Nadleśnictwo Opole
Historia Nadleśnictwa Opole
T
ereny obecnego Nadleśnictwa Opole stanowiły niegdyś niemieckie lasy państwowe. Planową gospodarkę leśną zaczęto tu prowadzić już w połowie XVIII w., po przejęciu Śląska przez Prusy. W następstwie kilku kolejnych edyktów i zarządzeń wydanych przez Fryderyka II Hohenzollerna zerwano z gospodarką rabunkową, przeprowadzono pierwsze pomiary lasów, wprowadzono istniejący do dziś podział powierzchniowy o kształcie regularnym oraz wprowa-
2
dzono obowiązek odnawiania zrębów. Wycinano przede wszystkim duże zręby zupełne, które potem odnawiano sztucznie, sadząc głównie sosnę. W efekcie z lasów stopniowo znikały takie gatunki, jak dąb, brzoza, buk, a nawet świerk. W połowie XIX w. w rejencji opolskiej drzewostany iglaste stanowiły już 75 proc. powierzchni, a pierwotne dąbrowy praktycznie przestały istnieć. W latach 1881–1904 obowiązki miejscowego nadleśniczego pełnił zasłużony leśnik Hugo von Ehrenstein, odznaczony Orderem Korony za wprowadzenie w grudzickich lasach nowoczesnej gospodarki leśnej. Ostatnim niemieckim nadleśniczym na tym terenie był Georg Baule. Dziś kierownictwo Nadleśnictwa Opole utrzymuje kontakty z jego synem, niemieckim leśnikiem i naukowcem dr. Hubertem Baulem. Lata przed I wojną światową oraz okres dwudziestolecia międzywojennego nie wprowadziły istotnych zmian w prowadzeniu gospodarki leśnej na tych terenach. W 1945 r., na mocy dekretu PKWN z 12 grudnia, z niemieckich lasów
państwowych, lasów byłych majątków ziemskich oraz dużych i drobnych własności prywatnych utworzono nadleśnictwa Dąbrowa Opolska, Grudzice, Krasiejów oraz Zbicko. Plany utworzenia Nadleśnictwa Opole sięgają połowy lat 80. XX w. i wiążą się z pomysłem objęcia wspólnym zarządem lasów położonych wokół Opola. Dodatkowym argumentem za powołaniem nowej jednostki były kłopoty związane z zarządzaniem lasami na rozległych terenach przez dwa duże nadleśnictwa: Tułowice i Krasiejów. Z obrębów wchodzących w skład tych nadleśnictw utworzono później Nadleśnictwo Opole. Zakładano, że nowy podział administracyjny umożliwiłby pełną realizację zadań stawianych przed nowoczesnym leśnictwem, zwłaszcza jeśli chodzi o udostępnianie lasu mieszkańcom Opola, przy jednoczesnej ochronie zasobów przyrodniczych. Zmiany w strukturze organizacyjnej Lasów Państwowych, które zaczęły zachodzić na początku lat 90., zadecydowały o realizacji wcześniejszych zamierzeń. Nadleśnictwo Opole
zostało utworzone 1 stycznia 1993 r. W skład nowej jednostki weszły w całości lasy obrębu Dąbrowa (poprzednio Nadleśnictwo Tułowice) oraz obrębu Grudzice (poprzednio Nadleśnictwo Krasiejów). Niezbędne zaplecze uzyskano po zlikwidowanym Ośrodku Remontowo-Budowlanym Lasów Państwowych w Opolu. Na nadleśniczego nowo utworzonej jednostki powołano Zdzisława Dzwonnika, absolwenta Wydziału Leśnego Akademii Rolniczej w Poznaniu, pełniącego poprzednio obowiązki zastępcy nadleśniczego Nadleśnictwa Tułowice, a od 1 listopada 1992 r. pełnomocnika ds. tworzenia Nadleśnictwa Opole. W 2003 r. do Nadleśnictwa Opole przyłączono tereny ówczesnego Nadleśnictwa Krasiejów. Siedziba Nadleśnictwa Opole cały czas znajdowała się w obecnej lokalizacji. W międzyczasie dobudowano jedynie piętro, a dach zmieniono na płaski. W 2013 r. zakończyła się rozbudowa siedziby nadleśnictwa. Obecnie kształt budynku jest zbliżony do tego przed wojną.
