáðíéóôÝò ëáìâÜíïíôáí õð' üøéí (51 Üôïìá, ðéèáíüôçôá 7,0:1).

Äéáðéóôþèçêå üôé ôá Üôïìá ìå ÏÅÌ åß÷áí óå ìåãáëýôåñï ðïóïóôü ðåñéïäïíôéêïýò èõëÜêïõò ìå âÜèïò ìåãáëýôåñï

Ï ìç÷áíéóìüò ìå ôïí ïðïßï ðéèáíþò ç ðåñéïäïíôßôéäá óõìâÜëåé óôçí ðñüêëçóç áèçñïìÜôùóçò äåí Þôáí äõ-

íáôü íá åîåôáóèåß áðü áõôÞ ôç ìåëÝôç, åêöñÜæåôáé ìüíï ç õðüèåóç üôé ôá ÷ëáìýäéá ôçò ðíåõìïíßáò êáé ôï Porphyromonas Gingivalis, ìéêñïïñãáíéóìïß ôïõ óôüìáôïò, Ý÷ïõí Ýíá ëéðïðïëõóáê÷áñéäéêü êõôôáñéêü ðåñßâëçìá ðïõ ðéèáíþò åõíïåß ôï ó÷çìáôéóìü áöñùäþí êõôôÜñùí êáé Ýôóé åõïäþíåé ôçí áèçñïìÜôùóç. Åðßóçò ìéêñïïñãáíéóìïß üðùò o Porphyromonas Gingivalis êáé ï Streptococcue sanguis Ý÷ïõí åíôïðéóèåß óå áèçñïìáôéêÝò ðëÜêåò. ¼ðïéïò êáé íá åßíáé ï ìç÷áíéóìüò, ïé åñåõíçôÝò ðñïôåßíïõí íá ðáñáðÝìðïíôáé ãéá êáñäéïëïãéêÞ åîÝôáóç üëá ôá Üôïìá ðïõ óå ïäïíôéáôñéêÞ åîÝôáóç ñïõôßíáò äéáðéóôþíåôáé üôé Ý÷ïõí êáèßæçóç ôùí ïýëùí áðü ðåñéïäïíôßôéäá, äåäïìÝíïõ üôé Ý÷ïõí ìåãÜëï êßíäõíï ãéá ìåëëïíôéêÜ åìöñÜãìáôá ôïõ ìõïêáñäßïõ.

¼íôùò ðñïêáëåß ç ðåñéïäïíôßôéäá êáñäéïðÜèåéá; Kimmo Mattila Eur Heart J 2003;24:2079-80. Ôçí ôåëåõôáßá äåêáåôßá Ý÷ïõí äçìïóéåõèåß áñêåôÝò ìåëÝôåò ðïõ äéåñåýíçóáí ôç ó÷Ýóç ëïéìþîåùí (ìåôáîý ôùí ïðïßùí êáé ðåñéïäïíôéêÝò) êáé äéáöüñùí êëéíéêþí åêäçëþóåùí ôçò áèçñïìÜôùóçò. Ôï èÝìá áðïäåß÷èçêå äýóêïëï, ðñïðáíôüò ãéá ôçí ðåñéïäïíôßôéäá, êáèþò ç ðÜèçóç áõôÞ êáé ç óôåöáíéáßá íüóïò Ý÷ïõí áðü êïéíïý ðïëëïýò ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ (üðùò ôï êÜðíéóìá, ç ÷áìçëÞ êïéíùíéêïïéêïíïìéêÞ êáôÜóôáóç êáé ç êáêÞ öñïíôßäá õãåßáò ôïõ áôüìïõ) Ïé äýï ðñïçãïýìåíåò ìåëÝôåò åßíáé óõã÷ñïíéêÝò (cross sectional) êáé ùò åê ôïýôïõ äåí Ý÷ïõí ôç äõíáôüôçôá íá áðïäåßîïõí áéôéïëïãéêÞ óõó÷Ýôéóç ôçò ðåñéïäïíôßôéäáò êáé ôçò óôåöáíéáßáò íüóïõ, üìùò äßíïõí íÝá ÷ñÞóéìá óôïé÷åßá ãé’

áõôü ôï äýóêïëï èÝìá. Ç ìåëÝôç ôùí Buhlin êáé óõí äåß÷íåé üôé ç ðåñéïäïíôßôéäá, ìéá ðÜèçóç ðïõ ðáëáéüôåñá åèåùñåßôï ôïðéêÞ, ìðïñåß íá ðñïêáëåß óõóôçìáôéêÞ ãåíéêåõìÝíç öëåãìïíÞ êáé ìåôáâïëÝò ôùí ëéðéäßùí, ðïõ åßíáé ãíùóôü üôé áõîÜíïõí ôïí êßíäõíï óôåöáíéáßáò íüóïõ. Ç ìåëÝôç ôùí Persson êáé óõí äåß÷íåé üôé ç áêôéíïëïãéêÜ äéáðéóôïýìåíç áðþëåéá öáôíéáêïý ïóôïý áíôéðñïóùðåýåé ôï áèñïéóôéêü áðïôÝëåóìá ôçò ðåñéïäïíôéêÞò öëåãìïíÞò êáé üôé åßíáé ï êáëýôåñïò ôñüðïò åêôßìçóçò ôçò âáñýôçôáò áõôÞò ôçò ðÜèçóçò. Ç ðéèáíüôçôá óõíýðáñîçò ðåñéïäïíôßôéäáò êáé ÏÅÌ åßíáé õøçëÞ. Ç áéôéïëïãéêÞ ó÷Ýóç ëïéìþîåùò (ðåñéïäïíôßôéäáò, ÷ëáìýäéá ôçò

ðíåõìïíßáò Þ Üëëçò) äåí Ý÷åé áðïäåé÷èåß ìå óéãïõñéÜ. Ìå ôá õðÜñ÷ïíôá äåäïìÝíá öáßíåôáé üôé ïé ëïéìþîåéò äñïõí óå óõíäõáóìü ìå Üëëïõò ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ, üðùò ôá ëéðßäéá êáé ç öëåãìïíÞ, ãéá íá áõîÞóïõí ôïí êßíäõíï. ÄéáöïñÝò ìåôáîý ôùí ïìÜäùí ðïõ Ý÷ïõí åîåôáóèåß óôéò äéÜöïñåò ìåëÝôåò ðéèáíþò åõèýíïíôáé ãéá ôéò áóõìöùíßåò ìåôáîý ôïõò. ÐÝñáí áõôïý ïé ëïéìþîåéò óðÜíéá åìöáíßæïíôáé ìüíåò ôïõò. Ôï "ëïéìùîéáêü öïñôßï" ïñéæüìåíï ùò ôï óýíïëï ôùí äéáöüñùí ëïéìþîåùí ðïõ ðñïóäéïñßæïíôáé ïñïëïãéêÜ Þ ìå Üëëåò ìåèüäïõò öáßíåôáé üôé ó÷åôßæåôáé êáëýôåñá ìå ôç óôåöáíéáßá íüóï ðáñÜ Ýíáò ìïíáäéêüò ôýðïò ëïßìùîçò. ÅðéìÝëåéá: Çëßáò ×åéìþíáò

11

TEYXOS-1.qxd

27/5/2004 4:10 ìì

Page 12

áèçñïóêëÞñùóç ÌÁÑÔÉÏÓ 2004

Õðïëïãéóìüò ôïõ óôåöáíéáßïõ êéíäýíïõ óôï ãåíéêü ðëçèõóìü Ï óõíïëéêüò êßíäõíïò ìå âÜóç äéåèíåßò ðßíáêåò Çëßáò ×åéìþíáò, Êáñäéïëüãïò Ï õðïëïãéóìüò ôïõ óõíïëéêïý êéíäýíïõ ãéá áèçñïóêëçñùôéêÞò áéôéïëïãßáò íïóÞìáôá óôá Üôïìá ôïõ ãåíéêïý ðëçèõóìïý äåí åßíáé ìüíï ÷ñÞóéìïò ãéá ôçí ðñüãíùóç áëëÜ åßíáé áðáñáßôçôïò êáé ãéá ôç ëÞøç èåñáðåõôéêþí áðïöÜóåùí. Ðïéá Üôïìá ðñÝðåé íá èåñáðåýïíôáé, ðüôå åðéâÜëëåôáé ç öáñìáêåõôéêÞ áãùãÞ êáé ðïéåò åßíáé ïé ôéìÝò óôü÷ïé ôùí ëéðéäßùí êáé ôçò áñôçñéáêÞò ðéÝóåùò óå êÜèå óõãêåêñéìÝíï áóèåíÞ êáèïñßæåôáé ìå âÜóç ôïí åêôéìþìåíï êßíäõíï. Ç åêôßìçóç ôïõ êéíäýíïõ ãßíåôáé ìå âÜóç ôá åõñÞìáôá ðñïïðôéêþí åðéäçìéïëïãéêþí ìåëåôþí. Ïé åñåõíçôÝò ôçò ìåëÝôçò Framingham Ý÷ïõí åêðïíÞóåé Ýíá ìáèçìáôéêü ôýðï ãéá ôïí õðïëïãéóìü ôïõ êéíäýíïõ óå êÜèå ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ëáìâÜíïíôáò õðüøç ôç óõóôïëéêÞ Þ ôç äéáóôïëéêÞ áñôçñéáêÞ ðßåóç, ôï ëüãï ïëéêÞ/ HDL-÷ïëçóôåñüëç, ôï öýëï, ôçí çëéêßá, ôï êÜðíéóìá, ôïí óáê÷áñþäç äéáâÞôç êáé ôçí õðåñôñïößá ôçò áñéóôåñÜò êïéëßáò óôï ÇÊÃ. Ïé ïäçãßåò ôçò Äéåèíïýò Åôáéñåßáò ÁèçñïóêëÞñùóçò ÷ñçóéìïðïéïýí äåäïìÝíá áðü ôç ìåëÝôç PROCAM êáé ëáìâÜíïõí õðüøç óôïí õðïëïãéóìü åííÝá áíåîÜñôçôïõò ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ: çëéêßá, êÜðíéóìá, áôïìéêü áíáìíçóôéêü óôçèÜã÷çò, ïéêïãåíåéáêü éóôïñéêü åìöñÜãìáôïò ôïõ ìõïêáñäßïõ, óõóôïëéêÞ áñôçñéáêÞ ðßåóç, LDL-÷ïëçóôåñüëç, HDL-÷ïëçóôåñüëç, ôñéãëõêåñßäéá êáé óáê÷áñþäçò äéáâÞôçò. Ôï Åèíéêü Ðñüãñáììá ôùí ÇÐÁ ãéá ôç ×ïëçóôåñüëç (NCEP) ÷ñçóéìïðïéåß äåäïìÝíá ôçò ìåëÝôçò Framingham áëëÜ áðëïýóôåñï ôñüðï õðïëïãéóìïý: êáôáôÜóóåé ôïí ðëçèõóìü óå ôñßá åðßðåäá êéíäýíïõ1. Óôçí êáôçãïñßá ôïõ õøçëüôåñïõ êéíäýíïõ ðïõ åêôéìÜôáé üôé åßíáé >20% óôç äåêáåôßá áíÞêïõí ôá Üôïìá ìå Ýêäçëç óôåöáíéáßá íüóï Þ Üëëç ìïñöÞ áèçñùìáôéêÞò íüóïõ (ðåñéöåñéêÞ áñôçñéïðÜèåéá, áíåýñõóìá êïéëéáêÞò

12

áïñôÞò Þ óõìðôùìáôéêÞ íüóï ôùí êáñùôßäùí), Üôïìá ìå óáê÷áñþäç äéáâÞôç êáé ïñéóìÝíá Üôïìá ìå 2 Þ ðåñéóóüôåñïõò (2+) ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ. Óôçí êáôçãïñßá ìåóáßïõ êéíäýíïõ (10-20%) áíÞêïõí ôá ðåñéóóüôåñá Üôïìá ìå 2+ ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ êáé óôçí êáôçãïñßá ÷áìçëüôåñïõ êéíäýíïõ ôá Üôïìá ìå 0 Þ 1 ðáñÜãïíôá êéíäýíïõ. Ùò ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ ãéá ôïí õðïëïãéóìü áõôü äåí ðñïóìåôñÜôáé ç LDL-÷ïëçóôåñüëç áëëÜ ôï êÜðíéóìá, ç áñôçñéáêÞ õðÝñôáóç (ÁÐ > Þ ≥ 140/90 Þ áíôéõðåñôáóéêÞ áãùãÞ), HDL-÷ïëçóôåñüëç < Þ ≤ 40 mg% ïéêïãåíåéáêü éóôïñéêü óôåöáíéáßáò íüóïõ êáé çëéêßá ãéá ôïõò Üíäñåò >Þ ≥ 45 åôþí êáé ãéá ôéò ãõíáßêåò >Þ ≥ 55 åôþí. Ãéá ôá Üôïìá ìå 2+ ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ Ý÷åé åêðïíÞóåé Ýíá óýóôçìá âáèìïëüãçóçò, þóôå íá ëáìâÜíåôáé õðüøç ç âáñýôçôá êÜèå ðáñÜãïíôá êéíäýíïõ. ÊáèÝíáò áðü ôïõò áíùôÝñù ðáñÜãïíôåò, áíÜëïãá ìå ôçí çëéêßá, ôï öýëï êáé ôï ýøïò ôïõ ëáìâÜíåé ïñéóìÝíïõò âáèìïýò. Ç Üèñïéóç ôùí âáèìþí äßíåé Ýíá óýíïëï ðïõ õðïäçëþíåé ôïí êßíäõíï. Ïé ÅõñùðáúêÝò ïäçãßåò, óôéò ðñïçãïýìåíåò åêäüóåéò ôùí 2, ÷ñçóéìïðïéïýóáí åðßóçò äåäïìÝíá áðü ôç ìåëÝôç Framingham, áí êáé áíáãíþñéæáí üôé õðåñåêôéìïýóå ôïí êßíäõíï ãéá ôïõò ðëçèõóìïýò ïñéóìÝíùí Åõñùðáúêþí ÷ùñþí. Ï ôñüðïò üìùò õðïëïãéóìïý Þôáí áðëïýóôåñïò ãéáôß ãéíüôáí ìå ôçò ÷ñÞóç ó÷åäéáãñáììÜôùí ìå ìéêñÜ ôåôñÜãùíá (÷Üñôåò êéíäýíïõ - risk charts). Ç ôåëåõôáßá, ôñßôç Ýêäïóç ôùí Åõñùðáúêþí ïäçãéþí 3 åíþ ÷ñçóéìïðïéåß åðßóçò ó÷åäéáãñÜììáôá ãéá ôïí õðïëïãéóìü ôïõ êéíäýíïõ, óôçñßæåôáé óå äåäïìÝíá åõñùðáúêþí ìåëåôþí. ÅðåéäÞ ï êßíäõíïò äåí åßíáé ï ßäéïò ãéá üëåò ôéò ÅõñùðáúêÝò ÷þñåò, Ý÷ïõí åêðïíçèåß ÷ùñéóôÜ ó÷åäéáãñÜììáôá ãéá ôéò ÷þñåò ÷áìçëïý êéíäýíïõ (ÌåóïãåéáêÝò,

