PRZEPIS NA EKONOMIĘ SPOŁECZNĄ

Przepis na ekonomię społeczną

Recipe for Social Economy

STOPKA REDAKCYJNA WYDAWCA

Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju Departament Europejskiego Funduszu Społecznego ul. Wspólna 2/4, 00-926 Warszawa tel.: +48 22 273 80 50 fax: +48 22 273 89 19 Współpraca: Małgorzata Makowska-Madaj

REALIZACJA

Redakcja PURPOSE / ECC-CF / www.purpose.com.pl redakcja@purpose.com.pl tel.: +48 606 732 886, +48 666 059 707 Redaktor publikacji: Maciej Mazerant Wywiady: Maja Ruszkowska-Mazerant Redakcja i korekta: Paulina Lisiecka Korekta: Justyna Muszyńska-Szkodzik Tłumaczenia: 1BT Ilustracje: Tomasz Kaczkowski Layout i skład: Maja Ruszkowska-Mazerant Zdjęcia do publikacji: Agnieszka Fierek (ss. 22-25, 38-41) Andrzej Gałązka (ss. 14-17, 42-45) Paweł Łysik (ss. 26-29) Kaśka Reszka (ss. 34-36) Kasia Stręk (ss. 6, 10, 30-33,46-49) Małgorzata Szafnicka (s. 37) Aleksander Wolak (ss. 18-21) Mariola Zawada (ss. 9, 50-53) ISBN 978-83-7610-515-4 Publikacja bezpłatna, współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Przedsiębiorczość społeczna w Polsce w ostatnich latach zyskała znaczenie jako nowy obszar działalności realizującej jednocześnie cele społeczne i gospodarcze – a to dzięki funduszom europejskim. Ekonomia społeczna, umożliwiając tworzenie miejsc pracy dla osób mających najtrudniejszą sytuację na rynku, odgrywa bardzo ważną rolę w polityce na rzecz minimalizowania ubóstwa i wykluczenia społecznego oraz wzrostu zatrudnienia. Jest także istotnym instrumentem kreowania rozwoju lokalnego, pobudzania aktywności małych społeczności i budowania obszaru społecznie odpowiedzialnego. Ze względu na te korzyści stała się jednym z niezwykle ważnych elementów wsparcia Europejskiego Funduszu Społecznego.

Social Entrepreneurship in Poland in recent years has gained importance as a new area of business achieving both social and economic objectives thanks to European funds. The social economy, by enabling the creation of jobs for people struggling most in the labour market, plays a very important role in policies for minimising poverty and social exclusion and for employment growth. It is also an important instrument for local development, stimulating the activity of small communities and building social responsibility. Because of these advantages, it has become one of the very important fields to be supported by the European Social Fund.

During the last financial perspective for 2007-2013, the social economy was subsidised at the central level under the Operational Programme Human Capital - Priority I „Employment and social integration” and at regional level under Priority VII „Promotion of social integration.” The HC OP is the main source of financing for the development of social economy support offered by various centres. It also allows the use of non-repayable grants and non-financial support necessary to launch and run a business as a social cooperative. The Ministry of Development and Infrastructure planned to create 300 social cooperatives by the end of the HC OP. This objective was achieved just before the end of 2013 and the final number was 340 cooperatives. The latest figures show that by the end of June 2014 over 540 social cooperatives had been created under the HC OP. Within this framework, the beginnings of a repayable funding system for social economy entities has been created, with PLN 25 million in loans being granted since 2013. Half of these funds (PLN 13.7 million) have already gone to 155 social enterprises, supporting their development.

W okresie mijającej perspektywy finansowej na lata 2007–2013 ekonomia społeczna dofinansowywana była na poziomie centralnym w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki – Priorytetu I „Zatrudnienie i integracja społeczna” oraz na poziomie regionalnym w ramach Priorytetu VII „Promocja integracji społecznej”. Program PO KL jest głównym źródłem finansowania działań na rzecz rozwoju usług wsparcia ekonomii społecznej, oferowanych przez różne ośrodki. Umożliwia także korzystanie z bezzwrotnych dotacji i wsparcia pozafinansowego niezbędnego do uruchomienia oraz prowadzenia działalności w formie spółdzielni socjalnych. W planach Ministerstwa Rozwoju i Infrastruktury do końca realizacji PO KL było utworzenie 300 spółdzielni socjalnych. Cel ten osiągnięty został już pod koniec 2013 r. z wynikiem 340 podmiotów. Najnowsze dane pokazują, że do końca czerwca 2014 r. w PO KL utworzono ponad 540 spółdzielni socjalnych. W jego ramach udało się także stworzyć zalążek systemu finansowania zwrotnego dla podmiotów ekonomii społecznej – pożyczki udzielane są od 2013 r., a ich kapitał to 25 mln zł. Połowa z tych środków (13,7 mln zł) trafiła już do 155 przedsiębiorstw społecznych, wspomagając ich rozwój.

The results of an evaluation of the support provided for the social economy in the HC OP commissioned by the Infrastructure Ministry show that there was an improvement in access to professional activation in social integration centres and clubs as well as professional activation centres, with half the members of social integration centres and clubs entering the labour market. Around three thousand jobs were created, of which 85% still exist. Money from the ESF was an important impetus to the formation of social cooperatives. About 30% of registered social cooperatives started from this source.

Wyniki przeprowadzonej na zlecenie MIiR ewaluacji wsparcia ekonomii społecznej w PO KL pokazują, że poprawił się dostęp do aktywizacji zawodowej w centrach i klubach integracji społecznej oraz zakładach aktywności zawodowej, przy czym połowa uczestników KIS i CIS weszła na rynek pracy. Utworzono około 3 tys. miejsc pracy, przy czym 85% z nich nadal istnieje. Środki EFS były ważnym impulsem do powstawania spółdzielni socjalnych. Około 30% zarejestrowanych spółdzielni socjalnych powstało właśnie z tego źródła.

Support for the social economy will continue in the new EU financial perspective for 2014-2020 under the Regional Operational Programmes and the Operational Programme Knowledge Education and Development.

Wsparcie dla ekonomii społecznej będzie kontynuowane także w nowej perspektywie finansowej UE na lata 2014– 2020 w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych oraz Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój.

strona 5

Gastronomia

Spis treści Spółdzielnia Socjalna Margines Oswoić się z weganizmem strona 14

Spółdzielnia Socjalna Opoka Ciągłe doskonalenie strona 22

Owocni Spółdzielnia Socjalna Owocne inspiracje strona 30

Spółdzielnia Socjalna Rybka Praca w zespole strona 38

Spółdzielnia Socjalna Wsparcie „Wsparcie” jest najważniejsze strona 46

strona 7

Spis treści Spółdzielnia Socjalna P.W. Emaus Życie i praca strona 18

Wielobranżowa Spółdzielnia Socjalna Panato Jak równy z równym strona 26

Spółdzielnia Socjalna Spóła działa Współpraca talentów strona 34

ZAZ – Pracownia Rzeczy Różnych – Synapsis Praca to terapia strona 42

WellDone Design i Ekonomia społeczna strona 50

strona 8

Wzornictwo

Ekonomia Społeczna

Teraz czas na Polskę Now it’s time for Poland

Ekonomia społeczna to działania gospodarcze, których głównym celem jest raczej osiąganie zysku społecznego niż maksymalizacja zysku ekonomicznego (choć ten jest oczywiście warunkiem powodzenia). Podmioty ekonomii społecznej realizują swoje funkcje m.in. poprzez: – tworzenie miejsc pracy dla osób w trudnej sytuacji, – działania na rzecz lokalnego zrównoważonego rozwoju, – działania wzajemnościowe (czyli realizowane, często nieodpłatnie, przez członków na rzecz innych członków czy społeczności), – racjonalne zarządzanie lokalnymi zasobami przy uwzględnieniu dobra wspólnego.

Social economics is an economic activity the primary purpose of which is to make a social profit rather than to maximise economic profit (although this is obviously a prerequisite for success). Enterprises in the social economy operate through: – creating jobs for people in difficulty, – trying to achieve local sustainable development, – mutual action (performed often free of charge by members for other members or cooperatives), – rational management of local resources for the common good.

Tak rozumiana ekonomia społeczna służy więc przede wszystkim małym wspólnotom, redukując nierówności społeczne i działając na rzecz włączenia społecznego, ale również budując realną gospodarkę, mocno zakorzenioną we wspólnocie i dostarczając jej często deficytowe usługi społeczne.

This understanding of the social economy applies especially to small communities that reduce social inequalities and work towards social inclusion, but they also build a real economy, firmly rooted in the community and often providing scarce social services.

Choć ekonomia społeczna nie jest w Polsce nowym zjawiskiem, a w ostatnich latach dość dynamicznie się rozwija, to świadomość tego, czym jest i w jaki sposób może pozytywnie wpływać na naszą rzeczywistość, mogłaby być większa. Kandydaci na spółdzielców i przedstawiciele podmiotów odpowiedzialnych za wdrożenie krajowej polityki w obszarze ekonomii społecznej muszą intensywnie uczyć się, jak wykorzystać szanse, które daje ten rodzaj działalności – na poziomie jednostki, lokalnie oraz w skali ogólnopolskiej.

Although the social economy in Poland is not a new phenomenon, expanding rapidly in recent years, an awareness of what it is and how it can positively affect our lives could be higher. Candidates for cooperative members and representatives of bodies responsible for the implementation of national social economy policies have to learn how to seize the opportunities afforded by this type of activity – at the individual, local and national level.

strona 11

Korzyści społeczne

Social benefits

Aby zrozumieć korzyści, które mogą płynąć z ekonomii społecznej, należy wyobrazić sobie przedsiębiorstwo społeczne zajmujące się np. cateringiem, a także szkoleniem zawodowym młodzieży opuszczającej zakłady poprawcze.

Przedsiębiorstwo takie przygotowuje pełnowartościowe posiłki i przyczynia się do zwiększenia szans życiowych swoich pracowników. Mimo że część załogi ma niewielkie kompetencje zawodowe, a co za tym idzie niższą wydajność, cena usługi nie musi być wyższa od przeciętnej, gdyż za swoją działalność przedsiębiorstwo dostaje wsparcie od urzędu pracy. Dodatkowo, w ramach zamówienia z zastosowaniem klauzul społecznych, samorząd kupuje usługę od przedsiębiorstwa – w ten sposób poza zamówionym produktem przyczynia się do rozwiązania problemu społecznego i utrzymuje kapitał w lokalnym obiegu.

To understand the benefits that can flow from social economics, we can take the example of a social enterprise involved in catering that also provides vocational training for young people leaving correctional facilities. This type of enterprise prepares wholesome meals and helps increase the life chances of its employees. Although some of the members have little professional competence, and thus lower performance, the prices of the services they offer are not necessarily higher than average as the business receives support from the job centre. In addition, local councils issue purchase orders with social clauses meaning that they buy services from social enterprises, thereby contributing to solving a social problem and keeping capital in local circulation.

In Poland, social cooperatives (and labour and invalid cooperatives), non-profit commercial companies, non-governmental organisations and vocational activation centres are considered as being social enterprises. The pro-social goal of each entity must be added to its economic definition.

According to the draft law on social entrepreneurship, a social enterprise can be any entity engaged in an economic activity that employs a certain percentage of people at risk of social exclusion or its activities are focused on specific social services (e.g. care or health care). In addition, such an entity should be subject to public scrutiny, have restrictions on the distribution of profits and earning limits.

W Polsce za podmioty ekonomii społecznej przyjęto uważać spółdzielnie socjalne (oraz pracy i inwalidów), spółki prawa handlowego działające nie dla zysku, organizacje pozarządowe prowadzące działalność gospodarczą oraz zakłady aktywności zawodowej. Ta podmiotowa definicja musi być zawsze uzupełniana prospołecznym celem każdego podmiotu. Według projektu ustawy o przedsiębiorczości społecznej, przedsiębiorstwem społecznym może zostać każdy podmiot prowadzący działalność gospodarczą, który zatrudnia określony odsetek osób z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym lub jego działalność skupiona jest na określonych usługach społecznych (np. opiekuńczych lub z zakresu ochrony zdrowia). Dodatkowo podmiot taki powinien być poddany społecznej kontroli, mieć ograniczone możliwości dystrybucji zysku i ograniczone zarobki kadry.

Of course, this does not change the fact that a social enterprise should be first and foremost a company that runs a balanced business, bears economic risks and is independent of public authority.

Oczywiście nie zmienia to faktu, że przedsiębiorstwo społeczne powinno być przede wszystkim firmą, czyli prowadzić zbilansowaną działalność gospodarczą, ponosić ryzyko ekonomiczne i być autonomiczne wobec władzy publicznej.

Promotion of the community In recent years, there has been an increased interest in social cooperatives. This is due to many factors including information campaigns and the availability of funds from the European Union to aid the creation and development of social enterprises. Of course, as in the case of commercial companies, EU money cannot replace hard work to keep the enterprise going – EU funds are only a support tool at the beginning (grants) and during development (loans).