3
N
adleśnictwo Opole jest położone na terenie województwa opolskiego. Tutejszy krajobraz to mozaika lasów, pól uprawnych i niewielkich miejscowości z położonym w centrum omawianego obszaru Opolem, zamieszkałym przez niemal 130 tys. ludzi. Powierzchnia zarządzanych przez nadleśnictwo gruntów wynosi 22 873 ha, a zasięg te-
4
rytorialny to 688 km kw., co sprawia, że jest to jedna z największych jednostek Lasów Państwowych w kraju. Nadleśnictwo Opole nadzoruje także gospodarkę w lasach niestanowiących własności Skarbu Państwa na powierzchni 1567 ha. Jest jednym z 38 nadleśnictw Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach. Podzielono je na czternaście leśnictw,
z których jedno odpowiada za produkcję sadzonek w szkółce leśnej. Prowadzenie gospodarki leśnej to podstawowe zadanie pracowników Nadleśnictwa Opole. Wykonują je według zasad powszechnej ochrony i trwałości lasów, ciągłości i zrównoważonego wykorzystania wszystkich ich funkcji oraz powiększania zasobów leśnych.
Nadleśnictwo Opole – położenie i krajobraz
5
Lasy pod naszą opieką
Czy wiesz, że najczęściej występującym gatunkiem okolic Opola jest sosna? Jest także gatunkiem najbardziej pospolitym w skali całego kraju. Sosna ma małe wymagania co do żyzności gleb, ale duże w stosunku do ilości światła, dlatego sadzi się ją na otwartych powierzchniach. 6
L
asy Państwowe gospodarują mieniem Skarbu Państwa, a więc własnością ogółu społeczeństwa. Opieka nad powierzonym nam dobrem to nie tylko wielka odpowiedzialność, ale też misja, której owoce będą zbierać przede wszystkim przyszłe pokolenia. Wyhodowanie pięknych i stabilnych lasów dla potomnych to cel, jaki stale przyświeca nam w naszej pracy. Głównym składnikiem drzewostanów naszego nadleśnictwa jest sosna, której udział wynosi 86 proc.; rosną tu także
drzewostany dębowe (5 proc.), brzozowe (4 proc.) oraz olchowe (3 proc.). Przeciętny wiek naszych lasów to 59 lat. Dominacja sosny jest wypadkową uwarunkowań historycznych, możliwości siedliskowych i potrzeb produkcyjnych. Co roku w naszych lasach w wyniku cięć pielęgnacyjnych i odnowieniowych pozyskujemy ok. 133 tys. m3 drewna, jednocześnie wprowadzając młode pokolenie lasu (sadząc, siejąc lub inicjując odnowienie naturalne) na ok. 230 ha.
7
Czym zajmuje się w pracy leśniczy?
L
eśniczy to pracownik terenowy nadleśnictwa odpowiedzialny za prowadzenie gospodarki w drzewostanach swojego leśnictwa, obejmującego zwykle ok. 1700 ha, a także za zwalczanie przestępstw i wykroczeń na jego terenie. Znaczną część obowiązków leśniczego stanowi planowanie, w których drzewostanach będą prowadzone prace związane z pozyskaniem drewna, pielęgnacją lasów czy zakładaniem upraw leśnych. Od wiosny do jesieni, kiedy lasy są zagrożone pożarami, leśniczy musi być gotowy, aby pomóc w ewentualnej akcji gaśniczej. Lato to okres wzmożonej pielęgnacji upraw oraz prognozowania i monitoringu owadów, których masowy pojaw może zagrozić
8
lasom. Leśniczy ocenia również stopień uszkodzeń młodych drzewostanów przez zwierzynę leśną (gównie jelenie i sarny), aby zaplanować zabiegi ochronne. Przez cały rok leśniczy zajmuje się również pracami związanymi z pozyskaniem drewna. Drzewa do wycięcia trzeba wyznaczyć, po ścięciu pomierzyć i sklasyfikować, po czym wydać odbiorcy, wystawiając odpowiedni dokument. Zwalczanie przestępstw i wykroczeń w lesie, takich jak kradzieże drewna, kłusownictwo, akty wandalizmu czy podpalenia, pochłania dużo czasu i wiąże się z ryzykiem. Ważne są również spotkania z dziećmi, młodzieżą lub innymi zainteresowanymi, by opowiedzieć o pracy w lasach.
Czy wiesz, że jedną z podstawowych zasad funkcjonowania Lasów Państwowych jest samofinansowanie? Oznacza to, że administracja leśna nie korzysta ze środków budżetowych, a jedynie z tych pochodzących ze sprzedaży produktów (głównie drewna) i usług.
