Atopia nr 1/2019 by POLSKIE TOWARZYSTWO CHORÓB ATOPOWYCH

W Y D AW N I C T W O P O L S K I E G O T O WA R Z Y S T WA C H O R Ó B AT O P O W YC H

ATOPOWA RODZINA Jak Oliwka odzyskała radość z życia ZDROWIE I PIELĘGNACJA AZS i probiotyki DIETA Przepisy dla alergików

Czy należy bać się sterydów?

NR1/2019

DLA NAJMŁODSZYCH Niebieski kamień-bajka terapeutyczna Z WIZYTĄ U EKSPERTA Ochrona przeciwsłoneczna

Wydanie magazynu „Atopia” jest interaktywne Oznacza to, że ilekroć w tekście znajdziesz frazę oznaczoną ikonką , możesz poprzez kliknięcie tej frazy uzyskać dostęp do dodatkowych materiałów źródłowych, na przykład szerszych definicji, materiałów video czy innych rekomendowanych miejsc docelowych w Internecie.

Kliknij w okładki

i pobierz BEZPŁATNIE wcześniejsze wydawnictwa Polskiego Towarzystwa Chorób Atopowych

Redakcja MAGAZYNu „AtopiA”

Polskie Towarzystwo Chorób Atopowych Ul. Suwak 4, 02-676 Warszawa, e-mail: info@ptca.pl Reklama: e-mail: info@ptca.pl Opracowanie graficzne: Limbach Studio, e-mail: magda.limbach@gmail.com

SPIS TREŚCI

ATOPOWA RODZINA

4 ––– Jak Oliwka z AZS odzyskała radość z życia 10 ––– Projekt wsparcia „z sercem o atopii”

ZDROWIE I PIELĘGNACJA 11 –––AZS i probiotyki 16 ––– Kiedy w brzuchu burczy (nietolerancja laktozy)

Z WIZYTĄ U EKSPERTA 20 –––Ochrona przeciwsłoneczna w AZS 24 –––Czy należy bać się sterydów?

DIETA 28 –––Przepisy kulinarne dla alergików

24 Życzenia Wielkanocne Z okazji zbliżających się Świąt Wielkanocnych, składamy Wam, Waszym dzieciom i rodzinom najserdeczniejsze życzenia: niech Wasze serca napełnią się wiarą i nadzieją, niech zdrowie nie opuszcza Was i Waszych najbliższych, a pogoda ducha pozwoli zachować spokój nawet w trudnych sytuacjach. Z całego serca życzą: Redakcja „ATOPII” Zarząd Polskiego Towarzystwa Chorób Atopowych

DLA NAJMŁODSZYCH 40 ––– Niebieski kamień-bajka terapeutyczna

Atopowa rodzina

E JNA SU L O K R A RUSZ JA KONKU EDYC OWE SOS ATOP

Jak Oliwka z AZS odzyskała radość życia dzięki pobytowi w Avène

Nieprzespane noce, rozdrapane rany na całym ciele, bandaże chroniące przed zakażeniami... Oto codzienność dziecka chorego na atopowe zapalenie skóry. Oliwka, bohaterka reportażu opublikowanego w serwisie Mamo to Ja miała mnóstwo szczęścia – wygrała konkurs, w którym nagrodą był 3-tygodniowy pobyt w Uzdrowisku Avène. Zobacz, jakie efekty przyniosła jej kuracja wodą termalną. 4 ATOPIA

Atopowa rodzina

zy istnieje lekarstwo na atopowe zapalenie skóry u dzieci? Na pewno jest coś, co sprawia, że stan skóry bardzo się poprawia. To… woda! – Ale nie taka zwykła woda! – jak mówi mama bohaterki naszego reportażu, Agnieszka. To woda termalna ze źródła we francuskim Avène.

Jak wygląda życie z atopią Oliwka ma 7 lat i od urodzenia choruje na atopowe zapalenie skóry. Jej codzienność to podrażniona, zaczerwieniona skóra, która bardzo ją swędzi. Ten świąd nie daje się łatwo opanować… Dziewczynka dużo się drapie, od czego na jej ciele nierzadko robią się krwawiące ranki, które trzeba opatrywać bandażami. Suchą i podrażnioną skórę łagodzi jedynie wielokrotne smarowanie skóry w dzień i w nocy emolientami. Jednak to tylko sposób na złagodzenie uporczywego swędzenia. Nie przynosi dziecku całkowitej ulgi. - Najgorsze są noce – opowiada Agnieszka, mama Oliwki. Córka często się budzi, bo swędzenie nie pozwala jej spokojnie spać. Nieraz słyszę z pokoiku Oliwki odgłos drapania czy tarcia ręką o ścianę… Staram się wtedy zawsze do niej iść, przytulać ją, uspokoić, nawet z nią śpię, żeby choć trochę ograniczyć skutki drapania. A kiedy następuje zaostrzenie choroby, to mała z bólu płacze – bo wówczas podczas codziennego smarowania emolientami skóra ją po prostu bardzo boli… Konkurs Atopowe S.O.S. – zawsze warto spróbować szczęścia! Agnieszka nie mogła spokojnie patrzeć, jak jej córeczka cierpi. Chore dziecko nie może uczestniczyć w tych

Malownicze Avène, położone w samym sercu krainy Gór i Źródeł, leży u podnóża górskiego łańcucha Sewenny na wysokości 350 m n.p.m.

5 POLSKIE TOWARZYSTWO CHORÓB ATOPOWYCH

samych zajęciach, co jej koleżanki, bawić się w piaskownicy czy... nosić zwykłych dżinsów, bo barwniki, ziemia i piasek zaostrzają chorobę. Gdy usłyszała od alergolog prowadzącej Oliwkę o konkursie Atopowe SOS, nie wahała się ani chwili – namówiła córkę do przygotowania pracy, wysłały ją i… mocno trzymały kciuki za sukces. Udało się! Oliwia wygrała główną nagrodę, 3 tygodnie darmowego pobytu w Avène, wraz z zabiegami, zakwaterowaniem i pełnym wyżywieniem.

Uzdrowisko w Avène to jedyne miejsce na świecie, gdzie możemy napić się Wody termalnej bezpośrednio ze źródła!

Atopowa rodzina

Uzdrowisko w Avène – tu leczy się wodą Do Uzdrowiska Avène przyjeżdża co roku niemal 3000 kuracjuszy z 46 krajów. Atopowe zapalenie skóry czy blizny kurują jedynie Wodą termalną Avène i emolientami Xera Calm AD wyprodukowanymi na jej bazie. Swój pobyt Oliwka i jej mama zaczęły od konsultacji z dermatologiem. Pani doktor dokładnie obejrzała skórę dziecka i rozpisała kurację. Dziewczynka codziennie miała trwającą 20 minut kąpiel bąbelkową w wannie, którą szalenie lubiła, do tego spraye Wodą termalną Avène oraz kompresy nakładane na najbardziej podrażnione miejsca na ciele. Trzy razy w tygodniu lekarka zaleciła Oliwce też masaże wykonywane wodą oraz dwa razy w tygodniu bicze wodne, najmniej przyjemny, ale bardzo ważny i skuteczny zabieg. – To był bardzo intensywny czas – opowiada mama Oliwii. 5 zabiegów dziennie i oczywiście dużo picia wody były czasem męczące, ale warte każdej minuty spędzonej w centrum hydroterapii. Skóra stopniowo reagowała na leczenie!

Efekty kuracji w Uzdrowisku Avène Pod koniec pobytu Oliwii w uzdrowisku pani doktor ponownie zbadała skórę dziecka. Okazało się, że mimo chwilowych 6 ATOPIA

zaostrzeń, finalnie Oliwka ma SCORAD (to skala, w jakiej mierzy się stan skóry atopika) o 30 procent niższy niż w dniu rozpoczęcia kuracji. Największe zaczerwienienia i podrażnienia zniknęły. I choć skóra nie jest idealna, mama dziewczynki widzi poprawę jej kondycji. Agnieszka jest przekonana, że zrobi wszystko, by móc powtórzyć kurację w Avène. – Poznani rodzice z Polski i innych krajów, powracający tutaj na kurację, zgodnie opowiadają, że zaledwie 3 tygodnie w Avène sprawiają, że skóra ich dzieciaków jest dużo lepsza przez cały kolejny rok! Źródło: „Nie taka zwykła woda – jak Oliwka z AZS odzyskała radość życia dzięki pobytowi w Avène” serwis Mamo to Ja, https://mamotoja.pl/jak-sie-leczy-atopowe-zapalenie-skory-w-avene-we-francji-reportaz-wideo,choroby-i-dolegliwosci-przedszkolaka-film,1709,r22p1.html Autor: Katarzyna Jemiołek, Redaktor prowadząca działu pae Content Studio. Koordynuje realizację projektów komercyjnych dla serwisu mamotoja.pl oraz magazynów papierowych. Wcześniej redaktorka prowadząca magazynów „Będę Mamą/Twoje Dziecko" i "Przedszkolak" oraz książek z biblioteki „Mamo, To Ja". Pisała też do portalu Mamotoja.pl.\

Atopowa rodzina

Ponad pół roku po powrocie z uzdrowiska Avène, zapytaliśmy Agnieszkę, mamę Oliwii, co u nich słychać i jak pobyt we Francji zmienił ich życie:

Jak dowiedziała się Pani o konkursie i co skłoniło Panią do zgłoszenia? Informację o konkursie przekazała mi nasza doktor alergolog, która prowadzi Oliwkę od początku choroby. Wracając z jakiegoś szkolenia wysłała mi SMS ze stroną konkursu i zasugerowała, aby wziąć w nim udział. Posłuchałam. Przygotowałyśmy z córeczką pracę konkursową i wysłałyśmy nasze zgłoszenie. Ale przyznaję, że nie bardzo wierzyłam, że coś z tego wyjdzie… Jak wspominacie razem z Oliwką pobyt w Uzdrowisku w Avène? To był cudowny czas! Spokojne miejsce, przepiękne widoki, życzliwi ludzie. Trzy tygodnie odpoczynku w niezwykłej okolicy i w przyjaznej atmosferze. Po raz pierwszy spotkałyśmy taką ilość osób z chorobami skóry. Oliwia poznała inne dzieci dotknięte AZS i zobaczyła, że nie jest sama. Miło było porozmawiać z innymi rodzicami, wymienić się doświadczeniami i poczuć, że ktoś nas naprawdę rozumie. To była niezapomniana przygoda! Co zmieniło się w Waszym życiu po kuracji w Avène? Przede wszystkim stan skóry córki i komfort życia. 7 ATOPIA

W trakcie kuracji powiedziano nam, że większa poprawa przyjdzie po 5 tygodniach od zakończenia terapii. I choć wyjeżdżałam z Avène z nadzieją, że tak się stanie, miałam pewne obawy. Ale tak jak nam zapowiedziano, po 5-6 tygodniach zaczęłam widzieć poprawę. Skóra stała się gładsza, zmiany mniej widoczne, zaostrzenia rzadsze. A przede wszystkim zmniejszył się również świąd, który wcześniej towarzyszył córce prawie nieustannie. W końcu zdarza nam się przesypiać większość nocy, co wcześniej w ogóle nie miało miejsca. Teraz wiemy już, że kuracja w Avène może długotrwale poprawić stan skóry i w tym roku jedziemy powtórzyć terapię. Co poradziłaby Pani uczestnikom kolejnej edycji konkursu? Dlaczego warto wziąć w nim udział? Zgłosić się i wierzyć w wygraną! Dlaczego? Bo nie ma nic do stracenia, a zyskać można wiele. To szansa na przeżycie fantastycznej przygody, poznanie rodzin z podobnymi doświadczeniami. To nadzieja na lepsze życie naszego dziecka.. Życzę powodzenia! I do zobaczenia w Avène

Atopowa rodzina

Rusza kolejna edycja konkursu ATOPOWE SOS Najpiękniejszy widok? Uśmiech wyspanego dziecka o poranku! Trudno się z tym nie zgodzić, prawda? Dlatego mamy dla Was wyjątkowy konkurs #AtopoweSOS i start wyzwania #UsmiechDzieckaOPoranku! Jak do nich przystąpić? ● Jeśli Twoje dziecko cierpi z powodu atopowego zapalenia skóry, a uporczywe swędzenie nie pozwala mu spać, jest szansa aby mu pomóc! ● Na stronie www.atopowesos.pl dodaj zdjęcie swojej pociechy z uśmiechem o poranku, po dobrze przespanej nocy. ● Napisz w kilku zdaniach, dlaczego uśmiech dziecka o poranku jest dla Ciebie tak ważny.

Masz szansę wygrać 3 tygodniową kurację razem ze swoim dzieckiem w Uzdrowisku Dermatologicznym Avène! Specjaliści Avène otoczą Twoją pociechę profesjonalną opieką. Ale to nie wszystko! Pokażmy razem jak ważny jest uśmiech naszych dzieci o poranku. Przecież to źródło ENERGII I SZCZĘŚCIA na cały dzień! Opublikuj na Instagramie w formie zdjęcia albo filmu uśmiech Twojej pociechy o poranku, koniecznie dodając #UsmiechDzieckaOPoranku #KonkursXeraCalm #AtopoweSOS oraz nominując jednocześnie kilka spośród Twoich znajomych, przyjaciółek do wyzwania „Uśmiech Dziecka o Poranku”. Spośród wszystkich zdjęć wybierzemy 100, których autorzy otrzymają od nas produkt niespodziankę.

