www.dcnanature.org Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA) ta un organisacion sin fin di lucro estableci na aña 2005 pa salvaguarda naturalesa den Caribe Hulandes mediante apoyo na e Organisacionnan di Maneho di Parke.
TOCANTE BIONEWS
BioNews ta un boletin digital mensual crea pa DCNA cu ta comparti noticia tocante naturalesa di e seis islanan di Caribe Hulandes. Bo por inscribi bo mes akiriba a traves di e website di DCNA. BioNews Kids tin e mesun meta di comparti storia emocionante di naturalesa dirigi na e proximo generacion di conservacionista.
DUNA DIRECTAMENTE NA EDUCACION DI NATURALESA Bo apoyo ta permiti e funcionarionan di educacion di parke mehora educacion di naturalesa pa mucha y ta garantisa futuro di naturalesa den Caribe Hulandes! Donacion manera esun di bo por bay directamente pa apoya e programanan di Junior Ranger na e islanan.
HACI UN DONACION
Bay na dcnanature.org/donate Selecciona e organisacion cu bo ta desea di apoya. ILUSTRACION Y DISEÑO: Deviate Design, Bonaire FOTOGRAFIA DESTACA: HANS LEIJNSE, BRENDA KIRKBY, MiCHAEL WORDEN, RUDY v GELDERE, JIM ABERNETHY, marion haarsma, elaine brewer, todd cravens, richard carey, markus kammermann, john cobb, maria rubio, mark vermeij, Anna Syme
E ACTIVIDADNAN DI DCNA TA PATROCINA GENERALMENTE PA
Di tres edicion!
Skirbi e nomber di e isla na e luga corecto riba e mapa!
St. Maarten Saba
St. Eustatius
6
Aruba
s a c u tres cuarto parti tera ta cubri cu awa? Y cu e oceannan y e lamanan por ta masha hundo? Tin biaha, ainda mas hundo cu e seronan ta halto. Hunto, esaki ta hopi awa! Bo por imagina bo cuanto bestia y mata ta biba den tur e awa aki?
E bestianan y matanan aki ta masha importante. Desafortunadamente, algun sorto di bestia y
Caribe hulandes
2
ab
at a
t
Sint Maarten
5
4
1
Corsou
Saba
Sint Eustatius
Boneiro
Aruba
Di lama ta referi na cualkier cos cu tin algo di haci cu ocean of lama.
Bo
ta den Caribe lesa esaki, bo ta bo cu s ra Mient co esaki ta? mente. Pero ki le ab ob pr s de Hulan isla. s ta consisti di seis ce e Caribe Hulande no co Bo na un di nan! Y abo ta biba mbe? otro islanan ta
Di di lama?! LAMA?!
nOs ISLANan N
E tema di e foyeto aki ta “di lama”. Pero kico esaki nifica?
Corsou
vegetal ta den peliger di extincion. Ta pa e motibo aki nos tin cu cuida e awa cu tin rond di nos islanan y ur e bestianan y matanan cu ta biba den e awa aki. Pa haci esaki, e islanan ta conta cu “parke di lama nacional”. Esakinan ta area den awa unda ta aplica regla special pa proteha bida bou di awa. Den Caribe Hulandes nos tin seis!
De
Boneiro
3 Bo kier sa si bo contestanan ta corecto? Por haya e cont estanan corecto di e wega aki (y hopi otro wega pret den e foyeto aki) scan e codigo ak i QR.
ne
foyeto aki, nos lo mustra bo hop pret i tocante bida submarino na nos islan an! Asina bo lo siña cu p or t imp a orta nte proteha nan!
co s
landa ! cu nOS
Skirbi e nomber di e isla na e luga corecto riba e mapa!
St. Maarten Saba
St. Eustatius
6
Aruba
s a c u tres cuarto parti tera ta cubri cu awa? Y cu e oceannan y e lamanan por ta masha hundo? Tin biaha, ainda mas hundo cu e seronan ta halto. Hunto, esaki ta hopi awa! Bo por imagina bo cuanto bestia y mata ta biba den tur e awa aki?
E bestianan y matanan aki ta masha importante. Desafortunadamente, algun sorto di bestia y
Caribe hulandes
2
ab
at a
t
Sint Maarten
5
4
1
Corsou
Saba
Sint Eustatius
Boneiro
Aruba
Di lama ta referi na cualkier cos cu tin algo di haci cu ocean of lama.
Bo
ta den Caribe lesa esaki, bo ta bo cu s ra Mient co esaki ta? mente. Pero ki le ab ob pr s de Hulan isla. s ta consisti di seis ce e Caribe Hulande no co Bo na un di nan! Y abo ta biba mbe? otro islanan ta
Di di lama?! LAMA?!
nOs ISLANan N
E tema di e foyeto aki ta “di lama”. Pero kico esaki nifica?
Corsou
vegetal ta den peliger di extincion. Ta pa e motibo aki nos tin cu cuida e awa cu tin rond di nos islanan y ur e bestianan y matanan cu ta biba den e awa aki. Pa haci esaki, e islanan ta conta cu “parke di lama nacional”. Esakinan ta area den awa unda ta aplica regla special pa proteha bida bou di awa. Den Caribe Hulandes nos tin seis!
De
Boneiro
3 Bo kier sa si bo contestanan ta corecto? Por haya e cont estanan corecto di e wega aki (y hopi otro wega pret den e foyeto aki) scan e codigo ak i QR.
ne
foyeto aki, nos lo mustra bo hop pret i tocante bida submarino na nos islan an! Asina bo lo siña cu p or t imp a orta nte proteha nan!
co s
landa ! cu nOS
da B o ta c o r
Ta r a ?
