WOW Prijsvraag 2013 RAPPORTAGE
Inzendingen WOW prijsvraag 2013 05 Zuidelijke Ringweg Groningen (pag. 22) 02 Afvalwaterplan DAL/W2 (pag. 18)
04 Groningen bereikbaar (pag. 20)
03 Biotrip
Delfzijl
(pag. 19)
06 A7 Veilig (pag. 24)
Kollum
Groningen
Leeuwarden
01 Prins Hendrikzanddijk Texel (pag. 17)
07 Incident Management Noord-Nederland (pag. 25)
Winschoten Texel Sneek
10 Waterdataviewer
Oosterwolde
14 Baggeren in Assen Overijssel (pag. 34)
(pag. 29) Den Helder
Hindeloopen
08 Dijken op Veen (pag. 26)
IJsselmeer
09 Valorisatie van riet
12 Pioniers in de polder (pag. 31)
(pag. 28)
15 Snelweg voor trekvissen (pag. 35)
Emmen
Steenwijk
13 Ruimte voor de Vecht
11 Gyroplanes
Hoorn
(pag. 32)
(pag. 30)
21 Baggertubes Oosteinderpoel (pag. 44) Markermeer
20 Blauwe Golf
de Rivier (pag. 37)
(pag. 42)
Haarlem
(pag. 49)
29 Duurzame bestemming baggerspecie (pag. 53)
Almere
Amsterdam
26 Regionaal verkeersmanagement Coldplay (pag. 50)
18 Fietssnelweg Borne (pag. 40) Nijverdal
Epe
Almelo Borne
(pag. 47) Aalsmeer
Den Haag
Apeldoorn
Naaldwijk
Amersfoort
28 Regiodesk Zuid-Holland (pag. 52) Zoetermeer
Hengelo Enschede
Deventer
Sassenheim
32 Afvalwatersysteem De Groote Lucht (pag. 56)
Ommen
23 MUDTRAPÂŽ
27 Samen werken aan inkoopsamenwerking (pag. 51)
(pag. 55)
Zwolle
Purmerend
25 Groot onderhoud N443
31 Westland waterpro(e)f
17 Combiplan Nijverdal (pag. 38)
Lelystad 16 Ruimte voor
30 Waterplein Benthemplein (pag. 54)
19 Kristalblad
Elst
Utrecht
(pag. 41)
Lunteren
24 Gezamenlijke inkoop strooizout (pag. 48)
Ede
22 Hosting Deltamodel (pag. 46)
Arnhem
Doetinchem
Vlaardingen
33 Groene Poort Waterweg
Rozenburg
Rotterdam
(pag. 57)
34 I-STORM
Dordrecht
(pag. 58)
35 Webwerken doen wij samen
Burgh-Haamstede
(pag. 59)
‘s-Hertogenbosch Breda Tilburg Bergen op Zoom
Middelburg
Venray
37 Verkeersmanagement Gent-Terneuzen (pag. 61)
38 Groen licht voor Limburg
Eindhoven
(pag. 62) Venlo
Terneuzen
36 De Willemsroute (pag. 60)
Nederweert
Roermond
40 Van grensmaas naar Gemeenschappelijke maas (pag. 64) Sittard
Heerlen
Maastricht
39 Belonen in het verkeer (pag. 63)
Voorwoord
De eerste gezamenlijke WOW-prijs gaat naar…
Het is de vierde keer dat de WOW-prijs wordt georganiseerd, maar de eerste keer voor Water Ontmoet Water en Wegbeheerders Ontmoeten Wegbeheerders samen. Voor het eerst een gezamenlijke prijs voor goede samenwerking in het (vaar)wegbeheer, waterbeheer of gezamenlijk. Doel is om meer te weten te komen over samenwerkingsprojecten in het land en om inzichten, kennis en resultaten met andere beheerders van water- en (vaar)wegen te delen. Zowel op bestuurlijk, ambtelijk en uitvoerend niveau. En dat er wordt samengewerkt blijkt! Dit jaar ontvingen we maar liefst veertig inzendingen
“Voor samenwerking moet je elkaar kennen en weten te vinden.”
voor de WOW Prijsvraag 2013!
Als voorzitter van de jury mocht ik samen met de andere leden van de jury uit vijf genomineerde projecten de winnaar selecteren. Bij het jureren zijn de volgende beoordelingscriteria gehanteerd: - de diversiteit van de betrokken partners - de mate van realisatie/bewezen effect of impact - het gebruik van innovatieve werkvormen De winnaar ontvangt a 15.000 om het project verder gestalte te geven. Opmerkelijk aan de inzendingen was dat sommige projecten al jarenlang draaien. Samenwerken in het water- en (vaar) wegbeheer is dus niet nieuw. Rijk, provincies, gemeenten, waterschappen en havenbedrijven weten elkaar prima te vinden. Maar samenwerken is meer dan ‘afstemming’ en ‘samen optrekken’. Echte samenwerking zit in de dagelijkse uitvoering van ons werk, dichtbij en dienstbaar aan de gebruikers. Daarmee kunnen we veel efficiencywinst en kostenbesparingen boeken. Om te kunnen samenwerken moeten we elkaar kennen en weten te vinden. WOW stimuleert en faciliteert die ontmoeting. Uit de projecten die in deze rapportage zijn opgenomen, blijkt eens te meer dat WOW echt werkt én dat samenwerken loont!
Herman Dijk Voorzitter jury WOW Prijsvraag 2013 Dijkgraaf Waterschap Groot Salland
3
Inhoudsopgave
21 WOW in Nederland............................................................................................................................................................................ 2 Voorwoord........................................................................................................................................................................................... 3 Inhoudsopgave................................................................................................................................................................................... 4 Kwaliteit door verbinding............................................................................................................................................................... 6 Inzendingen WOW Prijsvraag 2013............................................................................................................................................... 9 Jury en criteria................................................................................................................................................................................ 10 Winnaar WOW Prijsvraag 2013.................................................................................................................................................... 12 Juryrapport....................................................................................................................................................................................... 14 Inzendingen WOW Prijsvraag 2013 1 Prins Hendrikzanddijk Texel............................................................................................................................................ 17 2 Afvalwaterplan DAL/W².................................................................................................................................................... 18 3 BioTRIP................................................................................................................................................................................. 19 4 Groningen Bereikbaar....................................................................................................................................................... 20 5 Zuidelijke Ringweg Groningen (finalist)...................................................................................................................... 22 6 A7 veilig............................................................................................................................................................................... 24 7 Incident Management Noord-Nederland....................................................................................................................... 25 8 Praktijkonderzoek Dijken op Veen (finalist).............................................................................................................. 26 9 Valorisatie van riet............................................................................................................................................................ 28 10 WaterDataViewer................................................................................................................................................................ 29 11 Gyroplanes........................................................................................................................................................................... 30 12 Pioniers in de polder......................................................................................................................................................... 31 13 Ruimte voor de Vecht (finalist) .................................................................................................................................... 32 14 Samen baggeren in Overijssel......................................................................................................................................... 34 15 Snelweg voor trekvissen................................................................................................................................................... 35 16 CommunicatieCombinaties Ruimte voor de Rivier..................................................................................................... 37 17 Combiplan Nijverdal (finalist)........................................................................................................................................ 38 18 Fietssnelweg Borne............................................................................................................................................................ 40 19 Kristalbad............................................................................................................................................................................. 41 20 Blauwe golf.......................................................................................................................................................................... 42
4
22
26
Zuidelijke Ringweg Groningen
Praktijkonderzoek Dijken op Veen
21 Baggertubes Oosteinderpoel (finalist)......................................................................................................................... 44 22 Hosting Deltamodel........................................................................................................................................................... 46 23 MUDTRAPÂŽ............................................................................................................................................................................ 47 24 Gezamenlijke inkoop strooizout.................................................................................................................................... 48 25 Samenwerking groot onderhoud N443.......................................................................................................................... 49 26 Regionaal verkeersmanagement concert Coldplay..................................................................................................... 50 27 Samen werken aan inkoopsamenwerking..................................................................................................................... 51 28 Regiodesk Zuid-Holland................................................................................................................................................... 52 29 Duurzame bestemming baggerspecie .......................................................................................................................... 53 30 Waterplein Benthemplein................................................................................................................................................ 54 31 Westland Waterpro(e)f..................................................................................................................................................... 55 32 OAS De Groote Lucht......................................................................................................................................................... 56 33 Groene Poort Waterweg.................................................................................................................................................... 57 34 I-STORM................................................................................................................................................................................ 58 35 Webwerken doen wij samen............................................................................................................................................ 59 36 De Willemsroute................................................................................................................................................................. 60 37 GeĂŻntegreerd verkeersmanagement Gent-Terneuzen................................................................................................. 61 38 Groen licht voor Limburg................................................................................................................................................. 62 39 Belonen in het verkeer..................................................................................................................................................... 63 40 Van Grensmaas naar Gemeenschappelijke Maas......................................................................................................... 64 Winnaars WOW Prijsvraag 2011 Regionaal Tactisch Team Noord-Holland....................................................................................................................... 66 Koopmanspolder................................................................................................................................................................. 68 Colofon.............................................................................................................................................................................................. 71
32
38
44
Ruimte voor de Vecht
Combiplan Nijverdal
Baggertubes Oosteinderpoel
5
WOW prijsvraag rapportage 2013
Kwaliteit door verbinding
Sinds de oprichting in 2007 heeft het platform WOW (Wegbeheerders Ontmoeten Wegbeheerders en Water Ontmoet Water) tal van activiteiten ontplooid om de integrale samenwerking tussen beheerders van (vaar)wegen en water te versterken. Met succes. Waar zij vroeger gewend waren om vraagstukken over het beheer en onderhoud van hun areaal zoveel mogelijk op hun eigen houtje en alleen voor hun eigen gebied op te lossen, kiezen de beheerders tegenwoordig steeds meer voor integrale samenwerking over hun eigen grenzen heen. Daarmee voldoen ze beter aan de wensen en verwachtingen van de gebruikers. Tegelijkertijd realiseren zij aanzienlijke efficiencywinst. In Nederland gaan honderden partijen over het beheer en onderhoud van wegen, vaarwegen en watersystemen. WOW brengt hen op zowel bestuurlijk, beleidsmatig en uitvoerend niveau bij elkaar. Er worden bijvoorbeeld landelijke en regionale (thema)bijeenkomsten georganiseerd, waar beheerders elkaar ontmoeten om hun kennis en ervaringen te delen. En om elkaar te inspireren. Ze ontwikkelen ideeĂŤn en onderzoeken de mogelijkheden om samen nieuwe projecten uit te voeren. Samenwerken is noodzaak Platform WOW stelt de samenwerking tussen beheerders van rijk, provincies, gemeenten, waterschappen en havenbedrijven centraal. Samenwerken is noodzakelijk. Het maakt weggebruikers niet uit over welke weg ze rijden. Zij willen snel en veilig van A naar B. hij rijdt. Daar moeten de wegbeheerders samen voor zorgen, waarbij ze ook op een goede manier zorgen voor de mensen die langs de route wonen en werken. Datzelfde geldt op en rond het water. Samenwerking in het beheer en onderhoud van infrastructuur is ook noodzakelijk, omdat de politiek eisen stelt aan de effectiviteit en efficiency van maatregelen - zeker in deze tijd van bezuinigingen bij de overheid. Daarnaast groeien de rol en het aandeel van marktpartijen, waardoor ook de verhouding tussen overheid en marktpartijen verandert. Welke werkzaamheden worden uitbesteed? Wanneer, aan wie en hoe? En wat betekent dat voor de contracten? Welke belangen wegen het zwaarst en welke kennis blijft nodig bij de overheid om zijn taak van opdrachtgever goed uit te kunnen voeren? Ontmoeting en kennisdeling Beheerders van (vaar)wegen en watersystemen pakken deze vraagstukken steeds vaker gezamenlijk op. Platform WOW ondersteunt ze daarbij. Er zijn inmiddels veel interessante en inspirerende voorbeelden van samenwerkingsprojecten te noemen, vooral op lokaal en regionaal niveau. WOW vindt dat die landelijke bekendheid verdienen en organiseert bijeenkomsten waar de verworven kennis, inzichten en ervaringen met collega beheerders kunnen worden gedeeld. De landelijke WOW-dagen en de regionale (thema)bijeenkomsten zijn hiervan een goed voorbeeld. Naast het organiseren van ontmoeting en kennisdeling ontplooit WOW andere activiteiten om de samenwerking te versterken en een structureel karakter te geven. Wegbeheerders Ontmoeten Wegbeheerders kreeg in 2012 een eigen bestuur. Om de taken beter uit te
6
kunnen voeren, is een verdeling in vijf regio’s gemaakt en zijn initiatieven genomen om de samenwerking te verankeren in het denken en handelen van de WOW-partners. Voor het wegbeheer gebeurt dat aan de hand van tien thema’s, waarvan drie focusthema’s (zie kader). Water Ontmoet Water heeft zeven thema’s en daar is een expliciete link gemaakt met het Bestuursakkoord Water. Andere initiatieven van WOW zijn bijvoorbeeld: WOW-makelaar Personele uitwisseling is één van de middelen die WOW inzet om het delen van kennis en ervaring te faciliteren. Sinds 2011 stimuleert WOW het uitwisselen van medewerkers tussen diverse organisaties. Dit kunnen intensieve uitwisselingen zijn van enkele maanden, maar ook meeloopdagen waarbij medewerkers één of enkele dagen meelopen in een andere organisatie. Young Professional Network (YPN) Het YPN van WOW is een netwerk voor alle jonge professionals (t/m 36 jaar) die werken in een weg-, vaarweg- of waterbeheerorganisatie. Op netwerkbijeenkomsten kunnen zij elkaar leren kennen en kennis en ervaring uitwisselen. Het YPN geeft ook gevraagd en ongevraagd advies aan de bestuurders van WOW. Gezamenlijke inspecties In Limburg worden kunstwerken van 5 gemeentes, provincie en Rijkswaterstaat gezamenlijk geïnspecteerd Casestudies WOW voert casestudies uit over samenwerking in specifieke projecten, zoals de Randweg Eindhoven, A2 Maastricht en de Veluwerandmeren. Training assetmanagement Op initiatief van WOW is een training assetmanagement ontwikkeld. Assetmanagement is een goede methode en werkwijze voor wegbeheerders om bestaande infrastructuur zo efficiënt mogelijk te beheren en beter te benutten.
7
WOW prijsvraag rapportage 2013
Kwaliteit door verbinding
Gebruikersonderzoek provinciale wegen en snelwegen Om kennis over de wensen en meningen van de weggebruiker over de Nederlandse wegen te achterhalen, is onderzoek nodig. Platform WOW laat een gebruikersonderzoek uitvoeren naar de gebruikerstevredenheid van de provinciale wegen en de rijkswegen. WOW-dagen en prijsvraag In de afgelopen jaren werden zes landelijke WOW-dagen (vier voor wegbeheerders en twee voor water) gehouden, die gemiddeld zo’n driehonderd bezoekers trokken. In 2010 en 2011 werden hier de WOW-prijzen uitgereikt, die zijn ingesteld om samenwerken verder te stimuleren. Zie ook pagina 66-69 van deze rapportage. Kijk voor meer informatie over deze en andere activiteiten van WOW op onze website, www.platformwow.nl
Landelijke thema’s WOW Wegbeheerders Ontmoeten Wegbeheerders
Water Ontmoet Water
1. Assetmanagement
1. Samen uitvoeren
2. Inkoop/gladheidbestrijding
2. Informatievoorziening
3. Verkeersmanagement/incident
3. Assetmanagement
management
4. Inkoop en aanbesteding
4. Robuustheid
5. Vergunningverlening en handhaving
5. Bewegwijzering
6. Crisisbeheersing
6. Veiligheid
7. Verkeersmanagement
7. Elektrisch rijden 8. Belevingsonderzoek 9. Knooppunten 10. Benutting
Onderzoek kosten en baten Platform WOW wil de samenwerking die voortkomt uit de projecten en activiteiten van WOW ook meetbaar maken in euro’s. Wegen de investeringen in activiteiten op tegen de baten? Om dit te onderzoeken zijn in 2012 drie projecten onder de loep genomen: de training assetmanagement, samenwerking op het gebied van gladheidbestrijding en uitwisseling van personeel. Uit deze zogenoemde kosteneffectiviteitanalyse (KEA) blijkt dat deze drie projecten een positief saldo laten zien. Mede dankzij de aanjaagfunctie van WOW zijn besparingen van enkele tientallen miljoenen euro’s haalbaar en deels ook al gerealiseerd. De KEA-rapportage staat eveneens op de website van WOW.
