ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΠΟΛΥΓΥΡΟΣ ΤΕΥΧΟΣ 16 by George Diamantoulakis

ÐåñéïäéêÞ Ýêäïóç ôïõ

ËÁÏÃÑÁÖÉÊÏÕ ÏÌÉËÏÕ ÐÏËÕÃÕÑÏÕ ¸ôïò 4ï - Ôåý÷ïò 16o

ÌÜéïò - Éïýíéïò 2003

ÐåñéïäéêÞ Ýêäïóç Ëáïãñáöéêïý Ïìßëïõ Ðïëõãýñïõ ÉäéïêôÞôçò: Ëáïãñáöéêüò ¼ìéëïò Ðïëõãýñïõ Åêäüôçò: ÃéÜííçò Ä. ÊáíáôÜò Ôçë.: 23710 24.976 Öáî: 23710 24.943 ÄÉÁÍÅÌÅÔÁÉ ÄÙÑÅÁÍ ÓõíäñïìÝò ðñïáéñåôéêÝò ÅðéóôïëÝò - ÅðéôáãÝò - ÅìâÜóìáôá: ËÁÏÃÑÁÖÉÊÏÓ ÏÌÉËÏÓ ÐÏËÕÃÕÑÏÕ 631 00 Ðïëýãõñïò ÔÇË.: 23710 23.700 e-mail: laografikos@hotmail.com ÕÐÅÕÈÕÍÏÓ ÕËÇÓ ÅÐÉÌÅËÅÉÁ ÊÅÉÌÅÍÙÍ: ÃéÜííçò Ä. ÊáíáôÜò

Ç åõåñãÝôéäá ÔñéáíôáöõëëéÜ Ðáðáêõñßôóç, ÷Þñá Äçì. ÊñéåæÞ, óå Ýíá áðü ôá ðïñôñÝôá ðñïóùðéêïôÞôùí ôïõ ãíùóôïý æùãñÜöïõ ÁíäñÝá ÊñéåæÞ, ðïõ öéëïîåíïýíôáé óôçí ÅèíéêÞ ÐéíáêïèÞêç, öéëïôå÷íÞèçêå óôçí ÁèÞíá ôï 1877, üôáí ðëÝïí ç ÐïëõãõñéíÞ êáëëïíÞ Þôáí óå ìåãÜëç çëéêßá. Áðü ôçí åîéóôüñéóç ôïõ ÃéÜííç ÁéêáôåñéíÜñç, «Ç ×áëêéäéêÞ óôïí Åèíéêü Äé÷áóìü 1916-1917» (âë. óåë. 21-26). Óçì. Ôï ðáôñéêü óðßôé ôçò Ô. ÊñéåæÞ Þôáí åðß ôïõñêïêñáôßáò óôç èÝóç ðïõ âñßóêåôáé óÞìåñá ôï ÅðéìåëçôÞñéï ×áëêéäéêÞò.

ÖÉËÏËÏÃÉÊÇ ÅÐÉÌÅËÅÉÁ: ÁèáíÜóéïò ×ñéóôéáíüò, Öéëüëïãïò ÇËÅÊÔÑÏÍÉÊÇ ÓÅËÉÄÏÐÏÉÇÓÇ: PROcess Adv. 23710 23.080

ÖÙÔÏÃÑÁÖÉÅÓ ÅÎÙÖÕËËÙÍ: ÁíäñÝá ÊñéåæÞ, «Ô. Ðáðáêõñßôóç-ÊñéåæÞ» ÅèíéêÞ ÐéíáêïèÞêç Öþíç Æïãëïðßôç, «Äñüìïò Ðïëõãýñïõ»

ÐÅÑÉÅ×ÏÌÅÍÁ Ôá íÝá ôïõ ïìßëïõ ìáò ........................................................................................................................................................3 Ç ðñïÝëåõóç ôïõ ïíüìáôïò ôïõ Ðïëõãýñïõ, Éùáêåßì Áè. ÐáðÜããåëïò .......................................................................7 Ç ÖéëáñìïíéêÞ Ðïëõãýñïõ õðü ôïí Íéêüëáï Ôóïõìßôá, ÃéÜííçò Ä. ÊáíáôÜò ............................................................8 ÊÜðïôå óôïí Ðïëýãõñï. ÌíÞìçò ÔåêìÞñéïí, ÅðéìÝëåéá: Ã. ÊáíáôÜò - ×ñ. Ãåñï÷ñÞóôïò ......................................12 Óôïí Ðïëýãõñï ôçò ÔÝ÷íçò êáé ôïõ Ðïëéôéóìïý ............................................................................................................14 Ç óåëßäá ôçò Ðïßçóçò (ëüãéá ôçò øõ÷Þò óôï öùò) .........................................................................................................15 Ï æùãñÜöïò Öþíçò Æïãëïðßôçò, ÃéÜííçò Ä. ÊáíáôÜò ................................................................................................16 Ç ×áëêéäéêÞ óôïí Åèíéêü Äé÷áóìü, ÃéÜííçò Ê. ÁéêáôåñéíÜñçò .................................................................................21 Ðñüóùðá ôïõ áãéïñåéôéêïý ìïíá÷éóìïý êáôáãüìåíá áðü ôïí Ðïëýãõñï, Êùíóôáíôßíïò ×éïýôçò ......................27 Ç åêðáéäåõôéêÞ äñáóôçñéüôçôá ôïõ ÈÜóéïõ ÅëëçíïäéäÜóêáëïõ Êùíóôáíôßíïõ Ðåôñßäç, ÄçìÞôñéïò Êýñïõ .....30 Éïýíéïò-Éïýëéïò. ÈåñéóôÞò êáé ÁëùíÜñçò, Ìáñßá ÌðïõëÜêç-Ëõðçñßäç .................................................................33 ¹ñèå óôï ÷ùñéü ï áñêïõäéÜñçò, ÄÞìçôñá ×áñéóôïý .................................................................................................35 Óçì.: Ïé èÝóåéò êáé ïé áðüøåéò ôùí áñèñïãñÜöùí äåí åêöñÜæïõí áðáñáßôçôá êáé ôéò áðüøåéò ôïõ ðåñéïäéêïý.

Ôï êü óôïò Ýêäï óç ò ôïõ ðå ñé ï äé êïý Ý÷åé áí áëÜâå é åõ ãåí þò ï ÄÞì ïò Ðïëõ ãýñï õ 2

ÔÁ ÍÅÁ ÔÏÕ ÏÌÉËÏÕ ÌÁÓ Ç ÅÐÉÓÊÅØÇ ÔÏÕ ÏÉÊÏÕÌÅÍÉÊÏÕ ÐÁ-

êÝíôñï ôïõ ÷ïñåõôéêïý êýêëïõ êáé ç óõãêßíçóç üëùí

ÔÑÉÁÑ×Ç: Ôçí Ôñßôç 27 ÌáÀïõ, ç ìéêñÞ ìáò ðüëç õðï-

ôùí ÷ïñåõôþí Þôáí áðåñßãñáðôç. Óôï ôÝëïò ôçò óåìíÞò

äÝ÷èçêå ôïí Ïéêïõìåíéêü ÐáôñéÜñ÷ç Êùíóôáíôéíïõ-

ôåëåôÞò, ðñïóöÝñèçêáí óôïí ÐáôñéÜñ÷ç áíèïäÝóìç

ðüëåùò ê.ê. Âáñèïëïìáßï, ýóôåñá áðü ðñüóêëçóç ôïõ

êáé ïé äýï ôüìïé ôïõ ðåñéïäéêïý "ÐÏËÕÃÕÑÏÓ" ùò

Óåâáóìéüôáôïõ Ìçôñïðïëßôç ìáò ê.ê. Íéêüäçìïõ. ¹-

"ìíÞìçò ôåêìÞñéïí". Êáôüðéí ï ÐáôñéÜñ÷çò, óõãêéíçìÝ-

ôáí ç ðñþôç öïñÜ, óôçí éóôïñßá ôçò ðüëçò, ðïõ Ïéêïõ-

íïò, ðñïóÝöåñå áðü Ýíá óôáõñïõäÜêé óå êÜèå ÷ïñåõôÞ,

ìåíéêüò ÐáôñéÜñ÷çò åðéóêÝðôåôáé ôïí Ðïëýãõñï. Ï åñ-

ëáìâÜíïíôáò Ýôóé üëïé ôçí ðáôñéáñ÷éêÞ åõëïãßá.

÷ïìüò ôïõ áîéïëïãåßôáé ùò Ýíá åîáéñåôéêÞò óðïõäáéüôçôáò ãåãïíüò ãéá ôïí Ðïëýãõñï, êáèþò ï èåóìüò ôïõ Ïé-

ÅÊÄÇËÙÓÅÉÓ:

êïõìåíéêïý Ðáôñéáñ÷åßïõ åßíáé ìÝãéóôçò óçìáóßáò ãéá

- Ôç ÄåõôÝñá 5 ÌáÀïõ ï Ëáïãñáöéêüò óõììåôåß-

ôçí Ïñèïäïîßá êáé ôï Åëëçíéêü ¸èíïò. Óôá äýóêïëá

÷å óôïí Ôçëåìáñáèþíéï ÁãÜðçò ðïõ äéïñãÜíùóå ç

÷ñüíéá ôçò Ôïõñêïêñáôßáò ï ÐáôñéÜñ÷çò Þôáí áõôüò

Íïìáñ÷éáêÞ Áõôïäéïßêçóç ×áëêéäéêÞò óôï Äçìïôéêü

ðïõ èõóéÜæïíôáò áêüìá êáé ôç æùÞ ôïõ Ýäéíå ðáñçãï-

ÈÝáôñï ôùí Í. Ìïõäáíéþí ãéá ôçí åíßó÷õóç ôïõ äïêé-

ñéÜ êáé åëðßäá óôï óêëáâùìÝíï ëáü ìáò.

ìáæüìåíïõ Éñáêéíïý ëáïý. Ôá ðáéäéÜ ôïõ Ïìßëïõ ìáò á-

Óôéò åêäçëþóåéò õðïäï÷Þò ôïõ ÐáôñéÜñ÷ç, ï ¼-

íôáðïêñßèçêáí áõèüñìçôá óôï êÜëåóìá ôùí äéïñãá-

ìéëüò ìáò åß÷å ôç ìÝãéóôç ôéìÞ íá óõììåôÝ÷åé ìå ðïëõìå-

íùôþí, äßíïíôáò ìéá åõ÷Üñéóôç ÷ïñåõôéêÞ íüôá óôçí åê-

ëÞ ÷ïñåõôéêÞ ïìÜäá. Ïé ÷ïñåõôÝò ìáò, íôõìÝíïé ìå ôéò

äÞëùóç êáé ðñïóöÝñïíôáò áð' ôï éó÷íü ôáìåßï ìáò ôï

ðáñáäïóéáêÝò ôïõò óôïëÝò, õðïäÝ÷èçêáí ôïí Ðá-

óõìâïëéêü ðïóü ôùí 300 åõñþ, ùò åëÜ÷éóôï äåßãìá áãÜ-

ôñéÜñ÷ç ìáæß ìå üëï ôïí êüóìï, ðáñáôáãìÝíïé óôçí åß-

ðçò ðñïò ôá ðáéäéÜ ðïõ ãíþñéóáí ôï óêëçñü ðñüóùðï

óïäï ôçò ðüëçò. ¼ôáí Ýöôáóå ï ÐáôñéÜñ÷çò ìå ôçí á-

ôïõ ðïëÝìïõ óôçí ðéï ôñõöåñÞ ôïõò çëéêßá.

êïëïõèßá ôïõ, ëéëéðïýôåéá åêðñüóùðïò ôïõ Ïìßëïõ ìáò

- Ôï ÓÜââáôï 10 ÌáÀïõ ôá ìåãÜëá ðáéäéÜ ôïõ

ôïí êáëùóüñéóå ìå ìéá áíèïäÝóìç, åíþ ïé êïðÝëåò ôïõ

Ëáïãñáöéêïý ÷üñåøáí óå åêäÞëùóç ðïõ äéïñãáíþèç-

÷ïñåõôéêïý ôïí Ýñáéíáí ìå ëïõëïýäéá êáé ôïí óõíüäåõ-

êå óôá ðëáßóéá ôïõ 19ïõ ÐáíåëëÞíéïõ Óõíåäñßïõ ôçò

óáí ìÝ÷ñé ôï Ìçôñïðïëéôéêü Íáü ôïõ Áãßïõ ÍéêïëÜïõ.

Äéåèíïýò ¸íùóçò Áóôõíïìéêþí óôï ëüöï ôïõ ÓÜíç.

Óôç óõíÝ÷åéá êáé ìåôÜ ôçí ðñïãñáììáôéóìÝíç åðßóêåøç

Õðü ôç óêéÜ ôïõ âõæáíôéíïý ðýñãïõ ç ïìÜäá ðáñáóôÜ-

óôï Íïóïêïìåßï, ï ÐáôñéÜñ÷çò äÝ÷ôçêå ôïõò åðéßóç-

óåùí Ýäùóå ôïí êáëýôåñï åáõôü ôçò êáé åíôõðùóßáóå

ìïõò óôï "Áñ÷ïíôáñßêé" ôïõ ê. Â. Êùíóôáíôéíßäç. Åêåß,

¸ëëçíåò êáé îÝíïõò óõíÝäñïõò. Åíèýìéï ãéá ôç óõììå-

êáôÜ ôçí åßóïäü ôïõ, ç ÷ïñåõôéêÞ ìáò ïìÜäá ÷üñåøå

ôï÷Þ ìáò áõôÞ ìéá êáëáßóèçôç ðëáêÝôá áðü ôïí ðñüå-

ðñïò ôéìÞí ôïõ ôÝóóåñéò ÷ïñïýò áðü ôçí ðåñéï÷Þ ôçò

äñï Ô. Ä. ×áëêéäéêÞò ê. Èåüäùñï Ðáõëßäç.

ÈñÜêçò, ïé ïðïßïé êáôáóõãêßíçóáí ôïí Ðáíáãéüôáôï,

- Ôçí ÊõñéáêÞ 11 ÌáÀïõ óôï ÊÝíôñï Íåüôçôáò

êáèþò Þôáí óêïðïß ôçò éäéáéôÝñáò ôïõ ðáôñßäáò. ÌåôÜ

ôá ðáéäéÜ ôïõ Ìïõóéêïý ôìÞìáôïò ôïõ Ïìßëïõ ìáò õðü

ôï ôÝëïò ôïõ äåýôåñïõ ÷ïñïý, ï ÐáôñéÜñ÷çò ìðÞêå óôï

ôç äéåýèõíóç ôïõ ÄçìÞôñç Ìüìôóá ðáñïõóßáóáí, ãéá 3

ÖÙÔÏ ÐÅÑÉÊËÇÓ

ðñþôç öïñÜ ïëïêëçñùìÝíá, ôç äïõëåéÜ ôïõò åíþðéïí

êáìßá ó÷Ýóç ìå üóåò äçìïóéåýèçêáí ìÝ÷ñé óÞìåñá.

êïéíïý. Ç óõíåñãáóßá óôç óõíÝ÷åéá ôùí ìïõóéêþí ìå ôïõò óõíïìÞëéêïýò ôïõò ÷ïñåõôÝò õðÞñîå õðïäåéãìáôé-

ÅÊÈÅÓÇ ÆÙÃÑÁÖÉÊÇÓ ÖÙÍÇ ÆÏÃËÏÐÉ-

êÞ. Ôá öÜëôóá, ïé ôñéêëïðïäéÝò êáé ôá ôóáëßìéá ôùí ðé-

ÔÇ: Ìå ðñùôïâïõëßá ôïõ ï Ëáïãñáöéêüò ¼ìéëïò êáé

ôóéñéêÜäùí áðïôÝëåóáí ôï áëáôïðßðåñï ôçò ðáñÜóôá-

óå óõíåñãáóßá ìå ôï ÄÞìï Ðïëõãýñïõ èá äéïñãáíþóåé,

óçò ðïõ ôçí áðüëáõóáí Üðáíôåò ïé ðáñåõñéóêüìåíïé.

êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ êáëïêáéñéïý, Ýêèåóç æùãñáöéêÞò

- Ôï áðüãåõìá ôçò ÊõñéáêÞò 1 Éïõíßïõ, ïé ðáéäé-

ôïõ Öþíç Æïãëïðßôç. Ôï áêñéâÝò äéÜóôçìá êáé ï ÷þ-

êÝò ÷ïñåõôéêÝò ïìÜäåò ôïõ Ëáïãñáöéêïý Ïìßëïõ êáé

ñïò ëåéôïõñãßáò ôçò Ýêèåóçò èá áíáêïéíùèåß áðü ôá

ôïõ Ðïëéôéóôéêïý Óõëëüãïõ Ðïëõãýñïõ ÷üñåøáí ìáæß

ôïðéêÜ ìÝóá åíçìÝñùóçò.

óôçí üìïñöç åêäÞëùóç ðïõ äéïñãÜíùóå ï Óýëëïãïò ÃïíÝùí êáé Êçäåìüíùí ôïõ 3ïõ Äçìïôéêïý Ó÷ïëåßïõ

ÌÁÓ ÅÍÉÓ×ÕÓÁÍ ÏÉÊÏÍÏÌÉÊÁ: Öïýëá

êáé 1ïõ Íçðéáãùãåßïõ Ðïëõãýñïõ ìå ôçí åõêáéñßá ëÞ-

ÌïñÝíïõ-ÍéêïëÜïõ Èåóóáëïíßêç, ¢ííá ÄÝëëéïõ-

îçò ôïõ ó÷ïëéêïý Ýôïõò. Ìéá üìïñöç åêäÞëùóç ìå ôç

ÊáñíÞ Èåóóáëïíßêç, ÊïóìÜò ×ëéÜðáò Ðïëýãõñïò,

óõììåôï÷Þ äáóêÜëùí, ãïíÝùí êáé Üöèïíçò ðéôóéñéêá-

Âéñãéíßá Öõóßêá ÅðáíïìÞ. Ôïõò åõ÷áñéóôïýìå ðïëý.

ñßáò óôï ðñïáýëéï ôïõ 3ïõ Äçìïôéêïý Ó÷ïëåßïõ. Ç ÅÊÄÑÏÌÇ ÓÔÇ ÃÁËËÉÁ: Ï Ëáïãñáöéêüò ÁÖÉÅÑÙÌÁ: Óôï ìåãÜëï Ðïëõãõñéíü æùãñÜöï

¼ìéëïò Ðïëõãýñïõ Ý÷åé ðñïóêëçèåß íá óõììåôÜó÷åé, ôï

Ãåþñãéï Í. ÐáñáëÞ èá åßíáé åîïëïêëÞñïõ áöéåñùìÝíï

öåôéíü êáëïêáßñé, óôï äéåèíÝò öåóôéâÜë ÷ïñåõôéêþí

ôï åðüìåíï 17ï ôåý÷ïò (Éïõëßïõ-Áõãïýóôïõ) ôïõ ðåñéï-

óõãêñïôçìÜôùí óôçí ðüëç Pau (Ðù), ôçò Ãáëëßáò. ¸-

äéêïý ìáò. Èá ðñïóðáèÞóïõìå íá ðáñïõóéÜóïõìå ôç

ôóé, ôï ðñþôï äåêáÞìåñï ôïõ Áõãïýóôïõ èá åêðñïóù-

æùÞ êáé ôï Ýñãï ôïõ æùãñÜöïõ ìÝóá áðü Üãíùóôá Ýñ-

ðÞóïõìå ôïí Ðïëýãõñï êáé ôçí ðáôñßäá ìáò óå ìéá áêü-

ãá ôïõ êáé êåßìåíá áíèñþðùí ðïõ ôïí ãíþñéóáí êáé á-

ìá äéåèíÞ äéïñãÜíùóç êáé åëðßæïõìå, üðùò êáé óôéò äõï

ó÷ïëÞèçêáí ìå ôï Ýñãï ôïõ. Öéëïäïîïýìå ôï ôåý÷ïò áõ-

ðñïçãïýìåíåò ÷ñïíéÝò, íá áíôáðïêñéèïýìå åðÜîéá óôï

ôü íá áðïôåëÝóåé ìéá ðñùôüôõðç ðáñïõóßáóç ôçò æùÞò

ñüëï ìáò. ÌåôÜ, ëïéðüí, ôçí ðåôõ÷çìÝíç ðáñïõóßá ìáò

êáé ôïõ Ýñãïõ ôïõ Ãéþñãïõ ÐáñáëÞ, ðïõ äåí èá Ý÷åé

ôá äõï ðñïçãïýìåíá ÷ñüíéá óå Ïõããáñßá êáé Ãåñìáíß4

á, öÝôïò èá Ý÷ïõìå ôçí åõêáéñßá, ãéá áêüìá ìéá öïñÜ,

âáìå ôçí ðáñáêÜôù åðéóôïëÞ:

íá íéþóïõìå ðåñÞöáíïé ãéá ôïí ôüðï ìáò. "ÈÝëù íá óõã÷áñþ ôç ä/íóç Ýêäïóçò ôïõ ðåñéïäéêïý Ï ÔÁ×ÕÄÑÏÌÏÓ ÐÅÑÁÓÅ:

ÐÏËÕÃÕÑÏÓ ôïõ Ëáïãñáöéêïý Ïìßëïõ Ðïëõãýñïõ,

- Ï ößëïò ôïõ Ëáïãñáöéêïý, óõããñáöÝáò Ãá-

ôç óýíôáîç, êáèþò êáé üëïõò ôïõò óõíåñãÜôåò ðïõ åðé-

âñéÞë Í. Óõíôïìüñïõ, Ýóôåéëå ãéá ôç âéâëéïèÞêç ôïõ Ï-

ìåëïýíôáé ôç èåìáôïëïãßá êáé öñïíôßæïõí ãéá ôçí ðïéü-

ìßëïõ ìáò, ôéò åêäüóåéò ôïõ éäßïõ, ÓÁÑÁÍÔÁÐÏÑÏ,

ôçôá ôçò ýëçò, ôçí åãêõñüôçôÜ ôçò êáé ôçí ðëÞñç åíç-

ÊÉËÊÉÓ, ËÁ×ÁÍÁÓ Ïé ðñþôåò ìáò íßêåò, Èåóóáëï-

ìÝñùóç ôïõ áíáãíùóôéêïý ôïõ êïéíïý. Ðïëëïß óõíåñ-

íßêç 2002, êáé ôéò ìåôáöñÜóåéò, Çñüäïôïò âéâëßï Æ'-Ðï-

ãÜôåò óáò åßíáé ãíùóôïß ìáò, äéêïß ìáò Üíèñùðïé ðïõ

ëýìíéá, 2001, âéâëßï Ç'-Ïõñáíßá, 2002, üëá ôùí åêäü-

åããõþíôáé ãéá üëá ôá ðáñáðÜíù. Óå åðï÷Ýò ðïõ ðïëëÜ

óåùí ÆÇÔÑÏÓ.

Ýíôõðá Ý÷ïõí îå÷Üóåé êÜèå ìïñöÞ ðïëéôéóìïý, åóåßò

- Ï ãíùóôüò ËáïãñÜöïò ÃéÜííçò Ð. Ìáñßíïò

èõìßæåôå êáé áãáðÜôå ôïí ðïëéôéóìü ìáò, ãé' áõôü êáé å-

ìáò Ýóôåéëå ôï ðïëý êáëü âéâëßï ôïõ "Éåñéóóüò...Áéþíéï

ìåßò ïé áíáãíþóôåò èá óáò óôçñßæïõìå êáé èá åßìáóôå

ôáîßäé óôïõò äñüìïõò ôçò ÐáñÜäïóçò êáé ôïõ Ðïëéôé-

êïíôÜ óáò.

óìïý", Èåóóáëïíßêç 2001, ôï ïðïßï ðåñéëáìâÜíåé éóôï-

Óáò óôÝëíù Ýíá CD ìå ôßôëï "¹÷ïé ôçò ðáñÜäïóçò"

ñéêÜ êáé ëáïãñáöéêÜ óôïé÷åßá, êáèþò êáé ìéá ìåãÜëç

(ïñãáíéêïß óêïðïß êáé ðáñáäïóéáêÜ ôñáãïýäéá ôçò Ìá-

óõëëïãÞ äçìïôéêþí ôñáãïõäéþí ôçò Éåñéóóïý.

