ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΑΠΟ ΟΜΑΔΑ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΧΑΝΙΩΝ
Ελάτε να μάθουμε.... Κείµενα-λέξεις σήµανσης-γραφικοί οργανωτές
2014
FELA 2012-2014
Περιεχόμενα ∆οµή (structure) των πληροφοριακών κειµένων ................................................................ 3 1. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ................................................................................................................ 3 Αυτοκράτορες µε σµόκιν ................................................................................................. 4 Η πολική αρκούδα ............................................................................................................ 6 2. ΔΙΑΔΟΧΗ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ-ΙΔΕΩΝ ....................................................................... 7 Πεταλούδα......................................................................................................................... 9 Ο κύκλος του νερού ....................................................................................................... 10 (νερό – υδρατµός – σύννεφο – βροχή) ......................................................................... 10 3. ΣΥΓΚΡΙΣΗ ................................................................................................................. 11 Σκληρά τυριά- µαλακά τυριά ......................................................................................... 11 Χοντρός – Λιγνός ............................................................................................................. 12 Πιγκουίνος: πουλί µεν, αλλά…......................................................................................... 13 4. ΑΙΤΙΟ - ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ...................................................................................... 15 Κατανάλωση ζάχαρης – Τερηδόνα ................................................................................... 15 Χίλια µύρια κύµατα! ......................................................................................................... 16 5. ΠΡΟΒΛΗΜΑ - ΛΥΣΗ ............................................................................................. 17 S.O.S. Μικρόβια στα δόντια! ......................................................................................... 19 Παιδιά σε κίνδυνο – Οργανώσεις προστασίας των παιδιών ............................................. 20
2
Δομή (structure) των πληροφοριακών κειμένων ∆οµή είναι ο τρόπος που ο συγγραφέας έχει επιλέξει να οργανώσει και να παρουσιάσει τις πληροφορίες του. Η κατανόηση των δοµών βοηθά τους
αναγνώστες στον
προσδιορισµό σηµαντικών πληροφοριών κατά την ανάγνωση. Αν οι µαθητές ξέρουν τι να αναζητήσουν από την άποψη της δοµής του κειµένου, θα συλλάβουν ευκολότερα το νόηµά του (Stephanie Harvey).
1. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
3
Αυτοκράτορες µε σµόκιν
Περιοδικό Ερευνητές, σελ. 5, 20-2-2000
4
Μια εκδροµή στο βουνό Η εκδροµή στο βουνό ήταν υπέροχη. Όταν φτάσαµε εκεί συναντήσαµε
πολλά
νέα
πράγµατα.
Είδαµε
δέντρα όπως βελανιδιές, καστανιές, πουρνάρια και πολλά άλλα. Κάτω υπήρχαν πεσµένα καρποί και φύλλα σε διάφορα χρώµατα και σχήµατα. Υπήρχαν, επίσης, πατηµασιές ζώων αλλά και τρύπες στο χώµα που ήταν φωλιές. Ενώ, κοντά µας ήταν µια χελώνα, σαύρες και µυρµήγκια. Το πιο σηµαντικό από όλα ήταν ένα πυροσβεστικό όχηµα στο ξέφωτο του δάσους και οι δασοπυροσβέστες που έκαναν περιπολία. Μας ενηµέρωσαν για τους κινδύνους από τις πυρκαγιές και τους κανόνες που πρέπει να τηρούν όσοι επισκέπτονται το δάσος. Μελέτη Περιβάλλοντος β΄Δηµοτικού
5
Η πολική αρκούδα Η Πολική αρκούδα ζει στην Αρκτική. Έχει παχιά άσπρη γούνα που τη βοηθά να µην διακρίνεται εύκολα από τους εχθρούς της κι ένα παχύ στρώµα λίπους που την προστατεύει από τις χαµηλές θερµοκρασίες που επικρατούν στην περιοχή. Είναι ένα ζώο άψογα προσαρµοσµένο στο περιβάλλον του. Τρώει φώκιες, ψάρια και µπορεί να κυνηγάει πάνω στον πάγο, στην ξηρά αλλά και µέσα στο νερό. Γεννάει 1 µέχρι 4 µικρά τα οποία µένουν µε τη µαµά τους µέχρι 2 χρονών. Οι πολικές αρκούδες απειλούνται µε εξαφάνιση λόγω του λιώσιµου των πάγων, της µείωσης του αριθµού των ψαριών, καθώς και της υπέροχης γούνας, του λίπους και του κρέατος που προσφέρει.
