Een mens ontmoeten betekent wakker blijven door een raadsel. Statuut gezondheidscentrum Levinas
Voorwoord Het Levinas Statuut is voor, door en ván alle deelnemers. Iedereen droeg bij aan de totstandkoming ervan. Het was niet eenvoudig om alle inzichten en ideeën op één lijn te krijgen: om te komen tot een statuut waarin iedereen zich ‘thuis’ voelt. Toch ligt er nu voor u een statuut om trots op te zijn. In dit Statuut staat ‘het geven van de best mogelijke zorg’ centraal. Organisatie, taakverdeling, communicatie, uiteindelijk staat alles ten dienste van deze zorg. Met nadruk wordt ook verwezen naar het belang van de hulpverlener. Een goede sfeer, een collegiale taakverdeling en rechtvaardige compensatie, zorgen ervoor dat de ‘mensen’ van het gezondheidscentrum Levinas niet overbelast raken en met plezier en zorgvuldigheid hun werk kunnen doen…....... hetgeen weer leidt tot de best mogelijke zorg. Het Statuut is bindend voor de zorgverleners maar is niet bedoeld als een dwingend keurslijf, eerder als een soepel vallend maatpak. Een pak dat, als de omstandigheden daartoe aanleiding geven, kan worden aangepast aan de nieuwe realiteit. Speciale dank gaat uit naar Renate Scheffer, Jolande van Teeffelen, Femke Hohmann, Babette Bakker, Markus de Raad en Marlize van Veldhuizen. Zij hebben in een zestal bijeenkomsten de inbreng van de verschillende disciplines tot een coherent geheel gemaakt. Op 10 oktober 2011 vond de feestelijke ondertekening plaats. Het Statuut is zodanig opgebouwd dat alle onderdelen apart van elkaar gelezen kunnen worden. Wij wensen u veel leesplezier.
Stichting Zorgsaem Kralingen Bestuur: Joop Linthorst, voorzitter Corine Baar, secretaris Rob Brouwer, penningmeester
L E V I N A S S TAT U U T 2 0 11
Inhoudsopgave Uitwerking Visie GC Levinas Visie op patiëntenzorg uitgewerkt in concreet gedrag van professionals
5
Visie op samenwerking uitgewerkt in concreet gedrag van professionals
6
Visie op organisatie van professionele samenwerking
9
Randvoorwaarden om visie gestalte te geven
10
Onderlinge deskundigheidsbevordering
11
Besluitvormingsmodel
12
Overleg
15
Cliënten- en patiëntenparticipatie
16
Visie op verhouding GC Levinas en de omgeving
19
Afspraken kwaliteitsbeleid
20
Informatie- en publiciteitsvoorziening
22
Financiën en personeelsbeleid
23
Coördinatie en organisatie
24
Organisatie schema
25
Het beste helpen volgens Levinas
26
Ondertekening
32
Colofon Redactie: Renate Scheffer, Jan Keij, Corine Baar-Poort Eindredactie: Marjolijn van Lynden-Bloem Vormgeving: Studio Viadea, www.viadea.nl © GC Levinas, jaargang 1 nr. 1, oktober 2011
2
4
L E V I N A S S TAT U U T 2 0 11
Verantwoordelijkheid is de mogelijkheid te antwoorden
Over dit Statuut Dit Statuut beschrijft hoe het Eerstelijnsgezondheidscentrum Levinas aan ‘het helpen’ vorm gaat geven. Een vorm die voortkomt uit de mensvisie en de visie op helpen die door het gezondheidscentrum zijn ontwikkeld. Het ‘best mogelijke helpen’ is alleen mogelijk als aan een paar belangrijke voorwaarden wordt voldaan: Ten eerste is er een beschrijving nodig van het gedrag dat zorgverleners concreet moeten vertonen. En op de tweede en derde plaats komen een goede onderlinge collegiale samenwerking en het inzicht dat de organisatie dienstbaar is aan de mensen (in plaats van omgekeerd). Met andere woorden: Om de hulpvragers goed te kunnen bedienen is een efficiënte organisatie met duidelijke regelgeving, onderlinge afspraken en overleg van groot belang. Vooral ook omdat verschillende zorgverleners met dezelfde zorgvragers te maken krijgen. In het Statuut worden bovenstaande voorwaarden besproken. Zo is gekomen tot een ‘uniforme’ benadering van de unieke hulpvrager. Het is belangrijk om te beseffen dat het Statuut slechts een middel is om het doel- de best mogelijke hulp- te bereiken. Het is niet de bedoeling, dat wat hierin is vastgelegd belastend is of wordt voor hulp aan mensen. De professionals verklaren zich in principe bereid om zich –eventueel kritischbinnen de hierboven omschreven randvoorwaarden te schikken naar het statuut (het is bindend). Het de bedoeling dat er regelmatig wordt gekeken of en in hoeverre het Statuut in de praktijk nog ten dienste van de zorgvragers en professionals staat. Zo niet, dan zal het op onderdelen worden herzien.
L E V I N A S S TAT U U T 2 0 11
3
1 Uitwerking visie GC Levinas
4
L E V I N A S S TAT U U T 2 0 11
Visie op patiëntenzorg uitgewerkt in concreet gedrag van professionals De zorgvisie van de deelnemers aan GC Levinas onderschrijft het algemene uitgangspunt dat elk mens uniek is en functioneert binnen een context die somatische, sociale, psychische en levensbeschouwelijke facetten heeft. Onder het verlenen van zorg verstaan wij het beantwoorden aan een zorgbehoefte waarbij de zorgvrager, waar dat mogelijk is, wordt gesteund in het nemen van zijn (haar) verantwoordelijkheid en zijn streven naar zelfstandigheid. Vanuit deze algemene visie formuleerden wij concrete doelstellingen ten aanzien van de zorginhoudelijke aspecten en de onderlinge samenwerking. DE BETEKENIS VAN DEZE VISIE VOOR DE ZORGVRAGER VER TAALDEN WIJ ALS VOLGT: DE ZORGVRAGER • • • • • • • • •
Krijgt zo spoedig als mogelijk en noodzakelijk een reactie op zijn (zorg)vraag. Voelt ruimte om ‘alles te zeggen’. Ervaart ruimte om waar nodig zijn levensvisie/ betekenisgeving te delen. Ervaart transparantie en openheid van de zorgverlener. Ervaart gastvrijheid, hoffelijkheid en zorgvuldigheid: ‘Patiënt /cliënt is onze gast’. Ervaart respect, deskundigheid en aandacht. Krijgt het gevoel dat de zorgverlener naar zijn/haar probleem luistert. Voelt zich veilig en heeft vertrouwen in de zorgverlener. Heeft eigen verantwoordelijkheid om met zorgvraag aan de slag te gaan.