Pokażmy razem jak ważny jest #UsmiechDzieckaOPoranku:) 8 ATOPIA

ZDROWIE – PIELĘGNACJA

9 ATOPIA

Rodzice poprzez właściwą pielęgnację skóry dziecka w rzeczywistości robią dużo więcej – zapobiegają nieprzespanym nocom, ratują przyjęcia urodzinowe, pomagają w sukcesach szkolnych i asystują w osiągnięciach sportowych. Bioderma wspiera rodziców i dzieci w codziennych zmaganiach z atopią. Wszyscy oni potrzebują kompleksowej i systematycznej opieki oraz rzetelnej wiedzy dotyczącej tego problemu.

WEJDŹ NA

zsercemoatopii.pl I OTRZYMAJ WSPARCIE

SPECJALNIE DLA CIEBIE WEJDŹ

STRONĘ,

ODWIEDŹ

LEKARZA

I OTRZYMAJ KUPONY RABATOWE – przy zakupie balsamu Atoderm Intensive Baume 500 ml otrzymasz żel Atoderm Intensive Gel moussant 500 ml w prezencie. Dzięki kuponom MOŻESZ ROCZNIE OSZCZĘDZIĆ NAWET 720 ZŁ.

Atoderm Intensive Baume

Atoderm Intensive Gel moussant

NAWILŻA I TRWALE ODBUDOWUJE BARIERĘ OCHRONNĄ SKÓRY POWSTRZYMUJE SWĘDZENIE ZAPOBIEGA NAWROTOM ZAOSTRZEŃ POPRAWIA KOMFORT ŻYCIA CAŁEJ RODZINY

ZDROWIE I PIELĘGNACJa

ATOPOWE ZAPALENIE SKÓRY

I PROBIOTYKI

Chorobę, jaką jest atopowe zapalenie skóry, można porównać do systemu naczyń połączonych. Wiele ze sfer, które mają na nią wpływ, zdążyliśmy już poznać – geny, stres, hormony, stany zapalne. Lek. Karina Polak

11 ATOPIA

ZDROWIE I PIELĘGNACJa

owe badania przynoszą jednak kolejne odkrycia, na które warto zwrócić uwagę, by jeszcze lepiej i skuteczniej radzić sobie z AZS – jego wystąpienie nie oznacza bowiem, że nie można prowadzić dobrego, szczęśliwego życia i czerpać z niego satysfakcji, choć często „opanowanie” stanu skóry wymaga czasu i wysiłku. Czy możemy pomóc sobie w tym probiotykami? Jak „dobroczynne bakterie” wpływają na nasz system odpornościowy? Czy istnieje szansa, że poprawią stan naszej skóry lub pozwolą uniknąć AZS w przyszłości? Odpowiedź na te i wiele innych pytań prezentujemy poniżej.

Dotychczasowe badania składu mikrobioty (flory bakteryjnej jelit) u osób z AZS w porównaniu z osobami zdrowymi wykazały, że zaburzenia równowagi mikroflory jelitowej mogą poprzedzać wystąpienie choroby: zaobserwowano m.in. obniżone stężenie krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, zwiększenie odsetka Faecalibacterium prausnitzii w kale, zmniejszenie odsetka bakterii Bifidobacteria. Dodatkowymi czynnikami wpływającymi na zaburzenia i mogcymi zwiększać ryzyko wystąpienia AZS są m.in. antybiotyki. Wyniki badań sugerują jednak, że kluczowym jest zaburzenie równowagi mikrobioty (zależności między poszczególnymi szczepami), a nie samej ilości bakterii – istnieją doniesienia, że wykazano związek zarówno przerostu, jak i zbyt ubogiej flory jelitowej z atopią.

Rola jelit w rozwoju chorób alergicznych Obserwowany w ciągu ostatnich lat wzrost zachorowań na choroby alergiczne, w tym Połączenie probiotyku najpopularniejszą z nich – AZS, dotykającą Czym są probiotyki? oraz prebiotyku Zaproponowana w 2001r. przez Światową do 15-20% dzieci w określonych populacjach, określane jest Organizację Zdrowia (WHO) oraz Organizawymusił poszukiwanie przyczyny tego stanu. mianem synbiotyku. cję Narodów Zjednoczonych do spraw WyżyJedną z zaproponowanych była „hipoteza Jednoczesne ich wienia i Rolnictwa (FAO) definicja probiotyku higieny”, głosząca, że wynika on ze zmniejobejmuje ściśle określone żywe mikroorganiszenia w wyniku coraz większej „sterylnopodanie potęguje zmy, które podawane w odpowiedniej ilości ści” naszych warunków życia narażenia na efekt działania wywierają korzystny wpływ na zdrowie gospoczynniki modulujące odporność organizmu dobroczynnych darza. Wśród probiotyków znaleźć można więc w okresie wczesnodziecięcym (zakażenia, bakbakterii, które np. szereg szczepów bakterii z rodzajów Lactoterie, kontakty z innymi dziećmi). Odpowiedź zyskują „rusztowanie” bacillus czy Bifidobacterium, a także drożdżaki organizmu na tego typu czynniki zmieniała do namnażania się Saccharomyces boulardii. „układ sił” w systemie immunologicznym po Dobroczynne szczepy bakterii mogą być urodzeniu, powodując, że zamiast komórek w jelicie. przyjmowane w różnej formie – jako preparaty, nazywanych limfocytami Th2 dominującymi suplementy diety, a także po prostu składniki pożywienia. u płodu, przewagę zyskiwały limfocyty Th1, prawidłowo Bogate w nie są zwłaszcza produkty mleczne poddawane dominujące w późniejszych okresach życia. To przesunięcie powodowało m.in. zahamowanie wytarzania czynników fermentacji (np. kefir, jogurty – często dodatkowo wzbogacane w procesie produkcji pożądanymi rodzajami bakstymulujących powstawanie przeciwciał typu IgE, zmniejterii). Należy jednak pamiętać, że ilość zawartych w nich szając predyspozycję do wystąpienia alergii w późniejszym wieku. mikroorganizmów nie jest jednakowa: w przypadku np. antybiotykoterapii samo spożywanie produktów mlecznych Rozwinięcie i uzupełnienie „hipotezy higieny” stanowi „hipoteza wpływu mikroflory na rozwój chorób alergicznie wystarcza, by zapobiec zaburzeniom mikroflory jelitowej. W obecnych obecnie na rynkach preparatach istnieje nych”. Kładzie ona nacisk na rolę bakterii zasiedlających możliwość wyboru między zawierającymi jeden lub więjelita w dojrzewaniu układu odpornościowego organizmu – przy prawidłowej kolonizacji śluzówki przewodu pokarcej szczepów, ilością zawartych w nich bakterii oraz formą przyjmowania. mowego powodują one przesunięcie równowagi immunoAby poprawić stan mikroflory jelitowej, często do prologicznej w kierunku limfocytów Th1. Kolonizacja odbywa biotyków dołącza się prebiotyki. Są to składniki żywności, się dzięki florze pochodzącej od matki (m. in. z dróg rodnych, czemu dodatkowo sprzyjało poporodowe karmienie które docierając w formie niestrawionej do jelit stanowią swoistą „pożywkę” dla bakterii, stymulując ich namnażanie piersią) – wykazano, że np. zakończenie ciąży poprzez cięsię (np. inulina, fruktooligosacharydy zawarte w produkcie cesarskie powoduje wzrost ryzyka chorób atopowych tach roślinnych i zbożowych). Połączenie probiotyku oraz u dzieci, podobnie krótkie (<1 miesiąc) karmienie piersią. 12 ATOPIA

ZDROWIE I PIELĘGNACJa

prebiotyku określane jest mianem synbiotyku. Jednoczesne ich podanie potęguje efekt działania dobroczynnych bakterii, które zyskują „rusztowanie” do namnażania się w jelicie. Efekty działania probiotyków Korzystne efekty działania probiotyków znane są już od dawna. Wiele badań klinicznych wykazało, że zapobiegają one biegunce związanej z antybiotykoterapią, biegunce podróżnych (występującej zwykle podczas wyjazdów, spowodowanej działaniem bakterii znajdujących się w nowym dla organizmu środowisku) i rzekomobłoniastemu zapaleniu jelita grubego (choroba związana z bakteriami C. Difficile np. po zastosowaniu antybiotyków, podczas której występuje uporczywa, mogąca prowadzić do znacznego odwodnienia biegunka). Przy zastosowaniu probiotyków w trakcie biegunki wywołanej nieżytem żołądkowo-jelitowym odnotowuje się skrócenie jej trwania średnio o 1 dzień. Dodatkowo korzystne efekty odnotowano także przy stosowaniu pomocniczym przy eradykacji (leczeniu mającym na celu zupełne usunięcie) z żołądka i dwunastnicy bakterii H. Pylori (większa skuteczność, mniej efektów ubocznych), leczeniu uszkodzeń śluzówki przewodu pokarmowego wywołanych stosowaniem niesterydowych leków przeciwzapalnych (szybsze gojenie), zmniejszeniu nasilenia objawów w przypadku zespołu jelita drażliwego. Pojedyncze doniesienia traktują również o korzystnym wpływie przywrócenia równowagi flory jelitowej na redukcję masy ciała w otyłości, poprawę funkcjonowania w przypadku niektórych chorób neurologicznych czy zwalczanie depresji. Czy w takim razie probiotyki to samo dobro i powinniśmy suplementować je właściwie w każdej chorobie? Odpowiedź na to pytanie brzmi: zdecydowanie nie. Istnieje szereg stanów, gdzie ich zastosowanie nie tylko nie przynosi korzyści, ale i może stać się dla pacjenta groźne. Należy do nich m.in. ostre zapalenie trzustki (stan, gdy w wyniku przedwczesnej aktywacji enzymów trzustkowych, normalnie wydzielanych w postaci soku trzustkowego do światła jelita celem trawienia pokarmu, dochodzi do zapalenia i „samostrawienia” części trzustki) lub niektóre niedobory odporności – donoszono nawet o przypadkach występowania bakteriemii (obecność bakterii we krwi, obserwowana np. w sepsie). Nadmiar suplementowanych probiotyków może nawet u zdrowych osób prowadzić do wzdęć, nudności i wymiotów. Probiotyki w leczeniu AZS Polskie wytyczne leczenia atopowego zapalenia skóry kwestię probiotyków traktują dość enigmatycznie. Choć 13 ATOPIA

czytamy w nich, że wykazano modulowanie przez podawane bakterie odpowiedzi immunologicznej organizmu w kierunku tej pożądanej, związanej z limfocytami Th1, co prowadzi do zmniejszenia wytwarzania przeciwciał typu IgE (związanych z reakcjami alergicznymi), a dodatkowo szereg badań wykazał korzyści z zastosowaniu probiotyków w profilaktyce i leczeniu AZS, kwestia ta wymaga dalszych badań i potwierdzenia. Wyniki metaanaliz (zbiorcze zestawienie wyników różnych badań przeprowadzonych na dany temat) pozostają ze sobą sprzeczne. Według metaanalizy opublikowanej w 2014r. skuteczność probiotyków w leczeniu AZS, ocenianą u prawie 1600 pacjentów (dzieci i dorosłych) na podstawie oceny w skali SCORAD, wykazano we wszystkich grupach wiekowych poza niemowlętami <1r.ż.; najlepszy efekt przyniosło zastosowanie mieszanek różnych szczepów bakteryjnych, a w przypadku pojedynczych szczepów wykazano przewagę Lactobacillus nad Bifidobacterium; suplementacja w formie synbiotyków była skuteczniejsza niż same probiotyki. Nowsza, pochodząca z 2016r. metaanaliza oparta na badaniach przeprowadzonych w populacji dziecięcej poparła wniosek dotyczący korzyści ze stosowania probiotyków w leczeniu AZS dopiero >1r.ż. oraz przewagę stosowania mieszanek szczepów nad pojedynczymi; wykazano także, że czas trwania terapii powinien wynosić minimum 8 tygodni. Opublikowana w 2017r. kolejna metaanaliza wykazała znaczne zróżnicowanie między populacjami pod względem geograficznym w kwestii skuteczności stosowania probiotyków: o ile w populacji azjatyckiej pozytywne efekty były wyraźnie widoczne, stosowanie terapii u osób mieszkających w Europie nie przyniosło oczekiwanych korzyści.

