Eventmagazine 'Krachtig werk'

CONGRESMAGAZINE

Krachtig werk “ E E N K R A C H T I G P E R S P E C T I E F : V R O U W E N O P VA N G I N T R A N S I T I E ”

Inhoud P2 W elkom, door Aleid van den Brink P3 Dagvoorzitter Kirsten van den Hul, cijfertjes & DIGIopvang P4 De ochtend, met intake­ gesprekken, lezingen en guerrilladebat P6 Belangrijk om door te geven P8 De middag, vol lunchbites Tweets en Silly P11 Interview staatssecretaris Martin van Rijn P12 Exitgesprekken en Het laatste woord door Jan Laurier

intro

Het eerste woord Graag heet ik u van harte welkom bij het congres “Een Krachtig Perspectief: Vrouwenopvang in transitie”. Ik hoop dat u vandaag optimisme kunt ophalen. Dat u naar huis gaat met het besef dat we, met goede middelen en methodieken, in veel situaties geweld kunnen stoppen en dat herstel mogelijk is.

Uit recent Europees onderzoek bleek dat er in Nederland relatief veel over het onderwerp gesproken wordt, dat is positief. Het onderzoek liet ook zien dat er laat hulp wordt gezocht. Daar liggen kansen.

Open maatschappelijk klimaat Als ik wel eens denk aan hoe de vrouwenopvang zich in de toekomst zou kunnen ontwikkelen, dan zie ik voor me dat we soepel acute ondersteuning kunnen bieden en nieuwe moge­lijkheden gaan benutten om burgers eerder te be­ reiken. Dan reduceren we de schade die ze oplopen. Dat kan ook digitaal, zoals we bijvoorbeeld nu al doen via de website ‘Veilig samen’, waar zelftests op staan en hand­ reikingen waarmee burgers zelf stappen kunnen zetten. Ik zie in de toekomst gemeenten die van onze exper­tise ge­ bruikmaken. Die zich ervan bewust zijn dat huiselijk geweld bestaat, ook in hun eigen gemeente. En ernaar handelen.

De aanpak van huiselijk geweld is niet langer een probleem van vrouwen, maar net zo goed ook van mannen. Ik zie een meer open maatschappelijk klimaat, waarbinnen deze problematiek bespreekbaar is. En dat is niet gemakke­lijk, want het blijft een onderwerp in de taboesfeer. Het komt dichtbij en het bespreken ervan is schaamtevol.

Hoopvol De ontwikkeling van ons werkveld stemt me hoopvol. Vijftien jaar geleden staken we nog veel energie in onze onzicht­ baarheid, nu werken we vanuit open panden en voeren we open gesprekken. De relatie met cliënten is realistischer en gelijkwaardiger. We beschouwen cliëntsituaties veel minder zwart-wit, vanuit ‘een zielige vrouw en een akelige man’. We moedigen onze cliënten actief aan te participeren in onze verdere ontwikkeling en professionalisering. Zoals in het traject dat heeft geleid tot het Verbeterplan. Van meet af aan dacht een cliëntenpanel mee. Het panel heeft veel input gehad. De leden hebben aangegeven wat ze waardevol vinden. Cliëntenraden hebben daarnaast concrete, prak­ tische ver­betertips ingebracht. Zoals bij Blijf Groep: daar is nu een verhuisbus en Wifi. De cliënten zijn ook echt content met het Verbeterplan. En met recht! Door het Verbeterplan is er een versterkt landelijk netwerk van voorzieningen waar dag en nacht een beroep op kan worden gedaan en waar dezelfde methodieken zijn geïmplementeerd. Het Verbeter­ plan heeft het netwerk naar een hoger plan getild. Ik wens u inspiratie voor verdere stappen toe vandaag!

Aleid van den Brink is directeur/bestuurder van Blijf Groep, bestuurslid van de Federatie opvang en voorzitter van de Stuurgroep Verbeterplan Vrouwenopvang.

2 congresmagazine

'Krachtig werken'

! partners:

"Cliënten zijn echt content met het Verbeterplan"

"Huiselijk geweld heeft iets epidemisch"

Digi-opvang Internet www.opvang.nl www.opvangatlas.nl www.invoeringwmo.nl www.vng.nl LinkedIn www.linkedin.com/groups/ Vrouwenopvang www.linkedin.com/groups/AwbzWmo Twitter www.twitter.com/federatieopvang

Wist u dat...?

1 op de 15 mensen slachtoffer is van huiselijk geweld?

Er in 2012 bijna 12.000 cliënten in de Vrouwenopvang zaten?

'12

Ruim 2.000 van die cliënten (vooral jonge) jongens en mannen zijn?

De jongens vooral 0 tot 12 jaar oud zijn, de vrouwen 18 tot 40 jaar?

Het in 2012 vooral ging om crisisopvang (29%), wonen met begeleiding op maat (20%) en wonen met begeleiding voor dag en nacht (34%)?

Colofon Bladformule: Qrne. Federatie opvang, KaeSign.

Hoofdredactie & tekst: Eelco Visser Tekst: Klaske Rehorst, Maarten Loeffen, Rik Verdellen, Jantien van der Meer, Aleid van den Brink, Jan Laurier Fotografie: Hanne van der Woude & Barbara Trienen, Cartoon: Sylvia Vlaardingerbroek, Ontwerp & illustraties: Coert de Boe Drukwerk: Editoo.