8
Inzendingen WOW prijsvraag 2013
Project
Contactpersoon
Telefoon
E-mailadres
1
Prins Hendrikzanddijk Texel
Tanja Heringa
072 - 582 7285
t.heringa@hhnk.nl
2
Afvalwaterplan DAL/W²
Jeroen Niezen
06 - 30717435
jeroen.niezen@home.nl
3
BioTRIP
Dirk Osinga
058 - 233 7926
d.osinga@fryslan.nl
4
Groningen Bereikbaar
Sjoerd Hoekstra
06 - 21290422
sjoerd.hoekstra@rhdhv.com
5
Zuidelijke Ringweg Groningen
Trineke Kroeze
06 – 15017939
trineke.kroeze@rws.nl
6
A7 veilig
Hans Rombout
06 - 15050851
hans.rombout@rws.nl
7
Incident Management Noord-Nederland
Twan Danen
06 - 15068073
t.danen@provinciegroningen.nl
8
Praktijkonderzoek Dijken op veen
Ton Denters
06 - 11377576
t.denters@hhnk.nl
9
Valorisatie van riet
George Zoutberg
06 - 53325966
g.zoutberg@hhnk.nl
10
WaterDataViewer
Jaap Verweij
06 - 50419211
jaap.verweij@rws.nl
11
Gyroplanes
Peter Roumen
043 - 329 42 83
peter.roumen@rws.nl
12
Pioniers in de polder
Arno Valkhof
0320 - 265 695
arno.valkhof@flevoland.nl
13
Ruimte voor de Vecht
Maarten Pouwel
038- 499 7534
m.pouwel@overijssel.nl
14
Samen baggeren in Overijssel
Pieter Heinstra
06 - 46024266
p.heinstra@overijssel.nl
15
Snelweg voor trekvissen
Hans Roodzand
072 - 582 8282
h.roodzand@hhnk.nl
16
Communicatie Combinaties Ruimte voor de Rivier
Herald van Gerner
038 - 455 72 19
hgerner@wgs.nl
17
Combiplan Nijverdal
Peter van ‘t Hoog
06 - 53677229
peter.vant.hoog01@rws.nl
18
Fietssnelweg Borne
Joachim Wissink
074 - 265 8623
j.wissink@borne.nl
19
Kristalbad
Rolf te Velde
06 - 21882480
r.te.velde@wrd.nl
20
Blauwe golf
Bart Bosman
023 - 514 3356
bosmanb@noord-holland.nl
21
Baggertubes Oosteinderpoel
Dineke Mulderij
023 - 514 5171
mulderijb@noord-holland.nl
22
Hosting Deltamodel
Mark Bruinsma
06 - 513 98590
mark.bruinsma@rws.nl
23
MUDTRAP®
Martin Voorma
06 - 27060853
martin.voorma@arcadis.nl
24
Gezamenlijke inkoop strooizout
Samantha Lammers
06 – 29351229
s.lammers@riddeliemers.nl
25
Samenwerking groot onderhoud N443
Dik Pracht
06 - 53911991
d.pracht@pzh.nl
26
Regionaal verkeersmanagement concert Coldplay
Ruud Henkus
06 - 21580414
ruud.henkus@denhaag.nl
27
Samen werken aan inkoopsamenwerking
Henkjan van Meer
06 - 20520624
hmeer@uvw.nl
28
Regiodesk Zuid-Holland
Patrick van Norden
070 - 750 1630
p.vannorden@haaglanden.nl
29
Duurzame bestemming baggerspecie
Hans Vos
0344 - 649 243
h.vos@wsrl.nl
30
Waterplein Benthemplein
Jurgen Bals
010 - 453 7303
j.bals@hhsk.nl
31
Westland Waterpro(e)f
Soet Huijbregts
015 - 260 8331
jhuijbregts@hhdelfland.nl
32
OAS De Groote Lucht
Floris Nonhebel
06 - 15825985
fnonhebel@hhdelfland.nl
33
Groene Poort Waterweg
Piter Hiddema
06 - 52077650
piter.hiddema@rws.nl
34
I-STORM
Marc Walraven
06 - 22461277
marc.walraven@rws.nl
35
Webwerken doen wij samen
Frans Groenen
06 - 18303213
fgroenen@brabant.nl
36
De Willemsroute
Lilian Charpentier
06 - 53216210
lilian.charpentier@rws.nl
37
Geïntegreerd verkeersmanagement Gent-Terneuzen
Manon Baartmans
0115 - 647 400
manon.baartmans@zeelandseaports.com
38
Groen licht voor Limburg
Frank van Wamel
06 - 29172196
frank.van.wamel@rws.nl
39
Belonen in het verkeer
Astrid Hahnraths
06 - 52555099
astrid.hahnraths@rovl.nl
40
Van Grensmaas naar Gemeenschappelijke Maas
Mirjam van Roode
06 - 51888307
mirjam.van.roode@rws.nl
9
WOW prijsvraag rapportage 2013
De jury en de criteria
De jury van de WOW Prijsvraag 2013 werd gevormd door Elisabeth Post, Herman Dijk en Edwin Kaats. Elisabeth Post Na een periode als statenlid werd Elisabeth Post in 2009 namens de VVD gedeputeerde van de provincie Noord-Holland. In haar portefeuille heeft ze onder meer Wegen, verkeer en vervoer, Ruimtelijke ordening en Financiën. ”Samenwerken is meer dan ‘afstemming’ en ‘samen optrekken’. Echte samenwerking zit in de dagelijkse uitvoering van ons werk, dichtbij en dienstbaar aan de gebruikers. Daarmee kunnen we veel efficiencywinst en kostenbesparingen boeken.” Herman Dijk Herman Dijk is sinds februari 2010 dijkgraaf van waterschap Groot Salland. Daarvoor was hij onder andere directeur Economie en Mobiliteit van de provincie Noord-Brabant en plaatsvervangend directeur-generaal Water bij het ministerie van Verkeer en Waterstaat (inmiddels Infrastructuur en Milieu). Herman Dijk studeerde civiele techniek aan de Technische Universiteit Delft. “Samenwerking tussen waterschappen onderling en tussen waterschappen en gemeenten heeft de afgelopen jaren een sterke impuls gekregen. We moeten als één overheid zo slim en efficiënt mogelijk ons werk doen. Intensieve samenwerking is hét antwoord op een dynamische netwerksamenleving. Goede samenwerking vraagt om over je eigen grenzen heen kijken. Soms moet je daarvoor iets van je eigen identiteit kunnen loslaten. Je moet ook niet steeds jouw vlag omhoog willen steken. Voorkom jarenlang praten en pak je verantwoordelijkheid. Wie het initiatief neemt maakt niet uit. Het gaat om het resultaat.” Edwin Kaats Edwin Kaats is partner bij Twynstra Gudde adviseurs en managers, gespecialiseerd in alliantiemanagement. Hij is adviseur van het programmabureau WOW. “In de begintijd hoorde ik nog wel eens mensen die WOW ‘soft’ vonden en geen keiharde resultaten opleverde. Inmiddels – en dat wordt met veertig inzendingen voor deze prijsvraag nog eens bevestigd – blijkt WOW de juiste strategie te voeren. Door een netwerk te creëren en door samenwerking te faciliteren. Door uitwisseling van professionals en best practices. En vooral door jezelf als WOW niet eigenaar te maken van de resultaten die de partners bereiken. WOW respecteert hun bestaansrecht en positie en zoekt van daar uit naar maximale en optimale verbindingen.” Criteria Uit de veertig inzendingen voor de WOW Prijsvraag 2013 selecteerde het programmabureau WOW vijf projecten. Hierbij werd rekening gehouden met de diversiteit van de betrokken partners, de mate van realisatie/bewezen effect en het gebruik van innovatieve werkvormen
10
en/of nieuwe media. Op 22 maart jl. hebben de drie deskundige juryleden de genomineerde projecten eveneens aan deze criteria getoetst. Zij tekenden hierbij het volgende op: Samenwerking Hoewel samenwerking zo vaak voor de hand ligt, blijkt het in de praktijk niet zo eenvoudig. Zo weten we dat de samenwerkingsopgave groter is als de diversiteit van de partners groter is, en dat de samenwerking verder gaat dan je – normaal gesproken – mag verwachten van de organisaties die in de samenwerking zijn betrokken. De samenwerking is dan ook een uiting van een zoektocht naar inhoudelijke vernieuwing. Zo komen we tot de volgende overwegingen: - Diversiteit van de partners - De samenwerking ontstijgt de normale taakuitvoering van de organisaties - De samenwerking is inhoudelijk vernieuwend Kortom, een project dat hoog scoort op dit criterium laat zien dat het de nek uitsteekt en een uitdaging durft aan te gaan die verder gaat dan de normale en traditionele taakuitvoering van deze organisaties. Er spreekt lef en visie uit. Bewezen resultaat en effect ‘The proof of the pudding is in the eating’ en dat geldt te meer voor samenwerking. We beschouwen het als een pre als samenwerkingsprojecten kunnen bogen op gerealiseerde resultaten en bewezen effecten. Maar we weten ook dat het in onze bestuurlijke traditie niet zo eenvoudig is om samen op te trekken. Daarom hechten we veel waarde aan gerealiseerde projecten (een aanwijsbaar en tastbaar resultaat), maar hebben ook oog voor een met veel energie bevochten procesresultaat, bijvoorbeeld in de vorm van een overeenkomst of een overeengekomen projectplan. Het is die fijne afweging die een indicatie geeft van het bewezen resultaat en effect, en het potentieel dat beschikbaar is. Zo komen we tot de volgende overwegingen: - Resultaat van het samenwerkingsverband in de vorm van projectresultaten - Resultaat van het samenwerkingsverband in de vorm van belangwekkende procesresultaten die een stevig fundament leggen voor duurzame samenwerking Werkvormen We zien dat samenwerkingsprojecten een blijvende stempel drukken op een sector wanneer ze niet alleen inhoudelijk vernieuwend zijn, maar ook qua werkvormen een stapje verder durven te gaan. Daarbij denken we aan de mate waarin de partners bereid zijn hun autonomie los te laten en echt een verbinding met de partners aangaan, de manier waarop nieuwe media worden ingezet in projecten, en de visie met de omgang met de omgeving. We hebben de projecten bijzonder gewaardeerd die tot een verdergaande vorm van integratie zijn gekomen, en die nieuwe manieren en instrumenten hebben gebruikt om met elkaar en hun omgeving te communiceren.
11
Juryrapport
Inleiding De jury heeft vijf genomineerde projecten beoordeeld op de genoemde criteria (zie pag. 10-11 van deze rapportage). De beoordeling vond in twee fasen plaats. Resultaat van de eerste ronde was dat er twee projecten boven uit staken in relatie tot de criteria. Gegeven het feit dat een van deze projecten is ontwikkeld binnen de bestuurlijke verantwoordelijkheid van een van de juryleden, namelijk Elisabeth Post, is besloten om de finale beoordeling en de keuze van de winnaar door de overige juryleden uit te laten voeren. Dit is gebeurd in afwezigheid van Elisabeth Post. Om ook elke schijn van belangenverstrengeling in de toekomst te vermijden, heeft de jury van de WOW Prijsvraag 2013 de aanbeveling gedaan om voor eventuele toekomstige prijsvragen de omvang en samenstelling van de jury in het voortraject van de prijsvraag nadrukkelijk te (laten) toetsen. De vijf projecten in de finale van de WOW prijsvraag 2013 scoren allemaal hoog op de gehanteerde criteria. Dit betekent dat ze tot stand zijn gekomen met betrokkenheid van een veelheid van partners, in een verregaande mate zijn gerealiseerd en ook maatschappelijke impact hebben. Ook hebben deze projecten in meer of mindere mate een innovatief effect.
12
Baggertubes Oosteinderpoel
Keuze en verantwoording van de jury Baggertubes Oosteinderpoel Door gebruik van nieuwe technologie krijgt bagger een nieuwe bestemming en wordt de bestaande natuur ontzien. Dit project past helemaal in de nieuwe ontwikkelingen van duurzaamheid: afval wordt hergebruikt en er wordt werk met werk gemaakt.
Praktijkonderzoek Dijken op Veen
Dijken op Veen Dijken op Veen richt zich op een vraagstuk dat het eigen belang van dit project ver overstijgt. Bouwen op onstabiele grond is een van de grote opgaven van deze tijd. Er is veel internationale belangstelling voor het project. Bijzonder is tevens dat het project veel inspanningen pleegt om de verworven kennis te delen.
Ruimte voor de Vecht In dit project zijn alle samenwerkingsvaardigheden uit de kast gehaald: veel partijen, inclusief niet-infrastructurele organisaties, werken mee aan
Ruimte voor de Vecht
de ontwikkeling van dit gebied. Er is zelfs internationale betrokkenheid. Het resultaat van het project is zichtbaar in het landschap.
Combiplan Nijverdal In dit project is sprake van samenwerking over de grenzen van modaliteiten heen: de combinatie van spoor en weg. Voor het eerst wordt de bouw van een tunnel voor weg en spoor gezamenlijk uitgevoerd. Het project heeft veel impact in het gebied, met als doel snellere doorstroming van het verkeer terwijl de leefbaarheid en veiligheid van de bebouwde omgeving worden vergroot.
Combiplan Nijverdal
Zuidelijke Ringweg Groningen Een uniek en complex project dat ingepast wordt binnen stedelijk gebied. De Ring Zuid Groningen is een mooi voorbeeld van een vruchtbare samenwerking tussen het rijk en decentrale overheden. Die samenwerking is in een vroegtijdig stadium van het project al opgepakt.
Zuidelijke Ringweg Groningen
13
Prijsvraag 2013 Winnaar WOW Prijsvraag 2013 Winnaar WOW P 13 Winnaar WOW Prijsvraag 2013 Winnaar WOW Prijsvraag 201 De keuze van de jury als winnaar van de WOW Prijsvraag 2013 is gevallen op het project: Prijsvraag 2013 Winnaar WOW Prijsvraag 2013 Winnaar WOW P WINNAAR 2013
Baggertubes Oosteinderpoel
Op grond van de criteria hebben we ervoor gekozen om de WOW prijs van 2013 toe te kennen aan het samenwerkingsproject ‘Baggertubes Oosteinderpoel’. Daarbij hebben de volgende overwegingen een doorslaggevende rol gespeeld: - Door hergebruik van baggerspecie heeft dit project een duurzaam karakter. - Door de gebiedseigen bagger in zogenaamde baggertubes, buizen van stevige synthetische stof, te pompen, wordt werk met werk gemaakt. - Het project is daadwerkelijk van start gegaan in januari 2013. De samenwerkingspartners en belanghebbenden verzorgden een ontwerp, dat is opgenomen in het baggerbestek voor de Ringvaart. - Het verbinden van partijen heeft effect. Alle partners zijn zich ervan bewust dat het ‘nu of nooit’ is, hierdoor zijn partijen bereid over oude tegenstellingen heen te stappen. Voor meer informatie over dit project, zie pagina 44.
14
Prijsvraag 2013 Winnaar WOW Prijsvraag 2013 Winnaar WOW Pr 13 Winnaar WOW Prijsvraag 2013 Winnaar WOW Prijsvraag 2013 Prijsvraag 2013 Winnaar WOW Prijsvraag 2013 Winnaar WOW Pr
15
INZENDINGEN WOW PRIJSVRAAG 2013
Voor de WOW Prijsvraag 2013 zijn veertig projecten ingezonden. Op de volgende pagina’s volgt een beschrijving van alle inzendingen.
16
1220112001012221112201120 0122211112201120010122211 01120 0101222111220112121 1220112001012221112201120
01
Prins Hendrikzanddijk Texel
Texel
Unieke combinatie veiligheid en natuur Voor de versterking van de Prins Hendrikdijk op Texel nam het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier aanvankelijk geen buitendijkse variant op in de startnotitie. Op nadrukkelijk
Den Helder
verzoek van de gemeente Texel is deze variant vervolgens wel onderzocht. De uitkomst is dat de Prins Hendrikdijk nu geen traditionele ‘harde’ dijkversterking krijgt, maar een innovatieve en unieke zachte zanddijk van drie kilometer lang. Hierbij worden veiligheid en natuur gecombineerd. De samenwerkingspartners vonden elkaar al in 2009 voor versterking van 17 kilometer van de Waddenzeedijk van Texel. Het project bevindt zich nog in het stadium van planvorming. Naar verwachting start de uitvoering in 2015 en wordt de dijk in 2017 opgeleverd. De zandige variant van de Prins Hendrikdijk was niet volledig te financieren met geld uit
- Provincie Noord-Holland
het Hoogwater Beschermingsprogramma 2. Door samen te werken en te zoeken naar
- Gemeente Texel
optimalisaties en medefinanciers, kan deze variant nu toch worden uitgevoerd.
- Waddenfonds
De zandige, natuurlijke versterking van de dijk sluit naadloos aan bij de omgeving en
- Ministerie InfrastructuurPurmerend en Milieu
de wensen van de betrokken partijen. Door de zanddijk is het niet nodig om agrarische bedrijven en woningen te verplaatsen. Geheel volgens de wens van Texel gaat op deze manier geen landbouwareaal verloren.
Hoorn
Samenwerkingspartners
- Programma Naar een
Haarlem Rijke Waddenzee
Amsterd
- Advies- en ingenieursbureau
De zandige kust biedt ruimte aan de rijke natuur van de Waddenzee. Door de buitendijkse versterking verdwijnt weliswaar een stuk permanent ondergelopen wadplaat, maar dankzij het slimme ontwerp ontstaat een win-winsituatie voor dijkversterking en natuur. Tussen het eiland en de Wadden wordt een gevarieerd landschap aangelegd. Zeehonden vinden hier een
Witteveen+Bos - Hoogheemraadschap
Aalsmeer
Hollands Noorderkwartier Sassenheim
rustplaats, vogels een vluchtplaats en een broed- en foerageergebied. Aan de zeezijde komen mosselkorven om de natuurlijke mosselbanken te herstellen.
Den Haag
Utrech Zoetermeer
Naaldwijk
Vlaardingen Rozenburg
Rotterdam
Dordrecht Burgh-Haamstede
Breda Tilburg Bergen op Zoom
Middelburg
Terneuzen
01 122 212 01
17
WOW prijsvraag rapportage 2013
02 Delfzijl
Afvalwaterplan DAL/W2
Gemeenten en waterschappen beheren samen de afvalwaterketen Delfzijl, Appingedam en Loppersum stonden voor de (wettelijke) taak om nieuwe gemeentelijke rioleringsplannen te maken. Op initiatief van het waterschap Noorderzijlvest is
Groningen
in februari 2012 een samenwerking op touw gezet tussen de gemeenten onderling en met de waterschappen. Dit heeft geleid tot één plan en een stap naar gezamenlijke uitvoering. Winschoten
De samenwerking sluit perfect aan bij de doelstelling van het Landelijk Bestuursakkoord Water én bij de doelen die de ketenpartners in de regio hebben vastgesteld. Gemeenten en waterschappen beschouwen de afvalwaterketen als één geheel, dat zij samen moeten beheren. Taken worden zodanig afgestemd dat de kosten voor de burger laag blijven. De
Assen
Samenwerkingspartners - De gemeenten Delfzijl, Appingedam en Loppersum - Waterschap Noorderzijlvest - Waterschap Hunze en Aa’s Emmen - Waterbedrijf Groningen
samenwerkingspartners voorzien een ontwikkeling naar duurzaam gebruik van energie, grondstoffen, water en bedrijfsmiddelen. Door bij elkaar in de keuken te kijken, leren de partijen van elkaar en verkennen zij de operationele samenwerking. De ketenbenadering leidt er ook toe dat investeringen op elkaar worden afgestemd. Door de samenwerking vorm te geven rond de burger en de onderdelen van de afvalwaterketen, ontstaat een gemeenschappelijk belang voor alle partijen. Het enthousiasme voor de samenwerking is in de loop der tijd alleen maar toegenomen. Dankzij de grote inzet van alle betrokkenen, is het afvalwaterplan in zeer korte tijd gerealiseerd. Het vaststellen van het afvalwaterplan DAL/W2 heeft al geleid tot een eerste kostenbesparing in planvorming. Het afvalwaterteam, een samenwerking van de vijf
Ommen
organisaties, is inmiddels met een gezamenlijk uitvoeringsprogramma van start gegaan. Een ander cluster van vier gemeenten heeft het concept in een vroeg stadium overgenomen. Samen met het waterschap gaan zij hetzelfde traject in.
ijverdal
Almelo Borne Hengelo Enschede
18
03
BioTRIP
Kollum
Bioplastic uit afvalwater en tomaten- en paprikaresten
Leeuwarden
Polymeren vormen de grondstof van plastic en worden grotendeels geproduceerd uit olie.
Wereldwijd gaat het om een productie van 250 miljoen ton plastic per jaar. Voor ongeveer één procent hiervan wordt een plantaardige grondstof gebruikt, bijvoorbeeld maïs. Hiervoor worden bossen gekapt en kan er minder voedsel op akkers worden verbouwd. Veel Texel
plastic wordt uiteindelijk verbrand of komt op een andere wijze in het milieu terecht, met Sneek ecologisch onwenselijke gevolgen zoals de ‘plastic soep’ in de Stille Oceaan.