ÂÝëãéï, Åëâåôßá êáé Ëïõîåìâïýñãï) êáé ÷ùñéóôÜ ãéá ôéò Üëëåò ÷þñåò ðïõ èåùñïýíôáé õøçëïý êéíäýíïõ. ¢ôïìá ìå Ýêäçëç êáñäéáããåéáêÞ íüóï Ý÷ïõí ÷ùñßò áìöéâïëßá ìåãÜëï êßíäõíï íÝùí áããåéáêþí åðåéóïäßùí, ãé’ áõôü ÷ñåéÜæïíôáé åíôáôéêÜ ìÝôñá. Óå áóõìðôùìáôéêÜ, êáôÜ ôåêìÞñéï õãéÞ, Üôïìá ç åêôßìçóç ôïõ êéíäýíïõ ãßíåôáé ìå ÷Üñôåò êéíäýíïõ ðïõ óôçñßæïíôáé óôï óýóôçìá SCORE (Systematic Coronary Risk Evaluation)4. Ôï óýóôçìá SCORE Üíôëçóå óôïé÷åßá áðü ìéá ôåñÜóôéá âÜóç äåäïìÝíùí áðü 12 ìåãÜëåò ðñïïðôéêÝò ìåëÝôåò óå Åõñùðáúêïýò ðëçèõóìïýò êáé åêôéìÜ ôçí ðéèáíüôçôá èáíÜôïõ áðü üëá ôá êáñäéáããåéáêÜ íïóÞìáôá ìÝóá óå ìéá äåêáåôßá. Êßíäõíïò ãéá èáíáôçöüñá åðåéóüäéá >Þ ≥ ôïõ 5% èåùñåßôáé üôé éóïäõíáìåß ìå êßíäõíï ãéá üëá ôá óôåöáíéáßá åðåéóüäéá (åìöñÜãìáôá, óôçèÜã÷ç ðïõ õðïëïãßæïíôáí óôéò ðñïçãïýìåíåò ïäçãßåò) >Þ ≥ ôïõ 20%. Ï êÜèå ÷Üñôçò (Ó÷Þìá 1) áðïôåëåßôáé áðü ïìÜäá ðéíÜêùí, ÷ùñéóôþí ãéá ãõíáßêåò êáé Üíäñåò, êáðíéóôÝò êáé ìç êáðíéóôÝò. Ãéá êÜèå çëéêéáêÞ ïìÜäá 40-49, 50-54, 55-59, 6064 êáé 65-70 åôþí áíôéóôïé÷åß êáé Ýíáò ðßíáêáò. Ï êÜèå ðßíáêáò áðïôåëåßôáé áðü 20 êåëéÜ (ôåôñáãùíÜêéá) ðïõ ó÷çìáôßæïíôáé áðü ôïìÝò óôçí ïñéæüíôéá óõíôåôáãìÝíç óôéò ïðïßåò áíôéóôïé÷ïýí ïé ôéìÝò ôçò ïëéêÞò ÷ïëçóôåñüëçò (Ï×), áðü 4 Ýùò 8 mmol (160 - 320 mg%), (áíÜ 1 mmol) êáé óôçí êÜèåôç ðïõ áíôéóôïé÷ïýí ïé ôéìÝò ôçò óõóôïëéêÞò áñôçñéáêÞò ðßåóçò (ÓÁÐ) áðü 120 Ýùò 180 mmHg (áíÜ 20 mmHg). Ôá ôåôñáãùíÜêéá åßíáé êùäéêïðïéçìÝíá ÷ñùìáôéêÜ ãéá äéåõêüëõíóç ôùí áíáãíùóôþí. Ãéá ôçí åêôßìçóç ôïõ êéíäýíïõ óå óõãêåêñéìÝíï Üôïìï âñßóêïõìå ôïí ðßíáêá óôï ÷Üñôç ôçò Åéêüíáò 1 ðïõ áíôéóôïé÷åß óôï öýëï, ôçí êáðíéóôéêÞ óõíÞèåéá êáé ôçí çëéêßá

TEYXOS-1.qxd

27/5/2004 4:10 ìì

Page 13

ÈÅÑÁÐÅÉÁ - ÃÅÍÉÊÁ

ôïõ. ÌÝóá óå áõôü ôïí ðßíáêá âñßóêïõìå ôï ôåôñáãùíÜêé ðïõ åßíáé ðéï êïíôÜ óôç ÓÁÐ êáé ôçí Ï× ôïõ áôüìïõ. Óôá íåüôåñá Üôïìá ìðïñïýìå íá åêôéìÞóïõìå êáé ôïí êßíäõíï ðïõ èá Ý÷åé üôáí ãßíåé 60 åôþí. Åðßóçò ìðïñïýìå íá åêôéìÞóïõìå ôïí ó÷åôéêü êßíäõíï ôïõ áôüìïõ, óå óýãêñéóç ìå ôïí êßíäõíï ðïõ Ý÷ïõí ìç êáðíéóôÝò ôçò ßäéáò çëéêßáò êáé öýëïõ ìå ÓÁÐ 120 mmHG êáé Ï× 200 mg%. Ôá Üôïìá ìå óáê÷áñþäç äéáâÞôç èåùñïýíôáé üôé Ý÷ïõí êßíäõíï üóï êáé ïé óôåöáíéáßïé áóèåíåßò êáé äåí ÷ñåéÜæåôáé ãé’ áõôÜ íá åêôéìçèåß ï êßíäõíïò ìå ÷Üñôç. Åðßóçò äåí ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéåßôáé ï ÷Üñôçò ãéá ôçí åêôßìçóç ôïõ êéíäýíïõ óå Üôïìá õøçëÜ åðßðåäá åíüò ðáñÜãïíôá êéíäýíïõ (Ï× > 320 mg%, LDL-÷ïëçóô. >240 mg% Þ ÁÐ > 180/110 mmHg).

Ï êßíäõíïò ìðïñåß íá åßíáé ìåãá ëýôåñïò: • üôáí ôï Üôïìï ðëçóéÜæåé ôçí åðüìåíç çëéêéáêÞ êáôçãïñßá.

• óå áóõìðôùìáôéêÜ Üôïìá ìå ðáñáêëéíéêÜ åõñÞìáôá åíäåéêôéêÜ áèçñïìÜôùóçò (áðü áîïíéêÞ Þ ìáãíçôéêÞ ôïìïãñáößá Þ áðü õðåñç÷ïãñÜöçìá).

• óå Üôïìá ìå åðéâáñõììÝíï ïéêïãåíåéáêü éóôïñéêü ðñþéìçò áèçñùìáôéêÞò íüóïõ.

• óå Üôïìá ìå ÷áìçëÞ HDL-÷ïëçóôåñüëç, õøçëÜ ôñéãëõêåñßäéá, äéáôáñá÷Þ ôçò áíï÷Þò ôçò ãëõêüæçò, õøçëÞ hsCRP, éíùäïãüíï, ïìïêõóôåúíç, áðïëéðïðñùôåúíç Â Þ Lp(a).

• óå ðá÷ýóáñêá Üôïìá Þ Üôïìá ðïõ äåí áóêïýíôáé óùìáôéêÜ. Åêôüò áðü ôïõò Ýíôõðïõò ðßíáêåò ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß áðü ôï äéáäýêôéï ôï SCORCARD,

ôï ïðïßï åêôéìÜ ìå ôïí ßäéï ôñüðï ôïí êßíäõíï. Õøçëü êßíäõíï Ý÷ïõí: 1. áóèåíåßò ìå åêäçëùìÝíç óôåöáíéáßá íüóï, ðåñéöåñéêÞ áñôçñéïðÜèåéá Þ áããåéïåãêåöáëéêÞ íüóï áèçñïóêëçñùôéêÞò áéôéïëïãßáò.

2. áóõìðôùìáôéêÜ Üôïìá ðïõ ðáñïõóéÜæïõí • ðïëëáðëïýò ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ ðïõ ðñïêáëïýí äåêáåôÞ êßíäõíï > Þ ≥ 5% óôçí ðáñïýóá öÜóç Þ ìÝ÷ñé ôçí çëéêßá ôùí 60 åôþí • ìåãÜëï åðßðåäï åíüò ðáñÜãïíôá êéíäýíïõ: Ï×> 320 mg%, LDL-÷ïëçóô. > 240 mg%, ÁÐ > 180/110 mmHg. • Óáê÷áñþäç äéáâÞôç ôýðïõ 2 Þ äéáâÞôç ôýðïõ 1 ìå ìéêñïëåõêïìáôéíïõñßá.

Ó÷Þìá 1. ×Üñôçò õðïëïãéóìïý ôïõ óõíïëéêïý êéíäýíïõ ìå ôï óýóôçìá SCORE (ãéá ôéò ÷þñåò ÷áìçëïý êéíäýíïõ) Âéâëéïãñáößá 1. National Cholesterol Education Program. Second Report of the expert panel on detection, evaluation and treatment of high blood cholesterol in adults (Adult Treatment Panel II) Circulation 1994,89:329-445 2. Wood D, De Baker G, Faergeman O et al. Prevention of coronary heart disease in clinical practice. Recommendations of the Second Joint Task Force of the European and other Societies on Coronary Prevention. Eur Heart J 1998,19:1434-1503.

3. De Baker G, Ambrisioni E, Borch-Johnsen K, et al. European guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice. Third Joint Task Force of European and other Societies on Cordiovascular Disease Prevention in Clinical Practice. Eur Heart J 2003,24:160110.

4. Conroy RM, Pyorala K, Fitzerald AP, et al. Estimation of ten-year risk of fatal cardiovascular disease in Europe: The SCORE project. Eur Heart J 2003,24:987-1003

13

TEYXOS-1.qxd

27/5/2004 4:10 ìì

Page 14

áèçñïóêëÞñùóç ÌÁÑÔÉÏÓ 2004

Ç ÅÐÉÄÑÁÓÇ ÔÙÍ ÓÔÁÔÉÍÙÍ ÓÔÇ ÍÅÖÑÉÊÇ ËÅÉÔÏÕÑÃÉÁ ÁÓÈÅÍÙÍ ÌÅ ÓÔÅÖÁÍÉÁÉÁ ÍÏÓÏ 'Áèõñïò ÂÃ, Ìé÷áçëßäçò ÄÐ, Ðáðáãåùñãßïõ AA, Óõìåùíßäçò AN, Ðå÷ëéâáíßäçò AN, Ìðïõëïýêïò ÂÉ, ÅëéóÜö M. J Clin Pathol 2004 (in press) ÕðÜñ÷ïõí ðëçñïöïñßåò üôé ç äõóëéðéäáéìßá åðéäåéíþíåé ôç íåöñéêÞ ëåéôïõñãßá, ðñÜãìá ðïõ ïäçãåß óå áýîçóç ôïõ êéíäýíïõ ãéá óôåöáíéáßá íüóï (ÓÍ). Äåí åßíáé üìùò ãíùóôü êáôÜ ðüóïí ïé óôáôßíåò áðïôñÝðïõí ôçí áñíçôéêÞ áõôÞ åðßäñáóç. Óêïðüò ôçò ìåëÝôçò Þôáí ç åêôßìçóç ôçò åðßäñáóçò ôçò áôïñâáóôáôßíçò (Á) Ýíáíôé ôçò óõíÞèïõò öñïíôßäáò (ÓÖ) óôá åðßðåäá êñåáôéíßíçò ôïõ ïñïý (Ê) óå áóèåíåßò ÓÍ, ïé ïðïßïé åß÷áí öõóéïëïãéêÞ íåöñéêÞ ëåéôïõñãßá êáôÜ ôçí Ýíáñîç ôçò ìåëÝôçò. Ãéá íá áîéïëïãÞóïõìå ôçí åðßäñáóç ôçò Á óôçí (ïëéêÞ êáé óôåöáíéáßá) íïóçñüôçôá êáé èíçôüôçôá áóèåíþí ìå åãêáôåóôçìÝíç óôåöáíéáßá íüóï (ÓÍ), ôõ÷áéïðïéÞóáìå 1.600 äéáäï÷éêïýò áóèåíåßò, óôá ðëáßóéá ôçò ìåëÝôçò GREACE, þóôå íá ëÜâïõí åßôå Á åßôå ôçí ÓÖ. Ç äïóïëïãßá ôçò Á ôéôëïðïéÞèçêå áðü 1080 mg/çì., Ýôóé þóôå íá åðéôåõ÷èåß

ï óôü÷ïò ôùí <100 mg/dl LDL-× (2.6 mmol/l) ðïõ ðñïâëÝðåôáé áðü ôï NCEP - ATP III. Ç ìÝóç äéÜñêåéá ðáñáêïëïýèçóçò ãéá üëïõò ôïõò áóèåíåßò Þôáí 3 Ýôç. ¼ëïé ïé áóèåíåßò (n=1.600) åß÷áí öõóéïëïãéêÞ íåöñéêÞ ëåéôïõñãßá êáôÜ ôçí Ýíáñîç ôçò ìåëÝôçò Ê<115 micromol/l Þ 1.3 mg/dl. Ïé ìÝóåò ôéìÝò Ê (äéïñèùìÝíåò ùò ðñïò çëéêßá, öýëï êáé óùìáôéêü âÜñïò) êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò ìåëÝôçò óõãêñßèçêáí ìå ôéò âáóéêÝò ôéìÝò. Õðïëïãßóôç êå åðßóçò ç êÜèáñóç êñåáôéíßíçò (ÊÊ) ìå ôçí åîßóùóç CockroftGault. ×ñçóéìïðïéÞèçêå ANOVA ãéá ôç óýãêñéóç ôùí ôéìþí ìÝóá óôçí ïìÜäá êáé ìåôáîý ôùí ïìÜäùí êáé Cox backward regression áíÜëõóç ãéá ôç óõó÷Ýôéóç ôïõ êáñäéáããåéáêïý êéíäýíïõ ìå ôçí ÊÊ. Ïé áóèåíåßò êáé ôùí äýï ïìÜäùí ðïõ äåí ðÞñáí óôáôßíåò (n=704) ðáñïõóßáóáí åëÜôôùóç ôçò ÊÊ êáôÜ 5.2% (P<0.0001). Ïé

áóèåíåßò ôçò ïìÜäáò ÓÖ ðïõ ðÞ ñáí äéÜöïñåò óôáôßíåò (n=97) ðáñïõóßáóáí áýîçóç ôçò ÊÊ êá ô Ü 4 . 9 % ( P = 0 . 0 0 3 ) . Ïé áóèåíåßò ðïõ ðÞñáí Á (n=783, ìÝóç äüóç 24 mg/çì.) åß÷áí áýîçóç ôçò ÊÊ êáôÜ 12% ( P<0.0001). Ç äñÜóç áõôÞ ôçò Á Þôáí ðåñéóóüôåñï åêóåóçìáóìÝíç óôá ÷áìçëüôåñá ôåôáñôçìüñéá ôçò âáóéêÞò ÊÊ êáé óôéò õøçëüôåñåò äüóåéò Á. ÌåôÜ ðñïóáñìïãÞ ãéá 25 ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ ôçò ÓÍ ï ó÷åôéêüò êßíäõíïò Þôáí 0.84 (95% äéÜóôçìá åìðé ó ô ï ó ý í ç ò 0 . 7 3 - 0 . 9 5 , P =0.003) ãéá êÜèå áýîçóç ôçò ÊÊ êáôÜ 5%. Ç äõóëéðéäáéìßá åðéäåéíþíåé ôç íå öñéêÞ ëåéôïõñãßá óå áóèåíåßò ìå ÓÍ. Ç èåñáðåßá ìå óôáôßíåò ü÷é ìüíï áðïôñÝðåé ôçí áñíçôéêÞ áõôÞ åîÝëéîç, áëëÜ âåëôéþíåé ôç íåöñéêÞ ëåéôïõñãßá óçìáíôéêÜ êáé áðïìáêñýíåé Ýôóé Ýíá åðéðëÝïí ðáñÜãïíôá êéíäýíïõ ãéá ôç ÓÍ.

