Sztuka zaangażowana
Badania w ramach wystawy Przemoc i Pamięć. Kolekcja Institut für Deutsche
Dorota Nieznalska
Ostarbeit, Krakau 1949-1945 Dorota Nieznalska dla Intro Magazynu Kiedy wiosną 2016 roku dość przypadkowo trafiłam na najnowsze wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Antropologia i etnologia w czasie wojny, nie przypuszczałam, że temat tej obszernej monografii pochłonie mnie całkowicie na kolejne lata. Podtytuł opracowania: Działalność Sektion Rassen- und Volkstrumsforschung Institut für Deutsche Ostarbeit, Krakau 1940-1944, w świetle nowych materiałów źródłowych, sugerował wchodzenie w obszar nieznanych mi zupełnie badań naukowych, i zdecydowanie nie było to zachęcające. Nic bardziej mylnego! Jak się przekonałam wszystkie zgromadzone teksty różnych autorów okazały się arcyciekawe. Mimo, iż zagadnienie zostało opracowane wszechstronnie i wyczerpująco, miałam potrzebę kontynuowania tematu i poznania wszystkich, nawet z pozoru mało istotnych wątków badań antropologicznych ietnograficznych w kontekście działalności Instytutu Niemieckiej Pracy Wschodniej. W tym miejscu można postawić pytanie, czy sztuka współczesna, którą zajmuję się od dwudziestu lat, w zakresie rzeźby, obliguje
4
mnie równocześnie do bycia antropologiem, etnologiem, naukowcem czy historykiem? Z doświadczenia mogę stwierdzić, że tak. Wiedza, jej zdobycie, pozyskanie jest najciekawszym i najistotniejszym momentem w procesie koncepcji czy realizacji przyszłego projektu. Podczas czteroletniej pracy z materiałami IDO, podstawową intencją, oprócz ujawnienia i upublicznienia mało znanych archiwów powstałych podczas II wojny światowej znajdujących się obecnie w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, była próba krytycznego przyjrzenia się ich „naukowej” wartości równocześnie upamiętnienie dziedzictwa kulturowego badanych w tamtym czasie regionów. Wykorzystane do projektów archiwalne materiały fotograficzne pochodzą z sekcji rasowo-ludoznawczej, krajoznawczej Institut für Deutsche Ostarbeit (IDO). Instytut miał w intencji Hansa Franka (Gubernatora Generalnego GG) zostać przekształcony
Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie
Intro Magazyn // nr 03/2019 (76)