ACTUA
De vijf mythes MYTHE NR. 1 DE SHARI’AH IS GELIJK AAN HET ISLAMITISCHE RECHT Het islamitische recht en de ‘shari’ah’ worden voortdurend in één adem vernoemd. De shari’ah is echter geen wetboek noch een geheel van precedenten ontwikkeld in de rechtbanken. Het woord shari’ah komt rechtstreeks uit de Koran en betekent letterlijk ‘het pad dat naar het water leidt’; ‘het pad dat gevolgd moet worden’ of ‘voor wat is voorgeschreven’, samengevat verwijst het naar de juiste weg of de te volgen weg (Koran 1:6, 45:18) – derech in het Hebreeuws.
Weet, door het gedenken van Allah komen de harten tot rust. Al’Rad 13:28.
De shari’ah is goddelijk en filosofisch, en staat voor de ‘goddelijke wet’. De menselijke interpretatie van de Koran en de hadiths, de verzamelde daden en uitspraken van de profeet wordt fiqh genoemd De shari’ah is goddelijk en filosofisch, en staat voor de ‘goddelijke wet’. De menselijke interpretatie van de Koran en de hadiths, de verzamelde daden en uitspraken van de profeet — de twee belangrijkste bronnen in het islamitische recht — wordt fiqh genoemd: er dient een belangrijk onderscheid te worden gemaakt tussen shari’ah en islamitisch recht; alhoewel dit grotendeels een semantisch debat is, stellen sommigen dat er niet zoiets is als ‘shari’ah recht’, enkel recht geïnspireerd door shari’ah, namelijk islamitisch recht dat per definitie menselijk is. Fundamenteel is dat islamitisch recht of fiqh slechts het product is van de menselijke poging om het goddelijke ideaal te vatten, te begrijpen, en na te streven. Het islamitisch recht gaat historisch gezien niet uit van de staat en het is ook niet beperkt tot één boek of een enkele verzameling van regels. Traditioneel islamitisch recht was - en is of zou veeleer moeten zijn - eerder doctrine en methode (scholastiek en casuïstiek) dan een prescriptief religieus wetboek waartoe het vandaag veelal wordt gereduceerd. Het islamitisch recht, de fiqh, omvat dan ook sterk uiteenlopende opvattingen over ‘leven volgens Gods wil’ zoals moslimjuristen die in de loop van bijna 1400 jaar in verspreide delen van de wereld hebben ontwikkeld. Fiqh betekent letterlijk ‘begrip’ en de auteurs ervan waren zich er terdege
van bewust dat zij niet voor God mochten spreken en dat alleen God het uiteindelijk het beste weet: wa Allahu a’lam. (Noot van de auteurs: Elke vers van de Koran herbergt an sich reeds veel hermeneutische en linguïstische interpretaties. De naleving van methodologische regels, naast de ‘verplichting tot ijver’ en rechtschapenheid, volledigheid, redelijkheid, en bescheidenheid van juristen, vormen voor Abou El Fadl het criterium van legitimiteit in de klassieke islamitische rechtstraditie. Belangrijke elementen in het verschaffen van juridische legitimiteit waren bijgevolg de teksten (Koran en hadiths), de precedenten van elke school én de methodologische consistentie in het bepalen van de authenticiteit (gezaghebbende verwijzingen) en interpretatie van de teksten. Niet uniformiteit is belangrijk, maar wel de verantwoording van de rechtsvinding. Terwijl de bronnen de status van zekerheid kregen door de rechtstheorie, hebben de juridische conclusies of opinies die eruit worden afgeleid slechts de status van waarschijnlijk (meer waar dan niet waar): positief recht werd gezien als een oefening in waarschijnlijkheid. God heeft immers geen recht geopenbaard maar alleen teksten die indicaties en/ of al dan niet gedeeltelijke bewijzen (dalil) bevatten. Zie hieromtrent: Abou El Fadl, Who’s speaking in God’s name? Islamic Law, Authority and Women, Oxford, Oneworld Publications, 2001.)
Hedendaagse islamitische heroplevingsbewegingen die streven naar de legalisering van shari’ah in hun landen, doen dit veelal zonder enige aandacht voor de klassieke scheiding van fiqh en shari’ah
mei 2017 > 11