AFSPRAKEN ZIJN: •
•
•
Evaluatiemomenten van behandeling/consult met de zorgvrager - Wat vindt u van de behandeling? - Interventies bespreken en uitleg geven van de oefeningen/therapie. Uit onderzoek blijkt dat ‘uitleg’ voor de helft bepaalt of een behandeling een positief resultaat heeft. Zorgverleners informeren elkaar (zoveel mogelijk schriftelijk) indien relevant, over de zorgvraag en behandeling van zorgvragers. Zelfmanagement van de patiënt/cliënt en privacyregels dienen daarbij in acht genomen te worden. Goede registratie van patiënteninformatie opdat verantwoording afgelegd kan worden over de resultaten van de behandeling.
L E V I N A S S TAT U U T 2 0 11
5
Visie op samenwerking uitgewerkt in concreet gedrag van professionals De deelnemers van het GC Levinas werken als een eenheid en treden als eenheid op naar de patiënt en zijn omgeving. DIT BETEKENT DAT WIJ, ALS ZORGVERLENERS: • • • •
•
De zorgvrager met respect en met een open houding tegemoet treden. De zorgbehoefte van de zorgvrager zorgvuldig in kaart brengen. De zorgvrager actief betrekken bij de formulering van de zorgbehoefte en de behandeling1. Bij het vaststellen van de zorgbehoefte, daar waar dat noodzakelijk is, rekening houden met de naasten van de zorgvrager en zo nodig andere hulpverleners betrekken bij het vaststellen van de zorgbehoefte. Streven naar juiste, samenhangende en kwalitatief hoogwaardige zorg volgens de algemeen aanvaarde normen.
DEZE VISIE OP CONCREET GEDRAG BETEKENT HET VOLGENDE: • • • • • • • • • •
Wij praten niet over de patiënt in de ‘wandelgangen’. Wij begroeten de zorgvrager bij binnenkomst. Wij maken oogcontact met de zorgvrager. Wij pakken zonder vooroordeel signalen van de patiënt/cliënt op en checken die bij de betreffende zorgverlener. Wij voeren een gezamenlijk en eenduidig beleid en wij vallen elkaar niet af. Dat betekent echter niet dat wij elkaar volledig de hand boven het hoofd houden. Wij hebben respect voor de mening van andere disciplines. Wij delen de ‘zorg’ om patiënten. Wij hebben zorg en aandacht voor elkaar, zodat iedereen op een prettige manier kan werken. Wij streven ernaar om een veilige omgeving te creëren waarin fouten besproken kunnen worden om zo tot betere zorg te komen. Wij verwijzen gericht door omdat wij elkaar kennen en daarmee een goede match kunnen maken tussen patiënt en zorgverlener. De patiënt behoudt uiteraard zijn vrije keus.
AFSPRAKEN ZIJN: • • • 1)
Artikel Shared decision
making voor beginners, Sophie Broersen, Medisch Contact, 1 juli 2011, pag. 1639
6
L E V I N A S S TAT U U T 2 0 11
•
Er is een hoofdbehandelaar voor de cliënt/patiënt. Zorgvragers worden niet met een ‘kluitje in het riet’ weggestuurd. Iedere medewerker in het centrum is herkenbaar aan naam en functie. Dit om de herkenbaarheid naar patiënt /cliënt en stagiaires, co-assistenten te vergroten. De deelnemers committeren zich aan actieve /verplichte deelname aan zorgpaden, interdisciplinaire contacten en dergelijke. Alle deelnemers zijn betrokken en verantwoordelijk voor het welslagen van de samenwerking. Deze verantwoordelijkheid krijgt vorm in een actieve bijdrage aan de ontwikkeling van de samenwerking.
Vanwaar komt toch die schok als ik onverschillig voorbij ga aan de blik van de ander
L E V I N A S S TAT U U T 2 0 11
7
De eerste indruk is de gevaarlijkste Ik kan er de ander zeer veel onrecht mee doen
8
L E V I N A S S TAT U U T 2 0 11
Visie op organisatie van professionele samenwerking Alle hulpverleners conformeren zich minimaal aan de kwaliteitseisen van hun eigen beroepsgroep. Ten opzichte van de onderlinge samenwerking zijn de volgende concrete doelstellingen geformuleerd, die tevens de voorwaarden zijn voor het goed functioneren van de samenwerking en hulpverlening: • • • • • •
Wij onderschrijven de noodzaak van een open werkhouding. Wij zijn bereid tot kritische reflectie. Wij staan open voor kritiek van anderen. Wij zijn gericht op samenwerking met de zorgvrager en andere hulpverleners. Wij werken volgens de principes van de reguliere geneeskunde (evidence based medicine and practice). Wij menen dat toelating van nieuwe leden tot het eerstelijnscentrum dient te geschieden via nog nader te preciseren democratische besluitvorming.
DEZE VISIE OP ORGANISATIE BETEKENT: • •
•
Het centrum als geheel biedt meer dan de som der individuele zorgverleners. Continuïteit van zorg bijvoorbeeld in de vorm van: - Zorgpaden (Diabetes, COPD, Psychosociale problematiek, Obesitas, spraak – taalproblematiek, geestelijke zorg, Palliatieve/terminale zorg, Polifarmacie2 ) - Implementatie LESA’s3 . Zo min mogelijk zaken dubbel doen. Dat impliceert dat: - Zorginhoudelijke domeinen duidelijk moeten zijn. - Duidelijk moet zijn wie, waar, wanneer en in welke situatie verantwoordelijk is en wie wat doet. - Deelnemers als dat nodig is, bereid moeten zijn om zaken aan elkaar over te laten.
AFSPRAKEN ZIJN: • • • • • 2)
Nieuwe ideeën voor zorgpaden zijn:
Indien medisch noodzakelijk soepele, snelle doorverwijzing, zodat cliënt snel op de juiste ‘plek’ is. Praktijk/centrum is op werkdagen (8.00-17.00) altijd open. Afspraak is afspraak. Er wordt gewerkt volgens protocollen en werkafspraken. - Standaardformulieren voor lab. aanvraag/x foto. Met behulp van LESA’s: - zorg ‘’ontdubbelen”. - administratieve processen stroomlijnen.
Valpreventie, ‘Gezonde voeding tijdens zwangerschap en lactatie periode’, Bekkenproblematiek, CVRM (Cardio Vasculair Risico Management) 3)
Landelijke Eerstelijns SamenwerkingsAfspraken , te vinden op: www. nhgartsennetkenniscentrum/k_ richtlijnen/k_samenwerking/k_lesas. htm.nl
L E V I N A S S TAT U U T 2 0 11
9
2 Randvoorwaarden om visie gestalte te geven
10
L E V I N A S S TAT U U T 2 0 11
Onderlinge deskundigheidsbevordering Doel: het verhogen van de kwaliteit van de zorg zoals vastgelegd in de algemeen geldende standaarden en in de bovenstaande visie. Dit hoofdstuk richt zich vooral op de onderlinge deskundigheidsbevordering van de deelnemers. In eerste instantie zal de deskundigheidsbevordering gericht zijn
VOORALSNOG ZIJN DE VOLGENDE INHOUDELIJKE THEMA’S AAN DE ORDE: • • • • • • •
VORMEN ONDERLINGE DESKUNDIGHEIDSBEVORDERING: •
op het verkrijgen van basisinformatie ván en óver de deelnemende disciplines. Wat heeft een ieder te bieden? Welke specialismen zijn in ‘huis’, etc. Het
Bekendheid met producten/diensten van deelnemende disciplines. Individuele richtlijnen en aanpak per discipline. (Vak)ontwikkeling bij andere disciplines. Bijzondere casuïstiek bespreken en van daaruit (nieuw) beleid opstellen of aanscherpen. Medicatie Triage optimaliseren, door training en het gebruik van (NHG) standaarden. Vergoedingensysteem per discipline.
