Sa!
20 april 2016
28
www.sa24.nl
Een circusleven samengevat
De Harris Sisters van Hemrik Na ruim veertig jaar gedeeld lief en leed in het circusvak maken Peke Hidma en Mo Brak zich op voor de laatste grande finale. Ditmaal niet met tromgeroffel in het volle licht van de schijnwerpers, maar in de intimiteit van thuis in Hemrik. TEKST: WIM BRAS FOTO’S: SIETSE DE BOER / COLLECTIE HIDMA-BRAK
Peke is duidelijk over haar fysieke toestand: ze is ernstig ziek en de kans op herstel is miniem. Komt door het roken, verklaart Peke haar ziekte. “Iedereen rookte in het circus.” Mo knikt. “Acrobatiek is een stressvol beroep. Een voorstelling bestaat vooral uit wachten. En als je dan aan de beurt bent, moet je in korte tijd presteren op de toppen van je kunnen. Tijdens het seizoen wel een paar keer per dag.” Last van kortademigheid hebben de twee nooit gehad, daarvoor trainden ze te hard. Toen Peke twee jaar geleden te horen kreeg dat ze longkanker had, kwam de mededeling volslagen uit de lucht vallen. Hoewel tien jaar ervoor de ziekte zich bij haar al eens in een andere gedaante manifesteerde, volgde destijds volledig herstel. “Ik dacht dat ik eraf was, maar niet dus.”
HEMRIK
De circusvrouwen vertellen aan de keukentafel in hun ruime woonwagen op het kampje aan de Poasen in Hemrik. Hoe ze daar belandden is een lang verhaal dat begint in Utrecht, in de jaren zeventig. “Daar hebben we elkaar ontmoet in de roerige hoogtijdagen van de tweede feministische golf. Sindsdien doen we alles samen.”
Clown
Peke groeit op in Huizum, in een gezin dat aan amateurtoneel en muziek doet. Een bewegelijk kind dat haar energie kwijt kan in ballet en turnen en zorgeloos de wereld neemt zoals die is. “Maar ook eigenwijs en tegendraads”, zegt zijzelf. “Ik trouwde al op mijn achttiende met mijn jeugdvriendje, de beeldhouwer.” Zij krijgen twee kinderen, maar na verloop komt Peke erachter dat het huwelijk niet biedt wat ze wil. “Hij was niet mijn grote liefde, meer mijn broertje.” Het opkomend feminisme van die dagen zet haar aan het denken; ze wil doorleren. Met haar kinderen betrekt ze een piepklein huisje in Leeuwarden en rondt de avondschool af. In die tijd ontdekt ze ook de damesliefde. “Ik ontmoette een leuke juffrouw die in een commune in Utrecht woonde en trok met de kinderen bij haar in. Het huishouden gebeurde er bij toerbeurt. Als vrouw alleen gaf me dat de ruimte om te studeren; ik wilde rechten doen.” Althans, dat denkt ze. Ze kan zich de middag van de inschrijving aan de universiteit nog zo voor de geest halen; om haar heen alleen maar brallerige corpsballen. Dit ga ik niet doen, besluit ze ter plekke. Misschien
moet ze toch maar haar hart volgen en voor het vak van clown kiezen.
Les en Bies
Het wordt de theateropleiding mime. Om rond te komen heeft Peke een baantje in de feministische boekhandel van Utrecht, waar ze alles leest wat los en vast zit. Boeken van vrouwelijke voorvechters als Germaine Greer en Joke Smit, maar ook studies over arbeidsrecht en sociologie. De mimeopleiding stelt teleur: “Het was allemaal zo vaag. Beeld je in dat je een fluitketel bent, kreeg je dan te horen. Ik wilde optreden, voor publiek staan.” Peke gaat de straat op om daar theater te maken. In het artistieke circuit ontmoet ze Mo. “Mooi, zelfbewust, fel; een interessante dame. Maar dat vonden er meer en ik was niet van plan om achter in de rij aan te sluiten.” Mo maakt deel uit van het feministische cabaretduo ‘Les en Bies’ dat er niet voor terugschrikt om ook de dogma’s van de vrouwenbeweging op de hak te nemen. Daarnaast is ze de frontvrouw van rockband Vendetta, die de Utrechtse scene op de kop zet. “Een wilde tijd”, kijkt Mo terug. “Alles stond in het teken van verzet tegen het christelijke milieu waar ik uitkwam, ik wilde nergens bij horen.” Mo doet ook aan acrobatiek op straat. Om de kunst onder de knie te krijgen, volgt ze lessen bij de Osmani’s in Amsterdam, circuszusters op leeftijd. Met haar talent kunnen ze Mo wel onderbrengen bij Circus Vargas in de Verenigde Staten, dat de dochter van een van hen bestiert. Maar Mo heeft dan Peke al ontmoet en is verliefd.
Harris Sisters
Mo Brak en Peke Hidma.
Mo troont Peke en haar cabaretpartner Marian mee naar de Osmani’s. Ook de andere twee hebben aanleg en daaruit ontstaat hun straattheateract met brandende hoepels, jongleren en acrobatiek. Om de volgende stap te maken, moeten ze eigenlijk de vakopleiding volgen. Oude circusrot Joe Andy heeft dan zojuist in Arnhem de allereerste officiële circusschool van Nederland geopend. “Een voortreffelijk vakman, maar geen pedagoog”, aldus Peke. “Als Joe wat in je zag, mocht je blijven. Anders maakte hij je kapot.” Joe Andy onderkent weliswaar het talent van zijn drie protegees maar vindt hen eigenlijk al te oud. “Dat moet je net tegen Mo zeggen”, grinnikt Peke. “Die ging drie keer zo hard trainen.” Tijdens de
‘DE CIRCUSSEN WILDEN ONS ER GRAAG BIJ HEBBEN’ driejarige vakopleiding komen ook de eenwielfiets, draadlopen en de trapeze aan bod. Stap voor stap werken de vrouwen hun ensembleact uit. “Joe heeft onze artiestennaam de Harris Sisters bedacht. Klonk lekker internationaal, vond hij. “ Na afronding van hun opleiding plakt het drietal er nog enige maanden aan vast bij de Osmani’s, voor de finishing touch. De oude dames regelen voor hen een contract bij circus Darix Togni in Italië.
‘Vlooien’
In de aanloop naar het grote debuut breekt Mo tijdens een training haar voet. Kom toch maar, laat de circusdirecteur de Harris Sisters weten. De drie vriendinnen schaffen een krakkemikkige Citroënbus aan, hangen er een tweedehands caravannetje achter, en vertrekken naar Napels. Al in Amsterdam hebben ze moeite om de bruggetjes te nemen, met haperende motor verloopt de reis met horten en stoten. Waar zijn jullie stroomkabels en waterslangen, vragen de terreinknechten bij aankomst. Mo: “Die hadden we natuurlijk niet, wisten wij veel. Wij waren de ‘vlooien’, de groentjes van het circus, en kregen een plek toegewezen naast de neushoorn. Nooit geweten dat een beest zo kan stinken.” Darix Togni is een circus van internationale klasse: een enorme tent, rode lopers, veel dieren, topacts, twee tot drie voorstellingen op een dag. De Harris Sisters verkopen kaartjes, naaien kostuums en zwaaien in de entr’actes en de finales met hun mooie benen. “We verdienden best goed, maar onze act hebben we nooit gedaan. We vonden dat we niet aan het niveau konden tippen.” Ze zijn harde werkers en de directeur wil ook het volgende seizoen met hen door, op