9
Szkółka leśna z lotu ptaka Po upływie ok. 20 lat wycina się drzewa otaczające gniazda po to, żeby zasadzić na tej powierzchni sadzonki sosen. Dzięki temu za kilkadziesiąt lat powstanie las dębowo-sosnowy
10
Czym jest hodowla lasu?
H
odowla lasu obejmuje wszystkie czynności związane ze zbiorem i przechowywaniem nasion, ich przygotowaniem do wysiewu, produkcją sadzonek w szkółkach, zakładaniem oraz pielęgnacją upraw leśnych oraz drzewostanów starszych aż do fazy starodrzewu. Na terenie Nadleśnictwa Opole znajduje się szkółka leśna, która rocznie produkuje przeszło 2 mln sadzonek z nasion o udokumentowanym pochodzeniu. Każdego roku zakładane są uprawy na powierzchni ok. 230 ha. Sadzimy tylko rodzime gatunki drzew, które przez pokolenia przystosowywały się do lokalnych warunków, co gwarantuje ich dobry wzrost i trwałość. Najczęściej są to: sosna zwyczajna, świerk pospolity, modrzew europejski, dąb szypułkowy i bezszypułkowy, buk zwyczajny, brzoza brodawkowata, olsza czarna. Każdy gatunek drzewa ma swoje upodobania co
do miejsca i sposobu sadzenia oraz odległości między sadzonkami. W lasach sadzi się również gatunki, które podnoszą ich różnorodność biologiczną. Są to m.in. jabłoń, grusza, czereśnia ptasia, kalina koralowa, dzika róża, bez czarny oraz śliwa tarnina, których kwiaty dają nektar owadom, a owoce pożywienie zwierzynie. Dzięki wszystkim wykonywanym przez leśników czynnościom lasów w Polsce z roku na rok przybywa.
Czy wiesz, że w lesie sadzi się drzewa, których pochodzenie jest udokumentowane i związane z konkretnym regionem? Przykładowo leśnicy z Opolszczyzny nie mogą na swoim terenie sadzić sosen z Mazur czy Pomorza.
11
Jednym z największych zagrożeń dla lasów nadleśnictwa jest obniżanie się poziomu wód gruntowych. Osłabione sosny nie są w stanie skutecznie bronić się przed szkodliwymi dla nich owadami czy jemiołą, która jako półpasożyt żyjący w koronach drzew czerpie od swojego żywiciela wodę. Drzewa w końcu zamierają 12
Ochrona lasu
T
rwałość lasu może być zagrożona przez czynniki biotyczne, abiotyczne i antropogeniczne. Czynniki biotyczne to m.in. owady, które żerując, osłabiają drzewa i powodują ich obumieranie, lub zwierzyna, często zgryzająca drzewka w uprawach leśnych. Do tej grupy zagrożeń należą również grzyby pasożytnicze. Czynniki abiotyczne, takie jak susze, silne wiatry, przymrozki czy okiść,
mogą powodować szkody urastające do miana klęski. Huraganowe wiatry potrafią wywracać i łamać drzewa na przestrzeni setek hektarów. W ostatnich latach na terenie Nadleśnictwa Opole obserwowana jest hydrologiczna susza powodująca drastyczne obniżenie poziomu wód gruntowych. Najbardziej ucierpiały starsze drzewostany sosnowe na siedliskach z wcześniejszym wysokim jej poziomem. Miejmy na-
dzieję, że nowe pokolenie sosny dzięki wytworzeniu odpowiedniego systemu korzeniowego dostosuje się do obecnie panujących warunków klimatycznych. Największym zagrożeniem antropogenicznym są podpalenia lasu, dlatego utrzymanie systemu wczesnego ostrzegania przed pożarami jest priorytetem. Niekorzystny wpływ na las ma także zaśmiecanie go, zanieczyszczenie powietrza czy postępująca urbanizacja terenu.
Czy wiesz, że na terenie nadleśnictwa rocznie wybucha prawie 20 pożarów? Większość z nich nie przekracza powierzchni 0, 30 ha. Teren Nadleśnictwa Opole obserwowany jest z czterech wież przeciwpożarowych, co umożliwia dokładną i szybką lokalizację każdego pożaru.
13
Pozyskanie drewna
K Czy wiesz, że harwester w ciągu dnia może wyciąć kilkaset drzew o łącznej masie nawet 400 m 3? Obecnie na terenie Nadleśnictwa Opole maszyny wielooperacyjne pozyskują ok. 70 proc. planu pozyskania.