A R A T e b l a bO Turtuga caret
Turtuga drikil
uga di Tara ta un turt o di lama! Tin 7 sort a na mundo. turtuga di lam ta biba den Di esakinan, 5 s islanan! awa rond di no Mira cua nan ta akibou.
Yuda Tara sali di e reda d pisca lihe i !
Turtuga blancO
Turtuga cawama
DesafortunaDamente ,
e turtuganan ta wordo menasa door di e forma cu hande ta actua. Por ehempel, e turtuganan por keda atrapa den e redanan di pisca. Nan por GOlfina resulta herida gravemente. di Oliva Of, si nan keda atrapa den e reda durante demasiado tempo, nan no por sali na superficie pa hala rosea. Sin oxigeno nan lo muri. Pa e motibo aki, e redanan di pisca ta un di e motibonan cu e turtuganan ta den peliger di extincion.
Afortunadamente, proteha Tara y
su amigonan no solamente ta den nos mannan. E cientificonan a proba cu sigur ta yuda si nos pone luz den e redanan di pisca. Y rey algo? E ta funciona! Ora cu e turtuganan mira luz, nan ta landa den un arco rond di e redanan di pisca. Asina e piscadonan por sigui pisca y e turtuganan por sigui biba!
da B o ta c o r
Ta r a ?
A R A T e b l a bO Turtuga caret
Turtuga drikil
uga di Tara ta un turt o di lama! Tin 7 sort a na mundo. turtuga di lam ta biba den Di esakinan, 5 s islanan! awa rond di no Mira cua nan ta akibou.
Yuda Tara sali di e reda d pisca lihe i !
Turtuga blancO
Turtuga cawama
DesafortunaDamente ,
e turtuganan ta wordo menasa door di e forma cu hande ta actua. Por ehempel, e turtuganan por keda atrapa den e redanan di pisca. Nan por GOlfina resulta herida gravemente. di Oliva Of, si nan keda atrapa den e reda durante demasiado tempo, nan no por sali na superficie pa hala rosea. Sin oxigeno nan lo muri. Pa e motibo aki, e redanan di pisca ta un di e motibonan cu e turtuganan ta den peliger di extincion.
Afortunadamente, proteha Tara y
su amigonan no solamente ta den nos mannan. E cientificonan a proba cu sigur ta yuda si nos pone luz den e redanan di pisca. Y rey algo? E ta funciona! Ora cu e turtuganan mira luz, nan ta landa den un arco rond di e redanan di pisca. Asina e piscadonan por sigui pisca y e turtuganan por sigui biba!
Ken ta esun mas lihe?
O d e e s o algun p
di r
n mi ta e tiburo te n je d s cu ma
M i t in m a s di 300!
Of marlin
tiburon cabes di martiu
GanadO
s a m d r o ec
E s a k i ta mas mas di isca p e 10 auto mi ta mas pisa y di or unto! h gran Mi p . o d n u di m e 15,000 t yega
mi ta e pisca cu por
bula
mas h alto. E halt ura mas h alto registr a ta d i 10
meter
!
kilo!
GRANDI y chikito!
Ken bo ta kere lo gana? cabay
Strea di lama
di lama
Of Ken ta e mas pocopoco?
ibon Gran trnco bla
Tribon bayena
tribon b l au w
Ken ta esun mas lihe?
O d e e s o algun p
di r
n mi ta e tiburo te n je d s cu ma
M i t in m a s di 300!
Of marlin
tiburon cabes di martiu
GanadO
s a m d r o ec
E s a k i ta mas mas di isca p e 10 auto mi ta mas pisa y di or unto! h gran Mi p . o d n u di m e 15,000 t yega
mi ta e pisca cu por
bula
mas h alto. E halt ura mas h alto registr a ta d i 10
meter
!
kilo!
GRANDI y chikito!
Ken bo ta kere lo gana? cabay
Strea di lama
di lama
Of Ken ta e mas pocopoco?
ibon Gran trnco bla
Tribon bayena
tribon b l au w
observado di naturalesa Descubrimento di mata y bestia tremendo no solamente ta tuma luga den e foyeto aki. E miho luga pa observa naturalesa ta... pafo, di mes! Bo por bay parke (marino) nacional di bo isla. Pero tambe bo por mira mata y bestia na otro luga. Si bo pone atencion, naturalesa ta tur caminda! Sali riba caya y descubri mata y bestia! e
DCNA ta organisa e Big Live Nature Quiz. Esaki ta un qu iz super pret pa e muchanan di klas 5 y 6 (grupo 7 y 8 den e sistema escolar Hulandes) di scol primario den e islanan di e Caribe Hulandes. E quiz ta tuma luga durante ora di scol. E scolnan por dicidi pa nan mes si nan ta participa .
B o s c o l ta pa r t ic
ipa?
Despues por participa onlin e den grupo di 1 pa 4 miem bro di e ekipo y competi pa premio gr andi. E gran premio ta un biahe den bo to di bela y tr ip di snorkel cu e ekipo ga nado rond di bo is la.
E contestanan di tur e preguntanan di e quiz bo por haya nan den e foyeto aki. Pues, si bo lesa e foyeto aki cuidadosamente, bo tin mas posibilidad di gana e quiz!
S ig u r a b o m e s d i r e g is t r a b o e k ip o g iz.or www.BigLiveNatureQu
t res
di aña di 2023
r
nan a l g e d 1
Respeta naturalesa!