Oosterwolde
A
Den Helder Voor de provincie Groningen en projectbureau A7 Westergo/Provincie Fryslân was dit Hindeloopen
reden om in november 2011 een samenwerkingsverband op te zetten. Doelstelling is het inzichtelijk maken van de businesscase voor de productie van biopolymeren uit afvalwater,
Samenwerkingspartners
slib en reststromen uit de glastuinbouw. Samenwerking in de hele keten is hierbij essentieel.
- Provincie Groningen
IJsselmeer
- A7 Steenwijk Westergo
In de glastuinbouw worden eenjarige tomatenplanten en voor consumptie ongeschikte
- Provincie Fryslân
tomaten en paprika’s tegen hoge kosten afgevoerd. Door deze restmaterialen op duurzame
- Wetterskip Fryslân
en innovatieve wijze te gebruiken voor de productie van polymeren, besparen ondernemers
- KNN advies
Hoorn geld op hun afvoerkosten. Samenwerking van de waterschappen met de glastuinbouw kan de
- Anoxkaldnes
productie van bioplastic bij een waterschap met de factor tien verhogen.
- Veolia Water
Markermeer
Voor- en nadelen, kansen en risico’s voor de productie van biopolymeren uitLelystad afvalwater, slib
- Bioclear - API InstituteZwolle
en tomaten- en paprikaresten zijn in de businesscase inzichtelijk gemaakt. Op dit moment Purmerend
- Suiker Unie
wordt gewerkt aan de volgende stap, de gezamenlijke demonstratie van de technologie: van
- Cosun
restmateriaal tot toepassing in een marktgevraagd product. Almere
Haarlem
Ommen
- Noordelijke
Amsterdam
Nijverdal
Epe Ontwikkelingsmaatschappij
Aalsmeer
Deventer Apeldoorn
Sassenheim Amersfoort
Den Haag
Elst
Utrecht
Lunteren
Zoetermeer Ede Naaldwijk
Arnhem
Doetinchem
Vlaardingen Rozenburg
Rotterdam
Dordrecht
‘s-Hertogenbosch Breda Tilburg Bergen op Zoom
Venray Eindhoven
19
WOW prijsvraag rapportage 2013
04
Groningen Bereikbaar
Delfzijl
Groningen
Beheersbare en aanvaardbare bereikbaarheid De stad Groningen staat de komende jaren voor een zware opgave. Infrastructurele en ruimtelijke projecten, zoals de Aanpak Ring Zuid en de uitbreiding van het Universitair
Winschoten
Medisch Centrum Groningen dreigen de stad en de omgeving minder goed bereikbaar te maken. De samenwerkingsorganisatie Groningen Bereikbaar zet zich in om de bereikbaarheid van stad en ommeland beheersbaar en aanvaardbaar te houden.
Oosterwolde
Assen
De uitkomsten van de Minder Hinderscan van de Aanpak Ring Zuid waren voor de gemeente en de provincie Groningen, ProRail, Rijkswaterstaat en het bedrijfsleven aanleiding om samenwerking te zoeken. De samenwerkingsorganisatie is een vertegenwoordiging van alle wegbeheerders. De nauwe samenwerking met het bedrijfsleven maakt Groningen Bereikbaar
Samenwerkingspartners Emmen
- Gemeente Groningen - Provincie Groningen
Om de bereikbaarheid beheersbaar en aanvaardbaar te houden, stemt Groningen Bereikbaar
- Provincie Drenthe
de planning en uitvoering van projecten goed op elkaar af. De organisatie coรถrdineert
- Rijkswaterstaat
maatregelen op het gebied van verkeers- en mobiliteitsmanagement en communiceert
- Regio Groningen Assen
hier eenduidig over. Dit jaar wordt een begin gemaakt met de uitvoering van de eerste
- ProRail - Bedrijfsleven/onderwijs/werkgevers
wolle
uniek in Nederland.
maatregelen en starten ook de eerste grote projecten.
Ommen
Communicatie is een belangrijke bouwsteen van het project. Via een online routeplanner op de website van Groningen Bereikbaar kunnen reizigers hun optimale route bepalen. De routeplanner houdt rekening met wegwerkzaamheden en omleidingsroutes. Reizigers Nijverdal
krijgen dus altijd een goed advies. Informatie over de bereikbaarheid van P+R-terreinen en
Almelo
parkeergarages is up-to-date beschikbaar. De routeplanner is vanaf april 2013 beschikbaar. Borne
Deventer
Doetinchem
20
Hengelo www.groningenbereikbaar.nl Enschede
21
WOW prijsvraag rapportage 2013
05
Zuidelijke Ringweg Groningen
Delfzijl
Groningen
Ombouw wegennet draagt ook bij aan stedelijke doelen Rijkswaterstaat, provincie Groningen en gemeente Groningen zetten zich gezamenlijk in voor Winschoten
het ombouwen van de Zuidelijke Ringweg Groningen. Doel daarvan is om niet alleen de
rijks- en regionale verkeersproblemen op te lossen, het project draagt ook bij aan stedelijke doelen. Zoals het herstel van het Sterrebos en het over de rijksweg heen verbinden van stadswijken. Maatregelen op het onderliggend wegennet, zoals de verbindingsweg langs de
terwolde
Maaslaan en de aanleg van de Helperzoomtunnel, zijn integraal onderdeel van de oplossing.
Assen
Feitelijk werken Rijkswaterstaat Noord-Nederland, de provincie en de gemeente Groningen al sinds de jaren negentig van de vorige eeuw samen aan dit project. De samenwerking kreeg in 2007 een nieuwe impuls, na de erkenning van de verkeersproblematiek in 2007 door de
Samenwerkingspartners
Emmen
- Ministerie van Infrastructuur
toenmalige minister van Verkeer en Waterstaat. Ook kwamen in 2008 financiĂŤle middelen beschikbaar met het Convenant Regiospecifiek Pakket.
en Milieu - Rijkswaterstaat Noord-Nederland - Provincie Groningen
Na een aantal verkenningen ontwikkelden de partijen gezamenlijk een bestuurlijke voorkeursvariant voor de zuidelijke ringweg, waarbij de stedelijke
- Gemeente Groningen
ontwikkelingsmogelijkheden nadrukkelijk onderwerp van afweging zijn geweest. Met de start van de planstudie in 2010 is de samenwerking geformaliseerd. De drie betrokken wegbeheerders werken vanuit hun eigen specifieke verantwoordelijkheden en belangen samen
Ommen
olle
voor het gemeenschappelijk doel: een weg die zorgt voor een toekomstvaste bereikbaarheid van de stad, een robuuste en verkeersveilige doorstroming op het hoofdwegennet en het onderliggend weggennet. De nieuwe weg wordt kwalitatief en ruimtelijk optimaal ingepast in Nijverdal
de stedelijke omgeving, met oog voor verkeersveiligheid en leefbaarheid in de aangrenzende
Almelo
wijken. Borne Hengelo Enschede
venter
oetinchem
22
FINALIST 2013
Er is nadrukkelijk gekozen voor een gezamenlijke projectorganisatie met medewerkers van de drie partnerorganisaties. Samenwerking in een gemixt projectteam leidt tot eerdere en meer gedragen besluiten. Door deze aanpak committeren alle medewerkers zich aan de projectdoelen, zonder de link met de moederorganisatie te verliezen. Platforms, maquettes, interactieve 3D foto’s en een periodieke nieuwskrant, die huis-aanhuis wordt verspreid in de omliggende wijken, zorgen voor communicatie met de omgeving. Ook wordt er vanuit het project intensief overlegd met platforms, wijk- en buurtverenigingen en zijn er bilaterale contacten met de vijftien belangrijkste organisaties rondom de zuidelijke ringweg. De samenwerking krijgt nu al een vervolg in de organisatie ‘Groningen Bereikbaar’, die stad en regio bereikbaar moet houden tijdens de realisatiefase van de ombouw van de Ring Zuid en andere grote projecten in stad en regio. www.aanpakringzuid.nl
23
WOW prijsvraag rapportage 2013
06
A7 Veilig
Delfzijl
Groningen Verbetering verkeersveiligheid en doorstroming Winschoten
Een toenemend aantal ernstige ongevallen en onverantwoord rijgedrag op de rijksweg A7, tussen de Afsluitdijk en de Duitse grens, vormden de aanleiding voor het project A7 Veilig. Dit ging op 9 december 2011 van start. Regiopolitie Groningen en Fryslân, het KLPD, Rijkswaterstaat Noord-Nederland en het Openbaar Ministerie Noord-Nederland willen met A7 Veilig de verkeersveiligheid en de doorstroming op de A7 verbeteren. Ook heeft het project
Assen
tot doel om een betere samenwerking tussen de partners tot stand te brengen. Om de verkeersveiligheid te vergroten, worden weggebruikers, bewoners, belangengroepen, relaties en medewerkers van de samenwerkingspartners nauw bij het project betrokken.
Emmen Samenwerkingspartners
- Politie Noord-Nederland - Landelijke Eenheid Dienst Infrastructuur (voorheen KLPD) - Rijkswaterstaat Noord-Nederland - Openbaar Ministerie Noord-Nederland - Provincie Groningen - Provincie Fryslân
Kenmerkend is een ‘platte’ projectstructuur (korte lijnen). Dat maakt het mogelijk om snel met elkaar te schakelen en actie te ondernemen. Het veiligheidsgevoel van de weggebruikers wordt regelmatig gepeild via online enquêtes, waar veel respons op komt. Er zijn al ruim vijfduizend enquêtes retour gekomen. De resultaten worden ‘breed’ bekend gemaakt. Buiten de gezamenlijke website communiceren de partijen ook via Twitter. Op aanraden van het publiek zijn inmiddels diverse maatregelen genomen. Er zijn bijvoorbeeld lagere snelheden ingevoerd op knooppunten, die weggebruikers en bewoners als gevaarlijk ervaren en er wordt intensief gecontroleerd en gehandhaafd. In een jaar tijd werden door de politie bijna 3.400 overtredingen beboet en 130 rijbewijzen ingenomen.
Almelo
Na een half jaar A7 Veilig was een lichte stijging van de veiligheidsgevoelens waarneembaar. Borne Hengelo Enschede
Voor de komende periode wil A7 Veilig onopvallende surveillanceauto’s, voorzien van camera’s, inzetten om weggebruikers direct te confronteren met hun rijgedrag. Daarnaast wil A7 Veilig nog verschillende verkeerscampagnes lanceren. www.a7veilig.nl
24
Foto: Kees van der Mark
07
Incident Management Noord-Nederland Kollum
Gron
Leeuwarden
Efficiënte afhandeling Texelvan calamiteiten op provinciale wegen De provincie Groningen constateerde dat het afhandelen van een incident op de ringwegen rond de stad Groningen en op de Eemshavenweg te veel tijd in beslagSneek nam. Tevens kwam het
Oosterwolde
vaak voor dat de provincie te laat werd geïnformeerd. Den Helder
Assen
Hindeloopen
In 2011 is Rijkswaterstaat gevraagd om de fysieke afhandeling van Incident Management te verzorgen op de provinciale ringwegen, rond de stad Groningen en op de Eemshavenweg. De samenwerking in het eerste jaar wordt nog geëvalueerd, maar de provincie heeft de intentie IJsselmeer uitgesproken om die na 1 april 2013 te continueren. Tevens wordt het provinciale IM-
Steenwijk
wegennet uitgebreid en worden provinciale medewerkers opgeleid. Ook zet Rijkswaterstaat sinds dit jaar een wegeninspecteur op de motor in op de ringwegen. De verkeerscentrale
Samenwerkingspartners
Noord- en Oost-Nederland in Wolfheze handelt alle meldingen van incidenten op de
- Provincie Groningen
Hoorn
provinciale wegen in Groningen af.
- Rijkswaterstaat, wegendistrict Groningen-Drenthe
Rond Groningen vinden de komende jaren veel werkzaamheden plaats. De samenwerking Markermeer
Lelystad
- Rijkswaterstaat, verkeerscentrale
is een voorloper van een gezamenlijke aanpak die nodig is om de stad tijdens de vele
Ommen
Noorden Oost-Nederland Zwolle
bouwactiviteiten bereikbaar tePurmerend houden. Beide partijen hebben dit vorm gegeven in de samenwerkingsovereenkomst ‘Samen staan we Sterk’.
Haarlem
Almere
Amsterdam
Nijverdal
Door tussenkomst van de verkeerscentrale in Wolfheze heeft de gemeenschappelijke meldkamer van de hulpdiensten één aanspreekpunt. De verkeerscentrale schakelt na een
Almelo
Epe
melding de juiste partij in. Net als Rijkswaterstaat heeft de provincie baat bij een goede Aalsmeer doorstroming, want een incident op de provinciale weg kan ook van invloed zijn op het
hoofdwegennet of andersom.
Apeldoorn
Sassenheim Amersfoort
Den Haag
Deventer
Elst
Utrecht
Lunteren
Zoetermeer Ede
aldwijk
Arnhem
Doetinchem
Vlaardingen Rozenburg
Rotterdam
Dordrecht
‘s-Hertogenbosch Breda Tilburg Bergen op Zoom
Venray Eindhoven
Venlo
25
Texel Sneek
Oosterwolde
WOW prijsvraag rapportage 2013
Assen
lder
Hindeloopen
08
Praktijkonderzoek Dijken op Veen
IJsselmeer
Emmen
Steenwijk
Hoorn
Sterker dan verwacht Veilige dijken zijn een topprioriteit. Het door dijken omringde Noord-Holland is een Markermeer
provincie met veel dijken op een veenondergrond. Hiervan was weinig bekend: hoe sterk Lelystad Ommen zijn ze nu precies en hoe gedragen ze zich bijZwolle extreem hoog water? Om geen risico’s op
Purmerend
overstromingen te lopen, wordt er gewerkt met ruime marges. Almere
Deze benadering leidt tot forse dijkontwerpen en hoge kosten. Dit weinig aantrekkelijke Nijverdal
Amsterdam
Almelo
Epe is het echt nodig om zo fors in te grijpen, met vooruitzicht zorgde voor veel vragen: Borne aantasting van landschap, natuur, cultuurhistorische dorpen én al die kosten? Experts en
bewoners spraken het vermoeden uit dat dijken op veen in de praktijk waarschijnlijkHengelo sterker
Aalsmeer
Deventer
Samenwerkingspartners - Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier - Rijkswaterstaat
Utrecht
- Deltares, aangevuld met een (inter)nationaal expertteam
Enschede
zijn dan in theorie wordt aangenomen. Daarom is nader onderzoek gedaan naar de sterkte Apeldoorn
van het veen. Want meten is weten! Amersfoort
Elst
Het ‘Praktijkonderzoek Dijken op Veen’ is op de Markermeerdijken gericht. Deze dijken zijn Lunteren
bij de laatste toetsing voor een fors deel afgekeurd. Bij versterking volgens de huidige inzichten en Ede rekenmodellen, krijgen deze dijken op sommige plaatsen een aanzienlijke extra breedte. In opdracht van de samenwerkingspartners Hoogheemraadschap Hollands
NoorderkwartierArnhem (HHNK) en Rijkswaterstaat ontwierp kennisinstituut Deltares met een team Doetinchem
van gerenommeerde experts een serie van vier veldproeven.
rdam
Deze unieke praktijkproeven zijn in 2012 uitgevoerd. Daaruit kwam naar voren dat dijken op veengrond sterker zijn dan in huidige rekenmodellen wordt aangenomen. In het meest gunstige geval is voor de helft van de dertig kilometer afgekeurde dijk geen versterking
ordrecht
‘s-Hertogenbosch Breda Tilburg Venray Eindhoven
Venlo
Nederweert
Roermond
Sittard
26
Heerlen
FINALIST 2013
3D-animatie in 6 stappen nodig. Voor het resterende deel zou de versterking kleiner en goedkoper kunnen uitpakken. Wat deze resultaten betekenen voor het vervolg, is
1
nog niet precies duidelijk. In het besluitvormings- en werkproces om de Markermeerdijken te versterken, wordt tot de start in 2016 in elk geval ruimte gehouden voor de uitkomsten van Dijken op Veen. De methodiek en resultaten van de veldproeven zijn via Twitter en een speciale projectsite uitgedragen. Er is een speciale 3D-animatie gemaakt, die de proeven en de betekenis daarvan duidelijk in beeld brengt. De
2
nieuwe inzichten worden via seminars, vak- en wetenschappelijke bladen met belanghebbenden gedeeld. Uniek is dat de verantwoordelijke partijen, HHNK en Rijkswaterstaat, al ruim voor de start van het onderzoek hebben gekeken of en hoe samenwerking mogelijk was. Dit leidde tot ‘het spoorboekje van Dijken op Veen’, waarin doelen, bemensing en financiering van het project
3
werden vastgelegd. Het gezamenlijk projectteam bestaat uit medewerkers van HHNK en Rijkswaterstaat. Wat Dijken op Veen ook uitzonderlijk maakt, is de samenwerking van een breed samengesteld team van gerenommeerde (inter)nationale deskundigen, met kennisinstituut Deltares als spil. 4
www.dijkvaneendijk.nl
5
6
27
Assen
Den Helder
Hindeloopen
WOW prijsvraag rapportage 2013
09
IJsselmeer
Emmen
Steenwijk
Hoorn
Markermeer
Lelystad
Ommen
Innovatieve manier van oogsten goed voor milieu en portemonnee
Zwolle
Het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier gebruikt riet als oeverbescherming.
Purmerend
Om het jaar wordt het riet in de winter gemaaid en gebaald. Dit vraagt de inzet van zes
em
Almere machines.
Amsterdam
Het gebaalde riet bestaat uit intacte stengels, waardoor het niet geschikt is om Nijverdal
Almelo
het dure stro te vervangen in potstallen.Epe Het was een wens van het hoogheemraadschap om vrijkomende biomassastromen te verwaarden en op een milieuvriendelijke wijze te verwerken. Borne Bij die wens sloot een uitvinding van loonwerkersbedrijf Wouters BV precies aan. Zij
Aalsmeer
Deventer
Hengelo Enschede
ontwikkelden een machine die het riet in één keer maait, hakselt en in balen perst. Door het
hakselen krijgt het riet een openApeldoorn structuur. Naar verwachting is dit een zeer geschikt product
eim
meer
Valorisatie van riet
om Amersfoort
Utrecht Samenwerkingspartners - Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
stro te vervangen in potstallen. Tegelijk zocht een agrarische natuurvereniging een
Elst goedkoper alternatief voor het dure stro voor haar leden. Lunteren
Deze drie zaken samen Edevormden de aanleiding om het project voor de valorisatie van riet te starten. Deze manier van oogsten is niet alleen goedkoper en energiezuiniger dan de
- Wouters BV - Vereniging Agrarisch Natuur en Landschapsbeheer Water,
DoetinchemCO2-voetafdruk van het conventionele manier, maar verlaagt ook nog eens de zogeheten Arnhem
hoogheemraadschap.
