Remontabel Bouwen 2.0

Remontabel Bouwen

Een praktische weg naar CO2-reductie

Bij wereldwijde inspanningen om de klimaatverandering tegen te gaan, staat het verminderen van CO2-emissies centraal. Als bouwsector hebben we een grote impact en spelen daarom een cruciale rol in het realiseren van significante CO2-emissiereductie.

VBI heeft al vele oplossingen voor het verminderen van de CO2-uitstoot. Remontabel ontwerpen en bouwen is er daar één van. Door te ontwerpen met het oog op hergebruik maar ook door gebruik te maken van zo min mogelijk, liefst circulaire, materialen maken we als sector grote stappen!

De focus op CO2-emissiereductie in de bouwsector leidt tot een verschuiving in de vraag van opdrachtgevers. Steeds vaker vragen zij om circulaire en remontabele ontwerpen die een positieve bijdrage leveren aan het verminderen van CO2-uitstoot. Als pionier op dit gebied wil VBI de duurzame transformatie binnen de bouwindustrie leiden.

VBI ontwikkelde constructieve oplossingen waarmee draagstructuren gedemonteerd kunnen worden en elementen hergebruikt kunnen worden in toekomstige projecten. Daarmee biedt remontabel ontwerpen en bouwen een praktische weg naar duurzaamheid.

Ons visiedocument, tot stand gekomen in samenwerking met toonaangevende constructeurs, illustreert ons streven naar CO2-emissiereductie. Daarnaast publiceren we principedetails voor utiliteitsbouw en bieden we een concreet stappenplan aan om de implementatie van remontabel bouwen te vergemakkelijken.

Remontabel bouwen is niet alleen een visie, het vormt een praktische oplossing die we vandaag al kunnen implementeren. Samen kunnen we een positieve bijdrage leveren aan een klimaatvriendelijke toekomst.

Peter

Musters

+31 (0) 6 22 794 625

Waarom remontabel bouwen?

In 2050 wil Nederland volledig CO2 neutraal zijn en in 2030 moet de CO2-uitstoot al zijn gehalveerd.

Het Nationaal Programma Circulaire Economie 2023/2030 beschrijft wat een volledig circulaire bouweconomie in 2050 inhoudt: De bouwsector voorziet in de sociaaleconomische behoefte aan huisvesting en infrastructuur, zonder daarbij de draagkracht van de aarde te overschrijden.

Bouwen binnen de grenzen van de planeet kent een aantal belangrijke aspecten:

Remontabel bouwen stelt ons in staat draagstructuren te demonteren en elementen te hergebruiken in toekomstige projecten.

Narrow resources; zuinig met grondstoffen en materialen

Close the loop; circulariteit en hergebruik van grondstoffen en materialen Slow the flow; een gebouw eenvoudig kunnen aanpassen zodat het langdurig in gebruik is

Bij remontabel ontwerpen staat het minimaliseren van materiaal in het onderwerp centraal. Remontabel ontwerpen en bouwen biedt een praktische weg naar CO2 reductie. Daarnaast maakt het hoogwaardig hergebruik van complete bouwelementen mogelijk. Daarmee wordt een aanzienlijke hoeveelheid grondstoffen, materiaal en dus ook CO2 bespaard. Zowel in het heden als bij toekomstige projecten! Bovendien krijgt de draagconstructie ook een economisch interessante waarde voor gebouweigenaren. Het is dan ook niet verwonderlijk dat opdrachtgevers steeds vaker een remontabel ontwerp vragen.

Alle drie zijn van belang om een circulaire bouwsector te bewerkstellingen.

Het team constructeurs tijdens een ronde

tafel sessie op de beurs Building Holland.

Van links naar rechts:

Eline Dolkemade - BAM

Ronald Klein Holte - VBI

Karel Terwel - IMd

Peter Musters - VBI

Dinant Groot Bramel - Lucassen

Ron Massop - WSP

Hans van den Poll - Goudstikker de Vries

Dian Willems - Verhoeven en Leenders

Net buiten beeld

Mack Stolwijk - Pelecon

Er is nog geen one size fits all oplossing

Eline Dolkemade van BAM A&E praat mee in het team van constructeurs.

“Het is belangrijk om op voorhand goed na te denken wat het huidige en langdurige doel van het gebouw is. Daar moet je vervolgens jouw duurzaamheidsstrategie op aanpassen. Er is geen one size fits all oplossing om duurzaam te bouwen.”

Duurzaam construeren is meer dan alleen remontabiliteit

Voor Karel Terwel van IMD is het duidelijk dat onze footprint te groot is.