6
2. ΔΙΑΔΟΧΗ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ-ΙΔΕΩΝ Λουλούδια µιας µέρας
Το άγχος είναι γνώριµη κατάσταση και στις παπαρούνες! Κατά τη διάρκεια της σύντοµης ζωής τους, προσπαθούν να βγάλουν λουλούδια και να κάνουν ένα σωρό σπόρους το συντοµότερο δυνατό!
1. Την αυγή, ένα πράσινο µπουµπούκι, 2. Το µπουµπούκι ανορθώνεται και σε λίγο που έχει τα σέπαλα ακόµα κλειστά, σχίζεται. Τα πέταλα, που είναι καλά περιµένει την ώρα του για ν’ ανοίξει. Οι τυλιγµένα το ένα µέσα στο άλλο, ακτίνες του ήλιου θα το βοηθήσουν να εµφανίζονται σιγά-σιγά αναζητώντας σηκώσει απαλά το κεφάλι… λαίµαργα το φως.
7
3. Το λουλούδι σε όλο το µεγαλείο του! 4. Το απόγευµα της ίδιας µέρας τα πέταλα Τέσσερα κατακόκκινα πέταλα προστατεύουν µια µικρή µαύρη καρδιά, η και οι στήµονες θα µαραθούν. Σε µερικές οποία αποτελείται από πολλούς στήµονες και ένα θάλαµο (ωοθήκη). ∆υστυχώς, η παπαρούνα θα µείνει ζωντανή για λίγες µέρες ο θάλαµος θα φουσκώσει. ώρες µόνο.
4. 5. Τα πράσινα σέπαλα πέφτουν για να5. 6. Ο καρπός της παπαρούνας λικνίζεται στον δώσουν χώρο στο φωτεινό κόκκινο! Τα άνεµο. Στην κάθε κίνηση του φυτού ξεπηδούν πέταλα, που είναι ακόµα τσαλακωµένα, λίγοι σπόροι από τα ανοίγµατά του. απλώνονται σαν πεταλούδες.
Πηγή: Οι Ερευνητές πάνε παντού, αριθµός φύλλου 67, Κυριακή 7-5-2000, σελ. 4-5. 8
Πεταλούδα
Η θηλυκή πεταλούδα αρχικά γεννά αυγά που εκκολάπτονται σε λιγότερο από 10 ηµέρες. Οι κάµπιες αποκτούν πλήρες µέγεθος ύστερα από 5 περίπου εκδύσεις. Κατόπιν γίνονται χρυσαλλίδες, µέσα στις οποίες τελικά γίνεται η µεταµόρφωση σε ενήλικη πεταλούδα.
Η Πεταλούδα
9
Ο κύκλος του νερού (νερό – υδρατµός – σύννεφο – βροχή) Το νερό υπάρχει παντού γύρω µας και αλλάζει συνεχώς φυσική κατάσταση. Από τη στερεά µορφή των πάγων, στην υγρή µορφή των ποταµών, λιµνών και της θάλασσας, καθώς και την αέρια κατάσταση των υδρατµών. Λόγω της θέρµανσης από τον ήλιο και των ανέµων που επικρατούν στην επιφάνεια της γης, τα νερά εξατµίζονται και µαζεύονται ως υδρατµοί δηµιουργώντας τα σύννεφα. Οι υδρατµοί συµπυκνώνονται, υγροποιούνται και στη συνέχεια πέφτουν ως βροχή, εµπλουτίζοντας τις λίµνες, τα ποτάµια, τις θάλασσες καθώς και τις υπόγειες αποθήκες νερού της γης.