Ç ÅÐÉÄÑÁÓÇ ÔÙÍ ÓÔÁÔÉÍÙÍ ÓÔÁ ÅÐÉÐÅÄÁ ÏÕÑÉÊÏÕ ÏÎÅÙÓ ÁÓÈÅÍÙÍ ÌÅ ÓÔÅÖÁÍÉÁÉÁ ÍÏÓÏ 'Áèõñïò ÂÃ, Ìé÷áçëßäçò ÄÐ, Ðáðáãåùñãßïõ AA, Óõìåùíßäçò AN, Ðå÷ëéâáíßäçò AN, Ìðïõëïýêïò ÂÉ, ÅëéóÜö M. J Clin Pathol 2004 (in press) ÕðÜñ÷ïõí äåäïìÝíá üôé ç äõóëéðéäáéìßá áõîÜíåé ôá åðßðåäá ôïõ ïõñéêïý ïîÝùò (ÏÕ.Ï). Ôá áõîçìÝíá åðßðåäá ÏÕ.Ï áðïôåëïýí ðáñÜãïíôá êéíäýíïõ ãéá ôç óôåöáíéáßá íüóï (ÓÍ). Äåí åßíáé üìùò ãíùóôü êáôÜ ðüóïí ïé óôáôßíåò áðïôñÝðïõí ôçí áñíçôéêÞ áõôÞ åðßäñáóç. Óêïðüò ôçò ìåëÝôçò Þôáí ç åêôßìçóç ôçò åðßäñáóçò ôçò áôïñâáóôáôßíçò (Á) Ýíáíôé ôçò óõíÞèïõò öñïíôßäáò (ÓÖ) óôá åðßðåäá ÏÕ. Ï ôïõ ïñïý óå áóèåíåßò ÓÍ, ïé ïðïßïé åß÷áí öõóéïëïãéêÞ íåöñéêÞ ëåéôïõñãßá. Ãéá íá áîéïëïãÞóïõìå ôçí åðßäñáóç ôçò Á óôçí (ïëéêÞ êáé óôåöáíéáßá) íïóçñüôçôá êáé èíçôüôçôá áóèåíþí ìå åãêáôåóôçìÝ-

14

íç óôåöáíéáßá íüóï (ÓÍ), ôõ÷áéïðïéÞóáìå 1.600 äéáäï÷éêïýò áóèåíåßò, óôá ðëáßóéá ôçò ìåëÝôçò GREACE, åßôå óå Á åßôå óôçí ÓÖ. Ç äïóïëïãßá ôçò Á ôéôëïðïéÞèçêå áðü 10-80 mg/çì., Ýôóé þóôå íá åðéôåõ÷èåß ï óôü÷ïò ôùí <100 mg/dl LDL-× (2.6 mmol/l) ðïõ ðñïâëÝðåôáé áðü ôï NCEP-ATP III. Ç ìÝóç äéÜñêåéá ðáñáêïëïýèçóçò ãéá üëïõò ôïõò áóèåíåßò Þôáí 3 Ýôç. ¼ëïé ïé áóèåíåßò (n=1.600) åß÷áí öõóéïëïãéêÞ íåöñéêÞ ëåé ôïõñãßá êáôÜ ôçí Ýíáñîç ôçò ìåëÝ ôçò Ê<115 ìmol/l Þ 1.3 mg/dl. Õðïëïãßóôçêå åðßóçò ç êÜèáñóç êñåáôéíßíçò (ÊÊ) ìå ôçí åîßóùóç Cockroft-Gault. ×ñçóéìïðïéÞèçêå

ANOVA ãéá ôç óýãêñéóç ôùí ôéìþí ìÝóá óôçí ïìÜäá êáé ìåôáîý ôùí ïìÜäùí êáé Cox backward regression áíÜëõóç ãéá ôç óõó÷Ýôéóç ôïõ êáñäéáããåéáêïý êéíäýíïõ ìå ôá åðßðåäá ÏÕ.Ï. Ôá åðßðåäá ÏÕ.Ï êáôÜ ôçí Ýíáñîç ôçò ìåëÝôçò Þôáí åëáöñþò áõîçìÝíá [mean± SD=7.1 ±0.9 mg/dL (425±52 ìmol/L)-ÁÖÏ 7.0 mg/dL (415 ìmol/L)]. Ïé áóèåíåßò õðü ÓÖ (n=800) ðáñïõóßáóáí áýîçóç ôïõ ÏÕ.Ï êáôÜ 3.3% (P<0.0001). Ïé áóèåíåßò õðü Á (n=800) ðáñïõóßáóáí åëÜôôùóç ôïõ ÏÕ.Ï êáôÜ 8.2% ( p<0.0001). Óå üëïõò ôïõò áóèåíåßò ðïõ äåí Ýðáéñíáí äéïõñçôéêÜ (n=1,407) ïé ìåôáâïëÝò ôïõ ÏÕ.Ï åß÷áí èåôéêÞ

TEYXOS-1.qxd

27/5/2004 4:10 ìì

Page 15

ÈÅÑÁÐÅÉÁ - ÖÁÑÌÁÊÁ

óõó÷Ýôéóç ìå ôéò ìåôáâïëÝò ôçò Ê (r=0.82, P<0.0001) êáé áñíçôéêÞ ìå áõôÝò ôéò ÊÊ (r=-0.77, P<0.0001). ÌåôÜ áðü ðñïóáñìïãÞ ãéá 25 ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ ôçò ÓÍ üëá ôá êáñäéáããåéáêÜ óõì âÜìáôá åß÷áí ó÷åôéêü êßíäõíï 0.76 ( 9 5 % Ä Å 0 . 6 2 - 0 . 8 9 , P =0.001) ãéá

êÜèå åëÜôôùóç ôïõ ÏÕ.Ï êáôÜ 1 mg (60 ìmol/L) êáé 1.29 (95% ÄÅ 1.17-1.43, P=0.001) ) ãéá êÜèå áýîçóç ôïõ ÏÕ .Ï êá ôÜ 1 m g. Ôá áõîçìÝíá åðßðåäá ÏÕ.Ï áðï ôåëïýí áíåîÜñôçôï ðáñÜãïíôá êéíäýíïõ ãéá ÓÍ. Ç äõóëéðéäáéìßá

áõîÜíåé ôá åðßðåäá ôïõ ÏÕ.Ï óôï áßìá óå áóèåíåßò ìå ÓÍ. Ç èåñáðåßá ìå óôáôßíåò ü÷é ìüíï áðïôñÝ ðåé ôçí áýîçóç áõôÞ, áëëÜ åëáô ôþíåé óçìáíôéêÜ ôá åðßðåäá ôïõ ÏÕ.Ï, åîïõäåôåñþíïíôáò Ýôóé Ýíá åðéðëÝïí ðáñÜãïíôá êéíäýíïõ ãéá êáñäéáããåéáêÜ óõìâÜìáôá.

ÐÑÙÉÌÏ ÊËÉÍÉÊÏ ÏÖÅËÏÓ ÁÐÏ ÈÅÑÁÐÅÉÁ ÌÅ ÁÔÏÑÂÁÓÔÁÔÉÍÇ ÓÅ ÁÓÈÅÍÅÉÓ ÌÅ ÓÔÅÖÁÍÉÁÉÁ ÍÏÓÏ ÊÁÉ ÓÁÊ×ÁÑÙÄÇ ÄÉÁÂÇÔÇ 'Áèõñïò ÂÃ, Ðáðáãåùñãßïõ AA, Óõìåùíßäçò AN, ÄéäÜããåëïò ÔÐ, Ðå÷ëéâáíßäçò AN, Ìðïõëïýêïò ÂÉ, Ìé÷áçëßäçò ÄÐ.

Angiology 2003;54:679-690 Äåí õðÜñ÷ïõí ðïëëÝò ðëçñïöïñßåò ãéá ôçí åðßäñáóç ôùí óôáôéíþí óôç íïóçñüôçôá êáé èíçôüôçôá áóèåíþí ìå óôåöáíéáßá íüóï (ÓÍ) êáé óáê÷áñþäç äéáâÞôç (ÓÄ). Óêïðüò ôçò ìåëÝôçò Þôáí ç åîÝôáóç ôïõ êëéíéêïý ïöÝëïõò áðü ôçí åðéèåôéêÞ åëÜôôùóç ôçò LDL-× óå áóèåíåßò ìå ÓÍ êáé ÓÄ. Ãéá íá áîéïëïãÞóïõìå ôçí åðßäñáóç ôçò áôïñâáóôáôßíçò (Á) óôçí (ïëéêÞ êáé óôåöáíéáßá) íïóçñüôçôá êáé èíçôüôçôá áóèåíþí ìå åãêáôåóôçìÝíç óôåöáíéáßá íüóï (ÓÍ), ôõ÷áéïðïéÞóáìå 1.600 äéáäï÷éêïýò áóèåíåßò þóôå íá ëÜâïõí åßôå Á åßôå ôçí "óõíÞèç" éáôñéêÞ öñïíôßäá (ÓÖ). Ç äïóïëïãßá ôçò áôïñâáóôáôßíçò ôéôëïðïéÞèçêå áðü 10-80 mg/çì., Ýôóé þóôå íá åðéôåõ÷èåß ï óôü÷ïò ôùí < 100 mg/dl LDL-× (2.6 mmol/l) ðïõ ðñïâëÝðåôáé áðü ôï NCEPATP III. Ç ìÝóç äéÜñêåéá ðáñáêïëïýèçóçò ãéá üëïõò ôïõò áóèåíåßò Þôáí 3 Ýôç. Áðü ôïõò 1.600 äéáäï÷éêïýò áóèåíåßò ìå ÓÍ ðïõ ìåëåôÞèçêáí ïé 313 åß÷áí ÓÄ: 161 óôçí ïìÜäá ôçò Á êáé 152 óôçí ïìÜäá ÓÖ. Áðü ôçí ïìÜäá ôçò Á (ìÝóç çìåñÞóéá äüóç 23.7 mg) ôï 97% (n=156) ôùí áóèåíþí Þôáí óå ìáêñï÷ñüíéá èåñáðåßá ìå Á êáé ôï 93% (n=150) ðÝôõ÷å ôï NCEP ãéá ôçí LDL-× (<100 mg/dl). Ìüíï ôï 17% (n=26) ôùí áóèåíþí ôçò ïìÜäáò ÓÖ Ýðáéñíå õðïëéðéäáéìéêÜ êáé ìüíï ôï 4% (n=6) Þôáí óôï èåñáðåõôéêü óôü÷ï ãéá ôçí LDL-×. ÊáôÜ ôçí äéÜñêåéá ôçò ìåëÝôçò 46 áðü 152 (30.3%) ôùí áóèåíþí ìå ÓÍ êáé

ÓÄ ôçò ïìÜäáò ÓÖ åß÷áí Ýíá óôåöáíéáßï óýìâáìá Þ ðÝèáíáí Ýíáíôé 20 áðü 161 (12.5%) áóèåíåßò ôçò ïìÜäáò Á (åëÜôôùóç ó÷åôéêïý êéíäýíïõ êáôÜ 58%, P<0.0001). Ç åëÜôôùóç áõôÞ ãéá ôçí ïëéêÞ èíçôüôçôá Þôáí 52%, p=0.049, ôçí óôåöáíéáßá èíçôüôçôá 62%, P=0.042, ôçí óôåöáíéáßá íïóçñüôçôá 59%, P<0.002 êáé ôá áããåéáêÜ åãêåöáëéêÜ åðåéóüäéá 68%, P=0.046. Ïé êáìðýëåò óõìâáìÜôùí Üñ÷éóáí íá áðïêëßíïõí ôïí 6ï ìÞíá èåñáðåßáò êáé Ýùò ôï 12ï

ìåßùóç ôïõ ó÷åôéêïý êéíäýíïõ Þôáí ðåñßðïõ 60%, üðïõ êáé ðáñÝìåéíå Ýùò ôï ôÝëïò ôçò 3åôïýò ðáñáêïëïýèçóçò, ïðüôå êáé Ýãéíå óôáôéóôéêÜ óçìáíôéêÞ. Ôï êüóôïò/Ýôïò óùæüìåíçò æùÞò õðïëïãßóôçêå óôá $US 6,200. Óå áóèåíåßò ìå ÓÍ êáé ÓÄ ç Á ðñïêáëåß ðïëý ìåãÜëç åëÜôôùóç ôùí êáñäéáããåéáêþí óõìâáìÜôùí. Ôï êëéíéêü áõôü üöåëüò áñ÷ßæåé íá åêäçëþíåôáé áðü ôïí 6 ìÞíá ôçò èåñáðåßáò.

Êáìðýëåò óõìâáìÜôùí óêëçñþí ôåëéêþí óçìåßùí óôéò äýï ïìÜäåò èåñáðåßáò (äïìéìÝíç öñïíôéäá ìå áôïñâáóôáôßíç êáé óõíÞèç öñïíôßäá) óå äéáâçôéêïýò áóèåíåßò êáôÜ ôçí äéÜñêåéá ôçò ìåëÝôçò GREACE.

15

TEYXOS-1.qxd

27/5/2004 4:10 ìì

Page 16

áèçñïóêëÞñùóç ÌÁÑÔÉÏÓ 2004

ÁðïôÝëåóìá ôçò Ýíôïíçò óõãêñéôéêÜ ìå ôçí ìÝôñéá õðïëéðéäáéìéêÞ áãùãÞ óôçí åîÝëéîç ôçò áèçñïóêëÞñùóçò Ìéá ôõ÷áéïðïéçìÝíç åëåã÷üìåíç êëéíéêÞ ìåëÝôç (REVERSAL) Nissen SE, Tuzcu EM, Schoenhagen P, Brown BG, Ganz P, Vogel RA, Crowe T, Howard G, Cooper CJ, Brodie B, Grines CI, DeMaria AN, for the REVERSAL Investigators.

JAMA 2004;291:1071-80. Åßíáé ãíùóôü üôé ïé óôáôßíåò ìåéþíïõí ôéò ëéðïðñùôåúíåò óôï áßìá êáé åëáôôþíïõí ôçí èíçóéìüôçôá êáé ôç íïóçñüôçôá áðü ôá áèçñïóêëçñùôéêÜ êáñäéáããåéáêÜ íïóÞìáôá. ÅðåéäÞ üìùò ïé ìÝ÷ñé ôþñá ìåãÜëåò êëéíéêÝò ìåëÝôåò Ýêáíáí óýãêñéóç åíüò öáñìÜêïõ ìå åéêïíéêü öÜñìáêï, äåí åßíáé ãíùóôü áí ìåôáîý ôùí åíáëëáêôéêþí óôñáôçãéêþí õðÜñ÷ïõí äéáöïñÝò êáé ðüóï ÷áìçëÜ ðñÝðåé íá ìåéþíïíôáé ôá ëéðßäéá. Ç ìåëÝôç REVERSAL óõíÝêñéíå ôç äñÜóç äýï óôáôéíþí, óôç ìÝãéóôç åãêåêñéìÝíç çìåñÞóéá äïóïëïãßá ôïõò, (áôïñâáóôáôßíç 80 mg Þ ðñáâáóôáôßíç 40 mg) ìå ôç ÷ñÞóç åíäïóôåöáíéáßïõ õðåñç÷ïãñáöÞìáôïò.