14
iedyś drzewo obalano siekierami i piłami „moja-twoja” – te czasy jednak minęły bezpowrotnie dzięki wynalazkowi silnika spalinowego. Pilarz, pracujący piłą łańcuchową, może dokonać ścinki dorodnego dębu w ciągu kilku minut. Technika pozyskania drewna poszła jednak jeszcze dalej. Spopularyzowane w Skandynawii maszyny wielooperacyjne, zwane harwesterami, pracują również na terenie Nadleśnictwa Opole. Wbrew pozorom to technologia niezwykle przyjazna dla środowiska i bezpieczna dla ludzi. Świadczy o tym wymownie fakt wyróżnienia ich właściciela prestiżową nagrodą „W trosce
o środowisko” przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Opolu za wprowadzenie innowacyjnej technologii pozyskiwania drewna. Po ścince drewno należy z lasu wywieźć. W tym jednak przypadku nie wszystkie tradycyjne sposoby odeszły do lamusa. Tam, gdzie wjazd ciągnikiem jest ryzykowny lub niemożliwy, wciąż przydatna okazuje się siła konia. Jeśli zaś chodzi o transport mechaniczny, to oprócz ciągników do zrywki wleczonej znalazły u nas zastosowanie także tzw. forwardery – maszyny transportujące drewno średniej długości bez jego kontaktu z glebą.
15 15
Drewno to jeden z surowców najczęściej używanych do wyrobu przedmiotów codziennego użytku. Niemal każdy z nas ma z nim do czynienia już od przysłowiowej kołyski.
16
Drewno jest najlepsze
D
rewno to jeden z najstarszych materiałów wykorzystywanych przez człowieka, od wieków było źródłem światła i ciepła. Dziś ma ok. 30 tys. różnych zastosowań, m.in. w budownictwie, energetyce, meblarstwie, produkcji papieru i opakowań, sprzętu muzycznego, podłóg, zabawek i wielu innych. Swoją popularność zawdzięcza przede wszystkim
zadziwiającemu połączeniu lekkości z wytrzymałością oraz niepowtarzalnej estetyce. Drewno jest surowcem prawdziwie ekologicznym, jego fabryką jest szumiący las, a drewniany przedmiot, jeśli nawet już nie służy człowiekowi, nie stanowi groźnego dla środowiska odpadu. W energetyce drewno jest w pełni odnawialnym źródłem energii – najbezpieczniejszym i nisko emisyjnym
paliwem stałym. Może być również przetwarzane na pelet, który jest prawie tak wygodny jak gaz, a dużo bezpieczniejszy. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom posiadaczy kotłów na paliwo stałe i kominków, Nadleśnictwo Opole, oprócz tradycyjnej sprzedaży drewna dla przemysłu, ma w swojej ofercie także drewno opałowe, kominkowe (pocięte i połupane).
17
18
Ochrona przyrody Jednym z uratowanych przez pracowników nadleśnictwa ptaków był puchacz – to nasz największy przedstawiciel sów. Ten osobnik został znaleziony pod kancelarią jednego z leśnictw – nie mógł latać, był osłabiony i ubłocony. Leśnicy wraz z zaprzyjaźnionym sokolnikiem opiekowali się nim przez okres 3 tygodni, następnie ptak został wypuszczony na wolność.
Rezerwat Srebrne Źródła
N
a terenie nadleśnictwa znajduje się wiele form ochrony przyrody, takich jak rezerwaty przyrody Prądy i Srebrne Źródła oraz obszary chronionego krajobrazu: Bory Niemodlińskie i Lasy Stobrawsko-Turawskie. Część obszaru nadleśnictwa znajduje się w granicach Stobrawskiego Parku Krajobrazowego. Sieć Natura 2000 obejmuje Bory Niemodlińskie, Łąki w okolicach Chrząstowic oraz Grądy Odrzańskie, a 12 monumentalnych dębów, sosen i buków zostało uznanych za pomniki przyrody. Mamy tu również użytki ekologiczne, zespół
Rosiczka okrągłolistna
przyrodniczo-krajobrazowy oraz stanowisko dokumentacyjne. Możemy poszczycić się obecnością chronionych gatunków zwierząt, takich jak czerwończyk nieparek, modraszek nausitous i telejus, bielik zwyczajny i bocian czarny. Warto też wspomnieć o chronionych gatunkach roślin, do których należą m.in.: goryczka wąskolistna, goździk siny, kotewka orzech wodny, lilia złotogłów, nasięźrzał pospolity i podejźrzon marunowy. Mieliśmy też okazję ratować rzadkie i chronione ptaki, m.in. osłabione lub ranne bieliki, bociany czarne oraz puchacza.