10
3. ΣΥΓΚΡΙΣΗ Σκληρά τυριά- µαλακά τυριά Το γάλα που πίνουµε προέρχεται κυρίως από αγελάδες. Το γάλα τους πουλιέται συσκευασµένο σε µπουκάλια ή κουτιά ή χρησιµοποιείται για να
παρασκευαστούν
τυριά,
βούτυρα
και
άλλα
γαλακτοκοµικά
προϊόντα. Ένας εύκολος και νόστιµος τρόπος για να πάρεις το ασβέστιο που χρειάζεσαι είναι το τυρί. Υπάρχουν σκληρά και µαλακά τυριά. Σκληρά τυριά είναι το κασέρι, το κεφαλοτύρι, το ένταµ. Είναι ιδανικά για σάντουιτς και για µακαρονάδες. Από την άλλη µεριά τα µαλακά τυριά είναι το κατίκι, η µοτσαρέλα κ.α. Μπορείς να απλώσεις τα τυριά αυτά σε παξιµάδια, κρακεράκια ή ψωµί. Η µοτσαρέλα χρησιµοποιείται συχνά και στις πίτσες. Παρόµοια µε τα µαλακά τυριά είναι η φέτα και το γιδοτύρι. Η φέτα φτιάχνεται από πρόβιο ή κατσικίσιο γάλα και έχει αρκετά αλµυρή γεύση σε αντίθεση µε τα υπόλοιπα µαλακά τυριά. Το γιδοτύρι φτιάχνεται µόνο από γάλα γίδας και η γεύση του είναι πολύ πιο έντονη σε σχέση µε την φέτα. Είναι όµως πολύ νόστιµο όταν γίνεται σαγανάκι. (Μαθαίνω να τρώω σωστά, Γάλα- Τυρί- Γιαούρτι, εκδ. Σαββάλας, σελ 12-13)
11
Χοντρός – Λιγνός Πρόκειται για δύο αµερικάνους κωµικούς ηθοποιούς του βωβού κινηµατογράφου. Είναι παγκοσµίως γνωστοί όχι µε τα ονόµατά τους αλλά µε τα φυσιογνωµικά χαρακτηριστικά τους. Φορούν ίδια καπέλα, έχουν ίδιο στυλ ντυσίµατος, είναι και οι δύο καλοσυνάτοι και συµπαθείς αλλά η βασική τους αντίθεση τους κάνει να ξεχωρίζουν. Το διάσηµο δίδυµο έχει µείνει ανεξίτηλο στη µνήµη µας ως «ο χοντρός κι ο λιγνός». Με την επωνυµία αυτή βασισµένη στην εύκολα αναγνωρίσιµη
αντίθεση
γύρισαν
παγκόσµια επιτυχία.
12
τεράστιο
αριθµό
ταινιών
µε
Πιγκουίνος: πουλί μεν, αλλά… Τα περισσότερα πουλιά χρησιµοποιούν τις φτερούγες τους για να πετάξουν. Οι πιγκουίνοι, παρότι πουλιά, δεν µπορούν να πετάξουν. Χρησιµοποιούν βέβαια τις φτερούγες τους, διαφορετικά από τα άλλα πουλιά.
Δηλαδή
σαν
πτερύγια
όταν κολυµπούν!
Έτσι, είναι
εξαιρετικοί κολυµβητές και µπορούν ακόµα και να κοιµηθούν πάνω στο νερό! Σε αντίθεση µε τα περισσότερα πουλιά, ο πιγκουίνος στέκεται όρθιος. Όταν βαδίζει, κουνιέται δεξιά και αριστερά.
ΤΊΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ: Ο ΠΙΓΚΟΥΙΝΟΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Sally Morgan
13
Πεταλούδες και νυχτοπεταλούδες Πεταλούδες και νυχτοπεταλούδες έχουν πολλά κοινά. Ανήκουν και οι δύο στην τάξη των λεπιδόπτερων εντόµων, µοιάζουν στην εµφάνιση, συµπεριφέρονται παρόµοια και έχουν κοινό κύκλο ζωής. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν σηµάδια για να ξεχωρίσετε µια πεταλούδα από µια νυχτοπεταλούδα.
Όπως: Οι νυχτοπεταλούδες πετούν κυρίως τη νύχτα, αν και υπάρχουν ανάµεσά τους κάποια είδη που πετούν µόνο την ηµέρα. .......
......ενώ οι πεταλούδες πετούν µόνο την ηµέρα.
Οι νυχτοπεταλούδες έχουν συνήθως πιο χοντρά σώµατα και πολύ περισσότερες τρίχες στο σώµα τους......
.......από τις πεταλούδες.
Οι νυχτοπεταλούδες έχουν κεραίες που µοιάζουν µε φτερά, κτένα, τρίχα κ.λπ......
......ενώ οι πεταλούδες έχουν πάντα στρογγυλεµένες άκρες σαν σπιρτόξυλα.
Οι νυχτοπεταλούδες είναι γενικά σκουρόχρωµες........
.......ενώ οι πεταλούδες έχουν συνήθως πολύχρωµα και έντονα χρώµατα.
Oι περισσότερες νυχτοπεταλούδες όταν ξεκουράζονται, έχουν τα φτερά τους πάντα οριζόντια έτσι ώστε να καλύπτουν το σώµα τους, δίνοντας την εικόνα ενός τριγώνου που στην κορυφή του έχει το κεφάλι τους.......
