Brang ve brak, kardeş (erkek) Mang ve mak, ana. Belg yerine belk, yaprak. 49. Q - artdamaksıl, ötümsüz kapantılı. Bu ünsüz özellikle İranca dışı dillerden alınma sözcüklerde rastlanır. Ama İranca kökenli sözcüklerde de çok seyrek bulunur. 50. X - artdamaksıl, sürekli ötümsüz. Normal olarak bulunduğu sözcüklerdeki kullanımının dışında, x birçok ağızlarda, İranca sözcük köklerindeki ya da yabancı dilden geçmiş sözcüklerdeki x'nin yerini alır. Ör.: Bekçe (Farsça bağçe <*J-L) yerine, baxce. Kaxez (Farsça kâğız jj.\S ) yerine, kaxez. Xulam (Ar. ğulam ^^U ) yerine, xulam. Axa (Türkçe ağa) yerine, axa aşiret reisi. Xerîbî (Ar. gerip wj£) yerine xerîbî, yabancı ülke, gurbet, vb.
X çoğu zaman, Türkçeden ya da Arapçadan alınmış sözcüklerdeki A:' nin de yerini alır. Ör.: Nexş, nakış (Ar. nakş ,jiJU) . Yasax, yasak (Türk. yasak). Next, çeyiz (Ar. nakd JuU) . Ancax, ancak (Türk. ancak). Qayix, kayık (Türk. kayık). 51. X- artdamaksıl, ötümlü sürekli. Yukanda görüldüğü gibi, bu ünsüzün kullanımı, sık olmakla birlikte, büsbütün genel değildir. Bugün için, yazılı dilde, yukandaki örneklerde de görüldüğü gibi, onun yerine x kullanma eğilimi vardır (baxçe, kaxez, xulam, axa, xerîbî).
H - ötümlü sürekli. Bu ünsüzün rolünü incelemek özellikle yararlı sayılabilir, çünkü Kürt fonetiğindeki gelişmenin en karakteristik iki aşamasını belirtmek olanağı verir. Birinci aşamada h önemli ölçüde artar, çünkü eski İrancadaki pek çok fonemin yerini alır; ikinci aşamada ise bu ses yavaş yavaş ortadan kalkar. 52.
29