657 Üôïìá, Üíäñåò êáé ãõíáßêåò, çëéêßáò 30-75 åôþí, ìå óôåöáíéïãñáöéêÜ âåâáéùìÝíç ôïõëÜ÷éóôïí ìéá óôÝíùóç óôåöáíéáßïõ áããåßïõ ìåãáëýôåñç ôïõ 20% ôïõ áõëïý êáé LDL-÷ïëçóôåñüëç ìåôáîý 125 êáé 210 mg/dl ôõ÷áéïðïéÞèçêáí íá ëÜâïõí åßôå 80 mg áôïñâáóôáôßíç (äýï äéóêßá ôùí 40 mg) êáé åéêïíéêü äéóêßï ðñáâáóôáÁ. Ðñïóäéïñéóìüò ôçò áèõñùìáôéêÞò ðåñéï÷Þò ÓôáèåñÜ óçìåßá

Ðåñéï÷Þ ÅÅÌ

Ðåñéï÷Þ áõëïý

Ðåñéï÷Þ áèçñþìáôïò

ÖëÝâá Ðëåõñéêüò êëÜäïò

Â. ÌåôáâïëÞ ôçò áèçñùìáôéêÞò ðåñéï÷Þò Áñ÷éêü Áõëüò 7.7 mm2

ÁèçñùìáôéêÞ Ðåñéï÷Þ ÅÅÌ 20,7 mm 2 ðåñéï÷Þ 13.0 mm 2

ÌåôÜ èåñáðåßá Áõëüò 9.8 mm2

Ðåñéï÷Þ ÅÅÌ 17.1 mm 2

ÁèçñùìáôéêÞ ðåñéï÷Þ 7.4 mm 2

Åéêüíá 1. Ôñüðïò ìÝôñçóçò ôïõ ìåãÝèïõò ôçò áèçñùìáôéêÞò ðëÜêáò êáé ìåôáâïëÞ ôçò ìå ôç èåñáðåßá. ÅÅÌ= ¸îù ÅëáóôéêÞ ÌåìâñÜíç

ÏìÜäá Ðñáâáóôáôßíçò (n=249)

ÏìÜäá Áôïñâáóôáôßíçò (n=253)

% ÌåôáâïëÞ LDL- ÷ïëçóôåñüëçò

% ÌåôáâïëÞ LDL- ÷ïëçóôåñüëçò

ÌåôáâïëÞ ôïõ üãêïõ ôïõ áèçñþìáôïò mm3

Êáé ïé äýï èåñáðåõôéêÝò ïìÜäåò (n=502)

ôßíçò åßôå 40 mg ðñáâáóôáôßíçò êáé äýï åéêïíéêÜ äéóêßá áôïñâáóôáôßíçò. Ôüóï ïé áóèåíåßò üóï êáé ôï ðñïóùðéêü ôçò ìåëÝôçò äåí ãíþñéæå ôï åßäïò ôçò èåñáðåßáò ïýôå ôï áðïôÝëåóìá ôçò ìÝôñçóçò ôùí ëéðéäßùí. Óôåöáíéïãñáößá êáé åíäïóôåöáíéáßï õðåñç÷ïãñÜöçìá Ýãéíáí óôçí áñ÷Þ ôçò ìåëÝôçò êáé óå 18 ìÞíåò ìåôÜ ôçí Ýíáñîç ôçò èåñáðåßáò. Ôï ðñùôüêïëëï óõìðëÞñùóáí ðëÞñùò 249 Üôïìá óôçí ïìÜäá ôçò ðñáâáóôáôßíçò êáé 253 óôçí ïìÜäá ôçò áôïñâáóôáôßíçò. Ôï ðñùôåýïí ôåëéêü óçìåßï Þôáí ç ðïóïóôéáßá ìåôáâïëÞ ôïõ ìåãÝèïõò ôïõ áèçñþìáôïò. Ï ôñüðïò ìÝôñçóçò ôçò áèçñùìáôéêÞò ðëÜêáò öáßíåôáé óôçí Åéêüíá 1. Ç ìÝóç ôéìÞ ôçò LDL-÷ïëçóôåñüëçò óôçí áñ÷Þ ôçò ìåëÝôçò êáé óôéò äýï ïìÜäåò Þôáí 150,2 mg/dl. Óôçí ïìÜäá ôçò ðñáâáóôáôßíçò ìåéþèçêå óôá 110 mg/dl êáé óôçí ïìÜäá ôçò áôïñâáóôáôßíçò óôá 79 mg/dl. (Ñ< 0,001). Ç CRP ìåéþèçêå êáôÜ 5,2% ìå ôçí ðñáâáóôáôßíç êáé êáôÜ 36,4% ìå ôçí áôïñâáóôáôßíç (Ñ< 0,001). Ç åîÝëéîç ôçò áèçñùìÜôùóçò Þôáí êáôÜ 2,7% óôçí ïìÜäá ôçò ðñáâáóôáôßíçò (üñéá áîéïðéóôßáò 0,2%4,7%) åíþ óôçí ïìÜäá ôçò áôïñâáóôáôßíçò äåí ðáñáôçñÞèçêå åîÝëéîç (ìåôáâïëÞ - 0,4%, üñéá áîéïðéóôßáò 2,4% ìå 1,5%). Ç äéáöïñÜ åßíáé óôáôéóôéêÜ óçìáíôéêÞ (Ñ=0,02). ÐáñáôçñÞèçêå ìéá ãñáììéêÞ áñíçôéêÞ óõó÷Ýôéóç ìåôáîý ôçò ìåßùóçò ôçò LDL-÷ïëçóôåñüëçò êáé ôçò åîÝëéîçò ôçò áèçñùìáôéêÞò ðëÜêáò. Ãéá êÜèå 10% ìåßùóç ôçò LDL-÷ïëçóôåñüëçò (15 mg/dl) ðáñáôçñÞèçêå åëÜôôùóç ôçò åîÝëéîçò ôçò ðëÜêáò êáôÜ 1%. ÐáñáóôáôéêÜ ç óõó÷Ýôéóç öáßíåôáé óôçí Åéêüíá 2. Ðáñáôçñåßôáé üôé ç åðéâñÜäõíóç ôçò åîÝëéîçò ìå ôçí áôïñâáóôáôßíç åßíáé ìåãáëýôåñç áðü ôçí åðéâñÜäõíóç ìå ôçí ðñáâáóôáôßíç, áêüìç êáé óôçí ðåñéï÷Þ ðáñüìïéáò åëÜôôùóçò ôçò LDL-÷ïëçóôåñüëçò. Ðéèáíþò áõôü ïöåßëåôáé óôéò ðÝñáí ôçò ìåßùóçò ôçò LDL-÷ïëçóôåñüëçò äñÜóåéò ôçò áôïñâáóôáôßíçò, üðùò ç ìåãáëýôåñç ìåßùóç ôçò CRP êáé ôçí ôñéãëõêåñéäßùí. Ç áíï÷Þ êáé ôùí äýï öáñìÜêùí Þôáí êáëÞ êáé åëÜ÷éóôïé äéÝêïøáí ôçí áãùãÞ ëüãù áíåðéèõìÞôùí åíåñãåéþí.

% ÌåôáâïëÞ LDL- ÷ïëçóôåñüëçò

Åéêüíá 2. Óõó÷Ýôéóç ìåôáâïëÞò ôçò LDL-÷ïëçóôåñüëçò êáé ìåôáâïëÞò ôïõ üãêïõ ôçò áèçñùìáôéêÞò ðëÜêáò óôï óýíïëï ôùí áóèåíþí, óôçí ïìÜäá ôçò ðñáâáóôáôßíçò êáé óôçí ïìÜäá ôçò áôïñâáóôáôßíçò. Ç óõíå÷Þò ãñáììÞ äåß÷íåé ôç óõó÷Ýôéóç ìåôáîý ôçò ìåôáâïëÞò ôçò ìÝóçò ôéìÞò ôçò LDL-÷ïëçóôåñüëçò êáé ôçò ìåôáâïëÞò ôïõ áèçñþìáôïò åíþ ïé äéáêåêïììÝíåò ãñáììÝò ôá üñéá áîéïðéóôßáò óôï 95%.

16

TEYXOS-1.qxd

27/5/2004 4:10 ìì

Page 17

ÐÁÈÏÖÕÓÉÏËÏÃÉÁ

ÁÈÇÑÙÌÁÔÉÊÇ ÐËÁÊÁ - ÍÅÅÓ ÁÐÏØÅÉÓ ÃåíïâÝöá Êïëïâïý, Ç. Áëåîüðïõëïò Ôá ïîÝá óôåöáíéáßá óõìâÜìáôá (èáíáôçöüñï êáé ìç èáíáôçöüñï Ýìöñáãìá ôïõ ìõïêáñäßïõ êáé ï áéöíßäéïò êáñäéáêüò èÜíáôïò), ðáñáìÝíïõí ç ðñþôç áéôßá èíçóéìüôçôáò êáé èíçôüôçôáò óôéò áíáðôõóóüìåíåò ÷þñåò êáé ãé'áõôü áðïôåëïýí ôï óôü÷ï ôçò âáóéêÞò êáé êëéíéêÞò Ýñåõíáò. Ôçí ôåëåõôáßá äåêáåôßá, Ýíáò óçìáíôéêüò áñéèìüò íÝùí äåäïìÝíùí Üëëáîáí ñéæéêÜ ôïí ôñüðï êáôáíüçóçò ôçò ðáèïöõóéïëïãßáò ôùí ïîÝùí óôåöáíéáßùí óõìâáìÜôùí êáé ôéò ðéèáíüôçôåò ôçò êëéíéêÞò ôïõò èåñáðåßáò. ¸ôóé, áðü ôá ðéï óçìáíôéêÜ åõñÞìáôá Þôáí ç áíáêÜëõøç ôçò åðßäñáóçò ôçò ÷ïëçóôåñüëçò óå äéÜöïñá ìÝñç ôïõ áããåéáêïý ôïé÷þìáôïò, ç ïðïßá Ý÷åé áëëÜîåé ôéò áðüøåéò ìáò ãéá ôï ñüëï ôçò õðåñ÷ïëçóôåñïëáéìßáò óôçí ðáèïãÝíåóç ôçò áèçñïóêëÞñùóçò. ÌÝ÷ñé ðñüóöáôá âëÝðáìå ôï öáéíüìåíï ôçò áèçñïóêëÞñùóçò êõñßùò áðü ôç ìç÷áíéêÞ õðüóôáóç ôùí áèçñùìáôéêþí ðëáêþí, ïé ïðïßåò áðïôåëïýí åìðüäéï óôçí áéìáôéêÞ ñïÞ. Ç ÷ïëçóôåñßíç èåùñÞèçêå êõñßùò ùò ôï ðñùôáñ÷éêü äïìéêü óõóôáôéêü ôùí ðëáêþí. Ç áíÜðôõîç ôçò áèçñùìÜôùóçò öáßíåôáé íá ðñïÜãåôáé áðü ðáñÜãïíôåò üðùò: õøçëÜ åðßðåäá LDL, IDL êáé VLDL, ÷áìçëÜ åðßðåäá ÇDL-÷ïëçóôåñüëçò, õøçëÞ áñôçñéáêÞ ðßåóç, óáê÷áñþäç äéáâÞôç, êÜðíéóìá, ðá÷õóáñêßá êëð. Ï áêñéâÞò ìç÷áíéóìüò ðïõ åðéôá÷ýíåé ôçí áèçñïóêëÞñùóç äåí åßíáé ãíùóôüò, áí êáé ðïëëÝò õðïèÝóåéò Ý÷ïõí ãßíåé. ÕøçëÜ åðßðåäá ð.÷. ôùí LDL, IDL êáé VLDL óôçí êõêëïöïñßá Ý÷åé õðïóôçñé÷èåß üôé ïäçãïýí óå äéåßóäõóÞ ôïõò óå õøçëü ðïóïóôü óôá áñôçñéáêÜ ôïé÷þìáôá ìå áðïôÝëåóìá ôï ó÷çìáôéóìü áöñùäþí êõôôÜñùí. ×áìçëÜ åðßðåäá ôùí HDL óôçí êõêëïöïñßá äåí åðéôñÝðïõí ôç ìåôáöïñÜ ôçò ÷ïëçóôåñüëçò áðü ôá êýôôáñá óôï Þðáñ. Ç õðÝñôáóç ðéèáíüí áõîÜíåé ôç äéåßóäõóç ôùí ëéðïðñùôåúíþí óôá áñôçñéáêÜ ôïé÷þìáôá ðñïêáëþíôáò âëÜâåò ôïõ åíäïèçëßïõ. ÂëÜâåò ôïõ åíäïèçëßïõ ìðïñïýí íá ðñïêëçèïýí êáé áðü ôïîéêïýò ðáñÜãïíôåò, üðùò ç íéêïôßíç ïé ïðïßïé ðñïêáëïýí õðïîßá ôïõ áñôçñéáêïý ôïé÷þìáôïò ðïõ ïäçãåß óå íÝêñùóç ôùí êõôôÜñùí, áéìïññáãßåò Þ èñüìâùóç. Ï óáê÷áñþäçò äéáâÞôçò ôÝëïò öáßíåôáé íá ïäçãåß óôçí áíÜðôõ-

îç ôçò áèçñïóêëÞñùóçò ìÝóù äõóëéðéäáéìßáò, äçëáäÞ áýîçóçò ôùí VLDL êáé ìåßùóçò ôùí HDL. Ç ðáèïëïãéêÞ êáôÜóôáóç ðïõ ïäçãåß óôçí áèçñïóêëÞñùóç åßíáé êáôÜ âÜóç ç äéåßóäõóç ôùí ëéðïðñùôåúíþí óôá ôïé÷þìáôá ôùí áããåßùí ðïõ ïäçãåß óôï ó÷çìáôéóìü ôùí áöñùäþí êõôôÜñùí. Ôõ÷üí ôñáõìáôéóìüò ôùí áããåßùí åðéóðåýäåé ôç äéåßóäõóç ôùí ëéðïðñùôåúíþí ìå áðïôÝëåóìá ôç óõóóþñåõóç áéìïðåôáëßùí óôçí åêôåèåéìÝíç áðü ôïí ôñáõìáôéóìü ðåñéï÷Þ. Ôá áöñþäç êýôôáñá êáé ôá áéìïðåôÜëéá åêêñßíïõí ðáñÜãïíôåò áíÜðôõîçò (growth factors) ðïõ áõîÜíïõí ôïí ðïëëáðëáóéáóìü ôùí ëåßùí ìõúêþí êõôôÜñùí. Ç õðåñóõãêÝíôñùóç ëéðþí ìÝóá óôá áöñþäç êýôôáñá ïäçãåß óå íÝêñùóç ôùí êõôôÜñùí áõôþí êáé áðåëåõèÝñùóç ôçò åóôåñïðïéçìÝíçò ÷ïëçóôåñüëçò ç ïðïßá ó÷çìáôßæåé ìáæß ìå ëåßá ìõúêÜ êýôôáñá êáé éíþäç éóôü Ýíá ëéðþäç ðõñÞíá. Ìå âÜóç áõôüí ôïí ðõñÞíá ó÷çìáôßæïíôáé ðëÜêåò ðïõ ìðïñïýí íá åðéðëáêïýí ìå áéìïññáãßá, èñüìâùóç êáé íá ðñïêáëÝóïõí áðüöñáîç ôùí áããåßùí. Ç áèçñïóêëÞñùóç ðåñéëáìâÜíåé 3 óôÜäéá: 1. Ôï óôÜäéï ó÷çìáôéóìïý ëéðùäþí ãñáììþóåùí (fatty streaks), 2. Ôï óôÜäéï ó÷çìáôéóìïý áèçñùìáôéêÞò ðëÜêáò, 3. Ôï óôÜäéï ôçò åðéðëåãìÝíçò âëÜâçò. Ôï ðñþôo óôÜäéï ÷áñáêôçñßæåôáé áðü óõóóþñåõóç áöñùäþí êõôôÜñùí êáé åíäïêõôôÜñéïõ ëßðïõò óôïí Ýóù ÷éôþíá ôçò áñôçñßáò. ÊáôÜ ôï óôÜäéï áõôü äåí ðñïêáëåßôáé áðüöñáîç ôïõ áããåßïõ. ÊáôÜ ôï äåýôåño óôÜäéï ðáñáôçñåßôáé ìåãáëýôåñç áýîçóç ôçò åóôåñïðïéçìÝíçò ÷ïëçóôåñüëçò (ëéðþäçò ðõñÞíáò) êáé ðïëëáðëáóéáóìüò ôùí ëåßùí ìõúêþí êõôôÜñùí ôá ïðïßá ôïí åðéêáëýðôïõí. Ç åðéêÜëõøç óõìðëçñþíåôáé áðü éíþäç êýôôáñá üðùò ßíåò êïëëáãüíïõ êáé äéêôõïêýôôáñá. ÊáôÜ ôï ôñßôo óôÜäéï ôÝëïò, åìöáíßæïíôáé áóâÝóôùóç, áéìïññáãßåò, Ýëêç, èñïìâþóåéò êáé óõ÷íÜ ïîåßá áðüöñáîç ôïõ áããåßïõ. Ç áðüöñáîç áðü èñüìâï ôùí áéìïäõíáìéêÜ óçìáíôéêþí óôåíþóåùí åèåùñåßôï óáí ç ðéï óõ÷íÞ áéôßá ôùí ïîÝùí óôåöáíéáßùí óõìâáìÜôùí êáé ç õðïóôñïöÞ ôùí Þäç äçìéïõñãçìÝíùí