êåäïíßáò) ðïõ ç÷ïãñáöÞèçêå ðñüóöáôá áðü ìáò, ôï

- Ï óõããñáöÝáò êáé ößëïò ôïõ Ðïëõãýñïõ ËÜ-

Âáâäéíü Ìïõóéêü Óõãêñüôçìá êáé åßíáé ìéá ðáñáãùãÞ

ìðñïò ÌÜëáìáò ìáò Ýóôåéëå ôçí ôñßìçíç åðéèåþñçóç

ôïõ ÄÞìïõ Áíèåìïýíôá ×áëêéäéêÞò. ÐåñéëáìâÜíåé 18

"Åëåýèåñï Ðíåýìá", ô.127-128, óôçí ïðïßá ìåôáîý ôùí

ôñáãïýäéá óå ôñåéò åíüôçôåò (ôñáãïýäéá ôçò ðåñéï÷Þò,

ðïëëþí èåìÜôùí ðåñéëáìâÜíåôáé êáé ôï åíäéáöÝñïí

ôïõ ãÜìïõ, ôùí ëáúêþí ãéïñôþí (ðáíçãõñéþí ê.ë.ð.).

"Ñåìâáóìïß óôïí Ðïëýãõñï ×áëêéäéêÞò" ôïõ Ë. ÌÜ-

Ôï CD óõíïäåýåôáé ìå 16óÝëéäï Ýíèåôï Ýíôõðï, üðïõ á-

ëáìá, ðïõ åßíáé óõã÷ñüíùò éäñõôÞò, äéåõèõíôÞò êáé åê-

íáöÝñïíôáé óôïé÷åßá ãéá ôá ôñáãïýäéá, ïé óôß÷ïé ôùí

äüôçò ôïõ ðïëý êáëïý ðåñéïäéêïý.

ôñáãïõäéþí, öùôïãñáöéêü êáé ðëçñïöïñéáêü õëéêü.

- Áðü ôïí ×ñÞóôï Êïõôóü, Ðïëéôéêü Ìç÷áíéêü

Ôá ôñáãïýäéá åßíáé ç÷ïãñáöçìÝíá üðùò ðáßæï-

êáé ìÝëïò ôïõ Âáâäéíïý Ìïõóéêïý ÓõãêñïôÞìáôïò, ëÜ-

íôáé êáé ôñáãïõäéþíôáé óÞìåñá ìå ôïõò ìïõóéêïýò é5

êáé ü÷é ìüíï äñþìåíá ôïõ ôüðïõ. Óáò åõ÷áñéóôïýìå êáé åõ÷üìáóôå óõíå÷åßò åðéôõ÷åßò åêäüóåéò. Åìåßò èá äßíïõìå üëï ôï åíäéáöÝñïí êáé ôçí ðñïóï÷Þ ìáò." Ìå ôéìÞ ãéá ôï Âáâäéíü Ìïõóéêü Óõãêñüôçìá êáé åê ìÝñïõò ôïõ ÄÞìïõ Áíèåìïýíôá ×ñÞóôïò Êïõôóüò, Ðïëéôéêüò Ìç÷áíéêüò Ï "Ð", ìå áöïñìÞ ôï CD "¹÷ïé ôçò ðáñÜäïóçò" ðïõ ìáò Ýóôåéëå ï ê. ×ñ. Êïõôóüò, óõãêÝíôñùóå êáé èá ðáñïõóéÜóåé ðñïóå÷þò ôéò ðáñáêÜôù óõëëïãÝò äçìïôéêþí ôñáãïõäéþí ôçò ×áëêéäéêÞò ðïõ ç÷ïãñáöÞèçêáí ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá: "Ôñáãïýäéá ôçò ÏÑÌÕËÉÁÓ ÌïõóéêÝò ìíÞìåò ôçò ×ÁËÊÉÄÉÊÇÓ", 2000, ôçò ×ïñùäßáò & Ïñ÷Þóôñáò ðáñáäïóéáêÞò ìïõóéêÞò ôïõ ÄÞìïõ Ïñìýëéáò, "ÌÝó' óôá óôåíÜ óïêÜêéá - ÄÇÌÏÔÉÊÁ ÔÑÁÃÏÕÄÉÁ ÔÇÓ ÁÑÍÁÉÁÓ ×ÁËÊÉÄÉÊÇÓ", 1993, ôçò ÌéêôÞò ×ïñùäßáò Áñéóôïôåëåßïõ Ðíåõìáôéêïý ÊÝíôñïõ ÄÞìïõ Áñíáßáò, "ÐÇÃÁ ÓÔÇÍ ÊÑÇÍÇ ÃÉÁ ÍÉÑÏ - Ôñáãïýäéá ôùí ðáððïýäùí ìáò", 2001, ôçò ×ïñùäßáò ðáñáäïóéáêþí ôñáãïõäéþí ÊñÞíçò

äéùìáôéóìïýò ôçò ðåñéï÷Þò ìáò êáé ì' áõôÜ ãßíïíôáé ü-

×áëêéäéêÞò, "Ôñáãïýäéá ÂñáóôÜìùí ×áëêéäéêÞò",

ëá ôá ãëÝíôéá óôéò ðñïóùðéêÝò, ïéêïãåíåéáêÝò áëëÜ êáé

2000, ôïõ Óõëëüãïõ Âñáóôáìéíþí Èåóóáëïíßêçò, "Á-

ëáúêÝò ìáò ãéïñôÝò. Åßíáé ìéá ðñïóðÜèåéá óõãêÝíôñù-

ãÜðç ìïõ êáëïõêéñ'íÞ, íá ó' åß÷á íôïõ ÷åéìþíá - Ôñá-

óçò êáé êáôáãñáöÞò ôùí ðáñáäïóéáêþí ôñáãïõäéþí

ãïýäéá ôçò Éåñéóóïý", 3 CD, 1999, ôïõ Ðïëéôéóôéêïý

êáé ïñãáíéêþí óêïðþí ôçò ðåñéï÷Þò ìáò, áëëÜ êáé ôçò

Óõëëüãïõ ÊËÅÉÃÅÍÇÓ, "Ôñáãïýäéá Ðïëõãýñïõ",

åõñýôåñçò ðåñéï÷Þò, ãéáôß ôá ôñáãïýäéá óýíïñá äåí Ý-

1998, "Ôñáãïýäéá Ðïëõãýñïõ - Ôñáãïýäéá ×áëêéäé-

÷ïõí, ðïõ áãêÜëéáóå ìå áãÜðç ï ÄÞìïò Áíèåìïýíôá

êÞò", 2002, ôïõ Ðïëéôéóôéêïý Óõëëüãïõ Ðïëõãýñïõ êáé

êáé âïÞèçóå ïéêïíïìéêÜ ãéá ôçí ÝêäïóÞ ôïõ, óõìâÜëëï-

"Ôñáãïýäéá ãéá ôïí ×Üøá êáé Üëëá ×áëêéäéêéþôéêá",

íôáò óôç óôÞñéîç ôçò ðáñÜäïóÞò ìáò êáé åíèáññýíï-

2000, ôïõ Óõëëüãïõ Êáóóáíäñéíþí Èåóóáëïíßêçò.

íôáò ôÝôïéåò ðñùôïâïõëßåò.

Ðáñáêáëïýìå ôïõò õðåýèõíïõò ôùí óõëëüãùí

Ç Ýêäïóç äåí áðïâëÝðåé óå ïéêïíïìéêü êÝñäïò

íá ìáò óôåßëïõí Ýíá êáôáôïðéóôéêü êåßìåíï, þóôå ç ðá-

êáé êéíåßôáé Ýîù áðü ôá ðñüôõðá ôçò åìðïñéêÞò äéóêï-

ñïõóßáóç íá åßíáé, êáôÜ ôï äõíáôüí, åìðåñéóôáôùìÝíç.

ãñáößáò. Ðéï óçìáíôéêü ãéá ìáò åßíáé ôï ìïõóéêü êÝñäïò ôçò ðáñÜäïóçò êáé ôïõ ëáúêïý ìáò ðïëéôéóìïý. Ãé'

ÍÅÁ ÔÏÕ ÏÌÉËÏÕ ÌÁÓ, äåí èá äéáâÜóåôå

áõôü ç ðáñáãùãÞ Ýãéíå óå ðåñéïñéóìÝíï áñéèìü áíôéôý-

óôï åðüìåíï, 17ï ôåý÷ïò ôïõ ðåñéïäéêïý ìáò, êáèþò

ðùí êáé ãéá ôç äéÜèåóÞ ôïõò ðéï ðïëý óôçí ðåñéï÷Þ ìÝ-

áõôü èá åßíáé áöéåñùìÝíï, áðïêëåéóôéêÜ, óôï ìåãÜëï

óù ôïõ ÄÞìïõ Áíèåìïýíôá.

Ðïëõãõñéíü æùãñÜöï Ãåþñãéï Í. ÐáñáëÞ. ¼ìùò åìåßò,

ÈÝëáìå áðü ôï ðåñéïäéêü óáò íá ãßíåé óå áíÜëï-

èá ìáæÝøïõìå ôá íÝá ïëüêëçñïõ ôïõ êáëïêáéñéïý, ôéò

ãç óôÞëç êÜðïéïõ ðñïóå÷ïýò ôåý÷ïõò ç ðáñïõóßáóç

öùôïãñáößåò áðü ôéò êáëïêáéñéíÝò ìáò ðáñáóôÜóåéò,

áõôÞò ôçò ìïõóéêÞò ðáñáãùãÞò ãíùñßæïíôáò ôçí åõáé-

ôéò åíôõðþóåéò áðü ôçí åêóôñáôåßá ìáò óôç Ãáëëßá êáé

óèçóßá ôïõ ðåñéïäéêïý óáò óå ôÝôïéá èÝìáôá. Ãéá ìáò

èá óáò ôá ðáñïõóéÜóïõìå óôï ìåèåðüìåíï ôåý÷ïò, Ýôóé,

ôï ðåñéïäéêü ÐÏËÕÃÕÑÏÓ åßíáé êáé ôï äéêü ìáò âÞìá

ìåôáîý óïâáñïý êáé áóôåßïõ, üðùò ðÜíôá.

ãéá íá ðïýìå ôçí ÜðïøÞ ìáò, ìå Þ ÷ùñßò ìïõóéêÜ üñãáíá, åßíáé Ýíáò äéêüò ìáò ÷þñïò ðïõ ôïí áãáðÜìå êáé åß-

Ï Åêäüôçò

ìáóôå óßãïõñïé üôé ðñïóöÝñåé ðïëëÜ óôá ðïëéôéóôéêÜ

] Ç ðñïÝëåõóç ôï~õ [ïíüìáôïò ôï~õ Ðïëõãýñïõ [ Éùáêåßì [ Áè. ÐáðÜããåëïò Äýï å@éíáé ï]é óõíÞèåéò ôýðïé ìÝ ôïýò ]ïðïßïõò êáôáãñÜöåôáé äéá÷ñïíéê~ùò ôü {ïíïìá ôï~õ Ðïëõãýñïõ óôÞí ] ÅëëçíéêÞ ãë~ùóóá: Ðïëýãõñïò êáß Ðïëýãåñïò, ìÝ ðïëëÝò [ïñèïãñáöéêÝò [åêäï÷Ýò. Ðáëáéüôåñï å@éíáé ôü «Ðïëýãõñïò», [áðü ôü ]ïðï~éï ðñïÝêõøå ôü, ðáñïäéê~ùò ÷ñçóéìïðïéçèÝí, êõñßùò êáôÜ ôüí 18ïí êáß 19ïí á[é~ùíá, ëüãéï, «Ðïëýãåñïò». ÐïëëÜ {å÷ïõí ãñáö~ç ìÝ÷ñé óÞìåñá ãéÜ ôÞí [åôõìïëïãßá ôï~õ [ïíüìáôïò ôï~õ Ðïëõãýñïõ, êáß ðáñåèÝôù ôßò âáóéêÝò [áðüøåéò ðïý äéáôõðþèçêáí, ìÝ ÷ñïíïëïãéêÞ óåéñÜ. -[ Áðü ôÞí \õðáñîç êÜðïéïõ «ðïëý ]éåñï~õ» ÷þñïõ (Êïõæéíåñý, 1793). -[ Áðü ôÜ ðïëëÜ «ðëÜãéá }ç ãýñïõò» ðïý ðåñéâÜëëïõí ôÞí êùìüðïëç, }ç [áðü ôü «ðïëý ãåñü» êë~éìá ô~çò ðåñéï÷~çò (Ó÷éí~áò, 1887). -[ Áðü ôïýò «ðïëëïýò ãÝñïõò» (Êßíãê, ôÝëç 19ïõ á[é., êáé ÃåùñãÜêáò, 1955). -[ Áðü ôü {ïíïìá êÜðïéïõ «ÐïëõÜñïõ», ]ï ]ïðï~éïò [áíáöÝñåôáé óÝ [åðéôýìâéá [åðéãñáöÞ ôï~õ 2ïõ }ç 1ïõ á[é. ð.×., ðïý âñÝèçêå «íïôßùò ôï~õ Ðïëõãýñïõ ôü 1938» (ÔóïðáíÜêçò, 1953, 1955, 1966). ] Ç [åðéãñáöÞ âñßóêåôáé óôü [ Áñ÷áéïëïãéêü Ìïõóå~éï Èåóóáëïíßêçò, ìÝ [áñéèìü å[éóáãùã~çò 2315, êáß ôü êåßìåíü ôçò, êáôÜ ôÞí [áíÜãíùóç ôï~õ Ñüìðéíóïí å@éíáé: Ðïëýáñïò ÈñáóõëÜïõ ÓùóôñÜôç ÐïëõêÜñðïõ ÷á~éñå -[ Áðü ôïýò «ðïëëïýò ãýñïõò» ([åëáéüäåíäñá), (Óõìåùíßäçò, 1964). -[ Áðü ôü {ïíïìá êáôü÷ïõ ô~çò ðåñéï÷~çò ðñü ôï~õ 959 (ÐáðÜããåëïò, 1983). -[ Áðü ôü [áíèñùðùíýìéï «Ðïëýãçñïò» (ÐáðÜããåëïò, 2002). ] Ç ðñþôç ãíùóôÞ [áíáöïñÜ «ôï~õ Ðïëõãýñïõ» ]ùò ôïðùíýìéï âñßóêåôáé óôÞí äéáèÞêç ôï~õ ðñùôïóðáèáñßïõ Äçìçôñßïõ Ðôåëåþôç, ôï~õ ]éäñõôï~õ ô~çò Ìïí~çò ôï~õ Ðïëõãýñïõ. ] Ç äéáèÞêç óõíôÜ÷èçêå ôü 959, [áëëÜ ôü êåßìåíü ôçò ôü ãíùñßæïõìå [áðü {åããñáöï ôï~õ 996, óôü ]ïðï~éï óõìðåñéëáìâÜíåôáé. ] Ç ÌïíÞ ôï~õ Ðïëõãýñïõ öáßíåôáé \ïôé âñéóêüôáí êÜðïõ óôÞí èÝóç ôï~õ ðáëáéï~õ ôïìÝùò ôï~õ óçìåñéíï~õ Ðïëõãýñïõ }ç óôÞí ðåñéï÷Þ ôï~õ ãíùóôï~õ [åîùêêëçóßïõ ô~çò Ðáíáãßáò. [ Áðü \ïóá ðñïáíáöÝñáìå ðñïêýðôåé [áâßáóôá \ïôé ]ï óçìåñéíüò Ðïëýãõñïò {åëáâå ôü {ïíïìÜ ôïõ [áðü ôÞí ðñïãåíÝóôåñç ÌïíÞ ôï~õ Ðïëõãýñïõ, ìÝóá óôÞí êôçìáôéêÞ ðåñéöÝñåéá ô~çò ]ïðïßáò ({áí {ï÷é óôÞí èÝóç ôçò) äçìéïõñãÞèçêå. ] ÅðïìÝíùò ôü [åñþôçìá ôñïðïðïéå~éôáé ]ùò ]åî~çò: «[ Áðü ðï~õ {åëáâå ôü {ï-

íïìÜ ôçò ]ç ÌïíÞ ôï~õ Ðïëõãýñïõ;». [ Áðü ôÜ óôïé÷å~éá ðïý {å÷ïõìå ìÝ÷ñé óÞìåñá óõìðåñáßíïõìå \ïôé ]ç ÌïíÞ ôï~õ Ðïëõãýñïõ ]éäñýèçêå óôÞí ðåñéï÷Þ ìé~áò ìåãÜëçò [éäéùôéê~çò êôçìáôéê~çò ðåñéöÝñåéáò, ]ç ]ïðïßá ôáõôßæåôáé ðåñßðïõ ìÝ ôÜ äéïéêçôéêÜ \ïñéá ôï~õ «ðñïêáðïäéóôñéáêï~õ» ÄÞìïõ Ðïëõãýñïõ êáß [ïíïìáæüôáí «ã~ç ôï~õ Ðïëõãýñïõ». ÓõíÞèùò ôÜ ìåãÜëá êôÞìáôá @çóáí ãíùóôÜ ìÝ ôü {ïíïìá ôï~õ [éäéïêôÞôïõ ôïõò, êáß ó´ á[õôÞ ôÞí ðåñßðôùóç èÜ ðñÝðåé íÜ [áíáæçôÞóïõìå êÜðïéïí ìÝ ôü {ïíïìá «Ðïëýãõñïò». Ôü [áíèñùðùíýìéï «Ðïëýãõñïò» å@éíáé óðÜíéï. ôü ãíùñßæïõìå [áðü [áöéåñùìáôéêÞ [åðéãñáöÞ ô~ùí øçöéäùô~ùí ô~çò âáóéëéê~çò ôï~õ ] Áãßïõ Ëåùíßäç óôü ÊëÜøé ô~çò Å[õñõôáíßáò, ôï~õ 6ïõ á[é. ì.×., \ïðïõ äéáâÜæïõìå: Ðïëýãçñïò ]ï å[õëáâÝóôáôïò [áíáãíþóôçò êÝ [ ÁíäñïìÜ÷á ]ç èåïöéëåóôÜôç äéáêüíéóóá ]õðÝñ å[õ÷~çò ]åáõô~ùí [åêáëéÝñãçóáí. ÌåôÜ ôÜ [áíùôÝñù èÜ ðñÝðåé íÜ èåùñÞóïõìå óÜí âåâáßá ôÞí {áðïøç \ïôé ôü {ïíïìá ôï~õ Ðïëõãýñïõ ðñïÝñ÷åôáé [áðü ôü [áíèñùðùíýìéï «Ðïëýãçñïò». (ÔÜ âáóéêÜ óôïé÷å~éá ôï~õ óçìåéþìáôüò ìïõ -[åêôüò [áðü ôü [áíèñùðùíýìéï «Ðïëýãõñïò»- äçìïóéåýèçêáí ãéÜ ðñþôç öïñÜ óôÞí [åöçìåñßäá «Ö~ùò ô~çò ×áëêéäéê~çò», [áñ. ö. 142 êáß 146, ôï~õ 1983).

Ó÷åäéáóôéêÞ [áðåéêüíéóç ô~çò [åðéãñáö~çò ôï~õ «ÐïëõãÞñïõ» óôü øçöéäùôü äÜðåäï ô~çò âáóéëéê~çò ôï~õ ] Áãßïõ Ëåùíßäç, óôü ÊëÜøé Å[õñõôáíßáò.

Ç ÖÉËÁÑÌÏÍÉÊÇ ÐÏËÕÃÕÑÏÕ õðü ôïí Íéêüëáï Ôóïõìßôá Óôï ðñïçãïýìåíï ôåý÷ïò ãíùñßóáìå ôç ÖéëáñìïíéêÞ ôïõ ÄÞìïõ Ðïëõãýñïõ áðü ôçò éäñýóåþò ôçò, ôï 1908, ìå áñ÷éìïõóéêü ôïí ¢ããåëï Êùäïýíç êáé ôçí ðïñåßá ôçò ìÝ÷ñé ôï 1940 ðåñßðïõ, ïðüôå ëüãù ôïõ ðïëÝìïõ, ôçò êáôï÷Þò, ôïõ åìöýëéïõ êáé ôçò ìåãÜëçò áíÝ÷åéáò ðïõ åðáêïëïýèçóå ç ÖéëáñìïíéêÞ óßãçóå ãéá áñêåôÜ ÷ñüíéá êáé ôá ìïõóéêÜ üñãáíá åêëÜðçóáí. Ôåëåõôáßïò áñ÷éìïõóéêüò ôçò ðåñéüäïõ áõôÞò áíáöÝñåôáé êÜðïéïò ïíüìáôé ÐáëéáôóÝáò (Öùô.1) áãíþóôùí ëïéðþí óôïé÷åßùí, ï ïðïßïò äéçýèõíå ãéá ìéêñü ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ôç ÖéëáñìïíéêÞ Ðïëõãýñïõ, åêåß ãýñù óôá 1940. ¸êôïôå, ôç ÖéëáñìïíéêÞ èá ôç îáíáêïýóïõìå íá ðáéáíßæåé "åéò ôáò ïäïýò êáé ôáò ðëáôåßáò ôïõ Ðïëõãýñïõ", óôéò áñ÷Ýò ôçò äåêáåôßáò ôïõ '50, ýóôåñá áðü ôéò Üïêíåò ðñïóðÜèåéåò ôïõ ôüôå äçìÜñ÷ïõ Áèáíáóßïõ ÊáñáãêÜíç, ï ïðïßïò åêêÜëåóå ôïí áñ÷éìïõóéêü Íéêüëáï Ôóïõìßôá ãéá íá ôçí ïñãáíþóåé åîáñ÷Þò. Ï äñáóôÞñéïò áõôüò äÜóêáëïò, ìÝóá óå óýíôïìï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá êáôüñèùóå íá ðñïóåëêýóåé ôç íåïëáßá ôïõ Ðïëõãýñïõ, íá ìåëåôÞóåé ôá äçìïôéêÜ ôñáãïýäéá ôçò ðåñéï÷Þò êáé íá ôá åíôÜîåé óôï ðñüãñáììá ôçò Öéëáñ-

ìïíéêÞò. ¸ôóé, ôï Ýôïò 1953 ï Ðïëýãõñïò áðÝêôçóå áõôü ðïõ ïé öéëüìïõóïé Ðïëõãõñéíïß ôüóá ÷ñüíéá íïóôáëãïýóáí. Óôçí áñ÷Þ, ôá ÷ñÞìáôá, ðïõ äéÝèåóå ï ÄÞìïò, åðáñêïýóáí ìüíï ãéá ôç ìéóèïäïóßá ôïõ äáóêÜëïõ ìïõóéêÞò êáé ï åêäüôçò ôüôå ôçò ôïðéêÞò åöçìåñßäáò "ÖùíÞ ôçò ×áëêéäéêÞò" Ýãñáöå áðü ôéò óåëßäåò ôçò åöçìåñßäáò ôïõ(31-10-54): "...ðéóôåýïìåí üìùò üôé üëïé ïé Ðïëõãõñéíïß ïé ïðïßïé áãáðïýí ôçí ìïõóéêÞí èá ôçí åíéó÷ýóïõí. Ìßá ðñïáéñåôéêÞ åéóöïñÜ êáôÜ ôçí åöåôåéíÞí ðëïõóßáí åëáéïðáñáãùãÞí åéò åßäïò, åðéâÜëëåôáé íá ãßíåé êáé ðéóôåýïìåí üôé êáé ï ðëÝïí ìéêñüò åëáéïðáñáãùãüò èá åéóöÝñåé åõ÷áñßóôùò, ôïõëÜ÷éóôïí ìßáí ïêÜí åëáßïõ...". Äéáðéóôþíïõìå åäþ, üðùò êáé óå ðïëëÝò Üëëåò ðåñéðôþóåéò, ôç óçìáíôéêüôáôç âïÞèåéá ðïëëþí éäéùôþí ðñïò ôï ÄÞìï, êõñßùò üôáí åðñüêåéôï ãéá äñáóôçñéüôçôåò ðïõ óõãêéíïýóáí ïëüêëçñç ôçí êïéíùíßá ôïõ Ðïëõãýñïõ. ¸ôóé, ìå äéïñãáíþóåéò ÷ïñïåóðåñßäùí ðñïò åíßó÷õóç ôçò ÖéëáñìïíéêÞò, åñÜíïõò, ðñùôïóôáôïýíôïò ôïõ ÄçìÜñ÷ïõ êáé ðñïóöïñÝò ôùí êáôïßêùí - óå åßäïò

Öùô.1 Óôçí åßóïäï ôïõ Ãõìíáóßïõ ãýñù óôá 1940. Ðßóù áðü ôïí áñ÷éìïõóéêü ÐáëéáôóÝá äéáêñßíïíôáé ôá ðáéäéÜ ôçò ïëéãïìåëïýò ôüôå ÖéëáñìïíéêÞò: ×ñÞóôïò Ó÷ïéíÜò, Âáóßëçò Ôóßêïõëáò, Êþóôáò ÁóçìéíÜñçò, ÃéÜííçò ÄÝëëéïò, Âáóßëçò Áðïóêßôçò, ¢ããåëïò ×ëß÷ëéáò, ÃéÜííçò ÊïõãéïõìôæÞò, ÃéÜííçò ÃáñïöÜëëïõ, ÔÜóïò ÌáñÝôçò, Ãáñüöõëëïò Ãáñïöýëëïõ ê.ë.ð. (áñ÷åßï Êùí/íïõ ÁóçìéíÜñç)

ÃõìíáóôéêÝò åðéäåßîåéò ãýñù óôá 1960. Ìáæß ìå ôïí áñ÷éìïõóéêü Í. Ôóïõìßôá äéáêñßíïíôáé êáé ïé: Èù. ÐéðÝñêïò, Èåüä. ÐáðáâÝñãïò, Í. ÌðáæÜêïò, Áí. ÐéóôïëÜò, É. ×ëéÜðáò, ×. Ôóßêïõëáò, Ä. Âåññïéþôçò, Ðáí. Ðáðáäüðïõëïò, Í. ÃáñïöÜëëïõ, Í. ÌïõôáöôóÞò, ×. ÆÞóçò, ×. ÄÞìïõ, Áè. ÂáãéùíÜò, Í. Ðáðáëåùíßäáò, ÔÜê. Äáïýôçò, Í. ÐáëáìÞäçò, Í. ÍôñÝêïò, É. ÌðáíÜâáò, Çë. ÂïãéáôæÞò, ×. ÌáíáóóÞò, Áíô. Ëåéâáäéþôçò, Éùáê. ØáèÜò, Óô. ÂïãéáôæÞò, Åë. Ñüêïò, Ìé÷. ÐéðÝñêïò ê.ë.ð.