Esaki ta nifica cu bo no ta toca bestia ni mata. Of landa of core tras di nan. Ademas, no spanta e bestianan. Y bo no lo hiba nada di naturalesa cas. Sigui e reglanan di bo organisacion local di maneho di parke.
ro
Diahuebs dia 2 di november
d
r
io
r Co
e as
e mp
No laga nada atras!
tene cuido!
2
Wak pa semper bo tin suficiente cuminda, bebida y protector solar cu bo. Si bo ta bay na un parke marino nacional, bo mester keda dentro di e areanan designa.
3
E articulonan cu bo trece den naturalesa mester bay cas bek cu bo! No laga nada atras. Cu excepcion ora cu tin un bari di sushi. Pues, tira e sushinan den e bari di sushi. Bo no ta mira un? Hiba tur sushi bo cas y benta nan afo eynan.
Bo a compronde e reglanan di oro? E ora bo ta cla pa sali bay den naturalesa! Tira un bon bista rond di bo. Por ta bo ta mira criatura bibo di e foyeto aki... Tambe bo por haci bo mes e siguiente preguntanan, ora cu bo ta landa of cana den naturalesa:
Cua zonido (bestia) mi ta scucha?
Cua ta lo mas destacabel di un bestia of un mata?
Den kico e matanan of bestianan ta diferencia for di otro?
observado di naturalesa Descubrimento di mata y bestia tremendo no solamente ta tuma luga den e foyeto aki. E miho luga pa observa naturalesa ta... pafo, di mes! Bo por bay parke (marino) nacional di bo isla. Pero tambe bo por mira mata y bestia na otro luga. Si bo pone atencion, naturalesa ta tur caminda! Sali riba caya y descubri mata y bestia! e
DCNA ta organisa e Big Live Nature Quiz. Esaki ta un qu iz super pret pa e muchanan di klas 5 y 6 (grupo 7 y 8 den e sistema escolar Hulandes) di scol primario den e islanan di e Caribe Hulandes. E quiz ta tuma luga durante ora di scol. E scolnan por dicidi pa nan mes si nan ta participa .
B o s c o l ta pa r t ic
ipa?
Despues por participa onlin e den grupo di 1 pa 4 miem bro di e ekipo y competi pa premio gr andi. E gran premio ta un biahe den bo to di bela y tr ip di snorkel cu e ekipo ga nado rond di bo is la.
E contestanan di tur e preguntanan di e quiz bo por haya nan den e foyeto aki. Pues, si bo lesa e foyeto aki cuidadosamente, bo tin mas posibilidad di gana e quiz!
S ig u r a b o m e s d i r e g is t r a b o e k ip o g iz.or www.BigLiveNatureQu
t res
di aña di 2023
r
nan a l g e d 1
Respeta naturalesa!
Esaki ta nifica cu bo no ta toca bestia ni mata. Of landa of core tras di nan. Ademas, no spanta e bestianan. Y bo no lo hiba nada di naturalesa cas. Sigui e reglanan di bo organisacion local di maneho di parke.
ro
Diahuebs dia 2 di november
d
r
io
r Co
e as
e mp
No laga nada atras!
tene cuido!
2
Wak pa semper bo tin suficiente cuminda, bebida y protector solar cu bo. Si bo ta bay na un parke marino nacional, bo mester keda dentro di e areanan designa.
3
E articulonan cu bo trece den naturalesa mester bay cas bek cu bo! No laga nada atras. Cu excepcion ora cu tin un bari di sushi. Pues, tira e sushinan den e bari di sushi. Bo no ta mira un? Hiba tur sushi bo cas y benta nan afo eynan.
Bo a compronde e reglanan di oro? E ora bo ta cla pa sali bay den naturalesa! Tira un bon bista rond di bo. Por ta bo ta mira criatura bibo di e foyeto aki... Tambe bo por haci bo mes e siguiente preguntanan, ora cu bo ta landa of cana den naturalesa:
Cua zonido (bestia) mi ta scucha?
Cua ta lo mas destacabel di un bestia of un mata?
Den kico e matanan of bestianan ta diferencia for di otro?
n o i c A C I N U M CO a i t s e b e r t en
BIO
aki sin ta haci es n a n ro e P mira e cu otro. esaki. Djis kier papia i e c b a h m a a t p Bestia tro cos n ta uza o a N . ra b pala an aki. ehempeln
zONIDO
n lp
o C
Om
Wau! Esaki ta un palabra dificil. Pero e ta nifica cu e bestia por produci y libera su propio luz. Por uza esaki pa camufla, atrae, adverti y defende. Ostracodo ta bestia realmente chikito cu ta parce cabaron. Algun dia despues di luna yen, nan ta uza bioluminiscencia pa atrae pareha. Bon pa nan pero tambe por nos, pasobra e ta mustra bunita. Ora cu bo bay lama na e momento adecuado, bo por mira e awa briya!
MOveciOn Bestia submarino ta mbe por comunica cu otro do or di haci cierto movecion entre nan. Por ehempel, e dolfijn sp indo hopi biaha ta bula sali for di aw a y ta hace tur tipo di spin! E cientific onan ta kere tambe cu nan ta ha ci e movicionnan aki pa comunica cu otro. Cada movecion ta nifica alg o diferente. Por ehempel, “Ban!” of “Mi ta gusta bo!” of “Pelige r!”.