ðëáêþí, ï êýñéïò óôü÷ïò ôçò õðïëéðéäáéìéêÞò èåñáðåßáò. Ïé ðåñéóóüôåñåò åëðßäåò ìáò ãéá èåñáðåßá âáóßóôçêáí óå ôå÷íéêÝò åðáíáéìÜôùóçò, äçëáäÞ ôçí áããåéïðëáóôéêÞ ôùí óôåöáíéáßùí êáé ôçí áïñôïóôåöáíéáßá ðáñÜêáìøç. ÐáñÜ ôáýôá, ç èÝóç áõôÞ Ý÷åé ðñüóöáôá áìöéóâçôçèåß áðü äéÜöïñåò ðëåõñÝò. Ç åêôåôáìÝíç ÷ñÞóç ôùí ôå÷íéêþí åðáíáéìÜôùóçò ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá äåí ïäÞãçóå óôçí áíáìåíüìåíç ìåßùóç ôçò êáñäéáããåéáêÞò èíçôüôçôáò. ÌåëÝôåò ìå õðïëéðéäáéìéêÜ öÜñìáêá Ýäåéîáí åõåñãåôéêÜ êëéíéêÜ áðïôåëÝóìáôá ðñïôïý ðéóôïðïéçèåß ìå ôçí áããåéïãñáößá ç õðïóôñïöÞ ôùí áèçñùìáôéêþí ðëáêþí. Ôï ßäéï èåôéêü áðïôÝëåóìá åß÷áí êáé ìåëÝôåò óôéò ïðïßåò äåí õðÞñîå õðïóôñïöÞ ôùí ðëáêþí Ç åðáíáóôáôéêÞ ðáñáôÞñçóç üôé ïé áèçñùìáôéêÝò ðëÜêåò ðïõ åßíáé ðéï åõáßóèçôåò óôï íá ó÷éóôïýí êáé íá ñáãïýí, åßíáé óõ÷íÜ ìéêñüôåñçò áéìïäõíáìéêÞò óçìáóßáò êáé üôé ç ðëçèþñá ôùí ïîÝùí óôåöáíéáßùí óõíäñüìùí ðñïêáëåßôáé áðü óôåíþóåéò ìéêñüôåñåò ôïõ 50% Ý÷ïõí áëëÜîåé êáôÜ ðïëý ôïí ôñüðï êáôáíüçóçò ôçò ðáèïöõóéïëïãßáò ôçò áèçñïóêëÞñùóçò. ¸ôóé, ï êßíäõíïò ôçò ïîåßáò áðüöñáîçò ôçò áñôçñßáò äåí åîáñôÜôáé áðü ôçí áéìïäõíáìéêÞ óçìáíôéêüôçôá ôçò óôÝíùóçò ðïõ ðñïêáëåß ç ðëÜêá, áëëÜ áðü ôç ìç÷áíéêÞ ôçò óôáèåñüôçôá ðïõ ôçí êÜíåé åõÜëùôç óå óêßóéìï Þ ñÞîç. Ïé ðëÜêåò ìå ôá ìç åõíïúêÜ ìç÷áíéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ëÝãïíôáé åõÜëùôåò Þ áóôáèåßò êáé ÷áñáêôçñßæïíôáé áðü ìåãÜëç ðåñéåêôéêüôçôá óå ëéðßäéá, áõîçìÝíç äñáóôçñéüôçôá öëåãìïíùäþí êõôôÜñùí êáé ìéêñÞ ìç÷áíéêÞ óôáèåñüôçôá. ÏëïÝíá åíäõíáìþíåôáé ç èåùñßá üôé ç áóôÜèåéá ôçò áèçñùìáôéêÞò ðëÜêáò ðáñÜ ç åîÝëéîÞ ôçò ðñÝðåé íá åßíáé ï óðïõäáéüôåñïò óôü÷ïò ãéá ôéò èåñáðåõôéêÝò ìåèüäïõò åðåéäÞ ç áóôÜèåéÜ ôçò, ðñïêáëåß ôá ðåñéóóüôåñá êëéíéêÜ óõìâÜìáôá. Åðéðñüóèåôá, óôïõò ðåñéóóüôåñïõò áóèåíåßò, ç ðñþôç åêäÞëùóç óôåöáíéáßáò íüóïõ åßíáé ôï ïîý óôåöáíéáßï óýìâáìá, ôç óôéãìÞ ðïõ ç åìöÜíéóç óôçèÜã÷çò ðñïóðáèåßáò áíåõñßóêåôáé ìüíï óå ìéêñÞ ìåéïíüôçôá áóèåíþí óáí ðñþôç åêäÞëùóç óôåöáíéáßáò íüóïõ.

6.

7.

11. Moreno PR, et al. Circulation. 2002; 105:923-7.

12. Hatsukami TS, et al. Circulation 2000; 102: 959-64.

13. Kullo IJ,et al. Ann Intern Med 1998; 129: 1050-60.

14. Ambrose JA, et al. Circulation 2002; 105: 2000-4.

Âéâëéïãñáößá 1.

2.

3.

4.

5

Bhatia V, et al. J Postgrad Med. 2003; 49:361-81.

Falk E, et al. Circulation 1995;92:657-71.

Ambrose JA, et al. J Am Coll Cardiol 1988;12:56-62.

Richardson PD, et al. Lancet 1989;2:941-4.

Buja LM, et al. Circulation 1994; 89: 503-5.

Fuster V,et al. Lancet. 1999;353:S115-9.

Zaman AG, et al. Atherosclerosis 2000;149:251-66.

8. Virmani R, et al. Arterioscler Thromb Vasc Biol 2000;20:1262-75.

9. van der Wal AC. Circulation. 1994;89:36-44.

10. Goldstein JA, et al. N Engl J Med 2000; 343:915-22.

17

TEYXOS-1.qxd

27/5/2004 4:10 ìì

Page 18

áèçñïóêëÞñùóç ÌÁÑÔÉÏÓ 2004

Ðáèïöõóéïëïãßá êáé èåñáðåõôéêÝò ðáñåìâÜóåéò ãéá ôçí ðñüëçøç ôçò êáñäéáããåéáêÞò íüóïõ ÃáæÞ ÅéñÞíç, Éáôñüò ÌùõóÞò ÅëéóÜö, ÊáèçãçôÞò Ðáèïëïãßáò H åðßðôùóç ôïõ óáê÷áñþäç äéáâÞôç ôýðïõ 2 (Ó.Ä.) áõîÜíåôáé óõíå÷þò ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá. Óýìöùíá ìå ðñüóöáôåò åêôéìÞóåéò ç åðßðôùóÞ ôïõ ôï 2025 èá öèÜóåé ôï 5-7,6 % ôïõ ãåíéêïý ðëçèõóìïý. Ç áèçñïóêëçñùôéêÞ íüóïò åßíáé ç êýñéá áéôßá íïóçñüôçôáò êáé èíçôüôçôáò óå áóèåíåßò ìå Ó.Ä. ôýðïõ 2. ÐñÝðåé íá åðéóçìáíèåß üôé ç êáñäéáããåéáêÞ íüóïò ìðïñåß Þäç íá õðÜñ÷åé ôç ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ ôçò äéÜãíùóçò ôïõ Ó.Ä. Åðéðñüóèåôá, áóèåíåßò ìå Ó.Ä. ôýðïõ 2 Ý÷ïõí ìåãáëýôåñç ðéèáíüôçôá íá ðåèÜíïõí êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ ðñþôïõ åðåéóïäßïõ óå óýãêñéóç ìå ìç äéáâçôéêïýò áóèåíåßò. Ôá ðáñáðÜíù äåäïìÝíá ïäçãïýí óôï óõìðÝñáóìá üôé ç ðñüëçøç ôïõ Ó.Ä. ôýðïõ 2 åßíáé ï ðéï áðïôåëåóìáôéêüò ôñüðïò ãéá ôçí ðñüëçøç ôùí åðéðëïêþí ôïõ. Ç óôåíÞ óõó÷Ýôéóç ôïõ Ó.Ä. ôýðïõ 2 ìå ôçí êáñäéáããåéáêÞ íüóï ïäÞãçóå óôç äéáôýðùóç ôçò õðüèåóçò üôé êáé ïé äýï êáôáóôÜóåéò Ý÷ïõí êïéíü õðüâáèñï, ðïõ áíáãíùñßóèçêå áðü ôïí Ðáãêüóìéï Ïñãáíéóìü Õãåßáò (ÐÏÕ, World Health Organisation, WHO ) êáé Üëëïõò öïñåßò ùò óýíäñïìï áíôßóôáóçò óôç äñÜóç ôçò éíóïõëßíçò Þ óýíäñïìï × Þ ìåôáâïëéêü óýíäñïìï. ÓõãêåêñéìÝíá, ç ðñþôç äéáðßóôùóç ôçò óçìáóßáò ôçò áíôßóôáóçò óôç äñÜóç ôçò éíóïõëßíçò ùò ðáñÜãïíôá êéíäýíïõ ãéá ôçí åìöÜíéóç ÓÍ Ýãéíå ôï 1998. Ôï óýíïëï ôùí ìåôáâïëéêþí äéáôáñá÷þí ðïõ óõó÷åôßæïíôáé ìå ôçí áíôßóôáóç óôç äñÜóç ôçò éíóïõëßíçò ïíïìÜóôçêå óýíäñïìï ×. Ç ÁÔÑ III (Adult Treatment Panel III) ðñüóöáôá áíáãíþñéóå ôç óçìáóßá ôçò óõíýðáñîçò ðïëëþí ìåôáâïëéêþí äéáôáñá÷þí, ðïõ áõîÜíïõí ôïí êßíäõíï åìöÜíéóçò ÓÍ. Ç áíáãíþñéóç áõôÞ ïäÞãçóå óôïí ïñéóìü ôïõ óõíüëïõ áõôþí ôùí äéáôáñá÷þí ùò "Ìåôáâïëéêü Óýíäñïìï", ôï ïðïßï óõó÷åôßæåôáé Üìåóá ìå ôçí áíôßóôáóç óôç äñÜóç ôçò éíóïõëßíçò. Óôïí Ðßíáêá 1 öáßíïíôáé ôá óýã÷ñïíá êñéôÞñéá ãéá ôç äéÜãíùóç ôïõ ìåôáâïëéêïý óõíäñüìïõ.

18

Ãéá ôç äéÜãíùóç ôïõ ìåôáâïëéêïý óõíäñüìïõ áðáéôïýíôáé ôñßá, ôïõ ëÜ÷éóôïí, áðü ôá êñéôÞñéá áõôÜ. Óýìöùíá ìå ðñüóöáôç åêôßìçóç ôçò Third National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES III), Ýíáò óôïõò ôÝóóåñéò åíÞëéêåò ðïõ äéáìÝíïõí óôéò ÇÐÁ ðëçñåß ôá êñéôÞñéá ãéá ôç äéÜãíùóç ôïõ ìåôáâïëéêïý óõíäñüìïõ. ÐñÝðåé íá äéåõêñéíéóèåß üôé áíôßóôáóç óôç äñÜóç ôçò éíóïõëßíçò êáé ìåôáâïëéêü óýíäñïìï äåí åßíáé óõíþíõìåò Ýííïéåò. Áõôü ðïõ óõìâáßíåé óôçí ðñáãìáôéêüôçôá åßíáé üôé ç áíôßóôáóç ôùí éóôþí óôç äñÜóç ôçò éíóïõëßíçò áõîÜíåé ôçí ðéèáíüôçôá åìöÜíéóçò ôùí ìåôáâïëéêþí äéáôáñá÷þí ðïõ ÷áñáêôçñßæïõí ôï ìåôáâïëéêü óýíäñïìï. Óõó÷Ýôéóç ôùí ðÝíôå êñéôçñßùí, ðïõ åðéëÝ÷èçêáí áðü ôçí ÅèíéêÞ ÅðéôñïðÞ ôùí ÇÐÁ ãéá ôç ÷ïëç óôåñüëç ãéá ôç äéÜãíùóç ôïõ ìå ôáâïëéêïý óõíäñüìïõ, ìå ôçí ðá ñïõóßá áíôßóôáóçò óôç äñÜóç ôçò éíóïõëßíçò Ç êïéëéáêÞ ðá÷õóáñêßá äåí åßíáé ìßá åêäÞëùóç ôçò áíôßóôáóçò óôç äñÜóç ôçò éíóïõëßíçò. Áíôßèåôá, áðïôåëåß ìéá áíèñùðïìåôñéêÞ ðáñÜìåôñï ðïõ áðåéêïíßæåé ôï âáèìü ôçò áíôßóôáóçò óôçí éíóïõëßíç êáé óõãêåêñéìÝíá, áõîÜíåé ôï âáèìü ôçò áíôßóôáóçò óôçí éíóïõëßíç ðïõ Þäç õðÜñ÷åé åîáéôßáò ôçò ãåíéêåõìÝíçò ðá÷õóáñêßáò. ÐñÜãìáôé, ç óõó÷Ýôéóç ôçò ðá÷õóáñêßáò ìå ôçí áíôßóôáóç óôç äñÜóç ôçò éíóïõëßíçò Ý÷åé õðåñåêôéìçèåß. Ç ÅõñùðáúêÞ ¸íùóç ãéá ôç ÌåëÝôç

ôçò Áíôßóôáóçò óôç ÄñÜóç ôçò Éíóïõëßíçò (European Group for the study of Insulin Resistance, EGIR) ìåôÜ áðü ðåñßðïõ 1100 Üìåóåò ìåôñÞóåéò ôçò åîáñôþìåíçò áðü ôçí éíóïõëßíç ìåôáöïñÜò ãëõêüæçò êáôÝëçîå óôï óõìðÝñáóìá üôé ìüíï ôï 25% ôùí ðá÷ýóáñêùí áóèåíþí åß÷å áíôßóôáóç óôç äñÜóç ôçò éíóïõëßíçò. ÅðéðëÝïí, ç åêôßìçóç áõôÞ åðéâåâáéþèçêå üôáí ùò äåßêôçò ðá÷õóáñêßáò ÷ñçóéìïðïéÞèçêå ï ÄÌÓ (Äåßêôçò ÌÜæáò Óþìáôïò, Body Mass Index, BMI) Þ áêüìç êáé ç ðåñßìåôñïò ìÝóçò. Ôá áðïôåëÝóìáôá ìéáò ìåëÝôçò óå ÉíäéÜíïõò Pima êáé ÊáõêÜóéïõò áóèåíåßò Ýäåéîáí üôé ç ðá÷õóáñêßá åõèýíåôáé ìüíï ãéá ôï 25% ôçò ìåôáâëçôüôçôáò ôçò åîáñôþìåíçò áðü ôçí éíóïõëßíç ìåôáöïñÜò ôçò ãëõêüæçò êáé óôéò äýï åèíüôçôåò. Ôï óõìðÝñáóìá áðü ôá ðáñáðÜíù äåäïìÝíá åßíáé üôé ïýôå üëïé ïé ðá÷ýóáñêïé áóèåíåßò Ý÷ïõí áíôßóôáóç óôç äñÜóç ôçò éíóïõëßíçò, ïýôå üëïé üóïé Ý÷ïõí áíôßóôáóç óôç äñÜóç ôçò éíóïõëßíçò åßíáé ðá÷ýóáñêïé. Ç óõãêÝíôñùóç ôçò ãëõêüæçò íç óôåßáò åßíáé ç ìåôáâëçôÞ ìå ôç ìåãáëýôåñç èåôéêÞ ðñïãíùóôéêÞ áîßá êáé ìéá ôéìÞ ãëõêüæçò ìåôáîý 110 mg/dl êáé 126 mg/dl Ý÷åé éäéáßôåñç ðñïãíùóôéêÞ áîßá ãéá ôçí åìöÜíéóç áíôßóôáóçò óôç äñÜóç ôçò éíóïõëßíçò êáé áíôéäñáóôéêÞò õðåñéíóïõëéíáéìßáò. Ðáñüëá áõôÜ, ç óõãêÝíôñùóç ôçò ãëõêüæçò äåí åßíáé åõáßóèçôïò äåßêôçò êáé ç ìåãÜëç ðëåéïøçößá ôùí áóèåíþí ìå áíôßóôáóç óôç äñÜóç ôçò éíóïõëß-

Ðßíáêáò 1. ÊñéôÞñéá ãéá ôç äéÜãíùóç ôïõ ìåôáâïëéêïý óõíäñüìïõ • ÊïéëéáêÞ ðá÷õóáñêßá (ðåñßìåôñïò ìÝóçò) ¢íôñåò > 102 åê. Ãõíáßêåò >88 åê.