ôéò ðåñéóóüôåñåò öïñÝò - ç ÖéëáñìïíéêÞ áðÝêôçóå ôá áðáñáßôçôá üñãáíá êáé åíôüò åëÜ÷éóôïõ ÷ñüíïõ Ýãéíå ðÜëé ôï êáý÷çìá ôùí Ðïëõãõñéíþí. Ï ìïõóéêïäéäÜóêáëïò Íéêüëáïò Ôóïõìßôáò ìå ôçí áìÝñéóôç óõìðáñÜóôáóç ôùí ÄçìÜñ÷ùí ôçò åðï÷Þò Áèáíáóßïõ ÊáñáãêÜíç êáé ×ñÞóôïõ Æáìðïýíç Ýäùóå ìåãÜëç þèçóç óôç ÖéëáñìïíéêÞ áõôÞò ôçò ðåñéüäïõ êáé ìÝ÷ñé ôï Ýôïò 1965, ïðüôå êáé áðï÷þñçóå. Ç ðåñßïäïò áõôÞ, èåùñåßôáé ç ðéï ðåôõ÷çìÝíç ôçò ÖéëáñìïíéêÞò Ðïëõãýñïõ ìÝ÷ñé óÞìåñá, êáèþò ç ðáñïõóßá ôçò Þôáí êáôáëõôéêÞ óôéò åèíéêÝò åðåôåßïõò, ôéò ìåãÜëåò ãéïñôÝò ôçò ÷ñéóôéáíïóýíçò, ôéò ãõìíáóôéêÝò åðéäåßîåéò êáé ôá ðáíçãýñéá, ü÷é ìüíï ôïõ Ðïëõãýñïõ. Áðü ôéò óåëßäåò ôçò "ÖùíÞò ôçò ×áëêéäéêÞò", äéáâÜæïõìå ó÷åôéêÜ ìå ôéò äñáóôçñéüôçôåò ôçò ÖéëáñìïíéêÞò áõôÞò ôçò ðåñéüäïõ: "Ëáìðñüôáôïò êáé ðÜíäçìïò õðÞñîå ï åïñôáóìüò ôçò ôïðéêÞò åèíéêÞò åïñôÞò åí ôç ðüëåé ìáò ôçò 28çò Ïêôùâñßïõ. Áðü ôçò ÷áñáõãÞò, êáè' Þí ç ÷áñìüóõíïò ìïõóéêÞ ôçò ÖéëáñìïíéêÞò ôïõ ÄÞìïõ ìáò, åîýðíçóå ôïõò êáôïßêïõò ìÝ÷ñé ôïõ ìåóïíõ÷ôßïõ êáé ðÝñáí ôïýôïõ, æùçñüôáôáé õðÞñîáí áé åêäçëþóåéò ôïõ åïñôÜæïíôïò ëáïý..."(31-10-54) êáé "...Ôçí äåõôÝñáí çìÝñáí ôùí ×ñéóôïõãÝííùí ç "ÖéëáñìïíéêÞ" ôïõ ÄÞìïõ ìáò, óõíïäåõüìåíç õðü ôïõ ê. ÄçìÜñ÷ïõ ìáò ìåôÝâç åéò ÃåñáêéíÞí êáé Êáëýâáò. Ïé êÜôïéêïé ôùí äýï áõôþí Óõíïéêéóìþí ìáò, õðåäÝ÷èçóáí ôïí ê. ÄÞìáñ÷ïí êáé ôïõò ìïõóéêïýò ìáò ìå åíèïõóéáóìüí. Á-

ìÝóùò åóôÞèçóáí äçìüóéïé ÷ïñïß, åéò ôïõò ïðïßïõò ìåôÝó÷ïí ìéêñïß êáé ìåãÜëïé äéáóêåäÜóáíôåò ìå ôçí êáñäéÜ ôùí... ¼ðùò åäÞëùóåí ï Üîéïò ðáíôüò åðáßíïõ äéäÜóêáëïò ôçò ÖéëáñìïíéêÞò, åßíáé åîáéñåôéêþò éêáíïðïéçìÝíïò åê ôùí ðñïüäùí ôáò ïðïßáò åóçìåßùóáí ïé êáëïß êáé öéëüôéìïé íÝïé, ïßôéíåò ïöåßëïíôáé åéò ôçí öõóéêÞí êëßóéí, ôçí ïðïßáí Ý÷ïõí ïé Ðïëõãõñéíïß ðñïò ôçí ìïõóéêÞí..."(2-1-1955). Ï Íéêüëáïò Ôóïõìßôáò, èõìÜôáé êáé ìáò ãñÜöåé ãéá ôç ÷ñõóÞ áõôÞ åðï÷Þ ôçò ÖéëáñìïíéêÞò óôïí Ðïëý-

Óôçí åßóïäï ôïõ Ãõìíáóßïõ ãýñù óôá 1960. Ìáæß ìå ôïí Í. Ôóéïõìßôá äéáêñßíïíôáé: Ôáóïýëá ÌðáíÜâá, Ìáñßá ÔóÜìç, Ìáñßá Ôóéôóßíç, ÓôÝëëá Ãáâñßëç, ÌÞíá ØáèÜ, Ãéáííïýëá ×ëéÜðá, Åëåõèåñßá Ãáâñßëç, Ôáóïýëá ÔóáêìÜêç, Áíèïýëá ÔæáöÝñç, Êáßôç ÊïñÝíôç, Ãïýëá Ëéüíôá, Êáßôç ÐéóôïëÜ, Êáßôç Ðïñôáñéíïý, Öéëßôóá Ñßôïõ.

Ç ôåëåõôáßá ðñüâá ðñéí ôç ìåãÜëç ðáñÜóôáóç. Äéáêñßíïíôáé ïé: Íéêüëáïò Ôóïõìßôáò, Íéêüëáïò ×ëéÜðáò, ÁíôéäÞìáñ÷ïò, Íéêüëáïò Êïýñôçò, Èåüäùñïò ÐáðáâÝñãïò, ÌéëôéÜäçò ÓöõñÞò, Ãåþñãéïò ÌðáóëÞò, ÔÜêçò Ôóßêïõëáò, Ãåþñãéïò ÐéóôïëÜò.

ãõñï: "...¹ìïõí ï ðñþôïò ìáÝóôñïò, ðïõ ßäñõóå ôçí êáëýôåñç ÖéëáñìïíéêÞ óôïí Ðïëýãõñï êáé Üöçóå éóôïñßá. Áõôü íá óáò ôï äéçãçèïýí ïé ðéï ðáëéïß êáé êáëýôåñïß ìïõ ìïõóéêïß. Ðñþôïò êáé êáëýôåñïò Þôáí ï ê. Íéêüëáïò Êïýñôçò, ï Íéêüëáïò ÍôñÝêïò ðïõ êñáôïýóå ôç ñÜâäï, ï ÁèáíÜóéïò ÂáãéùíÜò, ï Ìé÷áÞë ÐéðÝñêïò, ï Íéêüëáïò Ðáðáëåùíßäáò, ï Èåüäùñïò ÐáðáâÝñãïò, ï Íéêüëáïò Ôóßêïõëáò, ï ÈùìÜò ÐéðÝñêïò, ï ÓôÜìïò Âïýëãáñçò, ï ÉùÜííçò ÊÜëöáò êáé ðïëëïß Üëëïé, ôï óýíïëï óáñÜíôá. Ç åêðáßäåõóç êáé ç èåùñßá äéÞñêçóå Ýîé ìÞíåò ðåñßðïõ, ïðüôå êÜíáìå ôçí ðñþôç åìöÜíéóç ôï êáëïêáßñé, ðïõ ãéíüíôïõóáí ïé åðéäåßîåéò ôïõ Ãõìíáóßïõ, ôï Ýôïò 1953... Ç ÖéëáñìïíéêÞ Ýâãáéíå ôéò ÊõñéáêÝò óôçí ðëáôåßá êáé Ýðáéæå äéÜöïñïõò êëáóóéêïýò ÷ïñïýò, üðùò êáé äéÜöïñá ôïðéêÜ ôñáãïýäéá, üðïõ ïé êïðÝëåò ìå ôéò ðïëý÷ñùìåò ôïðéêÝò óôïëÝò, åñ÷üíôïõóáí êáé ÷üñåõáí ôïõò ðïëõãõñéíïýò ÷ïñïýò, óõíïäåßá ôçò ÖéëáñìïíéêÞò, ï êüóìïò ìáæåýïíôáí êáé ôïõò ÷åéñïêñïôïýóáí... Ôç ÖéëáñìïíéêÞ ôçí ðñïóêáëïýóáí êáé óå Üëëá ìÝñç, üðïõ ãéíüíôïõóáí ðáíçãýñéá, áãþíåò êáé ãõìíáóôéêÝò åðéäåßîåéò. Ðçãáßíáìå óôç ãéïñôÞ ðïõ ãéíüôáí êÜèå ÷ñüíï óôç ÃåñáêéíÞ, óôïí ¢ãéï ÌÜìá, óôéò ãõìíáóôéêÝò åðéäåßîåéò ôùí Ìïõäáíéþí, óôïõò áãþíåò ôçò ÐïñôáñéÜò, óôç ãéïñôÞ ðïõ ãéíüôáíå óôç ÂÜëôá ôçò ÊáóóÜíäñáò, óôçí Ïñìýëéá, óôéò êáôáóêç-

íþóåéò ôçò Ìåôáìüñöùóçò, óôïí ¢ãéï Íéêüëáï, óôç ÃáëÜôéóôá, êáèþò êáé óôéò åðéäåßîåéò ôùí Âáóéëéêþí êáé óå Üëëá ìÝñç ðïõ äåí èõìÜìáé. ¸ôóé, ç ÖéëáñìïíéêÞ ôïõ Ðïëõãýñïõ ðÞñå êáëü üíïìá êáé äïîÜóôçêå óå üëá ôá ìÝñç ôçò åðéêñáôåßáò..." "...Äüîåò ðïëëÝò ðåñÜóáìå óôïí áãáðçìÝíï ìïõ Ðïëýãõñï ìå ôïõò ìáèçôÝò ìïõ, ôá áîÝ÷áóôá áõôÜ ðáëéêÜñéá ðïõ ôüôå Þôáí ìáèçôÝò Ãõìíáóßïõ êáé ôþñá åßíáé üëïé ðáíôñåìÝíïé êáé ïéêïãåíåéÜñ÷åò ìå ðáéäéÜ êáé ßóùò ìå åããüíéá... ÈõìÜìáé êáôÜ ôï 1960 åß÷áí ãßíåé óôçí ÁèÞíá ãéïñôÝò ìå äéÜöïñá óõãêñïôÞìáôá áðü ðïëëïýò íïìïýò ôçò Ìáêåäïíßáò, óôï Ðáíáèçíáúêü ÓôÜäéï, êáé ðñïóêëÞèçêå êáé ï Ðïëýãõñïò êáé êáôÝâçêá êé åãþ ìå ôï ÷ïñåõôéêü óõãêñüôçìá êáé ëÜâáìå ìÝñïò ìå ôïõò ÷ïñïýò ôçò ×áëêéäéêÞò ðïõ åß÷á ìåëïðïéÞóåé êáé áðïóðÜóáìå óõã÷áñçôÞñéá áðü ôçí åðéôñïðÞ êáé ìåßíáìå åêåß åðß ìßá åâäïìÜäá. ÁîÝ÷áóôá åêåßíá ôá ÷ñüíéá... Óáò ðëçñïöïñþ üôé Ý÷ù êé Üëëá íá óáò ãñÜøù, áëëÜ áõôÞ ôç óôéãìÞ ìå ðíßãåé ç óõãêßíçóç..." Ï Íéêüëáïò Ôóïõìßôáò ðáñÝìåéíå óôïí Ðïëýãõñï, ùò áñ÷éìïõóéêüò ôçò ÖéëáñìïíéêÞò ìÝ÷ñé ôï 1965, ðáßñíïíôáò ìáæß ôïõ ôéò êáëýôåñåò áíáìíÞóåéò ãéá ôïí Ðïëýãõñï êáé ôïõò êáôïßêïõò ôïõ. Ôï 1966 áíÝëáâå ôç äéåýèõíóç ôçò ÖéëáñìïíéêÞò ôïõ ÄÞìïõ Ãéáííéôóþí, áð' üðïõ óõíôáîéïäïôÞèçêå ôï 1986.

Ï Íéêüëáïò Ôóïõìßôáò ãåííÞèçêå óôçí Êùíóôáíôéíïýðïëç ôïí ÉáíïõÜñéï ôïõ 1912 áðü ãïíåßò Äõôéêïìáêåäüíåò. ÌåôÜ 2 ÷ñüíéá, ïé ãïíåßò ôïõ ôïí Ýöåñáí óôçí éäéáßôåñç ðáôñßäá ôïõò, ôá Áçäüíéá Ãñåâåíþí, üðïõ ôåëåßùóå êáé ôï Äçìïôéêü. Ï èÜíáôïò ôïõ ðáôÝñá áíÜãêáóå ôç ìçôÝñá ôïõ íá ôïí "âÜëåé" óôï ÐáðÜöåéï Ïñöáíïôñïöåßï Èåóóáëïíßêçò, üðïõ áðÝêôçóå ôçí ðñþôç ôïõ åðáöÞ ìå ôç ìïõóéêÞ, õðü ôçí êáèïäÞãçóç ôïõ åê ÌéëÜíïõ ôçò Éôáëßáò êáôáãüìåíïõ êáèçãçôÞ ìïõóéêÞò Mario Pergola. Óõã÷ñüíùò óðïýäáóå óôï Êñáôéêü Ùäåßï Èåóóáëïíßêçò ãéá 4 ÷ñüíéá, áð' üðïõ áðÝêôçóå ôá ðôõ÷ßá ôçò Áñìïíßáò êáé ôçò ïñãÜíùóçò ðíåõóôþí ïñãÜíùí êáé óôç óõíÝ÷åéá áðÝêôçóå êáé ôï ðôõ÷ßï ôçò ÉôáëéêÞò ãëþóóáò. ÅñãÜóèçêå åðáããåëìáôéêÜ ùò ìïõóéêüò óå ðïëëÝò öéëáñìïíéêÝò ôçò Â. ÅëëÜäáò, áðü ôéò ïðïßåò ßäñõóå Þ áíáäéïñãÜíùóå åîáñ÷Þò, áõôÝò ôùí äÞìùí ËáãêáäÜ(1940), Ðïëõãýñïõ(1953), Ãéáííéôóþí(1966), Êïõöáëßùí ê.ë.ð. Åßíáé ìÝëïò ôïõ óõëëüãïõ ÅëëÞíùí ëïãïôå÷íþí, áðü ôïí ïðïßï ôéìÞèçêå ðïëëåò öïñÝò, êáèþò Ý÷åé åêäüóåé 4 ðïéçôéêÝò óõëëïãÝò: á) Ôá ðñþôá âÞìáôá/1950 , â) Ôï ìéêñü ìïõ ÷ùñéïõäÜêé/1979, ã) ¼íåéñá êáé áíáìíÞóåéò/1997 êáé ä) Óêüñðéá ëïõëïýäéá/1997. ÊáôÜ ôç ðáñáìïíÞ ôïõ óôïí Ðïëýãõñï óõíÝèåóå ôá ìïõóéêÜ Ýñãá: Çëéïâáóßëåìá óôç ×áëêéäéêÞ êáé ÐïëõãõñéíÜ äåéëéíÜ, áðü ôá ïðïßá ôï äåýôåñï áðïôåëïýóå áíáðüóðáóôï êïììÜôé ôïõ ðñïãñÜììáôïò ôçò ÖéëáñìïíéêÞò. ÓÞìåñá ï Íéêüëáïò Ôóéïõìßôáò æåé óôá ÃéáíéôóÜ ôïõ Íïìïý ÐÝëëçò, áêìáéüôáôïò, ðáñÜ ôá åííåíÞíôá ôïõ ÷ñüíéá, êáé óõ÷íÜ- ðõêíÜ ìáò èõìÜôáé êáé óõãêéíåßôáé, üôáí áêïýåé íá ôïí ìéëÜìå ãéá ôïí Ðïëýãõñï. Ðïëõãñáöüôáôïò êáèþò åßíáé, ìáò Ý÷åé óôåßëåé ìÝ÷ñé óÞìåñá ðïëëÜ åíäéáöÝñïíôá êåßìåíá ôá ïðïßá èá äçìïóéåýóïõìå åí êáéñþ óôï ðåñéïäéêü ìáò. ÃéÜííçò Ä. ÊáíáôÜò

Ç ÖéëáñìïíéêÞ êáôÜ ôçí ðåñéöïñÜ ôïõ Åðéôáößïõ ãýñù óôá 1955.

ÊÁÐÏÔÅ óôïí ÐÏËÕÃÕÑÏ

ÌÍÇÌÇÓ ÔÅÊÌÇÑÉÏÍ ÅðéëïãÞ åéäÞóåùí, ôïðéêþí íÝùí, ó÷ïëßùí, ëïãïôå÷íéêþí êåéìÝíùí, óôß÷ùí, åõôñÜðåëùí êáé Üëëùí ôéíþí, ìÝóá áðü ôéò óåëßäåò ôçò åâäïìáäéáßáò åöçìåñßäáò "ÖùíÞ ô~çò ×áëêéäéê~çò" ôçí ïðïßá Ýöåñå óôï öùò ï Íéêüëáïò ×. Ãåñï÷ñÞóôïò, ãéá ðñþôç öïñÜ, ôçí ÊõñéáêÞ 20 Áðñéëßïõ 1930.

11 ÌáÀïõ 1930: ] Ç { Áöéîéò ôï~õ ê. Ðñù-

ê. ÍïìÜñ÷ïõ, å[éò @çí [åîÝöñáóå ôÞí âáèåßáí ôïõ ëýðçí äéüôé äÝí êáôüñèùóå, ëüãù êïðþóåùò, íÜ [åêðëçñþóç ôÞí [åðéèõìßáí ôïõ \ïðùò [åðéóêåöè~ç ôÞí ×áëêéäéêÞí..." Óôï ßäéï öýëëï ôçò åöçìåñßäáò êáé áðü ôç óáôéñéêÞ óôÞëç "ÐåíéÝò", ôïõ Ã. Óêùô, ï ïðïßïò ó÷ïëßáæå ðñüóùðá êáé ãåãïíüôá ôçò åðï÷Þò, äéáâÜæïõìå ó÷åôéêÜ ìå ôçí áíáâïëÞ ôçò åðßóêåøçò ôïõ ÂåíéæÝëïõ óôïí Ðïëýãõñï: "Êñßìá ðïý äÝí ìáò @çëèå ]ï ÊõâåñíÞôçò ÂåíéæÝëïò. Êé' {åìåéíáí óôÜ êñýá ôï~õ ëïõôñï~õ ôüóïé êáß ôüóåò. ÐÜåé êáß ôü [åðßóçìïí ãå~õìá ÄéÜ ôü ]ïðï~éïí, êáè~ùò [áêïýóáìå [áðü ìÝñåò, å@é÷ïí ìåôáêëçèå~é [åðåéãüíôùò [åê Èåóóáëïíßêçò âåëÜäåò, öñÜêá êáß ôïõáëÝôôåò \ùìïñöåò. Êáß å@é÷áí ôñï÷éóèå~é [áñêåôïß [ïäüíôåò. Êñßìá êáß ôÞí äéáêüóìçóéí äéÜ ôÞí ]ïðïßáí {åôñåîáí ôüóåò êõñßåò êáß äåóðïéíßäåò. Ãé´ á[õôü ðñÝðåé ]ï Ä~çìïò íÜ [éêáíïðïéÞóåé ëüãù øõ÷éê~çò ]ïäýíçò ôÜò êõñßáò ðïý ìåôÝöåñáí \ïëá ôÜ ÷áëéÜ êáß {åðéðëÜ ôïõò, ôÜò äåóðïéíßäáò ðïý êáñôåñï~õóáí êáíÝ ãáìâñü ìÝó' óôÞ ðïëõðëçè~ç óõíïäåßá ôï~õ ÂåíéæÝëïõ, ôïýò ìáèçôÜò ôï~õ Ãõìíáóßïõ ðïý {å÷áóáí ôüóá ìáèÞìáôá. [ ÉäéáéôÝñùò äÝ ôïýò ôåëåéïöïßôïõò ãéÜ ôü ñåæßëåìá ðïý {åðáèå ]ç ôÜîéò ôùí." 17 ÌáÀïõ 1936: ÄéÜ ôÞí êáôÜäùóéí ôï~õ ÊÁÑÁÔÆÏÂÁËÇ. "] Ç Äéïßêçóéò ×ùñïöõëáê~çò ×áëêéäéê~çò öÝñåé å[éò ãí~ùóéí ôï~õ êïéíï~õ \ïôé äõíÜìåé ô~çò ]õð' [áñéè. 578/37 [áðü 7çò [ Éïõëßïõ 1932 [áðïöÜóåùò ôï~õ [åðß ô~ùí [ Åóùôåñéê~ùí ] Õðïõñãï~õ, {å÷åé ðñïêçñõ÷è~ç ÷ñçìáôéêÞ [áìïéâÞ [åê äñá÷ì~ùí 30.000, êáôáâëçôÝùí å[éò [åêå~éíïí {ç [åêå~éíïõò, ï\éôéíåò {çèåëïí [áíáêáëýøåé êáß êáôáäþóç å[éò ôÜò [áñ÷Üò [áðïôåëåóìáôéê~ùò ôü êñçóöýãåôïí ôï~õ öõãïäßêïõ [ ÉùÜííïõ ÊáñáôæïâÜëç êáß ðÜíôùò ìåôÜ ôÞí [åðßôåõîéí ô~çò óõëëÞøåùò ôï~õôïõ ]õðü ô~ùí [Áñ÷~ùí