ZDROWIE I PIELĘGNACJa

Kolejny raz potwierdzono także przewagę mieszanek szczeniosła również suplementacja Lactibacillus rhamnosus czy pów nad pojedynczymi, zaznaczając jednak, że poprawa Lactibacillus paracasei. Co ciekawe, zastosowanie takiej w skali SCORAD była znacząca także po zastosowaniu pojesuplementacji jedynie przed porodem lub wyłącznie po dynczych szczepów Lactobacillus fermentum oraz Lactobaporodzie nie zmniejszało ryzyka wystąpienia AZS! cillus salivarius. W czerwcu 2018r. opublikowana została Należy jednak pamiętać, że mimo obiecujących wynikolejna metaanaliza: określono, że korzyści ze stosowania ków, podobnie jak w przypadku leczenia AZS, nie ustalono probiotyków odnieść mogą pacjenci z umiardotychczas dokładnych zasad stosowania proPrzed włączeniem kowanym i ciężkim AZS. Inne metaanalizy biotyków w jego prewencji. Określenie konkretopublikowane w 2017 i 2018r. wykazały brak suplementacji należy nych dawek, pożądanego składu probiotyku czy także zapoznać lub jedynie nieznaczny korzystny efekt stosoprofilu pacjentów, u jakich znajdzie zastosowawania probiotyków. nie, pozostaje kwestią przyszłości. się z informacjami Stosowanie probiotyków w przypadku zamieszczonymi Probiotyk - brać czy nie brać? umiarkowanego i ciężkiego AZS jest już jedprzez producenta, Większość przywołanych powyżej badań zdaje nak rekomendowane np. w pochodzących dotyczącymi m.in. się świadczyć na korzyść zastosowania probioz 2017r. wytycznych „Probiotyki – aktualny temperatury tyków zarówno w prewencji, jak i leczeniu AZS. stan wiedzy i zalecenia dla praktyki kliniczprzechowywania czy Nie należy jednak zapominać o możliwych nej”. Nie ustalono jednak, jakie szczepy bakefektach ubocznych, a przed zastosowaniem terii, w jakiej dawce, przez jaki czas i u jakich maksymalnej dawki najlepiej skonsultować z lekarzem, który powipacjentów należy stosować. dobowej. nien na podstawie znajomości historii choPrewencja AZS przy użyciu probiotyków roby określić, czy stosowanie probiotyku jest bezpieczne. W przypadku prewencji wystąpienia atopowego zapalenia Przed włączeniem suplementacji należy także zapoznać się skóry dostępny materiał naukowy jest bardziej skąpy niż z informacjami zamieszczonymi przez producenta, dotycządane na temat leczenia przy użyciu probiotyków. Badania, cymi m.in. temperatury przechowywania czy maksymalnej które dotychczas się ukazały, przynoszą jednak równie ciedawki dobowej. Wydaje się, że najlepiej stosować preparaty kawe wyniki. zawierające mieszanki bakterii, łącząc je z prebiotykami (de Opublikowana w listopadzie 2018r. metaanaliza wykafacto stosując więc w postaci synbiotyku). zała, że stosowanie probiotyków prenatalnie, a następnie Spore zainteresowanie tematem zastosowania probiotyprzez pierwszych 6 miesięcy po urodzeniu zmniejszało ków w AZS pozwala mieć nadzieję, że w niedalekiej przyszłoryzyko wystąpienia AZS u dzieci zarówno w przypadku ści otrzymamy jasne, konkretne rekomendacje dotyczące stoosób z grupy ryzyka wystąpienia AZS, jak i nieobciążosowania zarówno w prewencji, jak i leczeniu. Trwają również nych. Większość dotychczas opublikowanych badań zdaje pierwsze próby oceny efektu zastosowania probiotyków miejsię potwierdzać tę zależność. Podobnie jak w przypadku scowo, na skórę, w połączeniu z terapią doustną. Jaki będzie leczenia AZS, najkorzystniejsze wydaje się być zastosowaich efekt – przekonamy się niedługo… Miejmy nadzieję, że nie mieszanek szczepów bakterii, jednak dobre efekty przyjuż na własnej skórze. n

Lek. Karina Polak Z wyróżnieniem ukończyła Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Laureatka stypendium Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za wybitne osiągnięcia na polu naukowym. Autorka licznych doniesień konferencyjnych i publikacji naukowych (m.in. Polish Journal of Pathology, Acta Medica Cracoviensia). Współpracuje z wydawnictwem Medycyna Praktyczna. Członkini PTCA. Ze względu na fakt, że sama cierpi na atopowe zapalenie skóry, stara się popularyzować wiedzę na temat choroby wśród personelu medycznego oraz pacjentów.

14 ATOPIA

Koniec problemów ze snem małych atopiKów!

zęste pobudki w nocy, płacz, wychodzenie z łóżeczka i chęć drapania się doprowadzająca do uszkodzenia naskórka – to najczęstsze nocne objawy Atopowego Zapalenia Skóry u dzieci. Jak sobie z nimi radzić? Atopowe zapalenie skóry występuje 2-3 razy częściej u dzieci niż u dorosłych, a najcięższa postać występuje od dnia narodzin do 2 roku życia. Choroba ta przebiega z fazami zaostrzenia i remisji. W fazie ostrej, oprócz skrajnej suchości charakterystycznej dla AZS, pojawiają się stany zapalne w postaci czerwonych krostek oraz uporczywy świąd, który nie pozwala zasnąć dzieciom i doprowadza do częstych pobudek nocnych. To powoduje negatywny wpływ na jakość życia dziecka i rodziny. Nie tylko maluchy są rozdrażnione i mają problemy z koncentracją, ale także cała rodzinna po nieprzespanej nocy jest zmęczona i nerwowa. Jeśli pielęgnacja samymi emolientami to za mało, wypróbuj nowość Mustela – Stelatopia® Pierwsza Kojąca piżamka do skóry skłonnej do atopii.

stelatopia Kojąca piżamka skuteczność potwierdzona klinicznie: • Redukcja świądu o 81%*

Ją C

psułKI

• 2 x mniej nocnych przebudzeń** • Poprawa jakości snu już po 7 dniach stosowania**

E mI K

Jest to innowacyjny produkt ze 100% certyfikowanej bawełny zalecanej przez dermatologów i alergologów. Tkanina została zaprojektowana specjalnie dla skóry skłonnej do atopii i otrzymała europejski certyfikat Oeko-tex standard100, nakładający ścisłe kontrole w celu zapewnienia bezpieczeństwa skóry poprzez zakaz stosowania szkodliwych substancji w procesie jej produkcji.

Na włóknach bawełnianych piżamki zamocowane zostały specjalne mikrokapsułki z kojącymi składnikami aktywnymi - destylatem oleju słonecznikowego, olejem z awokado, ceramidami, skwalanem oraz witaminą E, które uwalniane są stopniowo pod wpływem ruchu dziecka.

W taki sposób składniki aktywne dostarczane są do skóry w sposób ciągły i przedłużają działanie emolientów zastosowanych przed założeniem piżamki. Wszystkie szwy w piżamce są zewnętrzne, co ogranicza zadrapania i zapewnia bezpośredni kontakt tkaniny ze skórą.

INNOWACYJNA TECHNOLOGIA Wewnątrz aktywna formuła kosmetyczna

Na zewnątrz membrana ochronna

Mikrokapsułkowanie

Mocowanie mikrokapsułek na włóknach bawełnianych

Stopniowe uwalnianie składników naturalnych

Kojące działanie na skórę

Codzienne zakładanie dziecku piżamki do snu znacząco poprawia jakość życia całej rodziny. Dzieci szybciej zasypiają i dużo rzadziej budzą się w nocy. Przestają czuć uciążliwy świąd, dzięki czemu stają się spokojniejsze i pogodniejsze. Już po 7 dniach można zauważyć diametralną poprawę kondycji ich skóry, która staje się delikatniejsza i gładsza. Rany, które nie są już rozdrapywane, dużo szybciej się goją. Stelatopia® Kojąca piżamka jest dostępna wyłącznie w aptekach stacjonarnych oraz internetowych. * Badanie kliniczne (ocena prowadzącego badanie) prowadzone na grupie 66 niemowląt i dzieci o skórze skłonnej do atopii przez okres 28 dni. ** Badanie konsumenckie prowadzone na grupie 22 niemowląt i dzieci w okresie 7 dni, we współpracy z francuskim Eczema Association.

artykuł sponsorowany

Zdrowie i Pielęgnacja

Kiedy w brzuchu burczy

a jelita dostają skurczy… Słów kilka o nietolerancji laktozy Anna Przyborska

16 ATOPIA

Zdrowie i Pielęgnacja

aktoza, inaczej zwana cukrem mlekowym C12H22O1 to dwucukier obecny w niektórych pokarmach mlecznych. Laktoza stanowi ważne źródło energii, a jej obecność w diecie zwiększa wchłanianie wapnia oraz wpływa korzystnie na florę bakteryjną jelit. Jej obecność w jadłospisie dba o prawidłowy stan błony śluzowej jelita grubego i wspiera układ odpornościowy. Nietolerancja laktozy, niedobór laktazy, hipolaktazja to nadwrażliwość pokarmowa powodowana niedoborem lub brakiem laktazy. Laktaza to enzym niezbędny w procesie trawienia laktozy zawartej w mleku, zarówno ludzkim jak i innych ssaków np. w mleku krowim. Enzym ten jest wytwarzany nie tylko przez zwierzęta ale też rośliny, grzyby, bakterie i drożdże.

wtórnie prowadzić do uszkodzenia nabłonka jelitowego. Nietolerancja laktozy może również wynikać z całkowicie bezmlecznej diety, która obniża aktywność wydzielania laktazy

Nietolerancja wrodzona/ alaktazja Alaktazja jest niezwykle rzadka. Noworodek dotknięty tą przypadłością nie produkuje laktazy, objawy pojawiają się już przy pierwszym karmieniu. Nieleczony ten typ nietolerancji potencjalnie zagraża życiu i od pierwszych dni życia dziecko musi być żywione sztucznymi preparatami pozbawionymi cukru mlecznego. Względny niedobór laktazy pojawia się również praktycznie u wszystkich wcześniaków urodzonych Leczenie nietolerancji przed 34. tygodniem wieku płodowego. Zwykle nie ma istotnego znaczenia klinicznego laktozy polega na i nie wymaga leczenia.

Typy nietolerancji laktozy Zdolność trawienia laktozy fizjologicznie zmniejszeniu jej ilości zmienia się w trakcie wzrastania. U większości ssaków jej trawienie zanika po zakończe- lub jej wyeliminowaniu Objawy nietolerancji laktozy z diety. Osoby dotknięte nietolerancją laktozy po zjeniu okresu karmienia piersią. U człowieka dzeniu produktów mlecznych mają skurczowe produkcja laktazy najczęściej spada o 90% bóle brzucha, przelewania, biegunki, wzdęcia, nadmiernie podczas pierwszych 4 lat życia, chociaż dokładny czas tych wytwarzają gazy jelitowe. Kolki niemowlęce nie są efektem zmian jest osobniczo zmienny. nietolerancji laktozy ale nie można wykluczyć współistPierwotna nietolerancja laktozy. nienia obu problemów. Cześć ludzi posiada mutację genu kodującego która chroni przed zanikiem produkcji laktazy co pozwala im na bezDiagnostyka nietolerancji problemową konsumpcję słodkiego mleka i jego przetwoW diagnostyce nietolerancji laktozy największe znaczenie rów przez całe życia. Mutacja ta występuje częściej w poma wodorowy test oddechowy, w którym dokonuje się pulacjach, które wcześnie udomowiły bydło. Większość pomiaru stężenia wodoru w wydychanym powietrzu po ludzi pochodzenia północno-europejskiego posiada ową spożyciu laktozy. Inne badania wspomagające diagnostymutację, geny te ma około 93% Polaków i teoretycznie kę nietolerancji to badanie stolca — Test Kerrego ocenia wytwarzają oni wystarczające ilości laktazy przez całe żyobecność niestrawionych cukrów redukujących (głównie cie. Dla odmiany wśród ludzi pochodzących z Bliskiego laktozy) w stolcu, a niestrawiona laktoza powoduje zakwaWschodu, Indii czy części Afryki niedobory laktazy są poszenie kału. wszechne. Pewną informację może przynieść test doustnego podawania laktozy, a następnie oznaczenie stężenie glukozy we Nietolerancja wtórna krwi. Badanie molekularne polimorfizmu genu laktazy Geny nie warunkują bezproblemowego trawienia laktozy (LCT) pomaga wykluczyć hipolaktazję u dorosłych bo nietolerancja laktozy ma nie tylko podłoże genetyczne. Problemy z cukrem mlecznym mogą wynikać rówLeczenie nietolerancji nież z chorób układu pokarmowego. Stany zapalne jelit Leczenie nietolerancji laktozy polega na zmniejszeniu jej o etiologii wirusowej chociażby rotawirusowej, bakteryjilości lub jej wyeliminowaniu z diety. nej, przerost bakteryjny jelita cienkiego (SIBO) choroby Osoby z rzadką wrodzoną nietolerancją laktozy są skazane pasożytnicze, alergie pokarmowe, niektóre choroby autona całkowite zaprzestanie jej spożywania przez całe życie. immunologiczne, kuracje antybiotykowe, niedożywienie, Nietolerancja laktozy wywołana pierwotnym niedoborem operacje jelit, radioterapie, niektóre leki czy alkohol mogą laktazy rzadko ujawnia się u dzieci do ukończenia 2–3. 17 ATOPIA