• Ôñéãëõêåñßäéá ïñïý • Ãëõêüæç íçóôåßáò • ÁñôçñéáêÞ ðßåóç • HDL-C ¢íôñåò < 40 mg/dl Ãõíáßêåò < 50 mg/dl

> 150 mg/dl >110 mg/dl >130/85 mm Hg

TEYXOS-1.qxd

27/5/2004 4:10 ìì

Page 19

ÐÁÈÏÖÕÓÉÏËÏÃÉÁ

íçò êáé õðåñéíóïõëéíáéìßá Ý÷åé ãëõêüæç íçóôåßáò <110 mg/dl. Ðáñüôé ç õðåñéíóïõëéíáéìßá, Ýíáò Ýììåóïò äåßêôçò ôçò áíôßóôáóçò óôçí éíóïõëßíç, áðïôåëåß ðñïãíùóôéêü äåßêôç ãéá ôçí åìöÜíéóç áñôçñéáêÞò õðÝñôáóçò, ëéãüôåñïé áðü ôïõò ìéóïýò áóèåíåßò ìå ïñéáêÞ õðÝñôáóç Ý÷ïõí áíôßóôáóç óôçí éíóïõëßíç. Áóèåíåßò ìå ïñéáêÞ õðÝñôáóç ðïõ äåí Ý÷ïõí åðßðåäá ãëõêüæçò >110 mg/dl, áõîçìÝíá ôñéãëõêåñßäéá Þ êáé ìåéùìÝíç HDL ÷ïëçóôåñüëç åßíáé áðßèáíï íá Ý÷ïõí áíôßóôáóç óôç äñÜóç ôçò éíóïõëßíçò êáé õðåñéíóïõëéíáéìßá. Ïé ìåôáâïëéêÝò äéáôáñá÷Ýò ïé ïðïßåò åßíáé ðåñéóóüôåñï ðéèáíü íá áíáãíùñßæïõí ôïõò áóèåíåßò ìå áíôßóôáóç óôçí éíóïõëßíç êáé õðåñéíóïõëéíáéìßá åßíáé ïé ìåôáâïëÝò óôéò óõãêåíôñþóåéò ôùí ôñé ãëõêåñéäßùí ôïõ ïñïý êáé ôçò HDL-C. Ìéá ìåëÝôç Ýäåéîå üôé ï ëüãïò TRG / HDL-C óõó÷åôßæåôáé ðïëý êáëÜ ìå ôçí åîáñôþìåíç áðü ôçí éíóïõëßíç ìåôáöïñÜ ôçò ãëõêüæçò, ìéá óõó÷Ýôéóç ðïõ åßíáé ó÷åäüí ðáñüìïéá ìå áõôÞ ðïõ õðÜñ÷åé ìåôáîý ôçò áíôßóôáóçò óôçí éíóïõëßíç êáé ôçò óõãêÝíôñùóçò ôçò éíóïõëßíçò íçóôåßáò óôï ðëÜóìá (Ýíáí Ýììåóï äåßêôç ôçò áíôßóôáóçò óôç äñÜóç ôçò éíóïõëßíçò). Åðéðñüóèåôá, ï ëüãïò TG/HDL-C áðïôåëåß Ýíáí áíåîÜñôçôï ðñïãíùóôéêü äåßêôç êéíäýíïõ ãéá ôçí åìöÜíéóç ÓÍ, åíþ åðßóçò áðïôåëåß êáé Ýíáí éó÷õñü ðñïãíùóôéêü ðáñÜãïíôá ãéá ôçí åìöÜíéóç áíôßóôáóçò óôç äñÜóç ôçò éíóïõëßíçò. Åðéðôþóåéò ôçò áíôßóôáóçò óôç äñÜóç ôçò éíóïõëßíçò êáé ôçò áíôé äñáóôéêÞò õðåñéíóïõëéíáéìßáò. Ç ìåôáöïñÜ ôçò ãëõêüæçò äéáìÝóïõ ôçò éíóïõëßíçò óôï ìõúêü êýôôáñï ðïéêßëåé ìÝ÷ñé êáé 10 öïñÝò óå õãéÞ ìç äéáâçôéêÜ Üôïìá. ¼óï ìåãáëýôåñç åõáéóèçóßá óôçí éíóïõëßíç Ý÷åé ôï ìõúêü êýôôáñï, ôüóï ëéãüôåñç éíóïõëßíç ÷ñåéÜæåôáé þóôå íá äéáôçñçèåß ç öõóéïëïãéêÞ ïìïéïóôáóßá ôçò ãëõêüæçò. Ï Ðßíáêáò 2 äåß÷íåé ìéá óåéñÜ áðü äéáôáñá÷Ýò ðïõ óõíÞèùò õðÜñ÷ïõí óå Üôïìá ìå áíôßóôáóç óôç äñÜóç ôçò éíóïõëßíçò, óôá ïðïßá ùóôüóï ç áíôéäñáóôéêÞ õðåñéíóïõëéíáéìßá åßíáé åðáñêÞò ãéá ôç äéáôÞñçóç ôçò íïñìïãëõêáéìßáò. Åêôüò áðü ôéò äéáôáñá÷Ýò ðïõ öáßíïíôáé óôïí Ðßíáêá 2, õðÜñ-

÷ïõí áñêåôÝò åíäåßîåéò üôé ç ìçáëêïïëéêÞ óôåáôïçðáôßôéäá êáé äéÜöïñåò ìïñöÝò êáñêßíïõ åìöáíßæïíôáé ìå áõîçìÝíç óõ÷íüôçôá óå Üôïìá ìå áíôßóôáóç óôç äñÜóç ôçò éíóïõëßíçò êáé õðåñéíóïõëéíáéìßá. Ïé ðáñáðÜíù äéáôáñá÷Ýò äåí ðáñáôçñïýíôáé ôáõôü÷ñïíá óå üëïõò ôïõò áóèåíåßò ìå áíôßóôáóç óôçí éíóïõëßíç. ÅðéðëÝïí, êáìßá áðü ôéò äéáôáñá÷Ýò ðïõ öáßíïíôáé óôïí Ðßíáêá 2 äåí åîáñôÜôáé ìüíï áðü ôçí áíôßóôáóç óôçí éíóïõëßíç Þ / êáé áðü ôç óõãêÝíôñùóç ôçò éíóïõëßíçò óôï ðëÜóìá. Äýï Üôïìá ìðïñåß íá Ý÷ïõí ôïõ ßäéïõ âáèìïý áíôßóôáóç óôç äñÜóç ôçò éíóïõëßíçò êáé õðåñéíóïõëéíáéìßá êáé ôïõ ßäéïõ âáèìïý áýîçóç ôçò çðáôéêÞò ðáñáãùãÞò ôñéãëõêåñéäßùí, áëëÜ íá äéáöÝñïõí óôçí éêáíüôçôÜ ôïõò íá áðïìáêñýíïõí áðü ôçí êõêëïöïñßá ôéò ðëïýóéåò óå ôñéãëõêåñßäéá ëéðïðñùôåßíåò. Óõíåðþò ï Ýíáò áóèåíÞò èá Ý÷åé ôñéãëõêåñßäéá ôçò ôÜîåùò ôùí 140 mg/dl, åíþ ï Üëëïò áóèåíÞò èá Ý÷åé ôñéãëõêåñßäéá ðåñßðïõ 180 mg/dl. Ç êáôÜóôáóç ðåñéðëÝêåôáé áêüìá ðåñéóóüôåñï óôçí ðåñßðôùóç ðïõ óõíõðÜñ÷åé êáé ïñéáêÞ õðÝñôáóç. Ôï ãåãïíüò üôé ç áíôßóôáóç óôçí éíóïõëßíç êáé ç õðåñéíóïõëéíáéìßá äåí óõó÷åôßæïíôáé ìå ôçí áõîçìÝíç áñôçñéáêÞ ðßåóç óôï 50% ôùí áóèåíþí ìå ìåôáâïëéêü óýíäñïìï , äåí áíáéñåß ôï ãåãïíüò üôé Ýíá óçìáíôéêü ðïóïóôü áóèåíþí ìå ïñéáêÞ õðÝñôáóç Ý÷åé áíôßóôáóç óôçí éíóïõëßíç êáé õðåñéíóïõëéíáéìßá êáé ôï üôé ôá Üôïìá áõôÜ áðïôåëïýí ïìÜäá õøçëïý êéíäýíïõ ãéá ôçí åìöÜíéóç ÓÍ. ÐñÝðåé íá åðéóçìáíèåß üôé ç áíôßóôáóç óôç äñÜóç ôçò éíóïõëßíçò äåí åßíáé íüóïò. Åßíáé ìéá ìåôáâïëéêÞ äéáôáñá÷Þ ðïõ áõîÜíåé ôïí êßíäõíï åìöÜíéóçò ìéáò Þ ðåñéóóïôÝñùí äéáôáñá÷þí ðïõ ðåñéëáìâÜíïíôáé óôïí Ðßíáêá 2. ¼óï áõîÜíåé ç áíôßóôáóç óôç äñÜóç ôçò éíóïõëßíçò êáé ç õðåñéíóïõëéíáéìßá , ôüóï áõîÜíåé êáé ç ðéèáíüôçôá åìöÜíéóçò êÜðïéáò áðü ôéò ðáñáðÜíù äéáôáñá÷Ýò. Áíôßèåôá , üóï ðåñéóóüôåñåò ìåôáâïëéêÝò äéáôáñá÷Ýò åìöáíßæåé Ýíá Üôïìï , ôüóï ðéï ðéèáíü åßíáé íá Ý÷åé áíôßóôáóç óôç äñÜóç ôçò éíóïõëßíçò. ¼ëïé ïé áóèåíåßò ìå áíôßóôáóç óôçí éíóïõëßíç äåí åìöáíßæïõí ôéò äéáôáñá÷Ýò ôïõ Ðßíáêá 2, ïýôå ç åìöÜíéóÞ ôïõò åßíáé óõíäåäåìÝíç

áðïêëåéóôéêÜ ìå ôçí áíôßóôáóç óôç äñÜóç ôçò éíóïõëßíçò. Ùóôüóï, ç ðáñïõóßá ïðïéáóäÞðïôå áðü áõôÝò ôéò äéáôáñá÷Ýò áõîÜíåé ôçí ðéèáíüôçôá íá õðÜñ÷åé áíôßóôáóç óôç äñÜóç ôçò éíóïõëßíçò êáé åðßóçò áõîÜíåé ôçí ðéèáíüôçôá íá óõíõðÜñ÷åé êáé êÜðïéá Üëëç ìåôáâïëéêÞ äéáôáñá÷Þ. ÊëéíéêÞ ÷ñçóéìüôçôá ôçò äéÜãíù óçò ôïõ ìåôáâïëéêïý óõíäñüìïõ Ôï êõñéüôåñï üöåëïò áðü ôéò ðñüóöáôåò ïäçãßåò ôçò ÁÔÑ III ãéá ôç äéÜãíùóç ôïõ ìåôáâïëéêïý óõíäñüìïõ åßíáé ç äéáðßóôùóç üôé ç ÓÍ äåí ðåñéïñßæåôáé ìüíï óå áóèåíåßò ìå õðåñ÷ïëçóôåñïëáéìßá êáé üôé ç áíôßóôáóç óôç äñÜóç ôçò éíóïõëßíçò êáé ç áíôéäñáóôéêÞ õðåñéíóïõëéíáéìßá, êáèþò êáé ïé óõíÝðåéÝò ôïõò óôï ìåôáâïëéóìü ôùí õäáôáíèñÜêùí, ðñÝðåé íá ëáìâÜíïíôáé õðüøç üôáí ï óôü÷ïò ôçò èåñáðåßáò åßíáé ç ìåßùóç ôïõ êáñäéáããåéáêïý êéíäýíïõ. Ùóôüóï, ç áõóôçñÞ ÷ñÞóç áõôþí ôùí êñéôçñßùí ìðïñåß íá ðåñéïñßóåé ôç äõíáôüôçôá ðñþéìçò äéÜãíùóçò áõôïý ôïõ óõíäñüìïõ êáé Ýôóé íá ìç ëçöèïýí õðüøç ïé äéáôáñá÷Ýò ðïõ áíáãñÜöïíôáé óôïí Ðßíáêá 2. ÐñÝðåé íá åðéóçìáíèåß üôé áõôÝò ïé äéáôáñá÷Ýò åßíáé ðéèáíüôåñï íá åìöáíéóèïýí ôáõôü÷ñïíá ðáñÜ êÜèå ìéá ÷ùñéóôÜ êáé üôé, üôáí óõíõðÜñ÷ïõí, åßíáé ó÷åäüí óßãïõñï üôé õðïêñýðôåôáé áíôßóôáóç óôçí éíóïõëßíç. ÐñÝðåé, ëïéðüí íá äïèåß éäéáßôåñç Ýìöáóç óôç ãåíéêÞ Ýííïéá ôïõ ìåôáâïëéêïý óõíäñüìïõ, ðáñÜ óôï óõãêåêñéìÝíï óýíïëï êñéôçñßùí, þóôå íá ëçöèïýí ïé êáôÜëëçëåò èåñáðåõôéêÝò áðïöÜóåéò. Åðßóçò, ðáñüôé ðïëëÝò áðü ôéò ðáñáìÝôñïõò ðïõ áíáöÝñïíôáé óôïí Ðßíáêá 2 äåí ðåñéëáìâÜíïíôáé óôïí Ýëåã÷ï ñïõôßíáò, õðÜñ÷ïõí óáöåßò åíäåßîåéò üôé áðïôåëïýí ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ ãéá ôçí åìöÜíéóç ÓÍ êáé ç ó÷Ýóç ôïõò ìå ôçí áíôßóôáóç óôçí éíóïõëßíç êáé ôçí õðåñéíóïõëéíáéìßá ðñÝðåé íá ëçöèåß õðüøç þóôå íá ãßíïõí ïé óùóôÝò èåñáðåõôéêÝò ðáñåìâÜóåéò. ¼óïí áöïñÜ ôçí áíôéìåôþðéóç ôïõ ìåôáâïëéêïý óõíäñüìïõ, éäéáßôåñç óçìáóßá ðñÝðåé íá äïèåß óôçí áëëáãÞ ôïõ ôñüðïõ æùÞò . Ç ðá÷õóáñêßá êáé ç ìåéùìÝíç óùìáôéêÞ Üóêçóç åßíáé ïé êýñéåò ðáñÜìåôñïé ôïõ ôñüðïõ æùÞò ðïõ Ý÷ïõí äõóìåíÞ åðßäñáóç óôçí ïìïéïóôáóßá ôùí õäáôáíèñÜ-

19

TEYXOS-1.qxd

27/5/2004 4:10 ìì

Page 20

áèçñïóêëÞñùóç ÌÁÑÔÉÏÓ 2004

Ðßíáêáò 2. Äéáôáñá÷Ýò ðïõ óõó÷åôßæïíôáé ìå ôçí áíôßóôáóç óôç äñÜóç ôçò éíóïõëßíçò êáé ôçí õðåñéíóïõëéíáéìßá Äõóáíåîßá óôç ãëõêüæç • äéáôáñá÷Þ ãëõêüæçò íçóôåßáò • äéáôáñá÷Þ áíï÷Þò ôçò ãëõêüæçò Äéáôáñá÷Þ ôïõ ìåôáâïëéóìïý ôïõ ïõñéêïý ïîÝïò • áõîçìÝíç óõãêÝíôñùóç ïõñéêïý ïîÝïò óôï ðëÜóìá • ìåéùìÝíç íåöñéêÞ áðÝêêñéóç ôïõ ïõñéêïý ïîÝïò Äõóëéðéäáéìßá • áõîçìÝíá ôñéãëõêåñßäéá • ìåéùìÝíç HDL-C • ýðáñîç ìéêñþí ðõêíþí LDL • áõîçìÝíç ìåôáãåõìáôéêÞ ëéðáéìßá

ÓõìðåñÜóìáôá

ÁéìïäõíáìéêÝò äéáôáñá÷Ýò • áõîçìÝíç äñáóôçñéüôçôá ôïõ óõìðáèçôéêïý íåõñéêïý óõóôÞìáôïò • áõîçìÝíç íåöñéêÞ êáôáêñÜôçóç íáôñßïõ • áõîçìÝíç áñôçñéáêÞ ðßåóç Äéáôáñá÷Ýò áéìüóôáóçò • áõîçìÝíç óõãêÝíôñùóç ôïõ áíáóôïëÝá ôïõ åíåñãïðïéçôÞ ôïõ ðëáóìéíïãüíïõ (plasminogen activator inhibitor-1, PAI-1) • áõîçìÝíç óõãêÝíôñùóç ôïõ éíùäïãüíïõ ÅíäïèçëéáêÞ äõóëåéôïõñãßá • áõîçìÝíç åðáãùãÞ ìïíïðýñçíùí êõôôÜñùí • áõîçìÝíç óõãêÝíôñùóç ìïñßùí êõôôáñéêÞò ðñïóêüëëçóçò • áõîçìÝíç óõãêÝíôñùóç áóýììåôñçò äéìåèõë-áñãéíßíçò • ìåéùìÝíç- åîáñôþìåíç áðü ôï åíäïèÞëéï- áããåéïäéáóôïëÞ Áíáðáñáãùãéêü óýóôçìá • Óýíäñïìï ðïëõêõóôéêþí ùïèçêþí êùí. ÅðïìÝíùò, ôï ðñþôï âÞìá ãéá ôç èåñáðåõôéêÞ áíôéìåôþðéóç

ôçò óùìáôéêÞò äñáóôçñéüôçôáò, ðñïóåããßóåéò ðïõ áõîÜíïõí ôçí åõáéóèçóßá óôçí éíóïõëßíç êáé ðåñéïñßæïõí ôïõò óõó÷åôéæüìåíïõò ìå ôçí áíôßóôáóç óôç äñÜóç ôçò éíóïõëßíçò ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ ãéá ÓÍ. ÅîáéñåôéêÜ ÷ñÞóéìá ìç öáñìáêåõôéêÜ ìÝôñá ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç ôïõ ìåôáâïëéêïý óõíäñüìïõ åßíáé åðßóçò ç äéáêïðÞ ôïõ êáðíßóìáôïò, êáèþò êáé ç õðïëéðéäáéìéêÞ êáé öôù÷Þ óå áëÜôé äßáéôá.