Speciale dank gaat uit naar alle geïnterviewden en deelnemers aan deze dag

Napraten met dagvoorzitter Kirsten van den Hul

“Het ideale stel, de perfecte man” Tijdens de lunch spreken we kort met dagvoorzitter Kirsten van den Hul. Ze mist de politie vandaag.

“Juist met de nieuwe, gedecentraliseerde aanpak is werken in de keten zo belangrijk.

Huiselijk geweld heeft iets epidemisch: elke zes minuten krijgt de politie een melding.

Maar het is voor de nieuwe politie geen beleidsprioriteit meer. Misschien komt het wel doordat de hele politietop nog bestaat uit oudere, witte mannen.”

Taboe doorbreken Kirsten is ervaringsdeskundig. “Het thema geweld is jarenlang een onbesproken thema in mijn persoonlijk leven geweest. Twee jaar geleden, uitgerekend in de week zonder geweld, las ik het verhaal van de directeur van Gelredome, die zijn vrouw doodsloeg. De buren zeiden allemaal hetzelfde: “Ideale stel, perfecte man”. Dat kreeg ik ook altijd te horen. Terwijl onze buren ons geruzie gehoord moeten hebben. Toen ik dat verhaal las, besloot ik de stilte rond mijn eigen situatie te doorbreken. Ik probeer het nu op alle mogelijke podia bespreekbaar te maken, om het taboe van slachtoffers en omgeving te doorbreken.”

congresmagazine 'Krachtig werken' 3

Wie bent u en wat komt u hier halen?

De ochtend

De intake Het is ongeveer 10:00 uur. We staan met een omvangrijk welkomstcomité te wachten op de deelnemers aan het congres. We vingen er een paar op bij de voordeur! Om ze te vragen wie ze zijn en wat ze op deze dag naar Utrecht bracht.

Drie dames van de stichting PerspeKtief uit Delft, Bea Carels, Bianca van Sichem en Rachel Starren, willen vandaag graag kijken naar nieuwe ontwikkelingen. Voor het werk, maar ook voor zichzelf. 'We gaan heel anders werken', is hun overtuiging. Er zijn weinig grote congressen over dit thema, dus deze kans grijpen ze aan.

Plenaire opening: Verbeterplan

Krachtig werk Kirsten van den Hul is dagvoorzitter, ervaringsdeskundige, columnist bij het AD en auteur. Vandaag gaan we de opbrengsten van het Verbeterplan delen. Onderzoeker Alphons van der Wetinge opent met een gewaagde presentatie over de relatie tussen slachtoffer zijn en identiteit. Het leidt tot commotie en dames op het po­ dium. We zijn amper 10 minuten onderweg… Dan horen we muziek.

Het bleek de eerste scene van een theatergroep. Verbijstering en opluch­

4 congresmagazine

'Krachtig werken'

Pim van Kan is medewerker van Shop Den Haag, een organisatie voor op­ vang van verschillende doelgroepen.

'Een man in de vrouwenopvang, dat is vanzelf zo gegaan.' De motivatie haalt hij uit de verhalen van de vrouwen. 'Dat je weet wat een veilige plek be­tekent voor mensen die niet in een vei­lige situatie verkeren, daar gaat het om.'

Lotte Wouters van de NVR en Saskia Daru van Movisie gaan nou eens lekker niet vergaderen. Ze willen graag horen wat er in de vrouwenopvang gebeurt en informatie uitwisselen met anderen. Lotte wil enthousiaste mensen voor haar empowerment bereiken, Sakia kennis delen en linkjes leggen.

ting vechten in de zaal om voorrang.

Elly van Kooten van het Ministerie van VWS schetst heden en verleden van de vrouwen­opvang, om uit te komen bij het Verbeterplan, de inbreng van cliënten en de twee speerpunten van het Verbeterplan: Krachtwerk, gericht op wat iemand wel kan, en Veerkracht, waarin de veilig­heid en weerbaarheid van het kind centraal staat. Inge Verdaasdonk en Bianca van Gelder zijn ervarings­des­kundigen en lid van het Verbeterpanel. Inge ging acht jaar geleden de opvang in, om geen slachtoffer te zijn. Maar in de opvang kon ze niet meer werken, studeren, haar kinderen maar beperkt zien…

Ze ver­loor de regie. Bianca herkent dit niet. Ze zat meer recent in de opvang, ging aan de slag met Krachtwerk en her­vond zichzelf. Katinka Lünneman van het Verwey Jonker instituut ziet deze positieve grondtoon ook in haar eva­luatie van het Verbeterplan. Er is waardering voor het krachtgerichte werk. Ze klapt uit de school: in de reguliere hulpverlening is nog te weinig expertise aanwezig over deze problematiek. Andere aandachts­ punten: de overdracht tussen regio’s en de aandacht buiten de opvang.

Elly krijgt van Bianca en Inge een cadeau voor het mogelijk maken van het Verbeterplan.

Plenaire opening: Kwaliteitsdocument

“Kwaliteit resultaat van een goed gesprekˮ Er raast een decentralisatie­golf over Nederland, die maakt dat gemeenten verantwoordelijk worden voor de vrouwenopvang.

De gemeenten krijgen beleidsvrijheid.

Dat is goed, maar hoe borg je kwali­ teit? Het gaat om het hele pakket van bedrijfs­voering tot ketensamenwerking.