.......ενώ οι πεταλούδες, κρατούν τα φτερά κάθετα πάνω στη ράχη τους.
Πηγή: Οι Ερευνητές πάνε παντού, αριθµός φύλλου 21, Κυριακή 20-6-1999, σελ. 4-5.
14
4. ΑΙΤΙΟ - ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ Κατανάλωση ζάχαρης – Τερηδόνα Η κατανάλωση γλυκών για µεγάλο χρονικό διάστηµα σε συνδυασµό µε έλλειψη υγιεινής µπορεί να οδηγήσει σε ασθένειες των δοντιών όπως είναι η Τερηδόνα. Συνήθως, ειδικά σε περιόδους γιορτών, καταναλώνουµε τα γλυκά σε εξωτερικούς χώρους όπου δεν µπορούµε να βουρτσίσουµε άµεσα τα δόντια µας. Αυτό έχει σαν αποτέλεσµα τη φθορά της οδοντοστοιχίας και τη δηµιουργία νόσων της οδοντικής πλάκας.
15
Χίλια μύρια κύματα! Ό άνεµος, παίζει µε το νερό, το σπρώχνει, το σηκώνει και κατά συνέπεια σχηµατίζονται τα κύµατα. Καταφέρνει να σηκώνει το νερό τόσο ψηλά ώστε να δηµιουργεί τρικυµίες επικίνδυνες για τους ναυτικούς.
« Η θάλασσα το γαλάζιο της γης» ANNA CASALISALESSANDRA PUGASSI
16
5. ΠΡΟΒΛΗΜΑ - ΛΥΣΗ
Περιοδικό Ερευνητές, σελ.5, 25-7-1999. 17
18
S.O.S. Μικρόβια στα δόντια! Όταν τρώµε ή πίνουµε, δηµιουργείται ένα πρόβληµα: κολλάνε τροφές και αναπτύσσονται µικρόβια πάνω στα δόντια µας, µε κίνδυνο να χαλάσουν. Για να αντιµετωπίσουµε αυτό το πρόβληµα, δε πρέπει να ξεχνάµε να βουρτσίζουµε τα δόντια µας κάθε πρωί και κάθε βράδυ µετά το φαγητό. Έτσι, θα έχουµε πάντα ένα υγιές και λαµπερό χαµόγελο.
« Φροντίζω το σώµα µου» Sally Hewitt
19
Παιδιά σε κίνδυνο – Οργανώσεις προστασίας των παιδιών Μεγάλος αριθµός παιδιών ζουν σε ακατάλληλες συνθήκες, ασύµβατες προς την παγκόσµια διακήρυξη δικαιωµάτων των παιδιών. Πρόκειται για κακοποιηµένα παιδιά, παιδιά που λόγω οικονοµικών συνθηκών δεν έχουν τα απαραίτητα για τη διαβίωσή τους, παιδιά εγκαταλειµµένα από τους γονείς τους ή ορφανά από πολέµους ή ατυχήµατα. Υπάρχουν όµως οργανώσεις που παίρνουν στην προστασία τους τα παιδιά αυτά παρέχοντάς τους ένα περιβάλλον που τους παρέχει τα αναγκαία υλικά αγαθά (στέγη, ρούχα, τροφή) και διασφαλίζει τη σωµατική, νοητική, συναισθηµατική και κοινωνική τους ανάπτυξη.
20
1
Σίσσυ Χριστοφορίδου
2
Μάρω Βελίγκου
3
Βαγγ. Σταμελάκη
4
Αθηνά Νικολουδάκη
5
Άννα Χαλαμπαλάκη
6
Κατερ. Μαλινδρέτου
7
Φωτεινή Κήλη
8
Σταυρ. Σπανουδάκη
9
Ελπίδα Βαρβαντάκη
10
Βάσω Καψιμαλή
11
Γιώτα Γέραλη
12
Ντίνα Ροδουσάκη
13
Δέσποινα Τζιάκη
14
Μαρία Βλαχάκη
15
Έφη Φραγκάλα
16
Τάσος Πέκης
17
Δήμητρα Σιταρένιου
18
Βαγγελιώ Πολυχρονάκη
19
Γεωργία Πιπεράκη
20
Μαρία Πελαντάκη
21
Γιάννα Μητρούσκα
22
Ελένη Διακάκη
23
Άννα Στυλιανάκη
24
Ευτυχία Οικονόμου
21