Promocja społeczności W ostatnich latach wzrosło zainteresowanie spółdzielczością socjalną. Dzieje się tak m.in. ze względu na działania informacyjne oraz dostępność środków z Unii Europejskiej, które ułatwiają tworzenie i rozwój przedsiębiorstw społecznych. Oczywiście podobnie jak w przypadku firm komercyjnych, również w przypadku spółdzielni socjalnych pieniądze z UE nie zastąpią ciężkiej pracy nad utrzymaniem przedsiębiorstwa – są jedynie narzędziem wsparcia na początku (dotacje) i w okresie rozwoju (pożyczki).

European funds, besides the advantages, also bring responsibility for public money and the associated procedural and formal effort, but many enterprises have taken up the challenge to use the opportunity offered by the European Social Fund. Thanks to the funds, enterprises are able to buy the necessary equipment, pay salaries at the beginning and train staff. Newly started social enterprises

Fundusze europejskie to, obok korzyści, również odpowiedzialność za publiczne pieniądze, a co się z tym wiąże –

strona 12

wysiłek proceduralny i formalny, jednak wiele podmiotów podjęło wyzwanie wykorzystania szansy, jaką daje Europejski Fundusz Społeczny. Dzięki takim środkom udało im się zakupić niezbędny sprzęt, opłacić wynagrodzenia na początku działalności, przeszkolić kadrę w zakresie prowadzenia firmy. Początkujące przedsiębiorstwa społeczne korzystają ze wsparcia merytorycznego ośrodków wsparcia ekonomii społecznej, które również w zdecydowanej większości finansowane są ze środków unijnych.

benefit from help provided by social economy support centres, which are also financed in majority from EU funds.

Opportunities and horizons It is worth noting that social enterprises are not limited to social cooperatives. Those who want to change their life situation using business tools can establish a limited liability company that states in its founding documents that its main goal is not to make a profit but rather to achieve a specific social mission. Such a company may, for example, employ persons with disabilities and ex-offenders, or it may specialise in providing high-quality care; it can also run a restaurant in which the prices of meals are calculated so that wealthier people subsidise food for people in difficulty. It may also design and produce promotional items and appliances using recycled materials and employing people at risk of social exclusion.

Szanse i perspektywy Warto przy tym zauważyć, że przedsiębiorstwa społeczne to nie tylko spółdzielnie socjalne. Osoby, które chcą zmienić swoją sytuację życiową przy pomocy narzędzi biznesowych, mogą założyć spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, która zapisze w swoich dokumentach założycielskich, że jej celem nadrzędnym nie jest osiąganie zysku, a realizacja konkretnej misji społecznej. Spółka taka może np. zatrudniać osoby niepełnosprawne lub opuszczające zakłady karne, może specjalizować się w świadczeniu wysokiej jakości usług opiekuńczych; może też prowadzić restaurację, w której cena posiłku jest tak skalkulowana, że osoby zamożniejsze subsydiują swoimi posiłkami jedzenie dla osób w trudnej sytuacji. Może wreszcie zająć się projektowaniem i produkcją gadżetów oraz sprzętów z wykorzystaniem surowców wtórnych. Przy ich produkcji zatrudniane mogą być osoby zagrożone społecznym wykluczeniem.

There are many goals and sectors available to a social enterprise – renewable energy production for the needs of the community, the construction of affordable social housing, transport in areas with a deficit of public transport, healthy catering services for schools and other establishments, production of clothing and accessories from recycled materials etc. Social entrepreneurs in Western Europe and America are already making money in these areas (and making social change) not due to state regulations but thanks to increasing interest among customers.

Now it’s time for Poland.

Takich celów i branż możliwych do zagospodarowania przez przedsiębiorczość społeczną jest sporo – produkcja energii odnawialnej na potrzeby społeczności, budowa tanich mieszkań spółdzielczych, transport na terenach z deficytem komunikacji publicznej, usługi zdrowego cateringu dla szkół i innych zakładów masowego żywienia, produkcja ubrań, dodatków i akcesoriów z surowców wtórnych itd.

W tych dziedzinach już teraz przedsiębiorcy społeczni w Europie Zachodniej i Ameryce zarabiają (i dokonują społecznej zmiany) nie ze względu na państwowe regulacje, a dzięki zwiększającemu się zainteresowaniu klientów.

Teraz czas na Polskę.

Autor tekstu

About the author:

Krzysztof Cibor (ur. 1975) redaktor portalu Ekonomiaspoleczna.pl, największego polskiego źródła informacji na temat przedsiębiorczości społecznej.

Autor publikacji na temat przedsiębiorczości społecznej, delegat Fundacji Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych do Stałej Konferencji Ekonomii Społecznej. Współorganizator działań nieformalnej grupy Laboratorium Kooperacji i innych inicjatyw kooperatystycznych.

Krzysztof Cibor (born 1975) works as an Editor in the Ekonomiaspoleczna.pl, Polish most relevant info website about the social economy. He published several papers about the issue, and represents the Foundation for Social and Economic Initiatives (FISE) in the Standing Conference on the Social Economy (SKES). He participated in creation of the Cooperative Laboratory informal group, and other cooperative initiatives.

strona 13

Oswoić się z weganizmem

Spółdzielnia Socjalna Margines Warszawa, ul. Krucza 23/31 http://spoldzielniamargines.pl spoldz.soc@gmail.com Nazwa Projektu PO KL: „Ośrodek Wspierania Ekonomii Społecznej w subregionie warszawskim” Beneficjent: Fundacja Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych z siedzibą w Warszawie Priorytet VII Promocja integracji społecznej.

Działanie 7.2 Przeciwdziałanie wykluczeniu i wzmocnienie sektora ekonomii społecznej.

Poddziałanie 7.2.2 Wsparcie ekonomii Społecznej.

strona 14

Pomysł założenia spółdzielni socjalnej był naturalną konsekwencją naszych wcześniejszych doświadczeń. Postanowiliśmy spróbować swoich sił w tej formie działalności, która była nam o tyle bliska, że opiera się na ideach, które uznajemy za ważne – kooperacji, solidarności, wspólnotowości. Łączyła nas dieta bezmięsna, a dodatkowo część z nas miała doświadczenia w zbiorowym żywieniu, stąd też idea wegańskiej gastronomii.

Spółdzielnia to wartości, takie jak wspólne działanie, wspólna decyzyjność, branie odpowiedzialności za siebie i za innych, które są tak samo ważne – o ile nie ważniejsze – od ekonomicznej efektywności. Spółdzielnia to możliwość posiadania wpływu na własne miejsce pracy, korzystanie z wypracowanego zysku.

Forma ta ma na celu realizację ważnych kwestii społecznych za pomocą działalności gospodarczej.

To właśnie sposób myślenia twórców Spółdzielni „Margines”, którzy w niedalekiej przyszłości otworzą wegańską restaurację, chcąc promować zdrowy styl życia, odżywiania oraz dietę roślinną.

Czy fundusze z Unii Europejskiej odegrały jakąś rolę w rozpoczęciu lub rozwinięciu działalności spółdzielni?

Powiem więcej – gdyby nie szansa otrzymania dotacji na założenie spółdzielni socjalnej, w ogóle nie wzięlibyśmy pod uwagę możliwości otwarcia restauracji. Dotację przeznaczyliśmy na wynajęcie lokalu, jego remont i, do czasu otwarcia knajpy, zakup sprzętu pozwalającego prowadzić działalność cateringową. Dodatkowo przez cały czas znajdujemy się pod skrzydłami Fundacji Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych, która wspiera nas infrastrukturalnie i merytorycznie – udostępnia miejsca na spotkania, organizuje konsultacje ze specjalistami, zapewnia pomoc przy załatwianiu formalności urzędowych oraz oferuje szereg szkoleń (na przykład z księgowości).

Jak pracownicy spółdzielni dzielą się codziennymi obowiązkami?

Chwilowo każdy dzień pracy wygląda inaczej. Do czasu otwarcia lokalu praca skupia się wokół dwóch kwestii – działalności cateringowej oraz prowadzenia bieżącej dokumentacji spółdzielni i załatwiania spraw formalno-urzędowych. Obowiązkami dzielimy się w miarę możliwości równomiernie, starając się uwzględniać doświadczenia i kompetencje. Chcemy zachować równość spółdzielców, a co za tym idzie – szacunek do każdej z wykonywanych w spółdzielni prac, nie ważne czy będzie to marketing, czy sprzątanie.

Mają już Państwo spore doświadczenie w tej formie działalności. Czy jest coś, co można poradzić osobom stawiającym pierwsze kroki w zakładaniu spółdzielni socjalnej?

Przede wszystkim od początku należy jasno określić swoje potrzeby i wymagania względem innych osób w spółdzielni. Szczególnie dotyczy to kwestii finansowych – spółdzielnia, zanim zacznie generować jakikolwiek przychód, będzie wymagała poświęcenia ogromnej ilości czasu i energii, które na pewno na początku nie będą wynagradzane finansowo. Inna ważna sprawa to jasno określone zasady, jakie panują wewnątrz grupy, szczególnie prawa i obowiązki. Ale najważniejsze to orientować się na innych i zdawać sobie sprawę z różnic, jakie między nami występują. Działanie w grupie, szczególnie jeśli założy się niehierarchiczność i konsensualność, jest wspaniałe.

Jaka jest oferta spółdzielni?

Spółdzielnia Socjalna „Margines” oferuje wegański catering na wszystkie okazje. W naszej krótkiej historii zapewnialiśmy obsługę szkoleń i konferencji organizowanych przez różne organizacje pozarządowe, dostarczaliśmy cateringi na przyjęcia i wesela, robiliśmy warsztaty z kuchni wegańskiej. Nasza oferta to odpowiedzialny społecznie produkt w postaci zdrowej i smacznej gastronomii roślinnej. Dodatkowo poszukujemy i nawiązujemy kontakty z lokalnymi producentami i docelowo chcielibyśmy jak najbardziej wspierać małe, rodzinne gospodarstwa oparte na uprawach wielokulturowych i sezonowości.

Czy wcześniej mieli Państwo doświadczenie w pracy społecznej?

strona 15

A cooperative means values such as joint actions, decision-making, being responsible for one and for the others and they are as important – if not more important – than economic performance. A cooperative means the potential to influence one’s place of work using the profits made. It aims at solving many social problems with the use of economic activity. This is the way of thinking of the founders of the Cooperative „Margines” who will open a vegan restaurant in the near future as they wish to promote a healthy lifestyle and plant-based diet.

What does the co-op offer?

The Social Cooperative „Margines” offers vegan catering for all occasions. In our brief history we serviced training sessions and conferences ran by various NGO organizations, provided catering for banquets and weddings, we offered workshops in vegan cuisine. Our selection is a socially responsible product in the form of healthy and tasty plant-based food. Additionally, we seek and establish contacts with local producers and in the end, we would like to support small family farms based on polycultural farming and seasonality.

Did you have prior experience with social work?

The idea to establish a social cooperative was a natural consequence of our previous experience. We tried to see if we could manage this sort of activity which was close to us as it is based on ideas that we think important – cooperation, solidarity, community. We also share a meatless diet and in addition, some of us had experience in mass catering and thus the idea of vegan gastronomy was born.

How do employees of the cooperative share in their daily responsibilities?

For the time being, each day of work looks differently.

Until the facility is open, the work concentrates on two issues – the catering business and the preparation of ongoing documentation of the cooperative and the maintenance of the formal office aspects. We divide the responsibilities as evenly as possible and try to take experience and competences into consideration. We want to maintain the equality of cooperative members and what follows – respect for each job performed in the cooperative, regardless of whether it is marketing or cleaning.

Did the funds from the European Union play any part in the starting or further development of the cooperative’s activity?

I will say even more –were it not for the possibility of receiving a donation to start the social cooperative, we would not even consider the possibility of opening a restaurant. The donation is destined to rent space, renovate it and until the eatery is open, to purchase equipment that would allow us to run a catering service. Additionally, all this time we are under the wing of the Foundation for Social and Economic Initiatives which supports us in infrastructure and philosophically – it provides us with meeting space, organizes meetings with specialists, provides assistance when dealing with office formalities and offers a number of training sessions (in bookkeeping for example).

You have significant experience in this form of activity.

Is there anything that you would advise persons just starting in setting up a social cooperative?

First of all, right from the start one should clearly define one’s needs and requirements of other people in the cooperative. It pertains to financial matters in particular – the cooperative, before it starts to generate any income, will require great sacrifices of time and energy which for sure will not receive financial rewards initially. Another important matter is to define the principles and especially the rights and responsibilities of the group clearly. The most important thing, however, is to be focused on others and be aware of the differences between us. Activity as a group is wonderful, especially when you assume no hierarchy and approach by consensus.

strona 16

Trufle przygotowane przez Spółdzielnię Margines

3 szklanki płatków owsianych górskich, 4 łyżki kakao, 1 szklanka cukru 100g rodzynek, 3 tabliczki gorzkiej czekolady, olejek rumowy, wiórki kokosowe 3 glasses of porridge oats, 4 spoons of cocoa, 1 glass of sugar, 100g raisins, 3 dark chocolate bars, rum essence, coconut flakes Przygotowanie: Płatki owsiane, kakao, cukier, rodzynki wsypujemy do miski i całość zalewamy wrzątkiem. Przykrywamy i odstawiamy na kilka minut, tak żeby płatki wchłonęły wodę. Czekoladę rozpuszczamy w kąpieli wodnej, dodajemy do płatków, mieszamy, odstawiamy do lekkiego przestudzenia.

