Sociaal ondernemerschap als antwoord op nieuwe maatschappelijke uitdagingen

Het sociaal ondernemerschap in Oost-Vlaanderen zit in de lift. Sociale ondernemers streven met hun innovatieve activiteiten in de eerste plaats een positieve impact na voor mens, milieu en samenleving. Dat kan in een winstgedreven (profit) omgeving, maar evengoed in een niet-winstgedreven context (non-profit). De activiteiten die ze ontplooien, zijn heel divers en vallen in twee grote groepen uiteen. Langs de ene kant zijn er de sociale economiebedrijven (maatwerkbedrijven, lokale diensteneconomie initiatieven en arbeidsmatige activiteiten) die sterk inzetten op de tewerkstelling van personen met afstand tot de reguliere arbeidsmarkt. Competentieontwikkeling, begeleiding, aangepaste tewerkstelling en ondernemerschap vormen de kern van hun bedrijfsvoering. Langs de andere kant zijn er de sociale ondernemingen die met hun activiteiten oplossingen zoeken voor tal van maatschappelijke uitdagingen, zoals klimaatschokken, de voedselproblematiek, de afvalberg, …

De aandacht en het draagvlak voor sociaal ondernemerschap krijgt zowel op Europees als op Vlaams en provinciaal niveau steeds meer aandacht. Op diverse beleidsniveaus groeit het bewustzijn dat sociale economie bijdraagt tot de oplossing van belangrijke maatschappelijke uitdagingen. Denk hierbij aan het verwezenlijken van slimme, duurzame en inclusieve groei, kwaliteitsvolle banen, sociale samenhang, lokale en regionale ontwikkeling en sociale innovatie.

Recente ontwikkelingen binnen het werkveld en nieuwe regelgevingen op diverse beleidsniveaus zetten deze tendens kracht bij.

Met de goedkeuring van het nieuwe ‘Actieplan sociale economie’1 heeft Europa de ambitie om een gunstig klimaat voor de sociale economie tot stand te brengen en het volledig potentieel om de EUinstrumenten te benutten om de sociale economie tot bloei te laten komen.

Het Vlaamse beleidsniveau ondersteunt via het decreet ‘Maatwerk bij collectieve inschakeling’2 (regelgeving van 2019) de 126 Vlaamse maatwerkbedrijven die op maat werk bieden aan mensen met een arbeidsbeperking. In een maatwerkbedrijf heeft minstens 65 % van de werknemers een afstand tot de arbeidsmarkt.

Het nieuwe decreet ‘Individueel maatwerk’3 heeft als doelstelling de kansen op tewerkstelling in een reguliere arbeidscontext te verhogen van personen met een arbeidsbeperking. Werkgevers uit de reguliere economie die personen met een arbeidsbeperking in dienst nemen, kunnen vanaf 1 juli 2023 financiële ondersteuning ontvangen in de vorm van een loonpremie en/of een begeleidingspremie.

Vier maatregelen die op heden nog van toepassing zijn binnen collectief maatwerk worden geïntegreerd binnen het nieuwe kader van Individueel maatwerk: de Vlaamse Ondersteuningspremie (VOP), de Sociale Inschakelingseconomie (SINE), de Lokale Diensteneconomie (LDE) en de maatwerkafdelingen (MWA).

1 https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-9-2022-0288_ NL.html

2 https://codex.vlaanderen.be/portals/codex/documenten/1023214. html

3 Decreet Individueel Maatwerk | Vlaams Parlement