èõðïõñãï~õ. "ÔÞí 8çí ðñùéíÞí \ùñáí ô~çò ðñïóå÷ï~õò Ôñßôçò ]ï ê. ÂåíéæÝëïò ìåôÜ ô~çò [áêïëïõèßáò ôïõ èÜ [áíá÷ùñÞóç [åê Èåóóáëïíßêçò äéÜ ôüí Ðïëýãõñïí, äéåñ÷üìåíïò [åê Ãáëáôßóôçò êáß ] Áã. Ðñïäñüìïõ. Ôüí ê. Ðñüåäñïí èÜ óõíïäåýóç [ ÅðéôñïðÞ ôñéìåëÞò ôï~õ Ðïëõãýñïõ, ìåôáâáßíïõóá [åðß ôïýôïõ ôÞí ðñïçãïõìÝíçí å[éò Èåóóáëïíßêçí. Å[éò ÃáëÜôéóôáí èÜ [áíáìÝíç ôüí ê. Ðñüåäñïí ]ï ÍïìÜñ÷çò ê. ×áôæüðïõëïò ìåôÜ ôï~õ Äéïéêçôï~õ ×ùñïöõëáê~çò êáß ôï~õ ôáãìáôÜñ÷ïõ ê. Ã. Ëáãï~õ, [åêå~éèåí äÝ èÜ [áöé÷è~ùóéí [åíôá~õèá ðåñß ôÞí 11çí ðñùéíÞí..." 18 ÌáÀïõ 1930: ] Ç [åðéôñïðÞ ôï~õ Íïìï~õ ìáò [åí~ùðéïí ôï~õ ê. ÂåíéæÝëïõ. "\ Ïôáí ôÞí ðáñåëèï~õóáí ÄåõôÝñáí [áíçããÝëèç ôçëåãñáöéê~ùò \ïôé ]ï ê. Ðñüåäñïò ô~çò ÊõâåñíÞóåùò ëüãù êïðþóåùò äÝí èÜ [åðåóêÝðôåôï ôÞí ×áëêéäéêÞí [áìÝóùò êáôçñôßóèç [åíôá~õèá [ ÅðéôñïðÞ [åê ô~ùí ê.ê. [ É. Ëáìðñïðïýëïõ, äéêçãüñïõ, Ã. Ðáðáäüðïõëïõ, äçì. ÐáñÝäñïõ, Í. Ôóáêí~ç, [åìðüñïõ, [ Åð. [ ÁñóÝíç, Ó. [ Áëáôóéáôéáíï~õ, [ Á. Æá÷áñÜêç, ]éáôñï~õ, Ä. [ Éùáííßäïõ êáß Í. Öñáãêïýäç, ]ùò [áíôéðñïóþðùí ôïõ Ä~çìïõ Ðïëõãýñïõ, êáß ô~ùí ëïéð~ùí êïéíïôÞôùí, ï\éôéíåò ìåôÜ ôï~õ ÍïìÜñ÷ïõ ×áëêéäéê~çò ê. ×áôæïðïýëïõ [áíå÷þñçóáí å[éò Èåóóáëïíßêçí êáß ðåñß ôÞí 5çí ì.ì \ùñáí, [ïëßãïí ðñü ô~çò [åíÜñîåùò ôï~õ [åêå~é óõãêñïôçèÝíôïò ]ùò ãíùóôüí ] Õðïõñãéêï~õ Óõìâïõëßïõ [åãÝíïíôï äåêôïß [åí ô~?ù Êõâåñíåß?ù ]õðü ôï~õ Ðñùèõðïõñãï~õ ê. ÂåíéæÝëïõ, ðáñéóôáìÝíùí êáß [áðÜíôùí ô~ùí ê.ê. Õðïõñã~ùí, ôï~õ Ãåí. Äéïéêçôï~õ ê. Ãïíáô~á, ôï~õ Äéåõèõíôï~õ ôï~õ Ðïëéô. Ãñáöå~éïõ êáß ôéí~ùí [áíùôÝñùí ]õðáëëÞëùí äéáöüñùí ] Õðïõñãåßùí. ÓçìåéùôÝïí \ïôé ]ï ê. ÂåíéæÝëïò, \ïóôéò äÝí [çèÝëçóå íÜ [éä~ç ï[õäÝíá {áëëïí [åí Èåóóáëïíßêç, \ïëùò [åîáéñåôéê~ùò [åäÝ÷èç ôÞí [ ÅðéôñïðÞí ôï~õ Íïìï~õ ×áëêéäéê~çò, êáôüðéí äñáóôçñßùí [åíåñãåé~ùí ôï~õ

ëÝíç Êáóóáíäñåßáò. [ Åí óõíå÷åßá ô~ùí [áãþíùí á]é ÷ïñåõôéêáß ]ïìÜäåò [å÷üñåõóáí êáß [åôñáãïýäçóáí ]õðü ôÜò æùçñÜò êáß èåñìÜò [åêäçëþóåéò ô~ùí èåáô~ùí ôïðéêïýò ÷ïñïýò êáß ôñáãïýäéá... [ Åðçêïëïýèçóå ]ç óôÝøéò ô~ùí íéêçô~ùí êáß ]ç [áðïíïìÞ ô~ùí êõðÝëùí ðïý å@é÷ïí [áèëïèåôçèå~é, ]õðü ôÜ æùçñÜ ÷åéñïêñïôÞìáôá ô~ùí 6.000 ðåñßðïõ èåáô~ùí..." 15 ÌáÀïõ 1966: ] Ï ëáüò ô~çò ×áëêéäéê~çò [áðïèÝùóå ôïýò âáóéëå~éò. "...Ðåñß ôÞí \ùñáí 11.30 á]é Á.Á.Ì.Ì. ï]é Âáóéëå~éò Êùíóôáíôßíïò êáß { Áííá Ìáñßá {åöèáóáí å[éò ôüí Ðïëýãõñïí, \ïðïõ ôïýò ]õðåäÝ÷èç å[éò ôÞí å{éóïäïí ô~çò ðüëåùò êáß ôïýò ðñïóåöþíçóå êáôáëëÞëùò ]ï äÞìáñ÷ïò Ðïëõãýñïõ ê. [ Áè. ÊáñáãêÜíçò, ]ï ]ïðï~éïò å]õñßóêåôï [åðß êåöáë~çò ô~ùí ìåë~ùí ô~çò ôïðéê~çò á[õôïäéïéêÞóåùò ôï~õ Íïìï~õ. [ Áêïëïýèùò ï]é Âáóéëå~éò ðåæ~ç äéÜ ô~çò êåíôñéê~çò ëåùöüñïõ [åâÜäéóáí ðñüò ôßò \åî âñýóåò. Ãåëáóôüò ]ï âáóéëåýò Êùíóôáíô~éíïò êáß ÷áñßåóóá ]ç âáóßëéóóá { Áííá Ìáñßá [å÷áéñÝôùí óõíå÷~ùò ôÜ ðëÞèç, ôÜ ]ïðï~éá ìÝ å[íèïõóéþäç ÷åéñïêñïôÞìáôá êáß æùçñüôáôåò æçôùêñáõãÝò [áðïèÝùíáí ôï âáóéëéêü æå~õãïò, [åí~ù ìéêñïß ìáèçôáß [åêáôÝñùèåí ô~çò ]ïäï~õ ôïýò {åñáíïí ìÝ ñïäïðÝôáëá êáé ï]é êáìðÜíåò ô~çò [åêêëçóßáò ]ç÷ï~õóáí ÷áñìüóõíá. \ Ïôáí ]ç ðïìðÞ {åöèáíå óôßò \åî âñýóåò ï]é âáóéëå~éò [åðéâéâÜóèçóáí á[õôïêéíÞôùí êáß ìåôÝâçóáí óôü ]éåñü [åîùêêëÞóé ô~çò ] Áãßáò Ìáãäáëçí~çò, \ïðïõ ôïýò [áíÝìåíáí ]ï ìçôñïðïëßôçò Êáóóáíäñåßáò, ]ï ]õðïõñãüò Ãåùñãßáò ê. Âáóìáôæßäçò... Óôü [åîùêêëÞóé [åøÜëç äïîïëïãßá, ðñïóåöþíçóå äÝ ôïýò âáóéëå~éò ]ï óåâáóìéþôáôïò ìçôñïðïëßôçò Êáóóáíäñåßáò ê. ÓõíÝóéïò ðñïêáëÝóáò [åíôïíþôáôá êáß ìõ÷éüôáôá ñßãç óõãêéíÞóåùò êáß [åîÜñóåùò [åèíéêïèñçóêåõôéê~çò óôïýò ðáñáôõ÷üíôáò, ï]é ]ïðï~éïé äÝí {åêñõðôáí ôüí èáõìáóìüí ôïõò..." 1 [ Éïõíßïõ 1966: Ç ÌÅÔÁÍÁÓÔÅÕÓÉÓ Ôß ãßíåôáé óôÞ ×áëêéäéêÞ. (ðñùôïóÝëéäï) "...Ï]é [áñéèìïß ô~çò Óôáôéóôéê~çò ] Õðçñåóßáò ðñïêáëï~õí [áðïãïÞôåõóéí. Ôü {åôïò 1961 ìåôáíáóôåýïõí ([áðü ô~ç ×áëêéäéê~ç) 256, [åí~ù ]ç á{õîçóéò ôï~õ ðëçèõóìï~õ å@éíáé 695. Ôü {åôïò 1962, ìåôáíáóôåýïõí 692, [åí~ù ]ç á{õîçóéò ôï~õ ðëçèõóìï~õ å@éíáé 882. Ôü {åôïò 1963 ìåôáíáóôåýïõí 764, [åí~ù ]ç á{õîçóéò ôï~õ ðëçèõóìï~õ å@éíáé 714... Ôß óðñþ÷íåé ôïýò ×áëêéäéêé~ùôåò ðñüò ôÞí ìåôáíÜóôåõóéí; ÐïéÝò óåéñ~çíåò ôïýò êáëï~õí óôÜ îÝíá; ...ÍÜ äåëåÜæùíôáé ôÜ÷á [áðü ôÜ èÝëãçôñá ô~çò å\õêïëçò êáß "ãëõêé~áò" æù~çò êáß ôÞí [åëðßäá ôï~õ [áêüðïõ [åñùôéêï~õ êïñåóìï~õ;..." ÅðéìÝëåéá: Ã. ÊáíáôÜò - ×ñ. Ãåñï÷ñÞóôïò

êáß ôÞí ðáñÜäïóßí ôïõ å[éò ôÞí Äéêáéïóýíçí..." 24 ÌáÀïõ 1936: ÎåêÜëôóùôåò. "...Óôïýò äñüìïõò ô~çò ðüëçò ìáò {áñ÷éóáí íÜ êõêëïöïñï~õí [áðü ðñï÷èÝò ôÜ ðñ~ùôá èÞëáéá ðïý êÜèå ÷ñüíï, ôÝôïéá [åðï÷Þ, êáôáñãï~õí ôßò êÜëôóåò. ÔÞí [áñ÷Þ ôÞí êÜìáí [áðü êÜìðïóåò ìÝñåò ðñùôýôåñá ï]é ìáèçôñéïýëåò, [áëëÜ êé' á[õôÝò äåéëÜ-äåéëÜ. Ôþñá ãåíéêåýôçêå ôü... êáëü. Ðåñíï~õí ëïéðüí ï]é ðñ~ùôåò îåêÜëôóùôåò êáß {å÷ïõí \åíá \õöïò, \åíá \õöïò! [ Áíáãêá~éá ]õðüìíçóéò: ÐÝôáîáí [áðü ðÜíù ôïõò ôßò êÜëôóåò, [áëëÜ äéáôçñï~õí ôÜ ãïâÜêéá ôïõò, ìüíïí êáß ìüíïí - äÝí ðñÝðåé íÜ ó~áò ìÝíåé êáìéÜ [áìöéâïëßá ãé' á[õôü ãéÜ íÜ ì~áò ãñÜöïõí óôÜ ðáëéÜ ôïõò ôÜ ðáðïýôóéá..." 27 [ Éïõíßïõ 1954: Óõã÷áßñïìåí. "Ôüí ÷~ùñïí ôï~õ Çñþïõ ìáò, å[éò ôüí ]ïðï~éïí [åãÝíåôï ]ç ôåëåôÞ ô~çò ðñïðáñåëèïýóçò Êõñéáê~çò, êáôÜ ôüí ]åïñôáóìüí ô~çò [ Åêáôïíôáåôçñßäïò, [åêüóìïõí äýï ]ùñáéüôáôáé å[éêüíåò, ]ç ìßá ôï~õ ÔóÜìç ÊáñáôÜóïõ êáß ]ç {áëëç ôï~õ [ ÅììáíïõÞë Ðáð~á, ôÜò ]ïðï~éáò [åöéëïôÝ÷íçóåí ]ï [åêëåêôüò óõìðáôñéþôçò ìáò æùãñÜöïò ê. Ðáñáë~çò. Óõã÷áßñïìåí ôüí [åêëåêôüí êáëëéôÝ÷íçí, \ïóôéò {åóðåõóå íÜ óõìâÜëç å[éò ôüí ]åïñôáóìüí äéÜ ôï~õ [åîáéñåôéêï~õ ÷ñùóô~çñïò ôïõ." 30 ÌáÀïõ 1965: ÌÝ ìåãÜëçí [åðéôõ÷ßá ]åïñôÜóèçêáí ôÜ "ÂÅÍÉÆÅËÅÉÁ". "ÌÝóá óÝ ìéÜ ðáíçãõñéêÞ [áôìüóöáéñá êáß ìÝ ðëïõóßáí óõììåôï÷Þí [áèëçôéê~ùí êáß ÷ïñåõôéê~ùí ]ïìÜäùí [åôåëÝóèçóáí ôÞí ðáñåëèï~õóáí ÊõñéáêÞí å[éò ôÞí ðüëéí ìáò ôÜ ÂÅÍÉÆÅËÅÉÁ... [ Åí [áñ÷~ç ]ùìßëçóåí äéÜ ôü {åñãïí ôï~õ [ ÅèíÜñ÷ïõ [ Åëåõèåñßïõ ÂåíéæÝëïõ ]ï Ä~çìáñ÷ïò ê. [ Áè. ÊáñáãêÜíçò, [åí óõíå÷åßá äÝ ]ï Íïìáñ÷~ùí ×áëêéäéê~çò ê. ×ñõóÜíèïõ [åêÞñõîåí ôÞí {åíáñîéí ô~ùí [áãþíùí êáôÜ ôïýò ]ïðï~éïõò [åðåôåý÷èçóáí èáõìÜóéá ñåêüñ... ...Ï]é ðñ~ùôïé íéêçôáß ô~ùí [áãþíùí @çóáí ï]é [åî~çò: Äñüìïò 100ì.: Îáíèüðïõëïò ×ñ. ÍéêÞôçò. Äñüìïò 80ì. ÈçëÝùí: ÊïêêÜëïõ ¢ííá, Íßêçò Ðïëõãýñïõ. Äñüìïò 1000ì.: ÂáóéëÜêçò Ãåþñãéïò Íßêçò Ðïëõãýñïõ. Äñüìïò 3000ì.: ÌïñÝíïò [ ÁèáíÜóéïò Íßêçò Ðïëõãýñïõ. { Áëìá [áðëï~õí: Êï~õñôçò ÄçìÞôñéïò Íßêçò Ðïëõãýñïõ. Ôñéðëï~õí: ØáññÜò Íéêüëáïò Íßêçò Ðïëõãýñïõ. \ Õøïò: Ðáðáãåùñãßïõ ×ñ. Óôñáôùíßïõ. Äéóêïâïëßá: [ÉùÜííçò ÆÝêéïò ] Éåñéóóï~õ. Óöáéñïâïëßá: Ãëõêüò [ ÅëåõèÝñéïò Êáóóáíäñåßáò. [ Áêïíôéóìüò: É[ ùÜííçò ÍÜíïò Íåï÷þñéïí. { Áëìá [áðëï~õí èçëÝùí: ÊáúíôÜñç [ Å-

Óôïí ÐÏËÕÃÕÑÏ ôçò ÔÅ×ÍÇÓ êáé ôïõ ÐÏËÉÔÉÓÌÏÕ ÅÊÏÌÉÓÁ ÅÉÓ ÔÇÍ ÔÅ×ÍÇ: Ìéá ðñùôüãíùñç åêäÞëùóç-áöéÝñùìá óôïí ðïéçôÞ Ê. Ð. ÊáâÜöç - äå èõìüìáóôå üìïéÜ ôçò óôá ÷ñïíéêÜ ôïõ Ðïëõãýñïõ - õðü ôïí ôßôëï "Åêüìéóá åéò ôçí ÔÝ÷íç", ïñãÜíùóå ç õðåýèõíç ÂéâëéïèÞêçò Ô.Å.Å. Ðïëõãýñïõ, öéëüëïãïò ê. Ìáñßá ÌÞôñïõ, ôçí ÔåôÜñôç 14 ÌáÀïõ, óôï Óõíåäñéáêü ÊÝíôñï ôïõ Åðéìåëçôçñßïõ ×áëêéäéêÞò. Ôç æùÞ êáé ôï Ýñãï ôïõ ìåãÜëïõ íåïÝëëçíá ðïéçôÞ ðáñïõóßáóå ï öéëüëïãïò ÔÜêçò ÊïóìÜò, ï ïðïßïò ìå ëüãï óõãêñïôçìÝíï áëëÜ êáé ðïéçôéêü óõãêßíçóå ôïõò ößëïõò ôçò ðïßçóçò ðïõ êáôÝêëõóáí ôç ìéêñÞ, üðùò áðåäåß÷èç áßèïõóá. Ç åéóÞãçóç ðëáéóéþèçêå ìå áðáããåëßá áíôéðñïóùðåõôéêþí ðïéçìÜôùí áðü ôïõò çèïðïéïýò ôïõ Êñáôéêïý ÈåÜôñïõ Âïñåßïõ ÅëëÜäïò, ÄçìÞôñç ÊáñÝëëç, Êþóôá ×áëêéÜ, Íßêï Ðáíáãéùôßäç, Âáóßëç ÓåúìÝíç, êáèþò êáé ìå ìåëïðïéçìÝíá ðïéÞìáôá ðïõ áðÝäùóå åîáéñåôéêÜ ç öùíÞ ôçò ×áñßêëåéáò ÐÝôñïõ. Ôçí áðáããåëßá ôùí ðïéçìÜôùí êáé ôçí åñìçíåßá ôùí ôñáãïõäéþí óõíüäåõóáí ïé ìïõóéêïß: ÅéñÞíç Ìáýñïõ (ðéÜíï), ÍéêïëÝôôá Îïýñç (âéïëß) êáé Áíôþíçò Êùíóôáíôéíßäçò (êéèÜñá, áêïñíôåüí, ïýôé, êñïõóôÜ). ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò åêäÞëùóçò ëåéôïýñãçóå Ýêèåóç âéâëßïõ êáé óêßôóïõ ãéá ôïí Ê. Ð. ÊáâÜöç. Áîßæåé êÜèå Ýðáéíïò óôçí õðåýèõíç ôçò åêäÞëùóçò ê. Ì. ÌÞôñïõ ãéá ôç óýëëçøç êáé ðñáãìáôïðïßçóç ôçò éäÝáò êáé ó' üëïõò ôïõò óõíôåëåóôÝò ôçò êáôáðëçêôéêÞò áõôÞò åêäÞëùóçò. ÅÊÈÅÓÇ ÆÙÃÑÁÖÉÊÇÓ: Ôçí ÔåôÜñôç 7 ÌáÀïõ, óôçí áßèïõóá ÔÝ÷íçò ôçò ×.Á.Í.È., Ýãéíáí ôá åãêáßíéá æùãñáöéêÞò ôïõ ÓôÝëéïõ Óôáýñïõ. Óôçí 4ç áõôÞ áôïìéêÞ Ýêèåóç ôïõ êáëëéôÝ÷íç åêôÝèçêáí óôçí êñßóç ôïõ êïéíïý Ýñãá, êõñßùò ôçò ôåëåõôáßáò äéåôßáò, êáé áíÜìåóÜ ôïõò 11 êáèñÝöôåò. Ç éäéáßôåñç ôå÷íéêÞ ôïõ æùãñáöéóôïý øçöéäùôïý ìå èÝìáôá áðëÜ, üðùò ðáñáóôÜóåéò, Üíèç, öõôÜ, ê.ë.ð., åíôõðùóßáóå ôï êïéíü ôçò Èåóóáëïíßêçò êáé ôïõò ðïëëïýò åðéóêÝðôåò ðïõ êáôÝöèáóáí áðü ôïí Ðïëýãõñï. Ç Ýêèåóç äéÞñêçóå ìÝ÷ñé ôï ÓÜââáôï 17 ÌáÀïõ êáé Üöçóå ôéò êáëýôåñåò åíôõðþóåéò. ÐÁÉÄÉÊÇ ×ÏÑÙÄÉÁ ÐÏËÕÃÕÑÏÕ: ÁíÜìåóá óôéò åêäçëþóåéò ôïõ ÄÞìïõ Ðïëõãýñïõ ãéá ôçí åðáíÜóôáóç ôçò ×áëêéäéêÞò Þôáí êáé ç ìïõóéêÞ ðáñÜóôáóç ìå ôç óõììåôï÷Þ ôçò Áëßêçò Êáãéáëüãëïõ, ðïõ ïñãÜíùóå ç ÐáéäéêÞ ×ïñùäßá Ðïëõãýñïõ óôï èÝáôñï ôçò ðüëçò, ôï ÓÜââáôï 17 ÌáÀïõ. Áêïýóôçêáí óõíèÝóåéò ôùí ×áôæçäÜêé, ÈåïäùñÜêç, Áíäñéüðïõëïõ óå ðïßçóç Åëýôç, Ñßôóïõ, ÃêÜôóïõ êáé Üëëùí ÅëëÞíùí äçìéïõñãþí. Ç áßèïõóá ôïõ èåÜôñïõ êáôáêëýóôçêå, ôåëéêÜ, áðü ôïõò ößëïõò ôçò ÐáéäéêÞò ×ïñùäßáò, ðáñÜ ôïõò öüâïõò ôùí äéïñãáíùôþí, ëüãù...ðïäïóöáßñïõ

(ôåëéêüò êõðÝëëïõ ÐÁÏÊ-ÁÑÇ, ãáñ), êáé áðüëáõóáí ìéá ðáíÝìïñöç ìïõóéêÞ åêäÞëùóç. Åßíáé ãíùóôü üôé ç ÐáéäéêÞ ×ïñùäßá Ðïëõãýñïõ Ý÷åé êáèéåñùèåß ùò ìéá áðü ôéò êáëýôåñåò ôïõ ÷þñïõ ìå ðïëëÝò êáé óçìáíôéêÝò ðáñáóôÜóåéò óå ÅëëÜäá êáé åîùôåñéêü. Ôï õøçëü ôçò åðßðåäï - êáôÜ äÞëùóç êáé ôçò ê. Êáãéáëüãëïõ - ôï ïöåßëåé óôïí, åðß åéêïóáåôßá, ìáÝóôñï ôçò ê. ÓùôÞñéï Áëåâßæï, ç äïõëåéÜ ôïõ ïðïßïõ öáßíåôáé áðü ôéò åðéôõ÷ßåò ôçò ×ïñùäßáò. Ï "Ð" óå åðüìåíï ôåý÷ïò ôïõ èá ðáñïõóéÜóåé åêôåíþò ôçí éóôïñßá êáé ôï Ýñãï ðïõ óõíôåëåßôáé, áðü ôï äñáóôÞñéï Ä..Ó, ôïí ê. Áëåâßæï êáé ôá ðáéäéÜ ôçò ÐáéäéêÞò ×ïñùäßáò. ÐÏËÉÔÉÓÔÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÐÏËÕÃÕÑÏÕ: Óôç ìåãÜëç åêäÞëùóç ãéá ôá 100 ÷ñüíéá áðü ôç ãÝííçóç ôïõ Óßìùíá ÊáñÜ, ðïõ ïñãÜíùóå ï ¼ìéëïò Åëëçíéêþí Ôå÷íþí ôçò ÁèÞíáò óôï èÝáôñï Äþñáò ÓôñÜôïõ, ôï ÓÜââáôï 17 ÌáÀïõ, óõììåôåß÷å ï Ðïëéôéóôéêüò Óýëëïãïò Ðïëõãýñïõ ìå ôçí ÏìÜäá Ðáñáäïóéáêïý ôñáãïõäéïý. Ç ÷ïñùäßá ìå ôïõò ïñãáíïðáßêôåò, Áíôþíç Êùíóôáíôéíßäç, ÁóôÝñéï ÔñÜêá êáé Ìáñßá ×áñéóôïý, ðáñïõóßáóáí 7 ôñáãïýäéá ôïõ Ðïëõãýñïõ êáé ôçò ×áëêéäéêÞò ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôá äýï CD ðïõ êõêëïöüñçóå ï óýëëïãïò ôá 4 ôåëåõôáßá ÷ñüíéá. ¹ôáí ðñáãìáôéêÜ ìéá åêäÞëùóç ðïõ ðñïÝâáëå ôïí ôüðï ìáò êáé ï êüóìïò, ðïõ êáôÝêëõóå ôï èÝáôñï, åêöñÜóôçêå ìå ôá êáëýôåñá ëüãéá ãéá ôçí ðáñïõóßá ôïõ Ðïëéôéóôéêïý Óõëëüãïõ. ÐáñÜëëçëá ðïëëïß ìïõóéêïëüãïé, ðïõ ðáñáâñÝèçêáí, Ýäåéîáí ìåãÜëï åíäéáöÝñïí ãéá ôçí ëáúêÞ ìáò ðáñÜäïóç êáé éäéáßôåñá ôç äéáôÞñçóç ôïõ ãëùóóéêïý ìáò éäéþìáôïò. Ç åêäÞëùóç ìåôáäüèçêå æùíôáíÜ áðü ôï Ðñþôï ðñüãñáììá ôçò ÅÑÁ-1 êáé ó' üëïõò ôïõò ¸ëëçíåò ôçò äéáóðïñÜò áðü ôçí ÅÑÁ-5 êáé ôï äéáäßêôõï. Ôçí ÐáñáóêåõÞ, åðßóçò, 16 ÌáÀïõ, ï Ðïëéôéóôéêüò Óýëëïãïò ðñïóêÜëåóå ôïí êáèçãçôÞ ôïõ ôìÞìáôïò Ìïõóéêþí Óðïõäþí ôïõ Á.Ð.È. ê. ÃéÜííç ÊáúìÜêç, ï ïðïßïò ìå ôçí ïìÜäá "Ìïõóéêü Ðïëýôñïðï" ðáñïõóßáóáí óôï Äçìïôéêü ÈÝáôñï Ðïëõãýñïõ ôçí ìïõóéêïèåáôñéêÞ ðáñÜóôáóç "ÔÁ ÅÁÑÉÍÁ", ÔÑÁÃÏÕÄÉÁ-ÅÈÉÌÁ ÊÁÉ ÄÑÙÌÅÍÁ ÔÇÓ ÁÍÏÉÎÇÓ. ¹ôáí ìéá ðïëý üìïñöç ðáñïõóßáóç ôùí äçìïôéêþí ìáò ôñáãïõäéþí ðïõ áíáöÝñïíôáé óôï ãýñéóìá ôïõ ÷ñüíïõ áðü ôï ÷åéìþíá óôçí Üíïéîç êáé ðáñïõóéÜóèçêå ãéá ðñþôç öïñÜ. Ïé èåáôÝò êáèçëþèçêáí óôéò èÝóåéò ôïõò êáé áðüëáõóáí ôç ìáãåßá ôçò ðáñáäïóéáêÞò ìáò ìïõóéêÞò ìå ôéò äñïóåñÝò öùíÝò ôçò ïìÜäáò ôùí öïéôçôþí ôïõ ê. ÊáúìÜêç. Ï Åêäüôçò 14