Z masy formujemy kulki i obtaczamy w wiórkach kokosowych.

strona 17

Preparation: Tip the oats, cocoa, sugar and raisins into a bowl and add hot water until it just covers the ingredients. Leave to stand so the oats can soak up the water. Melt the chocolate in a bain marie, add to the oats, mix and leave to cool slightly. Take the cooler mix, form into small balls and roll in coconut flakes.

Życie i praca

Spółdzielnia Socjalna P.W. Emaus Lublin, Krężnica Jara 498 http://www.spoldzielniaemaus.pl spoldzielniaemaus@wp.pl Nazwa Projektu PO KL: „Spółdzielczość socjalna – szansą na biznes” Beneficjent: Fundacja Inicjatyw Lokalnych, Chełm Priorytet VII. Promocja Integracji społecznej.

Działanie 7.2. Przeciwdziałanie wykluczeniu i wzmocnienie sektora ekonomii społecznej.

Poddziałanie 7.2.2 Wsparcie ekonomii społecznej.

strona 18

Regulamin EMAUS określa, że wspólnota to: „dobrowolna, wzajemnie wspierająca się społeczność kompanionów kierująca się zasadami dobra wspólnego i ochrony słabszych; kompanionowie są odpowiedzialnymi współgospodarzami, dzieląc obowiązki domowe pomiędzy siebie (…); społeczność domowa chroni jednocześnie prywatność domowników, zapewnia im poczucie bezpieczeństwa, warunki do rozwoju, swobodnego wyboru form spędzania wolnego czasu itp.”.

Spółdzielnia „Emaus” jest równocześnie dobrze prosperującą firmą oraz miejscem działań społecznych.

Od czego się zaczęło?

Zanim w 2010 r. powstała Spółdzielnia Socjalna „Emaus”, funkcjonowała już wspólnota życia i pracy – jej początki sięgają 1995 r. Wspólnota „Emaus” to wspólne życie osób (zwanych u nas „kompanionami”), które z różnych przyczyn utraciły zdolność do samodzielnego radzenia sobie.

i pozostała w naszej ofercie. Owszem, współpracujemy z projektantem, który opracowuje nam dokumentację, jednak projekty są zazwyczaj nasze; posiadanie w zespole inżyniera i projektanta pozostaje na razie w sferze życzeń.

Czy skorzystali Państwo z dofinansowania z Europejskiego Funduszu Społecznego?

Tak – wykorzystaliśmy fundusze z UE, by tworzyć i rozwijać naszą działalność gospodarczą, by poszerzać nasz potencjał; np. dzięki nim rozpoczęliśmy budowę stolarni (choć środków było niestety zbyt mało, by tę inwestycję skończyć – zrobiliśmy to już własnymi siłami).

Jak spółdzielnia się utrzymuje? Co jest podstawą Państwa funkcjonowania?

Jedną z trzech fundamentalnych zasad życia wspólnotowego jest praca wszystkich członków „na miarę ich możliwości”; praca, której celem jest zapewnienie autonomii ekonomicznej całej wspólnocie. Przedsiębiorczość jest wpisana w naszą strukturę. Działalność dochodową prowadzimy w ramach Stowarzyszenia „Emaus” już od 1995 r. Zbieramy nieodpłatnie i sprzedajemy używane rzeczy (meble, sprzęt AGD, RTV, bibeloty, odzież itp.). Z osiąganego dochodu pokrywane są koszty bieżące funkcjonowania wspólnoty. Równolegle, od 2000 r., małymi krokami tworzymy warsztaty usługowe, potem produkcyjne. Produkujemy obiekty małej architektury – ławki parkowe, stoły betonowe, kosze na śmieci, wiaty przystankowe i inne.

Jakie są życzenia i cele Spółdzielni „Emaus” na przyszłość?

Naszym celem jest utworzenie sprawnie funkcjonującego, zyskownego, dobrze umocowanego na rynku i zdolnego do wypracowania zysków przedsiębiorstwa. Wiemy, że przymiotnik „społeczny” czy „socjalny” niczego nie załatwia i niewiele znaczy – z pewnością nie otwiera żadnych drzwi i nie ułatwia pozyskiwania zleceń. Bliższe plany to stabilizacja, umożliwiająca normalną organizację, osiągnięcie poziomu sprzedaży zapewniającego bezpieczeństwo ekonomiczne i… planowanie. Dążymy do zwiększenia oferty poprzez opracowanie kolejnych projektów.

Jak odbywa się projektowanie – wewnątrz spółdzielni, czy też może projekty pochodzą od osób spoza wspólnoty?

Mamy w ofercie ok. 10 modeli różnych ławek betonowych i metalowych; ponadto przystanki autobusowe, kosze, stoły z betonu i granitu, tablice ogłoszeniowe. Pierwsze projekty wykonywane były na podstawie dokumentacji pamiętającej jeszcze okres PRL-u. Do dziś robimy w ten sposób dwie ławki, które są naprawdę dobre. Pracujemy natomiast nad jakością betonu i detali wykończeniowych, korzystając z nowych produktów chemii budowlanej. Większość projektów zrobiona została na życzenie klienta

Trudno chyba rozstrzygnąć, czy są Państwo bardziej przedsiębiorstwem, czy grupą społeczników.

Rzeczywiście, trudno powiedzieć, co jest ważniejsze. Bez własnych pieniędzy po prostu nas nie będzie, przedsiębiorczość warunkuje możliwości prowadzenia działalności społecznej. Z kolei definiowanie naszej aktywności tylko jako społecznej też nas ogranicza. Oczywiście nasza praca ma wymiar społeczny, ale to przede wszystkim sposób na życie.

strona 19

A set of EMAUS rules determines that a community is a „mutually supportive community of companions who follow the principles of common property and protection of those who are weaker; companions are responsible co-hosts who share household responsibilities among themselves (...); household community shelters the privacy of household members at the same time, ensures that they feel safe and are in an environment that permits development and free choice of how to spend one’s free time etc.” The „Emaus” cooperative is a thriving business at the same time and also is a place for social actions.

How did it get started?

Before the Social Cooperative „Emaus” came into being in 2010, there was a functioning life and work community – its beginning dates back to 1995. The „Emaus” Community is a shared life of people (whom we call „companions”) who, for various reasons, lost the ability to manage their life on their own.

were created to the clients’ orders and they remain a part of our selection. Yes, we collaborate with our designer who prepares the documentation for us, however, the designs are mostly our own; so far having an engineer and designer in our team is still what we wish for in the future.

Did you use co-financing from the European Social Fund?

Yes – we used EU funding to create and develop our economic activity, to increase our potential; for example it is because of these funds that we could start a woodworking shop construction (although the means were unfortunately too minimal to finish this investment – we finished it on our own).

How does the cooperative sustain itself? What are the foundations of your functioning?

One of the three fundamental principles of community living is the work of all its members „according to their abilities”; work whose goal is to ensure the economic autonomy of the entire community. Entrepreneurship is part of our structure. We have been conducting our for-profit activity within the „Emaus” Society since 1995. We collect free of charge and sell used items (furniture, household equipment, radio and TV equipment, knick-knacks, clothes etc.). The income we receive covers the on-going expenses of the functioning of the community. Along this, since 2000 we have been creating service and then production workshops. We produce small architectural objects – park benches, concrete tables, trash bins, bus and transit shelters and others.

What are the wishes and goals of the „Emaus” Cooperative for the future?

Our wish is to create a well-functioning enterprise, profitable, well placed in the market to generate profits. We know that the adjective „communal” or „social” does not do anything and does not mean anything by itself – for sure it does not open any doors and does not make it easier to get jobs. Our next plans include stabilisation that would enable normal organization, reaching the sales levels that would ensure economic stability and... planning. We want to increase our selection by preparing new designs.

Please elaborate on this some more. How do you handle design – from within the cooperative or perhaps the designs come from people outside of the community?

We offer about 10 models of various concrete and metal benches; also bus stops, bins, concrete and granite tables, announcement boards. The first designs were completed on the basis of documentation dating back to the time of the PRL (the People’s Republic of Poland). Until this day, we make two benches in this way and they are really good. We also work on the quality of concrete and details of finishes using new construction chemicals. Most of the designs

Perhaps it would be difficult to decide if you are more of an enterprise or a group of involved citizens.

Yes, it is truly difficult to say what is more important. Without our own money we will simply cease to exist, entrepreneurship makes it possible to conduct social actions. On the other hand, defining our actions as only social is also limiting. Of course, our work has a social dimension but it is primarily a way to live.

strona 20

Praca w warsztacie

strona 21 strona 17

Ciągłe doskonalenie

Spółdzielnia SocjalnA Opoka Restauracja Opoka Klucze, ul. Rudnicka 2a http://opokas.pl biuro@opokas.pl Nazwa Projektu PO KL: „ABC Gospodarki Społecznej” Beneficjent: Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie Priorytet VII Promocja integracji społecznej.

Działanie 7.2 Przeciwdziałanie wykluczeniu i wzmocnienie sektora ekonomii społecznej.

Poddziałanie 7.2.1 Aktywizacja zawodowa i społeczna osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. strona 22

pracy, które po uzyskanym wsparciu w różnych projektach jeszcze nie są gotowe, by znaleźć zatrudnienie na otwartym rynku pracy.

Chcieli stworzyć firmę, która odnajdzie się na wolnym rynku, która nie będzie uzależniona od wsparcia publicznego, a będzie dawała realne miejsca pracy i świadczyła usługi deficytowe na lokalnym rynku. I chyba im się udało. Trudność w utrzymaniu i rozwijaniu takiego podmiotu wynika z kilku aspektów: ekonomicznych, rynkowych, jakości usług i wielu innych. W rozmowie ze Spółdzielnią Socjalną „Opoka” mówimy o początkach, doświadczeniach, planach i celach przedsiębiorstwa.

Jaka jest specyfika pracy spółdzielni? Czy jest coś, na czym szczególnie się Państwo skupiają?

Spółdzielnia Socjalna „Opoka” jest przedsiębiorstwem wielobranżowym – zajmujemy się i usługami restauracyjnymi, i szkoleniowymi, i drobnymi usługami budowlanymi.

Kompleksowo organizujemy przyjęcia okolicznościowe, także poza Restauracją „Opoka” i Cafe Safari, organizujemy wizyty studyjne, szkolenia o różnej tematyce – m.in. w zakresie pracy z osobami bezrobotnymi czy pracy z rodziną; długo można by opowiadać.

Czy działalność spółdzielni jest lub była wspomagana funduszami z Unii Europejskiej?

Oczywiście, korzystamy ze wsparcia funduszy unijnych.

Na początku był projekt „ABC gospodarki społecznej” realizowany przez Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie w partnerstwie ze Stowarzyszeniem na rzecz Zrównoważonego Rozwoju Społeczno-Gospodarczego „Klucz”, w ramach którego otrzymaliśmy bezpłatne doradztwo prawne, księgowe i marketingowe.

Dzięki wsparciu kolejnego projektu, którego realizatorem było to samo stowarzyszenie, spółdzielnia uruchomiła jednostkę organizacyjną – Zakład Aktywności Zawodowej, który stworzył kolejne 20 miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych.

A czy korzystają lub korzystali Państwo z jakichś szkoleń czy kursów?

Cały czas dbamy o doskonalenie umiejętności naszych pracowników i korzystamy z dostępnych na rynku bezpłatnych szkoleń dofinansowanych z funduszy UE. „Opoka” często staje się pracodawcą dla beneficjentów projektów przygotowujących osoby bezrobotne do powrotu na rynek pracy. Sama spółdzielnia świadczy usługi szkoleniowe i doradcze dla innych przedsiębiorstw społecznych w ramach realizowanych projektów.

Zacznijmy od początku. Proszę opowiedzieć nieco o historii Spółdzielni „Opoka”.

Spółdzielnia Socjalna „Opoka” w Kluczach została założona przez Chrześcijańskie Stowarzyszenie Dobroczynne oraz Stowarzyszenie Na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju Społeczno-Gospodarczego „Klucz” i działa od 2009 r.

Uruchomiliśmy spółdzielnię, która na początku rozpoczęła działalność w branży gastronomicznej – jej pierwszą usługą było dożywienie klientów ośrodka pomocy społecznej w Kluczach. Od początku jednak planowaliśmy rozwój.

Wygląda na to, że zrealizowali Państwo wszystkie założone sobie cele. Jak widzi Pani Spółdzielnię „Opoka” za kilka lat?

Owszem, wiele założeń i planów wykonaliśmy nawet przed czasem, jednak mamy wrażenie, że „Opoka” jest wciąż w fazie „notorycznej zmiany”. To ciągłe dążenie do rozwoju i tempo, w jakim to wykonaliśmy, trochę nas „zmęczyło”.

Teraz daliśmy sobie trochę czasu na zatrzymanie, zadbanie o to, co udało nam się stworzyć, zadbanie o klientów, załogę, bazę techniczną i strukturę organizacyjną. Nie chcę powiedzieć, że nie mamy planów, bo to nie jest prawdą, ale ten moment też jest dla nas ważny i potrzebny.

Jakie były ówczesne plany na rozbudowę działalności?