• •
streven is om vandaaruit thema’s aan de
Intervisie: -
binnen de eigen discipline
-
met andere disciplines op het niveau van individuele patiëntenzorg
-
met andere disciplines op het niveau van samenwerking/zorgpad
Faciliteren van supervisie Eenmaal per maand de casuïstiek bespreken (niet tussen 8 – 12 uur) -
Per discipline
-
Multidisciplinair rond een zorgpad of een cliënt/patiëntsituatie (PaTz en LESA
orde te stellen die het mogelijk maken
richtlijnen)
(nog) meer in de lijn van de visie te gaan • Het geven en krijgen van feedback. werken. Het uitgangspunt is dat deelnemers
•
Het FTO (farmacotherapeutisch overleg) voor met name apotheek, huisartsen, verlos-
•
De jaarlijkse Levinas-dag voor reflectie -algemeen en specifiek- op een onderdeel
kundigen, diëtisten en fysiotherapeuten. van het statuut. Het delen van visie-ondersteunende informatie door bijvoorbeeld le-
bereid zijn van elkaar te leren. Het sa-
zingen, workshops, muziek, film etc. en een gezamenlijk diner met alle hulpverleners.
menwerkingsverband schept daarvoor de • Benchmark met andere praktijken zoals: -
voorwaarden.
-
Voor huisartsen: IPCI4/NIVEL5/NHG6/IZER7
Voor diëtisten: IZER Voor - verloskundigen: Peridos/PRN8
-
Voor apothekers IGZ9:/Klanttevreden.nl
-
Voor fysiotherapeuten: Qualifier
AFGESPROKEN IS DAT: •
De methodiek die gebruikt wordt bij intercollegiale toetsing inzichtelijk en bespreekbaar is voor overige deelnemers.
•
Iedere deelnemer geacht wordt om deel te nemen aan onderlinge deskundigheidsbevordering.
4) 5) 6) 7) 8) 9)
Interdisciplinary Processing of Clinical Information Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg
•
Indien een deelnemer te weinig betrokken is door het bestuur c.q. de deelnemersvergadering een nog nader te preciseren ‘maatregel’ kan worden genomen.
Nederlands Huisartsen Genootschap Integrale Zorggroep Eerstelijn Rijnmond Stichting Perinatale Registratie Nederland Inspectie voor de Gezondheidszorg
L E V I N A S S TAT U U T 2 0 11
11
Besluitvormingsmodel Doel: Het efficiënt en effectief laten verlopen van de onderlinge samenwerking met behoud van de eigenheid van de individuele zorgverlener. UITGANGSPUNT: • •
•
Besluiten worden zo decentraal mogelijk genomen, tenzij gezamenlijke besluitvorming noodzakelijk is. Iedere deelnemer besluit individueel over: - Openingstijden - Bedrijfsvoering - Eigen werkruimte - Beroepsuitoefening - Personeel Gezamenlijke besluitvorming is noodzakelijk over: - Inhoud werk - Geïntegreerde samenwerking - Samenwerking centrum met potentiële partners die diensten leveren die al in het centrum aanwezig zijn - Veiligheid medewerkers en zorgvragers - Investeringen
AFGESPROKEN IS DAT: • • • •
•
12
L E V I N A S S TAT U U T 2 0 11
Voor beroepsinhoudelijke onderwerpen iedereen 1 volwaardige stem heeft. Voor onderwerpen die binnen VVE vallen een ander verhouding geldt, te weten: het % m2 van totale aantal m2 als stem. Overige onderwerpen worden geregeld in het huishoudelijk reglement. De agenda van diverse soorten overleg tijdig, met aankondiging van de onderwerpen waarover in die vergadering zal worden besloten, wordt rondgezonden. Zo heeft iedereen de mogelijkheid deel te nemen aan de besluitvorming. Alle zaken rondom besluitvorming worden geregeld in het huishoudelijk reglement.
Hulp en zorgverlening vinden plaats bij de gratie van de relatie
L E V I N A S S TAT U U T 2 0 11
13
In de waarde van de andere mens is het goede veel ouder dan het kwaad
14
L E V I N A S S TAT U U T 2 0 11
Overleg Doel: Het informeren van betrokkenen opdat besluiten genomen kunnen worden met betrekking tot de individuele patiëntenzorg en/of de organisatie en de ‘omgeving’ van de organisatie. PATIËNTNIVEAU: HOE VINDT DE INFORMATIE-UITWISSELING PLAATS •
•
•
Door dagelijks de mogelijkheid te hebben tot overleg: - Digitaal (Intranet). - Tijdens de koffie- en lunchpauzes (12.00 – 13.00 uur). - Per telefoon. - In de wandelgangen voor kort overleg (niet binnen gehoorafstand van anderen). - Besluiten na mondeling overleg vastleggen. 1x per maand gezamenlijk, ‘grote visite’/MDO in model van PaTz10: - Alleen voor patiënten met een multidisciplinaire zorgvraag en betrokken zorgverleners. - Alle zorgvragers door middel van de website en folder op de hoogte brengen van MDO en via inschrijfformulier vragen of zij het willen aangeven indien zij hier bezwaar tegen hebben. Door gezamenlijke visite of consult.
ORGANISATIENIVEAU: WAT ZIJN THEMA’S VAN HET OVERLEG •
• • • •
Medische inhoudelijk - Per individu - Beleidszaken bijvoorbeeld met het oog op protocollen en samenwerking Facilitaire/beheersmatige zaken Evaluatie van de samenwerking Het afspreken van het gezamenlijk beleid Deelgemeente, politiek, patiëntenparticipatie
AFGESPROKEN IS DAT: • •
In het begin van de samenwerking waarschijnlijk 1x per maand, daarna 1 x per kwartaal overlegd zal worden. Verslagen zoveel mogelijk op het beveiligde deel van de website/intranet worden gepubliceerd.
MET DE ‘OMGEVING’ • • • • • • • • •
10)
Seniorenadviesraad Woonservicegebied Sport & Recreatie Deelgemeente Kralingen – Crooswijk Verzorgingshuis de Nieuwe Plantage Havenziekenhuis Centrum voor Jeugd en Gezin Scholen (schoolmaatschappelijk werk) Verpleeghuis Pniël
PaTz= gestructureerd interdisciplinair
overleg m.b.t.. terminale patiënten.