Ç ÓÅËÉÄÁ ÔÇÓ ÐÏÉÇÓÇÓ

(ëüãéá ôçò øõ÷Þò óôï öùò)

¼ôáí ðÞãáéíá ó÷ïëåßï ¼ôáí ðÞãáéíá ó÷ïëåßï êáé ðåñíïýóá ÷åéìþíá êáéñü ôïõñôïõñßæïíôáò áðü ôï êñýï áð' ôï "Ñáöåßïí Áöùí ÑéãÜíç" Ýëåãá óáí ôåëåéþóù ôï Äçìïôéêü íá ðÜù íá ãßíù ñÜöôçò êïõóôïýìéá êáé ðáëôÜ íá ñÜâù íá ìçí êñõþíåé ï êüóìïò. Óôï öïýñíï ôïõ "ÈÜíïõ", ðïõ ìïõ ìýñéæáí ùò Ýîù óôï äñüìï ôá øùìéÜ êáé ôá ôóïõñÝêéá Üëëáæá ãíþìç. ÔåëéêÜ Ýãéíá äÜóêáëïò ðïõ ðïôÝ äåí ôï '÷á óêåöôåß üôáí ðÞãáéíá ó÷ïëåßï. Íßêïò ÂáóéëÜêçò, ðåñ. Ðáíäþñá, ô.11ï, ÁèÞíá 2002.

ÁíáëáìðÞ ÖèáñìÝíá êñüóóéá ïé èýìçóåò ôï äß÷ôõ ôçò óêëáâéÜò ìïõ ðëÝêïõí åßíáé ãåìÜôï êüìðïõò ïìïéüìïñöïõò, ðëÝîç åðáíáëáìâáíüìåíç ìå ôá ßäéá ëÜèç, êé üìùò óôï óýíïëï êáëáßóèçôç. Åäþ êé åêåß ìïíÜ÷á ëßãá óôïëßäéá ôÝëåéá äïõëåìÝíá óáí öåõãáëÝåò óôéãìÝò, óáí áýñåò, óáí áíÜóåò. Ìáñßá Ãïýíáñç, Åôåñï÷ñïíéóìïß, Èåóóáëïíßêç 2001.

¼ëåò ñùôÜíå ãéá ôïí ÁëÝîáíäñï Ïé èÜëáóóÝò ìáò ãåìßæïõí ìå ãïñãüíåò ôïõ âïññÜ ôï êáëïêáßñé üëåò ñùôÜíå ãéá ôïí ÁëÝîáíäñï êáé êÜíïõí ìðÜíéï óôá âáèéÜ. Åãþ óõíÞèùò êïëõìðþ óôá ñç÷Ü äåí âãáßíù üìùò áðü ôç èÜëáóóá, ðÝñéìÝíù ìÞðùò ÷Üóåé êáìéÜ ôá íåñÜ ôçò... Íßêïò ÂáóéëÜêçò, 62 öùíÝò, ÁèÞíá 1990.

Óôç ÌÁÍÁ Óôçí Üãéá ìïñöÞ óïõ ðïõ åßäá áðü Ýíáí ìéêñü ìïõ öåããßôç ôçí åëðßäá ìïõ äþóáí ôá äõï óïõ ôá ìÜôéá. Êáé ôþñá ðïõ ôñÝìù ïëïìüíá÷ïò ìÝóá óôç ìðüñá äþó' ìïõ ôç äýíáìç íÜâñù ôçò áõãÞò ôç ÷áñÜ... Äåí ìðïñþ íá óõñèþ ïýôå íá ëõãßóù ôï ãüíõ êÜìå íá öôÜóù ïñèüò ùò ôçí Üêñç ôçò íý÷ôáò. ÐÝôñïò Ê. ÓáìáñÜò, ÁñéóôåñÜ ôçò êïéëÜäáò ôùí äáñìþí, Èåóóáëïíßêç, Áðñßëéïò 1993.

Ðëáôùíéêü ¸÷åé ç óéùðÞ ìéá ìïõóéêÞ ðïõ Üðáé÷ôç ðéï áñìïíéêÜ áêïýãåôáé. Ôá ðéï ùñáßá ÷ñþìáôá äåí ôá æùãñÜöéóå êáíåßò. Ôá ðéï ùñáßá ðñÜãìáôá åßí' áõôÜ ðïõ äåí ãñÜøáìå. Ôá ðéï ùñáßá ëüãéá, áõôÜ ðïõ äå ìáò ðñüäùóáí. Óôþìåí êáëþò óôùí éäåþí ôç ÷þñá. Ìáñßá Ãïýíáñç, Åôåñï÷ñïíéóìïß, Èåóóáëïíßêç 2001. 15

Ï æùãñÜöïò Öþíçò Æïãëïðßôçò Â´ ÌÅÑÏÓ Ç äåýôåñç ðåñßïäïò ôçò êáëëéôå÷íéêÞò ôïõ ðïñåßáò (1981) ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôçí ðáñïõóßáóç íÝùí èåìáôéêþí åíïôÞôùí. Ôïðßá áðü ôç Óáíôïñßíç, ôç ÌÜíç êáé Üëëùí ðåñéï÷þí ôçò ðáôñßäáò ìáò, üðïõ ôï ôïðßï áñ÷ßæåé íá çìåñåýåé, ôïõëÜ÷éóôïí óå ðñþôç áíÜãíùóç, ôá ÷ñþìáôá ãßíïíôáé öùôåéíüôåñá ìå ôç äéåýñõíóç ôçò ÷ñùìáôéêÞò ôïõ ãêÜìáò Þ, üðùò óçìåéþíåé ç éóôïñéêüò ôÝ÷íçò ÊÜôéá Êéëåóïðïýëïõ, "...ëáìðåñÞ ÷ñùìáôéêÞ êëßìáêá, üëï êáé óõ÷íüôåñç êáé ôïëìçñüôåñç áíôéðáñÜèåóç êáèáñþí èåñìþí-øõ÷ñþí ÷ñùìÜôùí...". Ìå ôéò ãõìíïãñáößåò ï Æïãëïðßôçò åðáíÝñ÷åôáé ìå ðßíáêåò üðïõ ðñùôáãùíéóôåß ç áíèñþðéíç ìïñöÞ, ýóôåñá áðü ðïëëÜ ÷ñüíéá ðåñéðëÜíçóçò óå ôïðßá, üðïõ ôï ÷áñáêôçñéóôéêü ôïõò ãíþñéóìá Þôáí, áíôßèåôá, ç áðïõóßá êÜèå áíèñþðéíçò ìïñöÞò. Ôï ãõìíü ôïõ Æïãëïðßôç ìðïñåß íá ÷áñáêôçñéóèåß ìÝñïò ôçò öýóçò, áëëÜ óôç äéá÷ñïíéêÞ ôïõ äéÜóôáóç. "¸âëåðá ôï óþìá óáí ýëç, óå ó÷Ýóç ìå ôç öýóç, ôç èÜëáóóá êáé ôï öùò ôïõ Þëéïõ. Äå ì' åíäéáöÝñïõí ïé ëåðôïìÝñåéåò ôïõ ðñïóþðïõ

1970. ÐÜíïò ÐáðáíÜêïò, Öþíçò Æïãëïðßôçò, Íôßíïò ×ñéóôéáíüðïõëïò.

êáé Ý÷ù áöáéñÝóåé êÜèå óôïé÷åßï ðïõ öáíåñþíåé óõãêåêñéìÝíï ôüðï êáé ÷ñüíï. Ì' åíäéáöÝñåé ôï ãõíáéêåßï óþìá êáé ï áéóèçóéáóìüò ðïõ áõôü ðñïêáëåß". Ï æùãñÜöïò êáé ðïéçôÞò Âáóßëçò Éùáííßäçò ãñÜöåé ãéá ôç óåéñÜ áõôÞ ôùí Ýñãùí ôïõ Öþíç Æïãëïðßôç, ðïõ ðáñïõóéÜóôçêáí ãéá ðñþôç öïñÜ óôçí áßèïõóá ôÝ÷íçò Ôåññáêüôôá ôçò Èåóóáëïíßêçò, ôïí ÉáíïõÜñéï ôïõ 1997: "...Ôï ôïðßï êáé ôá ãõìíÜ êïñìéÜ åßíáé ï êïéíüò ôüðïò ôïõ äçìéïõñãïý. Ðñùôïãïíéóìüò, ðáãáíéóôéêÞ áíôßëçøç, óõìðáíôéêÞ èåþñçóç, áéóèçóéáóìüò êáé åñù-

1970.

"Áðü ôï ðáñÜèõñï ôïõ Äçìüóéïõ Ôáìåßïõ óôïí Ðïëýãõñï". 16

ÂÑÁÄÕÍÏ 80×65

×áëêéäéêÞ åîÝèåóå ãéá ðñþôç öïñÜ Ýñãá ôïõ ôï Áýãïõóôï ôïõ 1981 óôçí ¢èõôï ìå ôï "ÁöéÝñùìá óôïí æùãñÜöï Ãéþñãï ÐáñáëÞ" êáé ôï 1986 óôïí Ðïëýãõñï ìå ðñùôïâïõëßá ôïõ Ðïëéôéóôéêïý óõëëüãïõ. Ôï 1999 ï ÄÞìïò Èåóóáëïíßêçò ôßìçóå ôïí êáëëéôÝ÷íç ìå ôç äéïñãÜíùóç ìåãÜëçò áíáäñïìéêÞò Ýêèåóçò óôéò áßèïõóåò ôïõ Âáöïðïýëåéïõ Ðíåõìáôéêïý ÊÝíôñïõ, üðïõ åêôÝèçêáí ðåñéóóüôåñá áðü åêáôü Ýñãá ôïõ, áðü ôï 1970 êáé åíôåýèåí. ¸ñãá ôïõ âñßóêïíôáé óôéò óõëëïãÝò ôçò ÄçìïôéêÞò ÐéíáêïèÞêçò Èåóóáëïíßêçò, ôçò ÐéíáêïèÞêçò ôçò Åôáéñåßáò Ìáêåäïíéêþí Óðïõäþí, ôïõ Ôåëüãëåéïõ Éäñýìáôïò êáé ðïëëþí éäéùôþí. ÓõíáíôÞóáìå ôï Öþíç Æïãëïðßôç óôï áôåëéÝ ôïõ (Áðåëïý 3) êáé ïé "ÐïõñíÜñåò" ôïõ Ðïëõãýñïõ Þôáí ôï ðñþôï Ýñãï ðïõ ìáò "÷ôýðçóå" óôï ìÜôé. Ï ïéêïäåóðüôçò, ïéêåßïò, êïéíùíéêüò êáé åõ÷Üñéóôïò óõíïìéëçôÞò, óå ôßðïôá äåí èõìßæåé ôá óêëçñÜ ôïðßá ðïõ ìáò Ý÷åé óõíçèßóåé. Ôá ó÷Ýäéá êáé ïé ðßíáêåò áôÜêôùò åñéììÝíïé êáëýðôïõí êÜèå åðéöÜíåéá, ç ìõñïõäéÜ ôïõ ëá-

ôéóìüò åßíáé ôá êëåéäéÜ ôçò êïóìïèåùñßáò ôïõ æùãñÜöïõ. Ôá ÷ñþìáôá ôïõ ôïðßïõ óõããåíåýïõí üëï êáé ðåñéóóüôåñï óôï ãõíáéêåßï óþìá, áðïêôþíôáò ìéá áßóèçóç öëåãüìåíçò óÜñêáò, ðñïåôïéìÜæïíôáò Ýôóé, óôáäéáêÜ, ïëüêëçñç ôç óåéñÜ ôùí ãõíáéêåßùí óùìÜôùí óôçí áììïõäéÜ. Ôá ìáêñéíÜ êáé øõ÷ñÜ ðëÜíá, áíôéêáèßóôáíôáé áðü ôá êïíôéíÜ êáé æåóôÜ. ÕðÜñ÷åé ðáíôïý ìéá æùíôáíÞ êßíçóç êáé ðíïÞ. Ôç èÝóç ôçò äïêéìéáêÞò êáôáíüçóçò êáé åñìçíåßáò ðáßñíåé ç áíÜãêç ãéá âéùìáôéêÞ ãíþóç, ôçò ðáñáôÞñçóçò ï äéÜëïãïò ìå ôá ðñÜãìáôá, ôïõò áíèñþðïõò, ôç öýóç. Ìéá äéáñêÞò åìðëïêÞ, ìéá ãüíéìç êáé øéèõñéóôÞ óõíïìéëßá ìå ôç æùÞ. Ìéá êáôÜöáóç óå ü,ôé óõìâáßíåé ãýñù. Ï ÷þñïò ãßíåôáé öéëéêüò êáé ïéêåßïò. Ç ìïíáîéÜ ðáñáìÝíåé, ü÷é üìùò óá óôïé÷åßï áðïîÝíùóçò, áëëÜ óáí ïíôïëïãéêü êáé áíáðüóðáóôï óôïé÷åßï ôçò æùÞò...". Ï Öþíçò Æïãëïðßôçò ìÝ÷ñé óÞìåñá ðáñïõóßáóå Ýñãá ôïõ óå 12 áôïìéêÝò êáé óõììåôåß÷å óå 30 ðåñßðïõ ïìáäéêÝò åêèÝóåéò óôçí ÅëëÜäá êáé ôï åîùôåñéêü. Óôç

ÌÅÔÁËËÅÉÁ

èåéá óïâáñÞ áðü ôïõò íÝïõò ðáñÜãïíôåò ôçò ðüëçò êáé åý÷ïìáé íá åßíáé óïâáñÞ êáé åðïéêïäïìçôéêÞ. -Ôé èá ëÝãáôå ãéá ìéá ÝêèåóÞ óáò óôïí Ðïëýãõñï. -Áëßìïíï! Ìå ìåãÜëç ìïõ åõ÷áñßóôçóç. Ôï ìüíï ðñüâëçìá ðïõ õðÜñ÷åé óôïí Ðïëýãõñï, åßíáé ç Ýëëåéøç ÷þñïõ. ÁëëÜ êáé áõôü ìðïñåßôå íá ôï êáôáöÝñåôå. Èá ìðïñïýóå óôï óðßôé ôïõ ÐáñáëÞ íá äçìéïõñãçèåß ìéá ìüíéìç ðéíáêïèÞêç. Êé åãþ èá ÷áñßóù Ýñãá ìïõ êáé ößëïõò Ý÷ù ðïõ èá ìðïñïýóáí íá êÜíïõí ôï ßäéï. Ìå êÜðïéåò äùñåÝò Þ áãïñÝò ïñéóìÝíùí Ýñãùí ìðïñåß íá äçìéïõñãçèåß ìéá ðéíáêïèÞêç, ðïõ èá áðïôåëåß ðüëï Ýëîçò êáé ü÷é ìüíï ôùí öéëüôå÷íùí. Êáé åðåéäÞ ôõ÷áßíåé íá åßìáé, ìáæß ìå Üëëïõò ößëïõò, äéá÷åéñéóôÞò ôùí ðéíÜêùí ôïõ ÐáðáíÜêïõ èá ìðïñÝóïõìå, íïìßæù, íá äéáèÝóïõìå êÜðïéïõò ãéá ôïí Ðïëýãõñï. Åßíáé ðñÜãìáôá ðïõ ãßíïíôáé åýêïëá êáé áðïñþ ðþò äåí Ýãéíå ôßðïôá ìÝ÷ñé óÞìåñá. -Ôïí áãáðÜôå âëÝðù ôïí Ðïëýãõñï. - Ìá öõóéêÜ, ðþò ü÷é; Ôï ìåãáëýôåñï êáé ðéï êáèïñéóôéêü êïììÜôé ôçò ìÝ÷ñé óÞìåñá æùÞò ìïõ, óôïí Ðïëýãõñï ôï Ýæçóá. Åêåß ôá ðáéäéêÜ ìïõ ÷ñüíéá, ôá ó÷ïëéêÜ, ïé ößëïé, ç äçìéïõñãßá ïéêïãÝíåéáò, áëëÜ êáé ïé âÜóåéò ôçò æùãñáöéêÞò. Ç åðÜíïäïò óôç Èåóóáëïíßêç, ãåíÝôåéñáò ðüëçò, åäþ êáé ôñéÜíôá ðåñßðïõ ÷ñüíéá äåí óâÞíåé ôï ðáñåëèüí, áíôßèåôá ìå ôï ðÝñáóìá ôùí ÷ñüíùí ç íïóôáëãßá âáñáßíåé. - Ìðïñïýìå íá ðïýìå üôé ïé ÐáñáëÞò, ÐáðáíÜêïò, Ðåíôæßêçò, Æïãëïðßôçò ê.ë.ð. áðïôåëïýí "ó÷ïëÞ"; - Äå íïìßæù, áðëÜ õðÜñ÷åé ï êïéíüò ôüðïò ðïõ ìáò óõíäÝåé, åêôüò áðü ôçí ðñïóùðéêÞ ìáò ó÷Ýóç. Æùãñáößóáìå ó÷åäüí üëïé ôçí ßäéá ÷ñïíéêÞ ðåñßïäï êáé åðßóçò, Üëëïò ðåñéóóüôåñï Üëëïò ëéãüôåñï, ôç ×áëêéäéêÞ êáô' áñ÷Þí êáé ôç Èåóóáëïíßêç. Ôþñá, ïé åðéäñÜóåéò äåí äéáêñßíïíôáé ìå ôçí ðñþôç ìáôéÜ. Ìðïñåß íá õðÜñ÷åé ôï ôïðßï ôçò ×áëêéäéêÞò, áëëÜ ï êáèÝíáò ôï åß-

ÔÏÐÉÏ ÊÁÓÓÁÍÄÑÁ

äéïý åðéêñáôåß ôïõ ôóéãÜñïõ êáé ïé åêðëÞîåéò ðáñáìïíåýïõí ó÷åäüí óå êÜèå ðßíáêá. Óßãïõñá êÜðïéïò èá ðñÝðåé íá áöéåñþóåé ðïëý ÷ñüíï ãéá íá ôïõò äåé üëïõò êáé í' áêïýóåé ôçí éóôïñßá ôïõò. Ðïëýãõñïò, Óéèùíßá, ÊáóóÜíäñá, íçóéÜ ôïõ Éïíßïõ, ãõìíïãñáößåò, áóôéêÜ ëåùöïñåßá, ðáëéÜ áãáðçìÝíá Ýñãá, óïõ äçìéïõñãïýí ìéá áíÜìåéêôç üóï êáé ðáñÜîåíç áßóèçóç. Ó' áõôüí ôïí êáôáðëçêôéêü ÷þñï êáé ìå èÝá ôá áñ÷áßá ôçò ðëáôåßáò Íáâáñßíïõ ç óõæÞôçóç åîåëß÷ôçêå óå "áíáäñïìéêÞ Ýêèåóç" ôçò æùÞò êáé ôçò êáëëéôå÷íéêÞò ðïñåßáò ôïõ æùãñÜöïõ Öþíç Æïãëïðßôç áðü ôá ÷ñüíéá ôïõ Ðïëõãýñïõ ìÝ÷ñé óÞìåñá. -ÊÜðïôå åß÷áôå ðåé üôé ìåãáëþóáôå ó' Ýíá óêëçñü êáé áíôéðíåõìáôéêü ðåñéâÜëëïí. - Ôüôå ðïõ äéáôýðùóá áõôÝò ôéò áðüøåéò, áíáöåñüìïõí óå åðï÷Ýò ðïëý äýóêïëåò ãéá üëïõò. ÌíÞìåò êáèüëïõ åõ÷Üñéóôåò ãéá ãåíéêïýò êáé ðñïóùðéêïýò ëüãïõò. ¼ôé ç êïéíùíßá ôïõ Ðïëõãýñïõ Þôáí êëåéóôÞ êáé óõíôçñçôéêÞ, äåí ìðïñåß íá áìöéóâçôçèåß. Åßíáé ãåãïíüò åðßóçò üôé ï Ðïëýãõñïò Ýâãáëå áîéüëïãïõò áíèñþðïõò óôïí ôïìÝá ôçò åðéóôÞìçò, ðïõ üìùò óôáäéïäñüìçóáí óôç Èåóóáëïíßêç êáé óõíåðþò äåí åðçñÝáóáí ôçí ðíåõìáôéêÞ æùÞ. Äå ãíùñßæù óå ðïéï âáèìü Üëëáîå óÞìåñá ôï êëßìá óôïí ðïëéôéóìü, âëÝðù üìùò ìéá ðñïóðÜ18

