62 · RAFAŁ LEMKIN I LUDWIK RAJCHMAN
ne ONZ uchwaliło powstanie Funduszu Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci (United Nations International Children’s Emergency Fund), w skrócie – UNICEF. Rajchman został pierwszym dyrektorem nowopowstałej organizacji, której celem była pomoc dzieciom w zakresie wyżywienia, ochrona zdrowia, a także zapewnienie edukacji.
Rajchman miał również to do siebie, że nie zabiegając w życiu o uznanie czy popularność, był gotowy ponieść ryzyko porażki. Poświęcał się z «otwartymi oczami», żeby użyć jego własnego wrażenia, niejednemu «przedsięwzięciu połączonemu z przygodami», ponieważ nie chciał «życia zbyt łatwego i nudnego».
Był to niewątpliwie wielki triumf Polaka, ale i wielkie zwycięstwo ludzkiej godności, szlachetności i solidarności. Z każdym rokiem pomoc organizacji UNICEF rozszerzała się o kolejne państwa na całym świecie. W 1953 roku organizacja została włączona do ONZ jako stała agenda, a w 1965 roku UNICEF otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla. Dzisiaj jest to najbardziej rozpoznawalna organizacja humanitarna na świecie, działa w ponad 190 krajach i każdego roku ratuje życie ok. 7 mln dzieci.
Biografii Rafała Lemkina i Ludwika Rajchmana nie powinniśmy odbierać wyłącznie jako polskiego wkładu w rozwój praw człowieka i Organizacji Narodów Zjednoczonych. W kontekście ich historii należy zwrócić również uwagę jak wiele ciężkiej pracy włożyli w to, aby osiągnąć swój wielki życiowy cel. Ta właśnie postawa wychodziła naprzeciw „życiu łatwemu i wygodnemu” i to dzięki tej niej urodzony w Bezwodnej syn dzierżawcy majątku ziemskiego został jednym z prekursorów międzynarodowego prawa karnego i twórcą jednej z najważniejszych konwencji chroniących prawa człowieka. Dlatego właśnie Rafał Lemkin płakał na korytarzu gmachu ONZ. Wtedy dotarło do niego, że pomimo wielu przeciwności udało mu się osiągnąć coś wielkiego. Obaj panowie na różny sposób doświadczyli zła, które ludzkości wyrządziły wojny światowe i dwa wielkie totalitaryzmy XX wieku. Obaj postanowili poświęcić swoje życie w służbie człowiekowi i odchodzili do wieczności w przekonaniu, że efekty ich ciężkiej pracy i determinacji pozwolą uczynić nasz świat chociaż trochę lepszym.
Wielka misja Rajchmana dobiegała końca. Do polityki międzynarodowej wchodził jako zdolny bakteriolog, który rozpoczął walkę z epidemiami trawiącymi Europę i świat po I wojnie światowej. 30 lat później stał na czele jednej z największych organizacji humanitarnych na świcie. Z pewnością UNICEF był dziełem jego życia i wspaniałym zwieńczeniem jego niezwykłej działalności. Ostatnie lata życia Rajchman spędził z rodziną w swojej francuskiej posiadłości, gdzie zmarł w 1965 roku. Co ciekawe, pomimo tego, że nasz wielki rodak znaczną część swojego życia spędził poza krajem, nigdy nie przyjął statusu emigranta i do śmierci zachował obywatelstwo polskie.
Odrzucając „życie łatwe i wygodne” Prawnuczka Ludwika Rajchmana, Marta Balińska napisała później w jego biografii: Rajchman reprezentuje całe pokolenie Polaków urodzonych pod koniec XIX wieku, gorących i postępowych patriotów, głęboko zaangażowanych w reformy społeczne. […]