ACHTER GROND
Psychose, nog een wereld te ontdekken Door Martine Koopman Foto Toine Maurix
Peter Martens is psychiater van het Vroege Interventie Psychose-team (VIP-poli) bij Reinier van Arkel. Hier komen cliënten die voor de eerste of tweede keer in een psychose raken. “Mijn drijfveer is de behandelingen te verbeteren voor mensen met een psychose”, en daarvoor is Peter naast behandelaar ook onderzoeker, . In zijn promotieonderzoek probeert hij aan te tonen of een ontstekingsremmend medicijn mogelijk het denkvermogen verbetert. "Over het algemeen geldt: hoe eerder je kunt starten met de behandeling, hoe sneller je herstelt. Je zou vooral bij jongeren veel eerder willen ingrijpen." “Veel is nog niet bekend over psychoses”, zegt Peter. “Een voorbeeld: waarom worden mannen in de leeftijd van 17-20 jaar voor het eerst psychotisch? En vrouwen vaak pas rond de 25 jaar? Dat vrouwen ouder zijn, werkt wel in hun ‘voordeel’, omdat ze dan vaak al gesetteld zijn en een sociaal vangnet hebben. Daardoor wordt het – door henzelf of anderen - eerder opgemerkt dat het niet goed met hen gaat. Ze komen in het begin van hun ziek-
42
REINIER ZOMER 2017
te in behandeling, en dan is de prognose ook beter. Jonge mannen in de risicogroep daarentegen hebben nog helemaal geen vastigheid. Ze kennen zichzelf ook nog niet. Iemand van 18 jaar wil zich een beetje loswrikken van zijn familie. Ouders zien daardoor niet zo snel dat er iets aan de hand is. Ze vinden wel dat hun zoon zich bijvoorbeeld te vaak opsluit in zijn kamer en de hele dag op bed ligt, maar dat doen zijn puber-vrienden ook. Dus het duurt lang voordat mensen aan de bel trekken. Je zou veel eerder bij die groep willen ingrijpen.” “Vaak meldt onze doelgroep zich bij de (huis)arts of het ziekenhuis met stress, (vage) angstklachten of een depressie. Daarmee komen ze dan dikwijls terecht bij de crisisdienst of een ander ggz-team. Met een uitgebreide vragenlijst kun je deze cliënten die eigenlijk psychose-klachten hebben, eruit halen. En kun je hen sneller behandelen, en sterker en weerbaarder maken. Ook is het belangrijk dat ze hulp zoeken als ze merken dat het niet goed gaat. Als mensen zich van sociale
contacten gaan terugtrekken, dan gaat bij mij een alarmbel af. Over het algemeen geldt: hoe eerder je kunt starten met de behandeling, hoe sneller je herstelt. Onderzoeksgroep UMC Utrecht Alles wat met psychoses te maken heeft, intrigeert Peter. Naast zijn werk als behandelaar maakt hij deel uit van de onderzoeksgroep van prof. Iris Sommer van het UMC Utrecht. Het is een samenwerking van behandelaars en onderzoekers van verschillende (academische) ziekenhuizen en ggz-instellingen die gespecialiseerd zijn in de behandeling van psychose. “Waar psychoses vandaan komen, weten we nog niet zo goed. Het heeft te maken met biologische en omgevingsfactoren (bijvoorbeeld blowen), en erfelijkheid. Ook het wonen of opgroeien in een stad kan, als je er gevoelig voor bent, een risico vormen om psychotisch te worden. Als er genoeg factoren ongunstig zijn, kan iemand psychotisch worden. Er gebeurt iets in dat brein. We onderzoeken nu de link tussen immuunsystemen en psychosen. Er zijn aanwijzingen dat de natuurlijke afweer ver-