L E V I N A S S TAT U U T 2 0 11
15
Cliënten- en patiëntenparticipatie Doelen: De patiënten en cliënten de mogelijkheid geven om actief te participeren in de organisatie van de zorg en het eigen zorgproces. Het weten wat er speelt in de wijk. UITGANGSPUNTEN: •
Patiënten/cliënten - mogen gevraagd en ongevraagd advies geven. - worden door het GC Levinas geïnformeerd en/of geraadpleegd.
CLIËNTEN- EN PATIËNTENPARTICIPATIE GEVEN HET GC LEVINAS DE MOGELIJKHEID OM: • • •
Het zorgproces continu te verbeteren en beter in te richten. De multidisciplinaire zorg beter af te stemmen. De patiënt- en cliëntervaring te verbeteren.
THEMA’S DIE AAN DE ORDE KOMEN ZIJN: • • • • • • • • •
Belangenbehartiging Patiënt- en cliëntervaring Zorginhoudelijke zaken Ontwikkelingen in de wijk Bereikbaarheid en toegankelijkheid van de zorg Serviceniveau en kwaliteit Informatievoorziening Opstellen klachtenregeling Het verzamelen van casuïstiek die ingezet kan worden bij deskundigheidsbevordering.
OP WELKE WIJZE KUNNEN PATIËNTEN EN CLIËNTEN PARTICI PEREN IN HET GC LEVINAS? • • •
•
•
16
L E V I N A S S TAT U U T 2 0 11
Cliëntenraad Afhankelijk van het thema dat in een periode centraal gesteld wordt, kan een relevante belangenorganisatie van patiënten worden geraadpleegd of betrokken. Patiënten en cliënten worden regelmatig bij het centrumoverleg betrokken. Bij een dergelijk overleg gaan de medewerkers in op zaken die van belang zijn voor de patiënt en cliënt. Door middel van regelmatig ervaringsonderzoek onder de cliënten. Bij de opzet van het onderzoek worden onder meer de Seniorenraad Kralingen-Crooswijk en/of Cliëntenraad betrokken. Het geheel moet voldoen aan de eisen van de NHG en de zorgverzekeraar. Via www.kiesbeter.nl kunnen patiënten/cliënten kwalificaties van zorg- verleners/ instellingen opzoeken.
De ethiek behoort niet tot de cultuur zij maakt het mogelijk deze te beoordelen
L E V I N A S S TAT U U T 2 0 11
17
Als je praat kun je niet luisteren 18
L E V I N A S S TAT U U T 2 0 11
Visie op verhouding GC Levinas en de omgeving Doel: GC Levinas moet uitgroeien tot het voorbeeld van een goed eerstelijnszorgcentrum: een ‘centre of excellence’ waar men niet omheen kan. UITGANGSPUNT: •
Het GC Levinas voelt zich betrokken bij de wijk.
ZORGINHOUDELIJK, INDIVIDUEEL EN COLLECTIEF •
• • •
Op eigen initiatief contact zoeken met andere (zorg)professionals zoals: - IB’ers11 van scholen waar cliënten vandaan komen - sport- en recreatiecentra - andere eerste- en tweedelijns zorgverleners Groepsvoorlichting aan zorgvragers waar mogelijk samen met andere disciplines . Het organiseren van thema-avonden. Het ‘beschikbaar stellen’ van oefenruimte/vergaderruimte voor de wijkbewoners.
BELEIDSMATIG •
GC Levinas zal een belangrijke gesprekspartner in de wijk moeten zijn voor: - de politiek, Vraagwijzer, Lokaal Zorgnetwerk, het Woonservicegebied - andere zorgprofessionals - overleg met alle betrokkenen bij de verschillende zorgpaden - patiënten/bewoners/Seniorenraad: o.a. over service, kwaliteit, toegankelijkheid - het Zorgbelang, de Stichting Platform Agenda 22
AFGESPROKEN IS DAT: •
11)
Door de VvE criteria worden opgesteld en vastgelegd voor de verhuur van ruimten.
Intern begeleider
L E V I N A S S TAT U U T 2 0 11
19
Kwaliteitsbeleid Doel: Het waarborgen van de kwaliteit van de zorg door duidelijke afspraken met betrekking tot zorginhoud en samenwerking in het team. UITGANGSPUNT: •
• •
•
Kenmerken van de kwaliteit van de zorg(verlening) zijn: - Duurzaam - Haalbaar (zowel financieel als praktisch) - Uitvoerbaar - Efficiënt - Effectief - Aansluitend bij beleving en betekenisgeving van de zorgvrager Iedereen wordt gedreven door de wens een zo hoog mogelijk niveau van kwaliteit te leveren. Kwaliteit van het GC Levinas als geheel, mag uiteindelijk nooit ten koste gaan van het welzijn van individuele zorgverleners of kwaliteit en kwantiteit (minimaal noodzakelijk voor behoud van registratie) van de door hen verrichte werkzaamheden. Iedereen krijgt de ruimte voor persoonlijke ontwikkeling zolang dat niet conflicteert met het collectieve belang.
DE VOLGENDE STANDAARDEN WORDEN ONDERSCHREVEN ALS RICHTSNOER VOOR HET EIGEN HANDELEN: • • • • • • • • • • •
Huisartsen: NHG-standaarden, richtlijnen LHV Fysiotherapeuten: KNGF-richtlijnen Apothekers: NAN-normen Oefentherapeuten Mensendieck: NVOM-richtlijnen Oefentherapeuten Cesar: Cesar richtlijnen Verloskundigen: KNOV-richtlijnen Logopedist: NVLF richtlijnen Diëtiste: Elsevier richtlijnen, artsenwijzer diëtetiek Ergotherapeuten: Ergotherapeutische richtlijnen 12 Multidisciplinair: LESA richtlijnen 13 Zie prestatie indicatoren Achmea i.v.m. GEZ gelden
AFGESPROKEN IS DAT: • • • • 12)
Ergotherapie richtlijn beroerte, ergotherapeuti-
sche richtlijn valpreventie, ergotherapie bij mensen met Parkison, EDOMAHprgramma (e.t. bij ouderen
•
met dementie en hun mantelzorgers) 13)
Landelijke Eerstelijns SamenwerkingsAfspraken ,
•
te vinden op: www.nhgartsennetkenniscentrum/k_ richtlijnen/k_samenwerking/k_lesas.htm.nl 14)
Definities Prestatie-indicatoren t.b.v. bekostiging
eerstelijn vanaf 2011, Achmea Zorg 15) 16)
Veilig Incident Melden Meldingen Incidenten Patiëntenzorg
20
L E V I N A S S TAT U U T 2 0 11
• •
Bij regelgeving en het maken van protocollen naast een evaluatie van de kwaliteitskenmerken expliciet ook een ethische toets wordt ingelast. Auditresultaten intern openbaar gemaakt worden. Diploma’s, certificaten, registraties, (verplichte) bij- en nascholingen inzichtelijk zullen zijn voor de andere deelnemers. De individuele klachtenregeling per deelnemer aan zal sluiten bij de collectieve klachtenregeling. Een ervaringsonderzoek (zie prestatie-indicator bekostiging eerstelijn 14) volgens richtlijnen wordt uitgevoerd. De vertrouwenscommissie beoordeelt samen met degene die het oordeel betreft of de andere zorgverleners worden geïnformeerd. Er wordt gehandeld naar de opgestelde documenten VIM15 en MIP16. Indien de in het zorgcentrum werkzame zorgverleners zich niet aan de gemaakte afspraken houden, zullen zij worden aangesproken door de vertrouwenscommissie en/of deelnemersraad.
