WANDELROUTE NL
Zuiderzeedijk Tekst en fotografie: Ruben Schipper
Wandelen langs het water, uitwaaien in de wind en typische Hollandse wolkenluchten. De voormalige Zuiderzeedijk vormt een heerlijke wandelroute (16,4 km) tussen de Friese historische stadjes Workum en Stavoren.
28
HIKE & Trekking
De wandelroute over de IJsselmeerdijk is niet zonder hindernissen.
Links
Na het verlaten van Workum, wandel je langs de voormalige Zuiderzeedijk helemaal naar Stavoren. Lonksonder
Het Eerste Friese Schaatsmuseum in Hindeloopen bezit de grootste collectie schaatsen ter wereld. Ook kom je hier natuurlijk alles te weten over de geschiedenis van de Elftstedentocht. Middenboven
Vergeet bij het verlaten van Workum niet van die lekkere niet de Fryske dúmkes (anijskoekjes) mee te nemen. Middenonder
Obstacle run klassieke stijl: er zijn heel wat schapenhekken waar je overheen moet klimmen. Rechtsboven
Workum is een van de Friese Elf Steden.
We missen de trein! De trein van Stavoren naar Workum gaat eens in het uur. Noodgedwongen gaan we op zoek naar koffie en Fryske dúmkes, een traditioneel anijskoekje afgewerkt met een duimdruk van de bakker. Als we uiteindelijk in Workum van start gaan, loopt het al tegen het middaguur. De zon probeert door te breken als we door het oude centrum lopen. Met een kleine 4000 inwoners heeft Workum in 1399 stadsrechten gekregen en is het dus een van de Friese Elf Steden. Workum was een welvarende handelsstad, maar heeft nooit een verdedigingslinie nodig gehad. Wellicht was dit omdat schepen eerst een schutsluis moeten nemen voordat ze de stad kunnen bereiken. De kerktoren van de SintGertrudiskerk op de Merk is bijzonder, de toren staat los van de kerk. De kerk stamt uit 1480 en werd in 1523 zwaar beschadigd, de verbinding met de kerk is nooit meer gemaakt. Wandelend langs vrolijke bloementuinen komen we bij de brug over de Diepe Dolte. Een mooi moment
om een blik te werpen op de vaart en de eeuwenoude scheepswerf de Hoop waar al meer dan driehonderd jaar kofschepen en platbodems als tjalken en blazers gebouwd en gerestaureerd. Schapenstront Even later klimmen we over het eerste hek op de Hyperdijk, waar een kudde schapen ons op staat te wachten. Aanvankelijk doen we nog een poging om de schapenstront te ontwijken, maar er ligt zo veel dat we al snel de hoop opgeven. Terwijl op de Saol zeilboten richting het IJsselmeer varen, horen we de fokken tegen de masten klapperen. Bij de molen buigt het autoverkeer af en gaat de dijk over in de Lieuwe Klazes Leane. Vanaf nu hebben we zicht over het IJsselmeer, waar nog veel meer zeilboten varen. Na de oude vuurtoren het Toantsje wandelen we door het Workermer Nylân, een polder die niet meer zo nieuw is als de naam doet geloven. Al in 1621 is er een dijk aangelegd en is de polder ont-
staan. Tijdens zware stormen is de dijk meerdere keren doorgebroken. Na de bouw van de Afsluitdijk is dat gevaar een stuk kleiner geworden. Hindelooper schilderkunst Hindeloopen is misschien wel de kleinste stad van Friesland en heeft in tegenstelling tot Workum wel een vestingwal. De sfeer is uitnodigend als we de Hanzestad binnenlopen. Langs de smalle straten staan tal van oude gevelwoningen. Het is duidelijk dat de overzeese handel veel welvaart heeft gebracht. Friese jenevers werden verhandeld in Amsterdam, meegebrachte stoffen van de VOC werden gebruikt voor de klederdracht. Terwijl de mannen vanaf het vroege voorjaar tot aan het begin van de winter op zee zaten, versierden de vrouwen de interieurs van hun huizen met typisch gedecoreerde gebruiks- en siervoorwerpen. Hoe de Hindelooper schilderkunst precies is ontstaan is niet duidelijk. Er zijn Zweedse invloeden maar eveneens het Hollandse Noorden
29
wandelroute nl Midden
Vogelkijkhut in natuurgebied de Bocht Fan Molkwar waar veel kemphanen broeden. Rechts
Leuke uitdaging: over de golfbrekers lopen zonder in het water te vallen. Onder
Het ‘Vrouwtje van Stavoren’ is volgens de sage de schuldige van het verzanden van de haven van Stavoren.