Ï ÌÐÁÑÌÐÁ ÆÁÖÅÉÑÇÓ 1956

ÊÁÖÅÍÅÉÏ ÊÁËÁÔÆÇ

äå ìå ôï äéêü ôïõ ðñïóùðéêü âëÝììá êáé ôï æùãñÜöéóå ìå ôéò äéêÝò ôïõ éäéáßôåñåò åéêáóôéêÝò áñ÷Ýò. ÊïéíÜ óôïé÷åßá ìðïñåß íá õðÜñ÷ïõí, áëëÜ ï êáèÝíáò Ý÷åé ôá äéêÜ ôïõ ÷áñáêôçñéóôéêÜ áíáãíùñéóçìüôçôáò. - Õðáñîéáêïß ðñïâëçìáôéóìïß "âãáßíïõí" óôá Ýñãá óáò; - Åãþ äåí åîïìïëïãïýìáé åýêïëá êáé ìïõ åßíáé äýóêïëï íá âÜëù ðïëý ðñïóùðéêÜ ìïõ ðñÜãìáôá óôç æùãñáöéêÞ. Ôçí õðáñîéáêÞ áãùíßá ôçí âéþíù ìÝóá ìïõ, üðùò ó÷åäüí üëïé ïé Üíèñùðïé. ¢ëëïé åîïìïëïãïýíôáé ðÜñá ðïëý ìå ôç æùãñáöéêÞ ôïõò, åãþ, ü÷é, äå íïìßæù. - Ðþò âëÝðåôå ôá óýã÷ñïíá åéêáóôéêÜ ñåýìáôá; - Áõôü åßíáé Ýíá ìåãÜëï èÝìá. ÕðÜñ÷ïõí ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá ðñÜãìáôá ôá ïðïßá èÝëïõí íá ôá åðéâÜëëïõí êáôÜ êÜðïéï ôñüðï. ÅìÝíá, ôåëéêÜ, ïñéóìÝíåò áðü ôéò óýã÷ñïíåò åéêáóôéêÝò ðáñåìâÜóåéò äå ì' åíäéáöÝñïõí êáèüëïõ, ãéáôß äå ìå ëÝíå ôßðïôá. Åßíáé ðïëëÝò åêèÝóåéò ðïõ ðçãáßíù êáé áíáñùôéÝìáé ãéáôß ðÞãá. Ðáñáêïëïõèþ âÝâáéá åêèÝóåéò ìå óýã÷ñïíåò ôÜóåéò, áëëÜ ì´ áöÞíïõí ìÜëëïí áäéÜöïñï. ÂÝâáéá, êÜèå åðï÷Þ Ý÷åé êáé ôéò äéêÝò ôçò ôÜóåéò. Ôþñá, ðïëëïß Ý÷ïõí óôñáöåß ðñïò ôéò êáôáóêåõÝò ìå ôç ÷ñÞóç ôïõ video ê.ë.ð. ÐñïóùðéêÜ üìùò èá ðñïôéìïýóá íá ðáñáêïëïõèÞóù Ýíá êáëü êéíçìáôïãñáöéêü Ýñãï, ðáñÜ íá âëÝðù

video ãéá ôçí ôÝ÷íç. Åßíáé ìéá Üëëç, åíôåëþò äéáöïñåôéêÞ äïõëåéÜ êáé êáêþò ôçí ôáõôßæïõí ìå ôá åéêáóôéêÜ. Ðñïóðáèïýí äçëáäÞ íá åðéâÜëëïõí óÞìåñá êÜðïéïé êýêëïé - ãéáôß êáé óôçí ôÝ÷íç õðÜñ÷åé ìéá éäåïëïãéêÞ èåþñçóç ôùí ðñáãìÜôùí - áõôÜ ðïõ äåí ìðïñåß íá ôá ðñïóåããßóåé ï ëáüò êáé áöïñïýí ìüíï ôïõò ëßãïõò. ¼ëá áõôÜ åêðïñåýïíôáé áðü êÜðïéá êÝíôñá ôçò ôÝ÷íçò óå Åõñþðç êáé ÁìåñéêÞ ðïõ åõíïïýí ìüíï áõôÜ ôá óýã÷ñïíá ñåýìáôá. Ôçí ðáñáóôáôéêÞ æùãñáöéêÞ, åÜí äåí ôçí êáôáäéþêïõí, ôïõëÜ÷éóôïí äåí ôçí åõíïïýí. - Ðþò ðñïÝêõøáí ôá "ëåùöïñåßá", Ýíá èÝìá åíôåëþò äéáöïñåôéêü áð' áõôÜ ðïõ ìáò Ý÷åôå óõíçèßóåé ìÝ÷ñé óÞìåñá. - Ôáîéäåýù êáé ìåôáêéíïýìå óôçí ðüëç ðÜíôá ìå ëåùöïñåßá. ÌÝóá ó' áõôÜ âñßóêïíôáé, ãéá ëßãï ìáæß, Üíèñùðïé åíôåëþò äéáöïñåôéêïß ìåôáîý ôïõò, Üãíùóôïé ìåôáîý áãíþóôùí, ðïõ âñÝèçêáí åíôåëþò ôõ÷áßá ôüóï êïíôÜ. ¢íèñùðïé ôçò ðüëçò, åðáñ÷éþôåò êïõñáóìÝíïé, óêåöôéêïß, äçìéïõñãïýí êÜèå öïñÜ óêçíÝò ðïõ óå êÜíïõí ìåãÜëç åíôýðùóç. Åßíáé ç áìç÷áíßá, ç éäéüôõðç áðïìüíùóç, ç êïýñáóç êé üëá áõôÜ åßíáé ôåëéêÜ åéêüíåò æùÞò. Êé üôáí êáôåâáßíù áðü ôï ëåùöïñåßï, Ýñ÷ïìáé óôï áôåëéÝ êáé åôïéìÜæù ôá ó÷Ýäéá Ç äïõëåéÜ ìïõ áõôÞ åßíáé êáéíïýñéá, Ý÷åé áêüìá ðïëëÜ ðåñéèþñéá åîÝëéîçò, áëëÜ èá ðñÝðåé ðñþô' áð' üëá íá åêôåèåß êáé íá ãßíåé ç

ÁÓÔÉÊÁ ËÅÏÖÙÑÅÉÁ

íåé åêåß, üðïõ ôï ìÜôé åíüò Üëëïõ ðåñáóôéêïý äåí äéáêñßíåé ôßðïôå, áðü ðïý ðåñíÜåé êáé ôïõ äáóêÜëïõ ôï ìÜôé åðéëÝãïíôáò íá ìç äéáêñßíåé ôßðïôå. Åßíáé åðßóçò ìÜèçìá íá äéáðéóôþíåéò, ìÝóá áðü ôçí ôÝ÷íç ôïõ äáóêÜëïõ, ôç óçìáóßá ôùí ÷ñùìÜôùí, þóôå õðÜñ÷ïõí ôñéãýñù ìáò ôüóá ÷ñþìáôá; þóôå ìðïñåß ï æùãñÜöïò íá ðëïõôßóåé ìå ôüóá êáéíïýñéá ÷ñþìáôá ôï ÷ñùìáôïëüãéï ôçò öýóçò; þóôå ìðïñåßò íá íéþóåéò êÜðïéá óôéãìÞ ôçí éäéáßôåñç áãáëëßáóç ðïõ ãåííïýí ìÝóá óôçí øõ÷Þ óïõ ôá ÷ñþìáôá; Ðïý Þóïõí ôüóïí êáéñü êáé äåí ôá åß÷åò áíôéëçöèåß üëá áõôÜ; Ðþò íá ìç ìéëÜò ôüôå ãéá Ýíá áíåðáíÜëçðôï äþñï; Åßíáé üìùò, åðßóçò, ìÜèçìá, áðü ôá ðïëõôéìüôåñá ìÜëéóôá, íá ìÜèåéò ðþò (ìðïñïýí íá) óõíäõÜæïíôáé ôï Ýíá ìå ôï Üëëï ôá ÷ñþìáôá. Åßíáé êÜôé óáí ôéò ëÝîåéò, ç êáèåìéÜ ôïõò Ý÷åé ôç äéêÞ ôçò ïìïñöéÜ, ôç äéêÞ ôçò ëÜìøç. ¼ìùò, áí ìÜèåéò ôçí ôÝ÷íç íá ôéò ôïðïèåôåßò ìå ôïí óùóôüôåñï ôñüðï ôç ìéá äßðëá óôçí Üëëç, ôüôå ãåííéÝôáé (åðéôÝëïõò!) ï ëüãïò (äåí Þôáí, ëïéðüí, åí áñ÷Þ ï ëüãïò. áõôüí ðñÝðåé íá ìÜèåéò, ìå õðïìïíÞ êáé êüðï, íá ôïí äçìéïõñãåßò ï ßäéïò. ¸ôóé, Üëëùóôå, äéáìïñöþíåéò ôï äéêü óïõ, ôï ðñïóùðéêü óïõ ýöïò). Ç "óýíôáîç" ôùí ëÝîåùí åßíáé, åðïìÝíùò, ôï ðéï óçìáíôéêü - ôï ßäéï êáé ç "óýíôáîç" ôùí ÷ñùìÜôùí (Ýôóé äåí äçìéïõñãåßôáé êáé ôï ðñïóùðéêü ýöïò ôïõ æùãñÜöïõ;). Åßíáé, åðßóçò, ìÜèçìá íá ìÜèåéò íá êñýâåéò, ìÝóá óôá "óõíôáãìÝíá" ÷ñþìáôá, Ýíá "ìÞíõìá" ãéá ôïí ðéï åõáßóèçôï óõíïìéëçôÞ óïõ, ãéá ôïí óõíïìéëçôÞ ìå ôç ìåãáëýôåñç éêáíüôçôá ðñüóëçøçò.

ÁÓÔÉÊÁ ËÅÏÖÙÑÅÉÁ

áíÜëïãç êñéôéêÞ. Êëåßíïõìå ôçí ðáñïõóßáóç ôïõ Öþíç Æïãëïðßôç ìå ôéò åíôõðþóåéò áðü ôçí ôåëåõôáßá ôïõ Ýêèåóç, üðùò ôéò êáôÝãñáøå õðü ôïí ôßôëï "Ôï äå ìÜèçìÜ åóôé" ï ïìüôéìïò êáèçãçôÞò ôïõ Á.Ð.È, ê. ÄçìÞôñéïò ËõðïõñëÞò. Êáé åßíáé âáñýíïõóáò óçìáóßáò ôï êåßìåíï áõôü, êáèþò Ýíáò ìåãÜëïò ðáíåðéóôçìéáêüò äÜóêáëïò âëÝðåé ôç æùãñáöéêÞ ôïõ Æïãëïðßôç, óáí Ýíá õøçëþí ðñïäéáãñáöþí "ìÜèçìá": " "Óçìáóßá Ý÷åé íá åßóáé äÜóêáëïò. ¼÷é õðï÷ñåùôéêÜ äÜóêáëïò óôçí ôÜîç. Ãéáôß äÜóêáëïò ìðïñåßò íá åßóáé ìå ðáìðïßêéëïõò ôñüðïõò áíÜ ðÜóá óôéãìÞ: ôçí þñá ðïõ êÜíåéò ôá øþíéá óïõ, ôçí þñá ðïõ ìðáßíåéò óôï ëåùöïñåßï, ôçí þñá ðïõ ðáñáêïëïõèåßò ìéá äéÜëåîç, ôçí þñá ðïõ óõíïìéëåßò ìå êÜðïéïí óôï äñüìï, ôçí þñá ôçò üðïéáò åðáããåëìáôéêÞò óïõ áðáó÷üëçóçò, ôçí þñá ðïõ åßóáé áñ÷çãüò ôïõ êñÜôïõò... ÖõóéêÜ, óçìáóßá Ý÷åé íá åßóáé êáëüò äÜóêáëïò. Ôüôå ôï "ìÜèçìÜ" óïõ åßíáé Ýíá ðïëýôéìï äþñï óôï óõíÜíèñùðü óïõ. Ôéò ðñïÜëëåò âñÝèçêá óôï "ìÜèçìá" åíüò õðçñÝôç ìéáò õøçëÞò ôÝ÷íçò, ôçò ôÝ÷íçò ôçò æùãñáöéêÞò. ¹ôáí ôá åãêáßíéá ôçò Ýêèåóçò ôïõ Öþíç Æïãëïðßôç óôçí áßèïõóá "¸øéëïí". Äåí îÝñù ðüóïé Üëëïé áðü ôïõò ðáñéóôáìÝíïõò åßäáí ôá åãêáßíéá, üðùò ôá åßäá åãþ, óáí Ýíá õøçëþí ðñïäéáãñáöþí "ìÜèçìá". Ãéáôß åßíáé ìÜèçìá, ðñÜãìáôé, íá äéáðéóôþíåéò, ðþò ëåéôïõñãåß ôï ìÜôé åíüò äáóêÜëïõ, ðïý óôáìáôÜåé åðßìïíá, ôé äéáêñß-

¼ëá áõôÜ áéóèÜíèçêá ðùò ìïõ äßäáîå, ìå ôïí ðéï åðáãùãü ôñüðï, ï Æïãëïðßôçò óôá åãêáßíéá ôçò ÝêèåóÞò ôïõ. Íá åßíáé ðÜíôá êáëÜ... ×ßëéá åõ÷áñéóôþ ãéá ôï ìÜèçìá". ÃéÜííçò Ä. ÊáíáôÜò 20

H XAËKIÄIKH ÓTON EÈNIKO ÄIXAÓMO (1916-1917) Åðßóçìá Ýããñáöá êáé ìáñôõñßåò ôïõ ÃéÜííç K. AéêáôåñéíÜñç Óôç ìíÞìç ôïõ ðáôÝñá ìïõ Kýñêïõ êáé ôïõ áäåëöïý ìïõ Nßêïõ. ÁèÞíáò"1, ãñÜöåé ó÷åôéêÜ: "Åííïåßôáé üôé ìå ôçí ðëÞñç õðïóôÞñéîéí ôùí ïñãÜíùí ôçò ÊõâåñíÞóåùò (ôùí ðáëáéþí êïììÜôùí), åðñüêåéôï ôï ìüëéò óõóôáèÝí (Ëáúêüí) êüììá í' áðïêôÞóç óçìáíôéêÜ åñåßóìáôá. ¸ìåëëå áêüìç íá äéáéñåèÞ ç áíôéðïëßôåõóéò. Ìå êáôÜëëçëïí åêìåôÜëåõóéí ôïõ ôïðéêéóìïý êáé ôïõ öüâïõ ôùí ðïëëþí íá ôá÷èïýí äçìïóßá êáôÜ ôïõ ÂáóéëÝùò, óõóôÞèçêå åéò üëïõò ôïõò Ìáêåäüíáò íá åíùèïýí ìåôáîý ôïõò, ìç óõìðñÜôôïíôåò ìå êáíÝíá áðü ôá ðïëéôéêÜ êüììáôá ôçò ÅëëÜäïò. Ùò ïñãáíùôéêüí êÝíôñïí ôçò êéíÞóåùò áíåöÜíç ç ìüëéò éäñõèåßóá "ÍÝá ËÝó÷ç" ìå ôçí ðñïïðôéêÞí çãåóßáò ôçò êéíÞóåùò õðü ôïõ ÓôåöÜíïõ Äñáãïýìç, "ãíçóßïõ Ìáêåäüíïò". Ç ËÝó÷ç Þëèå óå åðáöÞ ìå ôïõò Öéëåëåýèåñïõò êáé ôïõò åðñüôåéíå êåßìåíïí êïéíïý ðñùôïêüëïõ ôï ïðïßïí Þôï áðáñÜäåêôïí. [...] Ç óõíèÞêç ôïõ Âïõêïõñåóôßïõ (28 Éïõëßïõ 1913) åß÷å ôÜîåé ôïí Äñáãïýìçí ìåôáîý ôùí áíåíäüôùí áíôéðÜëùí ôïõ ÂåíéæÝëïõ. Äåí çäýíáôï íá åêôéìÞóç ôï áíåêôßìçôïí ôçò áìåñßóôïõ õðïóôçñßîåùò, ôçò ïðïßáò Ýôõ÷å ç ÅëëÜò åê ìÝñïõò ôçò Ñïõìáíßáò êáôÜ ôáò äéáðñáãìáôåýóåéò êáé ôçí õðïãñáöÞí ôçò åéñÞíçò ìå áìïéâÞí ôçí áíáãíþñéóéí ðáñ' çìþí ÑïõìáíéêÞò ìåéïíüôçôïò åéò Ìáêåäïíßáí, Üíåõ ïõóéáóôéêÞò óçìáóßáò, üðùò áðå-

ÌÅÑÏÓ Æ' (ôåëåõôáßï) Åßíáé ïëïöÜíåñï üôé ïé óõíáéóèçìáôéêïß äåóìïß ôïõ Í. Ãåñìáíïý ìå ôçí ïéêïãÝíåéá ÓõíÜðáëïõ ëüãù ôçò êïéíÞò åê ÂÜâäïõ êáôáãùãÞò ôïõò- Þôáí áõôïß, ðïõ ôïí ïäÞãçóáí óôç óõãêëïíéóôéêÞ áãüñåõóÞ ôïõ óôç ÂïõëÞ, ìå ôçí ïðïßá êáôáäßêáóå ôç óêëçñÞ êáé ìå ðñùôüãíùñåò äéáäéêáóßåò åêôÝëåóç ôïõ óõìðáôñéþôç ôïõ. Ïé äåóìïß áõôïß áðåäåß÷èçóáí êáôÜ ðïëý éó÷õñüôåñïé áð' üôé ïé ãåíéêüôåñåò ðïëéôéêÝò áðüøåéò êáé ïé öéëéêÝò ôïõ ó÷Ýóåéò ìå óçìáíôéêïýò èåóìéêïýò ðáñÜãïíôåò ôçò ×áëêéäéêÞò, ðïõ ðñïó÷þñçóáí óôçí ÅèíéêÞ ¢ìõíá. Èá ðåñßìåíå ùóôüóï êáíåßò, üôé ó' áõôÞ ôçí êáôáããåëßá èá ðñï÷ùñïýóå Ýíáò Üëëïò âïõëåõôÞò, ï Ãñ. Óáñáöéáíüò, ðïõ óõíäåüôáí óôåíÜ ìå ôïõò åðéóôñÜôïõò. Áðü äéÜöïñåò ðñïöïñéêÝò êáé ãñáðôÝò ìáñôõñßåò ðñïêýðôåé üôé ï Í. Ãåñìáíüò, ôüóï êáôÜ ôï ðñþôï äéÜóôçìá ôçò èçôåßáò ôïõ óôç ÂïõëÞ, ìåôÜ ôï ÌÜéï ôïõ 1915, üóï êáé êáôÜ ôï äéÜóôçìá ðñéí ôéò åêëïãÝò ôïõ 1920, êñÜôçóå áðïóôÜóåéò áðÝíáíôé óôç öéëïâáóéëéêÞ ðáñÜôáîç. Åíþ üìùò ç óôÜóç ôïõ Þôáí ãåíéêÜ ìåôñéïðáèÞò óôï èÝìá ôçò áíôéìåôþðéóçò ôùí åðéóôñÜôùí ôçò ×áëêéäéêÞò, óõìðáñáôÜ÷èçêå ìå ôïõò áíôéðÜëïõò ôïõ ÂåíéæÝëïõ. ¼ðùò êáé ðïëëïß Üëëïé ×áëêéäéêéþôåò, äéáìüñöùóå ôçí Üðïøç üôé ï "õðïèÜëðôùí ôïõò åðéóôñÜôïõò ÓõíÜðáëïò" õðÞñîå èýìá êáêþí óõãêõñéþí êáé åîõðçñÝôçóçò Üëëùí óêïðéìïôÞôùí, ðïõ äåí åß÷áí ó÷Ýóç ìå ôçí ðïëéôéêÞ ôïõ ôïðïèÝôçóç. Ï Í. Ãåñìáíüò äéáêáôÝ÷ïíôáí áðü ôéò éäÝåò ôçò "ÌáêåäïíéêÞò ëÝó÷çò", ìéáò ðïëéôéêÞò êßíçóçò óôçí ïðïßá åíôÜ÷èçêáí ðïëëïß åðéóôÞìïíåò, áíÜìåóá óôïõò ïðïßïõò áñêåôïß ×áëêéäéêéþôåò, ðïõ ðáñåðéäçìïýóáí óôç Èåóóáëïíßêç. ÃíùóôÜ ìÝëç ôçò Þôáí ïé åê ÂÜâäïõ, åðßóçò, êáôáãüìåíïé ÃáâñéÞë Öéëéððßäçò êáé ïé îÜäåëöïß ôïõ ÉùÜííçò êáé ÄçìÞôñéïò, õéïß ×ñÞóôïõ Ìá÷ßëç êáé îÜäåëöïé åðßóçò ôïõ Ãñ. ÓõíÜðáëïõ, ï ãéáôñüò ÄçìÞôñéïò Ðáðáóáñáöéáíüò, áðü ôç ÂÜëôá, ïé áäåëöïß ÓùôÞñéïò êáé ÉùÜííçò ÄçìçôñéÜäçò ê. Ü. Ç êßíçóç áõôÞ åß÷å ùò óôü÷ï íá áíáäåé÷èåß óå ìéá ôñßôç ðïëéôéêÞ äýíáìç óôç Ìáêåäïíßá, êáôÜ ôéò åêëïãÝò ôçò 31çò ÌáÀïõ ôïõ 1915, ðïõ Þôáí ïé ðñþôåò ìåôÜ ôçí Ýíôáîç ôùí ÍÝùí ×ùñþí óôï åëëçíéêü êñÜôïò. Ôá ìÝëç ôçò, ðïõ èá åêëåãüôáí óôç "ÂïõëÞ ôçò Ìåßæïíïò ÅëëÜäïò", èá åðåäßùêáí íá äéáìïñöþóïõí ìßá áíåîÜñôçôç ðïëéôéêÞ, ìáêñéÜ áðü ôéò ðïëéôéêÝò äéáìÜ÷åò ìåôáîý ôùí ÖéëåëåõèÝñùí ôïõ ÂåíéæÝëïõ êáé ôùí "ðáëáéþí" êïììÜôùí, ðïõ óôï óýíïëü ôïõò óôÞñéæáí ôïí Êùíóôáíôßíï. Ï ÐåñéêëÞò Áë. Áñãõñüðïõëïò, ðáëáéüôåñá "áðü ôá åíåñãÜ ìÝëç ôïõ Ìáêåäïíéêïý ÊïìéôÜôïõ ôçò

Ï Íéêüëáïò Ãåñìáíüò ìå ôç ãõíáßêá ôïõ ×áñßêëåéá ôï ãÝíïò ÐÜôóç.