Het leven is liefde voor het leven L E V I N A S S TAT U U T 2 0 11
21
Informatie- en publiciteitsvoorziening Doel: Gemeenschappelijke en eenduidige informatievoorziening zowel binnen als buiten het centrum. WELKE INFORMATIE WIL HET GC LEVINAS UITDRAGEN • • • •
Visie op patiëntenzorg en samenwerking Praktische informatie Mogelijkheid voor cliënten/patiënten ervaringen te delen Gemeenschappelijke informatie
WELKE VORMEN Folder of omslagfolder Website • •
•
De website van Levinas moet de mogelijkheid hebben te linken naar de websites van de deelnemers Inhoud website: - Bezoekers van de website ‘Welkom’ heten - Visie - Disciplines en praktijkinformatie (telefoonnummers, openingstijden, foto deelnemers) - Zorgpaden - Klachtencommissie - Cliëntenraad - Samenwerkingspartners - Specialismen - Praktijkregels 17 - Bereikbaarheid - Noodnummers - Seizoensthema’s - Levinas - Resultaten van ervaringsonderzoek cliënten - Inschrijven projecten - E-maildokter of andere digitale consult - HKZ of andere vormen van certificatie van deelnemers Belangrijke voorwaarden zijn: - Eenvoudig aan te passen - Up to date - Iedereen onderhoudt eigen deel
4 à 5 keer per jaar een gerichte publicatie in een lokaal nieuwsforum over GC Levinas
INFORMATIEVOORZIENING AAN DE ZORGVRAGERS BINNEN HET CENTRUM; • 17)
Voorbeelden: Afspraak is afspraak! Dat houdt
in dat de patiënt zich tot uiterlijk 24 uur voor de afspraak kan afmelden. Bij te laat komen hanteert iedere discipline zijn/haar eigen beleid.
22
L E V I N A S S TAT U U T 2 0 11
Bijvoorbeeld via een infoscherm in wachtkamer waarop (actuele) informatie van GC Levinas en ander nieuws verschijnt.
COMMUNICATIE EN INFORMATIE-UITWISSELING ONDERLING: •
Als er een document wordt toegevoegd gaat er automatisch een mail/pop - up (‘kijk op de website, er is nieuwe informatie’) naar voorgeprogrammeerde mailadressen.
Financiën en personeel Doel: Zorgen voor een financieel gezond centrum en een goede werksfeer, opdat de continuïteit van zorg gewaarborgd is en mensen graag in ons gezondheidscentrum komen werken! UITGANGSPUNTEN MET BETREKKING TOT DE FINANCIËN: • •
Een individuele deelnemer kan compensatie aanvragen als hij of zij grote (financiële) nadelen ondervindt of bovenmatige inspanning moet verrichten. In principe werken alle deelnemers samen met alle zorgverzekeraars.
UITGANGSPUNTEN MET BETREKKING TOT PERSONEEL/ MEDEWERKERS 18 : • • • • • • • •
• •
Omgangsvormen: zorgen voor elkaar, oog hebben voor elkaar. De kwaliteit/ zorg mag uiteindelijk nooit ten koste gaan van het welzijn van de individuele zorgverlener. Actief beleid voeren waarin medewerkers geïnstrueerd, gefaciliteerd en ‘beloond’ worden voor werken vanuit de vastgestelde visie. Voldoende ondersteunende diensten maken het mogelijk dat zorgverleners en medewerkers meer tijd aan hun core business, patiëntenzorg, kunnen besteden. Goede onderlinge relaties worden gestimuleerd. Zorgverleners houden zeggenschap over de eigen beroepsuitoefening. Zorgen voor voldoende tijd en gelegenheid om de problemen van de patiënt met andere betrokken zorgverleners te bespreken. Voldoende zorgverleners om goede zorg te kunnen verlenen (dus beperkte openstelling voor nieuwe zorgvragers). De vrijheid om zelf belangrijke beslissingen te nemen over de patiëntenzorg en de eigen werkzaamheden. Geen dingen hoeven doen die tegen het eigen oordeel van de zorgverlener ingaan. Goed onderling samenspel van de zorgverleners. Een systeem van het delen van zorg voor de patiënten, dat bevorderlijk is voor de continuïteit van de zorg.
AFGESPROKEN IS DAT: • •
18)
De secundaire arbeidsvoorwaarden voor ondersteunend personeel zoveel mogelijk ‘gelijk’ zijn. Er met regelmaat een medewerkerstevredenheidonderzoek zal plaatsvinden om het bovenstaande te toetsen.
Zie artikel± Magneetinstellingen: iets voor
Nederland?, Tijdschrift voor verpleegkundigen, 2008 nr.1 blz. 17 - 20.
L E V I N A S S TAT U U T 2 0 11
23
Coördinatie en organisatie Doel: Samenwerking door afstemming in de vorm van coördinatie, werkafspraken en overleg. UITGANGSPUNTEN: • •
•
Het bestuur van de Stichting en de deelnemersraad zijn de baas! Het bestuur faciliteert de deelnemers in het optimaal uitoefenen van hun werkzaamheden binnen de afgesproken context van het GC Levinas. Het zorgt voor veiligheid, structuur en voldoende ondersteuning van de deelnemers om belasting door overheadtaken zoveel mogelijk te vermijden. Geen overhaaste aanstellingen; mogelijk eerst een overgangsfase op basis van zelfwerkzaamheid. Kwaliteit gaat voor snelheid.
WAT MOET ER GECOÖRDINEERD WORDEN? • • • • • • • • • •
Het bewaken van het algemeen belang versus het individueel belang De financiën De kwaliteit Het personeel Het gebouw (VvE) De samenwerking (intern en extern) De PR en communicatie De beleidsmatige zaken en niet ad hoc zaken De externe zaken De contractering
DE ORGANISATIE VAN HET GEZONDHEIDSCENTRUM LEVINAS WORDT GEVORMD DOOR DE VOLGENDE ORGANEN: •
• • •
24
L E V I N A S S TAT U U T 2 0 11
Stichting Gezondheidscentrum Levinas - Dagelijks bestuur van 6 leden: voorzitter, penningmeester, secretaris en portefeuillehouders zorginhoud & innovatie, externe communicatie en facilitaire zaken. De taken worden binnen het bestuur evenredig verdeeld. - Deelnemersraad waarin alle deelnemers van de Stichting zitting hebben. Raad van Advies VvE ELC Levinas Cliëntenraad
Organisatie schema
L E V I N A S S TAT U U T 2 0 11
25
Het best mogelijke helpen volgens Levinas De naamgever van ons centrum is de filosoof Levinas. Zijn mensbeeld vormt de basis van onze visie. Het praktische deel van dit Statuut wordt daarom afgesloten met een korte uiteenzetting van de Nederlandse Levinaskenner bij uitstek: Jan Keij.