Postanowiliśmy uruchomić przedsiębiorstwo społeczne, które będzie dawać miejsca pracy osobom, które uzyskują wsparcie w projektach i placówkach prowadzonych przez stowarzyszenia czy instytucje integracji społecznej na terenie powiatu. Spółdzielnia miała być swojego rodzaju „inkubatorem” dla osób w najtrudniejszej sytuacji na rynku

strona 23

They wanted to set up a company which would find its feet on the free market, which would not be dependent on public funding and which would provide real jobs and the services in short supply locally. And they seem to have succeeded. The difficulty in sustaining and developing a venture of that kind springs from a number of elements, including economic- and market-related aspects, as well as quality of service, to name but a few.

The people behind Spółdzielnia Socjalna „Opoka” (‘Bedrock’) talk about the early days, their experiences, their plans and the aims of the enterprise.

Do the cooperative’s activities receive funding from the European Union? Or have they in the past?

Of course we benefit from EU funding. At the outset, there was an initiative called An ABC of Social Economy, run by the Voivodship Employment Office in Cracow in partnership with Stowarzyszenie Na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju Społeczno-Gospodarczego „Klucz” and we received free legal, accounting and marketing advice under that project. Thanks to the support of another initiative run by the Klucz association, our cooperative launched the Zakład Aktywności Zawodowej (The Vocational Activity Facility), an organisational unit which created another twenty jobs for disabled people.

Let’s start at the beginning. Tell us something about the history of the Opoka Cooperative.

Spółdzielnia Socjalna „Opoka” is based in Klucze. It was founded by Chrześcijańskie Stowarzyszenie Dobroczynne (The Christian Philanthropic Association) and Stowarzyszenie Na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju SpołecznoGospodarczego „Klucz” (“Key” Association for Equal Social and Economic Development) and it’s been functioning since 2009. We launched a cooperative which started out by instigating activities in the gastronomic sector; the first service it offered was providing food for the clients of the social welfare centre in Klucze. From the outset, though, we planned to develop.

And do you take advantage of any kind of training or courses? Or have you in the past?

Enhancing our employees’ skills is a focus for us non-stop and we take advantage of the free training courses available on the market and subsidised by the EU. Opoka often becomes an employer for the beneficiaries of initiatives aimed at preparing unemployed people to return to the jobs market. The cooperative itself provides training and advisory services for other social enterprises as part of projects it’s implemented.

What were your plans for expanding your activities at the time?

We decided to launch a social enterprise which would provide jobs for people who receive support either from initiatives and facilities run by associations or from social integration institutions in the district. The cooperative was intended as a kind of ‘incubator’ for people in the toughest situation on the open jobs market, people who, having received support under various initiatives, are still not ready to find employment on that market.

It looks as if you’ve accomplished all the goals you set yourselves. How do you envisage the Opoka cooperative in a few years’ time?

Yes, indeed, we’ve accomplished numerous intentions and plans and we even achieved some of them ahead of time.

Yet our impression is that Opoka is still at the ‘endemic change’ stage. The perpetual striving for growth and our constant efforts to achieve it at a faster pace have ‘worn us out’ a bit. Now, we’ve given ourselves a bit of breathing space so as to focus on sustaining, on nurturing what we’ve succeeded in establishing, so as to look to our clients, our staff, our technological base and organisational structure. I don’t want to say that we don’t have plans, because that’s not true, but this moment is also both important and necessary to us.

What’s characteristic of the cooperative’s work? Is there something in particular that you focus on?

Spółdzielnia Socjalna „Opoka” is a multi-sectoral enterprise; we’re involved in restaurant and training services and in small-scale construction services. We arrange every kind of reception and gathering in the Opoka Restaurant, in our Cafe Safari and elsewhere, we organise study visits and training on a range of subjects, including working with the unemployed and working with families… the answer to your question could go on for a long time.

strona 24

pierogi ze szpinakiem przygotowane przez Spółdzielnię Opoka

ciasto: 1 kg mąki, 2 jajka, 1/2 szklanki oleju, 1/2 szklanki ciepłej wody Farsz: 1/2 kg szpinaku rozdrobnionego, 1 kostka sera feta, 30 dag białego, półtłustego sera, 2 ząbki czosnku, 2 łyżki masła, sól

dough: 1 kg flour, 2 eggs, 100 ml oil, 100 ml warm water stuff: 1/2 kg finely chopped spinach, 100g feta cheese, 300g white farm cheese, 2 cloves of garlic, 2 spoons of butter, salt Przygotowanie ciasta: Mąkę wsypujemy do dużej miski, dodajemy ciepłą wodę, całe jajko i odrobinę oleju, a następnie zagniatamy na miękką konsystencję. Placek rozwałkowujemy do grubości 0,5 cm i wykrawamy szklanką koła, na które nakładamy farsz. Lepimy rogi.

Uformowane pierogi wrzucamy na lekko osolony wrzątek i gotujemy parę minut.

Gdy wypłyną, są gotowe. Gotowe pierogi można polać roztopionym masłem.

Przygotowanie farszu: Szpinak smażymy na patelni z masłem i posiekanym czosnkiem, doprawiamy solą i pieprzem. Po wychłodzeniu dodajemy ser feta i dokładnie mieszamy.

Preparing the dough: Mix the flour with warm water, a whole egg and little oil until soft. Roll out a circle about 0.5cm thick and cut out discs using a glass, then add the stuffing in the centre. Drop the pierogi into lightly salted boiling water and cook for a few minutes. Drizzle melted butter over the pierogi and serve.

Preparing the stuffing: Fry the spinach with butter and finely chopped garlic. Leave to cool, then add feta cheese and mix thoroughly, seasoning with salt and pepper.

strona 25

Jak równy z równym

Wielobranżowa Spółdzielnia Socjalna PANATO Wrocław, ul. Jedności Narodowej 68A http://panato.org biuro@panato.org Nazwa Projektu PO KL: „Aktywność Szansą na Przyszłość” Beneficjent: Forum Aktywności Lokalnej w Wałbrzychu Priorytet VII Promocja integracji społecznej.

Działanie 7.2 Przeciwdziałanie wykluczeniu i wzmocnienie sektora ekonomii społecznej.

Poddziałanie 7.2.2 Wparcie ekonomii społecznej.

strona 26

Przepis na dobrze funkcjonującą spółdzielnię? Szczera rozmowa o tym, jak ma wyglądać współpraca, jakie mamy oczekiwania, jakie są nasze słabe i mocne strony, a po opracowaniu regulaminu pracy i finansów, podzielenie obowiązków i odpowiedzialności. Tylko wypracowanie konsensusu i zgoda na to, by wspólnie rozpocząć pewną działalność biznesowo-społeczną, ma szansę na sukces. Wydaje się, że właśnie w ten sposób działali założyciele spółdzielni „Panato”, którzy jak sami mówią – czują się przedsiębiorcami ze społecznym zacięciem.

Jakie były początki spółdzielni „Panato”?

Pomysł na powołanie spółdzielni socjalnej o takim profilu zrodził się zimą 2011 r. w trakcie gry miejskiej, która odbyła się w ramach międzynarodowego projektu Future City Jobs (FCJ). Podczas warsztatów został wypracowany wstępny model biznesowy spółdzielni (tj. połączenie projektantów, rzemieślników i handlowców/marketingowców, którzy pod jedną marką będą świadczyć usługi w sektorze kreatywnym: projektowanie i produkcja gadżetów reklamowych, fotografia, grafika). Następnie ogłoszono nabór osób, które będą chciały rozwinąć koncepcję i dostosować ją do swoich potrzeb. Po 3 miesiącach ta grupa założyła Spółdzielnię Socjalną „Panato”.

i doradztwa. Dzięki środkom z dotacji nasza praca stała się efektywniejsza i szybsza. Bez tego bardzo trudno byłoby nam się rozwijać.

Design i wzornictwo to w ostatnich latach bardzo modne pojęcia. Wydaje się, że Państwa działalność w sposób szczególny wpisuje się w zapotrzebowanie rynku na wysokiej jakości produkty.

Tak, mocną stroną naszej spółdzielni jest właśnie wzornictwo. Podstawowe założenie było takie, aby wśród spółdzielców byli również projektanci i wzornicy przemysłowi, którzy będą czuwać nad funkcjonalnością i estetyką produktów. W naszej ofercie znajduje się m.in. projektowanie nowych produktów dla konkretnej firmy lub na daną potrzebę biznesową. Oprócz gotowej oferty projektujemy i doradzamy.

Jaki model pracy przyjęła spółdzielnia?

Nasz model zakłada połączenie działalności gospodarczej ze społeczną – 80% to projekty komercyjne, a 20% to działania i projekty społeczne (warsztaty, edukacja artystyczna, projekty promujące ekonomię społeczną).

Pracujemy metodą projektową. Dla każdego zlecenia dedykowany jest zespół, w którym każdy ma określoną rolę i przypisane obowiązki. Niezależnie od realizacji zadań powstał nadrzędny dokument, który opisuje strukturę naszej firmy i priorytety, które w ramach konkretnych działów/ obszarów należy zrealizować. Do każdego z obszarów przypisana jest osoba, która powinna je wykonywać lub nadzorować.

Jakie są długoterminowe cele „Panato”?

Przede wszystkim zwiększenie rentowności produkcji i jeszcze lepsza organizacja pracy, w tym inwestycje w lepsze sprzęty, więcej miejsca i być może nowych pracowników. Sukcesywnie chcemy zwiększać obroty handlowe i pozyskiwać większe zlecenia, nie tylko z regionu, ale i całego kraju. W przypadku działalności społecznej – chcemy mocniej działać na polu edukacji dzieci i młodzieży pod kątem ekonomii społecznej i przedsiębiorczości.

Czego nauczyła Państwa praca w spółdzielni?

Nauczyliśmy się lepiej organizować pracę i czas, co przydaje się w życiu zawodowym i pozazawodowym. Poza tym większość nas mocno rozwinęła się pod kątem komunikacji i umiejętności miękkich. W spółdzielni socjalnej trzeba umieć się dogadać jak równy z równym. Zdolności komunikacyjne, asertywność, wypracowanie konsensusu – są bardzo przydatne również w życiu osobistym.

Czy wsparcie Europejskiego Funduszu Społecznego w jakiś sposób pomogło w rozwinięciu działalności?

Podczas zakładania spółdzielni nie korzystaliśmy ze wsparcia funduszy UE; dopiero po roku udało nam się pozyskać dotację na doposażenie miejsc pracy. Wyposażyliśmy biuro i pracownię sitodruku, zakupiliśmy również licencje programów graficznych. Równolegle korzystaliśmy ze szkoleń

strona 27

What is the recipe for a well-functioning cooperative?

An honest conversation about how you see cooperation, what your expectations are, what your strengths and weaknesses are, and work out work and financial rules and divide duties and responsibilities. Only by working out a consensus and agreeing to jointly start a social business is there any chance of success. This seems to be the approach taken by Panato’s founders, who, as they say, feel like entrepreneurs with social flair.

What were the origins of the Panato cooperative?

The idea to start a social cooperative came about in the winter of 2011 during a city game that was taking place as part of the international project Future City Jobs (FCJ). We developed a preliminary cooperative business model during workshops (i.e. bringing together designers, crafts and sales&marketing people who under one brand will provide services in the creative sector: design and production of advertising items, photography and graphics). An opencall was announced to search for people who wanted to develop the concept and adapt it to their needs. After three months, this group founded the Panato Social Cooperative.

Yes, design is our cooperative’s strong point. The basic assumption was that among the members of the cooperative there are designers who will watch over the functionality and aesthetics of our products. Our offering includes the design of new products for a specific company or a particular business need. So in addition to our standard design service, we also offer advice.

What model of work did the cooperative adopt?

Our model combines business with social activity – 80% of our projects are commercial and 20% are social (workshops, art education, projects that promote social economics). Our work is based on projects. For each job there is a dedicated project team in which everyone has a role and assigned responsibilities. A document was created that describes the structure of our company and the priorities that should be implemented within specific departments and areas. A person is assigned to each area who should perform or supervise these.

What are Panato’s long-term goals?

First of all, an increase in the profitability of production and even better organisation of work, including investments in better equipment, more space and perhaps new employees. We want to increase our revenue and acquire larger orders, not only locally but nationwide. As regards social activity, we want to do more in the education of children and young people in terms of social economics and entrepreneurship.

Did money from the European Social Fund help develop the business in some way?

When setting up the cooperative, we didn’t use EU funds; it was only a year later that we were able to obtain a grant to equip work positions. We equipped the office and the screen printing workshop, and we also purchased licenses for graphics software. At the same time, we took part in training and obtained advice. Thanks to the grant, our work has become more efficient and faster. Without it, it would have been very difficult for us to develop.

Is there something you have learned through working in a cooperative?

We have learned to organise our work and time better, which is useful in professional and private life. Besides, most of us have developed a lot in terms of communication and soft skills. In a social cooperative, you need to be able to get along as equals. Communication skills, assertiveness and achieving consensus – these are very useful in private life too.

Design has become a very fashionable concept in recent years. It seems that what you do meets the market’s demand for high quality products very well.

strona 28

W pracowni W sklepie

Owocne inspiracje

Owocni Spółdzielnia Socjalna Łódź, ul. Piotrkowska 116 http://www.owocni.org owocni@owocni.org Nazwa Projektu PO KL: „Społecznie znaczy ekonomicznie – spółdzielnia socjalna” Beneficjent: Fundacja Studiów Europejskich – Instytut Europejski w Łodzi Priorytet VII Promocja Integracji Społecznej.