Rotterdam
Land & Dijken
Het is niet makkelijk om dit soort projecten van de grond te krijgen. Kleinschalige pilots
- Diverse agrariërs
bieden dan uitkomst. De pilot voor deze nieuwe manier van oogsten wordt in 2013 uitgevoerd. Inmiddels is al riet gemaaid en afgeleverd bij de leden van de agrarische
Dordrecht
natuurvereniging. De resultaten in de potstallen worden in de loop van dit jaar geëvalueerd. De samenwerkingspartners hopen dit concept in heel Laag Holland - en misschien wel in heel Nederland - uit te rollen. Maar dat is afhankelijk van de uitkomsten van de pilot.
‘s-Hertogenbosch
Breda Tilburg Venray Eindhoven
Venlo
Nederweert
Roermond
Sittard
Heerlen
28
Maastricht
10
WaterDataViewer
Leeuw
Texel Sneek
Waterbeheerders delen operationele waterdata
Den Helder
Evaluaties van de hoogwaterperioden in 2011 en 2012 laten zien dat er behoefte is aan een
Hindeloopen
snellere informatievoorziening tussen de waterbeheerders en veiligheidsregio’s in Nederland. Tijdens een watercrisis, zoals een dreigende overstroming, is het van belang dat alle waterbeheerders en hun partners hetzelfde beeld hebben en zo adequaat kunnen handelen
IJsselmeer
om slachtoffers en schade te voorkomen. Rijkswaterstaat en de Unie van Waterschappen hebben met verschillende partners in de waterkolom afspraken gemaakt voor het beschikbaar stellen van informatie rond
Hoorn
waterbeheer/crisisbeheersing. Via een website, de WaterDataViewer, is de informatie permanent beschikbaar, zodat besluiten tijdens een crisis op basis van actuele informatie kunnen worden genomen.
Samenwerkingspartners Markermeer - KNMI
Lelys
- Waterschap Groot Salland
Purmerend
In mei 2012 is het project gestart met de workshop ‘Vraag van morgen’. Hier is de gezamenlijke behoefte tot het delen van operationele informatie voor de WaterDataViewer
Haarlem duidelijk gemaakt. Ook bleek dat mensen voor het nemen van besluiten tijdens een crisis
behoefte hebben aan handvatten voor het omgaan met onzekere informatie. Het aangeven van onzekerheden in de verwachtingen is een belangrijk aspect van de WaterDataViewer. Aalsmeer
In 2012 is een prototype van de WaterDataViewer gerealiseerd. Het concept wordt uitgewerkt
- Waterschap Zuiderzeeland - Hoogheemraadschap Almere Hollands
Noorderkwartier Amsterdam
- Deltares (inclusief inzet van marktpartijen) - Rijkswaterstaat
in een pilot in het IJsselmeergebied. Dit gebied is waterbeheerkundig complex en er Sassenheim
zijn verschillende waterbeheerders actief. De WaterDataViewer geeft hierover inmiddels gedetailleerde weer-, water- en veiligheidsgerelateerde data en informatie. Den Haag
Amersfoort
Utrecht
Lunt
Zoetermeer
De WaterDataViewer is vooral gericht op wateradviseurs en waterspecialisten. De wens is aanwezig om een vertaalslag te maken Naaldwijk naar een soort dashboard, waarop de bestuurlijke duiding en de consequenties inzichtelijk worden gemaakt. Vlaardingen
www.waterdataviewer.nl
Rozenburg
Rotterdam
Dordrecht Burgh-Haamstede
‘s-Hertogenb Breda Tilburg Bergen op Zoom
Middelburg
Eindhoven
Terneuzen
29
Assen Hindeloopen
WOW prijsvraag rapportage 2013
11
IJsselmeer
Markermeer
Gyroplanes
Lelystad
Ommen
Stil, zuinig,Zwolle veilig en goedkoper vliegen Voor monitoring van waterkwaliteit en andere overheidstaken, zoals handhaving, incidentmanagement en reddingsacties worden al jaren helikopters of zogenoemde fixed
Almere
wings ingezet. Rijkswaterstaat heeft het initiatief genomen om te onderzoeken of hiervoor Nijverdal
am
t
Emmen
Steenwijk
Almelo
Epe Gyroplanes kunnen worden ingezet. Deze vliegtuigjes hebben een motorloze rotor en ook Borne zijn daardoor stiller, zuiniger en veiliger dan de traditionele helikopters en vliegtuigen. Door Hengelokan tevens op de kosten worden samenwerking tussen verschillende (overheids)instanties Deventer
Enschede
bespaard. Daarnaast leidt samenwerking tot kennisdeling en kennisontwikkeling. Apeldoorn Amersfoort
In het onderzoek wordt gekeken of en zo ja hoe de Gyroplane voor overheidstaken kan
Elst
worden ingezet, bijvoorbeeld ook voor observatie en luchtsurveillance. Voor de samenwerking
Lunteren Samenwerkingspartners
- Provincies - Waterschappen - Staatsbosbeheer - Brandweer
nodigde Rijkswaterstaat andere waterbeheerders, handhavers van andere instanties en incidentmanagers uit. De startbijeenkomst op 16 november 2012 in Aviodome trok circa 75
Ede
deelnemers en leidde tot veel positieve reacties. Bij diverse beheerders bestaat een grote
Arnhem
Doetinchem behoefte voor deze innovatieve manier van luchtsurveillance. De Kustwacht, de politie,
enkele provincies en waterschappen en Rijkswaterstaat zelf, beschouwen de toepassing als
- Kustwacht
kansrijk.
- KLPD - Douane
De samenwerking bevindt zich voorlopig nog in een verkennend stadium. Tot nu toe blijkt
- Rijkswaterstaat
dat aan toepassing of verruiming van de regelgeving zonder concessies te doen aan de
- ProRail
veiligheid, wel beter zou kunnen. Rijkswaterstaat IJsselmeergebied heeft inmiddels een praktijkproef in voorbereiding. De Inspectie Leefomgeving en Transport is gevraagd om
‘s-Hertogenbosch
toestemming voor de proef te verlenen. Als de ondernemer aan de gestelde eisen kan voldoen, kan zo’n proef worden uitgevoerd en is functioneel samenwerken mogelijk. Het uiteindelijke doel is het toelaten van Gyroplanes voor professioneel gebruik. Venray
Eindhoven
Venlo
Nederweert
Roermond
Sittard
Heerlen
30
Maastricht
IJsselmeer
12
Pioniers in de polder Hoorn
Markermeer
Lelystad
Purmerend
WOW als inspiratiebron voor samenwerking
Haarlem De landelijke bijeenkomst van het WOW in 2008 vormde de directe inspiratiebron om in
Almere
Amsterdam Flevoland een netwerk van (vaar)wegbeheerders te smeden. Doel is om met alle (vaar)wegen terreinbeheerders maximale klantvriendelijkheid voor de (vaar)weggebruiker te bereiken. Ook wordt er gestreefd naar een efficiënte werkwijze voor de beheerders.
Aalsmeer
Samenwerking was nauwelijks noodzakelijk in Flevoland, simpelweg omdat er geen grote Sassenheim
gemeenschappelijke problemen waren. De afstanden tussen de gemeenten zijn groot en de ‘verkavelingen’ van verschillende taken en verantwoordelijkheden zijn helder. Den Haag
Amersfoort
Utrecht
Lunteren
Zoetermeer
Met WOW als inspiratiebron is de regionale werkgroep Beheer en Onderhoud (BOB) opgericht
- De gemeenten Almere, Lelystad,
fileproblematiek. Deze gemeente bleek een goede vraagbaak voor gemeenten die slechts
Dronten, Noordoostpolder, Urk en
zijdelings hebben te maken met grote verkeersstromen. Vlaardingen
- Provincie Flevoland
Gezamenlijk wordt nu met hulp van die kennis gewerkt aan een klantvriendelijke
- Rijkswaterstaat IJsselmeergebied
afstemming van wegwerkzaamheden en communicatie richting weggebruikers over mogelijke
- Waterschap Zuiderzeeland
verkeershinder. Op provinciaal niveau valt efficiencywinst te behalen door de gezamenlijke
- Staatsbosbeheer, Flevolandschap,
Dordrecht
inkoop van zout voor de gladheidbestrijding, plus het op elkaar afstemmen en laten
Natuurmonumenten (op agenda
aansluiten van strooiroutes. Andere voorbeelden van samenwerking liggen bijvoorbeeld Burgh-Haamstede
basis)
in het gezamenlijk verbeteren van toeristische fietsroutes (fietspadenconvenant) en samen keuzes maken op het vlak van bebording (verkeersmanagement). Ook dat helpt om efficiencywinst te behalen.
‘s-Hertogenbosch
Breda Tilburg Bergen
Op dit moment is de samenwerking vooral gericht op de directe praktijk en de korte termijn. Middelburg op Zoom De vraag waar de partijen met de samenwerking naartoe willen en hoe dat moet worden georganiseerd, komt in de komende tijd aan de beurt.
Ar
Zeewolde
Rotterdam
Rozenburg
Ede
Samenwerkingspartners
om te zoeken naar samenwerkingsmogelijkheden. Zo heeft Almere het meest te maken met Naaldwijk
Eindhoven
Terneuzen
31
WOW prijsvraag rapportage 2013 Emmen
13
jk
Zwolle
Ruimte voor de Vecht
Ommen
Waterveiligheid, natuuropgaven en een sociaaleconomische impuls De primaire waterkeringen langs de Vecht voldoen op hoofdlijnen aan de richtlijnen. Lokaal zijn er echter wel enkele knelpunten. Ontwikkelingen zoals klimaatverandering en de Nijverdal
stijging van het waterpeil in het IJsselmeer, zorgen dat de waterveiligheid in het Vechtdal
Almelo Borne
Deventer
tussen Zwolle en de Duitse grens niet meer automatisch is gegarandeerd. Hoofddoel van het programma Ruimte voor Vecht is dan ook het voor de toekomst garanderen van de veiligheid.
Hengelo Enschede
Naast dit hoofddoel kent Ruimte voor de Vecht nog twee doelen, namelijk het integraal realiseren van natuuropgaven en het genereren van een sociaaleconomische impuls. Alle partijen dragen bij aan de financiering en zetten zich in om breed draagvlak te creëren.
Samenwerkingspartners - Gemeenten Zwolle, Dalfsen, Ommen en Hardenberg Doetinchem
- Provincie Overijssel - Waterschappen Groot Salland, Velt en Vecht en Regge en Dinkel - LTO Noord - Natuur en Milieu Overijssel - Overijssels Particulier Grondbezit - MarketingOost - Staatsbosbeheer - Duitse partners
De provincie Overijssel kwam al in 2007 met plannen voor de gebiedsontwikkeling in het Vechtdal. Samen met dertien organisaties is eerst gewerkt aan (h)erkenning van de opgaven, het duiden van de ambities voor het gebied en de uitvoeringsstrategie om die ambities te verwezenlijken. De Vecht krijgt meer ruimte, bijvoorbeeld met nevengeulen en open uiterwaarden. Zo nodig worden dijken verder versterkt. Op sommige plaatsen kronkelt de rivier straks weer op een meer natuurlijke manier door het landschap. Langs de oevers krijgen waterplanten meer kans en kunnen vissen straks weer paaien. Het Vechtdal is van oudsher een oord voor ontspanning. Je kunt er wandelen, fietsen, vissen, zwemmen en natuurlijk varen op de rivier. Nieuwe uitzichtpunten, veerponten, bruggen, strandjes en uitkijktorens, maken de rivier beter ‘beleefbaar’. Tussen Zwolle en Ommen mag alle pleziervaart op de Vecht varen. Stroomopwaarts gaat de rivier meanderen. Hier mogen alleen geluidsarme kano’s, stille sloepen en vlotten gebruik maken van de rivier.
nlo
32
FINALIST 2013
Ruimte voor de Vecht geeft niet alleen de leefomgeving voor iedereen een impuls, ook de werkomgeving krijgt nieuwe kansen: efficiëntere kavels voor de landbouw, betere voorzieningen voor vrije tijd en toerisme en een goede promotie van het Vechtdal. In 2009 is een begin gemaakt met de uitvoering van de eerste projecten. Daarvan zijn er al verschillende gerealiseerd, zoals het Vechtpark en een sluis bij Hardenberg, waterfrontprojecten en natuurvriendelijke oevers in Dalfsen, een uitkijkpunt en de nevengeul Mölnmarsch bij Diffelen en aanlegsteigers langs de hele Vecht. Ook is de coöperatie Vechtdal Producten opgericht en wordt een deel van het Vechtdalpad binnenkort geopend. De zogenoemde Signatuurdagen zijn opgenomen in de voorbeeldenbank Ruimtelijke kwaliteit van de provincie Overijssel. Tot de andere noviteiten behoren de Cultuurhistorische Atlas van de Vecht en de website Mijn Vecht Mijn Verhaal. Dat er al zo veel resultaten zijn geboekt, bewijst dat het samenspel tussen een groot aantal gemeenten, waterschappen en maatschappelijke organisaties in het Vechtdal werkt. Zij delen een visie op het Vechtdal en dat levert resultaat op. www.ruimtevoordevecht.nl
33
Kollum
Groningen
14
WOW prijsvraag rapportage 2013
Winschoten
Samen baggeren in Overijssel
Oosterwolde
Assen
Hergebruik van vrijkomende baggerspecie In 2008 waren de eerste verkenningen al gaande. Maar begin 2010 sloegen vijf partijen de Emmen
Steenwijk
handen formeel ineen om het vaarwegonderhoud in de kop van Overijssel op elkaar af te stemmen, gezamenlijk voor te bereiden en te realiseren. De provincie Overijssel voerde in hetzelfde jaar al een eerste aanbesteding uit. Dat verliep goed en deze aanpak diende als basis voor een intentieverklaring tussen de vijf partners. Hun vier hoofddoelstellingen waren om de waterkwaliteit en natuurwaarden te verbeteren, het bevorderen van recreatie- en beroepsvaart, hergebruik van specie en het vergroten van efficiency.
Zwolle
Ommen
De samenwerking leidde in 2011 tot een gezamenlijke, perceelsgewijze aanbesteding volgens een EMVI-prestatiebestek. Elke partij fungeerde als perceelhouder. Aan één aannemer zijn
Samenwerkingspartners - Staatsbosbeheer
Nijverdal
- Natuurmonumenten Epe - Gemeente Steenwijkerland - Waterschap Reest & Wieden - Provincie Overijssel
drie percelen gegund, omdat deze voor elk perceel de laagste fictieve inschrijvingssom
Deventer
had. Met een van de partijen heeft de aannemer daarna goede afspraken gemaakt om de Almelo vrijkomende baggerspecie te hergebruiken voor nieuwe vooroevers. Borne Hengelo Enschede
Voor de omgeving was duidelijk dat er één aannemer aan het werk was, in plaats van verschillende aannemers gedurende verschillende periodes in het jaar. Eind 2012 is een
Apeldoorn
tweede aanbesteding voor gezamenlijk baggeren en vervangen van oeverbeschoeiing succesvol afgerond. Op dit moment is één project uitgevoerd. In januari 2013 is een
Elst
volgend project van start gegaan. De resultaten tot nu toe stemmen naar tevredenheid. Op aanneemsommen zijn financiële besparingen gerealiseerd tot zo’n 60 procent van de zogenoemde SSK-ramingen. Omgevingsmanagement verloopt aantoonbaar effectiever en
hem
Doetinchem
efficiënter. Per twee weken levert dat een tijdsbesparing op van één dag. De samenwerking tussen de vijf partijen heeft ook geleid tot een hoge mate van overdracht van kennis en ervaring.
Venray
Venlo
ederweert
Roermond
34
15
Snelweg voor trekvissen
Purmerend
Verbetering migratie en leefomstandigheden in het Noordzeekanaal Het Noordzeekanaal (NZK) is een van de belangrijkste routes voor trekvis in Nederland. Het kanaal vormt een geleidelijke overgang tussen zoet en zout water. Het is daardoor een
Haarlem
Amst
onmisbare schakel tussen de Noordzee en de polders in laag Nederland. De laatste jaren werken waterbeheerders hard aan betere leefomstandigheden voor trekvissen. Dit is hard Aalsmeer
nodig, want het gaat slecht met vissoorten zoals aal, zalm en spiering. Elke waterbeheerder is verantwoordelijk voor slechts een deel van de migratieroute. Het
Sassenheim
functioneren van de migratieroute is echter afhankelijk van alle verschillende delen samen.
Den Haag
Samenwerking en de afstemming van maatregelen tussen de verschillende waterbeheerders is essentieel om de situatie wezenlijk te verbeteren. Met dit doel is in oktober 2012 het NZK-partnership opgericht. Het initiatief kwam van Rijkswaterstaat Noord-Holland, het Naaldwijk
Samenwerkingspartners - Rijkswaterstaat Noord-Holland
waterschap Amstel, Gooien Vecht en de gemeente Amsterdam (AGV/Waternet).
- Waterschap Amstel, Gooi en Vecht Vlaardingen
De partners komen uit alle hoeken: publiek, privaat en maatschappelijk. Zij dragen Rozenburg gezamenlijk één visie uit onder de noemer ‘Een broek voor een octopus’. Er is een Programma
Vismigratie NZK en Ommelanden opgesteld, met een totale investering van zes miljoen euro. De samenwerking loopt door tot 2015. De samenwerking richt zich op het realiseren van concrete resultaten, kennisontwikkeling en communicatie. Ook wordt er kennis ontwikkeld over het voorkomen van trekvissen in het Noordzeekanaal en het functioneren van de ecoBurgh-Haamstede
corridor.
Ut Zoetermeer
Om de migratie van trekvissen als aal, driedoornige stekelbaars en spiering te verbeteren,
- Gemeente Amsterdam
Rotterdam
- Haven Amsterdam
- Sportvisserij MidWest Nederland - Provincie Noord-Holland - Hoogheemraadschap Hollands Dordrecht
Noorderkwartier - Hoogheemraadschap van Rijnland
Breda
Tilburg
moeten diverse ecologische knelpunten worden aangepakt. Zo kunnen trekvissen het gemaal bij Halfweg inmiddels passeren. De projecten ‘Proef Vismigratie Oranjesluizen’
Middelburg
‘Optimalisatie Recreatiesluis IJmuiden’ zijn ook al van start gegaan.
enBergen op Zoom
Terneuzen
35
Deventer krijgt ruimere IJssel
Toekomstige situatie
Toekomstige situatie
www.wgs.nl/ruimtevoorderivier
de
IJsselmeer
16
Steenwijk
Hoorn
Communicatie Combinaties Ruimte voor de Rivier
Markermeer
Lelystad
Purmerend
Haarlem
Ommen
Zwolle
Almere
Amsterdam
Nijverdal Epe
De strategie van gecombineerde publiekscommunicatie
De strategie voor de publiekscommunicatie rond de projecten Ruimte voor de Rivier Zwolle en Ruimte voor de Rivier Deventer richt zich sinds 2010 vooral op samenwerking. Niet alleen Aalsmeer vanuit de waterschappen, andere partijen zoeken hier ook vaak naar. Door samen met diverse partijen te Sassenheim communiceren, raken nut en noodzaak van de projecten en de daarbij behorende boodschap ingebed in de samenleving.
