Werkingsmechanisme
Nurse Academy | nummer 4 | 2015
Aangrijpingspunten hormonale therapie eierstok (blokkeren: injectie/operatie)) oestrogenen Voor de menopauze oestrogeen productie in eierstok
oestrogeen receptor op borstweefsel (blokkeren: tamoxifen)
Voor en na de menopauze oestrogeen productie via de bijneerschors en vetweefsel
bijnierschors, bijnierscho bijnierschor ors, vetweefsel o androgenen oestrogenen androg omzetting door aromatase omzett (blokkeren: (blokke aromatase remmer) aroma
Figuur 2 Aangrijpingspunten hormonale therapie.
meer groeien en sterft af. Een voorbeeld van een medicijn met dit werkingsprincipe is tamoxifen (Novaldex®).
Productieblokkade De productie van vrouwelijke hormonen kan worden geblokkeerd door een chirurgische ingreep: het verwijderen van de ovaria, of door radiotherapie op de ovaria. Het zijn beide irreversibele maatregelen. Na de therapie kan de hormoonproductie niet meer worden hersteld. Een productieblokkade is ook met medicatie mogelijk. Een eerste methode is met LHRH-(luteïniserend hormoon-‘releasing’-hormoon) agonisten, op LHRHgelijkende stoffen stimuleren de hypofyse aanvankelijk krachtig tot productie van LH, dat vervolgens de ovaria stimuleert tot productie van vrouwelijke hormonen. Na korte tijd raakt de hypofyse door de extra activiteit uitgeblust en stopt met de aanmaak van LH en de stimulatie van de ovaria om oestrogeen en progesteron te maken. De productie via deze lijn is stilgelegd. Er zijn veel minder hormonen beschikbaar voor de groeistimulatie van de
borstkankercel. Deze methode wordt toegepast bij vrouwen bij wie de geslachtshormoonproductie via de ovaria nog in volle gang is, bij vrouwen die nog niet in de overgang zijn. Na de behandeling kan de hormoonproductie via de ovaria weer op gang komen. Dit is afhankelijk van de leeftijd van de vrouw. Als een vrouw tegen de overgangsleeftijd aan zit, komt de hormoonproductie na het stoppen met de behandeling niet meer terug. Bij jongere vrouwen, bij wie de ovaria nog goed werkzaam zijn (premenopauzale vrouwen), kan de productie van vrouwelijke hormonen na de behandeling weer op gang komen. Voorbeelden van LHRH-agonisten zijn gosereline (Zoladex®) en leuproreline (Lucrin®). Een andere methode is de hormoonproductie op andere plaatsen in het lichaam blokkeren. De groep medicijnen die hiervoor verantwoordelijk is, zijn de aromatase remmers. Wanneer de vrouw in de overgang is en de ovaria geen oestrogenen meer produceren, gaan de bijnieren mannelijke hormonen, androgenen, vormen. Deze mannelijke hormonen worden in het vetweefsel door het enzym aromatase omgezet in oestrogenen. De aromataseremmers zijn dus gebaseerd op het
33