Działanie 7.2 Przeciwdziałanie wykluczeniu i wzmocnienie sektora ekonomii społecznej.

Poddziałanie 7.2.2 Wsparcie ekonomii społecznej.

oferujemy nasze soki na targach zdrowej żywności. Komponujemy nietypowe mieszanki sokowe, np. jabłko–ananas–kurkuma lub jabłko–zielona herbata–pomarańcza czy też jabłko–yerba mate–brzoskwinia. Dążymy do tego, aby marka „Owocni” była ceniona za oryginalność i wysokiej jakości produkty.

Założyciele Spółdzielni „Owocni” są bezkompromisowi. Według nich chęć założenia spółdzielni musi wyjść od ludzi – to inicjatywa robienia czegoś razem, biorąc na barki cały inwentarz – dogodności i niedogodności prowadzenia „czegoś swojego”. To przede wszystkim świadoma decyzja budowania wszystkiego razem od fundamentów – zaufania, szacunku, umiejętności organizacyjnych, odpowiedzialności za siebie i grupę… Jak twierdzą, tu nie ma mowy o półśrodkach, drodze na skróty, szybkim dorobieniu się czy znudzeniu.

Proszę opowiedzieć, w jakich okolicznościach powstał pomysł założenia spółdzielni.

Pomysł zrodził się niepostrzeżenie podczas towarzyskiego spotkania – powstała chęć założenia „czegoś swojego”, czegoś na co od początku do końca mamy wpływ i o tym decydujemy, gdzie jesteśmy niezależni. Forma działalności została dobrana później, głównie pod wypływem jednej osoby z naszego grona – fascynatki spółdzielni, kooperacji i działania w grupie, wiedzącej od czego zacząć i jak ubiegać się o dofinansowanie na jej założenie.

Czy dotacja z EFS, o której Państwo wspominają, pomogła rozpocząć działalność? Jeśli tak – jak wykorzystali Państwo te środki?

Tak, dotacja zdecydowanie ułatwiła nam start i roczne funkcjonowanie. Umożliwiła zakupienie potrzebnego sprzętu oraz doradztwo w zakresie usług gastronomicznych. Wsparcie finansowe pozwoliło nam opłacić koszty stałe zanim spółdzielnia zaczęła generować zysk. Jest to nieoceniona pomoc na początku działalności.

Teraz czują się Państwo bardziej przedsiębiorcami czy społecznikami/działaczami?

Z dnia na dzień coraz bardziej czujemy się przedsiębiorcami, ale nieobce są nam działania społeczne. Wychodzimy z założenia, że spółdzielnia jest pełnowartościową działalnością gospodarczą. Dlatego chcąc funkcjonować na rynku, podnosimy swoje umiejętności przedsiębiorcze, organizacyjne, interpersonalne. Za cel stawiamy sobie prowadzenie biznesu etycznego, w zgodzie z własnymi przekonaniami.

Cieszy nas, że klienci zaczynają kojarzyć naszą markę, produkty, bo dzięki temu możemy dalej robić swoje – to, co robimy najlepiej!

Wydaje się, że prowadzenie przedsiębiorstwa społecznego nie jest proste...

Należy sobie jasno powiedzieć, że spółdzielnia socjalna nie jest dla wszystkich. I nie ma co się łudzić i zmuszać kogokolwiek do jej zakładania. Potrzebny jest entuzjazm, wiara, że się uda, zaangażowanie i determinacja. To przekłada się na jakość wykonywanych zadań, chęć podejmowania nowych starań, uczenia się, walkę z rutyną i brakiem efektów. Myślenie kategoriami możliwości, nie ograniczeń, to podstawa.

Jak widzą Państwo przyszłość „Owocnych”?

Rozpoczęliśmy realizowanie projektu www.pomocni. owocni.org, który ma na celu zachęcenie i zainspirowanie młodych ludzi do zakładania przedsiębiorstw społecznych, kooperatyw. Będziemy prowadzili cykl warsztatów o przedsiębiorczości społecznej i samoorganizacji. Oczywiście chcemy coraz lepiej robić to, co robimy, czyli serwować i wytwarzać soki, rozwijać sieć dystrybucji soków, wchodzić we współpracę z innymi spółdzielniami, biznesem, podejmując się wartościowych działań, być w dobrym kontakcie z naszymi klientami, dostawcami, stworzyć w Łodzi przestrzeń, gdzie ludzie będą dobrze się czuli i będą chcieli zmieniać swoje otocznie na lepsze.

Jakim rodzajem działalności trudni się Spółdzielnia „Owocni”?

Mamy dość niszową działalność gastronomiczną. Prowadzimy pierwszą łódzką pijalnię świeżych soków. Urozmaicenie stanowią wegetariańskie i wegańskie przekąski: sałatki, gryczane bliny, pieczone owoce, zupy-kremy. Soki dostarczamy także do kawiarni i restauracji, które są zainteresowane wzbogaceniem swojego menu, a także

strona 31

The founders of the Owocni cooperative are uncompromising. According to them, the desire to start a cooperative must come from people – it’s an initiative of doing something together, taking the whole thing on your own shoulders – the ups and downs of doing something that’s your own. It’s primarily a conscious decision to build everything together from the foundations – trust, respect, organisational skills, responsibility for you and the group... As they say, there are no half measures here, no shortcuts, no fast money and no boredom.

It seems that running a social enterprise is not easy...

It has to be said clearly that a social cooperative is not for everyone. There should be no delusions and nobody is going to be forced into setting one up. What is needed is enthusiasm, faith that it will work, commitment and determination. This translates into doing quality work, not giving up, learning and fighting routine and a lack of results. Thinking in terms of possibilities, not limitations, is essential.

Yes, the grant definitely made it easier to start and keep going in the first year. It enabled us to buy the equipment we needed and get advice on running a catering business.

Financial support allowed us to pay the fixed costs before the cooperative started to generate a profit. It was an invaluable help in the early days.

What kind of activities is the Owocni cooperative involved in?

We are a fairly niche catering business. We run the first fresh juice bar in Łódź. Vegetarian and vegan appetizers such as salads, buckwheat pancakes, baked fruit and creamed soups add variety. We also supply juices to cafes and restaurants that want to enrich their menu, and we also offer our juices at health food markets. We compose unusual juice blends, for example apple pineapple and turmeric, apple green tea and orange and apple yerba mate and peach. We try to ensure that the Owocni brand is appreciated for its originality and the high quality of its products.

Do you feel more like entrepreneurs or social activists?

Day by day we feel increasingly like entrepreneurs, but we are no strangers to social activities. We work on the assumption that a cooperative is a fully-fledged business.

Accordingly, to operate in the market we have to improve our entrepreneurial, organisational and interpersonal skills.

Our aim is to run an ethical business that is in line with our own convictions. We are pleased that customers are beginning to recognise our brand and products, because it means that we can continue to do our own thing – it’s what we do best!

Can you tell us how the idea of creating the cooperative arose?

The idea came about spontaneously during a meeting with friends – we wanted to create something for ourselves, something that we could control from start to finish and be independent. The legal form was chosen later, mainly through the influence of one person in our midst who is passionate about cooperatives, cooperation and group action, who knew where to start and how to apply for funding.

How do you see the future of Owocni?

We have started a project www.pomocni.owocni.org, which aims to encourage and inspire young people to start social enterprises and co-operatives. We will be running a series of workshops on social entrepreneurship and selforganisation. Of course we want to do better what we do, which is to serve and produce juices, expand the distribution network, enter into cooperation with other cooperatives and business, undertake worthwhile activities, keep good relations with our customers and suppliers, create a space in Łódź, where people feel good and want to change their environment for the better.

Did the ESF grant help to start the cooperative? If so, how did you use the funds?

strona 32

Zupa Krem z Dyni I marchewki

przygotowana przez Spółdzielnię Owocni 1/2 małej dyni, 4 marchewki, 1 l bulionu, 1/2 szklanki soku pomarańczowego, 1 cebula, 1 ząbek czosnku, ok. 2 łyżki oliwy, sól, pieprz, curry (opcjonalnie), grzanki do podania 1/2 small pumpkin, 4 carrots, 1 onion, 1 litre stock, 1/2 glass of orange juice, 1 clove of garlic, approx. 2 tablespoons of olive oil, salt, pepper, curry powder (optional), croutons to serve Przygotowanie: Obraną marchew ugotować w soku pomarańczowym do miękkości. Dynię obrać i pokroić w kostkę, a następnie ugotować w bulionie do miękkości.

Cebulę i czosnek drobno posiekać i zeszklić na oliwie. Marchew zmiksować z dynią, cebulą, czosnkiem i bulionem na gładki krem, doprawić do smaku.

Podawać z grzankami.

Preparation: Cook the peeled carrots in the orange juice until soft. Chop the pumpkin into cubes and cook in the stock until soft.

Chop up the onion and garlic and fry until translucent.

Combine the carrot and pumpkin with the onion and stock and blend into a smooth cream, then season to taste.

Serve with croutons.

strona 33

Współpraca talentów

Spółdzielnia SocjalnA Spóła Działa Łódź, Al. Piłsudskiego 135 http://www.spoladziala.pl biuro@spoladziala.pl Nazwa Projektu PO KL: „JA-TY-MY” Beneficjent: Stowarzyszenie Wsparcie Społeczne „Ja-Ty-My” Priorytet VII Promocja integracji społecznej.

Działanie 7.2 Przeciwdziałanie wykluczeniu i wzmocnienie sektora ekonomii społecznej.

Poddziałanie 7.2.2 Wsparcie ekonomii społecznej.

strona 34

Demokratyczne przedsiębiorstwo to szansa na połączenie pasji, pracy, troski o pracowników i ich otoczenie; jest to również szansa na sukces na rynku.

Dziewczynom ze Spółdzielni Socjalnej „Spóła” bliskie są zasady sprawiedliwego i odpowiedzialnego handlu. Wyznaczanie celów, rozdzielanie zadań, dążenie do ich realizacji i rozliczanie – przede wszystkim siebie – z ich wykonania to, jak twierdzą podstawa ich działania. Zapytaliśmy je o codzienną pracę, godzenie jej z życiem osobistym i plany na przyszłość.

Jak sądzicie, od czego należy zacząć pracę w spółdzielni?

Dobrze jest jasno zapisać oczekiwania każdego potencjalnego członka spółdzielni wobec wspólnego funkcjonowania – zadania, obowiązki i cel, jaki spółdzielcy chcą zrealizować we wspólnej organizacji. Przy konkretnych założeniach łatwiej zrozumieć role, jakie będą odgrywać inni członkowie i to, czy my wpisujemy się w jej założenia.

To dotyczy również tak przyziemnych spraw, jak mycie podłogi i kubków po kawie, finansowanie wspólnych kosztów księgowych, biurowych, czynszowych itd. Choć ponad wszystko ważne są założenia ideowe – uczciwość i szacunek do drugiego człowieka, a nie parę dodatkowych stów w kieszeni; to też należy napisać dużymi literami i często sobie uzmysławiać.

„w przelocie”. Łączy nas tylko księgowość (śmiech); „Spóła” to klaster niezależnie działających inicjatyw.

Na co przeznaczyły Panie dotację z Unii Europejskiej?

Zdecydowaną większość środków finansowych z dotacji jednogłośnie postanowiłyśmy przeznaczyć na zakup sprzętu. Bez dofinansowania bardzo ciężko byłoby nam skompletować wyposażenie studia fotograficznego i zaopatrzenie naszych stanowisk w komputery i oprogramowanie.

Z dofinansowania pokryłyśmy także zakup podstawowych materiałów do remontu przestrzeni, którą planowałyśmy zająć. Jednak sam remont postanowiłyśmy zrobić samodzielnie. Własnoręczne zmaganie się z pofabryczną przestrzenią Wi-My – odświeżanie ścian, zrywanie podłóg, szlifowanie itp., pozwoliło nam więcej środków wydać np. na obiektywy.

Czy pomysł założenia spółdzielni „Spóła Działa” był zbiorową ideą?

Nie, pomysłodawczynią była jedna z nas, od lat społecznie zaangażowana artystka, która zaraziła resztę ideą.

Wszystkie poczułyśmy, że jest to szansa na zrealizowanie marzeń o niezależności i pracy dającej energię. Pragnienie stworzenia sobie i innym przyjaznego miejsca pracy było w każdej z nas. Znalazłyśmy wspólny mianownik i udało się ten pomysł wcielić w życie.

Czyli same urządzałyście przestrzeń spółdzielni?

Tak, większość elementów wyposażenia pracowni organizowałyśmy własnymi siłami. Zdobywałyśmy meble, samodzielnie je odnawiałyśmy. Chciałyśmy, by nasza spółowa przestrzeń mówiła o charakterze naszej działalności, była z nią spójna.

Czy w tym wszystkim znajduje się jeszcze czas na życie osobiste? Czy udaje się łączyć pracę i prywatność bez szkody dla którejkolwiek z nich?