Den Haag
Amersfoort
Utrecht
Deventer Apeldoorn
Elst Lunteren
De strategie Zoetermeer kent drie aanvliegroutes. Allereerst het inhaken op bestaande initiatieven. Ede
Het is de bedoeling om doelgroepen actief op te zoeken. Zo heeft Ruimte voor de Rivier Naaldwijk
meegelift op de Dag van de Dijk en het Oogstfeest. Infocentra, bibliotheken en buurthuizen zijn ook ideaal om informatie voor het voetlicht te brengen.
Arnhem
Vlaardingen Rozenburg
Rotterdam Bij de tweede manier gaat het om samenwerken met verschillende partijen. De
- Run2Day Zwolle - Gemeente Zwolle
halen er opdrachten uit en liften mee op de mediaexposure.
- Hardloopverenigingen Zwolle
Dordrecht
- Deltion College
In het derde geval gaan de waterschappen zelf aan de slag om anders dan normaal te communiceren. Denk aan guerillacommunicatie, duurzame graffiti, bootexcursies en originele
‘s-Hertogenbosch prijsvragen. Juist door de opvallende en verrassende manier van communiceren blijven de boodschappen van een project bij de doelgroepen hangen. Tilburg
Ruimte voor de Rivier Zwolle en Deventer zijn grootschalige en aansprekende projecten, maar Bergen op in Zoom een andere omgeving met verschillende doelgroepen in verschillende leeftijdscategorieĂŤn.
middelen worden ook QR-codes ingezet. Met als doel dat er een kruisbestuiving ontstaat tussen deze twee vormen van communicatie en dat ze elkaar versterken en aanvullen.
- Natuur en Milieu Overijssel - Waterambassadeurs - Paul van Agten (filmer in Deventer) - Hobbyfotografen
Breda
middelen en meer vernieuwende middelen, zoals Twitter, Facebook en YouTube. Op offline
Samenwerkingspartners - AOC De Groene Welle
waterschappen lichten de boodschap over de projecten toe. De samenwerkende partijen
De inzet van communicatiemiddelen en -acties bestaat uit een combinatieEindhoven van traditionele
Doetinchem
(fotografieverenigingen) - Het Stormink Venray - Het Kunstenlab - Educatief Natuur- en Milieucentrum Venlo De Ulebelt - Regionale kunstenaars Deventer - Watersportverenigingen Deventer Nederweert
Roermond
Sittard
Heerlen
Maastricht
37
Emmen
wijk
WOW prijsvraag rapportage 2013
17
Combiplan Nijverdal
Ommen
Zwolle
Nijverdal
Almelo
Eerste Nederlandse tunnel voor autoweg en spoor Borne
Deventer
Het Combiplan Nijverdal ontlast het centrum van de gemeente door het knelpunt van de
HengeloN35 aan te Enschede weg en het
pakken. Er komen een nieuwe weg en een nieuw spoor. Een deel van de nieuwe spoor komen in een tunnel te liggen. De traverse zorgt voor een snellere
doorstroming van het verkeer, een hogere betrouwbaarheid van de treinverbindingen en een verbetering van de leefbaarheid en veiligheid in Nijverdal. Het bouwproces van deze eerste Nederlandse tunnel voor spoor en een autoweg is complex, al was het maar omdat de tunnel midden in de bebouwde kom van Nijverdal ligt, op heel korte afstand van woningen. De aanleg van een weg verschilt bovendien nogal van de Doetinchem
Samenwerkingspartners - Rijkswaterstaat - ProRail - Gemeente Hellendoorn - Provincie Overijssel - Regio Twente - Aannemerscombinatie Leo ten Brinke (CLtB)
aanleg van een spoor. Een bijzonderheid is dat Rijkswaterstaat niet alleen opdrachtgever is voor de bouw van de tunnel, maar ook voor de onderbouw van het spoor. In het open deel van de tunnelbak komt, mede dankzij steun van de regio, een nieuw station. De gemeente zorgt voor de inrichting van de stationsomgeving. Een ander feit is dat de uitvoering van dit project wordt gecombineerd met de zogenoemde ‘blauw groene opgave’ van het waterschap Regge en Dinkel. In het project De Groene Mal is ruimte voor natuurontwikkeling en de aanleg van een meanderende hoofdgeul van de Regge, met zowel een waterbergende, waterafvoerende als recreatieve functie. Het combiplan kon alleen door samenwerking worden bereikt. Maar ook de hinderbeperking (bus, tijdelijke bruggen, omleidingsroutes) vraagt om goede afspraken tussen alle betrokken instanties. De allereerste ideeën zijn al in 1975 ingebracht door inwoners van Nijverdal. In 2007 is een bestuurlijk akkoord getekend om tot uitvoering van het Combiplan Nijverdal over te gaan. De onderbouw van de spoortunnel werd op tijd opgeleverd, zodat de spoortunnel en het
Venlo
nieuwe station op 1 april 2013 in gebruik konden worden genomen. De wegtunnel, die twee tunnelbuizen telt, is nog volop in uitvoering. De afronding van het totale project staat gepland voor het vierde kwartaal in 2014. In de loop der jaren zijn veel innovatieve aspecten in het project opgenomen. Zo is er een mobiel geluidsscherm ontwikkeld om de geluidsoverlast te beperken en wordt vrijkomende grond binnen het project hergebruikt. Om naar de omgeving toe met één gezicht vanuit het project te communiceren, is een gezamenlijke huisstijl ontwikkeld. Een communicatiegroep vanuit de belangrijkste partners (Rijkwaterstaat, ProRail, aannemerscombinatie CLtB en de gemeente Hellendoorn) verzorgt de invulling van de communicatie. Onderzoek heeft aangetoond dat de waardering voor deze gezamenlijke communicatie zeer hoog is.
38
FINALIST 2013
39
Emmen
WOW prijsvraag rapportage 2013
18
Fietssnelweg Borne
n
Almelo Borne Hengelo Enschede
Nieuwe infra in de bestaande kern inpassen De F35 wordt de drager van het Hoogwaardig Fietsnetwerk Twente. Deze snelle, comfortabele en veilige non-stop fietsverbinding tussen Nijverdal, Wierden, Almelo, Borne, Hengelo en Enschede/Glanerbrug is een initiatief van de Regio Twente. De gemeente Borne is als eerste gemeente bezig om de fietssnelweg als nieuwe infra in de bestaande kern in te passen. In januari 2011 ging de samenwerking van start. Goed samenwerken tussen inwoners en de beheerders van weg, water en spoor is noodzakelijk voor dit project. De F35 loopt direct langs het spoor (aan de oostkant) en langs achtertuinen van bewoners. Met ProRail en bewoners is overleg gevoerd over de aanleg van de F35 en de aankoop van gronden. De eisen van ProRail zijn streng en richting bewoners is maatwerk nodig. Communicatie is hier van
Samenwerkingspartners - ProRail - NS Vastgoed - Waterschap Regge en Dinkel - De gemeenten Borne en Hengelo
groot belang. Onder de F35 wordt een zogenoemde Blauwe ader aangelegd, een schoonwater riool. De Blauwe ader vangt niet alleen het afgekoppelde water uit de wijken langs de F35 op, maar ook het regenwater en het water uit de omgeving van het spoor en de fietssnelweg. Dit wordt uiteindelijk afgevoerd in de Bornsche Beek. Bij de aanleg van een spoortunnel is al rekening gehouden met de F35. Op dit moment is het definitief ontwerp van de F35 gereed. De aanpassing in belijning om de veiligheid voor visueel beperkte mensen te verbeteren, wordt voor het eerst toegepast. Ook de mogelijkheid om de fietssnelweg ‘verwarmd’ aan te leggen wordt niet uitgesloten. Om het fietsgebruik te stimuleren, worden sociale media ingezet. Mogelijk komt er ook een teller, zodat fietsers kunnen zien hoeveel fietsers al gepasseerd zijn. Als pionier deelt Borne haar ervaringen met de andere gemeenten, die in een volgend stadium met de aanleg van de F35 beginnen.
40
Hoorn
19
em
Markermeer
Kristalbad
Lelystad
Zwolle
Purmerend
Ommen
Almere
Amsterdam
Nijverdal Epe
Almelo Borne
Aalsmeer
Hengelo Enschede
Deventer
Multifunctionele inrichting en ruimtelijke kwaliteit
Op de plek waar de bebouwing van Enschede en HengeloApeldoorn het dichtst bij elkaar komen,
m
bevindt zich het Kristalbad. Amersfoort Door de aanwezigheid van drie infrastructurele lijnen (het Elst Twentekanaal, de spoorlijn Hengelo-Enschede en de Hengelosestraat) is een sterk
Utrecht
Lunteren
versnipperd landschap ontstaan, met een lage ruimtelijke kwaliteit en weinig waarde voor
meer
water en natuur.
Ede
Doetinchem Op initiatief van de provincie Overijssel werken Arnhem partijen al sinds 2006 samen in het kader
van de landinrichting Enschede-Noord. Het Waterschap Regge en Dinkel ging in 2008 als
trekker met de andere partijen aan de slag met de nadere uitwerking en realisatie van het project om Kristalbad te ontwikkelen tot een nieuw en multifunctioneel gebied.
maar tot activiteiten kwam het zelden. In plaats van te onderhandelen over tegenstrijdige behoeften in het ruimtegebruik, ontstond een samenwerking waarin een stapeling van functies mogelijk werd. De vernieuwende en compacte inrichting versterkt de ruimtelijke
‘s-Hertogenbosch
kwaliteit en biedt mogelijkheden voor waterberging, waterkwaliteit (door middel van een innovatieve ecozuivering/watermachine), natuur en recreatie.
- De gemeenten Enschede en Hengelo - Landschap Overijssel - Waterschap Regge en Dinkel - Landinrichtingscommissie Enschede-Noord
Tilburg
Op dit moment is ongeveer twee derde van het project gerealiseerd.Venray Naar verwachting wordt het resterende deel van het project rond de zomer van 2013 opgeleverd. Voor de Eindhoven communicatie over de werkzaamheden is een website gebouwd. Hierop is een film over het project te zien. Nieuws wordt zowel via de website als via Twitter naar buiten Venlo gebracht. Andere waterschappen en kennisinstellingen volgen het project, in het bijzonder de ecozuivering, met grote belangstelling. Nederweert
in
midden op
Fietsenrek Fietsenrek
Boom correctie
het
kleine pad,stramien lijn totaal
Roermond
A
B
B
A 2,5m
2,5m
2,5m
e eik
8m
8m
5m
5m
5m
le
Globa locati
T
Sittard
Heerlen
5,5 m 1m 2,25 m
5,5 m
5,5 m
4m
4m 3m
2,25 m
4m 2,25 m 1m
5,5 m
4m
Maastricht
2,25 m
www.wrd.nl/kristalbad
Banken
Breda
- Provincie Overijssel
info
Dordrecht
Binnen het 40 hectare grote gebied leefden al meer dan dertig jaar bepaalde wensen,
Samenwerkingspartners
PB
Rotterdam
41
Hoorn
Markermeer
20
Purmerend
Haarlem
WOW prijsvraag rapportage 2013
Lelystad
Ommen
Zwolle
Blauwe Golf Almere
Amsterdam
Nijverdal Epe
Almelo
Borne Aalsmeer
Deventer Apeldoorn
Sassenheim
Optimalisatie brugbediening en verbetering informatievoorziening Amersfoort
Bij elke kruising ontstaan conflicten, of het nu een kruising voor het wegverkeer onderling Elst
n Haag
isUtrecht of een kruising van wegverkeer enLunteren scheepvaart. In het project Blauwe Golf hebben de Zoetermeer
weg- en vaarwegbeheerders in Noord-Holland de handen ineen geslagen. Doel van de Ede
samenwerking – sinds december 2012 - is om de brugbediening te optimaliseren, dusdanig dat de scheepvaart vlot door kan stromen maar ook dat het aantal verstoringen voor het Doetinchem
Rotterdam
g
Arnhem
wegverkeer minimaal is.
Vlaardingen
De beheerders van het wegen- en vaarwegennet komen hiervoor geregeld bijeen in Routeoverleggen. Een van de geïnventariseerde knelpunten is de gebrekkige
Samenwerkingspartners Dordrecht
- Ministerie van Infrastructuur en Milieu
- Rijkswaterstaat (Dienst Verkeer en Scheepvaart, DID en Directie Noord-Holland)
informatievoorziening over brugopeningen te verbeteren, zowel naar de brugbedienaar als naar de weg- en vaarweggebruikers, blijkt er voor alle partijen nog veel winst te behalen. Verkeersmanagers van de samenwerkingspartners zoeken in dit project naar de mogelijkheden hiervoor.
‘s-Hertogenbosch
Breda
- ProRail
Bergen op Zoom- Provincies Noord-Holland en
Zuid-Holland - De gemeenten Amsterdam (Waternet), Zaanstad en Haarlem - Havenbedrijf Rotterdam
informatievoorziening rondom brugopeningen. Door de brugbediening te optimaliseren en de
Tilburg Blauwe
Golf is een van de vier clusters van het programma Beter Benutten van het ministerie
van Infrastructuur en Milieu. De vier projecten hebben samen een vijfde project benoemd: Venray
Blauwe Golf – Verbindend. Dit project is gericht op bundeling van gemeenschappelijke Eindhoven
informatie, om serviceproviders van de juiste data te voorzien. De serviceproviders verspreiden die verder onder de weg- en vaarweggebruikers. Hiervoor wordt van moderne Venlo
media gebruik gemaakt. Zo komen er mobiele apps voor het ontsluiten van data. Brugopeningen worden gekoppeld met de Nationale Databank Wegverkeersgegevens. ProRail laat met de zogeheten Brugkijker zien waar treinen zich bevinden. Voor de scheepvaart Nederweert komen er terugtelklokken en wachttijdvoorspellingen. De systeemarchitectuur is zodanig
vorm gegeven dat andere beheerders eenvoudig kunnen aanhaken. Roermond
Sittard
Heerlen
Maastricht
42
Heng
WOW prijsvraag rapportage 2013
Hoorn
21
Purmerend
Haarlem
Lelystad Baggertubes Oosteinderpoel Zwolle
Markermeer
Ommen
Almere
Amsterdam
Nijverdal Epe
Almelo Borne
Innovatieve, natuurvriendelijke oevers
Aalsmeer
Deventer
De oevers van de Oosteinderpoel, een beschermd natuurmonument nabij Aalsmeer, hebben Apeldoorn
flink te lijden van het scheepvaartverkeer in de Ringvaart. De golven en zuigkracht van
Sassenheim
Amersfoortschepen veroorzaken veel afslag, waardoor regelmatig grote kluiten grond, passerende Elst
bomen en struiken in het water vallen en wegspoelen. Een duurzame oeverbeschoeiing was Utrecht Lunteren door eigenaar Landschap Noord-Holland niet op te brengen.
Zoetermeer
Ede
De provincie Noord-Holland nam in 2006 het initiatief om gezamenlijk een oplossing te
vinden voor de bescherming, het Arnhem beheer en onderhoud van de oevers van de Oosteinderpoel. Doetinchem
Plannen voor de aanleg van een natuurvriendelijke oever strandden in eerste instantie
Rotterdam
vanwege de hoge kosten. In 2010 kwam deze oplossing opnieuw in beeld door de geplande
Samenwerkingspartners
baggerwerkzaamheden in de Ringvaart. De samenwerking die toen ontstond, resulteerde
- Provincie Noord-Holland
in een innovatieve aanpak met zogenoemde baggertubes. Niet eerder werden baggertubes
- Hoogheemraadschap van Rijnland
constructief toegepast naast een zo intensief bevaren scheepvaartroute.
- LandschapDordrecht Noord-Holland - Gemeente Aalsmeer
De tubes zijn buizen van stevige synthetische stof. Ze worden ter plekke gevuld met bagger uit het gebied zelf. Door op deze manier ‘werk met werk’ te maken, hoeft een deel van ‘s-Hertogenbosch
de bagger – omgerekend zo’n vijfhonderd vrachtwagens – niet uit het gebied te worden Breda Tilburg
afgevoerd. De baggertubes zakken tijdens het vullen in een hiervoor gegraven goot. Na het vullen zijn de buizen zes meter breed, drie meter hoog en zo’n vijftig meter lang. Op Venray de baggertubes komt een brede kraag van waterrietvegetatie. Deze kraag zorgt voor extra
golfdemping en vormt een ideale leefomgeving voor kwetsbare diersoorten. Op enkele Eindhoven plaatsen waar voldoende ruimte is, komt de baggertube op enige afstand van de oever in de Ringvaart te liggen. Zo ontstaat daarachter luw water; een Venlo ideale paaiplaats voor vissen.
Nederweert
Roermond
Sittard
Heerlen
Maastricht
44
Hengelo Enschede
FINALIST 2013
De aanleg van de baggertubes maakt natuurontwikkeling mogelijk. Het project past daarom ook binnen een ander samenwerkingsverband tussen onder meer de provincie Noord-Holland, gemeenten en het Hoogheemraadschap van Rijnland: De Groene AS’. Dit is een ecologische zone die de veenweidegebieden van Spaarnwoude en Amstelland met elkaar verbindt. De Oosteinderpoel is een drassig gebied met honderden kleine eilandjes. Een ideale omgeving voor bijvoorbeeld Noordse woelmuizen, ringslangen, waterspitsmuizen en verschillende soorten vleermuizen. In het voorjaar broeden er koekoeken, snorren en spotvogels. Onder water jaagt de Europese meerval, volgens biologen, al meer dan zesduizend jaar. Het zijn allemaal zeldzaam geworden diersoorten die moeten worden beschermd.
In januari 2013 is een begin gemaakt met de uitvoering van de baggertubes. Alle samenwerkingspartners waren bereid over tegenstrijdige belangen heen te stappen om deze werkvorm toe te passen. Vanwege het innovatieve karakter van de baggertubes, zijn ook afspraken gemaakt over het beheer. Het project is een pilot. De kennis die ermee wordt opgedaan, wordt gedeeld met andere partijen. Zo hebben twee afstudeerders van de HTS gewerkt aan een verbeterd rekenmodel om de zetting te voorspellen.
45
Markermeer
Lelystad
Zwolle
Purmerend
22
Almere
Amsterdam
Hosting Deltamodel
Ommen
WOW prijsvraag rapportage 2013
Nijverdal
Epe
Almelo Borne
lsmeer
Deventer
Hengelo Enschede
Apeldoorn Amersfoort
Elst
Utrecht
Lunteren Nationaal Modellen en Data Centrum als de centrale rekenomgeving
Het Deltaprogramma moet ons land nu en in de toekomst beschermen tegen hoog water en Ede
de zoetwatervoorziening op orde houden. Voor de onderbouwing van de Deltabeslissingen is het Deltamodel ontwikkeld. Het vormt het hart van de waterhuishoudkundige analyses. In dit Doetinchem
Arnhem
model is een groot aantal bestaande modellen geïntegreerd. Verschillende deelprogramma’s van het Deltaprogramma rekenen met het Deltamodel situaties door in 2050 en 2100. Door gebruik van het Deltamodel en dezelfde toekomstbeelden (Deltascenario’s) sluiten de berekeningen van de deelprogramma’s op elkaar aan. Voor de hosting van het Deltamodel was Rijkswaterstaat in 2011 op zoek naar een platform.
