39
Endurgerð minningarmarks Jóns Magnússonar
E
itt reisulegasta minningarmarkið í Hólavallagarði er yfir Pétri biskupi Péturssyni en hann lést árið 1891. Þóra Pétursdóttir, dóttir biskups teiknaði minningarmarkið. Mörgum árum síðar eða árið 1926 lést frændi þeirra Jón Magnússon forsætisráðherra sviplega þegar hann var á yfirreið um Austurland með dönsku konungshjónunum það sumar. Á leiði Jóns var sett minningarmark sem er gert eftir sömu teikningu en þeir félagar voru bundnir fjölskylduböndum. Með árunum fór að bera á skemmdum á legsteini Jóns uns svo var komið að granítplata á steininum var tekin niður. Snarlega var brugðist við í aðdraganda 100 ára fullveldisafmælis veturinn 2018.
Nafnaplatan tekin niður „Já, það hafði myndast sprunga í nafnaplötuna á steininum og með tímanun stækkaði hún og steinlímið umhverfis plötuna tók að molna. Þá fór platan að síga og brugðust þá starfsmenn KGRP við og tóku plötuna niður svo að hún myndi ekki falla til jarðar og eyðileggjast. Platan var þá þegar klofin í tvo hluta en svo vel vildi til að að brotið fór ekki í gegnum texta eða skreyti á plötunni. En eftir stóð minningarmarkið eins og með gapandi tóft,“ segir Heimir Björn Janusarson, umsjónarmaður Hólavallagarðs. Heimir Björn segir í samtali við Bautastein að hann hafi í upphafi ársins 2018 vakið athygli stjórnvalda á ástandi minningarmarksins um manninn sem hafði verið forsætisráðherra þegar landið fékk fullveldi. „Þar sem Jón Magnússon átti enga afkomendur en verið forsætisráðherra er landið varð fullvalda 1918 ákvað ég að vekja athygli stjórnarráðsins, skrifstofustjóra Alþingis og Minjastofnunar á ástandi minningarmarksins en segja má að það hafi engu skilað. Alþingi svarði ekki erindinu en stjórnarráðið og Minjastofnun vísuðu hvort á annað og bentu einnig á fullveldisafmælisnefndina 1918-2018. Það skal tekið fram að í venjulegu árferði og í gegnum söguna hafa kirkjugarðarnir sjálfir tekið svona mál í sínar hendur og gert nauðsynlegar endurbætur fyrir eigin reikning en í ljósi fjárhagslegrar stöðu KGRP var ekki möguleiki á þeirri lausn.“
Skriður kemst á málin „Það var svo í nóvember 2018 að Gunnar Þór Bjarnason sagnfræðingur var að gefa út bók sína „Hinir útvöldu“ í tilefni fullveldisafmælisins. Vakti ég athygli hans á ástandi minningarmarksins og fór hann í fjölmiðla og
Minningarmark Jóns Magnússonar fyrrum forsætisráðherra er orðið glæsilegt á ný. Ljósm. HBJ.
kynnti bók sína og ástand minningarmarksins um forsætisráðherrann fyrrverandi. Og það var eins og að hann hafi hitt á einhverja óskastund! Allt kerfið brást við – ég fékk símtal daginn eftir frá Minjastofnun er tilkynnti að Alþingi og stjórnarráð hefðu ákveðið að setja það fjármagn sem til þyrfti til að endurgera plötuna og ganga frá umhverfi grafreitsins. Haft var samband við steinsmið sem kom og skoðaði og mældi allt upp, starfsmaður KGRP háþrýstiþvoði legsteininn og nokkrum dögum seinna mættu starfsmenn Steinkompanísins með nýja plötu og festu á hann. Hátíðarnefnd fullveldisafmælisins náði að bæta athöfn í Hólavallagarði við fullmótaða dagskrá ríkisstjórnar og Alþingis og kl. 08:00 þann 1. desember í fimbulkulda og hávaðaroki mætti ríkistjórn, forsætisnefnd Alþingis, fulltrúi Minjastofnunar ásamt háskólarektor og fulltrúum Stúdentaráðs og lagðir voru kransar á leiði þeirra nafna, Jóns Sigurðssonar og Jóns Magnússonar hér í garðinum. Vorið 2019 var svo lagður kantsteinn umhverfis leiðið og plantað í það þekjuplöntum. Þar með var reiturinn og minningarmarkið um Jón Magnússon komið í það stand sem því ber,“ segir Heimir Björn Janusarson að lokum.