In het Kwaliteitsdocument staan hand­ vatten. De belangrijkste taak is om veiligheid te waar­borgen, maar niet opgesloten te raken in het stelsel. De opvang zal het samen met gemeenten moeten doen. Jantine Kriens, directeur van de VNG, geeft aan dat ge­weld in afhankelijkheidsrelaties zeker op de gemeentelijke agenda staat. Hoe kun­ nen we elkaar versterken? Opvang maakt deel uit van de keten en heeft andere partijen nodig. Kwaliteit is voor Jantine het resultaat van een goed gesprek. Wat is belangrijk voor mensen? Dat is de kern om er samen uit te komen. Jantine en Jan Laurier, voorzitter van de Federatie op­vang, gaan er voor zorgen dat het Kwali­ teitsdocument verspreid wordt onder de instellingen en de gemeenten.

Plenaire opening: Landelijk netwerk

“Een lerende organisatie” Ronald Sietsma van Stichting Wende loodst ons door het procesmatige verhaal van de ontwikkeling, groei en ambitie van het Landelijk Netwerk, waarvan het verbeterplan de concrete en succesvolle onderlegger is.

Hij stipt wat van de voorlopige resul­ taten aan. Het moet breder, lokaler, gericht op samenwerking en preventie en op het herwinnen van vertrouwen door beter aan te sluiten op behoeften en uit te gaan van (eigen) kracht. Hier­ voor is het landelijk netwerk van groot belang; om kwaliteit te borgen en ex­ pertise en kennis te delen. Dit was er niet geweest zonder de enthousiaste en bevlogen inzet van het Verbeter­ team. De leden worden op het podium geroepen en in het zonnetje gezet. Tijd voor theater. De opvang is in beweging en wie de bal kaatst, mag het antwoord geven. De spelleider haalt alles uit de kast om de opvang meer kracht te geven: muziek, een aanmoedigings­ begonia en een enorme skippybal.

Guer

rillad

ebat

!

Nietsvemoedend lopen de deelnemers de plenaire zaal uit. Naar ze denken, richting lekkere broodjes en verse vruchtensap. Niets van dat alles! Even niet consumeren, maar de mouwen opstropen, de handen uit de zakken en de keel schrapen. Voor een guerrilladebat!

1

Inge Verdaasdonk en Bianca van Gelder zijn van het Verbeter­ panel, Angela Koopmans en Vittorio Dorigo werken voor de gemeente Nijmegen en Dor­drecht. De stelling? Het Verbeterplan is één groot succesverhaal. Hoe onderhouden gemeenten het directe contact met slachtoffers? In Nijmegen is er direct contact tussen wijkteams en Moviera, in Dordrecht gaat het via instellingen.

Maar wie toetst wat instellingen doen?

Hoe voorkomen gemeenten dat de macht naar de instellingen gaat? Het blijkt een beetje zoeken. Ilse denkt dat de cliënten in de Wmo-raad thuishoren.

Het gaat over de deskundigheid bij partijen buiten de opvang en het ge­ brek aan regionale overdacht. Het kan beter, bijvoorbeeld door het landelijke netwerk beter te benutten. Ilse en Bianca hebben top-tips. Houd contact met cliënten en vaar niet blind op resultaten van exit­gesprekken. Dan keurt de slager zijn eigen vlees. Word zelf als gemeente ook expert! En ver­ diep je in groepen die tussen wal en schip vallen.

2

Tegenover elkaar staan Jos Elshof van Stichting Kadera, Tineke Franssen van Stichting Zijweg, Willemijn Penterman van Vrouwenplatform carree en Nicole Offermans van Blijf van mijn Lijf Heerlen. De vraag is waar gemeenten op aangesproken kunnen worden als het gaat om geweld in afhankelijkheids­ relaties. Waar het volgens Jos om gaat is het streven naar eco­nomische zelfstandigheid van vrouwen na de opvang. Ze moeten niet in een iso­ lement komen. Willemijn vindt dit ook.

De armslag na de opvang moet langer.

De gemeente moet hierin verant­ woorde­lijkheid nemen. Tineke vindt dat de gemeente dit goed genoeg moet faciliteren. Waar het vooral om gaat is dat de vrouwen een netwerk opbouwen na de opvang. Participatie is dus be­ langrijk. De ge­meente heeft hier belang bij, maar is niet direct verant­woordelijk.

Dat is de burger zelf, vindt ook Nicole.

Moet de betutteling weg? Daar is men het eigenlijk wel mee eens, maar dan moet de eigen kracht wel gestimuleerd worden. En er moet beter geluisterd worden. Waarvan akte.

congresmagazine 'Krachtig werken' 5

Alles wat u altijd al wilde weten over het Verbeterplan Vrouwenopvang 2008-2014

Belangrijk om door te geven In 2006 is het onderzoeksrapport “Maat en Baat van de vrouwenopvang” van prof. dr.

J. Wolf e.a. verschenen. Eén van de belangrijkste conclusies? De afstemming tussen vraag en aanbod liet te wensen over. Er werden meer kritische kanttekeningen geplaatst. panel, waarin vrouwen mee praten, denken en doen. Het Verwey-Jonker instituut voerde een evaluatie uit om zicht te krijgen op de gerealiseerde effecten en op de verbeterpunten die er nog liggen. Conclusies? Er is succesvol ingezet op een sectorbrede kwaliteitsslag, waarbij de methodieken breed worden gedragen en positief beoordeeld door het veld. Het werken met Krachtwerk en Veerkracht heeft een positieve insteek en versterkt zo­ wel cliënten als mede­werkers. De

Probleem was ook dat de vrouwen­ opvang niet in staat was de eigen werkwijze te onderbouwen. Het ontbrak niet aan goed werk, wel aan valide methodieken en instrumenten, waar­ door de kwaliteit van de vrouwen­ opvang niet objectief kon worden gemeten. Wel speelde er in die tijd al een eerste (cultuur)omslag van een ‘gesloten’ sector naar een sector die ook extern verantwoording wenste af te leggen over de kwaliteit van de hulp­ verlening. Naar een sector die ook anderen wil aanspreken op ver­ant­ woordelijkheden.