ôïõ ìåôáâïëéêïý óõíäñüìïõ åßíáé ç áðþëåéá âÜñïõò êáé ç áýîçóç

Ç áíôßóôáóç óôç äñÜóç ôçò éíóïõëßíçò êáé ôï óýíïëï ôùí óõó÷åôéæüìåíùí ìå áõôÞ ìåôáâïëéêþí äéáôáñá÷þí áðïôåëïýí ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ ãéá ôçí åìöÜíéóç ÓÍ. Ïé ðñüóöáôåò ïäçãßåò ôçò ATP III áíáãíùñßæïõí áõôü ôï ãåãïíüò êáé ç åêôßìçóç üôé Ýíá óçìáíôéêü ðïóïóôü ôïõ ãåíéêïý ðëçèõóìïý ìðïñåß íá åìöáíßóåé ôéò åðéðôþóåéò ôçò áíôßóôáóçò óôç äñÜóç ôçò éíóïõëßíçò äéêáéïëïãåß ôï áõîçìÝíï åíäéáöÝñïí ãéá áõôü ôï êëéíéêü óýíäñïìï. Ïé íÝåò èåñáðåõôéêÝò ðñïóåããßóåéò ãéá ôçí ðñüëçøç ôçò êáñäéáããåéáêÞò íüóïõ ðñÝðåé íá êáôåõèýíïíôáé óå üëåò ôéò ìåôáâïëéêÝò äéáôáñá÷Ýò êáé ü÷é ìüíï óôçí õðåñ÷ïëçóôåñïëáéìßá, Ýôóé þóôå íá åðéôåõ÷èåß áîéïóçìåßùôç ìåßùóç ôïõ óõíïëéêïý êáñäéáããåéáêïý êéíäýíïõ.

Âéâëéïãñáößá 1.

2.

3.

4.

5.

20

Reaven GM. Role of insulin resistance in human disease.

Diabetes 1998;37:1595- 1560.

Reaven GM. Insulin resistance, compensatory hyperinsulinemia, and coronary heart disease: syndrome X revisited. In: Jefferson LS, Cherrington AD, eds. Handbook of Physiology, Section 7,The Endocrine System, Vol II, The Endocrine Pancreas and Regulation of Metabolism. New York, NY: Oxford University Press; 2001: 1169-1197.

Executive summary of the third national report of the national cholesterol program (NCEP) expert panel on detection, evaluation, and treatment of high blood cholesterol in adults (adult treatment panel III). JAMA 2001; 285: 28462497.

Ford ES, Giles WH, Diets WH. Prevalence of the metabolic syndrome among US adults: findings from the third National Health and Nutrition Examination Survey. JAMA 2002; 287: 356-359.

Zavaroni I, Mazza S, Dall`Aglio E, et al.

Prevajence of hyperinsulinemia in

6.

7.

8.

9.

patients with high blood pressure. J Int Med 1992; 31: 1128-1130.

Jeppesen J, Hein HO, Suadicani P, et al. High triglycerides and low HDL cholesterol and blood pressure and risk of ischemic heart disease. Hypertension 2000; 36: 226-232.

Jeppesen J, Hein HO, Suadicani P, et al. Low triglycerides -high-density lipoprotein cholesterol and risk of ischemic heart disease. Arch Int Med 2001; 161: 361-366.

Gaziano JM, Hennekens CH , O`Donnell, et al. Fasting triglycerides, high-density lipoprotein and risk of myocardial infarction. Circulation 1997; 96: 2520-2525.

Ferrannini E, Natali A, Bell P, et al.

Insulin resistance and hypersecretion in obesity. J Clin Invest 1997; 100:1166-1173.

10. Skarfors ET, Lithel HO, Selinus I. Risk factors for the development of hypertension: a 10-year longitudinal study in middle aged-men. J Hypertens 1991; 9:217-223.

11. Zavaroni I, Bonini L, Gasparini P, et al.

Hyperinsulinemia in a normal population as a predictor of non-insulindependent diabetes mellitus, hypertension, and coronary heart disease.

Metabolism 1999;48: 989-994.

12. Reaven GM. Do high carbohydrate diets prevent the development or attenuate the manifestations ( or both) of syndrome X? Cur Opin Lipidol 1997;8: 23-27.

13. King H, Aubert RE, Herman WH. Global burden of diabetes, 1995-2025; prevalence, numerical estimates, and projections. Diabetes Care 1998; 21:1414 -31.

14. Alberti KG, Zimmet PZ. Definition, diagnosis and classification of diabetes mellitus and its complications. Part 1: diagnosis and classification of diabetes mellitus provisional report of a WHO consultation. Diab. Med 1998; 15: 539-53.

15. Wilson PWF, Kannel WB, Silbershatz H, D' Agostino RB. Clustering of metabolic factors and coronary heart disease. Arch Int Med 1999; 159:1104-09.

TEYXOS-1.qxd

27/5/2004 4:10 ìì

Page 21

ÄÉÁÉÔÁ

Áðïôåëåóìáôéêüôçôá êáé áóöÜëåéá ôùí äéáéôïëïãßùí ÷áìçëÞò ðåñéåêôéêüôçôáò óå õäáôÜíèñáêåò Ìéá óõóôçìáôéêÞ áíáóêüðçóç Bravata DM, Sanders L, Huang J, Krumholz HM, Olkin I, Gardner CD, Bravata DM. JAMA 2003;289:1837-50. Ôï ðñþôï äéáéôïëüãéï ÷áìçëÞò ðåñéåêôéêüôçôáò óå õäáôÜíèñáêåò ìå óêïðü ôçí áðþëåéá âÜñïõò ðåñéãñÜöçêå ôï 1860 áðü ôïí William Banting, ï ïðïßïò éó÷õñéæüôáí üôé, ÷ùñßò íá íïéþóåé êáèüëïõ ðåßíá, Ý÷áóå 46 áðü ôéò 202 ëßâñåò óùìáôéêïý âÜñïõò ðïõ åß÷å, óå çëéêßá 66 åôþí. Ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá áõôïý ôïõ åßäïõò ïé äßáéôåò Ý÷ïõí áðïêôÞóåé äçìïôéêüôçôá, äåäïìÝíïõ üôé ç ðá÷õóáñêßá êáé ôï õðåñâÜëëïí óùìáôéêü âÜñïò Ý÷ïõí ðáñïõóéÜóåé ìåãÜëç åîÜðëùóç. Ç ðåñéóóüôåñï ãíùóôÞ ôÝôïéá äßáéôá åßíáé áõôÞ ðïõ ðåñéãñÜöçêå áðü ôïí Robert Atkins. Ïé õðïóôçñéêôÝò ôÝôïéùí äéáéôïëïãßùí éó÷õñßæïíôáé üôé ç ìéêñÞ ðåñéåêôéêüôçôá óå õäáôÜíèñáêåò ðñïÜãåé ôïí ìåôáâïëéóìü ôïõ ëéðþäïõò éóôïý ëüãù ôçò Ýëëåéøçò äéáèÝóéìùí õäáôáíèñÜêùí êáé ïäçãåß óå ôá÷åßá áðþëåéá âÜñïõò ÷ùñßò óçìáíôéêÝò ìáêñï÷ñüíéåò áíåðéèýìçôåò åíÝñãåéåò. ¼ìùò ðïëëÝò åðéóôçìïíéêÝò ïñãáíþóåéò, ìåôáîý ôùí ïðïßùí ç ÁìåñéêáíéêÞ ÄéáâçôïëïãéêÞ êáé ç ÁìåñéêáíéêÞ ÊáñäéïëïãéêÞ Åôáéñåßá Ý÷ïõí åðéóôÞóåé ôçí ðñïóï÷Þ ãéá åíäå÷üìåíç âëáðôéêÞ åíÝñãåéá áõôïý ôïõ åßäïõò ôçò äßáéôáò. Ìðïñåß íá ïäçãÞóåé óå áíþìáëï ìåôáâïëéóìü êáé íá Ý÷åé äõóìåíÞ áðïôåëÝóìáôá, ðñïðáíôüò óå áóèåíåßò ìå óáê÷áñþäç äéáâÞôç, áñôçñéáêÞ õðÝñôáóç, äõóëéðéäáéìßá Þ êáñäéáããåéáêÜ íïóÞìáôá. Åéäéêüôåñá Ý÷ïõí ðñïåéäïðïéÞóåé üôé ç äßáéôá ðôù÷Þ óå õäáôÜíèñáêåò ðñïêáëåß óõóóþñåõóç êåôïíéêþí óùìÜôùí êáé ìðïñåß íá ïäçãÞóåé óå äéáôáñá÷Þ ôïõ ìåôáâïëéóìïý ôçò éíóïõëßíçò êáé âëÜâç ôçò ëåéôïõñãßáò ôïõ Þðáôïò êáé ôùí íåöñþí, óå áðþëåéá Üëáôïò êáé ýäáôïò ìå áðïôÝëåóìá ïñèïóôáôéêÞ õðüôáóç, êüðùóç êáé äõóêïéëéüôçôá êáé óå íåöñïëéèßáóç. Ç ìåãÜëç êáôáíÜëùóç æùúêþí ðñùôåúíþí êáé ëéðþí ìðïñåß íá ðñïêáëÝ-

óåé õðåñëéðéäáéìßá êáé ôï ìåãÜëï äéáéôçôéêü öïñôßï ëåõêùìÜôùí ìðïñåß íá âëÜøåé ôç íåöñéêÞ ëåéôïõñãßá.. Ç âéâëéïãñáöéêÞ áíáæÞôçóç óôï MEDLINE åñãáóéþí ðïõ äçìïóéåýèçêáí áðü 1 Éáíïõáñßïõ 1966 ìÝ÷ñé 15 Öåâñïõáñßïõ 2003 êáé áöïñïýí äßáéôåò ÷áìçëÞò ðåñéåêôéêüôçôáò óå õäáôÜíèñáêåò áíÝóõñå 2609 Üñèñá êáé áðü áõôÜ åðåëÝãçóáí ùò êáôÜëëçëá ôá 107. ÐåñéëáìâÜíïõí 94 äéáéôçôéêÝò ðáñåìâÜóåéò êáé 3268 Üôïìá. Áðü áõôÜ ïé 663 Ýëáâáí äßáéôåò ìå ðåñéåêôéêüôçôá óå õäáôÜíèñáêåò 60 ãñáììÜñéá Þ ëéãüôåñï êáé ìüíï 71 Üôïìá Ýëáâáí 20 ãñáììÜñéá õäáôáíèñÜêùí Þ ëéãüôåñï. ÃåíéêÜ ïé åñãáóßåò Þôáí åôåñïãåíåßò ùò ðñïò ôïí ó÷åäéáóìü, ôçí ðåñéåêôéêüôçôá óå õäáôÜíèñáêåò, ôï óõíïëéêü ðïóü ôùí èåñìßäùí, ôç äéÜñêåéá êáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí óõììåôáó÷üíôùí (ð.÷ ôï óùìáôéêü âÜñïò êõìáéíüôáí áðü 57 ìÝ÷ñé 217 êéëÜ). ÐÜíôùò êáìßá ìåëÝôç äåí áîéïëüãçóå äßáéôåò ìå êÜôù áðü 60 ãñáììÜñéá õäáôÜíèñáêåò óå Üôïìá ìåãáëýôåñá ôùí 53 åôþí êáé ìüíï 5 ìåëÝôåò åß÷áí äéÜñêåéá ìåãáëýôåñç ôùí 3 ìçíþí. Áðü ôçí áíÜëõóç üëùí ôùí ìåëåôþí äéáðéóôþèçêå üôé ç áðþëåéá âÜñïõò óôïõò ðá÷ýóáñêïõò áóèåíåßò åß÷å ó÷Ýóç ìå ôç äéÜñêåéá ôçò äßáéôáò (Ñ = 0,002) êáé ìå ôïí ðåñéïñéóìü ôùí èåñìßäùí (Ñ=0,03) áëëÜ ü÷é ìå ôç ÷áìçëÞ ðåñéåêôéêüôçôá óå õäáôÜíèñáêåò (Ñ=0,90). Ç ÷áìçëÞ ðåñéåêôéêüôçôá óå õäáôÜíèñáêåò äåí åß÷å óçìáíôéêÜ äõóìåíÞ áðïôåëÝóìáôá óôá ëéðßäéá ôïõ ïñïý, óôç ãëõêüæç íçóôåßáò, óôá åðßðåäá ôçò éíóïõëßíçò íçóôåßáò Þ óôçí áñôçñéáêÞ ðßåóç. ÓõìðåñáóìáôéêÜ äåí õðÜñ÷ïõí åðáñêÞ äåäïìÝíá ãéá óýóôáóç õðÝñ Þ êáôÜ ôçò äßáéôáò ÷áìçëÞò óå õäáôÜíèñáêåò. Åéäéêüôåñá äåí õðÜñ÷ïõí óôïé÷åßá ãéá Üôïìá ìåãáëýôåñá ôùí 50 åôþí, ãéá äßáéôåò ìå ëéãüôåñï áðü 20 ãñáììÜñéá

õäáôáíèñÜêùí Þ ãéá äéÜñêåéá ìåãáëýôåñç ôùí 90 çìåñþí. Ç áðþëåéá âÜñïõò, üóç ðáñáôçñÞèçêå óå ðá÷ýóáñêá Üôïìá, ïöåßëåôáé óå ðåñéïñéóìü ôùí óõíïëéêþí èåñìßäùí êáé óôç äéÜñêåéá ôçò äßáéôáò êáé ü÷é óôçí ðåñéåêôéêüôçôá ôùí õäáôáíèñÜêùí.

ÅðéìÝëåéá: Çëßáò ×åéìþíáò

21

TEYXOS-1.qxd

27/5/2004 4:10 ìì

Page 22

áèçñïóêëÞñùóç ÌÁÑÔÉÏÓ 2004 ÐÑÏÔÅÉÍÏÌÅÍÇ ÂÉÂËÉÏÃÑÁÖÉÁ 1:

Economides PA, Caselli A, Tiani E, Khaodhiar L, Horton ES, Veves A. The Effects of Atorvastatin on Endothelial Function in Diabetic Patients and Subjects at Risk for Type 2 Diabetes. J Clin Endocrinol Metab. 2004 Feb;89 (4):740-747.

2: Sinzinger H, Kritz H, Furberg CD. Atorvastatin reduces microalbuminuria in patients with familial hypercholesterolemia and normal glucose tolerance. Med Sci Monit 2003;9:88-92.

3: Kowalski J, Pawlicki L, Grycewicz J, Blaszczyk J, Irzmanski R, Ceglinski T, Kowalczyk E. Plasma antioxidative activity during atorvastatin and fluvastatin therapy used in coronary heart disease primary prevention. Fundam Clin Pharmacol. 2004 Feb;18(1):93-6.

4: Pizzi C, Manfrini O, Fontana F, Bugiardini R. Angiotensin-converting enzyme inhibitors and 3-hydroxy-3methylglutaryl coenzyme a reductase in cardiac Syndrome X: role of superoxide dismutase activity. Circulation.