Zdrowie i Pielęgnacja

roku życia. Jeżeli objawy pojawiają się wcześniej, należy rozważyć nietolerancję wtórną. Osoby mające pierwotną nietolerancję nie muszą całkowitej rezygnować ze wszystkich mlecznych przetworów. Kwaśne produkty jak np. kefir, zawierają niewielkie ilości laktozy, a także bakterie, które pomagają ją rozłożyć. Zwykle każdy musi znaleźć swój indywidulany próg tolerancji laktozy. Badania pokazały, że osoby dorosłe z hipolaktazją na ogół nie odczuwają dolegliwości po spożyciu w jednorazowej dawce produktów zawierających 5–10g laktozy. Taką ilość laktozy zawiera np. 100–200 ml mleka słodkiego. Ilość tolerowanej laktozy zwiększa się jak laktoza spożywana jest wraz z innym jedzeniem, a jej porcje rozłożone są w czasie. Twarde sery praktycznie laktozy nie zawierają, wynika to z procesu produkcji. Z tego powodu nie warto wydawać więcej na ten „bez laktozy”. Na rynku dostępne są preparaty zawierające laktazę które wspomagają spożywanie i trawienie mlecznych przetworów. Regularne przyjmowanie małych ilości (1-2 łyżki) mleka dziennie może poprawić tolerancję dzięki wyhodowaniu odpowiedniej flory jelitowej. U osób z wtórną nietolerancją po pozbyciu się przyczyny problem nietolerancji laktozy mija bardzo szybko, nawet już po 1-2 miesiącach. Zawartość laktozy w gramach w 100g wybranych produktów (na podstawie: Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B. i wsp.: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005.) Mleko krowie 3,2%

4.6

Mleko kobiece

Mleko kozie

4.4

Mleko owcze

5.1

Mleko bezlaktozowe

Sery żółte

0.1

Ser typu feta

Lody

4.4

Ser topiony

Masło

0.5-1

Czy nietolerancja laktozy jest alergią na mleko? Nie! Niestety w mediach, portalach społecznościowych czy nawet poradnikach żywieniowych nierzadko panuje 18 ATOPIA

spore zamieszanie między nietolerancją laktozy, a alergią na mleko krowie. Nie brak w nich stwierdzeń typu „nie zawiera laktozy- jest bezpieczne dla alergików”. Nic bardziej mylnego, to tak nie działa. Alergia to reakcja układu odpornościowego na kontakt z alergenem, objawy alergii na mleko są inne niż nietolerancji. Dla przykładu objawów skórnych nie łączymy z nietolerancją laktozy za to z alergią owszem. Podanie produktu bezlaktozowego osobie z alergią na białka mleka może mieć fatalne konsekwencje. Podsumowując: nie odstawiamy laktozy gdy nie ma takiej konieczności! Stosowana w leczeniu eliminacja mleka i jego produktów z diety wiąże się ze zmniejszeniem podaży białka i wapnia, które są niezbędne do prawidłowego wzrastania i rozwoju dziecka. Układając dietę dla osoby z hipolaktazją należy uwzględniać produkty niezawierające laktozy, bogate przede wszystkim w wapń, witaminy B2 i B12 oraz w białko, cynk, magnez i potas. Ważne są także produkty bogate w witaminę D, która zwiększa przyswajalność wapnia. n

www.przychodniasynexus.pl

Chorujesz na Atopowe Zapalenie Skóry o średnim bądź ciężkim nasileniu? Centrum Medyczne Synexus prowadzi kwalifikacje do badania klinicznego dla osób ze zdiagnozowanym Atopowym Zapaleniem Skóry. Osoby zainteresowane konsultacją dermatologiczną, w trakcie której lekarz opowie o możliwościach terapeutycznych w ramach prowadzonego badania klinicznego prosimy o kontakt telefoniczny: Synexus Częstochowa tel. 34 399 41 15 ul. Wały Dwernickiego 43/45

Synexus Gdańsk tel. 58 882 01 78 ul. Beniowskiego 23

Synexus Gdynia tel. 58 731 21 53 ul. Łużycka 3c

Synexus Katowice tel. 32 721 25 68 ul. Konckiego 1

Synexus Łódź tel. 42 243 60 02 ul. Składowa 35

Synexus Poznań tel. 61 625 80 33 ul. Głogowska 31/33

Synexus Warszawa tel. 22 223 17 21 ul. Leszno 12

Synexus Wrocław tel. 71 778 88 13 ul. Curie-Skłodowskiej 12

Z WIZYTĄ U EKSPERTA

Ochrona przeciwsłoneczna

w atopowym zapaleniu skóry Choroby atopowe są bardzo powszechne w obecnym świecie. Zaliczane są do chorób cywilizacyjnych, a stwierdza się je u coraz młodszych pacjentów. Chorzy na Atopowe Zapalenie Skóry wymagają opieki wielospecjalistycznej (pediatra, alergolog, dermatolog, psycholog). dr n. med. Magdalena Wołoszko – pediatra

20 ATOPIA

ZDROWIE I PIELĘGNACJA

Dermopielęgnacja Oprócz właściwego leczenia, zarówno ogólnego, jak i zewnętrznego, należy zapewnić także odpowiednią dermopielęgnację i ochronę przed promieniami UV, ponieważ skóra osoby cierpiącej na AZS wymaga specjalistycznej ochrony przeciwsłonecznej. Filtry chroniące przed promieniowaniem UV używane w nowoczesnych preparatach: Rozróżniamy dwa podstawowe rodzaje filtrów chroniących skórę: ● filtry chemiczne, które pochłaniają promieniowanie UV w drodze reakcji chemicznej zachodzącej w naskórku. ● filtry mineralne (fizyczne), które jedynie odbijają i rozpraszają promieniowanie UV z powierzchni skóry, praktycznie bez wnikania w głąb naskórka. Tego rodzaju filtry polecane są dla najmłodszych dzieci oraz dla skóry alergicznej, wrażliwej, skłonnej do przesuszenia. Są one uważane za bezpieczniejsze, gdyż nie pochłaniają promieniowania UV, a co za tym idzie nie wchodzą z nim w reakcje. Najczęściej stosowane filtry fizyczne to tlenek cynku, i dwutlenek tytanu. Chroniąc, jednocześnie dbają o prawidłową kondycję naskórka. ● Można również spotkać preparaty ochronne zawierające mieszankę filtrów należących do obu wyżej wymienionych grup. Krem z filtrem mineralnym to nie tylko bezpieczna ochrona, ale także właściwe dbanie o stan skóry. Dla dzieci, szczególnie niemowląt i przedszkolaków polecane jest stosowanie kremów z filtrami fizycznymi, czyli mineralnymi. W tym wieku dzieci często miewają różne problemy skórne, wyprysk łojotokowy, atopowe zapalenie skóry. Skóra dziecięca jest delikatna, wrażliwa, a dodatkowo skóra dzieci z atopowym zapaleniem skóry wykazuje tendencje do podrażnień i przesuszenia, dlatego wymaga szczególnej ochrony oraz właściwego zabezpieczenia przed utratą nawilżenia. Specjaliści są zgodni, iż do tego typu skóry konieczne jest stosowanie preparatów o wysokiej jakości, bezpiecznych, utrzymujących odpowiednie nawilżenie skóry oraz zapobiegających powstawaniu i nasilaniu się suchości i AZS. Kremy zawierające w swoim składzie filtry fizyczne nie wysuszają skóry, zapewniając przez to dodatkową ochronę dla osób z atopowym zapaleniem skóry, 21 POLSKIE TOWARZYSTWO CHORÓB ATOPOWYCH

podatnych na alergie na promienie słoneczne oraz filtry chemiczne. Chronią przed powstaniem poparzeń, wyprysków, podrażnień posłonecznych i odczynów fotoalergicznych.

Fotoochrona dla osób z atopowym zapaleniem skóry Osoby cierpiące na atopowe zapalenie skóry wymagają specjalnej ochrony przeciwsłonecznej. Również pacjenci z nietolerancją promieniowania słonecznego i alergią na filtry chemiczne powinni stosować kremy z filtrami mineralnymi. Filtry mineralne o wysokiej wartości SPF (sun protection factor) tworzą na powierzchni skóry barierę ochronną przed intensywnym nasłonecznieniem, bowiem odbijają i rozpraszają promienie słoneczne, minimalizując przenikanie w głąb skóry szkodliwego promieniowania UVA/UVB, uszkadzającego DNA komórek skóry. Dodatkowo, poprzez swoje właściwości natłuszczające i odpowiednią, bogatą konsystencję, nie wysuszają skóry dbając o jej odpowiednie nawilżenie. Filtr fizyczny praktycznie nie wchłania się w głąb naskórka, przez co nie wchodzi w reakcję ze słońcem i nie podrażnia skóry. Preparaty te są przeznaczone do codziennego stosowania. Warto wybierać produkty z formułą dodatkowo wzbogaconą o nawilżające naturalne substancje, które znacząco wzmacniają barierę ochronną naskórna przed czynnikami zewnętrznymi, np. wiatrem, mrozem, mogącymi powodować powstanie lub nasilenie się suchości skóry. Co to jest promieniowanie słoneczne? Promieniowanie słoneczne to pasma fal elektromagnetycznych o różnych długościach wyrażanych w nanometrach (nm). Promieniowanie ultrafioletowe (UV) dzielimy na: ● UVA (320-400 nm) – najdłuższa długość fali, wnikają one najgłębiej w warstwy naskórka, odpowiedzialne są za rumień, fotostarzenie się skóry oraz działanie rakotwórcze. Ta długość fali wykorzystywana jest w głównej mierze w solarium. ● UVB (290-320 nm) – od tych fal zależy skórna synteza witaminy D3 oraz powstanie rumienia po zbyt długiej ekspozycji skóry. Ten rodzaj promieni wykazuje działanie rakotwórcze. ● UVC (<280 nm) – najkrótsze fale, zabójcze dla organizmów żywych, całkowicie zatrzymywane przez warstwę ozonową.

ZDROWIE I PIELĘGNACJA

Co oznacza fototyp skóry i dlaczego warto znać swój? To numeryczna klasyfikacja koloru ludzkiej skóry. Podział ten determinuje jasność skóry, reakcja na działanie promieni słonecznych oraz zdolność do opalania. Fototypy skóry

Reakcja na ekspozycję słoneczną

zawsze oparzenia, nigdy opalenizna

II III IV V

często oparzenia, czasami opalenizna

stała silna pigmentacja (kolor czarny)

często oparzenia, często opalenizna rzadko oparzenia, zawsze opalenizna stała umiarkowana pigmentacja (kolor brązowy)

Fototyp skóry określamy na podstawie reakcji na słońce. W Polsce większość mieszkańców ma fototyp skóry II lub III. Fototyp I jest rzadszy i stanowi około 5-7%.

Ochrona przeciwsłoneczna w AZS – podstawy bezpiecznego korzystania ze słońca Jak powszechnie wiadomo nadmierne przebywanie na słońcu jest szkodliwe. Świadomy rodzic wie o konieczności unikania ekspozycji na słońce szczególnie niemowląt i dzieci ze względu na ryzyko udarów cieplnych, oparzeń słonecznych. Dzieci z problemami skórnymi, w tym cierpiące na atopowe zapalenie skóry i ich opiekunowie borykają się jeszcze z dodatkowymi aspektami ekspozycji na słońce, jak nasilenie przesuszeń, podrażnień, powstanie nowych zmian zapalnych, świąd, przebarwienia posłoneczne i nierówny koloryt skóry. Koniecznie należy pamiętać, aby unikać stosowania (lub zmyć je ze skóry) wszystkich leków zewnętrznych stosowanych w AZS przed wyjściem na słońce. Są również pacjenci z atopowym zapaleniem skóry, których stan skóry znacznie poprawia się po ekspozycji na promienie słoneczne. Zaleca się: ● Unikania wychodzenia na słońce w godzinach największej jego intensywności, czyli pomiędzy godziną 12 a 16. ● Zakrywania ciała odzieżą, w tym specjalną odzieżą z filtrami UV. Są one coraz bardziej popularne wśród osób uprawiających sporty wodne oraz u dzieci. ● Stosowania nakrycia głowy z obszernym daszkiem lub kapelusza z dużym rondem. ● Zakładania okularów przeciwsłonecznych z soczewkami z atestowanymi filtrami UV (również dzieciom). 22 ATOPIA

S tosowania preparatów ochronnych przed światłem z mineralnymi filtrami UV o wysokim SPF 50+, w postaci kremów, lotionów, aerozolów, pianek, sztyftów, żeli czy innych form kosmetycznych. ● Stopniowo przyzwyczajać skórę do słońca przez krótki czas ekspozycji. ●