Het ministerie van VWS stelde naar aanleiding van de resultaten van het rapport een budget beschikbaar voor een “Masterplan vrouwenopvang”, waarop de sector het Verbeterplan Vrouwenopvang ontwikkelde: een goede gelegenheid om beter zicht te krijgen op de richting van de gewenste en benodigde professionaliseringslag.

In de ontwikkeling van het Verbeterplan is continue samenwerking gezocht met cliënten en gemeenten. Zo is de opzet van het plan in een vroegtijdig stadium voorgelegd aan en besproken met excliënten, vertegenwoordigd in de Stichting Zijweg. De cliënt staat duide­ lijk centraal! Ook is actief opgelopen met de VNG, waarmee feitelijk een start is gemaakt met het gezamenlijk

6 congresmagazine

'Krachtig werken'

nemen en dragen van verantwoorde­ lijkheid voor een landelijk stelsel van de vrouwenopvang.

De daadwerkelijke uitvoering van het Verbeterplan startte in 2008 en bijna zes jaar later markeert dit eindcongres de afronding. De uitvoering van het Verbeterplan heeft de professio­na­ liseringsslag van de sector verder vorm en inhoud gegeven. Cliënten hebben daarbij een belangrijke rol gespeeld.

Met name in het landelijk verbeter­

Het ontbrak niet aan goed werk, wel aan valide methodieken en instrumenten nieuwe aanpak wordt beschouwd als een cultuur­verandering. Daarnaast heeft het Verbeterplan een vliegwieleffect veroorzaakt, waarmee een impuls is gegeven voor verdere ontwikkelingen en activiteiten. De vrouwenopvang is blijvend in ont­ wikkeling. Het Verbeter­plan heeft daarin een belangrijke impuls gegeven.

De opbrengsten

In beeld

Cliëntenparticipatie • Continue overlegstructuur met (ex-)cliënten uit de vrouwenopvang.

• Vele adviezen van het verbeterpanel op ontwikkelingen binnen en buiten het Verbeterplan en ook aan externen zoals de politie.

• Kunstvoorwerpen die wensen van het verbeterpanel voor de vrouwenopvang uitbeelden.

• Presentatie workshop ‘Cliëntenparticipatie’ t.b.v. de WAVE-conferentie.

• Presentatie workshop ‘House on Fire’ t.b.v. het politiecongres Huiselijk Geweld en eindcongres op 13 mei 2014.

Internationale context • Themakrant over GNWS board meeting in Amsterdam Weblog over de wereldconferentie; http://voinusa.blogspot.nl/ • Weblog over internationale activiteiten van de Vrouwenopvang; http://vo-internationaal.blogspot.nl/ • Afspraken met elf VO-instellingen m.b.t. de invulling van FO internationaal.

Project Diagnostiek en Screening • Het rapport “Inventariseren & screenen in de vrouwenopvang”, met een advies over het gebruik van bestaande screeningsinstrumenten.

• Handleiding “Inventariseren & screenen in de vrouwenopvang”.

• Beleidskader screening, definitieve versie in 2013.

• Implementatieplan 2012.

• Presentaties op startbijeenkomst d.d. 17 september 2012.

Project Methodiek • Krachtwerk: methodiek- en werkboek, folder, trainingsprogramma’s en –infrastructuur.

• Implementatieplan en -monitor.

• Rapportage Werkgroep Infrastructuur Opvang d.d. augustus 2012.

• Modelgetrouwheidsschaal met auditplan.

Project Kinderen in de opvang • Methodiek Veerkracht inclusief formulieren en Veiligheidsplan voor kinderen.

• Screeningsinstrumenten voor kinderen.

• Landelijk implementatieplan.

• Programma congres ‘Krachtige kinderen… in de opvang’.

• Congreskrant ‘Krachtige kinderen… in de opvang’.

• Trainingsprogramma Veerkracht.

• Bijeenkomst ‘Betrekken van vaders bij het hulpverleningsproces’ Project Huisvesting in de opvang • Programma bijeenkomst ‘Van Huis en Haard’ d.d. 30 oktober 2008.

• Programma van eisen huisvesting vrouwenopvang.

• Programma landelijke vastgoeddag d.d. 8 april 2010.

• Eindrapportage proeftuin vastgoed Vrouwenopvang.

• Notitie ‘Huurtoeslag, woonkostentoeslag, huurbescherming’.

• Implementatieplan huisvesting VO. Project Deskundigheidsbevordering • Medewerkersdag voor de hulpverleners, 6 oktober 2009.

• Project Toeleiding arbiedsmarkt • Basismethodiek Krachtbedrijf • Artikel Volkskrant over Krachtbedrijf • Rapport Kennisland met ideeën en concepten voor een beter leven in en na de opvang op basis van onderzoek in de vrouwenopvang in Apeldoorn.

• Programma mini-conferentie over Krachtbedrijf en onderzoek Kennisland • Projectplan ‘De Nieuwe Toekomst’.

Project Beschrijving hulpverlening vrouwenopvang • www.opvangatlas.nl.