OST
ij n c u
u
P
Do
ta spi n
r arino por uza colo E bestianan subm pa Of . er lig pa avisa otro di pe tambe por ia st be n gu Al menasa. i lpo por haci esak cambia di color. Pu Pa . do un m stia di e mas lihe cu tur be bo wowo, ya el a i ip kin ora bo kier Por ehempel, e ta cambia di color! su e mester proteha haci esaki ora cu un ng ni i. Asina mes di wordo com r mir’e! po lo hende no
comunica E bestianan submarino por . Pisca ta cu otro door di saca zonido haci e zonidonan aki cu nan i nan mandibula. Of door di hac as di orina musculonan rond di nan bla be? Cu duro. Bo por haci esaki tam di peliger, zonido nan por avisa otro unda tin defende nan mes of indica scucha cuminda. Algun bestia por enanan bay E . leu sha ma zonido for di di es mil na ido zon por scucha ! cia tan dis di ter kilome
u
COLOR
lf
luminiscencia
Bo por link e descripcion di e bestia cu ta h a c i e s a k i ?
R
AC
OD
b ay e n a
n o i c A C I N U M CO a i t s e b e r t en
BIO
aki sin ta haci es n a n ro e P mira e cu otro. esaki. Djis kier papia i e c b a h m a a t p Bestia tro cos n ta uza o a N . ra b pala an aki. ehempeln
zONIDO
n lp
o C
Om
Wau! Esaki ta un palabra dificil. Pero e ta nifica cu e bestia por produci y libera su propio luz. Por uza esaki pa camufla, atrae, adverti y defende. Ostracodo ta bestia realmente chikito cu ta parce cabaron. Algun dia despues di luna yen, nan ta uza bioluminiscencia pa atrae pareha. Bon pa nan pero tambe por nos, pasobra e ta mustra bunita. Ora cu bo bay lama na e momento adecuado, bo por mira e awa briya!
MOveciOn Bestia submarino ta mbe por comunica cu otro do or di haci cierto movecion entre nan. Por ehempel, e dolfijn sp indo hopi biaha ta bula sali for di aw a y ta hace tur tipo di spin! E cientific onan ta kere tambe cu nan ta ha ci e movicionnan aki pa comunica cu otro. Cada movecion ta nifica alg o diferente. Por ehempel, “Ban!” of “Mi ta gusta bo!” of “Pelige r!”.
OST
ij n c u
u
P
Do
ta spi n
r arino por uza colo E bestianan subm pa Of . er lig pa avisa otro di pe tambe por ia st be n gu Al menasa. i lpo por haci esak cambia di color. Pu Pa . do un m stia di e mas lihe cu tur be bo wowo, ya el a i ip kin ora bo kier Por ehempel, e ta cambia di color! su e mester proteha haci esaki ora cu un ng ni i. Asina mes di wordo com r mir’e! po lo hende no
comunica E bestianan submarino por . Pisca ta cu otro door di saca zonido haci e zonidonan aki cu nan i nan mandibula. Of door di hac as di orina musculonan rond di nan bla be? Cu duro. Bo por haci esaki tam di peliger, zonido nan por avisa otro unda tin defende nan mes of indica scucha cuminda. Algun bestia por enanan bay E . leu sha ma zonido for di di es mil na ido zon por scucha ! cia tan dis di ter kilome
u
COLOR
lf
luminiscencia
Bo por link e descripcion di e bestia cu ta h a c i e s a k i ?
R
AC
OD
b ay e n a
i d a Op
sO c t s a pl opi plastic. Nos ta uza h ira rond di Solamente m s traha di bo. Cuanto co r haya? plastic bo po
masha util. Plastic por ta fuerte y facil E ta barata, tambe e tin pa uza. Pero ha. Nos hopi desbenta i e plastic ta uza mita d rica un cu nan ta fab opi pica! h biaha so. Ta a stic hopi biah Ademas, pla sa. le ra tu den na ta wordo tira stic no la P . n a laman e en d e, b m Ta gui flota ne. Nan lo si o p m co es d ta tempo, espues di un d Y . a w a en d pone den an ta descom solamente n ic, loke nos ikito di plast pida pida ch roplastico”. ta yama “mic
Tambe por plastic sigura di uza . Tin hopi a h mas di un bia pa traha tremendo idea un obheto di algo nobo cu ra un bista plastic uza. Ti t di obra na e tarea pre nda b a di man n a i! ch dre
Ba n crea Med usa di plastic bieu.
Medusa
cu ta balia Wowo googly
Gran reciclahe!
Boter di plastic
Bo ta bay tin mest er di:
Plastic cu bo no por bolbe uza. Por ehempel, un saco ki. di sandwich bieu of un pa
Sker
ariba di e boter di plastic. Esaki ta bira e parti ariba di e Medusa.
Tur e plastic aki den lama yama sopi di plastic . Super malo pa e lama y tur e criaturanan cu ta biba den dje! Por turtuga por pe ehempel, un nsa cu un sa co di plastic ta un Medusa y pe ga cu ne. Pa e mot ibo aki nos m ester sigura nos m e cu no ta dr en ta mas plastic de n awa. Bo lo yuda nos sigurand o cu bo ta la ga beach limpi? Of tira plastic (y otra sushed ad) cu bo ta mira tira riba beac h afo?
Paso 5: Conecta e
Lijm
Pintura (y cualkier otro cos cu bo lo kier uza pa decorar e Medusa, manera glitter)
Paso 1: Corta e parti
Bo ta ca! Colga bo Medusa un caminda. Si lo colg’e pafo y biento ta supla bo tin medusa cu ta baila!
