VOORWOORD / FORWORD Wanneer anno 2009 aan een willekeurige Nederlander wordt gevraagd waaraan hij of zij denkt bij het dorp Volendam, krijgen we meestal iets te horen over het toeristische Volendam of over de vele muzikanten die de palingsound voortbrachten en wereldwijd exporteerden, zoals The Cats en BZN. Of over de meer in Nederland bekende Volendammers als Jan Smit, Nick & Simon, Piet Veerman en de voetballers Wim Jonk, Keje Molenaar en Pier Tol. Daarnaast overspoelen dagelijks busladingen toeristen de Dijk om daar een gerookte paling of verse haring aan een viskraam of in een restaurant te eten. Of ze slaan souvenirs in en laten zich fotograferen in traditionele Volendammer klederdracht. Maar er is meer. Volendam is een echt kunstenaarsdorp. Sinds 1875 deden meer dan vijftienhonderd kunstenaars het dorp aan. Ze ontmoetten elkaar in het hotel van Leendert Spaander en zijn vrouw. Het stel deed er alles aan om het de kunstenaars naar de zin te maken. Aan het hotel hing bijvoorbeeld een uithangbord met de tekst ´Artist kom binne´. Leendert zorgde voor een onderkomen, serveerde voedzame maaltijden en verschafte een ruimte waarin de kunstenaars hun modellen in klederdracht lieten poseren. De artistieke clientèle betaalde niet altijd met valuta, maar dikwijls met een schilderij of tekening, een praktijk die de meesten van ons kennen van wijlen Herman Brood. Daarnaast kocht Spaander werken van zijn gasten. Dit rijk geïllustreerde boek vertelt over vervlogen dagen en laat ook zien waar het nu om gaat in Volendam. Geen thema wordt geschuwd. Precies waar het ons om te doen is; de weergave van het dagelijks leven in al zijn schakeringen aan de voormalige Zuiderzee en het huidige IJsselmeer. Het Zuiderzeemuseum toont zich opnieuw een dynamische instelling waar iedereen zich thuis voelt en waar verleden, heden en de toekomst naadloos in elkaar over vloeien. En dat willen we graag zo houden. Daarom sluit ik af met een knipoog naar Spaander: ‘Bezoekers kom binne’. Whenever, in this day and age, any random Dutch person is asked what he or she thinks about the village of Volendam, we generally hear something about it being a tourist location or the base of the many musicians that the village has spawned and exported with the fish crates, such as The Catsand BZN. Or perhaps we may hear something about the more renowned Volendammers such as Jan Smit, Nick & Simon, Piet Veerman and the footballers Wim Jonk, Keje Molenaar and Pier Tol. In addition, busloads of tourists inundate De Dijk every day to devour smoked eel or salted herring at the various fish stands. Or they may purchase souvenirs and allow themselves to be photographed in traditional Volendammer costume. But there is more to Volendam than that. Volendam is a true artists’ community. Since 1875, more than fifteenhundred artists have visited the village. They used to meet in the hotel run by Leendert Spaander and his wife. The couple did everything to please the artists. For example, there was a sign on the outside of the hotel saying ‘Artist kom binne’ (Artists come on in). Leendert arranged accommodation, served nourishing meals, and provided a space where artists could have their models pose in traditional costume. The artistic clientele did not always pay in cash, but often by means of a painting or drawing instead, a practice that many Dutch people will know via Herman Brood, the recently deceased rock musician and artist. In addition, Spaander sometimes bought work from his guests. This splendid book with its many pictures recounts bygone days as well as indicating what is currently happening in Volendam. No theme is eschewed. It covers everything that we view as essential: a representation of everyday life in all its diversity on the former Zuiderzee and the present-day IJsselmeer. Again the Zuiderzee Museum proves itself to be a dynamic institution where everyone feels at home and where the past, present and future dovetail together seamlessly. We wish to keep it that way, and that is why I close with a light-hearted allusion to Spaander: ‘Visitors come on in.’
michael huyser Directeur Zuiderzeemuseum Director of the Zuiderzee Museum
7