Czas na życie pozazawodowe skurczył się, mamy go mniej dla rodziny. Wyścig trwa – spółdzielców ten problem nie omija, ale staramy się jakoś dawać radę. Niektóre ambitne założenia zawodowe często muszą ustąpić pierwszeństwa potrzebom naszych partnerów, dzieci i zwierzaków. Zapewne te ograniczenia spowodowały większe skupienie się na jakości, a nie ilości spędzanego na pracy czasu; ale dotyczy to także czasu z rodziną – więcej nie zawsze znaczy lepiej.

Jak przebiega współpraca?

Każdy dzień jest wyjątkowy. Pod jednym szyldem „Spóły” i tym samym adresem jest kilka różnych działalności.

W Wi-Mie, naszej siedzibie, są tysiące metrów kwadratowych do eksploracji, dzięki czemu to lokal skrojony na miarę bieżących potrzeb i możliwości. Agnieszka i Justyna noce zarywają w studio animacji i ilustracji BUM!, Gosia BANDĘ (odnawianie mebli) przeniosła do sąsiedniego warsztatu FabLab Łódź, a ja robię zdjęcia wszędzie. Spotykamy się

strona 35

A democratic enterprise is a chance to combine passion, work, caring for employees, and their environment; it is also a chance for success in the market place. The young women of the Social Cooperative „Spóła” are close to the principles of fair and responsible trade. The setting of goals, division of tasks, efforts to execute them and accounting – being accountable for the execution is the foundation of their activity. We asked them about their daily work; combining it with their personal life and plans for the future.

What do you think should be the first steps when starting your work in a Co-op?

It is good to clearly write the expectations of each potential cooperative member as within the functioning of a community – tasks, responsibilities and the goal that the cooperative members want to reach in their organization.

Concrete assumptions make it easier to understand roles that members play and how we subscribe to these assumptions. It also pertains to such mundane tasks as floor and coffee mugs washing, joint financing of bookkeeping, office, space rental costs etc. Although the premise of ideas is more important than anything else – honesty and respect for others and not more money in one’s pocket; this should be spelled out in large letters and serve as a frequent reminder.

bookkeeping (laughs); “Spóła” is a cluster of initiatives that work independently.

What did you determine the European Union donation is intended for?

The major part of the donation is unanimously intended for the purchase of equipment. Without additional funding it would be very hard to gather photo studio equipment, computers and software for our workstations. The purchase of basic materials to renovate the space we intended to occupy was also covered by this donation.

However, we decided to do the renovation ourselves. The struggle with the former factory space of WiMa – freshening up walls, ripping up the floors, polishing, allowed us to spend more on lenses, for example.

Was the idea of founding the cooperative “Spóła” a collective one?

No, the idea came from one of us, a female artist who has been socially active for years, and she infected us all. We all felt that this is a chance to make our dreams of independence and energy-giving employment true. The desire to create a friendly place of work for ourselves, and for others was in each of us, so we were sold on it fairly quickly.

We found a common denominator and we managed to implement this idea.

Did you arrange the space of the Cooperative yourselves?

Yes, most of the elements of the workshop equipment were organized by our own efforts. We got the furniture and renovated it ourselves. We wanted our communal space to speak for the nature of our activity, to be cohesive with it.

With all this going on, do you find time for your personal life? Do you manage to combine work with private life with no harm to either?

The time for life other than work shrank, we have less of it for our families. The race goes on – the cooperative members are not spared but we try to manage it. Often, some ambitious work goals must give way to the needs of our partners, children and pets. Probably, these limitations made it possible to concentrate on the quality, and not the quantity of time spent on work, but it also applies to the time with the family – more doesn’t always mean better.

How is the cooperation?

Each day is different. Under one shingle of “Spóła” at the same address there are a few diverse activities. In Wi-Ma, our base, there are thousands of square meters to explore and thus it is a site that fits our current needs and abilities.

Agnieszka and Justyna pull all-nighters on animation and BUM! Illustrations, Gosia moved BANDA to the neighbourhood workshop FabLab Łódź and I take photographs everywhere. We meet “in flight”. We are joined only by

strona 36

naprawa krzesła strona 37 strona 17

Praca w zespole

Spółdzielnia Socjalna Rybka Katowice, ul. Radosna 35a Spoldzielniarybka@gmail.com Nazwa Projektu PO KL: „Spółdzielnie Socjalne Drugiej Generacji” Beneficjent: Stowarzyszenie Współpracy Regionalnej w Chorzowie Priorytet VI Rynek pracy otwarty dla wszystkich.

Działanie 6.2 Wsparcie oraz promocja przedsiębiorczości i samozatrudnienia.

strona 38

Praca w spółdzielni to dla nich i obowiązki, i sposób na pomoc osobom, które mają trudności w odnalezieniu się na rynku pracy. O tym, że chcą działać w takiej właśnie formie, wiedzieli od razu – jak mówią, „zakochali się w tej idei”.

Branża gastronomiczna okazała się idealna, by spełnić wszystkie potrzeby i zrealizować założone cele. Do tego doszła działalność kulturalno-edukacyjna. O codziennych aspektach przedsiębiorczości społecznej i zdobytym dotąd doświadczeniu opowiadają członkowie Spółdzielni Socjalnej „Rybka”.

Od czego się zaczęło?

Pomysł narodził się w grudniu 2009 r. po szkoleniu na temat spółdzielczości socjalnej, zorganizowanym przez Centrum Aktywności Lokalnej w Nikiszowcu (Katowice).

Wcześniej chodziło nam po głowach założenie przedsiębiorstwa, które dałoby zatrudnienie osobom z naszych dzielnic, z trudnościami na rynku pracy. Nie wiedzieliśmy jednak, jak miałoby to wyglądać – szkolenie pomogło nam w podjęciu decyzji. Od razu zrozumieliśmy, że będziemy chcieli się tym zająć, po prostu zakochaliśmy się w tej idei.

Wybraliśmy działalność gastronomiczną, jak również kulturalno-edukacyjną – wydawało nam się, że jest to dobry pomysł, który ma szansę powodzenia. Wtedy czuliśmy się społecznikami, teraz natomiast już bardziej przedsiębiorcami, ze względu na nasz szybki rozwój.

Czy fundusze europejskie pomogły rozpocząć działalność spółdzielni?

Pierwszym źródłem finansowania był projekt realizowany przez Stowarzyszenie Współpracy Regionalnej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, gdzie wzięliśmy udział w projekcie Spółdzielnie Socjalne Drugiej Generacji. Wykorzystaliśmy wszystkie możliwości, czyli najpierw szkolenia, doradztwo, później remont lokalu i wyposażenie stanowisk pracy.

Co poradziliby Państwo osobom, które chciałyby spróbować działalności w takiej formule?

My przystąpienie do spółdzielni zaproponowaliśmy osobom nam znanym, które borykały się z trudnościami na rynku pracy. Organizowaliśmy spotkania, na które przychodzili znajomi i znajomi znajomych. Z tych spotkań wyłonił się skład spółdzielni. Wszystkim rozpoczynającym radzimy, by bardzo starannie dobierali partnerów, na których będą mogli zawsze polegać. Wszyscy muszą sobie zdawać sprawę z szansy, jaką daje takie przedsiębiorstwo, ale również powinni znać zagrożenia, które mogą wystąpić w czasie tej pracy. Trzeba również nauczyć się wspólnej odpowiedzialności, łagodzenia konfliktów, pójścia na kompromis. Trzeba być zdeterminowanym, wytrwałym i cierpliwym.

Na czym skupia się działalność Państwa spółdzielni?

Zaangażowaliśmy się w branżę gastronomiczną, gdyż uważamy, że na gastronomii prowadzonej „z sercem” nie można stracić. Zaczęliśmy od kawiarni, a obecnie prowadzimy też dwa bufety: w Telewizji Katowice i w Radiu Katowice. Dysponujemy profesjonalnym sprzętem cateringowym, dzięki czemu oferujemy również takie usługi. Nasza oferta jest uszyta na miarę klienta. W kawiarni przeważają ciasta, desery, lody, piwa, drinki. W telewizji i radiu serwujemy niedrogie, smaczne obiady. W czasie imprez podajemy dania ciepłe, przystawki, kanapki i ciasta. Marketing nieformalny sprawił, że mamy coraz więcej zamówień – na przykład bardzo popularne na Śląsku kołocze są zamawiane u nas na wesela.

Czy – a jeśli tak, to jak – praca w spółdzielni wpływa na Państwa życie pozazawodowe?

Nie wiem, na ile to, czego nauczyliśmy się, wpływa na życie prywatne, ale na pewno nasze CV wyglądają teraz dużo lepiej. Poszerzyły się między innymi o umiejętność przygotowania posiłków, deserów, robienie i dekorowanie tortów, obsługę cateringową oraz wiele innych. Części z nich oczywiście można używać w życiu prywatnym. Ważna jest też umiejętność pracy w zespole, w czym jesteśmy niemalże mistrzami.

strona 39

Working in a cooperative for them is an obligation and a way to help those who are struggling in the labour market. They knew that they wanted to operate in that form straight away – as they say, they „fell in love with this idea”. The catering industry has proven to be ideal in fulfilling all their needs and achieving their goals.

They have also added cultural and educational activities.

Members of the Rybka Social Cooperative talk about the everyday aspects of social entrepreneurship and the experience they have gained so far.

What is your cooperative focused on?

We got involved in the catering industry because we believe that it is a business which if you put your heart into it you can’t lose. We started with a cafe, and now we also have two buffets in the Katowice public television and radio stations. We have professional catering equipment, so we can offer more services. Our services are tailored to the customer. In the cafe, cakes, desserts, ice cream, beer and drinks predominate. At the television and radio stations, we serve inexpensive, tasty dinners. During events, we serve hot dishes, appetizers, sandwiches and cakes. Informal marketing has provided us with more and more orders – for example, kołocz, a cake that is popular in Silesia, is ordered from us for weddings.

Where did it begin?

The idea came about in December 2009 after a training session on social cooperatives organised by the Local Activity Centre in Nikiszowiec (Katowice). Previously, we wanted to set up a business that would give employment to people from our districts who were struggling in the labour market. We didn’t know how the whole thing worked but the training helped us decide what to do. We immediately realised that this was what we wanted to do; we just fell in love with the idea. We chose the catering business as well as culture and education – it seemed to us that it was a good idea that has a chance of success. We felt then like social activists, but now we feel more like entrepreneurs due to our rapid growth.

How would you advise people who want to do something similar?

We asked people who we know and who were struggling in the labour market to join the cooperative. We organised meetings for friends and friends of friends. It was from these meetings that the members of the cooperative emerged. For those just starting out, we advise that they choose very carefully partners they can always rely on.

Everyone has to be aware of the opportunities that such an enterprise provides, but they should also be aware of the risks that may occur. You also have to learn about shared responsibility, mitigating conflicts and compromise. You have to be determined, persistent and patient.

Does working in a cooperative affect your non-work life, and if yes how?

I do not know how much what we have learned impacts on private life, but certainly our CVs look a lot better now.

They include the ability to prepare meals, desserts, cake making and decorating, catering services and many others things. Some of these, of course, can be used in private life.

Also important is the ability to work in a team, at which we are virtually champions.

Did European funds help to start the cooperative?

The first source of funding was a project carried out by the Association of Regional Cooperation as part of the European Social Fund, where we took part in the project Second Generation Social Cooperatives. We took advantage of every opportunity: firstly training and counselling, and later refurbishment of our premises and equipment for work positions.

strona 40

Szpajza Śląski deser przygotowany przez Spółdzielnię Rybka

3 jajka, 3 łyżki cukru, 3 łyżeczki żelatyny, sok z połówki cytryny starta skórka cytryny, wiórki czekolady, bita śmietana i owoce do dekoracji 3 eggs, 3 spoons of sugar, 3 teaspoons of gelatine, juice of half a lemon, zest of one lemon, grated chocolate, whipped cream and fruit for decoration Przygotowanie: Białka ubić na sztywną pianę, dodać cukier, dalej miksować, następnie „dodawać” po jednym żółtku, ubijając. Dodać sok z cytryny i powoli żelatynę rozpuszczoną w niewielkiej ilości ciepłej wody.

Całość wstawić do lodówki na ok. 15 min.

Ozdobić śmietaną, skórką z cytryny, tartą czekoladą i owocami.

Preparation: Whip the egg whites with the sugar, add the yolks one at a time and whisk further, add the lemon juice and slowly add the gelatine dissolved in a little water. Chill in the fridge for about 15 minutes. Decorate with the whipped cream, lemon zest, grated chocolate and fruit.

strona 41

Praca to terapia

Zakład Aktywności Zawodowej Pracownia Rzeczy Różnych SYNAPSIS Wilcza Góra (Lesznowola), ul. Jasna 36A http://pracowniasynapsis.pl sklep@pracowniasynapsis.pl Nazwa ProjektU PO KL: „Integracja społeczna i przygotowanie do pracy osób z autyzmem zatrudnionych w Zakładzie Aktywizacji Zawodowej i uczestników Klubu FORUM” Beneficjent: Fundacja Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych z siedzibą w Warszawie Priorytet VII Promocja integracji społecznej.

Działanie 7.2 Przeciwdziałanie wykluczeniu i wzmocnienie sektora ekonomii społecznej.

Poddziałanie 7.2.1 Aktywizacja zawodowa i społeczna osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. strona 42

Celem zatrudniania osób niepełnosprawnych jest przede wszystkim aktywizacja, podniesienie kompetencji społecznych, włączenie ich w czynny proces tworzenia (pracy) oraz zapewnienie korzyści materialnych wynikających z zatrudnienia.