26
L E V I N A S S TAT U U T 2 0 11
De Frans Joodse filosoof Emmanuel Levinas (1906-1995) heeft de relatie tot de medemens beschreven als een relatie van verantwoordelijkheid. Uitgewerkt naar de praktijk biedt deze filosofie de garantie voor het best mo-
gelijke, humane helpen . Ik zet de stappen voor dit helpen uiteen, en vertaal daarmee het denken van Levinas naar de praktijk. En om de aantrekkelijkheid van mijn betoog voor de lezer te vergroten, lardeer ik het met citaten uit de romanliteratuur. Ik ga eerst op zoek naar het uitgangspunt, de basis van humaan helpen. Ik vind die in de roman De val van Albert Camus. Jean Baptiste, de hoofdpersoon, vertelt aan iemand in de kroeg over een aangrijpende ervaring uit zijn verleden die hem steeds blijft achtervolgen. Eerst vertelt hij nog in verdekte termen. Als volgt: “Ik loop ‘s avonds nooit over een brug, dat heb ik mezelf eens bezworen. Stelt u zich eens voor, dat iemand in het water zou springen. Dan kunt u twee dingen doen - of u springt hem achterna om hem eruit te halen en dat is in de kou geen ongevaarlijke grap, of u doet helemaal niets - maar daar houd je soms rare kronkels aan over.” Jean Baptiste is dit zelf overkomen. Op een avond, op weg naar huis, loopt hij op een brug over de Seine. Hij passeert daar een jonge vrouw, schenkt haar geen aandacht, en loopt verder:
ophield[…] Ik wilde erheen hollen, maar ik bewoog mij niet. Van het moment af dat ik geroepen werd op die avond – want zo was het, ik werd werkelijk geroepen – moest ik een antwoord geven[…].” Jean Baptiste zegt: “ik werd geroepen en moest een antwoord geven”, dat wil zeggen: hij beseft dat hij verantwoordelijk is voor die vrouw, ongeacht of ze sprong of viel, en buiten alle juridische aansprakelijkheid om. Voor Levinas is dit ‘geroepen worden’ je roeping als mens leren. In zijn mensvisie is een mens die verantwoordelijkheid. Vandaar dat toe Jean Baptiste door liep, hij een plicht verzaakte die hij ethisch gesproken absoluut niet had mogen verzaken. Dat blijkt uit zijn verlies aan zelfrespect, en uit de achtervolging door de schreeuw. Ik citeer: “De schreeuw die jaren geleden over de Seine had weerklonken was niet verstomd. Ik moest hem opnieuw tegenkomen, overal waar maar water zou zijn, het bittere water waarmee ik eens was gedoopt.” De onverschilligheid voor de val van de vrouw bracht Jean Baptiste zelf als mens ten val (de titel van het boek is veelzeggend!). Aan het eind van de roman verzucht hij daarom: “Lieve kind, gooi je toch alsjeblieft nog eens in het water, geef me nog één keer de kans je te redden en mijzelf erbij” Niet alles is dus relatief. Je kunt alles proberen te relativeren, om dan uit te komen bij wat weerbarstig is aan die relativering: de bekommernis om je medemens. Dat is ook de conclusie van de postmoderne filosofie. Deze filosofie is er in geslaagd opvattingen, ideeën, denkbeelden, sceptisch te ondergraven. Maar voor al die slopers bleek er een grens te zijn aan de ontmanteling van waarden en waarheden. Je kunt alles proberen af te breken, om dan uit te komen bij wat weerbarstig is aan alle afbraak: de zorg voor mensen. Hetgeen ook mooi wordt verwoord in de roman Volmaakte rust van Amos Oz. Sroelik zegt daarin:
Lieve kind, gooi je toch alsjeblieft nog eens in het water, geef me nog één keer de kans je te redden en mijzelf erbij. “Ik had misschien een meter of vijftig gelopen, toen ik een geluid hoorde, dat ondanks de afstand vreemd luid klonk in de stilte van de nacht, het geluid van een lichaam dat in het water valt. Ik bleef doodstil staan, maar ik keerde mij niet om. Bijna tegelijkertijd hoorde ik een kreet, die een paar maal weerklonk, een geroep, dat uit de rivier kwam en dat plotseling
“Ik wil niet meer pijn veroorzaken dan er al is. Als ik hier nog een min of meer religieuze opmerking mag neerschrijven: van de tien geboden in de Bijbel en van alle andere geboden, zowel oude als moderne […] is er voor mij maar één overeind gebleven: er is hier (op deze wereld) meer dan genoeg pijn, en het is verboden daar nieuwe pijn aan toe te voegen. Kortom: ‘Gij zult geen pijn veroorzaken’.”
➔
L E V I N A S S TAT U U T 2 0 11
27
De bedoeling kan haar daad niet tot in de verst verwijderde gevolgen begeleiden
28
L E V I N A S S TAT U U T 2 0 11
Het laatst overgebleven gebod: het lijden van anderen bestrijden: dat is de enige absolute waarde die in onze relativerende tijd overeind is gebleven. We hebben dat als mens van nature in ons: die gerichtheid op bestrijden van lijden, op niet schaden, of positief gesproken: op kwaliteit van leven helpen scheppen. Daarom herkennen we ons in de uitspraak van José Saramago in zijn roman Het evangelie volgens Jezus Christus – een uitspraak over stilte in aanwezigheid van anderen: “Als we haar genoeg tijd geven heeft de stilte een goede eigenschap die haar ogenschijnlijk ontkent, namelijk dat ze dwingt te praten.” Nou ja, het is niet de stilte die dwingt tot spreken, maar de ander! Een goede eigenschap is dat zeker: gelukkig is het moeilijk een ander te negeren. Loop maar eens bij de Albert Heijn langs die daklozenkrantenverkoper, eerst met een lege kar, even later met een volle. Zijn aanwezigheid kan een wekelijkse smet werpen op het boodschappendoen. We lijken dus erg gevoelig voor onze medemensen. En misschien denkt iemand van die gevoeligheid geen ‘last’ te hebben. Let dan eens op wat er bijvoorbeeld gebeurt als je met meerdere mensen aan tafel zit: je neemt een hap van je broodje, en juist op dat moment stelt een disgenoot een vraag. Je reactie is dat je sneller gaat eten, met verlies aan smaak: dat getuigt van die natuurlijke neiging: antwoord geven, verantwoordelijkheid voor een ander. Probeer het de komende weken maar uit, die spontane gerichtheid op anderen, die Nietzsche ook constateerde: “Oog in oog met iedere enkeling houden we met honderd dingen rekening.”