• Project verantwoording Opvangatlas (t.b.v. Adessium)

congresmagazine 'Krachtig werken' 7

"Dit is echt heel lekker"

De middag

"Het is meer gemeenschappelijk geworden"

"Wat een mooie mix van mensen" "Eenduidigheid van taal en woorden; dat je elkaar begrijpt"

"De verbeteringen zijn nu echt zichtbaar"

"Ik ben op zoek naar de slag daarna."

"Hier kun je echt wat mee"

"Mooi te horen dat er hoop is"

"Het aantal vrouwen in de opvang viel me op"

"Als ondernemer denk ik al na een half uur 'mag ik nu even iets gaan doen?' Maar dat had ik nu helemaal niet"

Quotes bij de broodjestafels…

Lunchbites "Mooie combinatie van speelsheid en serieus bezig zijn"

Dat het ochtendgedeelte inspirerend was, bleek niet alleen uit de de energie in de plenaire zaal en op de gang, na afloop, maar ook aan de broodjestafels tijdens de lunch. We tekenden de mooiste Lunchbites op!

Warme woorden voor een ervaringsdeskundige

Iemand die naast je staat…

Het moment waarop je besloot dat het genoeg was. Waarop je voelde: ”Genoeg.”

Het moment waarop je je kind in de ogen keek en wist: "Niet meer". Het moment waarop je haar handje pakte en zei: "Nooit meer". Het moment waarop je letterlijk de drempel overstapte, die ene stap zette, die laatste stap zette, die eerste stap naar wat het ook was en waar het ook zou zijn. Overal behalve hier. De plek waar je jezelf leek te verliezen, de plek die je zoveel heeft afgenomen, de plek die wilde dat je iemand of iets anders was dan dat je kon zijn.

Maar kijk eens naar jezelf. Hoeveel moed is er voor nodig om die stap te

8 congresmagazine

'Krachtig werken'

zetten? Hoeveel vertrouwen in jezelf?

Hoeveel kracht is er voor nodig om weg te gaan? Hoeveel liefde voor je kind, voor jezelf en hoeveel van de absolute zekerheid dat wat vooruit ligt beter is dan wat je achter je laat?

En als je nu naar jezelf kijkt, zie dan de vrouw die de onmenselijke moed wist te verzamelen, die de kracht in zichzelf vond om die eerste, laatste stap te zetten.

Wees trots. Dit is wat je in je hebt en laat dat de basis zijn voor wat jou definieert, tot wie je wilt zijn.

Degene die naast je staat, vind je in jezelf.

Klaske Rehorst, Veranderkundige

Berichten van de Verbeterpoli 12:10 De jury van de Verbeterpoli was onder de indruk van de kennis en de expertise in de zaal!

14:39 De Verbeterpoli heeft zojuist iemand succesvol behandeld. De folder over systeemgericht werken bij huiselijk geweld bracht uitkomst.

14:43 Nieuw medicijn op de Verbeterpoli: pepermuntjes. Durf te delen!

De workshops

Aan de slag!

Na de lunch, die niet alleen vegetarisch, maar ook heerlijk was, gaan we aan de slag. De work­shopleiders wachten op de energie en inspiratie van de deelnemers! We schoven bij alle workshops aan en vroegen steeds drie deelnemers de workshop te recenseren op inhoud, presentatie en de bruikbaarheid voor hun werk.

House on Fire

'Als Nederland verliest op het WK, bereid je maar voor' House of Fire geeft aanbevelingen direct vanuit de er­va­ rings­deskundig­heid van vrouwen die geweld hebben mee­ gemaakt. Over de politie, die nog een hoop kan leren. Over het beter betrekken van daders bij hulpverlening. Er zou ook meer aandacht voor mannen moeten zijn. In andere landen is het al gebruikelijk dat mannen zich collectief organiseren en de schaamte voor hun seksegenoten uiten. Welke man staat er in Nederland als ambassadeur op? inhoud,

presentatie,

bruikbaarheid

E-hulp als nieuwe formule

'Mensen zouden eerder moeten gaan zoeken op internet' Petra van der Poel en Jan de Weerd presenteren hun ideeën over E-hulp. Zij ontwikkelen bijvoorbeeld app’s en een ‘serious game’. De testresultaten zijn bemoedigend: een kosten­be­sparing, tevreden cliënten en er wordt een nieuwe groep cliënten bereikt. De deelnemers gaan op een ballon zitten om hun linker en rechter hersenhelft optimaal te stimu­ leren bij het be­spreken van de kansen voor E-hulp. Ze zijn positief en nieuwsgierig, maar vragen zich ook af of dit de laag­drempeligheid echt vergroot. inhoud,

presentatie,

bruikbaarheid

Safe Future

‘Terugkeer als serieus alternatief voor illegaliteit’ Safe Future is een aanvulling op Krachtwerk. Terugkeer is een moeilijk bespreekbaar onderwerp, omgeven met veel stress en emotie. Deze metho­diek verkent terugkeer als serieus alternatief voor een leven in de illegaliteit. Zodat een geïnformeerde beslissing wordt genomen en even­tueel ondersteuning bij vertrek kan worden geboden. De metho­ diek is noodzakelijk omdat steeds meer mensen (ook slacht­ offers van mensenhandel) terug moeten naar het land van herkomst. inhoud,

presentatie,

bruikbaarheid

Krachtbedrijf: begeleiding naar zelfstandig ondernemerschap

‘Het ondernemerschap haalt het beste in je naar boven’ Josette Dijkhuizen, de initiatiefnemer van Krachtbedrijf, hoopt op landelijke dekking voor het project. Niet als werk­ verschaffer, maar voor vrouwen die willen gaan voor hun ondernemers­droom. De intake is streng: ze zoekt alleen intrinsiek gemotiveerde vrouwen. Met opvangorganisaties bepaalt ze of vrouwen er klaar voor zijn. Zoals Victoria, slachtoffer van eergerelateerd geweld, die door Josette wordt geïnterviewd. Een ambi­tieuze doorzetter, die door het onder­nemerschap is gegroeid en geen slachtoffer meer is.

