In 1744 krijgt syne excellentie Charles Elisabeth, hertog van Ursel en Hoboken, het domein.101 In 1615 sprak landmeter Lowys de Bersaques over de behuysde hofstede, de moten, wallen, den Zaelbusch, daeranne den boghaert ende een stick lants noort ande hofstede paelende jeghens den Coûter, noort ende west de straete en zuyt jeghens de Schaepwee. Toen bestond er dus ook al een nu onbekend landboek van Tielt-Buiten: het betrof, net zoals later, het tweede artikel van de Gruuthuuscerck in de Poelberghoek.11In 1705 von den we het zo beschreven: le foncier de ladite seigneurie consiste en une
belle cense bien bastie de maisonnage, granges, escuries, estables a vach es, et moutons, presque toutte environnées d'eau, ornée de tres belles dreves et chesnes en nombre de 4000 arbres et plus agez de 25 ans ou moins avecq environ 60 bonniers (doit estre 63 bonniers) de terres labourables,12 Het foncier (nominale bezit van de heer) ten zuiden van de stad bedroeg 63 bunder (89 ha) én in Wingene lagen er nog wel zo’n 150 bunder (213 ha) foncier onder vivers, busschen ende velden, dus onvruchtbaar gebied, en ook een tiend streckende upt zelve goet weert vichtien ponden par.'3 De jaarlijks een eeuwig hypotheekje in natura en/of geld betalende rentegronden onder dit rechtsgebied werden in Tielt nog onderverdeeld in de vele diensten, die nog refereerden naar aparte landbouwuitbatingen, waaraan welbepaalde diensten verbonden waren: Clais-en Stevins(dienst), Coûter, dienst (van tGhoed) ter Donct, Elias, Haeselaer, Hasart, Houberg, Houthagen, Huylenbrouc, Max, dienst ter Mersch, Moors, Pennicrente, Penninc- en capoen, Samman, Sammans- en Lenter, Straten, Varentacker, Ve(e)ghe, Vennet. De heer van Tielt-ten-Hove bezat ook de Calsiemolen even buiten de stad op de weg naar Brugge én nog een molen op het Stoet. De gronden onder Gruuthuse in Tielt waren zeer uitgestrekt, nl. 700 bu (992 ha), ook wat in Pittem en Meulebeke, maar nog eens liefst 900 bunder (1275 ha) in Aarsele, dat zelf maar 1511 ha groot is. Daar func tioneerde er natuurlijk een aparte vierschaar of tenement met een onderbaljuw en pratere (veldwachter).
10 Ibidem, Fonds Bruine Pakken, nr. 6538: denombrementen kasteel van Kortrijk; over de heren van Gruuthuse, zie ook: De Clercq E ., Geschiedenis van Aarseele, Brugge, 1881, p. 44-46. 11 Rijksarchief Brugge (R.A.B.), Aanwinsten, nr. 2317: meting Tielt-ten-Hove in 1615. 12 R .A .K ., Fonds Bruine Pakken, nr. 6543: denombrementen kasteel van Kortijk. 15 A.W. (Algemeen Rijksarchief Brussel (A .R .A .), Wetachtige kamer van Vlaanderen), nr. 2102: alles uit De Vrieze F., Toponymie van Tielt, Leuven, onuitgegeven doctoraatsdissertatie K .U . Leuven, 1937, bijlage II. Bijna alle kaartenmateriaal op basis van: Ostyn R ., Cartotheek van de Roede van Tielt, Tielt, 1997 (tenzij anders vermeld, zoals nu: A .R .A ., Fonds Ursel: kaart uit 1737 van het foncier van 89 ha).
92