Co oznacza skrót SPF? Sun Protection Factor (SPF) to wskaźnik opisujący siłę działania ochronnego preparatu z filtrem. Dotyczy to głównie siły pochłaniania promieniowania UVB, gdyż nie istnieje znormalizowana skala dla promieniowania UVA, choć są różne próby jej stworzenia. Prawidłowa aplikacja kremu z filtrem: ● Powinna mieć miejsce około 20 minut przed planowanym wyjściem na słońce. ● Odpowiednio obfita aplikacja. Uważa się, że ochronne działanie kremu jest najlepsze jeśli zastosujemy ilość kremu mieszczącą się na opuszce palca do pokrycia 2 cm kwadratowych skóry. ● Dosmarowywanie preparatu co 2 godziny i po każdej kąpieli nawet, gdy jest on wodoodporny. Skórna synteza witaminy D3 Bez obaw o skórną syntezę witaminy D3 można stosować na co dzień u dzieci kremy, nawet z wysokim filtrem. Codzienne stosowanie preparatów w wysokim stopniu pochłaniających promieniowanie UVB tylko w znikomy sposób może wpłynąć na poziom syntezy skórnej witaminy D3. Przyjmuje się, że odpowiednią ilość witaminy D zapewnia ekspozycja na słońce ok. 15% powierzchni ciała bez filtrów ochronnych przez ok. 15 min dziennie. W praktyce oznacza to, iż codzienne spacery z dzieckiem nawet w cieniu i półcieniu zapewniają taką dawkę. Według obowiązujących zaleceń dodatkową suplementację tej witaminy powinny otrzymywać dzieci w wieku 1-18 lat i dorośli corocznie w miesiącach od początku października do końca kwietnia (miesiące jesienno-zimowe). Podsumowując, dermatolodzy podkreślają, że podstawą jest bezpieczne korzystanie ze słońca szczególnie przez dzieci, a stosowanie preparatów z filtrami UV ma na celu ochronę przed oparzeniem słonecznym i jego skutkami. Dla dzieci jako bezpieczne, wygodne, nie podrażniające nawet suchej skóry z problemami atopowymi są filtry fizyczne/mineralne z najwyższym faktorem SPF. n

DNIA ŻYCIA

100%

FILTRÓW MINERALNYCH ORAZ NATURALNYCH OLEI

DERMO-OCHRONNY KREM MINERALNY SPF 50+ do twarzy i ciała

chroni i zapobiega zmianom skórnym wywołanym przez promieniowanie UV DZIAŁANIE

F ormuła oparta na 100% filtrach mineralnych tworzy barierę ochronną przed intensywnym nasłonecznieniem i czynnikami zewnętrznymi, utrzymując odpowiednie nawilżenie skóry. Minimalizuje przenikanie w głąb skóry szkodliwego promieniowania UVA/UVB. Z mniejsza ryzyko poparzeń słonecznych, odczynów fotoalergicznych, zapobiega powstawaniu i nasilaniu się suchości oraz AZS.

WYRÓB MEDYCZNY OPARTY NA NATURALNYCH OLEJACH

www.emotopic.pl

Z WIZYTĄ U EKSPERTA

Czy należy bać się sterydów?

-okiem farmaceuty

W naszym organizmie, pod wpływem stresu, wydziela się z nadnerczy (struktury, jak sama nazwa mówi, umieszczonej nad nerkami) pewien hormon – kortyzol. Jest on naszym naturalnym glikokortykosteroidem (sterydem). W wyniku jego wyizolowania i modyfikacji uzyskano jedne z najczęściej używanych w dermatologii substancji. Justyna Jurkowska

24 ATOPIA

Z WIZYTĄ U EKSPERTA

ierwsze preparaty z glikokortykosteroidami (sterydami) zostały wprowadzone do leczenia już w 1952 roku. Wyróżnia się nawet dwie ery w dermatologii: BC (before corticosteroids) oraz AC (after corticosteroids), ponieważ żadne inne substancje nie spowodowały takiego przełomu w leczeniu dermatologicznym.

działania. Najpopularniejszymi klasyfikacjami są: amerykańska, gdzie w klasie I znajdują się mGKS o bardzo dużej sile działania a w klasie VII o bardzo słabej. Natomiast klasyfikacja europejska jest odwrócona, to znaczy, że w grupie I znajdują się słabe mGKS a w grupie IV bardzo silne mGKS. W poniższej tabeli znajdziecie klasyfikację amerykańską: Justyna Jurkowska

Jak działają sterydy i dlaczego są stosowane w atopowym zapaleniu skóry? Sterydy są stosowane ze względu na swoje działanie przeciwzapalne oraz ze względu na to, że wpływają na układ immunologiczny (odpornościowy). Wyróżnia się trzy podstawowe efekty używania tych substancji: ● obkurczenie naczyń krwionośnych – dlatego po nałożeniu maści ze sterydem obserwuje się zblednięcie skóry, która wcześniej charakteryzowała się rozszerzonymi naczyniami krwionośnymi. Taki stan powoduje wydostawanie się płynów z łożyska naczyniowego, które powodują obrzęki, tak często widoczne np. przy alergiach. ● przeciwzapalne – to właśnie głównie dzięki niemu sterydy znalazły zastosowanie w terapii AZS. Działanie przeciwzapalne jest zarówno natychmiastowe (szybkie ustąpienie objawów) jak i opóźnione, to znaczy, że potrzeba czasu i kontynuacji stosowania preparatów, aby zauważyć poprawę na dłuższy czas. Leki z tymi substancjami działają również przeciwalergicznie. Aby dokładniej zrozumieć ten mechanizm, należy wziąć pod uwagę wpływ na prostaglandyny, leukotrieny, czynniki aktywujące płytki, interleukiny, mastocyty i inne białka oraz mediatory stanu zapalnego (czyli związki, które pełnią rolę komunikatorów między komórkami), biorące udział w powstawaniu stanu zapalnego. Atopowe zapalenie skóry jest chorobą o bardzo złożonym podłożu i dzięki lekom, takim jak sterydy, udaje się wpłynąć na większość czynników wywołujących zaostrzenia. ● hamujące namnażanie się komórek – działanie to dotyczy naskórka jak i skóry właściwej. W przypadku AZS jest to działanie niepożądane, które poprzez odpowiednie stosowanie sterydów staramy się zminimalizować. Jednak w chorobach takich jak łuszczyca wpływa to na jeszcze lepsze efekty terapeutyczne. Mnogość preparatów z mGKS (czyli miejscowymi glikokortykosteroidami) na rynku farmaceutycznym może wprawić w zakłopotanie. Aby oswoić się z nazwami tych substancji i uzmysłowić sobie ryzyko działań niepożądanych, warto zajrzeć do klasyfikacji, grupującej sterydy w zależności od siły 25 POLSKIE TOWARZYSTWO CHORÓB ATOPOWYCH

Czy należy bać się sterydów i jakie działania niepożądane powodują? Co należy zrobić, żeby ich stosowanie było bezpieczne? Absolutnie nie należy bać się stosowania mGKS. Najczęściej przepisywane są one przez lekarza w fazie zaostrzenia choroby i jak już wcześniej wspomniano, dają dobre efekty, co przekłada się na komfort chorego. Do najczęstszych działań niepożądanych należą: zaniki skórne, trwałe rozszerzenie naczyń krwionośnych, rozstępy skórne, odbarwienia i przebarwienia skóry, trądzik posteroidowy, nadkażenia bakteryjne i grzybicze, alergia kontaktowa, zespół z odstawienia polegający na pojawieniu się ostrych zmian po odstawieniu preparatu i ich trudniejszym ustępowaniem. Należy pamiętać, że każdy lek jest obarczony działaniami niepożądanymi. Z tego powodu tak ważna jest odpowiednia konsultacja lekarska, zaplanowanie schematu leczenia oraz edukacja opiekunów, pedagogów i samego chorego na temat choroby i stosowanych leków. Przestrzeganie zaleceń lekarskich oraz konsultacja z farmaceutą będą skutkowały bezpieczną farmakoterapią i osiągnięciem celu terapeutycznego – doprowadzeniem do remisji choroby.

Z WIZYTĄ U EKSPERTA

O czym należy pamiętać podczas stosowania preparatów z mGKS? Największe ryzyko działań niepożądanych występuje u pacjentów poniżej 18. miesiąca życia i wynika ono z innej budowy skóry dzieci. Jednak dostosowanie siły sterydu, jego postaci farmaceutycznej (maść, lotion, krem) i częstości stosowania zmniejsza ryzyko wystąpienia tych efektów. W zależności od miejsca stosowania, skóra wchłania preparaty w różny sposób. Największa absorpcja jest w obrębie błon śluzowych, moszny, powiek oraz w obrębie fałdów skórnych. Natomiast najsłabsza występuje w miejscach najgrubszej warstwy rogowej naskórka, czyli na podeszwach stóp i dłoniach. W przypadku najmłodszych pacjentów powinno unikać się okluzji. Stosując metodę opatrunków suchych (Dry Wrapping) lub opatrunków mokrych (Wet Wrapping), równolegle z terapią mGKS, należy ten fakt skonsultować z lekarzem w celu doboru sterydu o mniejszej sile działania lub w przypadku „słabych sterydów” zadecydować o rozcieńczeniu mGKS z emolientem, przed aplikacją na skórę. Nie powinno się również stosować sterydów na duże powierzchnie ciała, krocze, twarz i fałdy skórne. Stosuj miarę FTU! Jest to miara czubka palca (finger tip unit) i długość nałożonej maści od czubka palca wskazującego do pierwszego zgięcia stawowego u osoby dorosłej odpowiada ok. 500 mg maści. Każda powierzchnia ciała ma ustaloną

liczbę FTU. Stosując się do tych zaleceń, nie ma ryzyka nałożenia zbyt dużej ilości preparatu (przedawkowania). Obecnie stosowanie sterydów w modelu terapii ciągłej, czyli aplikacji ich codziennie, jest ograniczone do kilku dni. Zalecane jest stopniowe zmniejszanie częstości aplikacji leku i siły jego działania w zależności od szybkości ustępowania zmian. Warto pamiętać o stosowaniu terapii przerywanej, to znaczy w dniach, kiedy nie aplikuje się mGKS, należy nałożyć obojętną bazę, czyli emolient. O częstości stosowania sterydów poinformuje lekarz, dobierając odpowiedni schemat terapii. n Bibliografia: Praca zbiorowa, redakcja Wojciech Silny, Atopowe zapalenie skóry, Termedia Wydawnictwa Medyczne, Poznań 2013 Andrzej Kazimierz Jaworek, Anna Wojas-Pelc, Znaczenie miejscowych glikokortykosteroidów we współczesnym lecznictwie dermatologicznym. Część 1., Farmacja Współczesna 2017; 10: 91-99 Praca zbiorowa pod redakcją Roman J. Nowicki, ABC AZS-Atopowe Zalaenie skóry w pytaniach i odpowiedziach, Termedia Wydawnictwa Medyczne, Poznań 2015 Konrad Tuszyński i in., Zeszyty Apteczne: Problemy dermatologiczne z perspektywy farmaceuty., Wydawca: opieka.farm sp. z o.o., Kraków 2018

Liczba FTU w zależności od lokalizacji zmian i wieku chorego. Powierzchnia Cała twarz i szyja

3-6 msc. 1

1-2 lata 1,5

3-5 lat 1,5

6-10 lat 2

dorosły 2,5

Całe ramię i ręka

1,5

2,5

Cały przód klatki piersiowej i brzuch

3,5

Całe plecy wraz z pośladkami

1,5

3,5

Cała noga i stopa

1,5

4,5

26 ATOPIA

●

1 0 0 % NATU RY

●

0% MARKET I N GU

●

0% CHEMI I

D O N AB Y C I A W P R Z EDSP R Z EDA Ż Y N A W W W. S K L E PAT O P I K A . P L

DIETA KUCHNIA ATOPIKA

PIECZONE KOTLECIKI Z TOFU WEGAŃSKI ORIENT

BOCZNIAKI Z ŻURAWINĄ A' LA ŚLEDZIK COŚ DLA RYBNYCH NIEJADKÓW

przepisy

28 ATOPIA

DIETA KUCHNIA ATOPIKA

PIECZONE KOTLECIKI Z TOFU WEGAŃSKI ORIENT

kupione

Składniki: 300 g wędzonego tofu 100 g masła roślinnego 55 g zmielonych płatków owsianych 1 garść prażonych i zmielonych pestek słonecznika 100 g suszonych pomidorów w zalewie 1 czerwona cebula 2 łyżki sosu sojowego jasnego 1 łyżeczka ziół prowansalskich, sól, pieprz, 1 łyżeczka słodkiej papryki, szczypta chili Sposób przygotowania: Tofu bardzo dobrze rozkruszyć. dodać pozostałe składniki: drobno posiekaną cebulę; zblendowane suszone pomidory; zmielone płatki owsiane, sos sojowy i przyprawy. Dokładnie wymieszać - najlepiej rękami. Lepić niewielkie kotleciki (formować kulkę i lekko spłaszczyć), układać na blaszce posmarowanej olejem kokosowym, lekko posmarować na górze zalewą z pomidorów, najlepiej pędzelkiem. Wstawić do piekarnika nagrzanego do 180 stopni, piec ok. 20 minut, wyjąć – delikatnie przełożyć na drugą stronę i piec jeszcze 10 minut. Można podawać z chlebkiem pita albo z ryżem, makaronem lub kaszą. Można polać ketchupem lub majonezem lub sosem – co kto lubi. Przepis autorski, dostarczony przez Czysta Micha Bistro.