Taka właśnie jest misja Fundacji „SYNAPSIS”. O pracy z osobami z autyzmem, trudnościach codziennej działalności, produktach, które fundacja wytwarza, a które pomagają chorym osobom, a także o poradach dla tych, którzy chcieliby tak pracować – opowiadają pracownicy Fundacji.

W dzisiejszych czasach ludzie chcą kupować produkty dobrze zaprojektowane. Jak Państwa spółdzielnia odpowiada na to zapotrzebowanie?

W ZAZ mamy kilka pracowni: stolarską, ceramiczną, prac biurowych i papieru oraz rękodzieła artystycznego, a za każdą z nich odpowiada fachowy instruktor – uczy rzemiosła, rozdziela zadania i dba o odpowiednie wykonanie każdego zamówienia. Osoby z autyzmem nabywają tu podstawowe kompetencje, takie jak punktualność czy praca w skupieniu, i uczą się konkretnych czynności zawodowych – szlifowania, lutowania, szkliwienia itp.

Dla niektórych z nich opanowanie tych umiejętności to pierwszy krok do znalezienia pracy na wolnym rynku. Produkty e-sklepu pracowniasynapsis.pl są nie tylko wysokiej jakości, mają ciekawą formę i wyjątkowy charakter, ale też wartość dodaną. Nasze Rzeczy Różne to więcej niż dobre produkty, bo łączą dwie wartości: estetykę i etykę.

zmem w przyjaznej atmosferze mogłyby realizować swoje pasje, rozwijać zainteresowania oraz zdobywać nowe umiejętności. Przedsiębiorstwo Społeczne „Pracownia Rzeczy Różnych SYNAPSIS” tworzy natomiast wyjątkowe produkty, dając nieprzerwanie zatrudnienie i zapewniając terapię 24 dorosłym osobom z autyzmem. Jest dowodem na to, że takie miejsca mogą powstawać i funkcjonować w Polsce, zmieniając na lepsze otaczającą nas rzeczywistość.

Fundusze UE mogą być narzędziem ułatwiającym start działalności – czy tak było w przypadku Państwa spółdzielni?

Tak, projekt realizowany był przy udziale środków z Europejskiego Funduszu Społecznego. To nieoceniona pomoc w początkowej fazie działalności.

Co poradziliby Państwo osobom, które chciałyby spróbować działalności w takiej formie?

Powinny mieć źródła finansowe na rozpoczęcie pracy, rozpoznać swoje możliwości na rynku, szukać nisz i opracować koncepcję zyskownej działalności. Niezmiernie ważne jest też, aby we wspólnym przedsiębiorstwie ustalić zasady zarządzania i podziału ról. Potrzeba także dużo, dużo wewnętrznej motywacji, która pozwoli przetrwać, gdy nie będzie łatwo.

Jak widzą Państwo przyszłość spółdzielni? Co trzeba zmienić/ulepszyć?

Przede wszystkim dostosowanie oferty ZAZ do potrzeb naszych pracowników pomocniczych, rozwijanie działań lokalnych w gminie Lesznowola, zintensyfikowanie sprzedaży i marketingu oraz prowadzenie programów ekologicznych (lokalnie i nie tylko).

Jak w ogóle powstało ZAZ? Jesteśmy po trochu wszystkim – to znaczy i przedsiębiorcami, i społecznikami czy działaczami. W Polsce żyje około 10 tys. dorosłych osób z autyzmem. Większość z nich nie pracuje, choć doświadczenia europejskie pokazują, że osoby z autyzmem mogą i chcą pracować, jeśli stworzy się im odpowiednie warunki. Praca ma wyjątkowo duże znaczenie w ich terapii i rehabilitacji – wzmacnia poczucie własnej wartości i daje szansę włączenia w życie społeczne.

Fundacja „SYNAPSIS” stworzyła Partnerstwo na Rzecz Rozwoju „Partnerstwo dla Rain Mana – Rain Man dla Partnerstwa”. Była to unikatowa inicjatywa społeczna. Równolegle stworzyliśmy „Klub FORUM”, którego formuła skierowana była do młodzieży i młodych dorosłych z autyzmem, mieliśmy na celu stworzenie miejsca, gdzie młode osoby z auty-

strona 43

They are a social enterprise which combines economic and social activities. Economic reckoning is not the most important thing to them; equally as vital are the benefits derived by the people they employ, people who have thus far been utterly deprived of the chance to work and participate in community life. That is precisely the mission of the SYNAPSIS Atelier of Different Things. The staff of the SYNAPSIS Foundation talk about the Atelier’s Vocational Activity Facility (ZAZ), its work with autistic adults, its everyday operating plans and the products it makes, as well as its advice to those who would like to do similar work.

Nowadays, people want to buy well-designed products. How does your social enterprise respond to that demand?

We have several work spaces at the ZAZ; for carpentry, for ceramics, for office and paperwork and for handicrafts. Each of them is the responsibility of a professional instructor who teaches the trade, shares out the tasks and ensures that every order is properly executed. People with autism acquire basic skills here, skills like punctuality and focused work and they learn a concrete vocational activity, like sanding and polishing, soldering, glazing and so on.

For some of them, mastering those skills is their first step towards finding a job on the free market. The products we sell online at pracowniasynapsis.pl are more than just high quality. They have interesting forms, a unique character and added value, as well. Our ‘Different Things’ are more than just good products and that’s because they combine two values; aesthetics and ethics.

where they can put their enthusiasms into practice, develop their interests and acquire new skills. On the other hand, the SYNAPSIS Atelier of Different Things Social Enterprise creates unique products, providing continuous employment and therapy for twenty-four adults with autism. It’s proof positive that places of that kind can be set up and function in Poland, changing the reality around us for the better.

EU funds can be a tool for facilitating the start-up of a business. Was that the case with your cooperative?

Yes, the initiative was implemented with the participation of a grant from the European Social Fund. It’s invaluable assistance at every stage of our activities.

What would you advise people who’d like to try running an operation in this form?

They should have the financial resources to begin working, explore their market potential, seek out a niche and develop a concept for operating profitably. Another thing that’s immeasurably important for a cooperative enterprise is to establish the management principles and division of roles. Just as necessary is huge, huge interior motivation, which will make it possible to carry on when the going gets tough.

How do you envisage the enterprise’s future? What needs changing / improving?

Primarily, shaping the ZAZ offer to the needs of our auxiliary staff, developing our local activities in the Commune of Lesznowola, intensifying our sales and marketing operations and running our programmes.

How did the ZAZ come into being at all?

We’re a little bit of everything. In other words, entrepreneurs and social activists. There are around ten thousand adults with autism in Poland. The majority of them don’t have jobs, even though European experience has shown that people with autism can work and want to work if the right conditions are created for them. Work is of exceptionally great significance to their therapy and rehabilitation; it enhances their sense of self-worth and gives them a chance of joining in with community life.

The SYNAPSIS foundation instigated a Partnership for Development called Partnership for Rain Man – Rain Man for Partnership. It was a unique social initiative. In tandem with that, we set up our FORUM Club, which was designed to reach out to youngsters and young adults with autism and aims to create a place with a friendly atmosphere

strona 44

Praca rÄ…k

strona 45 strona 17

„Wsparcie” jest najważniejsze

Spółdzielnia Socjalna Wsparcie Biedermeier Bistro Zgierz, ul. Rembowskiego 1 http://wsparcie.tpn.org.pl biedermeier@tpn.org.pl Nazwa Projektu PO KL: „Społecznie znaczy ekonomicznie – spółdzielnia socjalna” Beneficjent: Fundacja Studiów Europejskich – Instytut Europejski w Łodzi Priorytet VII Promocja Integracji Społecznej.

Działanie 7.2 Przeciwdziałanie wykluczeniu i wzmocnienie sektora ekonomii społecznej.

Poddziałanie 7.2.2 Wsparcie ekonomii społecznej.

i serwują posiłki, zajmują się zmywaniem i utrzymywaniem lokalu w czystości. Część pracowników zajmuje się bezpośrednią obsługą klientów, a część pracuje w kuchni.

Ze względu na niewielkie rozmiary firmy, istnieje możliwość wzajemnego zastępowania się pracowników.

Branża gastronomiczna przeżywa w ostatnich latach wyraźny rozkwit. Między innymi to sprawiło, że otwarto Bistro „Biedermeier” Spółdzielni Socjalnej „Wsparcie”.

Można tu zjeść niedrogie dania obiadowe polskiej kuchni, przekąski, desery i wiele innych specjałów.

Ale to tylko część działalności spółdzielni.

Jak mówi jeden z jej pracowników, „Praca w spółdzielni poprawia moje samopoczucie, przełamuje poczucie osamotnienia i wykluczenia społecznego: mogę wyjść z domu, zdobyć nowe umiejętności. Dzięki niej wiem, jak funkcjonuje prawdziwa firma”.

Skąd wziął się pomysł założenia spółdzielni?

Spółdzielnię Socjalną „Wsparcie” utworzyły dwa wspomniane wyżej podmioty: Towarzystwo Przyjaciół Niepełnosprawnych i Stowarzyszenie Wsparcie Społeczne „Ja-Ty-My”. U podstaw tkwiło założenie, że w Zgierzu istnieje „nisza”, którą mogłaby wypełnić spółdzielnia socjalna: niewiele jest działań podejmowanych w celu aktywizacji osób wykluczonych, a rewitalizacja Miasta Tkaczy (zabytkowego kompleksu na terenie Zgierza) stwarza miejsce dla bistro w konwencji pasującej do stylu architektonicznego całości (biedermeier). W tym samym budynku można też było pomieścić niewielki hotel i salę konferencyjną. Lokalizacja w zabytkowej zabudowie była potencjalnie atrakcyjna dla przyszłych gości i klientów. Dodatkowo Dom Pomocy Społecznej w Zgierzu postanowił zlecić nam niektóre prace: pranie i usługi opiekuńcze, gdyż okazało się to dla nich opłacalne. W Zgierzu brakowało również wypożyczalni sprzętu rehabilitacyjnego – sensowną więc lokalizacją dla trzech ostatnich rodzajów działalności był DPS w Zgierzu.

Czy chcieliby Państwo coś zmienić w działaniu spółdzielni?

W przypadku bistro i wypożyczalni wciąż jeszcze będziemy musieli walczyć o nowych klientów. Mamy zamiar wprowadzić pewne ulepszenia w marketingu, gdzie nie wszystko jeszcze „gra” tak, jak powinno. Jeśli chodzi natomiast o pralnię i usługi opiekuńcze, nadal pracujemy nad poprawą ich jakości. Być może pralnia i wypożyczalnia sprzętu rehabilitacyjnego będą mogły w jakimś stopniu wyjść ze swoją ofertą do klientów spoza DPS. Dotyczy to zwłaszcza pralni, która takiej oferty w ogóle jeszcze nie ma.

Fundusze europejskie mogą ułatwić start działalności spółdzielni socjalnej. Jak Państwo je wykorzytali?

Część środków z dotacji wykorzystano na zakup koniecznego sprzętu (m.in. samochodu), natomiast bardzo istotne okazały się także wydatki na marketing. Szkolenia i doradztwo zapewniło nam stowarzyszenie Wsparcie Społeczne „Ja-Ty-My”. Wieloletnie doświadczenia Towarzystwa Przyjaciół Niepełnosprawnych w zakresie wspierania i aktywizacji zawodowej osób wykluczonych (zwłaszcza chorujących psychicznie) miały dla nas ogromne znaczenie.

Co poradzić osobom, które chciałyby prowadzić spółdzielnię socjalną? Czy jest jakiś uniwersalny przepis na sukces?

Każda z „komórek” organizacyjnych spółdzielni jest stosunkowo niewielka, co zmniejsza problemy komunikacyjne. Łatwiej się także wspierać w tak małej, nieformalnej grupie. Koordynację na wyższym szczeblu zapewnia powołany przez organy założycielskie zarząd. Niezwykle ważne dla spółdzielni socjalnej rozpoczynającej działalność jest spojrzenie w przyszłość. Nie można „przejeść” środków pochodzących ze wsparcia finansowego, trzeba zadbać o marketing i pozyskanie klientów.

Jak wygląda codzienna praca w Państwa spółdzielni?

O dniu pracy w spółdzielni trudno napisać coś jednolitego ze względu na wiele rodzajów jej działalności, skupionych w kilku komórkach organizacyjnych. Na przykład w bistro „Biedermeier” pracownicy spółdzielni przygotowują

strona 47

The food service industry has experienced a clear boom in recent years. It was one of the reasons for opening of „Biedermeier” Bistro of the Social Co-op „Wsparcie” („Support”). You can lunch on Polish cuisine dishes that are not expensive, refreshments, desserts and other dishes in a beautiful historic interior of the City of Weavers.

It is only one of the activities of the co-op. As one of its employees says: „The work in the co-op improves my well-being, decreases the feeling of loneliness and social exclusion, I can go out, gain new skills. Thanks to it, I know how a real firm functions.

European funds can facilitate the start of activities for a social co-op. How did you take advantage of this chance?