“We gebruiken teveel ‘aardes’. Duurzaam construeren is echter meer dan alleen remontabel bouwen. Het gaat in stappen. Waarbij de eerste vraag is of je ook het doel kunt bereiken zonder te bouwen. Kan dat niet, dan is het belangrijk om te onderzoeken of bestaande gebouwen ingezet kunnen worden. In zijn geheel of als donor elementen. Vervolgens is het belangrijk om een gebouw te creëren met een lange levensduur dat efficiënt en met zo min mogelijk belastend materiaal gebouwd wordt. Losmaakbaarheid is dan een van de aspecten.”

De toekomst is remontabel

De visie van VBI sluit goed aan bij het Nationaal Programma Circulaire Economie 2023/2030. Een gebouw is volgens VBI duurzaam als het ook in de toekomst voortdurend kan worden aangepast aan de behoeften van de mensen die er dan wonen of werken. VBI noemt dat ‘design for flexibility’. Want wanneer een gebouw langdurig in gebruik blijft, gaan we duurzaam om met de grondstoffen en de energie die nodig waren voor de bouw.

DE KUNST VAN HET WEGLATEN

DE KUNST VAN HET WEGLATEN

Hoogwaardig hergebruik kan ook benaderd worden vanuit ‘design for reassembly’. Dit innovatieve concept van remontabel ontwerpen en bouwen stelt ons in staat om draagstructuren te demonteren en elementen te hergebruiken in toekomstige projecten. Door dit circulaire proces besparen we aanzienlijke hoeveelheden grondstoffen en materiaal. Dat past uitstekend bij ‘design for recycling’. Deze methodiek zorgt voor een besparing op de CO2 uitstoot, zowel in het heden als in de toekomst.

recycling van de gebouw als systematiek.

De methodiek

>> Design for flexibility

Het uitgangspunt is flexibele aanpasbare gebouwen met een lange levensduur.

>> Design for flexibility

Het uitgangspunt is flexibele aanpasbare gebouwen met een lange levensduur.

>> Design for flexibility

Het uitgangspunt is flexibele aanpasbare gebouwen met een lange levensduur.

Design for flexibility

DE KUNST VAN HET WEGLATEN als systematiek.

Het uitgangspunt is flexibele aanpasbare gebouwen met een lange levensduur.

>> Design for reassembly

We ontwerpen draagstructuren die relatief eenvoudig remontabel zijn.

>> Design for reassembly

We ontwerpen draagstructuren die relatief eenvoudig remontabel zijn.

>> Design for reassembly

Design for reassembly

We ontwerpen draagstructuren die relatief eenvoudig remontabel zijn. recycling van de gebouw als systematiek.

Design for recycling

Meer, voor minder

>> Design for recycling

We ontwerpen draagstructuren die relatief eenvoudig remontabel zijn.

Waar mogelijk wordt bespaard op virgin materiaal en gebruik gemaakt van secundair materiaal en betongranulaat.

>> Design for recycling

Waar mogelijk wordt bespaard op virgin materiaal en gebruik gemaakt van secundair materiaal en betongranulaat.

Onze kanaalplaatvloeren zijn – wat ons betreft – de meest realistische duurzame optie. Het combineert het essentiële van het materiaal en de kansen om dat materiaal zo duurzaam mogelijk te produceren, te verwerken en te hergebruiken. Er is dankzij de kanalen minder grondstof nodig. Daarnaast is er minder virgin materiaal voor nodig, omdat we werken met een groot percentage betongranulaat en secundaire grondstoffen. Zonder druklaag vergroot je de losmaakbaarheid en herbruikbaarheid van het gebouwonderdelen. En grote kolomvrije ruimtes vergroten de functie- en indelingsvrijheid van het pand. Zo bouw je meer, voor minder.

Meer, voor minder

Onze kanaalplaatvloeren zijn – wat ons betreft – de meest realistische duurzame optie. Het combineert het essentiële van het materiaal en de kansen om dat materiaal zo duurzaam mogelijk te produceren, te verwerken en te hergebruiken. Er is dankzij de kanalen minder grondstof nodig.

Het combineert het essentiële van het materiaal en de kansen om dat materiaal zo duurzaam mogelijk te produceren, te verwerken en te hergebruiken. Er is dankzij de kanalen minder grondstof nodig.

Daarnaast is er minder virgin materiaal voor nodig, omdat we werken met een groot percentage betongranulaat en secundaire grondstoffen.

Remontabel bouwen

Bij het remontabel ontwerpen en bouwen zijn er een aantal belangrijke voorwaarden en aspecten:

• Bouw zonder druklaag

Druklaagloos bouwen zorgt direct voor een CO2 besparing, omdat het materiaal voor de druklaag geëlimineerd wordt. Bovendien is druklaagloos bouwen een voorwaarde voor remontabiliteit en hoogwaardig hergebruik.