29 ATOPIA

DIETA KUCHNIA ATOPIKA

BOCZNIAKI Z ŻURAWINĄ A' LA ŚLEDZIK COŚ DLA RYBNYCH NIEJADKÓW

kupione

Składniki: 250 g boczniaków 1/2 dużej czerwonej cebuli 2 garście suszonej żurawiny Marynata: 1/4 szklanki oleju lnianego 1 łyżka octu z białego wina 1 łyżka soku z cytryny 1 łyżka gorącej wody 3 liście laurowe, kilka ziaren czarnego pieprzu 4-5 goździków (lekko rozkruszonych) 2-3 ziarna ziela angielskiego 2 kulki jałowca łyżeczka syropu z agawy lub miodu sól, kilka ziarenek kolendry (niekoniecznie,) trochę oleju z pestek winogron Sposób przygotowania: Boczniaki pokroić w paski wzdłuż blaszek, przełożyć do miski, polać odrobią oleju i posolić. Dobrze wymieszać, żeby wszystkie były otoczone olejem z solą. Wyłożyć na blaszkę z papierem do pieczenia. Piec w piekarniku w 200 stopniach 15-20 minut. W tym czasie wymieszać wszystkie składniki marynaty. Połowę upieczonych boczniaków ułożyć w szklanej misce, zalać połową marynaty, posypać połową pokrojonej w cienkie paseczki czerwonej cebuli i posypać garścią żurawiny. Zrobić drugą warstwę - boczniaki, marynata, cebula, żurawina. Odstawić do lodówki na co najmniej 24 godziny, lepiej na dłużej. Mogą stać nawet 10 dni. Podawać posypane natką pietruszki. Przepis autorski, dostarczony przez Czysta Micha Bistro.

30 ATOPIA

DIETA KUCHNIA ATOPIKA

MAKOWIeC WYBORNE CIASTO BEZ JAJ I MLEKA

31 ATOPIA

DIETA KUCHNIA ATOPIKA

MAKOWIEC WYBORNE CIASTO BEZ JAJ I MLEKA kupione Składniki: 1,5 szklanki maku 50 g oleju kokosowego 2 banany sok z połowy cytryny 5 łyżek wiórków kokosowych garść rodzynek szklanka wiśni ( np z syropu, kompotu) 1 łyżeczka aromatu pomarańczowego * krem z daktyli (4 daktyle, 3 łyżki kakao, 100 ml mleka roślinnego) *spód z herbatników ( 1 opakowanie jasnych herbatników, 100 g masła roślinnego) *polewa karmelowa (pół szklanki cukru, 150 ml mleka kokosowego) Sposób przygotowania: Mak zalać 2 szklankami wrzącej wody, następnie gotować do momentu, aż mak wchłonie całą wodę. Po ostudzeniu, mak zmielić w maszynce o małych oczkach. Do zmielonego maku dodać olej kokosowy, wszystko dobrze wymieszać. Banany rozgnieść widelcem, dodać sok z cytryny, zblendować, a następnie połączyć z makiem. * Krem z daktyli Daktyle zalać ciepłą wodą i zostawić najlepiej na całą noc. Odcedzić, dodać 3 łyżki kakao oraz mleko roślinne - wszystko zblendować do uzyskana gładkiego kremu. Do masy makowo - bananowej dodać wiórki kokosowe, krem z daktyli, rodzynki, wiśnie oraz aromat pomarańczowy, wymieszać. Jeżeli masa będzie za mało słodka możną ją dosłodzić - cukrem kokosowym, ksylitolem, syropem klonowym lub miodem. * Przygotować spód: herbatniki pokruszyć i zmieszać z roztopionym masłem roślinnym. Tortownicę wyłożyć papierem do pieczenia, następnie mocno uklepać spód z herbatników, wlać masę makową i piec 40 minut w temperaturze 180C. Po tym czasie zrobić test patyczka :) Ostudzić i pozostawić na noc bez przykrycia. Przed podaniem przyrządzić *polewę karmelową. Cukier rozpuścić na patelni, a następnie dodać mleko kokosowe, gotować aż się skarmelizuje:)

32 ATOPIA

DIETA KUCHNIA ATOPIKA

PIERNIK Z POWIDŁAMI CIEKAWA ALTERNATYWA TRADYCYJNEGO CIASTA, BEZ JAJ I MLEKA

PTASIE MLECZKO Z BURAKA PYSZNA CZERWONA PIANKA BEZ JAJ I MLEKA

33 ATOPIA

DIETA KUCHNIA ATOPIKA

PIERNIK Z POWIDŁAMI CIEKAWA ALTERNATYWA TRADYCYJNEGO CIASTA, BEZ JAJ I MLEKA Składniki: 2 szklanki mąki 1 szklanka cukru (lub jeżeli można 3/4 szklanki miodu) 1/2 szklanki oleju kokosowego 1 szklanka soku z pomarańczy 1 łyżeczka sody 1 łyżeczka proszku do pieczenia 5 łyżek przyprawy do piernika 1 łyżeczka kardamonu 2 łyżki siemienia lnianego - zmielonego i zalanego 6 łyżkami wrzątku 1 słoik powideł śliwowych *polewa czekoladowa (10 ml mleka kokosowego, 3 łyżki cukru pudru, 4 łyżki kakao, 2 łyżki oleju kokosowego) Sposób przygotowania: Do miski wsypujemy mąkę, sodę proszek do pieczenia, cukier, przyprawę do pierników oraz kardamon, mieszamy. W drugiej misce mieszamy zaparzone siemie lniane, sok z pomarańczy oraz olej kokosowy. Składniki z obu misek mieszamy ze sobą. Wlewamy do wyłożonej papierem formy, najlepiej keksówki. Pieczemy w temperaturze 180C - 60 minut. Studzimy. Piernik kroimy na pół, przekładamy powidłami, zostawiamy na całą noc w lodówce. Przed podaniem przygotowujemy *polewę czekoladową, wszystkie składniki umieszczamy w garnku, podgrzewamy, aż do połączenia się składników, cały czas mieszając. Polewamy piernik.

34 ATOPIA

DIETA KUCHNIA ATOPIKA

PTASIE MLECZKO Z BURAKA PYSZNA CZERWONA PIANKA BEZ JAJ I MLEKA

kupione

Składniki: 600 g upieczonych buraków (najlepiej upiec dzień wcześniej około 700 g, bo odejdzie skórka - każdy burak oddzielnie zawinąć w folię aluminiową i piec w 200 stopniach 30-45 minut, zależnie od wielkości buraka, sprawdzać czy są bardzo miękkie nożem) – można zastąpić gotowanymi, ale będzie mniej słodkie 450 g obranych, bardzo dojrzałych bananów 150 ml soku malinowego, najlepiej bez cukru 180 g ksylitolu (jeśli sok bez cukru, to można dodać więcej ksylitolu, będzie słodsze) 100 g płatków owsianych, zmielonych na proszek w młynku do kawy 3 łyżki łupin babki jajowatej (do kupienia w sklepach zielarskich) łyżeczka ekstraktu waniliowego garść rodzynków POLEWA łyżka oleju kokosowego 1-2 łyżki miodu 2 łyżki kakao lub karobu odrobina mleka sojowego niesłodzonego SPOSÓB PRZYGOTOWANIA Buraki pokroić w kostkę i dobrze zblendować; dodać pokrojone banany i dalej dobrze blendować. Masa musi być bardzo gładka. Do masy dodać pozostałe składnik, - bez rodzynek i jeszcze blendować. Do gładkiej masy dodać rodzynki. Średnią blaszkę do ciasta (20x30 cm) wyłożyć papierem do pieczenia i lekko posmarować olejem kokosowym. Wylać masę na blaszkę i piec około 35-45 minut w 180 stopniach, do prawie suchego patyczka. Masa będzie się leciutko ciągnąć. Zostawić do wystygnięcia i wstawić na godzinę do lodówki, żeby się scaliła. Przygotować polewę: w garnuszku rozpuścić olej kokosowy z miodem, dodać kakao, mocno mieszać, żeby nie było grudek, dodać odrobinę mleka, żeby masa nie była zbyt gęsta. Wylać polewę na schłodzone w lodówce ciasto. Posypać wiórkami kokosowymi. Można też ozdobić listkami świeżej mięty. Przepis autorski Przepis autorski, dostarczony przez Czysta Micha Bistro.

35 ATOPIA

DIETA KUCHNIA ATOPIKA

Czekoladowe Brownie z czerwonej fasoli ciasto w diecie bezmlecznej i bezjajecznej

36 ATOPIA

DIETA KUCHNIA ATOPIKA

Czekoladowe Brownie z czerwonej fasoli ciasto w diecie bezmlecznej i bezjajecznej

kupione

Składniki na ciasto (tortownica 18 cm): 2 puszki konserwowej czerwonej fasoli

3 małe dojrzałe banany 3-4 łyżki musu z jabłek (opcjonalnie) 4 kopiaste łyżki kakao (lub zamiennie Karob) 2 łyżki oleju kokosowego (lub zamiennie zwykły olej rzepakowy) 6 łyżeczek cukru trzcinowego (lub zamiennie np. Stevia) Składniki na polewę czekoladową: 2 łyżki oleju kokosowego (lub margaryny z tłuszczów roślinnych-bez mleka i masła) 3 kopiaste łyżki kakao (lub zamiennie Karob) 4 łyżeczki cukru trzcinowego 2 łyżki napoju roślinnego, tzw. "mleko": jaglane/ryżowe/orkiszowe/migdałowe Ciasto – przygotowanie: • dno tortownicy wykładamy papierem do pieczenia i rozgrzewamy piekarnik na 180° C (termoobieg) • czerwoną fasolę należy bardzo dokładnie wypłukać • wszystkie składniki ciasta wkładamy do miski. Można dodać mus z jabłek (nie jest to konieczne) • składniki bardzo dokładnie blendujemy, aż do uzyskania jednolitej masy. • masę przelewamy do tortownicy • pieczemy ciasto w temperaturze 180° C (termoobieg) przez 30 minut • Następnie przełączamy piekarnik na opcję „grzanie góra+dół” i pieczemy, jeszcze przez 10 min. • po zakończeniu pieczenia (ciasto urośnie), nie wyjmujemy od razu z piekarnika. A by uniknąć „opadnięcia: ciasta, należy je studzić w piekarniku z uchylonymi drzwiczkami • po częściowym wystudzeniu, ciasto należy wyjąć i wierzch posmarować przygotowaną polewą czekoladową • wierzch ciasta można posypać/udekorować wg upodobań i możliwości np. wiórki kokosowe, owoce liofizowane lub kandyzowane • chwilkę odczekać do stężenia polewy. Ciasto gotowe do jedzenia. Polewa czekoladowa – przygotowanie: • olej kokosowy, „mleko" oraz cukier rozpuścić w rondelku • do gorącej płynnej cieczy, dodać kakao • mieszać na wolnym ogniu, do uzyskania jednolitej masy o ciemnym czekoladowym kolorze • po uzyskaniu jednolitej konsystencji, odstawić do ostygnięcia

37 ATOPIA

DIETA KUCHNIA ATOPIKA

LODY Pyszny i szybki sorbet bez jaj i mleka

CHLEB BAnAnOWY Alternatywna dla pieczywa, chleb bez jaj, mleka i pszenicy

przepisy

38 ATOPIA

DIETA KUCHNIA ATOPIKA

LODY Pyszny i szybki sorbet bez jaj i mleka

kupione

Składniki na lody 450 g mrożonych truskawek lub innych ulubionych owoców 150ml mleka kokosowego 3 łyżki syropu klonowego Lody– przygotowanie: Wszystkie składniki blendujemy na gładką i puszystą masę. Lody podajemy bezpośrednio lub wkładamy na 1h do zamrażalnika w specjalnych pojemniczkach do robienia lodów na patyku.

Chleb bananowy Alternatywna dla pieczywa, chleb bez jaj, mleka i pszenicy Składniki na chleb 3 średnie banany 200 g mąki gryczanej (kaszę gryczaną niepaloną mielimy w młynku do kawy uzyskując mąkę)

łyżeczka cynamonu łyżeczka sody 200ml mleka roślinnego rodzynki, żurawina, daktyle - wg preferencji Chleb – przygotowanie: Banany ugniatamy. Wszystkie składniki razem mieszamy i przelewamy do foremki. Foremkę uprzednio wykładamy papierem do pieczenia lub smarujemy ścianki olejem kokosowym lub innym tłuszczem roślinnym. Wstawiamy do rozgrzanego piekarnika na 180 stopni. i pieczemy przez 40 minut.