Ze gaat Neder­landse en Azerbeidzjaanse bedrijven matchen. inhoud,

presentatie,

bruikbaarheid

congresmagazine 'Krachtig werken' 9

Vervolg workshops

Krachtwerk voor de mannenhulpverlening

“De vader-zoon relatie is vaak rationeel” Moviera ziet de verschillen tussen de mannen- en de vrouwenwereld binnen familieverbanden. Mannen zijn gericht op de buiten-, vrouwen meer op de binnenwereld.

Huiselijk geweld wordt vaak overgedragen in de mannelijke lijn. Hoe zet je Krachtwerk in voor mannen? Vraag bij de in­ take naar concrete ervaringen en activiteiten om een goed en reëel beeld van de man te krijgen. Geef erkenning aan stap­pen die al zijn gezet, oordeel niet, maar spiegel wel en maak concreet waar een cliënt behoefte aan heeft. inhoud,

presentatie,

bruikbaarheid

Vrouwenopvang in de wereld

"Als je internationaal wilt werken, neem dan zelf regie" Monique Bastinck en Riekje Kok zetten op betrokken en ontspannen wijze hun ervaringen met de mondiale vrouwenopvang en vrou­wen­hulpverlening neer. Daarna ontstaat er een levendige dialoog met de deelnemers. Over projecten, maar ook over obstakels in sterk masculiene culturen of met corrupte ambte­naren. Ze geven inzicht in Europese en mondiale net­werken (WAVE en GNWS) en gaan in op de noodzaak en het belang van internationale verdragen. Het is letterlijk en figuurlijk in de breedte kijken dus; aansluiten op de (cultu­rele) achtergrond, inzetten op empowerment en lokale samenwerking zoeken. Alle vrouwen, waar ook ter wereld, verdienen een veilig bestaan. inhoud,

presentatie,

bruikbaarheid

Veiligheid als leidend principe bij herstel na huiselijk geweld

“Veiligheid appelleert aan gevoel, niet aan een slot op de deur” Simone Geutjes en Essa Reijmers werken voor Blijf-groep.

Ze stellen de vraag: “Hoe kan veiligheid een leidend principe zijn in de opvang, ervoor en ook erna?” De deelnemers gaan het onderzoeken door aan de slag te gaan met een casus over familie A., waarmee volgens hun buren van alles mis is.

We zien feiten: de familie heeft de schijn tegen. De deelnemers brengen in groepjes de veiligheid in kaart, creëren vertrouwen bij het gezin en maken verbindingen tussen betrokkenen. Cruciaal is dat het geweld direct op tafel komt, dat er niet omheen wordt gepraat. inhoud,

presentatie,

bruikbaarheid

Kwaliteitsdocument: opvang van slachtoffers huiselijk geweld

“Iedereen in een organisatie is verantwoordelijk voor kwaliteit” Bij Erny van Dooren is het druk. En stil. Het gaat over het Kwaliteitsdocument, over de ontwikkelingsfase waarin op­ vangorganisaties zitten en waar gemeenten willen dat ze heen groeien. Erny vraagt wat de deelnemers van het document vinden. Ze zijn er blij mee, omdat het mogelijk­ heden biedt om het gesprek met de gemeente te verdiepen, voorbij het aantal bedden en plaatsen. Erny vraagt afsluitend of er behoefte is aan begeleiding bij de implementatie van het Kwaliteitsdocument. Dat blijkt per organisatie te ver­schil­ len, een geluid dat meegenomen wordt in het vervolgtraject. inhoud,

presentatie,

bruikbaarheid

De nieuwe toekomst: werkende vrouwen coachen vrouwen uit de opvang "Van doel naar doen" Een werkende vrouw inzetten als coach voor een nieuwe toekomst voor vrouwen die slachtoffer zijn van huise­lijk geweld. Op onderwerpen die de vrouwen zelf belangrijk vinden. Dat is de nieuwe toekomst! Doel is toeleiding naar

10 congresmagazine

'Krachtig werken'

de arbeidsmarkt, vanuit de vaste overtuiging dat financiële zelfstandig­heid geweldvermijdend werkt. De coaches krijgen een op de doelgroep toegespitste scholing door hogeschool Windesheim.

De koppeling tussen coach en cliënt vindt al plaats tijdens de opleiding. De coach is een nuchter type, ‘een steun in de rug voor de cliënt om weer vooruit te kunnen kijken’. inhoud,

presentatie,

bruikbaarheid

In het verleden mocht ik er niet zijn. De toekomst is van mij. ”Ik ben mijn eigen baas en bepaal nu zelf wat ik doe” Naast Caroline Kragt van Kadera zit Ndeye Ndiaye, die met haar kinderen bij Kadera verblijft. Caroline vertelt over Kadera, Ndeye vult dit vanuit haar eigen beleving aan. Ze vertelt over haar ervaringen in Nederland en over hoe verschillend de vormen van op­vang zijn; vast vanuit goede bedoe­lingen, maar soms minder prettig voor haar. Zoals toen voor haar bepaald werd wat ze moest eten en wanneer. Het wordt een indrukwekkend, levendig verhaal met humor en verdriet, groei en kracht. De wisselwerking tussen Ndeye, de praktijk en de deelnemers levert vijf kwartier vol uitwisseling van kennis, beleving en expertise op. inhoud,