Samenwerkingspartners - Rijkswaterstaat - KNMI
Door het Deltamodel op een centrale rekenomgeving te zetten, kunnen alle partijen er
‘s-Hertogenbosch gebruik van maken, beschikken zij steeds over de actuele versie en hebben zij toegang tot de data. Bijkomend doel was de bundeling van expertise en het samen bouwen aan nieuwe
- Deltares Tilburg
ontwikkelingen.
- RIVM
Venray
- Alterra - PBL - TNO
Eindhoven
Om dit te bereiken, is Rijkswaterstaat een samenwerking aangegaan met het Nationaal Modellen en Data Centrum. Het NMDC is een samenwerkingsverband tussen TNO, Alterra, KNMI, Deltares, RIVM en PBL. Het computercentrum van het KNMI is de fysieke locatie van Venlo
de hardware. Dit is eind 2012 gerealiseerd. Bij de inrichting heeft het NMDC ook meegedacht over het opzetten van een helpdesk en het archiveren van de resultaten. Nederweert De NMDC-partners hebben inmiddels het voornemen om ook verkeersmodellen op dezelfde
omgeving te hosten. Hiermee zet het ministerie van Infrastructuur en Milieu stappen naar het verminderen van kosten en het delen van kennis en expertise tussen de kennisinstituten. Roermond
Sittard
Heerlen
Maastricht
46
Markermeer
Lelystad
Purmerend
23
Haarlem
MUDTRAP®
Almere
Amsterdam Aalsmeer
Apeldoorn
Sassenheim Amersfoort
Den Haag
Preventiesysteem voor slibaanwas als oplossing voor fosfaatproblematiek
Elst
Utrecht
Lunteren
Zoetermeer
Het waterschap Vallei & Eem heeft een opgave ten aanzien van het terugdringen van fosfaat
Ede
in het oppervlaktewater. De door het consortium Arcadis, Van den Heuvel Werkendam BV, Naaldwijk MH Waterzaken en Mulcon ontwikkelde MUDTRAP® werd gezien als het middel om fosfaat af
Arnhem
te vangen. Sinds 1 oktober 2012 Vlaardingen werken Arcadis en het waterschap Vallei & Eem hier samen aan.
Rotterdam
Rozenburg
Fosfaat is grotendeels gebonden aan slib. Als je voorbij stromend slib afvangt, zorg je voor een lagere fosfaatbelasting stroomafwaarts. Doel van de samenwerking is om het eerste Dordrecht
systeem ter wereld op dit vlak te realiseren. De fosfaatopvang is mede mogelijk door een samenwerking met Staatsbosbeheer.
Burgh-Haamstede
Samenwerkingspartners
‘s-Hertogenbosch - Waterschap Vallei & Veluwe
Waterschap Vallei & Eem plaatste maandag 29 oktober 2012 de MUDTRAP® voor Breda beek. De opvang bestaat fosfaatopvang in het oppervlaktewater. Dit gebeurde in de Lunterse Tilburg
uit bakken waarin slib wordt verzameld. Het slib, met daarin het fosfaat, wordt afgezogen en
Middelburg
- Arcadis - Staatsbosbeheer
Bergen
kan weer gebruikt worden voor deopbemesting. De fosfaatopvang levert een bijdrage aan het Zoom voorkomen van blauwalg in de Randmeren.
Eindhoven
De chemische analyse en de volumebepalingen moeten nog worden uitgevoerd. Als die gegevens bekend zijn, kan naar de toekomst doorberekend worden of er voldoende slib - en Terneuzen
daarmee fosfaat - wordt weggevangen om het beoogde doel te halen. Waterschap Vallei & Eem overweegt de MUDTRAP® ook in andere beken in het werkgebied
Nederweert
te plaatsen. Het concept is al overgenomen door andere partijen. Zo wordt in opdracht van de gemeente Delft dit jaar nog een mini-MUDTRAP® gerealiseerd. Het consortium heeft een ontwerp geleverd voor de Duitse stad Darmstadt ter voorkoming van slibaanwas in een recreatiemeer. Andere belangstellenden overwegen om dit systeem ook in hun werkgebied over te nemen. www.mudtrap.nl
Sittard
Hee
Maastrich
47
Zwolle WOW prijsvraag rapportage 2013 Nijverdal Epe
24
Deventer
Almelo
Gezamenlijke inkoop strooizout Borne
Hengelo Enschede
Apeldoorn
Elst
eren
Ede
Zestien Gelderse gemeenten en de gladheidsbestrijding
Arnhem
Doetinchem
Het plan van zestien gemeenten in Gelderland om samen wegenzout in te kopen, ontstond geleidelijk. Bij de meeste gemeenten was de looptijd van het contract met de leverancier van wegenzout verstreken. De Liemerse en Achterhoekse gemeenten wilden een nieuw contract voor de inkoop van wegenzout afsluiten. RID (Regionaal ICT en Inkoop Dienstencentrum) de Liemers en gemeente Montferland hebben de voortrekkersrol op zich genomen. Provincie Gelderland had net een Europese aanbesteding voor de aankoop van strooizout afgerond en was bereid om de gemeenten in hun samenwerking te ondersteunen. De zestien Gelderse gemeenten willen samen optrekken in de gladheidsbestrijding. De
osch
Samenwerkingspartners De gemeente Aalten, Arnhem, Berkelland, Bronckhorst, Doetinchem, Druten, Duiven, Venray Lingewaard, Montferland, Oost-Gelre, Oude-IJsselstreek, Rijnwaarden, Westervoort, Wijchen, Zevenaar en Venlo Zutphen
gezamenlijke inkoop van wegenzout is een van de resultaten van de samenwerking. Door samen in te kopen, behalen de gemeenten schaalvoordelen behalen. Aan de basis staan heldere contractafspraken en gezamenlijk contractbeheer. De samenwerking is ook een stimulans voor de verschillende partijen om kennis te ontwikkelen en te delen. De Europese aanbesteding is traditioneel ingestoken. Communicatie vond plaats via bijeenkomsten, mailwisselingen en publicatie via de aanbestedingskalender. De media werd via een persbericht geĂŻnformeerd. De inkoopadviseurs hebben in korte tijd een samenwerking weten te realiseren. De gezamenlijke contracten gingen per november 2012 in en lopen tot 30 april 2015. Het contract kent goede voorwaarden en eenduidige afspraken.
Nederweert
Er is met deze samenwerking een besparing gerealiseerd van gemiddeld 30 procent ten opzichte van de vorige prijzen voor wegenzout. In april 2013 komt het contractbeheerteam Roermond
voor het eerst bijeen voor een evaluatie. Na 2015 is de intentie om samen met de provincie Gelderland een inkooptraject voor strooizout te starten.
Sittard
Heerlen
Maastricht
48
25
Samenwerking groot onderhoud N443 Haarlem
Optimaal profiteren van stremmingen
Sassenheim
De N443 loopt van Noordwijkerhout naar Sassenheim. Dicht op de weg staan veel woningen. Ook zijn er veel uitritten van (bollen)bedrijven. Als er vaak wat aan de weg moet gebeuren, leidt dit tot overlast voor de bewoners en economische schade voor de bedrijven. Door
Den Haag Zoetermeer
werkzaamheden in één hand te houden, wordt voorkomen dat de weg vaker moet worden opgebroken.
Naaldwijk
Deze gedachte speelde een belangrijke rol bij het groot onderhoud van de N443. Het asfalt
Vlaardingen
van deze weg moest compleet worden aangepakt. Ook moest een brug in de weg, met daarin veel kabels en leidingen, worden vervangen. Dit zou veel hinder veroorzaken. Verder moest netwerkbeheerder Liander kabels vervangen en leidingen saneren. De provincie wilde een regenwaterriool aanleggen. In de ogen van de gemeente Noordwijkerhout was het noodzakelijk om het vuilwaterriool te vervangen.
Rozenburg
Rotterdam
Samenwerkingspartners - Gemeente Noordwijkerhout
Dordrecht
- Liander Burgh-Haamstede
Op initiatief van de provincie Zuid-Holland is in 2011 een samenwerking gerealiseerd tussen
- Provincie Zuid-Holland
Liander, de gemeente Noordwijkerhout en de provincie. Dit maakte het mogelijk om alle werkzaamheden in één contract op te nemen en na een aanbestedingsprocedure volgens
Bred
EMVI-criteria (economisch meest voordelig inschrijving) het contract aan één partij op te Bergen op Zoom
dragen. Belangrijkste criterium was zo min mogelijkMiddelburg stremmingsdagen. Door de samenwerking zijn de werkzaamheden optimaal gepland. Dit bekortte de stremmings- en uitvoeringsduur enorm, waardoor de overlast voor de bewoners en de schade voor de bedrijven aanzienlijk is verminderd. Op dit moment is het project nagenoeg Terneuzen
afgerond. De partners spreken van een succesvolle samenwerking. Intern wordt zowel bij de provincie als bij Liander al nagedacht of er meer projecten zijn, die zich voor deze vorm van samenwerking lenen.
49
Lelystad
Zwolle
Purmerend
Haarlem
WOW prijsvraag rapportage 2013 Almere
26
Amsterdam
Nijverdal Epe
Regionaal verkeersmanagement concert Coldplay Aalsmeer
Deventer Apeldoorn
Sassenheim Amersfoort
Den Haag
Elst
Utrecht Zoetermeer
Ommen
Lunteren
Verkeershinder beheersen bij grote evenementen
Ede
De populaire Britse band Coldplay gaf op donderdag 6 september 2012 voor liefst 65.000
Naaldwijk
fans een concert op het Haagse Malieveld. In combinatie met de avondspits en koopavond
Arnhem
Vlaardingen
werd een enorme verkeersdrukte verwacht. Reden voor de gemeente Den Haag om in een
Doetinchem
vroegtijdig stadium (halverwege 2011) met alle betrokken partijen om de tafel te gaan Rotterdam zitten.
Rozenburg
Vooraf formuleerde de gemeente Den Haag twee doelstellingen: de bereikbaarheid van het concert Dordrecht
voor bezoekers zo goed mogelijk faciliteren en de verkeershinder voor weggebruikers
zo veel mogelijk beperken. Samen met regio-beheerders en openbaar vervoerbedrijven zijn
Samenwerkingspartners - Gemeenten Den Haag, Wassenaar
deze problemen goed opgelost. Het evenement is succesvol verlopen en de hinder voor het verkeer bleef zeer beheersbaar.
‘s-Hertogenbosch
Breda
en Rijswijk - Provincie Zuid-Holland Bergen
- Rijkswaterstaat op Zoom - HTM - NS - Hulpdiensten - Mojo/Loc 7000
Tilburg Het ‘Coldplay verkeersregelscenario’ van de afdeling verkeersmanagement van de gemeente
Den Haag is opgenomen in het mobiliteitsplan van Mojo/Loc 7000, de organisator van het Venray
concert. Aangezien de verkeersdrukte een regionale impact kon hebben, werd besloten om Eindhoven
het verkeersmanagement vanuit een gezamenlijke bedienpost te doen. De Regiodesk van DVM-Zuidvleugel was daarvoor de uitgelezen plek.
Venlo
Nieuw in de aanpak was dat het regionaal verkeerskundig team bij de voorbereiding werd betrokken, in verband met de mogelijke impact van het evenement op het verkeer Nederweert op rijkswegen. Deze regionale aanpak was duidelijk van meerwaarde. De samenwerking
Foto: Ruud Slagmolen
tussen de verkeersregelaars op de routes naar diverse parkeerlocaties en de regiodesk was eveneens een nieuw fenomeen. De koppeling van de traditionele werkwijze met een hightech Roermond verkeercentrale werkte perfect. Bezoekers van het concert werden via internet en tickets
vooraf al geïnformeerd over de reis- en parkeermogelijkheden. Deze aanpak is dan ook zeker voor herhaling vatbaar. Sittard
Heerlen
Maastricht
50
Foto: Novum
27
Haarlem
Samen werken aan inkoopsamenwerking Sassenheim
Den Haag Waterschappen professionaliseren inkoop en aanbesteden
Zoetermeer
Al meer dan zes jaar werken de waterschappen hard aan de professionalisering van inkoop en aanbesteden. Inkoopsamenwerking is inmiddels een vanzelfsprekendheid geworden. Ook op
Naaldwijk
tal van andere gebieden wordt meer en meer samengewerkt.
Vlaardingen
De inkoopsamenwerking kwam tot stand op initiatief van de inkoopmedewerkers. Zij streven
Rotte
Rozenburg
hiermee een verbetering na van de strategische en tactische aspecten van inkoop en aanbesteden bij de waterschappen. Ook het bereiken van efficiencyvoordelen en een betere naleving van de inkoop- en aanbestedingsregels werden als doelstellingen geformuleerd. Uniek aan deze samenwerking, die in december 2006 van start ging, is dat - naast een sterk Burgh-Haamstede regionaal gerichte samenwerking op inkoop - in de landelijke werkgroep ook de aanbesteders
van werken zitten. Het project heeft de bewustwording met betrekking tot het belang van inkoop en aanbesteden bevorderd. Ook besturen en directies van de waterschappen zijn meer betrokken geraakt bij inkoop en aanbestedingen.
Samenwerkingspartners - Alle waterschappen - PIANOo (expertisecentrum aanbesteden)
Bergen
Middelburg
Een van de concrete resultaten is de harmonisatie van de inkoopvoorwaarden. Dit is zowel voor de afzonderlijke waterschappen als voor de markt een goede ontwikkeling. Niet alleen de professionaliteit binnen de organisatie is aanzienlijk gegroeid, ook de naleving van de aanbestedingsregels is gestegen.
- Rijkswaterstaat op Zoom - Bouwend Nederland - NL Ingenieurs - Vereniging van Waterbouwers
Terneuzen
Rond het project wordt veel gebruik gemaakt van nieuwe media. Kennis wordt gedeeld via de SharePoint-omgeving van de Unie van Waterschappen. Nieuwsbrieven en -berichten worden niet alleen gedeeld via elektronische nieuwsbrieven, maar ook via Twitter. Voor de komende jaren ligt de focus op doelmatigheid van inkopen en aanbesteden, het verder vergroten van de bewustwording bij bestuursleden en management en een volgende slag maken op het gebied van inkoopprofessionalisering.
51
Purmerend
Haarlem
Almere
WOW prijsvraag rapportage 2013
Amsterdam
28
Nijverdal
Epe
Regiodesk Zuid-Holland
Aalsmeer
Apeldoorn
Sassenheim Amersfoort
Den Haag
Deventer
Utrecht
Elst Lunteren
Zoetermeer Ede
Netwerkmanagement in het verkeer
aaldwijk
Arnhemin Zuid-Holland, wordt elke Vanuit de vier verkeerscentrales van de grootste wegbeheerders
Doetinchem
Vlaardingen Rozenburg
Rotterdam
dag gekeken hoe de weggebruiker zo goed mogelijk kan worden geïnformeerd en geadviseerd om vlot én veilig op zijn bestemming te komen. De gezamenlijke Regiodesk draagt zorg voor de coördinatie van de verkeersmanagementmaatregelen.
Dordrecht
Verkeersproblemen houden niet op bij de grenzen van wegbeheerders. Soms ligt een oplossing net bij een andere wegbeheerder. Deze gedachte leidde al in 2006 tot een samenwerking. De eerste jaren stond alles in het teken van opbouwen, uitdenken en het maken van afspraken. Daarna‘s-Hertogenbosch was het tijd om een Regiodesk te starten, waarover de
Samenwerkingspartners - Rijkswaterstaat BergenZuid-Holland - Provincie op Zoom
- Stadsregio Rotterdam - Stadsgewest Haaglanden - Gemeente Den Haag - Gemeente Rotterdam
wegbeheerders gezamenlijk verantwoordelijkheid dragen. Breda Tilburg
De Regiodesk is per 1 september 2011 actief. Na anderhalf jaar is de pioniersfase voorbij. Venray Dagelijks worden verkeersmanagementmaatregelen over de grenzen van wegbeheerders heen
ingezet. Dit gebeurt zowel bij de dagelijkse spitsproblemen als bij onverwachte calamiteiten. Eindhoven Het motto luidt: ‘Bedenken (en doen) wat kan’. Voor elke nieuwe situatie wordt er niet Venlo gedacht vanuit één wegbeheerder, maar vanuit de samenwerking. Dagelijks kijken wat beter
kan, zorgt voor een positieve ontwikkeling. De samenwerkende wegbeheerders waren zeer lovend bij eenNederweert evaluatie van het regionaal verkeersmanagement. Daarbij werd onder meer gekeken naar de concreet bespaarde voertuigverliesuren. Het is ieders wens dat de informatie die wegbeheerders geven uiteindelijk ook daadwerkelijk strookt met de informatie die door serviceproviders aan Roermond
automobilisten wordt gegeven. Zuid-Holland heeft een voorbeeldfunctie voor de andere regio’s met een gezamenlijke regiodesk.
Sittard
Heerlen
Maastricht
52
Alme
Markermeer
29
Lelystad
Zwo
Purmerend
Duurzame bestemming baggerspecie Haarlem
Almere
Amsterdam
Epe
Aalsmeer
Dev Apeldoorn
Sassenheim
Van felle weerstand naar constructieve samenwerking
Amersfoort
Bij het baggeren in de Linge komt baggerspecie vrij. Het Waterschap Rivierenland wil de Den Haag
Utrecht
specie in een diepe plas, direct aansluitend aan de Linge, deponeren. Doelstelling is om
Elst Lunteren
Zoetermeer
met deze Grootschalige Bodem Toepassing (GBT) natuur en ecologie op die plaats verder te
Ede
verbeteren. Naaldwijk Vlaardingen De samenwerking op baggergebied tussen Staatsbosbeheer en Waterschap Rivierenland
Arnhem
Do
was de laatste jaren bekoeld doorRotterdam felle discussies over tegenstrijdige belangen. Toch Rozenburg
vonden beide partijen elkaar in 2012. Er wordt niet meer over de botsingen in het verleden gesproken, maar toekomstgericht en met open vizier samengewerkt. De huidige samenwerking is dan ook een van de vruchten van constructief overleg door de jaren heen. Dordrecht
Burgh-Haamstede
Het verwerken van gebiedseigen baggerspecie is een van de successleutels om de natuur in de regio op duurzame wijze een ‘boost’ te geven. Voormalige zandwinlocaties met een lage
Samenwerkingspartners - Provincie Gelderland - Waterschap Rivierenland
‘s-Hertogenbosch - Staatsbosbeheer
ecologische waarde worden ondiep gemaakt of gedeeltelijk gedempt. Hierna ontwikkelt zich
Breda tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten daar nieuwe natuur. Een aantrekkelijke oplossing
en een summiere CO2-belasting.