Stift of marker
Paso 2:
Liña di pisca (of otro tipo di liña)
Kleur e boter di plastic cu pintura. Ora cu e pintura ta seco, bo por decor’e ainda mas. Por ehempel, bo por uza e parte pafo di bo pincel y un poco di pintura pa traha jelly dots. Of uza glitter!
Step 3: Corta repi di e empake di plastic. Kleur e cu marker of verf.
liña (di pisca) a e medusa. E forma mas facil ta pa traha un buraco chikito den e tapa (por ehempel, cu un punaise). Pasa e liña door di e buraco y traha algun conopi.
Cuashi di verf
Paso 4:
Ora cu e repinan di plastic ta seco, pega nan na curpa di e medusa cu lijm. Pega e wowonan googly na e curpa.
i d a Op
sO c t s a pl opi plastic. Nos ta uza h ira rond di Solamente m s traha di bo. Cuanto co r haya? plastic bo po
masha util. Plastic por ta fuerte y facil E ta barata, tambe e tin pa uza. Pero ha. Nos hopi desbenta i e plastic ta uza mita d rica un cu nan ta fab opi pica! h biaha so. Ta a stic hopi biah Ademas, pla sa. le ra tu den na ta wordo tira stic no la P . n a laman e en d e, b m Ta gui flota ne. Nan lo si o p m co es d ta tempo, espues di un d Y . a w a en d pone den an ta descom solamente n ic, loke nos ikito di plast pida pida ch roplastico”. ta yama “mic
Tambe por plastic sigura di uza . Tin hopi a h mas di un bia pa traha tremendo idea un obheto di algo nobo cu ra un bista plastic uza. Ti t di obra na e tarea pre nda b a di man n a i! ch dre
Ba n crea Med usa di plastic bieu.
Medusa
cu ta balia Wowo googly
Gran reciclahe!
Boter di plastic
Bo ta bay tin mest er di:
Plastic cu bo no por bolbe uza. Por ehempel, un saco ki. di sandwich bieu of un pa
Sker
ariba di e boter di plastic. Esaki ta bira e parti ariba di e Medusa.
Tur e plastic aki den lama yama sopi di plastic . Super malo pa e lama y tur e criaturanan cu ta biba den dje! Por turtuga por pe ehempel, un nsa cu un sa co di plastic ta un Medusa y pe ga cu ne. Pa e mot ibo aki nos m ester sigura nos m e cu no ta dr en ta mas plastic de n awa. Bo lo yuda nos sigurand o cu bo ta la ga beach limpi? Of tira plastic (y otra sushed ad) cu bo ta mira tira riba beac h afo?
Paso 5: Conecta e
Lijm
Pintura (y cualkier otro cos cu bo lo kier uza pa decorar e Medusa, manera glitter)
Paso 1: Corta e parti
Bo ta ca! Colga bo Medusa un caminda. Si lo colg’e pafo y biento ta supla bo tin medusa cu ta baila!
Stift of marker
Paso 2:
Liña di pisca (of otro tipo di liña)
Kleur e boter di plastic cu pintura. Ora cu e pintura ta seco, bo por decor’e ainda mas. Por ehempel, bo por uza e parte pafo di bo pincel y un poco di pintura pa traha jelly dots. Of uza glitter!
Step 3: Corta repi di e empake di plastic. Kleur e cu marker of verf.
liña (di pisca) a e medusa. E forma mas facil ta pa traha un buraco chikito den e tapa (por ehempel, cu un punaise). Pasa e liña door di e buraco y traha algun conopi.
Cuashi di verf
Paso 4:
Ora cu e repinan di plastic ta seco, pega nan na curpa di e medusa cu lijm. Pega e wowonan googly na e curpa.
d a d r e b B f of
? O o s l a f
Cuater bestia submarino loco. Pero un no ta berdad. Bo sa cua?
i cos den ira tur tipo d m r o p o b , bo baha y snorkel necesario pa Ora cu bo ba ta o n ro Pe ma y pidi onante! lama. Bay la i d awa. Impresi a id b i d i iga of mira part mayornan am e, h den awa pa u m n a m o. mber, ru te wega cu b bo ruman ho a e e siguien g n u h a p n a otro person ca potret un cu por sa an prome Mira ken ta es guiente cosn si e i d co n ci inta) (of mira of p r ta mescos y Nan no meste i bo mes! nan por ta d
Zumbivis Pisca bulado istancia r “bula” un d o p o d la u b te 500 Pisca wa. Tin biaha a e i d r ve o hala, largo haci esaki cu ta o n n a N ! randi. meter nan masha g ta le a n a n sino cu
E prome spin a dorsal di e zumbivis a transforma d en un rod di pisca cu un pida carne cu parce un anzu e. Di e manera aki e por “pisca” cu minda. Tambe e por cambia di co lor!
dela
Pisca flor di can
pisca luna Pisca luna no tin rabo. Di eynan su apodo di “cabes landa ndo”. Pisca luna por crece te cuater me ter di largura. E ta tuma solo mita di e dia!
d d a i v i t c A Mi ta spia cu mi wowo r e i a chikito den libre
ta un criatura Pisca bulado o. E ta biba su di lama hund su ridad y ta crea bida den scu . a” ci n ce is iolumin mes luz cu ‘b o it ik ch n cabaro Nan ta come . nte di fondo a it y otro hab
Cocolishi Yerba di lama Parha den shelo Boto Pisca den awa Palo Piedra Serbete Coral Flipfop Parha para of sinta Cangreu Snorkel
Corda e tres reglanan di oro! 1. Respeta naturalesa! 2. Wak pa bo ta safe! 3. No laga nada atras!