19
Łowiectwo
N
a terenie Nadleśnictwa Opole znajduje się 12 obwodów łowieckich wydzierżawionych dziewięciu kołom łowieckim zrzeszonym w Polskim Związku Łowieckim. Prowadzą one gospodarkę łowiecką pod nadzorem nadleśnictwa. Leśnicy każdego roku uczestniczą w ustalaniu liczebności zwierzyny leśnej. Poprzez zatwierdzanie planów odstrzałów dla kół łowieckich dążymy do utrzymania populacji na poziomie, który z jednej strony gwarantuje zachowanie trwałości lasów, a z drugiej właściwy rozwój populacjom zwierząt. Myśliwi polują przede wszystkim na
jeleniowate – jelenie, sarny i daniele. Rozbudowa miast powoduje przenikanie się siedzib ludzkich z rewirami dzikich zwierząt. Prowadzi to do konfliktów – zwierzęta nie tylko padają ofiarą kolizji drogowych, ale mogą też przenosić groźne choroby, dewastować tereny zielone i niszczyć uprawy rolne. Zdrowe zwierzęta na widok człowieka pospiesznie uciekają. Nietypowe zachowanie dzikich zwierząt powinno budzić ostrożność. Nigdy nie próbuj ich łapać ani zabierać ich młodych do domu – o znalezieniu rannego zwierzaka powiadom leśnika.
Borsuk Warchlak – młody dzik
20
Cielak jelenia
Czy wiesz, że w lasach Nadleśnictwa Opole daniel występował do górnego plejstocenu? Lodowce wyparły go na południe. Pierwsze wsiedlenia rozpoczęto już za czasów cesarstwa rzymskiego. Dzisiaj gatunek ten cieszy nasze oczy dzięki staraniom pokoleń leśników i myśliwych.
Daniel
21
Czy wiesz, że przy siedzibie Nadleśnictwa Opole znajduje się muzeum sprzętu leśnego? Można tu zobaczyć pilarkę sprzed pięćdziesięciu lat, zestaw sprzętu służący dawniej do pozyskiwania żywicy, a także jeden z pierwszych telefonów komórkowych, jaki funkcjonował na Opolszczyźnie, ledwie mieszczący się do wielkiej walizki.
22
Edukacja
L
eśnicy z Nadleśnictwa Opole prowadzą edukację przyrodniczoleśną od połowy lat 90. ubiegłego stulecia. Możemy poszczycić się doświadczeniem w nauczaniu wszystkich grup wiekowych, od przedszkolaków do seniorów. Gościliśmy nie tylko mieszkańców Opolszczyzny, odwiedzili nas goście z wielu krajów Europy, a nawet z Kanady czy Australii. Wymownym dowodem uznania dla naszej działalności jest uhonorowanie
w 2011 r. przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Opolu wyróżnieniem „W Trosce o Środowisko”. Na „Zielone Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej” funkcjonujące przy siedzibie naszej jednostki składa się stylowa izba leśna, miniogródek dydaktyczny i przystosowana do potrzeb edukacji sala konferencyjna. W 2015 r. do użytku zostały oddane sale multimedialne o powierzchni przeszło 200 mkw.
Jest to wystawa przyrodnicza wykorzystująca najnowocześniejsze środki przekazu, oddziałujące na zmysły osób zwiedzających. Zastosowano tu sterowane oświetlenie, specjalistyczny system nagłośnieniowy z lektorem oraz symulatory efektów specjalnych, takich jak wiatr, deszcz i mróz. Na lekcje o przyrodzie zapraszamy chętnych po wcześniejszym telefonicznym umówieniu się z pracownikiem Nadleśnictwa Opole.