• Ontwerp remontabel

Bij het ontwerpen is het belangrijk om al rekening te houden met toekomstig hergebruik van complete bouwelementen.

• Ontwerp met het oog op aanpasbaarheid

Het is van belang dat het gebouw aangepast kan worden aan wensen van toekomstige functies en gebruikers.

• Behoud grondstoffen en materialen in de keten

Naast toekomstig hergebruik is het ook interessant dat er nú al gebouwd wordt met grondstoffen, materialen en elementen die al een eerste leven gehad hebben. De LCA van materialen en elementen in een tweede leven is namelijk zeer gunstig.

Vanuit meerdere donorgebouwen een nieuw gebouw creëren

Dinant Groot Bramel van Lucassen Bouwconstructies deelt zijn visie. “Ik zie kansen in het maken van een standaard product met standaard afmetingen. Alle specificaties liggen vast en het is eenvoudig te monteren, te demonteren en te remonteren. Want als je dat niet doet, dan moet je eigenlijk het remontabele gebouw één op één elders opnieuw bouwen. En dat komt niet zo vaak voor. Je wil eigenlijk vanuit meerdere donorgebouwen één nieuw gebouw bouwen.”

Hergebruik op gebouwniveau is meest duurzaam

Hans van den Poll van Goudstikker de Vries deelt zijn visie op duurzaamheid. “Als constructeur heb je veel invloed op duurzaam bouwen. Ook hergebruik is belangrijk. Waarbij hergebruik van elementen in mijn ogen beter is dan hergebruik van grondstoffen. Eigenlijk is hergebruik op gebouw niveau het allerbeste. Het elimineren van een druklaag is in dat opzicht ook interessant. Je bespaart materiaal en elementen zijn vervolgens eenvoudiger losmaakbaar.”

Bouwen zonder druklaag

Project uitgelicht

Phoenix Contact breidt in Zevenaar flexibel uit. Het nieuwe gebouw is aanpasbaar en remontabel. Voor dit project hebben de architect D & M Architecten Adviseurs, aannemer Welling Bouw en Onderhoud, Staalbedrijf IMetaal en constructeur Triops Advies B.V samen met VBI de details verder uitgewerkt. Het gebouw is remontabel ontworpen en gebouwd. Dat houdt in dat de elementen, waaronder de staalconstructie en de kanaalplaten, losmaakbaar zijn en dus weer uit elkaar gehaald kunnen worden. Het

gebouw moet later namelijk naar een andere locatie verplaatst kunnen worden.

De gebouwstabiliteit wordt verzorgd door op diverse plaatsen windverbanden tussen kolommen en onder de vloeren toe te passen. Op de kanaalplaat komt een droge Fermacell vloer en vervolgens een computervloer.

Bouwen zonder druklaag

Het belang van remontabel bouwen voor CO2-emissiereductie is wat ons betreft helder. Maar de aanpak nog niet. Samen met een team van toonaangevende constructeurs is deze aanpak besproken en zijn principedetails tot stand gekomen.

Druklaagloos bouwen

Een druklaag heeft diverse functies zoals lastspreiding, het verhogen van het draagvermogen en overspanning, het vergroten van stijfheid en het verbeteren van de schijfwerking en geluidsisolatie. Tot slot is de druklaag vaak ook een afwerkvloer.

Belangrijke voorwaarden voor optimaal remontabel ontwerpen zijn:

• Een eenvoudige stapelstructuur

• Maatvoering n x 1200 mm

• Het opsplitsen van kolommen per verdieping

• Geïntegreerde torsievrije liggers

• Remontabele en bereikbare verbindingen

Maar een absolute voorwaarde is een constructie zonder druklaag!

Een druklaag heeft echter een groot nadeel. Het zorgt ervoor dat het vloerveld volledig aaneen wordt gestort. De kanaalplaat kan hierdoor niet meer zonder schade gedemonteerd worden en verliest daarmee zijn waarde voor toekomstig hergebruik in nieuwe projecten.

Principedetails

De principedetails zijn tot stand gekomen met een aantal toonaangevende constructeurs van Team Remontabel. Wil je meer weten over remontabel ontwerpen en bouwen? Ga dan naar www.vbi.nl

ons dat het ook zonder druklaag meer dan veilig genoeg is. Losmaakbaar bouwen, dus zonder druklaag, is eigenlijk altijd slim. En losmaakbaar bouwen kan zonder extra kosten,” aldus Dinand Groot Bramel van Lucassen Bouwconstructies.