1. Het 1 ste probleem: onhaalbare rechtvaardigheid Ik moet bij mijn hulp aan één mens rekening houden met anderen. Want wat ik voor de een doe kan ik niet tegelijk voor de ander doen. En wat ik voor de een doe heeft gevolgen voor de ander. Ik loop dan het risico andere mensen te veronachtzamen, achter te stellen, te beschadigen. Ik moet daarom zo rechtvaardig mogelijk zijn. Dat kan door de behoeften van mensen met elkaar te vergelijken: wat vraagt deze mens van mij? Hoe verhoudt zich dat tot de wensen en noden van anderen? Neem als simpel voorbeeld de wachtkamer: alle extra tijd die ik besteed aan een patiënt in mijn spreekkamer betekent extra wachttijd. Daarom: ik moet vergelijken, want als ik de individuele hulpvraag niet in de context van anderen plaats negeer ik alle anderen! Dat komt tenslotte neer op willekeur. Maar brengt vergelijking rechtvaardigheid? Nee. Door de vergelijking gaan anderen mede bepalen of ik op deze ene hulpvrager inga, hoe ik dat zal doen, en wanneer. Beslissen mondt daarom uit in compromis. En een compromis compromitteert, want er worden prioriteiten gesteld. In deze uitdrukking kunnen we afvallers horen meeklinken. Nietzsche heeft het ethische probleem wat hier speelt scherp geformuleerd. In Voorbij goed en kwaad schrijft hij: “Zorg voor één is een barbaarsheid, want ze gaat ten koste van alle anderen” En: “Zorg voor allen is hardheid en tirannie jegens u, beste buurman.” Nietzsche geeft dus:
En ja, wie zich in het bovenstaande niet herkent, die heeft misschien in de loop van zijn leven het kunstje geleerd geen mens te zien waar die wel degelijk staat. Maar daarmee afgeleerd wat de basis is van humane hulpverlening: het centraal stellen van mensen . En dit niet als een vorm van kretologie. Kortom, na alle afbraak is het enige’’ heilige’ wat in onze tijd is overgebleven de mens. Dat wil zeggen: er ligt een absoluut verbod op onverschilligheid jegens een ander. En we weten dat dit verbod flink wordt overtreden, maar dat doet niets af aan het ethisch absolute ervan.
1.het tekort aan van de fixatie op één hulpvrager. Die fixatie voert tot willekeur en zal daarom anderen benadelen 2.het tekort aan van de poging om tot een rechtvaardige verdeling te komen. Die verdeling geeft verdunning, uitstel, afstel van hulp. Een aantal mensen zal uit de boot vallen.
Maar dan… hoe vindt deze basis zijn uitwerking in de praktijk? Tja, dan stuiten we op een enorme problematiek, en dat betekent dat het met het vervolg van mijn verhaal geen vrolijke boel wordt. Ik schets de problemen puntsgewijs.
Een oplossing voor dit dilemma is er niet. Ik verkeer regelmatig in een ethische spagaat. Vergelijken heeft altijd iets van ‘eieren breken om omelet te bakken’. De conclusie luidt dan: rechtvaardigheid is onhaalbaar. In de roman Nalatenschap van de Hongaarse schrijver Konrad zegt een burgemeester: “Ik denk bij alle beslissen goed na. En ik houd met
Het centraal stellen van mensen. En dit niet als een vorm van kretologie.
➔
L E V I N A S S TAT U U T 2 0 11
29
bijna iedereen rekening, maar ik weet dat er geen werkelijk goede beslissing is; wat goed is voor de een, is slecht voor de ander.” Zo is dat, des te meer omdat mensen vaak aan elkaar tegengestelde belangen hebben. Ze verkeren in een netwerk van wederzijdse relaties, verstrengeld als de spaghetti op mijn bord: sleutel aan één sliert, en je brengt het hele bord in beweging. Een mooie illustratie van enerzijds de noodzaak en anderzijds de onmogelijkheid van vergelijking vond ik in de roman Nachttrein naar Lissabon van Pascal Mercier. Ten tijde van het schrikbewind van Salazar redt de arts Prado het leven van Mendes, ‘de slager/beul van Lissabon’. Mendes krijgt voor de woning van Prado een ernstig hartinfarct, waarbij Prado zeer doortastend optreedt. Gregorius, de verteller in de roman, zegt daarover: “Toen Mendes voor hem (Prado) lag had hij hem als een bijzonder, uniek mens gezien wiens leven moest worden gered. Hij had het leven niet kunnen zien als iets waarmee je in samenhang met anderen om moet gaan, als slechts een factor binnen een grotere rekensom.” Eén van zijn patiënten spuugt hem daarna tweemaal in het gezicht. Gregorius opnieuw: “Precies dat was het wat de vrouw hem had verweten: dat hij niet aan de consequenties had gedacht die immers vele levens betroffen […]. Het verwijt dat hij niet bereid was geweest die ene unieke mens op te offeren om wille van vele andere unieke mensen.” De ene mens opofferen om wille van anderen. Dat geeft een probleem. Later zegt Prado daarom: “Eén leven in ruil voor vele levens. Zo kun je toch niet rekenen? Of wel?”
Het werk is in zekere zin altijd een mislukte daad. Nee, dat kan niet. Maar wat niet kan moet. En: “één leven in ruil voor vele levens” dat is feitelijk onze werkwijze, elke dag. De paradox van de verantwoordelijkheid is dat verantwoordelijkheid tegelijk onverantwoordelijkheid is. De verantwoordelijkheid voor de één, is verzuim jegens de anderen. Elk ja tegen de ene, is een nee tegen ontelbare anderen. Daarom is handelen altijd ook vuile handen maken. Levinas zegt daarom:
30
L E V I N A S S TAT U U T 2 0 11
“Het werk is in zekere zin altijd een mislukte daad.” De aporie van verantwoordelijkheid is dat ik in mijn toewijding aan één mens andere mensen benadeel. Met als gevolg een menigte aan slachtoffers waar ik geen weet van heb. Het goede geweten is daarom schijn en schijnheiligheid. Het schone geweten is ontkennen hoe de vlag er echt bij hangt. De oprechte hulpverlener heeft daarom altijd een kwaad geweten, dat wil zeggen: hij weet van zijn tekort schieten en erkent het ook. Levinas acht dit kwade geweten een onmisbare voorwaarde voor het best mogelijke helpen, of misschien juister gezegd, het minst slechte helpen. Omdat het kwade geweten gepaard gaat met twijfel. Die twijfel zorgt voor een voortdurende onrust. Die twijfel houdt dus alert en zoekend. Dat is het voordeel van de twijfel. Vandaar dat twijfel een kenmerk van hoogstaande mensen is. Prado nog een keer: “Zijn innerlijke zwaartekracht, die van hem de mens maakte die hij was, had geen ander handelen toegelaten. Maar de twijfel was gebleven.” Met behulp van die twijfel kan gezocht worden naar het betere helpen, dat nooit het volmaakte zal zijn. Kortom, rechtvaardigheid is onhaalbaar. In de woorden van de Franse filosoof Derrida: rechtvaardigheid is onhaalbaar (avenir - altijd toekomst), maar ik moet er toch naar streven ( à venir – is te komen), wetende dat ik nooit zal slagen. ‘Aanmodderen’ dus, maar dan wel zo goed mogelijk. En de troost van mijn verhaal is dat dit ‘niet slagen’ de menselijke conditie is. De troost is dat jij het niet kunt, maar je collega ook niet.