d a d r e b B f of
? O o s l a f
Cuater bestia submarino loco. Pero un no ta berdad. Bo sa cua?
i cos den ira tur tipo d m r o p o b , bo baha y snorkel necesario pa Ora cu bo ba ta o n ro Pe ma y pidi onante! lama. Bay la i d awa. Impresi a id b i d i iga of mira part mayornan am e, h den awa pa u m n a m o. mber, ru te wega cu b bo ruman ho a e e siguien g n u h a p n a otro person ca potret un cu por sa an prome Mira ken ta es guiente cosn si e i d co n ci inta) (of mira of p r ta mescos y Nan no meste i bo mes! nan por ta d
Zumbivis Pisca bulado istancia r “bula” un d o p o d la u b te 500 Pisca wa. Tin biaha a e i d r ve o hala, largo haci esaki cu ta o n n a N ! randi. meter nan masha g ta le a n a n sino cu
E prome spin a dorsal di e zumbivis a transforma d en un rod di pisca cu un pida carne cu parce un anzu e. Di e manera aki e por “pisca” cu minda. Tambe e por cambia di co lor!
dela
Pisca flor di can
pisca luna Pisca luna no tin rabo. Di eynan su apodo di “cabes landa ndo”. Pisca luna por crece te cuater me ter di largura. E ta tuma solo mita di e dia!
d d a i v i t c A Mi ta spia cu mi wowo r e i a chikito den libre
ta un criatura Pisca bulado o. E ta biba su di lama hund su ridad y ta crea bida den scu . a” ci n ce is iolumin mes luz cu ‘b o it ik ch n cabaro Nan ta come . nte di fondo a it y otro hab
Cocolishi Yerba di lama Parha den shelo Boto Pisca den awa Palo Piedra Serbete Coral Flipfop Parha para of sinta Cangreu Snorkel
Corda e tres reglanan di oro! 1. Respeta naturalesa! 2. Wak pa bo ta safe! 3. No laga nada atras!
. . . a t n e s e r p a t Pepe
su mes!
n polipo. e? Pepe ta u p Pe a ata. Of rd co Bo ta cu coral ta m sa en p ta a h bestia y ta Hende tin bia oca. Coral ta b ki ta n a n Pepe chikito! baranca. Pero tur dos e di e , cu a n si A . o Pues, coral ta p nunca mas, es m n traha di poli a n ca lipo. o de no kib consisti di po Pa ningun hen n poco di su mes. nto ta u ta u Hopi polipo h Pepe kier con Ye l. forma cora ta to n coralnan hu Coral ta i d f ri rtante. forma un masha impo ia st be coral. ro ot pa Tanto mo pa e (bou awa) co asta cu hendenan! B mira algun ehempel.
Tin un monton di bon cuminda den y rond di e coral. Pisca loro tambe ta come yerba di lama di e coral. Esaki ta mantene e coral sano. E ta duna refugio di e depredadonan. Aki bo por sconde cu siguridad! E ta proteha e islanan y tambe e hendenan contra ola grandi! E ta yuda e cientificonan den investigacion di medicamento nobo Algun pisca ta frega nan curpa contra e coral pa calma nan cuero.
y Mi amigonan gio fu re e ec fr ami ta o e y cuminda na os ta n e b m Ta . piscanan e Pa . proteha e tera sha a m motibo aki ta ’e bon! id cu te n a import por Abo tambe lo yuda?
E yerbanan di lama hopi biah a ta biba riba y den e poliponan. E m atanan chikito aki ta duna coral nan buni ta color.
Nunca mishi cu e coral! Y no hiba ningun pida coral cas. Solamente uza protector solar cu ta “reef friendly” ora cu landa den lama.
Mantene lama limpi. Ruim op bo sushinan!
e a t c e t e d ! a m e l prOb mando ti Kkico ta las ti e poliponan?
. . . a t n e s e r p a t Pepe
su mes!
n polipo. e? Pepe ta u p Pe a ata. Of rd co Bo ta cu coral ta m sa en p ta a h bestia y ta Hende tin bia oca. Coral ta b ki ta n a n Pepe chikito! baranca. Pero tur dos e di e , cu a n si A . o Pues, coral ta p nunca mas, es m n traha di poli a n ca lipo. o de no kib consisti di po Pa ningun hen n poco di su mes. nto ta u ta u Hopi polipo h Pepe kier con Ye l. forma cora ta to n coralnan hu Coral ta i d f ri rtante. forma un masha impo ia st be coral. ro ot pa Tanto mo pa e (bou awa) co asta cu hendenan! B mira algun ehempel.
Tin un monton di bon cuminda den y rond di e coral. Pisca loro tambe ta come yerba di lama di e coral. Esaki ta mantene e coral sano. E ta duna refugio di e depredadonan. Aki bo por sconde cu siguridad! E ta proteha e islanan y tambe e hendenan contra ola grandi! E ta yuda e cientificonan den investigacion di medicamento nobo Algun pisca ta frega nan curpa contra e coral pa calma nan cuero.
y Mi amigonan gio fu re e ec fr ami ta o e y cuminda na os ta n e b m Ta . piscanan e Pa . proteha e tera sha a m motibo aki ta ’e bon! id cu te n a import por Abo tambe lo yuda?
E yerbanan di lama hopi biah a ta biba riba y den e poliponan. E m atanan chikito aki ta duna coral nan buni ta color.