ãñÜöçêáí 184 ðñïóêåßìåíïé óôïõò Öéëåëåýèåñïõò êáé 126 ó' üëá ôá áíôßðáëá êüììáôá. Áðü áõôïýò 33 èá ìðïñïýóáí íá ÷áñáêôçñéóèïýí ùò áíåîÜñôçôïé, óõíåñãáæüìåíïé êáôÜ ðåñßðôùóç, ìå ôç ìßá Þ ôçí Üëëç ðáñÜôáîç. Áðü ôïõò 7 áíåîÜñôçôïõò ôçò Ìáêåäïíßáò, 23 óôÞñéæáí ôçí ðïëéôéêÞ ôùí ÖéëåëåõèÝñùí,6 ôçí ïðïßá ó' ïñéóìÝíåò ðåñéðôþóåéò áðïäå÷üôáí êáé ï Í. Ãåñìáíüò, ï ìïíáäéêüò áíåîÜñôçôïò ôïõ äéåõñõìÝíïõ ôüôå íïìïý Èåóóáëïíßêçò, óôïí ïðïßï õðáãüôáí êáé ç Õðïäéïßêçóç ×áëêéäéêÞò. Áõôü Þôáí ðïëý óçìáíôéêü ãéá ôï ÂåíéæÝëï, áí ëÜâåé êáíåßò õðüøç ôïõ üôé ó' ïëüêëçñç ôç Ìáêåäïíßá åß÷å åêëåãåß Ýíáò ìüíï Öéëåëåýèåñïò âïõëåõôÞò, ï Äçì. Äßãêáò óôï íïìü Óåññþí. ÌåôÜ áð' áõôÞ ôçí áðïôõ÷ßá ç Êßíçóç äéáëýèçêå êáé ôá ìÝëç ôçò ðñïó÷þñçóáí óôéò äýï áíôéìá÷üìåíåò ðáñáôÜîåéò, ïé ðåñéóóüôåñïé óôç öéëéêÜ ðñïóêåßìåíç óôï ÂáóéëéÜ Êùíóôáíôßíï (É. Ìá÷ßëçò, Ã. ÄáñâÝñçò ê. Ü.). Ìå ôçí åõêáéñßá åðéóçìáßíù ôï óôáôéóôéêü êáé ü÷é ìüíï- åíäéáöÝñïí, ðïõ ðáñïõóéÜæåé ç åèíïëïãéêÞ ðñïÝëåõóç ôùí 31 âïõëåõôþí ôïõ íïìïý Èåóóáëïíßêçò: 4 Þôáí ¸ëëçíåò áðü ôç ×áëêéäéêÞ, 7 Þôáí ôïõñêéêÞò êáôáãùãÞò, 4 åâñáúêÞò êáé ïé õðüëïéðïé 16 óõíïëéêÜ, ¸ëëçíåò áðü ôç Èåóóáëïíßêç êáé ôéò óçìåñéíÝò åðáñ÷ßåò Ðéåñßáò, ÐÝëëáò, Çìáèßáò êáé Êéëêßò.7 Åêåßíï, ùóôüóï, ðïõ äéáðéóôþíåé êáíåßò åßíáé üôé ôüóï óôéò ðñïáíáöåñüìåíåò åêëïãÝò, üóï êáé ó' åêåßíåò ôïõ åðüìåíïõ Äåêåìâñßïõ 1915 -áðü ôéò ïðïßåò áðåß÷áí ïé Öéëåëåýèåñïé- ÷ñçóéìïðïéÞèçêáí, ëßãï ðïëý, ïé ßäéåò ìÝèïäïé áêüìç êáé ðéÝóåéò, ðñïêåéìÝíïõ íá åîáóöáëéóôïýí õðïøÞöéïé, ìå ìåãÜëï êýñïò êáé õøçëÞ åêëïãéìüôçôá. Ðñïðáãáíäßóôçêå, éäéáßôåñá áðü ôïí Ãïýíáñç, ç Üðïøç üôé, óå ü,ôé áöïñÜ óôï êüììá ôïõ, ç ôåëéêÞ åðéëïãÞ ôùí õðïøçößùí èá ðñïÝêõðôå áîéïêñáôéêÜ, ìÝóá áðü ó÷åôéêü êáôÜëïãï, ðïõ èá êáôÜñôéæáí áíôéðñüóùðïé óõíôå÷íéþí êáé óõëëüãùí. Åðéäéùêüôáí, ðáñÜëëçëá, ïé õðïøÞöéïé íá áóðÜæïíôáé, ùò Ýíá âáèìü, ôçí Üðïøç ôïõ Êùíóôáíôßíïõ ðåñß ïõäåôåñüôçôáò ôçò ÷þñáò óôï äéåîáãüìåíï ðüëåìï. Ì' áõôü ôï óêåðôéêü áíáæçôÞèçêáí áðü ôï Ä. Ãïýíáñç êáé óôç ×áëêéäéêÞ ïé êáôÜëëçëåò ðñïóùðéêüôçôåò, ðïõ èá ÷ñßæïíôáí õðïøÞöéïé ôçò ðáñÜôáîçò. Êé áõôü ùò Ýíá âáèìü Ýãéíå êáôïñèùôü, ãéá ôïõò ëüãïõò ðïõ ðñïáíÝöåñá. Èá ðñÝðåé, üìùò, íá åðéóçìáíèåß ôï ðüóï óçìáíôéêÞ Þôáí ç õðïóôÞñéîç ôçò ðïëéôéêÞò ôùí êïììÜôùí, áëëÜ êáé ìåìïíùìÝíùí ðïëéôåõôþí áðü ðáñÜãïíôåò ôïõ ôüðïõ, ðïõ åðçñÝáæáí ôïõò êáôïßêïõò, êáèþò åêðñïóùðïýóáí ìáæéêïýò öïñåßò, áêüìç êáé ôçí Åêêëçóßá, Þ äéÝèåôáí ôç äýíáìç ôïõ Ôýðïõ. ÐáñïõóéÜæåé, ì' áõôÞ ôçí Ýííïéá, ðïëëáðëü åíäéáöÝñïí ç éäéüãñáöç åðéóôïëÞ ôïõ ×ñ. Ã. Ìáëáíäñßíïõ, åêäüôç ôïðéêÞò åöçìåñßäáò, ðïõ Ýóôåéëå ðñïò ôïí âïõëåõôÞ Èåóóáëïíßêçò Ê. Ãñ. Óáñáöéáíü. ÓôÜëèçêå óôéò 27 Éïõëßïõ 1917, ëßãåò ìÝñåò äçëáäÞ ìåôÜ ôçí åêäßùîç ôïõ Êùíóôáíôßíïõ êáé ôçí áíÜêëçóç ôïõ Âáóéëéêïý ÄéáôÜãìáôïò ôçò 29çò Ïêô. 1915, âÜóåé ôïõ ïðïßïõ äéáëýèçêå ç ÂïõëÞ ôçò ðñïçãïýìåíçò (Ê') ðåñéüäïõ êáé ðñïêçñý÷èçêáí ïé åêëïãÝò ôïõ Äåê. 1915. ÊÜôù êáé áðü ôçí ðßåóç ôùí

Ðñüåäñïò ôçò áäåëöüôçôïò åßíáé ï É. Í. Ôñáãáíüò êáé óõíäñïìçôÞò ï Ã. ×ñçóôßäçò (óõìðÝèåñïò ôïõ Í. Ãåñìáíïý).

äåß÷èç åê ôçò åîåëßîåùò ôùí ðñáãìÜôùí2. Óå áíÜëïãï óõìðÝñáóìá êáôáëÞãåé êáé ç êñéôéêÞ èåþñçóç ôùí áãïñåýóåùí ðïõ Ýãéíáí ôüôå óôç ÂïõëÞ êáé åß÷áí ùò áíôéêåßìåíï ôçí ðñïáíáöåñüìåíç óõíèÞêç êáé ôïí ôåñìáôéóìü ôùí óõãêñïýóåùí (Éïõíßïõ - Éïõëßïõ 1913) ôïõ Â' Âáëêáíéêïý ðïëÝìïõ: "...Ôåëéêþò áðåôñÜðç ï êßíäõíïò êáé ç ÊáâÜëëá ðáñÝìåéíåí åéò ôçí ÅëëÜäá, áöïý üìùò ï ÂåíéæÝëïò çíáãêÜóèç íá ðáñá÷ùñÞóç êáé åéäéêÜ ðñïíüìéá åéò ôçí Êïõôóïâëá÷éêÞí ìåéïíüôçôá ôçò Ìáêåäïíßáò, äéá íá åîáóöáëßóç ôçí õðÝñ ôçò ÊáâÜëëáò øÞöïí ôçò Ñïõìáíßáò"3. ÁõôÞ üìùò ç ðñùôïâïõëßá ôùí Ìáêåäüíùí åëÜ÷éóôá ðïëéôéêÜ êÝñäç ôïõò áðÝöåñå. ÐÝñá áðü ôïõò Üíéóïõò ìåôáîý ôùí ðáñáôÜîåùí üñïõò, ìå ôïõò ïðïßïõò Ýãéíå ï ðñïåêëïãéêüò áãþíáò, ïé óõãêõñéáêÝò óõíèÞêåò óôç Ìáêåäïíßá (êïýñáóç áðü ôçí ðïëý÷ñïíç óõììåôï÷Þ óå ðïëÝìïõò, Ýëëåéøç ôñïößìùí ê.ë.) åõíïïýóáí êõñßùò ôçí ðåñß ïõäåôåñüôçôáò ðñïðáãÜíäá ôùí öéëïâáóéëéêþí. ¸ôóé "ç êõâÝñíçóéò (ôïõ Ä. Ãïýíáñç), ïé õðïõñãïß, ïé õðïøÞöéïß ôçò åâåâáßùíáí üôé ç ôõ÷üí åðÜíïäïò ôùí ÖéëåëåõèÝñùí èá åß÷å ùò óõíÝðåéáí ôïí ðüëåìïí, ôçí Þôôáí êáé ôçí ÷åéñïôÝñåõóéí ôçò õãåßáò ôïõ Êùíóôáíôßíïõ"4. ÁëëÜ êáé ôï åêëïãéêü óýóôçìá, éäéáßôåñá óôéò åðüìåíåò áíáìåôñÞóåéò, êáôÜëëçëá ðñïóáñìïóìÝíï ìå "óôåíÝò" Þ "åõñåßåò" åêëïãéêÝò ðåñéöÝñåéåò äçìéïýñãçóå êáé ðÜëé óõíèÞêåò ðüëùóçò, ðïõ åíßó÷õóáí ôéò äýï ìåãÜëåò ðáñáôÜîåéò. Ó' áõôü óõíÝâáëå êáé ç áôïëìßá ôçò "ÌáêåäïíéêÞò êßíçóçò" íá áíáëÜâåé äñáóôéêÝò ðñùôïâïõëßåò êáé êõñßùò íá áñèñþóåé áõôüíïìï ðïëéôéêü ëüãï. Ï Ð. Áñãõñüðïõëïò ó÷ïëéÜæïíôáò ôçí êáôÜóôáóç Ýãñáøå ó÷åôéêÜ: "ïýôù ï áãþí ïîýíåôï ìåôáîý çìþí êáé ôùí êõâåñíçôéêþí ïõóéáóôéêþò çíùìÝíùí ìå ôïõò áíåîáñôÞôïõò"5. ÁðïôÝëåóìá üëùí áõôþí Þôáí üôé óôéò åêëïãÝò ôçò 31çò ÌáÀïõ 1915, ðïõ êÝñäéóáí ðáíåëëáäéêÜ ïé Öéëåëåýèåñïé, õðåñßó÷õóáí áíÜëïãá ìå ôçí åêëïãéêÞ ðåñéöÝñåéá, áëëïý ïé ßäéïé êé áëëïý -êõñßùò óôç Ìáêåäïíßá- ïé óõíåñãáæüìåíïé öéëïâáóéëéêïß. ¸ôóé óôï óýíïëï ôùí 310 åêëåãÝíôùí âïõëåõôþí ôçò ÷þñáò, êáôá22

óõììÜ÷ùí, åðáíÞëèå ç ÂïõëÞ ôùí åêëïãþí ôïõ ÌáÀïõ ôïõ 1915, ðïõ ùò "íåêñáíáóôçìÝíç" áðïêáëïýíôáí áðü ôïõò Êùíóôáíôéíéêïýò "ÂïõëÞ ôùí ËáæÜñùí". Áîßæåé åäþ íá êÜíù ìéá ìéêñÞ ðáñÝíèåóç. Ç áíôéâåíéæåëéêÞ ðáñÜôáîç åêöñÜæïíôáò ôçí áíôßèåóÞ ôçò óôá ðáñáðÜíù, Ýäùóå "åíôïëÞ ðåñß áíåíäüôïõ áðï÷Þò" áðü ôéò åñãáóßåò ôçò ÂïõëÞò. ÊáôÜ ôç óõíåäñßáóç ôçò 13çò Ìáñôßïõ 1918 êáé ýóôåñá áðü áßôçìá ôùí ÖéëåëåõèÝñùí "ðåñß ïíïìáóôéêïý óôéãìáôéóìïý", üóùí áðåß÷áí ìåôÜ ôéò 12 Éïõëßïõ 1917, áíáêïéíþèçêáí ôá ïíüìáôá 47 âïõëåõôþí. ÁíÜìåóÜ ôïõò ðåñéëáìâÜíïíôáí ðïëéôéêïß êáñéÝñáò, üðùò ï Ä. Ãïýíáñçò, ï Ð. ÔóáëäÜñçò, ï Í. Äçìçôñáêüðïõëïò êáé Üëëïé. ÐáñïõóéÜæåé åíäéáöÝñïí ôï ãåãïíüò üôé êáíÝíáò áðü ôïõò 4 âïõëåõôÝò ôçò ×áëêéäéêÞò äåí õðÜêïõóå ó' áõôÞ ôç "ãñáììÞ". ÁõôÞ ç óôÜóç ôïõò ìðïñåß íá áðïäïèåß óå äéÜöïñïõò ëüãïõò, üðùò ç êïéíïâïõëåõôéêÞ óõíÝðåéá, ç áõôüíïìç ðïëéôéêÞ ëåéôïõñãßá Þ áêüìç êáé ç óõíåéäçôïðïßçóç ôïõ ãåãïíüôïò, üôé ïñéóìÝíïé áð' áõôïýò äåí èá Þôáí óôç ÂïõëÞ, ÷ùñßò ôéò åðåìâÜóåéò áõôÝò. ÏñéóìÝíá áðïóðÜóìáôá ôçò åðéóôïëÞò ôïõ ×ñ. Ìáëáíäñßíïõ, óå óõíäõáóìü ìå ôéò éäéüôçôåò üóùí ðñïóþðùí áíáöÝñïíôáé ó' áõôÞ, öùôßæïõí Üãíùóôåò ðôõ÷Ýò ôçò ôüôå ðïëéôéêÞò æùÞò êáé ïäçãïýí óå óõó÷åôéóìïýò ìå ôá ðïëéôéêÜ Þèç ôçò åðï÷Þò ìáò. ¸ãñáöå ëïéðüí ï ×. Ì. ðñïò ôïí öéëïâáóéëéêü âïõëåõôÞ Ã. Óáñáöéáíü íá åðéóêåöèåß êáé íá õðåíèõìßóåé óôïí ÅììáíïõÞë ÑÝðïõëç (óçìáíôéêü óôÝëå÷ïò ôùí ÖéëåëåõèÝñùí êáé Õðïõñãü), üôé èá Ýðñåðå íá áìåéöèåß ãéáôß åðß äßìçíï äéÝêïøå ôçí Ýêäïóç ôçò åöçìåñßäáò ôïõ, ãéá íá ðåñéÝëèåé ôç ×áëêéäéêÞ "êáô' åíôïëÞí ôïõ ê. ÐñïÝäñïõ (åííïåß ôïí Å. ÂåíéæÝëï) ðñïò ôïí ê. Êïíäýëçí, êáôÜ ôçí ôüôå êñßóéìïí ðåñßóôáóéí" (óôåñþíôáò ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôïõ) "êáé äé' áõôïý ôïõ åðéïõóßïõ Üñôïõ" êáé ëßãï ðáñáêÜôù åðéâåâáéþíåé ìå óáöÞíåéá ôç äýíáìç ôùí åêðñïóþðùí ôùí ìáæéêþí öïñÝùí, äéáìçíýïíôáò üôé ðñüêåéôáé íá ìáõñßóåé (ïñéóìÝíïõò) "êáôÜ ôáò åêëïãÜò ôïõ Óõëëüãïõ ôçò ðñïóå÷ïýò ÊõñéáêÞò, äéüôé ùò éäñõôÞò ôïõ Ðáã÷áëêéäéêïý" Ý÷åé óôç äéÜèåóÞ ôïõ "ôá 3/4 (ôñßá ôÝôáñôá) ôùí øÞöùí".8 Åíäåéêôéêü ôçò ðñïåêëïãéêÞò ôáêôéêÞò åßíáé êáé ôï ôçëåãñÜöçìá, ðïõ áðÝóôåéëå ï ÄçìÞôñéïò Ãïýíáñçò: "ÁèÞíáé çì. 2/12 1915 Êýñéïí Óáñáöéáíüí, ôÝùò âïõëåõôÞí Ëéáñßãêïâç. Ðáñáêáëþ óõíôåëÝóçôå ðñïóëçöèÞ óõíäõáóìüí Íéê. Ãåñìáíüò"9. Ï ôåëåõôáßïò, üðùò öáßíåôáé, äåí óõìöþíçóå êáé ãé' áõôü Ýëëåéðå áðü ôç ÂïõëÞ ôùí åêëïãþí ôçò 6çò/19çò Äåê. 1915. ÓõíÝ÷éóå ãéá Ýíá äéÜóôçìá ôçí áíåîÜñôçôç, üðùò áíÜöåñá, ðïëéôéêÞ ôçò ðñïçãïýìåíçò ðåñéüäïõ. Ç óõíåñãáóßá, ùóôüóï, ôïõ ÍéêïëÜïõ Ãåñìáíïý ìå ôçí ðáñÜôáîç, ðïõ ôïõ Ýêáíå ôçí ðñüôáóç, Üñ÷éóå íá ðáßñíåé êÜðïéï ðåñéå÷üìåíï ðïëý áñãüôåñá, óôá ìÝóá ôïõ 1918. ÌÞíåò üìùò, ðñéí ôéò åêëïãÝò ôïõ Íïåìâñßïõ 1920 ðïõ Ý÷áóå ï ÂåíéæÝëïò, äéáóáëåýôçêáí êáé ðÜëé ïé ó÷Ýóåéò ôïõ ìå ôïí Ãïýíáñç. Ùóôüóï, ðáñÜ ôéò äýóêïëåò ãé' áõôüí óõíèÞêåò, êáôÜöåñå íá ðÜñåé ôçí ðñùôéÜ óôç ìåãÜëç åêëïãéêÞ ðåñéöÝñåéá ôïõ íïìïý

Èåóóáëïíßêçò. ÁëëÜ êáé üëïé ïé ×áëêéäéêéþôåò êáôÝëáâáí õøçëÝò èÝóåéò óôïí ðßíáêá ôùí 25 åêëåãÝíôùí âïõëåõôþí: ï Í. Ãåñìáíüò Þñèå 1ïò, ï Ê. Êüôóéáíïò 3ïò, ï Ãñ. Óáñáöéáíüò 10ïò êáé ï Ìéëô. Æáöåéñüðïõëïò (ãéáôñüò áðü ôç ÃáëÜôéóôá) 12ïò. Åßíáé åíäåéêôéêü ôçò ìåãÜëçò åðéôõ÷ßáò, ôï ãåãïíüò üôé ï ô. õðïõñãüò Ä. Äßãêáò êáé ìïíáäéêüò Öéëåëåýèåñïò ðïõ åß÷å åêëåãåß ó' üëç ôç Ìáêåäïíßá ôï ÌÜéï ôïõ 1915- õðïëåéðüôáí ôïõ Í. Ãåñìáíïý, ùò ðñþôïò åðéëá÷þí ôçò åêëïãéêÞò ðåñéöÝñåéáò, êáôÜ 9000 øÞöïõò.10 Ç ðñüôáóç, âåâáßùò, ôïõ Ä. Ãïýíáñç ðñïò ôïí Í. Ãåñìáíü äåí Ýãéíå ôõ÷áßùò. Ãíþñéæå ðïëý êáëÜ ï ðïëýðåéñïò ðïëéôéêüò, üôé ï ìåôÝðåéôá éäñõôÞò ôçò Äéåèíïýò ¸êèåóçò Èåóóáëïíßêçò åß÷å ìåãÜëç áðÞ÷çóç óôïõò óõìðáôñéþôåò ôïõ. ÌåôÜ ôéò ëáìðñÝò óðïõäÝò ôïõ, Ýãéíå ãíùóôüò áðü ôéò ðïëëÝò êáé óçìáíôéêÝò äñáóôçñéüôçôÝò ôïõ (åðéìåëçôÞò óôï ÐáíåðéóôÞìéï Áèçíþí, åéäéêÝò ìåëÝôåò é÷èõïêáëëéåñãåéþí ê. Ü.). ÄéåôÝëåóå, áêüìç, ìÝëïò ôïõ äéïéêçôéêïý óõìâïõëßïõ ôïõ "Ðáììáêåäïíéêïý Óõëëüãïõ", ìå Ýäñá ôçí ÁèÞíá, êáôÜ ôçí äéåôßá 1911-1912 êáé õðÞñîå ï éäñõôÞò êáé ç øõ÷Þ ôïõ èáõìáóôïý "æùïëïãéêïý êÞðïõ ôùí Áèçíþí", ðïõ ëåéôïýñãçóå áðü ôï 1902 Ýùò ôï1916, óôï ÖÜëçñï. Ç ðáñÜäïóç ìÜëéóôá äéÝóùóå, üôé êáôÜ ôçí ôõ÷áßá óõíÜíôçóç ôïõ âáóéëéÜ Êùíóôáíôßíïõ ìå ôïí Í. Ãåñìáíü óôïí êÞðï, üôáí áõôüò, ëüãù ôçò Ýëëåéøçò êïíäõëßùí óõíôÞñçóçò, Üñ÷éóå íá ðáñáêìÜæåé (1915-1916), ôïõ åßðå ìÜëëïí ÷ëåõáóôéêÜ: "ÂëÝðù ÃåñìáíÝ üôé óå ëßãï èá åßóáé ôï ìüíï èçñßï, ðïõ èá áðïìåßíåé åäþ ìÝóá".11 Óçìáíôéêü, åðßóçò, ñüëï ãéá ôçí ðñüôáóç õðïøçöéüôçôáò Ýðáéîå ôï ãåãïíüò üôé ï áäåëöüò ôçò ãõíáßêáò ôïõ Í. Ãåñìáíïý, Óðõñßäùí ÐÜôóçò, ðïõ äéåôÝëåóå ÄÞìáñ÷ïò Áèçíáßùí óå äéÜöïñåò ðåñéüäïõò (19171920, 1922-1925, 1925-1929), Þôáí öáíáôéêüò Âåíéæåëéêüò. ¼ôáí ìÜëéóôá ï Êñçôéêüò ðïëéôéêüò Ý÷áóå ôéò åêëïãÝò ôïõ 1920, ï Ó. Ð. ðïõ áóêïýóå êáèÞêïíôá ÄçìÜñ÷ïõ áðü ôï 1917, ùò áíáðëçñùôÞò ôïõ ÅììáíïõÞë ÌðåíÜêç, ðáñáéôÞèçêå. ÅðïìÝíùò ç åê ìÝñïõò ôïõ Í. Ãåñìáíïý áðïäï÷Þ ôçò ðñüôáóçò ãéá åêëïãéêÞ óõíåñãáóßá ìå ôçí ðáñÜôáîç ôïõ Ãïýíáñç, èá óÞìáéíå ùò Ýíá âáèìü êáé áðïäïêéìáóßá ôçò ðïëéôéêÞò ôùí ÖéëåëåõèÝñùí. Ïé ôáëáíôåýóåéò, ùóôüóï, ôïõ Í. Ãåñìáíïý óôï èÝìá ôçò ðïëéôéêÞò ôïõ Ýíôáîçò áðïôõðþèçêáí óå ìéá óåéñÜ äçìïóéåýìáôá, ðïõ äéåóþèçóáí óôï ïéêïãåíåéáêü áñ÷åßï ôïõ.12 Åßíáé áðïêáëõðôéêÜ ôùí ðïëéôéêþí çèþí ôçò åðï÷Þò ôá üóá äéáâÜæåé êáíåßò óå áðüóðáóìá ôçò åöçìåñßäáò "¸íùóéò" ôçò 5çò ÌáÀïõ 1920, ðïõ áñ÷åéïèåôÞèçêå, ôüôå, áðü ôï åéäéêü ôìÞìá áðïêïììÜôùí (coupures) "ÁÑÃÏÓ ÔÏÕ ÔÕÐÏÕ ÔÇÓ ÁÍÁÔÏËÇÓ": "Ïé âïõëåõôáß Èåóóáëïíßêçò ê.ê. Ðáðáæá÷áñßïõ êáé Ãåñìáíüò åäÞëùóáí (üôé êáêþò) äéåôõðþèçóáí ôá õð' áõôþí ëå÷èÝíôá åéò ôïí "Ôá÷õäñüìïí" ðåñß ôïõ ê. Ãïýíáñç, ïí ëÝãïõóé äåí áðåêÞñõîáí, áëë' áðëþò åäÞëùóáí üôé Ýãéíáí áíåîÜñôçôïé. Ç äÞëùóéò üìùò áýôç ìõñßæåé êáéñïóêïðßáí äéüôé ï áíåîÜñôçôïò äýíáôáé ðïëý åýêïëá íá ãßíç êáé Âåíéæåëéêüò, ï äå ëáüò èÝëåé ßíá 23