presentatie,

bruikbaarheid

Mijn kind hoeft niet hetzelfde mee te maken

”Kinderen weten heel goed wat er aan de hand is” Hoe groot is eigenlijk het verschil tussen dat wat onze kinderen ervaren en wat wij zelf denken dat ze ervaren? Maar ook: wat voor soort ouder zijn we eigenlijk zelf? Danijela Petrovic-Dadic en Marleen Derks werken bij Blijf-groep. Ze zetten een theoretisch kader neer over inter­gene­rationele overdracht. Over kinderen die gewelddadig gedrag van hun ouders overnemen, de risico- en protectieve factoren. Opvoeden is de moeilijkste taak die er bestaat, we moeten er vanuit gaan dat elke ouder het in be­ginsel graag goed wil doen. Plotseling gaat het over onze eigen rol als ouder; goed om daar eens bij stil te staan...juist vanwege ons werk. inhoud,

presentatie,

bruikbaarheid

Verbeterplan Moviera

“En als het doel is het vinden van een andere man..., helpen jullie daar ook bij?”

Lisette Pouls en Tilly Rosier vertellen over de aanpak van Moviera.

Centraal in hun werkwijze staat het realiseren van de eigen doelen van de cliënt. Tot aan de opmerking “Cliënten zijn zeker in staat hun eigen doelen te for­mu­leren” was het een rustige workshop. Nu is er licht rumoer. Moviera werkt met de zelfredzaamheidsmatrix. Het gaat daarbij om het zoeken naar de hulpbronnen van de cliënt, dus de steun die hij of zij kan mobiliseren in het eigen netwerk. inhoud,

Silly

presentatie,

bruikbaarheid

vo13mei

Staatssecretaris Martin van Rijn

“De muurtjes lager, de kastjes meer open” saskiasauce ‫@‏‬saskiasauce 5 u Gelukkig veel verbeterd on vrouwenopvang aldus ervaringsdesk: "Ik heb mezelf hervonden en kan weer moeder zijn voor mn kinderen" #vo13mei saskiasauce ‫@‏‬saskiasauce 5 u Ervaringsdeskundige komt direct tot de kern: "Ik ging naar de opvang om geen slachtoffer meer te zijn, maar was opeens alleen dat" #vo13mei Josette Dijkhuizen ‫‏‬ @josetdijkhuizen 5 u In 2012 zijn 12.000 vrouwen opgevangen in de vrouwenopvang #vo13mei Federatie Opvang ‫‏‬ @federatieopvang 5 u “@CarindaJansen: #vo13mei Jantine @kriens : "bepalen van kwaliteit VO kan niet zonder gesprek met cliënten".”

Karin Matthijsse ‫‏‬ @karinmatthijsse 5 u #vo13mei goede punten dames verbeterpanel vrouwenopvang.

Opvallend: belang hulpverlening aan kinderen, vooral ivm gevolgen lange termijn!

Blijf Groep ‫@‏‬BlijfGroep 5 u Vandaag geeft @BlijfGroep workshops bij congres 'transitie in vrouwenopvang' #VO13mei. Oa #veiligheid en #patronen bij #huiselijkgeweld.

Ronald Sietsma ‫‏‬ @RonaldSietsma 5 u #VO13mei Ervaringsdeskundigen: het gaat om het herwinnen van vertrouwen. VO is afgelopen jaren sterk verbeterd Vrouwenopvang ‫‏‬ @Vrouwenopvang 6 u Bij ons staan de cliënten centraal, ook tijdens het congres. Ze doen actief mee aan alle onderdelen van het programma. #VO13mei.

Martin van Rijn dient al ruim dertig jaar de (semi) publieke zaak, momenteel als Staatssecretaris van VWS. Hij is ambitieus, zoekt naar verbindingen en wil contact houden met ‘het veld’. Het is een houding die maakt dat hij er in het veld goed op staat.

Voor de staatssecretaris voelt het heel natuurlijk. “Ik denk dat ik het doe zoals ik het moet doen en zoals ik in elkaar zit. Eén van de drijfveren van deze her­vormingen, ook in de opvang, is dat we zorg weer dichter bij de mens willen krijgen. Dat we niet zo zeer in termen van systemen redeneren, maar vanuit mensen.”

Verbinding leggen “Als je dat doet en wilt, dan moet je aan de ene kant bereid zijn het systeem te durven veranderen en aan de andere kant dat doen vanuit het oogpunt van de mensen die er verstand van hebben. Als je die verbinding niet kunt leggen, dan snap ik het in ieder geval niet. Het kan vast anders en wellicht is dit wel niet de beste manier, maar wel ‘the way I do it’.” We zijn op weg naar de parti­cipatiesamenleving.

De staatsecretaris denkt dat burgerkracht overal een rol speelt, ook bij de vrouwen­ opvang. “De intensiteit verschilt alleen afhankelijk van de problematiek. Boodschap­ pen doen voor een oudere is iets heel anders dan huiselijk geweld. Dan ben je misschien al blij als iemand het signaleert, zodat er een proces in gang kan worden gezet. Wat ik heel erg be­moedigend vind, is dat waar we het aan de orde stellen, zoals bij ouderenmishandeling, het besef en bewustzijn groter worden en mensen eerder bereid zijn het te vertellen en iemand in te schakelen. Dus wellicht begint het wel bij signaleren en komt daarna de fase van ‘wat kan ik zelf doen?’.”

