Phaàn 1: Moät soá vaán ñeà chung
19
Nguyeãn Phuùc Taàn vaø Chöôûng cô Nguyeãn Höõu Tieán mang quaân ñaùnh nhau vôùi quaân cuûa chuùa Trònh Traùng, baét ñöôïc quaän coâng Lyù Myõ vaø 3.000 tuø binh. Chuùa Nguyeãn khoâng theå khoâng nghó ñeán vieäc söû duïng söùc lao ñoäng cuûa nhöõng tuø binh naøy trong ñoaøn quaân Nam tieán. Ngoaøi ra, hieän traïng xaõ hoäi thôøi baáy giôø coù khaù nhieàu nhöõng ngöôøi daân ñaát Baéc vì chaïy traùnh loaïn laïc, ñoùi keùm, luït loäi neân ñaõ di cö töøng ñôït vaøo Nam. Ngoaøi ra coøn coù nhöõng ngöôøi ôû caû mieàn Baéc vaø mieàn Trung laäp chí vaøo Nam vì muoán phieâu löu maïo hieåm tìm moät cuoäc soáng môùi toát ñeïp hôn. Laïi cuõng coù khoâng ít nhöõng keû ñaàu troäm ñuoâi cöôùp, troán tuø troán toäi, xem vieäc vaøo Nam nhö moät loái thoaùt. Naêm 1642, ngöôøi Haø Lan (Holland) laäp coâng ty Ñoâng AÁn ôû Batavia, taïo heä thoáng thöông ñieám treân soâng Meùkong, giao dòch vôùi Saøi Goøn. Söï hieän dieän cuûa ngöôøi Haø Lan keùo theo sau ñoù laø ngöôøi Boà Ñaøo Nha (Portugal), ngöôøi Nhaät, ngöôøi Trung Hoa. Söï giao dòch thöông maõi phoàn thònh caøng thu huùt ngöôøi Vieät ñoå veà Saøi Goøn cuøng luùc caøng ñoâng hôn. Saøi Goøn laïi coù ñöôïc Bieân Hoøa laøm haäu caàn, vì naêm 1658, vaøo ñôøi vua Reùam Thip Dei Chan (1642-1659), coâng chuùa Ngoïc Vaïn vaän ñoäng vôùi vua Chaân Laïp cho pheùp ngöôøi Vieät ñeán ñònh cö ôû Ñoâng Phoá (goïi ñuùng laø Gian Phoå). Trong soá ngöôøi Trung Hoa ñeán Nam boä, ngoaøi nhöõng ngöôøi töø mieàn Baéc vaøo, hoaëc töø coâng ty Ñoâng AÁn sang, coøn phaûi keå ñeán hôn 3.000 ngöôøi ñi treân 50 chieán thuyeàn cuûa Chuû töôùng Döông Ngaïn Ñòch (Toång binh traán thuû Long