Grote overspanning met de kanaalplaat 500 mm

Om in utiliteit ook zonder druklaag grote overspanningen tot wel 16.20 m mogelijk te maken, ontwikkelde VBI een kanaalplaat van 500 mm dik.

Druklaagloos bouwen biedt zowel direct als in de toekomst voordelen:

- Druklaagloos bouwen bespaart direct materiaal en reduceert daarmee direct CO2 Uiteraard zorgt dit ook voor een besparing in kosten.

- Druklaagloos bouwen maakt hoogwaardig hergebruik van elementen, zoals de kanaalplaat, mogelijk. Dit zorgt bij een tweede leven van de kanaalplaat voor een enorme CO2 besparing. Het element hoeft immers niet opnieuw te worden geproduceerd.

- Druklaagloos bouwen geeft de draagconstructie een economisch interessante restwaarde voor gebouweigenaren.

“ Veiligheid staat zeker voorop. En voor de veilige weg gaan, is vaak toch de bekende weg kiezen; bijvoorbeeld met een druklaag. We moeten echter niet bang zijn om andere mogelijkheden te onderzoeken en waar mogelijk toe te passen,” vertelt Hans van den Poll van Goudstikker de Vries.

“ Wij zien bij opdrachtgevers nog onzekerheid over de veiligheid zonder druklaag. Maar onze ervaring leert

Retournamecertificaat en uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV)

Retourname van kanaalplaten voor recycling was al langer mogelijk. Maar met het retournamecertificaat biedt VBI nu ook de mogelijkheid gehele elementen terug te nemen. Het retournamecertificaat staat garant voor herkomst, kwaliteit en de constructieve veiligheid van de producten. Zowel nu als in de toekomst.

Interessant voor de gebouweigenaar is dat de kanaalplaat daarmee ook zijn waarde behoudt. Een beloning voor de investering in het remontabele ontwerp van het gebouw.

Met het retournamecertificaat loopt VBI vooruit op de invoering van de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV). Deze verantwoordelijkheid is gericht op hergebruik en hoogwaardige recycling.

De garantie op retourname door VBI is in principe niet aan een maximale looptijd gebonden. De VBI kanaalplaat veroudert namelijk niet, maar wordt zelfs sterker in de tijd. De honderden data van individuele vloerplaten, van gebruikte grondstoffen en emissies tot en met de toepassing, zijn door VBI samengevat in het betreffende productlabel oftewel het productpaspoort. Er is ook vastgelegd óf en hoe een vloerplaat hergebruikt of gerecycled kan worden. Het paspoort kan worden geïntegreerd in een BIM-model.

Retourname van kanaalplaten om deze elders opnieuw in te zetten, vermindert de milieu-impact

van het product met wel tachtig procent ten opzichte van een nieuw product (bron: NIBE).

en hoogwaardig te kunnen realiseren is het van belang dat het gebouw remontabel gebouwd wordt.

Het Retourname Certificaat geldt onder de volgende condities:

De kanaalplaten dienen te zijner tijd onbeschadigd uit het bouwwerk vrij te komen.

Acceptatie ter voorafgaande beoordeling van VBI.

De kanaalplaten dienen veilig handelbaar en transporteerbaar te zijn.

Acceptatie ter voorafgaande beoordeling van VBI.

De kanaalplaten dienen onbesmet te zijn en te voldoen aan NEN-EN 206:204, Annex E, tabel E.2.

Acceptatie ter voorafgaande beoordeling van VBI.

Transportkosten zullen op basis van kostprijs doorberekend worden.

De terugkoopwaarde zal te zijner tijd worden bepaald, op dit moment is dit niet aan te geven.

Het venijn zit in de start

De klimaatambities van Nederland en de bouwsector zijn groot. En terecht. De CO2-uitstoot van de sector moet snel omlaag. De bouw is dan ook in recordtempo aan het verduurzamen. Remontabel bouwen is daarbij van groot belang.

Toekomstbestendig en duurzaam ontwerpen en bouwen vergt een nauwe samenwerking tussen architecten, constructeurs en andere stakeholders in de bouwsector. Het venijn zit in de start. Dat geldt ook voor remontabiliteit, oftewel losmaakbaar bouwen. Daarom overleggen wij regelmatig met constructeurs over de aanpak van remontabel en losmaakbaar bouwen. Samen met hen zijn de nieuwe principedetails tot stand gekomen.

Remontabel bouwen begint met het denken in demontage. Maar het begint ook gewoon door te doen.

Wil jij meer weten over remontabiliteit of meepraten over de uitdagingen en oplossingen?

Neem dan contact op met Peter Musters, via p.musters@vbi.nl of +31 (0)6 22 794 625

Basis voor vernieuwing