Tilburg
Bergen op Zoom
Staatsbosbeheer houdt zich momenteel bezig met het creëren van draagvlak in de regio enEindhoven
- Gemeente Lingewaal - Vereniging Behoud Lingelandschap - Diverse jachthaven- en visverenigingen
Venray
vooroverleg met betrekking tot het aanvragen van vergunningen. Waterschap Rivierenland gebruikt 2013 om de aanbesteding van het baggerwerk Linge uit te voeren. De uitvoering is Terneuzen
Venlo
voorzien vanaf 1 januari 2014. Het baggerproject loopt door tot 2017. Daarna is nog vijf jaar nodig voor de realisatie van het eindbeeld voor de verwerkingslocatie. De afzet van baggerspecie als nuttige toepassing in een grootschalige bodemtoepassing is
Nederweert
niet innovatief meer te noemen. Wel is door de samenwerkingspartners met volle overgave gezocht naar de juridisch beste en meest wenselijke contractvorm voor deze dienst.
Roermond
Sittard
Heerlen
Maastricht
53
Haarlem
Amsterdam
Nijverdal Epe
WOW prijsvraag rapportage 2013 Aalsmeer
30
Sassenheim
Den Haag
Deventer
Waterplein Benthemplein Amersfoort
Apeldoorn
Elst
Utrecht
Lunteren
Zoetermeer Ede
k
Arnhem Vlaardingen
Rotterdam
enburg
Doetinchem
Oase in Rotterdam Op initiatief van de gemeente Rotterdam is in juni 2010 een samenwerkingsverband gecreëerd om in het centrum van de stad een waterplein te ontwerpen en realiseren. Aanleiding hiervoor was het tekort aan waterberging in Rotterdam Noord. Binnenlandse en
Dordrecht
buitenlandse partners zijn bij het project betrokken. Via het project willen de gemeente en het Hoogheemraadschap van Schieland en de
‘s-Hertogenbosch Krimpenerwaard inwoners, stad en water op een andere manier bij elkaar brengen. Op het Breda Bergen Samenwerkingspartners op Zoom
Nederland
- Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard - Gemeente Rotterdam - Deelgemeente Noord - Zadkine en Grafisch Lyceum - Jeugdtheater Hofplein - Gereformeerde Vrijgemaakte kerk - Bewoners Agniessebuurt - Sportschool David Lloyd - De URBANISTEN (ontwerpers van het waterplein)
Samenwerkingspartners buitenland - Essex Country Council (GB) - Southend-on-Sea Borough Council (GB) - Essex Wildlife Trust Ltd (GB) - Provincie Antwerpen (Bel) - Provincie West-Vlaanderen (Bel) - Ville de Marck (Fra)
54
waterplein wordt (regen)water zichtbaar vastgehouden in verdiepte delen van het plein. Dit moet Tilburginwoners bewust maken van de klimaatproblematiek. Zij zien hoe de wateroverlast wordt benut voor het realiseren van een aantrekkelijk plein met recreatie. Hierdoor wordt de Venray
wateropgave verkleind. Eindhoven
Het stenige Benthemplein wordt omgevormd tot een levendig plein met ruimte voor groen, urban sports en zitplekken. Via diverse participatieprojecten zijn deVenlo verschillende gebruikers van het plein bij het ontwerpproces betrokken. Doordat bewoners, scholieren en andere stakeholders hun wensen hebben uitgesproken, is een breed draagvlak gecreëerd. De gemeente Rotterdam heeft samen met het waterschap financiering gezocht. De Europese Nederweert Unie verleent een substantiële bijdrage. Het ontwerp voor het waterplein is inmiddels gereed. De besluitvorming Roermond is afgerond. Kabels en leidingen zijn verlegd en het grondwerk en de funderingen zijn voor het grootste gedeelte gereed. Het project wordt in de zomer van 2013 afgerond. In Rotterdam zijn er meer initiatieven voor waterpleinen,Sittard meestal op een iets kleinere schaal. Het Benthemplein heeft voor bijvoorbeeld het Bellamyplein en het Marnixplein een voorbeeldfunctie gehad. Ook andere gemeenten volgen de aanleg van een oase in Rotterdam met grote belangstelling.
Heerlen
Maastricht
Almelo
Haar
31
Westland Waterpro(e)f
Sassen
Den Haag
Zoet Naaldwijk
Duurzaam watersysteem voor Westland Het Westland werd in 1998 en de jaren daarna ernstig getroffen door wateroverlast. Het
Vlaardingen
Hoogheemraadschap van Delfland en de gemeente Westland wisten elkaar in eerste instantie Rozenburg
niet te vinden voor een gezamenlijk plan van aanpak. In 2009 krijgt een kleine ambtelijke werkgroep, met één vertegenwoordiger van beide organisaties, opdracht om een verkenning van oplossingen uit te voeren en alle instrumenten op een rij te zetten. Dit is de start van het project Westland Waterpro(e)f: van standaard oplossingen gezamenlijk op zoek naar slimme, innovatieve en effectieve oplossingen tegen maatschappelijke én
Burgh-Haamstede
economisch acceptabele kosten. Door de ‘weg van het water’ als uitgangspunt te nemen, is een genuanceerde verdeling van verantwoordelijkheden en taken tot stand gekomen. Dit heeft al geleid tot een concrete aanpak van de wateroverlast in de eerste twee polders.
Samenwerkingspartners - Hoogheemraadschap van Delfland Bergen
Tevens worden innovaties onderzocht en overleggen de besturen over een strategische Middelburg
- Gemeente Westland
samenwerking in de regio. Voor een duurzaam watersysteem en duurzame glastuinbouw.
op Zoom
- LTO Glaskracht
In de werkgroep werd eerst een aansprekende visie ontwikkeld. In de tweede fase moesten de medewerkers van beide organisaties overtuigd raken van de nieuwe benadering. Het project bevindt zich nu in de derde fase. Hierin worden beleidskaders aangepast, zoals
Terneuzen
die voor wateroverlast, hemelwaterbeleid en bestemmingsplannen. Managers leggen de uitgangspunten voor de samenwerking vast in werkprocessen. De eerste successen zijn in 2012 al geboekt voor de Oranjepolder en Kralingerpolder. Een van de innovatieve projecten is het onderzoeken van tijdelijke waterberging op sportvelden. Dit bleek haalbaar. De praktijkproef ‘waterbergende kas’ is dit jaar gestart. Deze oplossingen dragen bij aan het behoud van glasareaal en een betaalbaar watersysteem.
55
Haarlem
Amsterdam
Nijverdal Epe
WOW prijsvraag rapportage 2013 Aalsmeer
Sassenheim
Den Haag
32
Deventer Apeldoorn
OAS De Groote Lucht Amersfoort
Utrecht
Elst Lunteren
Zoetermeer Ede Naaldwijk
Arnhem Vlaardingen
Rotterdam
Rozenburg
Doetinchem
Voor een doelmatiger en effectiever afvalwatersysteem Vijf gemeenten in het Westland, Rijkswaterstaat en het Hoogheemraadschap van Delfland werken in het OAS-programma De Groote Lucht samen aan een doelmatiger en effectiever afvalwatersysteem. OAS staat voor Optimalisatie AfvalwaterSysteem. In plaats van ieder
Dordrecht
voor zich hun wettelijke taken uit te voeren, voeren zij de maatregelen voor inzameling, transport en zuivering van afvalwater gezamenlijk uit. Zij kijken daarbij over de grenzen van hun eigen beheersgebied heen. Door hun plannen naast elkaar te leggen, bleek dat sommige
‘s-Hertogenbosch maatregelen konden worden gecombineerd. Of dat een bepaalde maatregel meer effect had door hem op een andere locatie toe te passen.
Breda
Tilburg Bergen
Samenwerkingspartners op Zoom − De gemeenten Maassluis, Midden-Delfland, Schiedam, Vlaardingen en Westland − Rijkswaterstaat Zuid-Holland − Hoogheemraadschap van Delfland
In 2008 sloten de partners een Afvalwaterakkoord voor de jaren tot en met 2015. Venray
Hierin staan dertig projecten, wie die uitvoert en hoe die – met geld van elkaar Eindhoven worden gefinancierd. Met het – ten opzichte van de individuele plannen – alternatieve
maatregelenpakket werd een besparing van 6 miljoen euro gerealiseerd.
Venlo
Besparing mag dan de basis onder de samenwerking zijn, het doel is een optimalisatie van het afvalwatersysteem. Het bespaarde bedrag wordt dan ook niet bezuinigd, Nederweert maar geïnvesteerd in extra maatregelen om de samenwerking en de resultaten in de
afvalwaterketen nog verder te verbeteren. De winst zit dus niet in het feit dat de individuele partijen minder geld uitgeven. Door de samenwerking krijgen zij voor hetzelfde geld een beter en doelmatiger afvalwatersysteem. Uiteindelijk levert een efficiënter afvalwatersysteem Roermond in de toekomst wel degelijk echte besparingen op, omdat het effect van de efficiëntieslag blijft doorwerken. www.hhdelfland.nl/projecten/oas-groote-lucht
Sittard
Heerlen
Maastricht
56
A
33
Groene Poort Waterweg
Sassen
Den Haag
Zoet Naaldwijk
Vlaardingen
Bevorderen van de ecologische waterkwaliteit Groene Poort Waterweg is de uitkomst van een ad hoc samenwerking tussen
Rozenburg
Rijkswaterstaat Zuid-Holland, het Havenbedrijf Rotterdam, de gemeente Rotterdam en het Wereldnatuurfonds. De samenwerking loopt sinds januari 2012 en werd ingegeven door bezuinigingen op de Kaderrichtlijn Water. Met als motto: ‘Meer doen tegen lagere maatschappelijke kosten’.
Burgh-Haamstede
Rijkswaterstaat kan de ecologische waterkwaliteit in de Nieuwe Waterweg verbeteren door het aanleggen van een langsdam en verondieping van de kribvakken langs de landtong Rozenburg. Het project biedt het Havenbedrijf Rotterdam en de gemeente Rotterdam mogelijkheden om de leefomgeving te vergroenen. Het Wereldnatuurfonds ziet hierdoor kansen om het leefgebied voor de steur te verbeteren.
Bergen
Middelburg
Samenwerkingspartners op Zoom - Rijkswaterstaat Zuid-Holland - Havenbedrijf Rotterdam
De partijen zijn van mening dat het project technisch goed uitvoerbaar is tegen lage
- Gemeente Rotterdam
maatschappelijke kosten. Voorgesteld wordt om met gesloten beurzen te werken. Door puin en grond uit werken van het Havenbedrijf Rotterdam en de gemeente Rotterdam
Terneuzen
- Wereldnatuurfonds
op korte afstand te hergebruiken, worden kosten op verwerking en vervoer bespaard. De uitvoeringsrisico’s zijn goed in de hand te houden door op het aanbod te wachten (aanbodgestuurd) en modulegewijs (per kribvak) te werken. Afgesproken is, dat het werk tien jaar mag duren. Ambtelijk staat de samenwerking in de steigers, het bestuurlijk besluit wordt in april 2013 verwacht. Alle partijen zijn zeer tevreden over de samenwerking tot nu toe.
ongewenste huidige situatie (met stenen)
gewenste toekomstige situatie (met riet)
57
Utrecht
Lunteren
Zoetermeer Ede
WOW prijsvraag rapportage 2013
Naaldwijk
Arnhem
34
Vlaardingen
I-STORM
Rozenburg
Rotterdam
Dordrecht Burgh-Haamstede
Beheerders stormvloedkeringen wisselen ervaringskennis uit
‘s-Hertogenbosch
I-STORM is een internationaal samenwerkingsverband van en voor beheerders van Breda Tilburg
stormvloedkeringen. Zij kunnen op een nuttige en effectieve manier kennis en ervaring rond Bergen het beheer, onderhoud en de operationele inzet van stormvloedkeringen uitwisselen met op Zoom
Middelburg
beheerders in andere landen. Het gaat hierbij niet om een wetenschappelijk kennisnetwerk, maar om praktische ervaringskennis.
Terneuzen
Eindhoven
Elk land beschikt over een beperkt aantal keringen. Dit maakt het moeilijk om binnen de eigen organisaties collega’s te vinden met dezelfde mate van kennis, kunde en ervaring, met wie je kunt sparren als er een probleem is. Internationaal kan men echter wel van elkaar
Samenwerkingspartners - Rijkswaterstaat - Waterschap Groot Salland - Magistrato del Aqua di Venezia (Italië) - Environment Agency (Groot-Brittannië) - USACE (Verenigde Staten) - Levee Authorities New Orleans (Verenigde Staten) - Roisstroy (Rusland)
leren. Hiervoor is zeven jaar geleden op initiatief van Rijkswaterstaat en Sint Petersburg I-STORM opgezet.
Roe
Het netwerk werkt flexibel. Het is in staat om aan te sluiten bij de actualiteit van de beheerders. Een groot succes zijn de zogeheten ‘peer reviews’. Specialisten van de verschillende stormvloedkeringen gaan tien dagen lang in teamverband in de keuken van een andere partij kijken. Dit heeft de samenwerking steeds nieuwe impulsen gegeven. Sittard
De informele en open sfeer van het netwerk bevordert het uitwisselen van kennis en het delen van informatie. De traditionele jaarlijkse conferenties worden onder meer ingezet om de band met internationale marktpartijen te versterken. Dat het netwerk al zeven jaar bestaat zonder subsidies, geeft aan dat er een succesvolle manier is gevonden om balans tussen halen en brengen voor deze organisaties te waarborgen. Een van de succesverhalen betreft de Maeslantkering. In Nederland was geen Nederlandse marktpartij in staat om bepaalde onderdelen te leveren, die cruciaal waren voor het functioneren van de kering. Via partner Environment Agency is het toch gelukt om aan die onderdelen te komen. www.I-storm.org
58
Nederweert
Heerlen
Maastricht
Naaldwijk
Arnhem
Doetinche
Vlaardingen
35
Rotterdam
Rozenburg
Webwerken doen wij samen Dordrecht
rgh-Haamstede
Terneuzen
‘s-Hertogenbosch Breda
Dynamisch databeheer voor provinciale wegen
Tilburg
Bergen
Buitendienstmedewerkers van de provincie Limburg maakten tijdens een ontmoeting met hun op Zoom
Venray
collega’s van de provincie Noord-Brabant kennis met het digitale systeem Verkeersbeheer. Dit Eindhoven
systeem sloot nauw aan op de wensen van de provincie Limburg om data van wegbeheer vast te leggen. Dit was in november 2012 aanleiding voor de provincie Limburg om contact te
Venlo
zoeken met de provincie Noord-Brabant. Beide provincies vatten het plan op voor een gezamenlijke online database voor dynamische data van de provinciale wegen in Noord-Brabant en Limburg. Doel van de samenwerking
Nederweert
is om te komen tot een eenduidige manier van vastleggen van calamiteiten-, inspectie-, verkeers- en gladheidsmeldingen. De actuele situatie dient via een online applicatie 24 uur per dag, zeven dagen in de week toegankelijk te zijn voor alle gebruikers. De realisatie van deze database is een stimulans voor actief samenwerken en het leren van elkaar op het gebied van operationeel wegbeheer. De visie en het proces van dynamisch databeheer zijn vooraf bepaald. In de periode
Samenwerkingspartners Roermond - Provincie Limburg - Provincie Noord-Brabant
Sittard
december 2012-januari 2013 is in samenwerking met de gebruikers gestart met het inventariseren van verbeteringen en functionele eisen. De bouwfase van de database is inmiddels afgerond. In de maanden februari en maart volgde de testfase. Vanaf 1 april 2013 is het systeem voor alle gebruikers operationeel. De kracht van de database is de eenvoudige opzet. De korte, directe lijnen met de leverancier maken het beheer flexibel en houden de
Heerlen
Maastricht
kosten laag. Vanaf 1 april 2013 verplaatst de samenwerking tussen beide provincies zich naar systeembeheer en ontwikkeling/verbetering. Daarnaast wordt er contact gezocht met andere overheden over een samenwerking op dit gebied.
1220112001012221112201120 01 0122211112201120010122211122 01120 0101222111220112121212 1220112001012221112201120 01 0122211112201120010122211122 01120 0101222111220112121212
59
ogenbosch WOW prijsvraag rapportage 2013 Venray
hoven
36
De Willemsroute
Venlo
Nederweert
Verleidelijk alternatief voor het Julianakanaal Roermond
Rijkswaterstaat is in het kader van Maaswerken tot 2015 bezig met werkzaamheden aan het Julianakanaal. Zowel de beroepsvaart als de recreatievaart maakt veel gebruik van deze waterweg. Ter bevordering van een vlotte en veilige doorstroming op het Julianakanaal heeft Rijkswaterstaat Limburg in 2010 het project De Willemsroute opgezet. Door – tijdens
Sittard
Heerlen
werkzaamheden - een alternatieve vaarroute voor de recreatievaart aan te bieden en te promoten, worden lange wachttijden en onveilige situaties op het Julianakanaal voorkomen. Met de alternatieve vaarroute, via het kanaal Wessem-Nederweert naar de Zuid-Willemsvaart, worden recreatie- en beroepsvaart gescheiden. Dit bevordert de doorstroming voor de
Samenwerkingspartners Maastricht o.a.: - Toerisme Limburg (Vlaams Limburg) - Promotie Binnenvaart Vlaanderen - NV De Scheepvaart - Watersportverbond - VVV Midden-Limburg - Rijkswaterstaat Limburg - Schuttevaer - Alle gemeenten langs de vaarroute
beroepsvaart. De recreatievaarder krijgt adequate en up-to-date informatie over de alternatieve route, maar ook nuttige en plezierige gebiedsinformatie. Hiervoor zijn een eigen website (met Web TV), een speciale pagina op Facebook en een speciale app voor De Willemsroute ontwikkeld. Op Twitter heeft De Willemsroute tweeduizend volgers. De ANWB heeft de app voor De Willemsroute opgenomen in een top 10 van ‘handige apps’. De samenwerkingspartners leveren met hun specifieke kennis en kunde allemaal hun bijdrage aan dit netwerk. Ze maken op hun eigen manier reclame voor de route, die zowel door Nederland als door Belgisch Limburg loopt. Cijfers over het aantal recreatievaarders op De Willemsroute laten een duidelijke stijging zien. Het aantal verkochte vaarvignetten nam toe van 342 in 2009 tot 1.141 in 2012. Uit een onderzoek van Toerisme Limburg (2011) bleek dat 92 procent van de respondenten tevreden was over de aangeboden informatie, terwijl 97 procent De Willemsroute zou aanraden. www.dewillemsroute.eu
De Willemsroute
Ontspannen varen met minder hinder! Ontspannen
Lommel
Nederweert
Werkzaamheden aan het Julianakanaal! Kies voor De Willemsroute als verleidelijk alternatie f. Hamont-Achel
Neerpelt
Weert
Voordelig Overpelt
Bocholt
Met korting door gren
Verleidelijk
zeloos Limburg. Bree
Kinrooi Maasgouw
• mooi, rustig en veilig • geniet van toer istische attracties, natuur en horeca • veel en goed Maaseik
e afmeermogelijkhe
den
Fun Deel uw reisverha len met de gratis app en win!