39 ATOPIA

BAJKA TERAPEUTYCZNA

NIEBIESKI KAMIEÅ&#x192; 40 ATOPIA

BAJKA TERAPEUTYCZNA

Barabam od dawna mieszkał sam w dużym, niebieskim, opartym na palach domu. Jego dach wystawał ponad truskawkowy las, którym się opiekował. Barabam lubił truskawki. Potrafił z nich zrobić wszystko. Dżemy, koktajle, ciasta, pierogi, chipsy, kompoty, sałatki i wiele innych. Tekst i rysunki Monika Wyrzykowska (mama) Marianna Ciszecka (córka)

szyscy w okolicy wiedzieli, że najlepsze truskawki można znaleźć u Barabama. Sześć dni w tygodniu Barabam dbał o swoją ziemię i rośliny. Sprawdzał, czy truskawki dobrze rosną, czy nie zjadają ich żarłoczne motyle, czy mają wystarczająco dużo wody. Siódmego dnia każdego tygodnia Barabam otwierał sklep. Wtedy przychodzili do niego mieszkańcy wszystkich okolicznych wiosek. Opowiadali mu o tym co się gdzie wydarzyło. Czasami były to opowieści o urodzinach, czasami o śmierci, a czasami o tym, czy udały się zbiory lub relacje z wioskowych uroczystości. Barabama nie interesowały takie wydarzenia, choć za każdym razem dostawał na nie zaproszenie. Nie lubił zgiełku, tłumu, a przede wszystkim nie lubił bliskości innych. Kiedy był mały miał problemy ze skórą i wtedy wielu lekarzy go dotykało żeby go zbadać, a mama mało go przytulała, bo bała się, że jego skóra jeszcze bardziej się rozchoruje. Teraz bliskość kojarzyła mu się głównie z leczeniem. Wspaniałe były wyroby Barabama. Ciasteczka w kształcie gwiazdek miały pięknie zakręcone rogi, a w środku wymalowaną na jasnoróżowym tle różę, brzegi paseczków na lizakach falowały równiutko, słoiki z dżemami miały kształt truskawek, a zakrętki pokryte były miłym w dotyku materiałem, suszone truskawki wkładał do tęczowo świecących torebeczek z niebieską wstążeczką. Barabam wiedział jak zadbać o szczegóły. Wkładał w to wiele pracy. Zaczynał dzień o 6.00 rano, a kończył kiedy obydwa księżyce wschodziły ponad las truskawkowy. Barabam lubił zasypiać patrząc na obie tarcze wiszące na niebie. Jeden księżyc, ten większy był filoetowy, a drugi, ten mniejszy, złoty. Jeden wyglądał jakby się uśmiechał, a drugi jakby był smutny. Choć były zupełnie inne, pasowały do siebie. Barabam nie wyobrażał sobie nieba bez obu księżyców. Bardzo lubił swoje poukładane życie. Codzienne obowiązki, porządek w każdym kącie domu, w sklepie i w lesie truskawkowym. Tylko kiedy patrzył na księżyce zastana41 POLSKIE TOWARZYSTWO CHORO ATOPOWYCH

wiał się, czy to, że jest sam jest dobre. Nie wiedział dlaczego, ale wtedy właśnie zaczynał czuć w brzuchu pustkę, tak jakby ktoś zabrał mu kawałek niego. Kiedy to uczucie do niego przychodziło odwracał się do ściany i szybko zamykał oczy żeby zasnąć i o tym nie myśleć. Dziś czuł tę pustkę wyjątkowo mocno. Nawet trochę go bolało. Z drugiej strony ciągła obecność innej istoty wydawała mu się kłopotliwa. Ci wszyscy, którzy pojawiali się w jego sklepie czasem go przerażali. Byli bardzo często na coś źli, niemili dla siebie, krzyczeli, skarżyli się, plotkowali. Tak jakby bycie blisko kogoś innego było niedobre i bolesne. Barabam często zastanawiał się, czy lepsze jest życie w samotności i spokoju, czy raczej wspólne z kimś w kłótniach i pełne problemów. Pamiętał, że jego rodzice też się kłócili. Na szczęście w sklepie za swoją ladą był bezpieczny. Nigdy nie wpuszczał do niego więcej niż 3 osób na raz żeby nie było tłoczno. Barabam mógłby długo tak rozmyślać, ale następnego dnia otwierał sklep, więc nie chciał wstać niewyspany. Szybko zacisnął powieki i zaczął głęboko i powoli oddychać, żeby przyspieszyć zasypianie. Rano Barabam zrobił to co robi zawsze. Wstał o 6 rano, umył się, ubrał i zjadł śniadanie, włożył buty, zamknął za sobą drzwi i poszedł do sklepu. Świeże ciastka i dżemy przyniósł do sklepu wieczorem, więc wiedział, że wszystko jest tam gdzie być powinno. Stanął przed sklepem. Wokoło roztaczała się słodka woń rozgrzanych słońcem truskawek. Nad jego głową myszotyle fruwały od jednego kwiatka do drugiego, cicho nucąc jakąś piosenkę. Jeden z nich obniżył lot i przefrunął przed drzwiami sklepu. Wzrok Barabama podążył za nim. Ale co to? Przed drzwiami leżał niewielki woreczek z niebieską wstążeczką, do której przytwierdzona była kartka. Barabam odczytał napis: „Weź mnie ze sobą. Dzięki mnie zobaczysz więcej, ale musisz mnie trzymać w dłoni.” Cóż to może być? – powiedział Barabam głośno sam do siebie. Rozwiązał woreczek i zajrzał do środka. Na dnie leżał niebieski pokrzywiony kamień. Wziął go do ręki. Przyjrzał mu się uważnie. Poza tym, że miał wyjątkowo ładny niebieski kolor

BAJKA TERAPEUTYCZNA

nic w nim nie było szczególnego. Barabam rozejrzał się po okolicy. Kamień miał pomagać widzieć więcej. No cóż, Barabam nie zauważył niczego nowego, co mogłoby się ujawnić po wzięciu kamienia w rękę. Może to jakieś żarty kogoś z jego klientów. Tak czy inaczej wezmę kamień ze sobą. Jest ładny. Barabam ustawiał na najwyższej półce słoiki ze świeżymi konfiturami, gdy usłyszał stukanie. Za chwilę drzwi się otworzyły, a do sklepu wszedł pierwszy klient. -Dzień dobry Barabamie. Jak się masz? – zaskrzypiała stara, cała obrośnięta białymi włosami postać. -A dobrze, dobrze. Co u Pana? Jak tam wnuki? – Barabam przyglądał się starcowi. Pomimo wieku był wyjątkowo krzepki. Zawsze docierał do sklepu Barabama o własnych nogach i z plecakiem na grzbiecie. -Hałasują okrutnie i psikusy robią. Nic się nie zmieniło. Znowu patykiem musiałem rozgonić towarzystwo, bo mi we włosy małych ptaszków nawsadzali kiedy spałem po południu. Świergot mnie obudził. Biegałem potem za nimi po podwórku. Paskudni są. Ot co! -A co dzisiaj Pan kupuje? – Barabam przerwał staruszkowi. Co tydzień słyszał skargi swojego klienta na dzieci mieszkające w jego domu, na ich rodziców, że niewdzięczni i że nie szanują starca, na sąsiadów, że nie mówią dzień dobry, na psokoty, na kurzomaki. Pomyślał, że ten dziadek jest cały przepełniony złością. Nie chciał tego więcej słuchać, bo bał się, że jego samego ta złość napełni. -Trzy słoiki konfitur, dziesięć ciastek z truskawkowym cukrem, dwa kilo świeżych truskawek. Barabam cicho westchnął, wszystko zapakował w pudełeczka, zawiązał wstążeczkami i włożył do różowej torby. -45 kamieni poproszę. -Oj to dużo. Mam tylko 40. Czy to wystarczy? Pięć mogę donieść za tydzień. -Dobrze proszę Pana. Może Pan przynieść za tydzień. Zapiszę w zeszycie. -A co to za kamień u Pana leży na ladzie? -A znalazłem dziś na ziemi. – Barabam wziął swój kamień do ręki. -Ojoj. To ma Pan szczęście. Taki kamień to wart jest ze sto innych. Jak ja bym miał taki kamień… Staruszek rozgadał się, ale Barabam go nie słyszał. Patrzył na dziadka otwartymi oczami ale tak jakby go nie widział. Zamiast postaci zobaczył chmurę emocji i problemów, o których dziadek nie chciał mówić. Było tam zagubienie, samotność, nieumiejętność rozmowy z innymi, nieumiejętność wyrażenia miłości i ogromne zmęczenie. 42 ATOPIA

-Proszę Pana… - Barabam przerwał staruszkowi jego opowieść o tym co by zrobił z kamieniem. -Tak? -Pan chyba bardzo kocha swoją rodzinę i tych wnuków, prawda? -No co prawda, to prawda. -A czy Pan im to kiedykolwiek powiedział? -A co ja im będę takie rzeczy mówił. Pomocy potrzebują, to im daję. A to drew narąbię, a to coś podwiozę. Pracuję cały dzień, pomagam w czym mogę, żeby im lżej było. Tyle, że stary już jestem i nie daję rady. Sił mi brak, zmęczenie mnie szybko dopada. Ale robić trzeba. Tak mnie nauczyli i tak całe życie robiłem. -A bawi się Pan czasem z tymi swoimi wnukami? -No gdzie tam! Taki stary, a będzie się bawił z dziećmi. Ja do pracy się nadaję. Bawić to ja się już nie potrafię. Nie wiem co im tam potrzebne. -Wie Pan, ja pamiętam, że moi rodzice bawili się ze mną. Bardzo lubiliśmy całą rodziną grać w gry planszowe. Mój tata robił figurki ze zdrewniałych fragmentów łodyg truskawek. Mama rysowała plansze i razem wymyślaliśmy różne gry. Pierwszą jaką wymyśliliśmy wspólnie była gra w farmera. Poczeka Pan chwilę? Mam ją jeszcze tu w pomieszczeniu za sklepem. Dam Panu, bo ja nie mam z kim grać. A Pan zamiast tyle pracować… Przecież w tym wieku może Pan sobie pozwolić na odpoczynek, prawda? Ma Pan chyba 200 lat? Zamiast pracować może Pan pobawić się z dzieciakami. To lepsze niż ganianie ich za psikusy, które Panu robią. Tak prawdę mówiąc to to też jest ich codzienna gra. Oni Panu robią wymyślone przez siebie żarty, a Pan ich goni. -No trochę tak. – staruszek zamyślił się. – A wie Pan co, wezmę od Pana tę grę. Tak naprawdę to kocham tą zgraję tylko nie wiem jak z nimi rozmawiać i jak im to powiedzieć. Spróbuję dziś z nimi zagrać. -Staruszek spakował wszystko do plecaka i wyszedł. W drzwiach zamamrotał coś pod nosem, bo z drugiej strony w drzwi wciskała się już grubsza postać z dzieckiem pokrzykując najpierw na dziadka, a następnie na córkę, która z ciekawości zatrzymała się i zapatrzyła w chmurę włosów staruszka. Z brody wydostawał się właśnie mały zielony ptaszek. -No chodź! Gdzie ty się patrzysz! Teraz robimy zakupy. -Matka szarpnęła dziecko za rękaw. Mała naburmuszona podreptała za mamą. -Chciałabym ciastka. Może te gwizdkowe. Nie, nie… Może te z listkami truskawkowymi. Hm, nie.. Jednak wezmę trzy gwiazdkowe. Proszę też spakować takie z płatkami truskawkowych kwiatków.

BAJKA TERAPEUTYCZNA

Mama zaczęła krążyć po sklepie, wąchać różne przedmioty, oglądać je z każdej strony. Dotarła do mydeł truskawkowych. Dziecko prowadziła za sobą na czymś w rodzaju smyczy. Widać było, że dziewczynka sama chciałaby dotknąć przedmiotów, sprawdzić jak pachną, poskakać, albo zrobić cokolwiek na co miała ochotę. -O, wie Pan co, wezmę dziś mydło z truskawek. Nigdy go nie próbowałam. I litr lemoniady. Ale w związku z tym proszę nie pakować tych ciasteczek z płatkami. -Już spakowałem… - cicho powiedział Barabam -Mamo. -To proszę wyjąć i dodać dwa lizaki z kropkami z nasionek. -Mamooo. -A, zapomniałabym. Potrzebuję też mąkę z zapachem truskawkowym. -Mamo! -Cicho. Poczekaj. Teraz kupuję. -Mamo. Ja też coś chcę. -To trzeba było powiedzieć wcześniej. Już nie mam pieniędzy. -Dziewczynka nagle rzuciła się na podłogę i zaczęła uderzać piąstkami. Buuu. Buuu – zapłakała – Ja też chcę. Teraz! Rurkę z truskawkową śmietaną! 43 ATOPIA

-Zachowuj się! Widzi Pan jaka niegrzeczna. Same problemy z tym dzieckiem. Tylko by biegała, skakała. Ciągle chce coś robić. Nie mam do niej siły. Barabam słuchał jednym uchem. Jego ręka sięgała po niebieski kamień. Popatrzył na matkę. Była tak bardzo zmęczona, że wszystko ją denerwowało. Przeniósł wzrok na córkę. W oczach zobaczył wielki smutek i tęsknotę za uwagą mamy, za przytulaniem. Zobaczył też chęć nauki i poznawania i jednoczesną rezygnację, przekonanie, że nic ciekawego nie może się zdarzyć. -Jak masz na imię? – Barabam spytał dziewczynkę. -Kaliome. -Ładnie. A co lubisz robić? -Patrzeć na lalale. Tak pięknie biegają po drzewach. Robią fikołki w gałęziach. Skaczą z drzewa na drzewo. Też bym tak chciała. Proszę Pani – Barabam zwrócił się do matki - tak się składa, że mam dziś promocję i rozdaję dobrym klientom rurki z truskawkową śmietaną. Czy mogę jedną zaproponować Pani córce? -Skoro ma Pan promocję to tak. Ale na talerzyku, żeby się nie pobrudziła. -Hm, otóż promocja jest dostępna, ale tylko dla tych klientów, którzy pokażą, że sami potrafią zrobić sobie taką