2. Het 2 de probleem: onzekerheid over de juistheid van de beslissing (PP20) . Altijd zal ik onzeker blijven: A. Want ik beslis als het goed is op grond van vergelijking met derden (andere anderen). Die vergelijking heeft altijd een zekere willekeur: met welke anderen vergelijk ik? Hoeveel anderen betrek ik erbij? Een andere vergelijking kan dan resulteren in een andere beslissing. B. Ik beslis ook op grond van informatie. Die informatie is altijd beperkt en gekleurd door mijn cultuur en mijn persoon (mijn stemming… hoe ben ik uit bed gestapt? Ben ik van huis vertrokken in onenigheid met mijn partner? Hoe spelen overtuigingen, gewoonten mee in mijn beslissen). In de roman De stenen klok van Konrad zegt iemand:
“De eigen voorkeur van een mens sijpelt onvermijdelijk door zijn objectiviteit heen, als bloed door een verband.” De paradox is dan dat objectiviteit moet worden nagestreefd, maar evenals rechtvaardigheid onhaalbaar is. Informatie is ook beperkt in zin van: aanvullende informatie is altijd mogelijk. En alweer geldt dan dat andere informatie kan leiden tot een andere beslissing. Kortom: bij alle vergelijking en informatie is sprake van selectie en uitsluiting. Dat verklaart waarom consensus een zeldzaam, ja zelfs vaak verdacht verschijnsel is. Dissensus is belangrijker dan consensus, omdat verschil van inzicht kans biedt op vooruitgang.
“In de moraal is vindingrijkheid voortdurend geboden, omdat steeds weer iedere ander nieuw is.” Over blijft tenslotte de zekerheid over onzekerheid. En dan? Niet meer beslissen? Maar dat is ook een beslissing. En fouten maken is erg, maar niets doen is onvergeeflijk. Een mooie leidraad voor mijzelf vond ik in de roman Mijn Michael van Amos Oz. Daarin zegt Oesjisjkin: “Hoewel het noodzakelijk is twijfel te koesteren bij iedere daad die we stellen, is het even noodzakelijk daden te stellen alsof er in de wereld geen twijfel bestond.”
Een beslissing is als het gooien van een steen in het water: de kringen zijn de niet te achterhalen gevolgen.
“De bedoeling kan haar daad niet tot in de verst verwijderde gevolgen begeleiden.” De onzekerheid bij beslissingen is evenmin weg te nemen door protocollen. Want als in humaan helpen mensen centraal staan, dan dus de protocollen niet. Daarom moet ik steeds weer uitzoeken of het hier en nu gepast is om de regels toe te passen. Wie dus werkt vanuit het gezegde ‘regel is regel’, heeft de eigen verantwoordelijkheid omgeruild voor mechanisch handelen, en mensen ondergeschikt gemaakt aan die regels. Dan heb ik echt het kunstje geleerd geen mensen te zien waar die wel degelijk staan. Dat voert altijd tot geweld. Tot het milde geweld van de paarse krokodil (een reclameboodschap op tv), maar ook tot een ramp als Eichmann. Hannah Arendt spreekt in dit verband over de banaliteit van het kwaad Natuurlijk zijn regels onontbeerlijk. Maar soms is het wijs ze te negeren of aan te passen. Wie nooit de regels aan zijn laars lapt, lapt mensen aan zijn laars. Ik moet dus in elke situatie beslissen of ik de regels wil bekrachtigen of niet. Creativiteit en vindingrijkheid zijn steeds geboden omdat ik steeds geconfronteerd word met unieke mensen in unieke situaties: de kracht van regels ligt in souplesse waarmee ze gehanteerd worden. Levinas:
Twijfelen is dus heilzaam, mits die twijfel niet verlamt. En misschien hoor je de wijsheid die in dit citaat steekt. Die wijsheid las je dan ook in de door Levinas geschetste weg naar het best mogelijke helpen, dat is het helpen met het oog op zo weinig mogelijk geweld. De basis van dat helpen is ‘de mens centraal’, en vervolgens het streven naar rechtvaardigheid, met twijfel, gepaard aan daadkracht. Wat helpen concreet inhoudt kan Levinas verder niet uit de doeken doen, omdat dat afhankelijk is van zowel de hulpvrager in zijn unieke zijn met zijn eigen behoeften, als van de hulpverlener met zijn mogelijkheden en onmogelijkheden. Maar, zegt Levinas ook, helpen is altijd mijn pogen om de ander te sterken in zijn onafhankelijkheid. Als dus, met de woorden van Nietzsche, “mijn naastenliefde een drang is naar nieuw eigendom”, ben ik verkeerd bezig. Levinas geeft tot slot het advies om bij alle helpen jezelf niet uit het oog te verliezen. Want wie niet goed voor zichzelf zorgt, kan niet goed voor een ander zorgen. Zelfzorg is bij Levinas genieten. Want, zegt hij, “het leven is liefde voor het leven”. Dat geldt voor mij, maar ook voor de anderen.
Jan Keij, september 2011
➔
De conclusie luidt dan dat elke beslissing die ik neem relatief is, en te vervangen is door een andere beslissing die net zo relatief en dus net zo vervangbaar is. Elke beslissing is een perspectief. Er zijn vele perspectieven. Er kan dus altijd getwijfeld worden aan de juistheid van een beslissing. Ook omdat onbekend is hoe die in de toekomst zal uitpakken. Een beslissing is als het gooien van een steen in het water: de kringen zijn de niet te achterhalen gevolgen. Levinas schrijft:
L E V I N A S S TAT U U T 2 0 11
31
Ondergetekenden verklaren zonder enig voorbehoud akkoord te zijn met het Levinas Statuut.
Huisartsen:
Verloskundigen:
Corine Baar – Poort
Ciska Zomerdijk
Ferdinand van der Does
Wendelien Roepke
Joris van Driel
Karin Everaarts
Kim Kloppenborg
Marlize van Veldhuizen
Annemarie de Vet
Menke Wijnmalen – Veldhuijzen
Femke Hohmann
Rolien de Ruyter
Apothekers:
Logopediste
Markus de Raad
Edith Hazebroek
Rob Brouwer
Diëtiste Fysiotherapeuten:
Jolande van Teeffelen
Wim van den Oever
STAR - MDC Annelies Soels – Roos Namens deze organisatie Rene van Ouwerkerk
Toekomstig voorzitter van de Stichting GC Levinas Babette Bakker Renate Scheffer
32
L E V I N A S S TAT U U T 2 0 11
Noordeinde 97 3061 EM Rotterdam www.gc-levinas.nl info@gc-levinas.nl