A part of the donation was used to purchase the necessary equipment (for example a vehicle), marketing expenses turned out to be essential, too. Training sessions and advising was provided in particular by the Society Wsparcie Społeczne „Ja-Ty-My” (Social Support „I-You-We”).

The many years of experience of Towarzystwo Przyjaciół Niepełnosprawnych (Friends of the Disabled Society) within the scope of support and professional placement of excluded persons (in particular those mentally ill) were tremendously important for us.

to future guests and clients. In addition, Dom Pomocy Społecznej (A Care and Nursing Home) in Zgierz decided to hire us for some jobs: laundry and care services because it turned out profitable for them. There was no rehabilitation equipment rental centre in Zgierz – the DPS (A Care and Nursing Home) was a logical choice for these three latter activities in Zgierz.

Would you like to change anything in the activity of the cooperative?

The bistro and the rental centre will need to get new clients. We intend to improve our marketing where not everything is quite up to what it should be. However, when it comes to the laundry service and the nursing services, we work to improve their quality. It is possible that the laundry and the rehabilitation equipment rental centre will be able to come out with their offer to clients beyond the DPS. This is applicable particularly in case of the laundry that does not have such an offer at all.

What does everyday work look like in your co-op?

It is difficult to say something homogenous because of its many kinds of activity concentrated in a few organizational units. For example, the bistro „Biedermeier” co-op employees prepare and serve meals, wash the dishes and maintain the site. Some work directly with the customers, some work in the kitchen. Due to the firm’s compact size, it is possible for employees to substitute for one another.

How did the idea of the Co-op come about?

The Social Co-op „Wsparcie” was created by the two entities referred to earlier: Friends of the Disabled Society and the Society Social Support „I-You-We”. The foundations assumed there was a „niche” in Zgierz which could be filled by a social co-op: there are few actions undertaken with the goal of placement of excluded persons and the revitalization of the City of Weavers (a historic building complex in Zgierz) has created bistro space styled according to the convention fitting the architectural style of the whole (biedermeier). It is also possible to house a small hotel and a conference room in the same building.

The historic building location was potentially attractive

What would you advise people who would like to run a social co-op? Is there a universal recipe for success?

Each organizational „unit” of the co-op is relatively small, its size decreases communication problems. It is also easier to be mutually supportive in such a small, informal group.

Coordination at a higher level is provided by the management set up by the founding authorities.

Looking into the future is extremely important for a social co-op just starting out. You cannot simply „digest” the means from the financial support, you have to take care of marketing and win clients.

strona 48

Placek Szefa przygotowany przez Spółdzielnię Wsparcie

Gulasz: 50 dkg mięsa wieprzowego (np. łopatka, karkówka), 2 cebule, 1 papryka czerwona, 1 papryka żółta, 1/2 papryczki peperoni, czubata łyżeczka/łyżka koncentratu pomidorowego, ok. 2 łyżki śmietany lub jogurtu naturalnego, sól, pieprz, paryka ostra i słodka, 1/2 łyżeczki bazylii, 1/2 łyżeczki oregano, olej do smażenia Na placki: 1 jajko, 50 dag ziemniaków, 1/2 cebuli, 1-2 łyżeczki mąki, olej do smażenia Goulash: 500g pork (e.g. shoulder, neck), 2 onions, 1 red pepper, 1 yellow pepper, 1/2 chilli, heaped teaspoon of tomato puree, approx. 2 spoons soured cream or natural yogurt, salt, pepper, hot and sweet paprika, 1/2 teaspoon basil, 1/2 teaspoon oregano, oil for frying For the potato pancakes: 1 egg, 500g potatoes, 1/2 onion, 1-2 tablespoons of flour, oil for frying Preparation: Cut the meat, onion and peppers into cubes. Brown the meat, add the onion, season with salt and pepper and add a glass of water then cover and leave to simmer. Meanwhile, prepare the mix for the potato pancakes. Peel the potatoes and grate into a pulp together with the onion. Remove any excess liquid. Add the egg and flour and combine.

When the meat is tender, add the peppers. Mix the soured cream with the tomato puree and add to the pan with the meat. Add the spices and simmer for a further 10 minutes.

Fry off a large potato pancake, covering the entire area of the frying pan. Place on a plate and cover with the goulash.

Serve with a dollop of soured cream.

Przygotowanie: Mięso pokroić w niedużą kostkę; cebulę i paprykę w nieco mniejszą. Mięso podsmażyć na rozgrzanym oleju aż do zbrązowienia, następnie dodać cebulę, doprawić solą i pieprzem, zalać szklanką wody. Dusić pod przykryciem.

W tym czasie przygotować ciasto na placki. Ziemniaki obrać i zetrzeć razem z cebulą na tarce na miazgę.

Odlać zebrany płyn. Dodać całe jajko, mąkę i wymieszać łyżką.

Kiedy mięso zmięknie, dodać paprykę. Dusić chwilę. Śmietanę wymieszać z przecierem pomidorowym, dolać do nich dwie łyżki sosu z patelni (by się nie zważyła), a następnie całość powoli dodać do gotującego się mięsa, ciągle mieszając. Doprawić przyprawami i dusić jeszcze ok. 10 minut.

Na patelni usmażyć duży placek ziemniaczany, taki na całe dno patelni. Wyłożyć go na talerz, a na niego położyć łyżkę gulaszu. Podawać z kleksem śmietany.

strona 49 strona 17

Design i ekonomia społeczna

WellDone Fundacja Rozwoju Przed­się­bior­czo­ści Spo­łecz­nej „Być Razem” Cieszyn, ul. Wałowa 4 http://www.welldone.co Nazwa Projektu PO KL: „Zintegrowany system wsparcia ekonomii społecznej” Beneficjent: Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich Priorytet I. Zatrudnienie i integracja społeczna.

Działanie 1.2 Wsparcie systemowe instytucji pomocy i integracji społecznej.

strona 50

Działalność Fundacji Rozwoju Przedsiębiorczości Społecznej „Być Razem” skoncentrowana jest na wspieraniu osób powracających na rynek pracy, inkubowaniu spółdzielni socjalnych, a także prowadzeniu przedsiębiorstwa społecznego prowadzącego działalność gospodarczą.

Dochód z tej działalności jest narzędziem do rozwiązywania konkretnych problemów społecznych. O łączeniu designu z ekonomią społeczną rozmawiamy z twórcami marki WellDone.

Jak zaczęła się historia marki WellDone Dobre Rzeczy?

Potrzeba matką wynalazków. Zastanawialiśmy się, co produkować w warsztatach Fundacji Rozwoju Przedsiębiorczości Społecznej „Być Razem”, aby stabilnie funkcjonować na rynku. Szukaliśmy alternatywy dla statusu podwykonawcy galanterii drewnianej i mebli, jakim najczęściej byliśmy.

Poza tym ważne dla nas było, aby produkty, które wytwarzamy, wyróżniały się na rynku i niekoniecznie były tanie.

Alternatywą okazało się WellDone.

na terenie fundacji dla kilkunastu studentów wzornictwa warszawskiej ASP. W ramach tych zajęć powstały kolejne projekty produktów dla WellDone. A i tak to nie wszystko – długo by opowiadać.

Czy z realizacji tego projektu płynie dla Państwa jakaś nauka?

Owszem. Zaangażowanie agencji PR czy biura projektowego miało na celu wygenerowanie konkretnych narzędzi niezbędnych dla marki, ale też nauczenie naszego zespołu, jak współpracować z różnymi podmiotami, jak briefować projektantów, na jakie elementy składowe wizerunku produktu zwracać uwagę i tak dalej. Wszystko po to, by w sytuacji, gdy fundusze wspierające się skończą, samodzielnie rozwijać i budować markę i z niej głównie czerpać dochód na realizację naszej misji.

Państwa pierwszy projekt „Od idei do obiektu, od obiektu do produktu” był niemalże pionierski.

Był to projekt realizowany wspólnie z warszawską ASP, Instytutem Adama Mickiewicza, Zamkiem Cieszyn i Holon Institute of Technology z Izraela; zainicjował on ideę łączenia wzornictwa z przedsiębiorczością społeczną. Studenci z Warszawy i z Holon pracowali nad tworzeniem produktów atrakcyjnych rynkowo, funkcjonalnych, ekologicznych i możliwych do produkowania w naszym przedsiębiorstwie.

W efekcie tych działań otrzymaliśmy prawa autorskie i projekty kilku z nich, a następnie zaczęliśmy je wdrażać do produkcji. Projekt realizowany w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, we współpracy z międzynarodowym partnerem UNDP (United Nations Development Programme), pozwolił na dokończenie poprzednich działań i na bazie trzech produktów umożliwił wprowadzenie nowej marki na rynek.

Dystrybucja zysków to kwestia różnie rozwiązywana przez przedsiębiorstwa społeczne. Jak to się odbywa u Państwa?

Wszystkie pieniądze, które zarabiamy, przeznaczane są na realizację naszej misji – prowadzenie i rozwijanie przedsiębiorstwa społecznego, zakładanie i wspieranie spółdzielni socjalnych (w ostatnich dwóch latach uruchomiliśmy ich dziewięć) oraz wkłady własne do projektów, głównie edukacyjnych.

Jak praca w przedsiębiorstwie wpływa na codzienność jej członków i pracowników?

Zarówno nasi pracownicy, jak i spółdzielcy, którzy dzięki nam prowadzą swoje firmy, mają pracę, a to oznacza ich niezależność finansową, czyli możliwość samodzielnego utrzymania siebie i swojej rodziny. Zmienia się sposób myślenia o sobie, zwiększa się poczucie własnej wartości – zmienia się nasze życie. To dobrze rokuje na przyszłość.

Jak wykorzystali Państwo otrzymaną dotację?

Zrobiliśmy bardzo dużo. Powstało logo, font, opakowania, zdjęcia produktowe i aranżacyjne, etykiety, ulotki, katalog, strona www z modułem sklepowym, opracowaliśmy całą strategię marketingową, wizerunkową, cenową. Powstały oferta handlowa, bank danych, ścieżka targowo-festiwalowa oraz konkursowa, system księgowy, magazynowy i pakiet umów, a także odbyły się tygodniowe warsztaty

strona 51

The activity of the Social Enterprise Development Foundation “Być Razem” [Be Together] focuses on supporting people returning to the world of work, incubating social cooperatives and also running a social enterprise business activity. The income from this activity is used to solve specific social problems.

We talk with the creators of the WellDone brand about connecting design with social economy.

How did the WellDone Dobre Rzeczy brand begin?

Necessity is the mother of invention. We were wondering what to make in the workshops of the Be Together Social Enterprise Development Foundation, so as to function stably on the market. We were looking for an alternative to the status of subcontractors for wooden accessories and furniture, which we most often ended up as. Apart from that, it was important for the products we made to stand out and not necessarily to be cheap. That alternative turned out to be WellDone. further products for WellDone were created. And that isn’t everything – we could go on talking about it for ages.

Your first project “Idea to Object, Object to Product” was almost pioneering.

It was a project realised together with the Warsaw Academy of Fine Arts, the Adam Mickiewicz Institute, Zamek Cieszyn and the Holon Institute of Technology from Israel, which initiated the idea of combining design with social enterprise. In the project, students from Warsaw and Holon worked on product designs that were market friendly, functional, ecological and capable of being produced in our company. As a result of these activities we acquired the copyrights and designs for several of the products and then put them into production. Operation run with the UNDP (United Nations Development Programme), our international partner, supported by the European Social Fund rested on winding up our previous activities and on the basis of the three products, launching a new brand onto the market.

Did you learn any lessons in realising this project?

Of course. Involving a PR agency and a design office was intended to generate specific instruments essential for the brand, but also to teach our team how to collaborate with various entities, how to brief designers, which components of the product image we have to pay attention to, and so on. All of this was done, so that when the financial support ends, we can independently develop and grow the brand and use that to provide the funds to realise our goals.

Distribution of profits is a matter which is resolved in various ways by social enterprises. How do you go about it?

All the money we earn is designated to realise our mission – to run and develop a social enterprise, to set up and support social cooperatives (we’ve set up nine of them in the last two years) and to put cash into mainly educational projects.

How did you use the funds?

We did an awful lot. We created the logo, font, packaging, product photos and displays, the labels, flyers, catalogue, website with online store, we developed the entire marketing strategy, the image and price policy.

The whole business offer was put together, a database, a festival and trade fair schedule, and also which competitions to enter, the accounting system, warehousing and a raft of contracts, and also there were weekly workshop at the foundation for over a dozen design students from Warsaw’s Academy of Fine Arts. As part of the workshop,

How in your opinion does working in the enterprise affect the daily lives of its members and employees?

Both our employees and our cooperative members, who thanks to us can run their own businesses, have work, and that means financial independence, and hence the ability to maintain themselves and their families. It changes the way you think about yourself, increases your sense of selfworth – changes your life. That looks good for the future.

strona 52

Polska produkcja

strona 53

Informacje o Europejskim Funduszu Społecznym można uzyskać na stronie głównej EFS www.efs.gov.pl oraz kontaktując się telefonicznie z Infolinią EFS: +48 801-337-801 lub mailowo: pokl@cpe.gov.pl Information about the European Social Fund is available at their website: www.efs.gov.pl by phone +48 801-337-801 or by e-mail pokl@cpe.gov.pl

Publikacja bezpłatna, współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

ISBN 978-83-7610-515-4