Nunca mishi cu e coral! Y no hiba ningun pida coral cas. Solamente uza protector solar cu ta “reef friendly” ora cu landa den lama.
Mantene lama limpi. Ruim op bo sushinan!
e a t c e t e d ! a m e l prOb mando ti Kkico ta las ti e poliponan?
, nos por t kisas ae
s m a o n d i a b r ta
! ion uc
e t n e y a c ! ? a d n i a
mas . Pero lo bira n a n la is s o n lo ante calor na biando pa sig st m a ca b y ci a a b h ta ta Ya clima lihe y den futuro. E bin hopi mas ta io b m ca n cayente ainda ana n e ultimo añ caba. Pero de o cayente. tera ta birand
Esaki ta debi na e echo cu e hendenan ta tirando mas y mas CO2 den aire. Por ehempel, door di core auto y door di e fabricanan. CO2 ta un gas cu, hunto cu otro sustancia, ta haci cu e tera ta bira cayente. Debi cu tera ta birando cayente, naturalesa ta pasando pio. Por ehempel, lama tambe ta bira cayente. Bo por imagina bo cu bo ta disfrutando di un ducha of baño y cu e awa diripiente ta bira masha cayente? Esaki no ta agradabel, berdad? E bestianan y e matanan cu ta biba den lama tambe ta pensa esaki! Esaki ta haci nan menos feliz y nan por desaparece.
Afortunadamente, hopi hende ta trahando duro pa garantisa cu menos CO2 ta bin den aire. Y pa mira con nos por proteha a e bestianan y e matanan. Y bo sa kico ta great di berdad? E matanan y e bestianan tambe ta yuda! Djis mira e bayenanan!
cu Bo tabata sa ta o n a n un baye ? ll a t a ca un pis o. er if m a m E ta un
so l
alimento! a ta un super n ye a b i d u p com’e. E pu o, bo no tin cu b a p cu o re p No esaki! E on ta encanta kt n la p to fi Pero rba CO2 y ito aki ta abso ik ch n a n a ti eno. bes rtie den oxig nan ta convi
E bayenanan ta warda ho pi CO2 den nan curpa duran te nan bida. Asi na nan ta lo gra cu tera ta ke inta menos!
E ora, ta ma sha importante p a nos cuida e bayenanan b on!
, nos por t kisas ae
s m a o n d i a b r ta
! ion uc
e t n e y a c ! ? a d n i a
mas . Pero lo bira n a n la is s o n lo ante calor na biando pa sig st m a ca b y ci a a b h ta ta Ya clima lihe y den futuro. E bin hopi mas ta io b m ca n cayente ainda ana n e ultimo añ caba. Pero de o cayente. tera ta birand
Esaki ta debi na e echo cu e hendenan ta tirando mas y mas CO2 den aire. Por ehempel, door di core auto y door di e fabricanan. CO2 ta un gas cu, hunto cu otro sustancia, ta haci cu e tera ta bira cayente. Debi cu tera ta birando cayente, naturalesa ta pasando pio. Por ehempel, lama tambe ta bira cayente. Bo por imagina bo cu bo ta disfrutando di un ducha of baño y cu e awa diripiente ta bira masha cayente? Esaki no ta agradabel, berdad? E bestianan y e matanan cu ta biba den lama tambe ta pensa esaki! Esaki ta haci nan menos feliz y nan por desaparece.
Afortunadamente, hopi hende ta trahando duro pa garantisa cu menos CO2 ta bin den aire. Y pa mira con nos por proteha a e bestianan y e matanan. Y bo sa kico ta great di berdad? E matanan y e bestianan tambe ta yuda! Djis mira e bayenanan!
cu Bo tabata sa ta o n a n un baye ? ll a t a ca un pis o. er if m a m E ta un
so l
alimento! a ta un super n ye a b i d u p com’e. E pu o, bo no tin cu b a p cu o re p No esaki! E on ta encanta kt n la p to fi Pero rba CO2 y ito aki ta abso ik ch n a n a ti eno. bes rtie den oxig nan ta convi
E bayenanan ta warda ho pi CO2 den nan curpa duran te nan bida. Asi na nan ta lo gra cu tera ta ke inta menos!
E ora, ta ma sha importante p a nos cuida e bayenanan b on!
n a n o t k i e chi e
ta
Crec
Den algun aña, probable mente bo lo mustra diferente di lok e bo ta mustra awor. Por ta bo ca bey ta diferente, bo tenchi di pia chikito a bira largo of bo a crece completamente!
Lea mas tocante mi riba e siguiente pagina!
Esaki tambe ta pasa cu algun pisca jong. Pero tin biaha nan ta cambia asina hopi cu ya casi bo no ta reconoce nan mas ora cu nan crece! Bo por link e version di baby cu e version di adulto?
Gutu promente
*conseho*
pone hopi at encion na e forma of otro caracteristica yamativo di e pisca.
Kleinfishi blauw Pisca angel Fran Pis c a
a
m us t
ra bo e
ces
cami no pa
sigui!
Tambor mancha
a n g el Fra
s n ce
ya
Napoleon cabes
blauw
n a n o t k i e chi e
ta
Crec
Den algun aña, probable mente bo lo mustra diferente di lok e bo ta mustra awor. Por ta bo ca bey ta diferente, bo tenchi di pia chikito a bira largo of bo a crece completamente!
Lea mas tocante mi riba e siguiente pagina!