2004 Jan 6;109(1):53-8.

5: Kent SM, Coyle LC, Flaherty PJ, Markwood TT, Taylor AJ. Marked lowdensity lipoprotein cholesterol reduction below current national cholesterol education program targets provides the greatest reduction in carotid atherosclerosis. Clin Cardiol. 2004 Jan; 27(1):17-21.

6: Fathi R, Isbel N, Short L, Haluska B, Johnson D, Marwick TH. The effect of long-term aggressive lipid lowering on ischemic and atherosclerotic burden in patients with chronic kidney disease.

Am J Kidney Dis. 2004 Jan;43(1):4552.

7: Taylor PJ, Kubler PA, Lynch SV, Allen J, Butler M, Pillans PI. Effect of atorvastatin on cyclosporine pharmacokinetics in liver transplant recipients. Ann Pharmacother. 2004 Feb;38(2):205-8.

8: Gershovich OE, Lyman AE Jr. Liver function test abnormalities and pruritus in a patient treated with atorvastatin: case report and review of the literature.

Pharmacotherapy. 2004 Jan; 24 (1): 150-4.

9: Waters DD, Guyton JR, Herrington DM, McGowan MP, Wenger NK, Shear C; TNT Steering Committee Members and Investigators. Treating to New Targets (TNT) Study: does lowering low-density lipoprotein cholesterol levels below currently recommended guidelines yield incremental clinical benefit? Am J Cardiol. 2004 Jan 15;93(2):154-8.

10: Penzak SR, Chuck SK. Management of protease inhibitor-associated hyperlipidemia. Am J Cardiovasc Drugs.

2002;2(2):91-106.

11: Kirklin JK, Benza RL, Rayburn BK, McGiffin DC. Strategies for minimizing hyperlipidemia after cardiac transplantation. Am J Cardiovasc Drugs.

2002;2(6):377-87.

22

12: Karter Y, Curgunlu A, Erturk N, Vehid S, Mihmanli I, Ayan F. Effects of low and high doses of atorvastatin on arterial compliance. Jpn Heart J. 2003 Nov;44(6):953-61.

13: Rendig SV, Symons JD, Amsterdam EA. Effects of statins on myocardial and coronary artery response to ischemia-reperfusion. Can J Physiol Pharmacol. 2003 Nov;81(11):1064-71.

13: Strutt K, Caplan R, Hutchison H, Dane A, Blasetto J. More Western hypercholesterolemic patients achieve Japan Atherosclerosis Society LDL-C goals with rosuvastatin therapy than with atorvastatin, pravastatin, or simvastatin therapy. Circ J. 2004 Feb;68(2):107-13.

14: Kajinami K, Brousseau ME, Nartsupha C, Ordovas JM, Schaefer EJ. ATP binding cassette transporter G5 And G8 genotypes and plasma lipoprotein levels before and after treatment with atorvastatin. J Lipid Res. 2004 Jan 1 [Epub ahead of print] 15: Schaefer EJ, McNamara JR, Tayler T, Daly JA, Gleason JL, Seman LJ, Ferrari A, Rubenstein JJ. Comparisons of effects of statins (atorvastatin, fluvastatin, lovastatin, pravastatin, and simvastatin) on fasting and postprandial lipoproteins in patients with coronary heart disease versus control subjects.

Am J Cardiol. 2004 Jan 1;93(1):31-9.

16: Yilmaz A, Reiss C, Tantawi O, Weng A, Stumpf C, Raaz D, Ludwig J, Berger T, Steinkasserer A, Daniel WG, Garlichs CD. HMG-CoA reductase inhibitors suppress maturation of human dendritic cells: new implications for atherosclerosis. Atherosclerosis. 2004 Jan; 172 (1):85-93.

17: Saijonmaa O, Nyman T, Stewen P, Fyhrquist F. Atorvastatin completely inhibits VEGF induced ACE upregulation in human endothelial cells. Am J Physiol Heart Circ Physiol. 2004 Jan 2 [Epub ahead of print] 18: Kajinami K, Brousseau ME, Ordovas JM, Schaefer EJ. CYP3A4 genotypes and plasma lipoprotein levels before and after treatment with atorvastatin in primary hypercholesterolemia. Am J Cardiol. 2004 Jan1; 93(1) :104-7.

19: McKenney JM, Jones PH, Adamczyk MA, Cain VA, Bryzinski BS, Blasetto JW; STELLAR Study Group.

Comparison of the efficacy of rosuvastatin versus atorvastatin, simvastatin, and pravastatin in achieving lipid goals: results from the STELLAR trial.

Curr Med Res Opin. 2003;19(8):68998.

20: Rupp S, Badorff C, Koyanagi M, Urbich C, Fichtlscherer S, Aicher A, Zeiher AM, Dimmeler S. Statin therapy in patients with coronary artery disease improves the impaired endothelial progenitor cell differentiation into cardiomyogenic cells. Basic Res Cardiol. 2004 Jan; 99(1): 61-8. Epub 2003 Oct 14.

21: Wassmann S, Ribaudo N, Faul A, Laufs U, Bohm M, Nickenig G. Effect of atorvastatin 80 mg on endothelial cell function (forearm blood flow) in patients with pretreatment serum lowdensity lipoprotein cholesterol levels <130 mg/dl. Am J Cardiol. 2004 Jan 1;93(1):84-8.

22: Empen K, Frost RJ, Geiss HC, Otto C, Parhofer KG. Differential effects of fenofibrate versus atorvastatin on the concentrations of E-selectin and vascular cellular adhesion molecule-1 in patients with type 2 diabetes mellitus and mixed hyperlipoproteinemia: a randomized cross-over trial. Cardiovasc Diabetol. 2003 Dec 08;2(1):17.

23: Manuel-Y-Keenoy B, Van Campenhout C, Vertommen J, De Leeuw I. Effects of Atorvastatin on LDL sub-fractions and peroxidation in type 1 diabetic patients: a randomised double-blind placebo-controlled study. Diabetes Metab Res Rev. 2003 Nov-Dec; 19(6):478-86.

24: Van Wissen S, Smilde TJ, De Groot E, Hutten BA, Kastelein JJ, Stalenhoef AF. The significance of femoral intimamedia thickness and plaque scoring in the Atorvastatin versus Simvastatin on Atherosclerosis Progression (ASAP) study. J Cardiovasc Risk. 2003 Dec; 10(6):451-5.

25: Navarro JF, Mora C, Muros M, GarciaIdoate G. Effects of atorvastatin on lipid profile and non-traditional cardiovascular risk factors in diabetic patients on hemodialysis. Nephron Clin Pract.

2003; 95(4):c128-35.

26: Kuzuya M, Suzuki Y, Asai T, Koike T, Kanda S, Nakamura A, Satake S, Umegaki H, Iguchi A. Atorvastatin, 3hydroxy-3-methylglutaryl coenzyme a reductase inhibitor, reduces bone resorption in the elderly. J Am Geriatr Soc. 2003 Nov;51(11):1677-8.

27: Horvath B, Marton Z, Alexy T, Kesmarky G, Toth K, Szapary L. Shortterm effects of atorvastatin on haemorheologic parameters, platelet aggregation and endothelium dysfunction in patients with hypercholesterolaemia. Eur Heart J. 2004 Jan;25(1):96.

28. Milionis HJ, Elisaf MS, Mikhailidis DP. The effects of lipid-regulating therapy on haemostatic parameters. Curr Pharm Des 2003;9:2425-2443.

29: Antonini-Canterin F, Zuppiroli A, Popescu BA, Granata G, Cervesato E, Piazza R, Pavan D, Nicolosi GL. Effect of statins on the progression of bioprosthetic aortic valve degeneration.

Am J Cardiol. 2003 Dec 15;92 (12): 1479-82.

30: Kiyici M, Gulten M, Gurel S, Nak SG, Dolar E, Savci G, Adim SB, Yerci O, Memik F. Ursodeoxycholic acid and atorvastatin in the treatment of nonalcoholic steatohepatitis. Can J Gastroenterol. 2003 Dec;17(12):713-8.

TEYXOS-1.qxd

27/5/2004 4:10 ìì

Page 23

ÉÁÔÑÏÉ ÊÁËËÉÔÅ×ÍÅÓ ÉÁÔÑÏÉ ÊÁËËÉÔÅ×ÍÅÓ ÉÁÔÑÏÉ ÊÁËËÉÔÅ×ÍÅÓ

ÁããåëéêÞ ÔáâåñíáñÜêç Ç êáôáãùãÞ ìïõ åßíáé áðü ôçí ÊñÞôç. Öïßôçóá óôÞí ÉáôñéêÞ Ó÷ïëÞ ôïõ Áñéóôïôåëåßïõ Ðáíåðéóôçìßïõ Èåóóáëïíßêçò. ÕðçñÝôçóá ôçí õðï÷ñåùôéêÞ èçôåßá õðáßèñïõ óôï Íïóïêïìåßï Ðáôñþí êáé Êïñßíèïõ óáí Âïçèüò ÐáèïëïãéêÞò ÊëéíéêÞò Åêðáéäåýôçêá ùò Áêôéíïëüãïò óôï Áêôéíïäéáãíùóôéêü êáé Áêôéíïèåñáðåõôéêü åñãáóôÞñéï ôïõ ÍÉÌÉÔÓ. ÕðçñÝôçóá åóùôåñéêüò âïçèüò óôï Áêôéíïäéáãíùóôéêü åñãáóôÞñéï ôïõ èåñáðåõôçñßïõ "Åõáããåëéóìüò" êáé ÅðéìåëÞôñéá óôï ôìÞìá ÇëåêôñïíéêÞò ÕðïëïãéóôéêÞò Ôïìïãñáößáò ôïõ ÃÍÁ . Ïñêßóôçêá óôï ÅÓÕ áñ÷éêÜ óáí ÅðéìåëÞôñéá Á' óôïí Áîïíéêü ÔïìïãñÜöï ôïõ ÃÍÁ óôçí óõíÝ÷åéá ïñßóôçêá áðü ôï Äéïéêçôéêü Óõìâïýëéï ôïõ Íïóïêïìåßïõ åðéóôçìïíéêüò õðåýèõíïò. Ôï 1986 åêëÝ÷èçêá Ä/íôñéá óôï ôìÞìá ôïõ Áîoíéêïý ÔïìïãñÜöïõ ôïõ Áíôéêáñêéíéêïý Íïóïêïìåßïõ "Áãéïò ÓÜââáò" üðïõ õðçñåôþ ìÝ÷ñé êáé óÞìåñá. ÐÞñá ôïí ôßôëï ôïõ äéäÜêôïñïò áðü ôï ôìÞìá ôçò ÉáôñéêÞò ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí ìå ôßôëï "Ç óõìâïëÞ ôçò ÇëåêôñïíéêÞò ÕðïëïãéóôéêÞò Ôïìïãñáößáò óôç ìåëÝôç ôùí áïñôéêþí áíåõñõóìÜôùí". ÅêëÝ÷èçêá ÔïìåÜñ÷çò ôïõ Åñãáóôçñéáêïý ÔïìÝá ôïõ ÍÁÓ ãéá ôñåßò äéåôßåò, ìéá äéåôßá áíáðëçñùôÞò ðñïÝäñïõ ôçò åðéóôçìïíéêÞò åðéôñïðÞò êáé ìÝëïò ôçò åðéôñïðÞò åêðáßäåõóçò Åßìáé ÔáêôéêÞ ÅîåôÜóôñéá ôùí åéäéêåõïìÝíùí óôçí Áêôéíïëïãßá. Åßìáé ìÝëïò ôùí Åðéóôçìïíéêþí Åôáéñåéþí (ÅëëçíéêÞ ÁêôéíïëïãéêÞ Åôáéñåßá óôçí ïðïßá ìåôåß÷á êáôÜ óåéñÜ ìÝëïò óôï Ä.Ó. åðé ôñåéò äéåôßåò, ôáìßáò êáé Áíôéðñüåäñïò, ÉáôñéêÞ Åôáéñåßá Áèçíþí, ÅëëçíéêÞ ÏãêïëïãéêÞ Åôáéñåßá, EëëçíéêÞ Åôáéñåßá ÃõíáéêïëïãéêÞò ïãêïëïãiáò, Radiological Society of North America êáé ôçò ECR). Áðü ôçí áíÜëçøç ôçò èÝóåùò Äéåõèýíôñéáò ôïõ Áîïíéêïý ÔïìïãñÜöïõ ôïõ Íïóïêïìåßïõ "Áãéïò ÓÜââáò" ìÝ÷ñé óÞìåñá áó÷ïëÞèçêá ìå ôçí ïñãÜíùóç ôïõ ÔìÞìáôïò, ôçí áýîçóç ðáñáãùãéêüôçôáò êáé ôçí âåëôßùóç ðïéüôçôïò ôùí åêôåëïõìÝíùí åîåôÜóåùí. Åêôüò ôçò ôñÝ÷ïõóáò åñãáóßáò ïñãÜíùóá ôï Åðåìâáôéêü ÔìÞìá ôçò åéäéêüôçôÜò ìáò êáé áõôÞ ôç óôéãìÞ ãßíïíôáé åðéôõ÷åßò êáé åê ôïõ áóöáëïýò âéïøßåò ðíåõìüíùí, Þðáôïò, ðáãêñÝáôïò, íåöñþí, ðáñáóðïíäõëéêþí ìáæþí, ìáëáêþí ìïñßùí, ïóôþí, ïöèáëìéêþí êüã÷ùí êáé åãêåöÜëïõ. Åðßóçò åêôåëïýíôáé èåñáðåõôéêÝò ðáñï÷åôåýóåéò, èåñáðåßåò ìå áëêïüëç êáé ñáäéïóõ÷íüôçôåò óå åóôéáêÝò áëëïéþóåéò Þðáôïò. Åôçóßùò óôï ôìÞìá ìáò åêðáéäåýïíôáé 20-25 éáôñïß óôçí ÁîïíéêÞ Ôïìïãñáößá óôá ðëáßóéá ëÞøåùò åéäéêüôçôïò êáé ìåôåêðáßäåõóç óôï ßäéï áíôéêåßìåíï åéäéêåõìÝíùí. ¸÷ù åêðïíÞóåé ðëÞèïò åðéóôçìïíéêþí áíáêïéíþóåùí óôçí ÅëëÜäá êáé óôï Åîùôåñéêü êáé Ý÷ù óõããñÜøåé áñêåôü áñéèìü åñãáóéþí. Å÷ù áíáëÜâåé ôçí ïñãÜíùóç êáé äéåêðåñáßùóç ìåôåêðáéäåõôéêþí ìáèçìÜôùí ôçò ÅÁÅ óôï Äþìá ôïõ Åõáããåëéóìïý ôïõ 2ïõ óõãêñïôÞìáôïò Íïóïêïìåßùí. Çìïõíá ìÝëïò ôçò åðéôñïðÞò åêðáßäåõóçò óôï Íïóïêïìåßï "Áãéïò ÓÜââáò". Ç êáëëéôå÷íéêÞ ìïõ åíáó÷üëçóç êáëýðôåé äõï ðåñéüäïõò ìå äéáöïñåôéêÝò åðéññïÝò ç êÜèå ìßá. Ç äåýôåñç ðåñßïäïò Þôáí áñêåôÜ ðáñáãùãéêÞ êáé áðïôåëåßôáé áðü äõï óåéñÝò Ýñãùí. Ç ðñþôç óåéñÜ åßíáé åðçñåáóìÝíç áðü ôçí virtual endoscopy, ìå ôçí ïðïßá áó÷ïëÞèçêá åðéóôçìïíéêÜ êáé Ý÷åé áðåéêüíéóç óâïýñáò. Ç äåýôåñç óåéñÜ åßíáé åðçñåáóìÝíç áðü ôçí ìïõóéêÞ äéÜöïñùí ôñáãïõäéþí, üðïõ áíÜëïãá ìå ôçí Ýíôáóç ôçò ìïõóéêÞò êáé ôï óõíáßóèçìá ðïõ ìïõ äçìéïõñãïýóå æùãñÜöéæá ìéá ðïéêéëßá ãñáììþí êáé ÷ñùìÜôùí.

TEYXOS-1.qxd

27/5/2004 4:10 ìì

Page 24