Dilsen-Stokkem Shop
Natuur Water
Maasmechelen
Cultuur Stad Eten & drinken
Lanaken
www.dewillemsrou
te.nl Maastricht
60
Burgh-Haamstede
37
Geïntegreerd verkeersmanagement Gent-Terneuzen
Middelburg
Optimalisatie scheepvaartbegeleiding
Terneuzen
In 2020 wordt een nieuwe zeesluis bij Terneuzen in gebruik genomen. Toenemende verkeersintensiteit en de schaalvergroting zullen een grote impact hebben op de verkeersafwikkeling op het kanaal Gent-Terneuzen. Om zich hierop voor te bereiden, zijn de Permanente Commissie voor Toezicht op de Scheldevaart en de havens van Gent en Zeeland Seaports eind 2012 een samenwerking aangegaan. In de overeenkomst is vastgelegd dat de Permanente Commissie voor Toezicht op de Scheldevaart de opdracht heeft om het Gemeenschappelijk Nautisch Beheer op het traject Westerschelde-Gent te optimaliseren. De partners werkten al wel samen om de scheepsreizen vlot te laten verlopen, maar vanuit verschillende locaties met eigen werkafspraken en middelen. Om het scheepvaartverkeersmanagement op het kanaal Gent-Terneuzen te verbeteren, wordt gestreefd naar één gemeenschappelijk coördinatiecentrum. De drie partijen en andere dienstverleners (loodsen, sleepdiensten en vastmakers) werken dan op één werkvloer samen. Dit bevordert de communicatie, gegevensuitwisseling en coördinatie tussen de partners. Daarnaast komt er een gemeenschappelijke VTS (Vessel Traffic Service) om scheepvaart soepel te laten verlopen, te vergelijken met de luchtverkeersleiding voor vliegtuigen.
Samenwerkingspartners - Permanente Commissie van Toezicht op de Scheldevaart - Zeeland Seaports - Rijkswaterstaat - Havenbedrijf Gent - Agentschap Maritieme Dienstverlening en Kust
Het gemeenschappelijk beheer leidt tot een efficiëntere begeleiding van het scheepvaartverkeer. Dat vergroot de slagkracht van de bedrijven. Het havengebied van Terneuzen en Gent is 6.900 hectare groot. Jaarlijks passeert ruim 76 miljoen ton lading de sluizen bij Terneuzen, op weg naar Gent en Zeeland Seaports. Hiervoor zijn zo’n 70.000 sluispassages van zee- en binnenschepen nodig. Het plan van aanpak is in maart afgerond. De planning is om voor de zomer te starten met een synergiestudie waarin de kansen voor samenwerking nader worden verkend.
61
WOW prijsvraag rapportage 2013
h
38
Groen licht voor Limburg
Venray
Venlo
Regiegroep technisch en verkeerskundig beheer verkeerslichten Op het gebied van verkeerskundig beheer is in Limburg sinds mei 2011 een bloeiende samenwerking ontstaan. Aanleiding was de workshop ‘Groen licht voor Limburg’ in februari
Nederweert
2011 van de provincie Limburg en het Groene Golf Team. De workshop toonde aan dat er veel vraag was naar een samenwerking op het gebied van verkeerskundig beheer van Roermond
verkeerslichten. Ook gaven de aanwezige beheerders aan dat er behoefte was aan een ‘Regiegroep technisch en verkeerskundig beheer verkeerslichten Limburg’. Die is inmiddels een feit. De grote gemeenten in de provincie Limburg, Rijkswaterstaat
Sittard
Samenwerkingspartners - Provincie Limburg Heerlen - De gemeenten Maastricht, Heerlen,
Sittard-Geleen, Roermond, Weert en Venlo Maastricht - Rijkswaterstaat Limburg - Rijkswaterstaat Groene Golf Team
en de provincie Limburg zijn in de Regiegroep vertegenwoordigd. De ambitie is om het verkeerskundig functioneren van alle verkeerslichten in de provincie structureel naar een hoger niveau te krijgen. De bereikbaarheid van Limburg wordt op deze manier verbeterd en daar hebben alle weggebruikers baat bij. Eén keer per jaar organiseert de Regiegroep een VRI-dag (verkeersregelinstallaties) voor alle Limburgse wegbeheerders. Tijdens zo’n bijeenkomst kwam naar voren dat het levens kan redden wanneer hulpdiensten prioriteit krijgen bij verkeerslichten. De Regiegroep is nu bezig om alle verkeerslichten in Limburg geschikt te maken voor KAR (korteafstand radio) voor hulpdiensten. Op initiatief van de Regiegroep wordt voor de hele provincie Limburg een VRI-nota gemaakt. Deze nota besteedt aandacht aan de plaatsing-, regel-, ontwerp- en beheerstrategie, maar ook aan de financiële en personele invulling. De provincie heeft dit opgepakt en maakt samen met een marktpartij voor alle RMO-gebieden (Regionaal Mobiliteitsoverleg) een op maat gemaakte nota. Het Groene Golf Team gebruikt de successen in Limburg als best case voorbeeld voor heel Nederland.
62
Nederweert
39
Roermond
Belonen in het verkeer Sittard
Heerlen
Verfrissende manier om verkeersveiligheid te verbeteren Het bevorderen van verkeersveiligheid is meestal gerelateerd aan regel- en wetgeving.
Maastricht
Het Regionaal Orgaan Verkeersveiligheid Limburg (ROVL) ziet echter meer heil in belonen. Onderzoeken hebben aangetoond dat belonen een positieve invloed op het verkeersgedrag kan hebben. In opdracht van Provinciale Staten (november 2011) heeft het ROVL uitgezocht hoe je dit het beste in de praktijk kan aanpakken. Er zijn twee campagnes ontwikkeld. In de campagne ‘Like je wijk’ kon in een aantal Limburgse gemeenten een hele wijk een collectieve beloning verdienen als doelstellingen ten aanzien van de gereden snelheid in 30 km-zones werden gehaald. De prijzen werden in overleg met gemeenten en wijkverenigingen bepaald, bijvoorbeeld leskisten voor basisonderwijs of hanging baskets met bloemen in de straten. De resultaten werden via websites teruggekoppeld. Bij de campagne ‘Klaar Over’ kregen automobilisten die zich aan de snelheid hielden, na een staandehouding een Limburgse vlaai als individuele beloning. Eerdere ervaringen met wijkprojecten hebben aangetoond dat deze pilot alleen een succes kon worden met medewerking van de wijkbewoners zelf. Social media zijn ingezet om de bewoners te bereiken en te informeren. Wijkraden hebben meegewerkt om de campagne meer bekendheid te geven. Veilig Verkeer Nederland (VVN) zette zich in voor de staandehoudingen en flyeracties. De reacties op de in december 2012 afgeronde pilot spraken unaniem van een groot succes. Iedereen waardeerde deze originele en verfrissende manier om de verkeersveiligheid te verbeteren. Om het effect van de campagnes zichtbaar te maken, zijn er voor en gedurende de campagnes snelheden in de wijken en controlewijken gemeten. Op dit moment worden de gegevens geanalyseerd. Het antwoord op de vraag of belonen op individueel- en wijkniveau effect heeft op het rijgedrag, blijft dus nog even uit.
Samenwerkingspartners - Regionaal Orgaan Verkeersveiligheid Limburg - Politie - De gemeenten Maastricht, Heerlen, Valkenburg, Voerendaal, Venlo, Leudal, Weert, Sittard-Geleen - Veilig Verkeer Nederland - Wijkverenigingen - Grontmij - Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid - Oranjewoud - Tabula Rasa - Total Active Media - Provincie Limburg
www.klaar-over.nu www.like-je-wijk.nu
63
Venlo
WOW prijsvraag rapportage 2013 Nederweert
40
Roermond
Van Grensmaas naar Gemeenschappelijke Maas
Sittard
Nederland en Vlaanderen pakken hoogwaterveiligheid en rivierbeheer samen aan Heerlen
De Maas vormt over een lengte van zo’n 45 kilometer de grens tussen Nederland en het Belgische Vlaanderen. Letterlijk en figuurlijk, want lange tijd was er nauwelijks sprake van
Maastricht
grensoverschrijdende samenwerking. De in 2003 in het leven geroepen Vlaams Nederlandse Bilaterale Maascommissie (VNBM) maakte van de Grensmaas een Gemeenschappelijke Maas. In het begin van deze eeuw had zowel Nederland als Vlaanderen plannen om de hoogwaterveiligheid te vergroten. Maar als je op de ene oever van de Maas iets doet of verandert, heeft dat effect op de andere oever. De Nederlandse en Vlaamse rivierbeheerders besloten vervolgens het samenwerkingsverband op te zetten. De VNBM
Samenwerkingspartners Nederland - Rijkswaterstaat Limburg en De Maaswerken - Ministerie van Infrastructuur en Milieu en Ministerie van Economische Zaken - Provincie Limburg - Waterschap Roer en Overmaas - Rijkswaterstaat Waterdienst en Data- en ICT-dienst
Samenwerkingspartners Vlaanderen - nv De Scheepvaart - Agentschap voor Natuur en Bos - Ministerie van Openbare Werken - Vlaamse Milieumaatschappij - Provincie Limburg - Hydrologisch Informatiecentrum - Vlaams consulaat
64
kent drie landsonafhankelijke coördinatoren, die respectievelijk verantwoordelijk zijn voor projectuitvoering, beleidsaspecten en beheer. Zij opereren zowel aan Vlaamse als aan Nederlandse kant. De coördinatoren zijn de olie in de VNBM-machine. Vlaanderen en Nederland ontwikkelen momenteel een gezamenlijke visie op hoogwaterveiligheid en natuurbeheer in de Grensmaas. Er is een eenduidige communicatie richting burgers. Kennis wordt gedeeld, maar door samen te werken ontstaat ook kennisversterking. Alleen ga je sneller, samen kom je verder! De samenwerking heeft al tot enkele successen geleid. De zogenoemde Boertienlocaties – oorspronkelijk Nederlandse projecten op Vlaamse oever – zijn vorig jaar afgerond en opgeleverd. Van een Vlaams en een Nederlands waterstandstation is één gezamenlijk meetstation gemaakt. Vlaanderen en Nederland gebruiken sinds twee jaar hetzelfde hydraulische model voor de Maas. Nederland en Vlaanderen voeren verder ook gezamenlijke meetcampagnes en inspecties in beide landen uit en periodiek vinden gezamenlijke calamiteitenoefeningen plaats.
DE WINNAARS VAN WOW PRIJSVRAAG 2011 Regionaal Tactisch Team Noord-Holland Koopmanspolder
65
WOW prijsvraag rapportage 2013 Winnaar Prijsvraag
2011
Regionaal Tactisch Team Noord-Holland
‘Als je zo’n prijs wint, zal het wel goed zijn’ Het Regionaal Tactisch Team Noord-Holland spon garen bij het winnen van de WOW-prijs in september 2011. “We kregen veel aandacht en waardering. Dat gaf een impuls aan de verdere ontwikkeling van het initiatief”, vertelt voorzitter Arthur Rietkerk. Er is namelijk nog steeds genoeg werk aan de winkel. Het Regionaal Tactisch Team (RTT) Noord-Holland werd in september 2010 opgericht onder de vlag van de zogeheten Metropoolregio Amsterdam. Het wegennet rondom de hoofdstad heeft het permanent zwaar te verduren. Dagelijkse verkeersopstoppingen, evenementen
Samenwerkingspartners
in de RAI of Arena, wegwerkzaamheden of een calamiteit bij Schiphol, dat alles vereist
− Provincie Noord-Holland
efficiënt verkeersmanagement. In het RTT hebben verkeerskundigen van de verschillende
− Rijkswaterstaat Noord-Holland
samenwerkingspartners tal van regelscenario’s opgesteld om knelpunten op het gebied van
− Gemeente Amsterdam
de doorstroming aan te pakken. In deze draaiboeken staat precies welke maatregelen de
− Provincie Flevoland
verkeerscentrales onder bepaalde omstandigheden moeten nemen. De weggebruiker krijgt dan afgestemde routeinformatie, zonder verschil in rijks-, provinciale- of gemeentewegen. De RTT-aanpak vindt inmiddels navolging in andere regio’s. Arthur Rietkerk van de provincie Noord-Holland: “Het geld dat we met de WOW-prijs wonnen, hebben we besteed om kennis te vergroten en die kennis te delen. Ons team heeft een studiereis gemaakt naar de gezamenlijke verkeerscentrales van Frankfurt en Stuttgart. Daar leerden we dat onze Duitse collega’s verder zijn in de samenwerking met hulpdiensten, maar wij als wegbeheerders elkaar beter weten te vinden. Verder hebben we in 2012 met een stand op de vakbeurs Intertraffic gestaan en een brochure uitgegeven over onze werkwijze, samenstelling, doelen en bestuurlijke inbedding. Ook geven wij regelmatig presentaties.” Het accent lag de afgelopen jaren vooral op de productie en het beheer van steeds meer scenario’s. Zo breidde RTT Noord-Holland zijn activiteiten uit naar het noorden van de provincie, het gebied Haarlem-IJmuiden en de Gooi- en Vechtstreek. “Scenario’s opstellen is tamelijk eenvoudig. Lastiger is het om ze in praktijk te brengen”, merkt Rietkerk op. “We ontdekten bijvoorbeeld dat een groot deel van de spullen op straat het niet doet. Installaties zijn stuk of kunnen niet met elkaar communiceren. De systemen lopen achter bij de voortschrijdende professionalisering van het verkeersmanagement. Ons devies is daarom nu: minder produceren, meer operationaliseren.” “Dit neemt niet weg dat we enorm trots mogen zijn op wat we inmiddels hebben bereikt”, zegt Rietkerk. “We lopen voorop in Nederland en zelfs op wereldschaal. Het toestaan van management op elkaars wegen vraagt vertrouwen, zowel ambtelijk als bestuurlijk. Het kost soms tijd om dat vertrouwen te winnen. Het winnen van de WOW-prijs helpt dan wel. We zien mensen denken: ‘Als je zo’n prijs wint, zal het wel goed zijn’.”
66
67
WOW prijsvraag rapportage 2013 Winnaar Prijsvraag
2011
Natuurontwikkeling en innovatief waterbeheer in de Koopmanspolder
‘Iedereen doet mee’ ’t Is de vraag hoe de Koopmanspolder er nu bij zou hebben gelegen, als dit project in 2011 níet de WOW-prijsvraag had gewonnen. Projectleider Aafke van Nierop van de provincie Hoord-Holland: “Dat gaf het laatste zetje om de financiering rond te krijgen. Door de bezuinigingen van het rijk op het natuurbeleid was het onzeker of het project door kon gaan. En toen kregen we ineens zoveel erkenning en aandacht… De WOW-prijs heeft echt een boost aan het project gegeven.” De financiering kwam rond en dus kon vorig jaar juni de schop de grond in. De
Samenwerkingspartners
Koopmanspolder was een stuk van 16 hectare alledaags buitendijks grasland, aan de rand
− Provincie Noord-Holland
van Noord-Holland tussen Andijk, Wervershoof en het IJsselmeer. Het territorium van
− Dienst Landelijk Gebied
schapen en vogels, waarvan de provincie samen met andere partijen een mooi en interessant
− Rijkswaterstaat
natuurgebied wilde maken. Die plannen werden aangevuld met ideeën van Rijkswaterstaat en
− Deltares
Deltares om in de polder proeven te doen op het gebied van waterbeheer.
− Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
“Medio 2012 is de metamorfose van de polder gestart.. De helft van de polder is omgevormd
− Staatsbosbeheer
tot een structuur, die is geïnspireerd op de draaikolken van een leeglopend bad. Dit zorgt
− Gemeente Medemblik
voor variatie in natte en drogere gebieden, waardoor de polder voor meer planten en dieren
− Cultuurcompagnie Noord-Holland
aantrekkelijk wordt”, vertelt Aafke van Nierop. Ze noemt moeras- en watervogels die op het
− Vrijwilligers en natuurorganisaties
IJsselmeer leven en die in de beschutte polder kunnen uitrusten en voedsel verzamelen.
uit de omgeving, zoals de lokale
Ook is een visvriendelijke in- en uitlaatconstructie gebouwd, waardoor vissen vanuit het
natuurwerkgroep KNAP , de KNNV
IJsselmeer de polder in en uit kunnen zwemmen.
en de Vrienden van Oud Andijk
Het ontwerp van de nieuwe Koopmanspolder is van beeldend kunstenaar Ben Raaijman. De unieke vormgeving sluit aan bij het cultuurhistorisch landschap rond de Westfriese Omringdijk. Recreanten mogen in een deel van de polder vrij rondstruinen, al komen er geen paden. Wel komen op de dijk speciaal voor de Westfriese Omringdijk ontworpen bankjes. Van Nierop: “Die worden betaald met het geld dat we met de WOW-prijsvraag hebben gewonnen.”
68
De werkzaamheden zijn dit voorjaar, vóór aanvang van het broedseizoen, afgerond. Voorlopig krijgt de Koopmanspolder zoveel mogelijk rust, zodat de natuur zich kan ontwikkelen. Daarna gaan Rijkswaterstaat en het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier aan de gang met flexibel peilbeheer. “In de komende jaren wordt het normale peil eerst verlaagd en dan verhoogd. Steeds wordt onderzocht wat de effecten zijn op de veiligheid, waterkwaliteit, de visstand en de natuur. De gegevens van het flora- en faunaonderzoek worden mede verzameld door vrijwilligers van natuurgroepen uit de omgeving”, vertelt Van Nierop. “Iedereen doet mee in de Koopmanspolder.” Meer informatie over het project Koopmanspolder is te vinden op de websites van o.a. de provincie Noord-Holland en Rijkswaterstaat.
69
70
Colofon Rapportage WOW Prijsvraag 2013 Deze rapportage is een uitgave van platform WOW Programmamanager Wegbeheerders Ontmoeten Wegbeheerders
Ariea Vermeulen
telefoon: 06 - 52354181
ariea.vermeulen@platformwow.nl Programmamanager Water Ontmoet Water
Kim Hofhuis
telefoon: 06 - 46382170
kim.hofhuis@platformwow.nl info@platformwow.nl www.platformwow.nl Oplage 500 exemplaren Tekst Haverkamp & Bergers Project Communicatie, Alphen aan den Rijn Gerard Haverkamp Martin Hoekstra Vormgeving en productie Reclameloods, Rotterdam Fotografie Foto’s zijn beschikbaar gesteld door de deelnemers aan de WOW Prijsvraag 2013, tenzij anders aangegeven. Overige foto’s zijn afkomstig uit de beeldbank van WOW. Disclaimer Deze rapportage is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. Overname van teksten is toegestaan op voorwaarde van bronvermelding (Rapportage WOW Prijsvraag 2013).