Esaki tambe ta pasa cu algun pisca jong. Pero tin biaha nan ta cambia asina hopi cu ya casi bo no ta reconoce nan mas ora cu nan crece! Bo por link e version di baby cu e version di adulto?
Gutu promente
*conseho*
pone hopi at encion na e forma of otro caracteristica yamativo di e pisca.
Kleinfishi blauw Pisca angel Fran Pis c a
a
m us t
ra bo e
ces
cami no pa
sigui!
Tambor mancha
a n g el Fra
s n ce
ya
Napoleon cabes
blauw
s r i o i c a r a pisc rif di e pisca teriormente, n a sa le a o ta biba den Manera b a di lama cu rb ye e m co loke loronan ta ne e rif y tur te n a m ta ki sa den kico rif di coral. E dabel. Y rey lu sa je d n e d ta biba minda? converti su cu ta ro lo ca is tin p nto blanco cu sa a it n u b e Den nan! na nos beach
Tin mas di 90 sorto di pisca loro nan mundo!
Nan por mustra masha diferente. Por ehempel, solamente mire e pisca loronan aki di aspecto diferente. Dificilmente bo lo kere cu nan ta famia.
CONCURSO di OBRA DI MAN o r o l a c s i p a h a r Laga nos t te ainda! mas diferen ro. ta un pisca lo propio pisca! Cuminsa pin ta f inven bo O . n a n so a p Sigui e
a Prome ta pint
Nos ta traha e santo blanco
Bo mester di aleta pa land a!
e rand
yenan Añadi e deta
Decora bo pin tura di pisca. Bo por uza diferente ma terial. Pensa riba u n potlood, un marker y un crayon di wax. Of gli tter y tela. Bo por hacie mes loco cu bo kier! Si bo kier, bo be, por pinta tam e ra o kleur of dec ! ca is rand di e p
Pinta scala y patronchi!
No tin concurso sin premio!
Scan bo obra di arte (hunto cu un adulto, manera un tata of un maestro). Si esaki no funciona, tambe bo por saca un potret. E ora manda e scan of potret pa projects@dcnanature.org PROME cu fin di 2023. Comparti bo nomber, edad y e isla den cua bo ta biba. Bo lo por ta esun cu ta gana e asombroso
pakete di supervivencia den naturalesa!
s r i o i c a r a pisc rif di e pisca teriormente, n a sa le a o ta biba den Manera b a di lama cu rb ye e m co loke loronan ta ne e rif y tur te n a m ta ki sa den kico rif di coral. E dabel. Y rey lu sa je d n e d ta biba minda? converti su cu ta ro lo ca is tin p nto blanco cu sa a it n u b e Den nan! na nos beach
Tin mas di 90 sorto di pisca loro nan mundo!
Nan por mustra masha diferente. Por ehempel, solamente mire e pisca loronan aki di aspecto diferente. Dificilmente bo lo kere cu nan ta famia.
CONCURSO di OBRA DI MAN o r o l a c s i p a h a r Laga nos t te ainda! mas diferen ro. ta un pisca lo propio pisca! Cuminsa pin ta f inven bo O . n a n so a p Sigui e
a Prome ta pint
Nos ta traha e santo blanco
Bo mester di aleta pa land a!
e rand
yenan Añadi e deta
Decora bo pin tura di pisca. Bo por uza diferente ma terial. Pensa riba u n potlood, un marker y un crayon di wax. Of gli tter y tela. Bo por hacie mes loco cu bo kier! Si bo kier, bo be, por pinta tam e ra o kleur of dec ! ca is rand di e p
Pinta scala y patronchi!
No tin concurso sin premio!
Scan bo obra di arte (hunto cu un adulto, manera un tata of un maestro). Si esaki no funciona, tambe bo por saca un potret. E ora manda e scan of potret pa projects@dcnanature.org PROME cu fin di 2023. Comparti bo nomber, edad y e isla den cua bo ta biba. Bo lo por ta esun cu ta gana e asombroso
pakete di supervivencia den naturalesa!
www.dcnanature.org Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA) ta un organisacion sin fin di lucro estableci na aña 2005 pa salvaguarda naturalesa den Caribe Hulandes mediante apoyo na e Organisacionnan di Maneho di Parke.
TOCANTE BIONEWS
BioNews ta un boletin digital mensual crea pa DCNA cu ta comparti noticia tocante naturalesa di e seis islanan di Caribe Hulandes. Bo por inscribi bo mes akiriba a traves di e website di DCNA. BioNews Kids tin e mesun meta di comparti storia emocionante di naturalesa dirigi na e proximo generacion di conservacionista.
DUNA DIRECTAMENTE NA EDUCACION DI NATURALESA Bo apoyo ta permiti e funcionarionan di educacion di parke mehora educacion di naturalesa pa mucha y ta garantisa futuro di naturalesa den Caribe Hulandes! Donacion manera esun di bo por bay directamente pa apoya e programanan di Junior Ranger na e islanan.
HACI UN DONACION
Bay na dcnanature.org/donate Selecciona e organisacion cu bo ta desea di apoya. ILUSTRACION Y DISEÑO: Deviate Design, Bonaire FOTOGRAFIA DESTACA: HANS LEIJNSE, BRENDA KIRKBY, MiCHAEL WORDEN, RUDY v GELDERE, JIM ABERNETHY, marion haarsma, elaine brewer, todd cravens, richard carey, markus kammermann, john cobb, maria rubio, mark vermeij, Anna Syme
E ACTIVIDADNAN DI DCNA TA PATROCINA GENERALMENTE PA
Di tres edicion!