©Freytag & Berndt, Wenen
Aan het einde van een vorstperiode, maakt kruiend ijs de dijk onbegaanbaar.
heeft zijn sporen nagelaten. Hier en daar gluren we naar binnen of we iets van de schilderwerken kunnen zien. Beter kunnen we hiervoor natuurlijk een bezoek brengen aan Museum Hindeloopen. Kemphanen De route loopt nu dicht langs het water en onderaan de dijk houden we lunchpauze. We proberen ons voor te stellen hoe het zou zijn om deze wandeling aan het einde van een vorstperiode te lopen. De berg kruiend ijs op de dijk zal een indrukwekkend gezicht zijn, maar het wandelpad onbegaanbaar. Bij de Bocht Fan Molkwar gaan we naar de vogelhut. It Fryske Gea, de Friese natuurbeschermingsvereniging, heeft hier voor de kust eilanden aangelegd met als doel een afwisselend leefgebied voor watervogels te creëren. Tussen het riet leven rietgorzen, karekieten en kiekendieven en de eilanden blijken een goede broedplek voor de bedreigde kemphanen te zijn. Als we door de verrekijker turen zien we aalscholvers en eenden. Nadat we het zoveelste hek zijn overgeklommen worden we opnieuw begroet door schapen. De kudde staat lekker te grazen als wij voorbij lopen. Schrikken van wandelaars, die hier in de zomer met tientallen per dag voorbij komen, doen ze niet meer.
30
Vrouwtje van Stavoren Zo stappen we Stavoren binnen. De eerste paar honderd meter lopen we maar snel door. Grote grijze bedrijfsloodsen staan in schril contrast met de mooie dijkwandeling. Bij de tweemasters in de haven zijn we dat alweer vergeten. 1100 jaar geleden was dit stadje een welvarende havenstad. Er werd handel gedreven met Scandinavië en Engeland. Het verval kwam na overstromingen en oorlogen tussen de Graven van Holland met de Friezen. Ook de vesting – het Blokhuis dat keizer Karel V heeft gebouwd – kon de stad niet redden. De ingang van de haven slipte dicht waardoor een zandplaat ontstond, het Vrouwenzand. In de sage die hierna ontstond kreeg het ‘Vrouwtje van Stavoren’ de schuld van het verzanden van de haven. Het ‘Vrouwtje van Stavoren’ was een rijke koopmansweduwe die nooit tevreden was met hetgeen dat de kapitein van de kogge voor haar meebracht. Uit woede liet ze ooit een lading graan overboord gooien, waardoor de zandplaat zou zijn ontstaan. Uiteindelijk verviel de koopmansvrouw tot de bedelstaf. Moraal van dit verhaal: hoogmoed komt voor de val. Ook de gebroeders Grimm hebben deze sage beschreven. Door de eeuwen heen heeft het stadje veel up’s en down’s gekend. Met de aanleg van de Afsluitdijk is veel visserij verdwenen. Sinds de jaren zestig groeit het toerisme dat nu een van de belangrijkste inkomstenbronnen van Stavoren is.
Deze wandeling is gelopen op Hanwag schoenen. hanwag.nl
Deze wandeling is slechts één van de 52 wandelingen uit de Rother wandelgids Nederland. Kijk om te bestelllen en voor welke Rother gidsen er nog meer in het Nederlands zijn verschenen op uitgeverijelmar.nl Download gratis de routebeschrijving en gps-file op hikeandtrekking.nl