Çekirdek
Katı yüzey
ìekil-2 ñlâve yüzeyin çekirdek vazifesi görmesi, faz deðiíimini kolaylaítırmaktadır.
Normal íartlarda sudan farklı olarak birden fazla çeíitte moleküle sahip bütün maddeler, heterojen çekirdeklenme denen íekilde faz deðiítirir. Bu durumda atomlar sıvının bulunduðu kabın çeperlerini ve sıvının ihtiva ettiði mikroskobik katı parçacıkları (safsızlık) baílangıç yüzeyi olarak kullanır. Böylece hazır bir yüzey üzerinde çekirdeklenme gereken yüzey-hacim nispeti hızlı bir íekilde saðlanmıí olur (ìekil-2). ìimdi boncuk teíbihine geri dönelim. Küçük boncukları doðrudan üretmek yerine, herhangi bir usulle baíka bir maddenin üzerine kaplama yapılmasının yüzey iíleme maliyetini düíürdüðü keífedilmiítir. Küçük boncuklar artık bu íekilde imâl edilmekte ve maliyetleri azaltılmaktadır. Katı cidarların ve safsızlıkların bulunduðu hâllerde aíırı soðuma 2–3 °C’de bile görülür. Bu durum çok mühimdir. Bulutlardaki buharın veya aíırı soðumuí su damlacıklarının yaðıí olarak yere inebilmesi için, belli bir büyüklüðe ulaímalarına ihtiyaç vardır. Burada mikroskobik katı taneciklere çekirdek oluíturma vazifesi verilmiítir. Bu çekirdeklerin yokluðunda bulutlar çok daha düíük sıcaklıklarda dahi yaðıí hâline gelemez. Denizlerden kurtulan tuz zerreleri, çöllerden yükselen kumlar, volkanik aktivitelerin küllerinden çıkan sülfat, bazı planktonların saldıðı dimetil sülfit gibi tanecikler çekirdek teíkili için rüzgârlar yardımıyla atmosfere sevk edilir. ñíte Alîm-i Hakîm Hicr Sûresi’nin 22. ayetinde “Ve aíılayıcılar olarak rüzgârları gönderdik, böylece gökten su indirdik de sizleri suladık.” buyur-
ìekil-3
250 Pm
Havadaki katı partiküller, yaðmur oluíumu için çekirdek vazifesi görür.
makta ve rüzgârların yerine getirdiði vazifelerden birinin de aíılama olduðunu nazara vermektedir. ñnsanların sorumsuzca atmosfere saldıðı egzoz gazları ve fabrika bacalarının dumanlarındaki kurum tanecikleri bile yaðmur için çekirdek oluíturur (ìekil 3). Dökümcülükte sıvı metale hususi maksatlarla (meselâ çabuk katılaíma olması ve metalin yüksek mukavemet kazanması için) katı maddeler ilâve edilir. Sıvı metal soðutulduðunda atomlar bu mikroskobik katı safsızlıklar üzerinde çekirdekler oluíturur. Bu çekirdekler büyüyerek tane denilen atom gruplarını teíkil ederler. Gruplar arasındaki düzensiz bölgeye tane sınırı adı verilir. Tane sınırları, yük altında atomların kaymasını zorlaítırır ve metalin mukavemetinin artmasını saðlar. Aíılama veya tane küçültme denilen bu usulle daha fazla çekirdek oluíması ve metalin mukavemetinin artması temin edilir. Yaðmurların azaldıðı günlerde gündeme gelen yaðmur bombası da sun’î çekirdekler oluíturmak için bulutları aíılama faaliyetidir.
SAF SUYU SARSINTISIZ BñR ìEKñLDE BUZLUKTA BEKLETñRSEK -8 °C CñVARINDA AìIRI SOïUMUì; FAKAT DONMAMIì SU ELDE ETMEK MÜMKÜNDÜR. BñLDñïñMñZ DONMA NOKTASIYLA ÇEKñRDEKLERñN MEYDANA GELME NOKTASI ARASINDAKñ BU SICAKLIK FARKINA AìIRI SOïUMA BÖLGESñ ADI VERñLñR. AìIRI SOïUMA HÂLñ YARI KARARLI BñR HÂLDñR. YANñ SIVI VEYA GAZ AìIRI SOïUMUì HÂLDE EMANETEN DURUR. EN UFAK BñR MÜDAHALEDE AìIRI SOïUMUì SIVI KATIYA DÖNÜìÜR. 30