Verbeterplan Als we spreken over de kansen voor de vrouwenopvang, komt de staats­secretaris uit bij wat er met het Verbeterplan al in gang is gezet. “Dat we niet meer alleen maar kijken naar het systeem van opvang dat er is, maar dat we rede­neren vanuit de mens die erin zit. Dat het besef er is dat de vrouwen­op­vang bij uitstek een thema is voor integraal beleid. Wat de mensen die de opvang werken overigens allang weten. Die weten dat er niet alleen een veilige haven nodig is, maar ook andere dingen zoals de veiligheid van het kind, de weerbaarheid van de vrouw en opvoedings­onder­steuning.

Maar die lopen tegen allemaal muurtjes en kastjes aan die lastig zijn. Dus het mooiste voor hen zou zijn dat de muurtjes wat lager worden en de kastjes meer open gaan.”

‘Niet alleen gered, ook geholpen’ Ik vraag de staatssecretaris naar het mooiste beeld dat hij kan verzinnen bij vrouwen­ opvang over vijf jaar. Hij heeft er meerdere. “Dan zie ik vrouwen die zeggen: ”Ik ben niet alleen gered, maar ook geholpen.” En professionals die een normaal onderdeel van het gemeentelijk beleid zijn en een bredere in­strumentenkist ter beschikking hebben.” Hij heeft goede hoop voor de volgen­de fase van de vrouwenopvang. “De problematiek en de noodzaak tot inte­graliteit worden door de gemeenten gezien en erkend. Ik ben een aantal keren bij overleg geweest tussen centrumgemeenten en de Federatie opvang. Je merkt dat ze elkaars taal verstaan. Ze zijn het niet altijd met elkaar eens, maar snappen waar het over gaat. Dat vind ik een groot goed: dat het niet een te bevechten onderdeel van beleid wordt.” De staatssecretaris wenst de congresdeelnemers vertrouwen, inspiratie en trots toe. “Vertrouwen dat ze in het de­ centralisatieproces meer mogelijkheden krijgen om hun werk beter te kunnen doen, inspiratie omdat ze kennis kunnen nemen van andere voor­beelden en van wat er al bereikt is en als laatste trots. Ik vind het een moeilijk vak, waarbij medewerkers niet aan de gemakkelijkste kant van de samen­leving proberen de weerbaarheid te vergroten.”

congresmagazine 'Krachtig werken' 11

Krachtig werken met nieuwe inzichten

Exit

gesprekken “Ik ben geïnspireerd door het Krachtbedrijf en daar ga ik mijn collega’s over vertellen. Over de workshopleider en wat zij doet. Dat gaan wij in Den Bosch bij de SMO ook voor elkaar proberen te krijgen.” (Heleen van Gorp) “Ik ben bij De nieuwe toekomst en Krachtbedrijf geweest. Daar zag ik hoe het loont om mensen weer naar hun kracht en dromen te vragen. En ik zie een golfbeweging.

Ik heb zelf lang gewerkt om economisch onafhankelijk te zijn en ik zie dat dit weer helemaal terugkomt.“ (Henrike van den Broek) “Wij gaan morgen het Kwaliteitsdocument inpakken en cadeau doen aan de ambtenaar in onze gemeente. Het is belangrijk dat de gemeente actief partner wordt. We staan allemaal voor dezelfde opgave: huiselijk geweld duurzaam stoppen. Dat spannende spel van samenwerken in vertrouwen, dat moet je hebben.” (Christa Rottier & Irma de Muijnck)

Column

Het laatste woord (is nog niet gezegd) Vandaag was de slotconferentie van het Verbeterplan Vrouwenopvang.

Aanleiding voor het plan was het onder­zoek van prof. dr. Judith Wolf ‘Maat en baat van de vrouwenopvang’ (2006). Zij constateerde dat er aan be­ trokkenheid en bevlogenheid geen gebrek was, maar dat er verder het nodige te verbeteren viel.

De afgelopen vijf jaar is er veel geïnvesteerd: in middelen, in mens­kracht, in inzet door het Ministerie, gemeenten, instel­lingen, mede­werkers en (ex) cliënten om de kwaliteit van de Vrouwenopvang te verbeteren. Dat heeft veel opgeleverd. Er zijn methodieken ont­wik­keld en getoetst. Er zijn nieuwe concepten ontwikkeld over wat veiligheid betekent en hoe dat bereikt wordt.

Er wordt anders gedacht, of liever door­dacht, over wat goede huisvesting is.

Mede­werkers hebben zich ont­wikkeld tot professionals. In plaats van ‘one size fits all’ is dienstenaanbod gedifferentieerd, zodat geleverd kan worden waar die persoon met dat probleem behoefte aan heeft. Er is aandacht gekomen voor meekomende kinderen in de opvang. Wie nu naar de Vrouwenopvang kijkt, ziet in feite een landelijk netwerk, beter misschien nog stelsel, in een gedecentraliseerd systeem. En de betrokkenheid en bevlogenheid? Die zijn gewoon gebleven!

Betekent de slotconferentie van vandaag nu ook dat de Vrouwen­opvang ‘af’ is? Natuurlijk niet. Er zijn nog veel slagen te maken: in ontwikkeling en in kwaliteit. Vandaag is een slotconferentie, waar het laatste woord nog niet gezegd is.

Jan Laurier-Voorzitter Federatie Opvang