BAJKA TERAPEUTYCZNA

rurkę. To by oznaczało, że Kaliome musiałaby wejść na chwilę za ladę, założyć fartuch żeby się nie pobrudzić i zrobić rurkę. Czy tak może być? Matka zawahała się. -No dobrze. -Mamo! Dziękuję. Tak, bardzo chcę pomóc robić rurki. A czy dla mamy mogę też zrobić jedną? – Kaliome popatrzyła na Barabama. -Tak, oczywiście. -Mama odpięła córkę z linki, a ta radośnie wskoczyła za ladę. Założyła fartuch, a po chwili już zwijała przygotowane przez Barabama cienkie placuszki w ruloniki zaklejając je miodowo-truskawkową masą. Barabam pokazał Kaliome jak ze specjalnej maszyny wycisnąć bitą śmietanę. Mała była szczęśliwa. Wreszcie coś ciekawego się działo! -Pani córka to świetny pomocnik. Czy Pani w kuchni też pomaga? -Do tej pory nic jej nie dawałam do zrobienia. Myślałam, że jest za mała na takie prace. -Nie mamo, nie jestem za mała. Tak bardzo chciałabym z Tobą gotować. – dziewczynka z dumą położyła przed mamą na ladzie rurkę, z której z obu stron wystawała pięknie spieniona różowa śmietana. – Zjedz mamo. Moja jest pyszna. -Mama popatrzyła na córkę jakby widząc ją po raz pierwszy. Może rzeczywiście powinna o niej myśleć inaczej, może jest wystarczająco duża na to, że można jej pozwolić być samodzielną. -No dobrze. Będę dziś robiła ciasto z truskawkami. Chcesz mi pomóc? -Tak! Tak! Bardzo chcę ci pomóc. Umyję truskawki i przesieję mąkę. Nie pobrudzę niczego. Obiecuję. – Kaliome skakała wokoło mamy. -No dobrze, spróbujemy zrobić je razem. Ale będziesz robiła to o co Ciebie poproszę, dobrze. -Tak mamo. -Do widzenia Panie Barabamie. Dobry z Pana człowiek. Dziękuję za dzisiejszą lekcję. – matka uśmiechnęła się, przytuliła Kaliome i wyszła ze sklepu trzymając córkę za rękę. -Nikt nowy nie wszedł do sklepu. Barabam zamyślił się. Cóż za niesamowity kamień! Rzeczywiście pomaga widzieć więcej. I jak to jest możliwe, że ludzie są tak blisko siebie, a tak bardzo siebie nie widzą. Bezwiednie wziął do ręki placek do rurki i ugryzł zastanawiając się nad tym co dziś zobaczył. -Nagle trzasnęły drzwi. Barabam aż podskoczył za swoją ladą. Do sklepu weszły krzycząc dwie dorosłe osoby. 44 ATOPIA

-Mówiłam Ci, że nie chcę żeby oni do nas dziś przychodzili! Mam pracę. Jestem zmęczona. -Ale przecież powiedziałaś, że ich lubisz, więc pomyślałem, że będzie Ci miło, że ich spotkasz. Mówiłaś, że brakuje Ci spotkań z ludźmi. -Nie wtedy kiedy mam pracę. Mógłbyś mi pomóc, a ty tylko szukasz pomysłu na rozrywki. -No bo chciałem, żebyś miała trochę radości. Nie możesz ciągle pracować i pracować! -Co teraz się tobie nie podoba, że pracuję! W niczym mi nie pomagasz! Para zatrzymała się pomiędzy ladami. Nie zwracając uwagi na Barabama dalej się kłócili. Barabam wziął do ręki niebieski kamień. W tym samym momencie zamiast słyszeć słowa padające z ust dotarło do niego to co nie było wypowiedziane. Ona: - Jestem bardzo zmęczona. Pracuję, bo chcę, żebyśmy mieli pieniądze na wspólne wakacje. Chcę móc z tobą wyjechać. Mieć kiedyś czas tylko dla siebie. Pomóż mi w tym. Tęsknię za tobą. On: - Jestem bardzo zmęczony. Nie mam już siły. Za dużo pracujemy. Może czas odpocząć. Zrobić przerwę. Pobyć ze sobą. Tęsknię za tobą. Barabam nie mógł w to uwierzyć. Dwie osoby myślą prawie tak samo, chcą tego samego, kochają się, a kłócą się ze sobą, jakby byli wrogami. Zadzwonił mocno dzwoneczkiem, który miał zawsze na ladzie na wypadek, gdyby któryś klient chciał go zawołać z zaplecza. Proszę Państwa, cieszę się, że was widzę, bo dziś jest specjalna oferta dla par. Rozdaję ciastka wszystkim, którzy przystąpią do konkursu. Możecie wybrać sobie te, które najbardziej lubicie. Macie chęć spróbować swoich sił? Czworo zaskoczonych oczu patrzyło na Barabama. Krzyki ucichły. -Eee, ja tak – powiedział On – A ty Murio? -Ja chyba też. A jaki to konkurs? -Nic groźnego. Zadam wam jedno pytanie, na które musicie udzielić odpowiedzi na kartce w ciągu jednej minuty. Zgoda? Tak – odpowiedzieli razem i popatrzyli na siebie uśmiechając się. -To zadanie jest takie – mówiąc Barabam rozdawał jednocześnie kartki i długopisy – macie jedną minutę na napisanie na kartkach co lubicie w sobie nawzajem. – Każdy pisze nie zaglądając drugiemu w kartkę – Barabam pogroził palcem i uśmiechnął się. Popatrzyli na siebie i zaczęli pisać. Kartki zapełniały się

BAJKA TERAPEUTYCZNA

słowami. Minuta minęła bardzo szybko. Barabam klasnął w dłonie. -Koniec! -Jak to koniec. Ja dopiero zacząłem – z uśmiechem powiedział On. -To proponuję, żebyście teraz na głos przeczytali sobie to co napisaliście. Na kartkach znalazły się piękne słowa. Barabam słuchał ze wzruszeniem. Jego klienci też się wzruszyli słuchając tego co sobie czytali. Na koniec przytulili się. -Dziękujemy – obydwoje uśmiechnęli się do Barabama. – Bardzo dziękujemy. Chyba musimy tu częściej przychodzić. Pomachali Barabamowi i już chcieli wychodzić. -Zaraz, zaraz, a wasze ciastka? A zakupy? -A! No tak. Zupełnie o tym zapomnieliśmy. Ja poproszę ciastko z truskawkami i malinami, a ty? -Ja z czekoladowe z konfiturą. Kiedy zrobili zakupy i wyszli Barabam popatrzył ponownie na niebieski kamień. Nie mógł uwierzyć w to co się działo. Cała reszta dnia zeszła Barabamowi na rozmowach z klientami. Dzięki niebieskiemu kamieniowi wielu osobom pomógł. Był bardzo zmęczony, ale też bardzo szczęśliwy. Cieszył się, że wszyscy jego klienci są gdzieś w środku zupełnie inni, niż się wydają. Chciał o tym komuś opowiedzieć. Tak dużo myśli krążyło w jego głowie. Rozmyślając porządkował kamienie, którymi klienci mu zapłacili, układał towary na półce. Słońce było już nisko nad widnokręgiem. Niedługo miał zamknąć sklep. Drzwi się uchyliły i do środka weszła Petunia. Była trochę inna od wszystkich klientów. Wyjątkowo spokojna. Mówiła bardzo niewiele i lekko się uśmiechała. -Poproszę o pół kilo małych ciasteczek truskawkowych. Tych najmniej zdobionych. – uśmiechnęła się delikatnie. -A nie chciałaby Pani tych ze złotymi słońcami, albo płatkami kwiatów? -Nie. Wolę te zwykłe. Wtedy najlepiej czuć smak ciasta. Barabam wkładał ciasteczka do torby. Pomyślał, że Petunia jest chyba jedyną radosną osobą którą zna i której nie trzeba byłoby pomagać. Kiedy jednak odwrócił się do niej bezwiednie sięgnął dłonią do niebieskiego kamienia. To co zobaczył bardzo go zdziwiło. Przed nim stała jedna z najsmutniejszych istot jakie dziś spotkał. Czuła się całkiem samotna. Nie wierzyła w siebie. Nie pokazywała ludziom tego co umiała, a miała wiele talentów. Bała się, że inni nie będą jej rozumieć i ją zranią. Barabam nagle zrobił coś, czego nigdy by po sobie się nie spodziewał. Wyszedł za ladę podał Petunii torebkę z ciasteczkami i wyciągnął do niej dłoń. Petunia podał mu 45 ATOPIA

swoją. Dotykając dłoni Petunii Barbam poczuł to samo, co czuł dotykając kamienia. Dzięki dotykowi dalej rozumiał co Petunia czuje. -Petunio, mam do Ciebie pytanie i jednocześnie prośbę. Potrzebny mi jest pomocnik w firmie. Mam bardzo dużo pracy i sam nie daję sobie rady. Poszukuję kogoś, kto wypiekałby ze mną ciastka i robił konfitury i dżemy. Kogoś kto ma wyczucie i smak. Wydaje mi się, że Ty to potrafisz. Czy chciałabyś u mnie pracować? Pomagałabyś mi bardzo. -Naprawdę? Ja nigdy nie robiłam ciastek, ani konfitur. -Nie szkodzi. Opowiadałaś mi kiedyś, że lubisz szyć, malować, lepić figurki. To też są prace manualne i wymagają pomysłu, wyobraźni, cierpliwości i dokładności. Wiem, że sobie poradzisz. W trzymanej przez Barabama dłoni pojawiło się coś nowego. Ciepło radości i nadzieja. -Nie wiem, czy się nadaję… -Nadajesz się. Ja to wiem. – powiedział Barabam i puścił dłoń Petunii. – Przyjdź jutro rano jeśli możesz. Zobaczymy, czy będzie się Tobie podobało. -Dobrze. Przyjdę – Petunia uśmiechnęła się jakby mocniej i schowała torebkę z ciastkami do koszyka. Wychodząc, pomachała Barabamowi na pożegnanie. -Do jutra Barabamie. -Do jutra. Tej nocy Barabam z radością patrzył na księżyc. Cieszył się, że potrafi lepiej rozumieć ludzi, że potrafi choć trochę pomóc im zrozumieć siebie. A najbardziej cieszył się z tego, że zaprzyjaźni się z Petunią, choć nie bardzo widział jeszcze jak zorganizować pracę, kiedy będzie ją wykonywał wspólnie z nią. n

JEDNYM SILNYM GŁOSEM

■ ■ ■ ■

łą c zymy w s p i e r a my e d u k u j e my d zi a ł a my

www.ptca.pl

KRS: 0000364960

P rzeka ż na inicjatyw Y wspierając E atopową społeczno ś ć

ABC ATOPII

PORADNIK DLA OPIEKUNÓW I PEDAGOGÓW N

a początku bieżącego roku, Polskie Towarzystwo Chorób Atopowych wraz z marką Eau Thermale Avène oddało w Wasze ręce materiał, w którym staraliśmy się zebrać i przekazać nasze wieloletnie doświadczenia związane z opieką nad dzieckiem dotkniętym atopowym zapaleniem skóry (AZS). Poprzez wspólne działanie i doświadczenia wiemy jak ważną rolę w życiu i rozwoju dzieci odgrywa edukacja. Dlatego powstał Poradnik dla opiekunów i pedagogów „ABC ATOPII”. Zwracamy się do Państwa z gorącą prośbą o zapoznanie się z tym materiałem, a także przekazywanie go tym osobom, dla których zawarta w nim wiedza może być przydatna-opiekunom i rodzicom dzieci, nauczycielom, pedagogom i wszystkim innym, którzy zajmują się dziećmi atopowymi. Poradnik „ABC Atopii” został w wersji książkowej rozdystrybuowany w całej Polsce. Zapytajcie o Waszą darmową książeczkę swojego lekarza prowadzącego (dermatolog, alergolog, pediatra)! Przygotowaliśmy również dla Was wersję elektroniczną Poradnika. Aby pobrać plik pdf z materiałem na swoje urządzenie, wystarczy zapisać się do nieodpłatnego Newslettera PTCA, tuż po zapisaniu otrzymacie link do pobrania Waszej wersji Poradnika. Klikając w TEN LINK, możesz zapisać się do Newslettera i otrzymać swój Poradnik „ABC Atopii”, już dziś! Życzymy udanej lektury, Zarząd Polskiego Towarzystwa Chorób Atopowych Philippe Coudiere, Dyrektor Generalny Pierre-Fabre Dermo-Cosmetique Polska