23 23
Lasy dla ludzi
L
asy w zarządzie Lasów Państwowych są w pełni dostępne dla ludności. Las jest doskonałym miejscem do wypoczynku i rekreacji; każdy z nas może wybrać się tam na grzyby czy obserwować dziką przyrodę. Wstęp do lasu może być okresowo zabroniony, np. w sytuacji dużego zagrożenia pożarowego czy podczas ścinki drzew, o czym dowiemy się z tablic umieszczonych przy leśnych drogach. Do lasu nie wolno wjeżdżać pojazdami silnikowymi, nawet jeśli nie ma znaku zakazu, a jazda konna może się odbywać tylko po wyznaczonych do tego celu szlakach. Nadleśnictwo Opole wychodzi na-
24
przeciw potrzebom społecznym, udostępniając wiele miejsc wypoczynku, gdzie można odpocząć wśród śpiewu ptaków, z dala od zgiełku cywilizacji. Zwolennicy bardziej aktywnego spędzania czasu z pewnością skorzystają ze szlaków turystycznych – pieszych i rowerowych, gdzie można spotkać atrakcje zarówno przyrodnicze, krajobrazowe, jak i kulturalne. Pamiętajmy, że w lesie jesteśmy gośćmi i starajmy się nie naruszać harmonii natury. Każdy grzybiarz, turysta, myśliwy, biegacz czy przyrodnik mają takie samo prawo do korzystania z lasu, dlatego spójrzmy na siebie nawzajem z życzliwością.
Czy wiesz, że leśnicy z Nadleśnictwa Opole przygotowali 33 miejsca wypoczynku? W każdym z nich znajdują się ławy, stoły, a także tablice informacyjne, z których można się dowiedzieć o przyrodniczych ciekawostkach okolicy.
25 25
Nadleśnictwo Opole ul. Groszowicka 10, 45-517 Opole tel. 77 454 05 41, 77 423 07 30 opole@katowice.lasy.gov.pl www.opole.katowice.lasy.gov.pl
1
2
3
4
5
26
Leśnictwo Narok Leśniczy Franciszek Okrzyński tel. (77) 464-22-07 kom. 600-924-043 Leśnictwo Dąbrowa Leśniczy Janusz Gruszka tel. (77) 464-10-30 kom. 606-485-420 Leśnictwo Lipowa Leśniczy Lotar Wiercimok tel. (77) 464-12-49 kom. 606-485-410 Leśnictwo Suchy Bór Leśniczy Waldemar Jahn tel. (77) 421-96-24 kom. 600-934-630 Leśnictwo Walidrogi Leśniczy Czesław Dulęba tel. (77) 464-41-25 kom. 600-934-696
6
7
8
9
10
Leśnictwo Grotowice Leśniczy Grzegorz Przydatek tel. (77) 456-20-19 kom. 600-924-096 Leśnictwo Dąbrowice Leśniczy Piotr Gomulski tel. (34) 353-71-26 kom. 606-484-539 Leśnictwo Knieja Leśniczy Tomasz Proszewski tel. (77) 421-61-66 kom. 600-923-850 Leśnictwo Krasiejów Leśniczy Krzysztof Misiewicz tel. (77) 465-19-29 kom. 600-934-435 Leśnictwo Grodziec Leśniczy Zygmunt Kulig tel. (77) 465-19-61 kom. 600-935-363
11
12
13
14
Leśnictwo Zawada Leśniczy Andrzej Praski tel. (77) 421-20-76 kom. 600-924-777 Leśnictwo Chrząstowice Leśniczy Damian Czupala tel. (77) 421-96-70 kom. 606-485-440 Leśnictwo Dębska Kuźnia Leśniczy Wojciech Obrębski tel. (77) 421-96-28 kom. 606-317-073 Leśnictwo Szkółkarskie Płaszczyna Leśniczy Wiesław Stryczewski kom. 606-485-204 Punkt sprzedaży drewna kominkowego i sadzonek
Mapa Nadleśnictwa Opole
Na terenie Nadleśnictwa Opole znajduje się strzelnica myśliwska umożliwiająca rozgrywanie zawodów w pełnym wieloboju myśliwskim. Strzelnicą zarządza Zarząd Okręgowy PZŁ w Opolu.
Nadleśnictwo Opole dysponuje ośrodkiem wczasowym w Jastarni na Półwyspie Helskim. Ośrodek jest ogólnie dostępny, chętnych do skorzystania prosimy o kontakt z biurem nadleśnictwa. 27
Tomasz Dębiec tel. 667 869 976 kontakt@wydawnictwoquercus.pl www.wydawnictwoquercus.pl
Tekst: Lidia Bocianowska Redakcja: Tomasz Dębiec, Małgorzata Szywacz Korekta: Małgorzata Haze
Projekt graficzny, DTP: Joanna Kozek Rysunki: Zenon Grześkowiak (s. 2, 3) Zdjęcia: archiwum Nadleśnictwa Opole, Tomasz Dębiec, Fotolia.com: virgonira (s. 16), sw_stock (s. 21)