äÝò ôïõ óôéò öõóéêÝò åðéóôÞìåò óôï ÐáíåðéóôÞìéï ôçò ÁèÞíáò êáé áñãüôåñá óôçí ÉÝíá ôçò Ãåñìáíßáò, ãåãïíüò óôï ïðïßï ïöåßëåé êáé ôï åðßèåôï Ãåñìáíüò. Óôçí ÁèÞíá ðáíôñåýôçêå ôçí ×áñßêëåéá, áäåëöÞ üðùò ðñïáíÝöåñá ôïõ ìåôÝðåéôá ÄçìÜñ÷ïõ Áèçíáßùí Óðýñïõ ÐÜôóç. Ôç ×áñßêëåéá Ãåñìáíïý ôç èõìïýíôáé áêüìç ðïëëïß Ðïëõãõñéíïß, ùò ìßá ïéêïäÝóðïéíá, ðïõ äéáôçñïýóå ôéò óõíÞèåéåò ôçò áóôéêÞò ÁèçíáúêÞò êïéíùíßáò, áíÜìåóá óôéò ïðïßåò Þôáí êáé ôï ìïíüêë, áíôß ãéá ôá êáèéåñùìÝíá ìáôïãõÜëéá. ¸ìåíå óôï åîáéñåôéêÜ åíäéáöÝñïí óðßôé -äõóôõ÷þò êáôåäáößóôçêå êé áõôü- ôïõ ãáìðñïý ôçò ×ñ. ×ñçóôßäç, ðïõ âñéóêüôáí óôï ãùíéáêü ïéêüðåäï -êåíü óÞìåñá- óôá äõôéêÜ ôïõ ðåñéâüëïõ ôçò åêêëçóßáò ôïõ Áãßïõ ÍéêïëÜïõ. Áðü ôï ãÜìï ôïõ ï Í. Ãåñìáíüò áðÝêôçóå ôñåéò êüñåò, ôç Ëéüëéá, ôçí ÁëåîÜíäñá êáé ôç Ìáñßá. Ïé äýï ôåëåõôáßåò ðáíôñåýôçêáí, áíôéóôïß÷ùò, ôïõò Ðïëõãõñéíïýò ÂÜóï (ãåùðüíï) êáé ×ñÞóôï (äéêçãüñï) ×ñçóôßäç, ãéïýò ôïõ Ãåùñãßïõ (ÃåùñãáíôÜ) ×ñçóôßäç êáé áíåøéïýò ôïõ Ìé÷áÞë ×ñçóôßäç, äçìáñ÷åýïíôá Ðïëõãýñïõ, êáôÜ ôçí ðåñßïäï Öåâñïõáñßïõ - Ìáñôßïõ 1917. Ç ïéêïãÝíåéá ×ñçóôßäç åðß ôïõñêïêñáôßáò Ýöåñå ôï åðßèåôï Êïëïâüíôá. ¸íáò Üëëïò ãíùóôüò âïõëåõôÞò Þôáí ï Êýñêïò Ãåùñãßïõ Êüôóéáíïò, áðü ôïí Ðïëýãõñï, ôïõ ïðïßïõ ðáððïýò áðü ìÜíá Þôáí ï Êýñêïò ÐáðáãéùñãÜêçò - ÁéêáôåñéíÜñçò. Áð' áõôüí, Üëëùóôå, ðÞñå êáé ôï üíïìÜ ôïõ. ¹ôáí Ýíáò áðü ôïõò ðñþôïõò åðþíõìïõò, ðïõ áíôáðïêñßèçêáí óôçí ðñüóêëçóç ôïõ Ãïýíáñç íá ÷ñéóôïýí õðïøÞöéïé ìå ôçí ðáñÜôáîÞ ôïõ, êáôÜ ôéò ðñþôåò åêëïãÝò, ôï ÌÜéï ôïõ 1915. ¹ôáí ãéáôñüò êáé ãíùóôüò ðáñÜãïíôáò ôïõ ôüðïõ, êõñßùò áðï ôçí åêëïãÞ ôïõ óôï Ôïõñêéêü êïéíïâïýëéï, ôï 1912. ÅêëÝ÷èçêå âïõëåõôÞò óå ôñåéò óõíå÷üìåíåò ðåñéüäïõò ôçò åëëçíéêÞò âïõëÞò (1915-1922). Áäåëöïß ôïõ Þôáí ï ÁèáíÜóéïò, ðáôÝñáò ôïõ ãíùóôïý äéêçãüñïõ êáé ðïëéôåõôÞ ÓôÝöáíïõ Êüôóéáíïõ êáé ï ÊùóôáíôÞò, ðáôÝñáò ôïõ Äïýêá êáé ôïõ ÃéáííÜêç Êüôóéáíïõ, ðïëéôåõôÞ êáé äçìÜñ÷ïõ Ðïëõãýñïõ, ðñéí ôçí ÃåñìáíéêÞ êáôï÷Þ. Ôï Ýíá áðü ôá õéïèåôçìÝíá ðáéäéÜ ôïõ Ê. Êüôóéáíïõ, ï Ìé÷áÞë (ãåí. óôïí Ðïëýãõñï ôï 1891), áêïëïýèçóå ôçí ðïëéôéêÞ êáñéÝñá ôïõ ðáôÝñá ôïõ. ÄéåôÝëåóå ðëçñåîïýóéïò ×áëêéäéêÞò óôçí Å' ÅèíïóõíÝëåõóç (ìå ôï Ëáúêü êüììá), êáèþò êáé âïõëåõôÞò ×áëêéäéêÞò óôçí Ã' ÁíáèåùñçôéêÞ ÂïõëÞ (1936, ìå ôç ÃåíéêÞ ËáúêÞ ÑéæïóðáóôéêÞ ¸íùóç) êáé óôçí Ä' ÁíáèåùñçôéêÞ ÂïõëÞ (1946-1950, ìå ôï Ëáúêü êüììá). Óôçí ôåëåõôáßá ðåñßïäï ÷ñçìÜôéóå õðïõñãüò ÊïéíùíéêÞò Ðñüíïéáò êáé ÕãéåéíÞò, óôéò êõâåñíÞóåéò Êùíóôáíôßíïõ ÔóáëäÜñç êáé ÈåìéóôïêëÞ Óïöïýëç. Ï ÉùÜííçò Í. Ôñáãáíüò,15 áðü ôïí Ðïëýãõñï, åêëÝ÷èçêå åðßóçò âïõëåõôÞò ìå ôï Ãïõíáñéêü øçöïäÝëôéï, ôï ÌÜéï ôïõ 1915. ÐáñÜ ôéò üðïéåò åðéöõëÜîåéò äéáôçñïýóå, ëüãù êõñßùò ôùí ðñïóùðéêþí ó÷Ýóåþí ôïõ ìå ôïí Ìçôñïðïëßôç Åéñçíáßï, áðïäÝ÷èçêå ôåëéêÜ ôçí ðñüôáóç õðïâïëÞò õðïøçöéüôçôáò, ðïõ ôïõ Ýãéíå áðü öéëïâáóéëéêïýò êýêëïõò. Ó' áõôü óõíåôÝëåóáí êáé

ïé áíôéðñüóùðïß ôïõ Ý÷ïõí ÷ñþìá ùñéóìÝíïí êáé íá îÝñåé áóöáëþò üôé äåí è' áðáôçèÞ åêëÝãùí áõôïýò. Éäßùò óÞìåñïí ç ëÝîéò áíåîáñôçóßá åéò ôçí ðïëéôéêÞí äåí Ý÷åé êáììßáí ðÝñáóéí [...]"13 ÁíÜëïãçò ðïëéôéêÞò èåþñçóçò åßíáé êáé ôá üóá ðñïêýðôïõí áðü áíôßóôïé÷ï áðüóðáóìá åöçìåñßäáò, ôçò ïðïßáò äõóôõ÷þò äåí äéåóþèç ï ôßôëïò: "Áðü ôïí Ðïëýãõñïí ìáò ãñÜöïõí üôé äåí åßíáé áëçèÝò ôï ìåôáäïèÝí çìßí üôé ôï Äéïéêçôéêüí Óõìâïýëéïí ôïõ Ëáúêïý Óõëëüãïõ ÖéëåëåõèÝñùí åðåóêÝöèç åí óþìáôé ôïí åêåß åãêáôáóôáèÝíôá Ãåñìáíüí ôïí ðÜíõ (;), áëë' üôé ôçí åðßóêåøéí äéÝðñáîáí (sic) ìÝëç ôéíÜ áõôïý ìåìïíïìÝíùò. ×áßñïìåí åéëéêñéíþò äéá ôçí áðïêáôÜóôáóéí ôçò áëçèåßáò åðß ôïõ ðñïêåéìÝíïõ. Èá Þôï ìá ôçí áëÞèåéá ðïëý ðáñÜäïîïí -ßíá ìç ôé Üëëï åßðùìåí- íá åðéóêÝðôåôáé åðéóÞìùò ôï Äéïéêçôéêüí Óõìâïýëéïí åíüò Óõëëüãïõ ÖéëåëåõèÝñùí âïõëåõôÞí åììÝíïíôá öáíáôéêþò åéò ôá áíôéäñáóôéêÜ öñïíÞìáôá êáé ìç ðáñáäåêôüí åéò ôáò ôÜîåéò ìáò". Óôçí ßäéá åöçìåñßäá åßíáé êáôá÷ùñçìÝíï ó÷üëéï ãéá ôá üóá óõíÝâáéíáí óôçí Áñíáßá: "Äýï åê ôùí ãíùóôþí áíôéäñáóôéêþí ôçò Ëéáñéãêüâçò äéá ìáêñÜò äéáôñéâÞò ôùí åéò åóðåñéíÞí óõíÜäåëöïí åêôïîåýïõí âäåëõñÜò óõêïöáíôßáò åíáíôßïí ôùí åê ôùí åãêñßôùí ìåëþí ôçò êïéíüôçôáò åêåßíçò êáé ðñïÝäñïõ ôïõ Óõëëüãïõ ÖéëåëåõèÝñùí Ëéáñéãêüâçò ê. Êþôóéïõ ÌÞôóéïõ. Áëë' ï ê. ÌÞôóéïõ ßóôáôáé ôüóïí õøçëÜ þóôå íá ìçí ôïí öèÜíïõí ïé óßáëïé ôçò åìðáèåßáò áíèñþðùí, ïé ïðïßïé Ýðñåðå íá ìçí ôïëìïýí íá ïìéëïýí... Åßíáé ôüóïí ãíùóôüò ï ê. Ê. ÌÞôóéïõ êáé áé õðçñåóßáé ôïõ ðñïò ôïí ôüðïí êáé åßíáé åî ßóïõ ãíùóôïß ïé óõêïöÜíôáé ôïõ êáé ôá Ýñãá ôùí..." Ãéá ôç óêéáãñÜöçóç ôçò ðñïóùðéêüôçôáò ôùí âïõëåõôþí ôçò ×áëêéäéêÞò, åêåßíçò ôçò ðåñéüäïõ, äßíù, üóá óôïé÷åßá ìïõ åðéôñÝðåé ï ðåñéïñéóìÝíïò ÷þñïò ôïõ ðåñéïäéêïý. Ï Í. Ãåñìáíüò ãåííÞèçêå óôï ÂÜâäï ôçò ×áëêéäéêÞò êáé ðÝñáóå ôá ðáéäéêÜ ôïõ ÷ñüíéá óôïí Ðïëýãõñï, üðïõ ï ðáôÝñáò ôïõ Êùíóôáíôßíïò Ëéüëéïò áóêïýóå ôï åðÜããåëìá ôïõ äéêïëÜâïõ. Èá ðñÝðåé íá åðéóçìÜíù åäþ üôé ôï áñ÷éêü ôïõ åðßèåôï Ëéüëéïò õðÞñ÷å óôçí ðñùôåýïõóá ôïõ êáæÜ ôçò Êáóóáíäñåßáò (Õðïäéïßêçóç ×áëêéäéêÞò) áðü ôá ÷ñüíéá, áêüìç, ôçò åðáíÜóôáóçò ôïõ 1821, êáèþò óôïí Ôýðï ôçò åðï÷Þò äéåóþèç, üôé Ýíáò Ëéüëéïò áðü ôïí Ðïëýãõñï, óáëðéãêôÞò ôïõ óôñáôçãïý ËÜìðñïõ ÂÝúêïõ, óêïôþèçêå êáôÜ ôçí ðïëéïñêßá ôïõ Ìåóïëïããßïõ, ôçí 1ç Ïêôùâñßïõ 1925.14 Ï Í. Ãåñìáíüò öéëïìáèÞò áðü öýóç, áöïý Ýìáèå ôá ðñþôá ãñÜììáôá óôá ó÷ïëåßá Ðïëõãýñïõ, ïëïêëÞñùóå ôéò âáóéêÝò óðïõäÝò ôïõ óôç ÌåãÜëç Ó÷ïëÞ ôçò ×Üëêçò, ãåãïíüò ü÷é êáé ðïëý óðÜíéï ãéá ×áëêéäéêéþôåò, êáèþò åßíáé ãíùóôü üôé óôçí Êùíóôáíôéíïýðïëç óðïýäáóáí êáé Üëëïé, üðùò ï ÃéÜííçò Ä. ÁéêáôåñéíÜñçò (áðü ôïí Ðïëýãõñï), ïé Âáâäéíïß É. Ìá÷ßëçò, äéêçãüñïò êáé ï áäåëöüò ôïõ Ãñ. ÓõíÜðáëïõ, ìåôÝðåéôá Åðßóêïðïò Ëåýêçò Ðñïêüðéïò ê. Ü. ÓõíÝ÷éóå ôéò óðïõ24

ïé ðáëéïß öéëéêïß äåóìïß ôïõ ìå ôçí ïéêïãÝíåéá ôïõ åöïðëéóôÞ êáé ðïëéôåõôÞ Åðáìåéíþíäá Åìðåéñßêïõ (18581924), óôçí ïðïßá åñãáæüôáí "ùò ïéêïäéäÜóêáëïò" üôáí áõôüò ôïí êáëïýóå ôá êáëïêáßñéá, óôçí ¢íäñï. Åêåß ãíþñéóå ôïí ãéáôñü ÓôáìÜôç ÊáÀñç, áíåøéü ôïõ ãíùóôïý èåïëüãïõ êáé äéáíïçôÞ Èåüöéëïõ ÊáÀñç, ðïõ äéþ÷èçêå Þ óùóôüôåñá åîïíôþèçêå áðü ôï êáôåóôçìÝíï ôçò åðï÷Þò. Ï ßäéïò ï ÓôáìÜôçò ëÝãåôáé üôé áíôéìåôþðéæå äéÜöïñá ðñïâëÞìáôá, üôáí ìåôÜ ôéò óðïõäÝò ôïõ óôï ÌïíðåëéÝ ôçò Ãáëëßáò êáé ôçí åîåéäßêåõóÞ ôïõ óôç ãõíáéêïëïãßá (ÁèÞíá), åðÝóôñåöå óôçí ðáôñßäá ôïõ ¢íäñï. ÁðïöÜóéóå, ëïéðüí, íá Ýëèåé ìáæß ìå ôïí É. Ôñáãáíü êáé íá åãêáôáóôáèåß óôïí Ðïëýãõñï, üðïõ Üóêçóå åðß ðïëëÝò äåêáåôßåò ôï éáôñéêü åðÜããåëìá, óôï óðßôé ôïõ ïäïíôßáôñïõ Êùíóôáíôßíïõ Éáôñïý. Èá äçìïóéåýóù, Üëëç öïñÜ åíäéáöÝñïíôá óôïé÷åßá ãéá ôïí Ó. Ê. üðùò ïëüêëçñï ôï óõìâüëáéï-óõìöùíçôéêü (êïíôüôá) ìå ôï ïðïßï óôéò 3/13 Äåê.1906 "ïé õðïãåãñáììÝíïé êÜôïéêïé Éåñéóóïý ðñïóöÝñïõóéí åéò ôïí éáôñüí ê. ÓôáìÜôç ÊáÀñçí ùò åôÞóéáí áìïéâÞí ëßñáò ÏèùìáíéêÜò ôñéÜêïíôá (30)" ãéá ôéò ðñïóöåñüìåíåò áð' áõôüí éáôñéêÝò õðçñåóßåò. ÌÜíá ôïõ É. Ô. Þôáí ç Æáöåßñù, ôï ãÝíïò Ãéáííéïý êáé áäåëöüò ôïõ ï ãíùóôüò äÜóêáëïò êáé óõããñáöÝáò ó÷ïëéêþí âéâëßùí ÄÞìïò Ôñáãáíüò. Ï ôåëåõôáßïò Ýìåíå óôï äéáôçñçôÝï óðßôé, ðïõ äùñßóôçêå, ðñïóöÜôùò óôï ÄÞìï Ðïëõãýñïõ, áðü ôçí åããïíÞ ôïõ Ìáñßá Ãïýíáñç - Ôñáãáíïý. Ï É. Ôñáãáíüò äéåôÝëåóå, ìåôÜ ôçí áðåëåõèÝñùóç, Ýðáñ÷ïò ÂÝñïéáò, üðïõ åéò áíÜìíçóç åíüò éóôïñéêïý ãåãïíüôïò öýôåøå ìßá åëéÜ óôçí ïìþíõìç, óÞìåñá, ðëáôåßá. Óôçí åõñåßá áðïäï÷Þ ôïõ, áðü ôï åêëïãéêü óþìá, óõíÝâáëáí ðïëëïß ðáñÜãïíôåò. Ïé óçìáíôéêüôåñïé áð' áõôïýò Þôáí ç ðñïóùðéêüôçôá êáé ôï Ýñãï ôïõ, ùò åêðáéäåõôéêïý êáé äéáíïïýìåíïõ, áëëÜ êáé ç ðïëý÷ñïíç èçôåßá ôïõ óå åðéôñïðÝò êáé áãáèïåñãÜ óùìáôåßá, ðïõ åß÷áí ó÷Ýóç ìå ôçí Ìçôñüðïëç Êáóóáíäñåßáò. Ï ßäéïò ï É. Ôñáãáíüò óå áõôüãñáöï ëüãï ôïõ, ðïõ Ýãñáøå ôï 1938 êáé èá åêöùíïýóå ôçí åâäïìÜäá ôçò Äéáêáéíçóßìïõ, êáôÜ ôïí åïñôáóìü ôçò óõìðëÞñùóçò ôñéáêïíôáåôßáò ôïõ Ìçôñïðïëßôç Åéñçíáßïõ, ùò åðéêåöáëÞò ôçò ôïðéêÞò Åêêëçóßáò, óçìåéþíåé ó÷åôéêÜ: "Üëëïôå Þìïõí ôáìßáò åðéôñïðþí, Üëëïôå ìÝëïò ôïýôùí êáé áäéáëåßðôùò ìÝëïò ôçò õðü ôïõ áåéìíÞóôïõ ÐáôñéÜñ÷ïõ Éùáêåßì äéïñéóèåßóçò äéá÷åéñéóôéêÞò åðéôñïðÞò ôçò ÷ñåïêïðçóÜóçò ôüôå + ÉåñÜò ÌïíÞò ôçò Áãßáò Áíáóôáóßáò". Ëßãï ðáñáêÜôù óôï ßäéï êåßìåíï, áíáöåñüìåíïò óôï Ýñãï ôïõ Ìçôñïðïëßôç Åéñçíáßïõ "áðü ðïëéôéêÞò, äéüôé åðß Ôïõñêïêñáôßáò åß÷ïí êáé ðïëéôéêÞí, ùò ãíùóôüí, áðïóôïëÞí ïé Áñ÷éåñåßò ìáò" óõíå÷ßæåé ìå ìßá ðáñáôÞñçóç ðïõ óêéáãñáöåß ôçí ðñïóùðéêüôçôá êáé åñìçíåýåé ôçí åíåñãü óõììåôï÷Þ ôïõ ÉåñÜñ÷ç óå ðïëëÜ ãåãïíüôá: "¼ôå ôï ðñþôïí êáôÜ ôï 1907 áðåóôÜëç õðü ôçò ÌåãÜëçò Åêêëçóßáò ùò ðïéìåíÜñ÷çò Êáóóáíäñåßáò, Þëèåí öÝñùí ìåè' åáõôïý ðáíïðëßáí ìå ôá ôüôå éó÷ýïíôá åéò ôçí ôïõñêïêñáôïýìåíçí ÅëëÜäá

Ï ÉùÜííçò Í. Ôñáãáíüò óôá 1927 (ðåñßðïõ) ìå äýï áðü ôïõò ãéïõò ôïõ, óôá äåîéÜ ôïõ ôï ìåãáëýôåñï Íéêüëá êáé óôá áñéóôåñÜ ôïõ ôï ìéêñüôåñï ÌåíÝëáï.

ðñïíüìéá, Ýìâëçìá äå ôçí áìßìçôïí öáíáñéþôéêçí äéðëùìáôßáí ç ïðïßá óõóôçìáôéêþò êáé êáôÜ ðáñÜäïóéí çóêåßôï õðü ôùí ïñèïäüîùí éåñáñ÷þí ìáò"16 Ï É. Ôñáãáíüò åß÷å óðïõäÜóåé öéëïóïößá óôï ÐáíåðéóôÞìéï ôùí Áèçíþí ìå õðïôñïößá. ¹ôáí Ýíáò áðü ôïõò ðñþôïõò åõåñãåôçèÝíôåò áðü ôï êëçñïäüôçìá ôçò ÐïëõãõñéíÞò ÔñéáíôáöõëéÜò Ðáðáêõñßôóç,17 ðïõ ìåôÜ ôï èÜíáôï ôïõ ðñþôïõ óõæýãïõ ôçò ÉùÜííç Ðáõëßäç (ãåí. óôïí Ðïëýãõñï ôï 1795) ðáíôñåýôçêå ôïí íáýáñ÷ï êáé õðáóðéóôÞ ôïõ Ãåùñãßïõ ôïõ Á' ÄçìÞôñéï ÊñéåæÞ. Ï ôåëåõôáßïò Þôáí ãéïò ôïõ Áíô. ÊñéåæÞ (17961865), ãíùóôïý áðü ôïõò áãþíåò ôïõ óôç èÜëáóóá, êáôÜ ôçí åðáíÜóôáóç ôïõ 1821, êïíôÜ óôï Óôá÷ôïýñç, ôï Ìéáïýëç êáé ôï ËÜæáñï Êïõíôïõñéþôç. Ãíùóôüò Þôáí óôç ×áëêéäéêÞ êáé ï ðïëéôåõôÞò Ãñçãüñéïò Óáñáöéáíüò, ãéáôñüò áðü ôç Ëéáñßãêïâç êáé âïõëåõôÞò áðü ôï 1915 Ýùò ôï1923. Ïé ó÷Ýóåéò ôïõ ìå äéÜöïñá óùìáôåßá, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá "Ç ÐÁÃ×ÁËÊÉÄÉÊ¹ ÅÍÙÓÉÓ"18 êáé êõñßùò ç åíåñãüò óõììåôï÷Þ ôïõ óôïõò óõíäÝóìïõò ôùí åðéóôñÜôùí, óõíÝôåéíáí áóöáëþò óôçí áýîçóç ôçò åêëïãéìüôçôÜò ôïõ. Åßíáé åîáéñåôéêÜ åíäéáöÝñïõóá, áí êáé ãñéöþäçò, ç ó÷åôéêÞ åíçìÝñùóç óôéò 25 Éáí. / 7 Öåâ. 1917, ôïõ Õðïäéïé25

êçôÞ ×áëêéäéêÞò ðñïò ôçí ÁíùôÜôç Äéåýèõíóç Åóùôåñéêþí ôçò ÐñïóùñéíÞò ÊõâÝñíçóçò Èåóóáëïíßêçò: "ðåñß ðáñáäüóåùò ôïõ áñ÷çãïý ëéðïôáêôþí ÃéïâÜíç Ãéïâáíïýäç åéò ôçí ÁóôõíïìéêÞí Áñ÷Þí êáé ôïõ éáôñïý Ãñçãïñßïõ Óáñáöéáíïý ðñïêåéìÝíïõ íá ðáñáäïèåß" êáèþò êáé "ðåñß êáôáäéþîåùò õðïëåéììÜôùí ôùí ëéðïôáêôþí". Ãéá ôï Ãéïâáíïýäç, éäéáßôåñá, åíäéáöÝñèçêå êáé ï ßäéïò ï Ðñüåäñïò ôçò ÐñïóùñéíÞò ÊõâÝñíçóçò Å. ÂåíéæÝëïò, êáèþò ìå ôï õð. áñ. 1145-22 Áðñ./5 ÌáÀïõ 1917 Ýããñáöü ôïõ äéÝôáæå ôïí ÕðïäéïéêçôÞ "üðùò áðïóôåßëç ôçí äéêïãñáößáí ôïõ áèùùèÝíôïò ÃéïâÜíç". Åß÷å ðñïçãçèåß ôï õð. áñ. 840-16/29 Áðñ. 1917 ôçëåãñÜöçìá ðñïò ôçí ÐñïóùñéíÞ ÊõâÝñíçóç, áðü ôïí ÕðïäéïéêçôÞ ×áëêéäéêÞò "ðåñß êñáôÞóåùò ôïõ ÃéïâÜíç ìÝ÷ñé ðÝñáôïò ôçò äéêïãñáößáò êáé áðåëÜóåùò áõôïý êáôüðéí". ÁëëÜ ç ðåñßïäïò ðïõ åîéóôïñþ Ý÷åé êáé Üëëá êåöÜëáéá, ãéá ôá ïðïßá äéáèÝôù óçìáíôéêü áñ÷åéáêü õëéêü, üðùò êåßìåíá ãéá ôç ëåéôïõñãßá óôñáôïäéêåßùí, ôïí áðïêëåéóìü, ôçí êáôÜóôáóç ðïëéïñêßáò êáé ôïí óôñáôéùôéêü íüìï óôç ×áëêéäéêÞ, ïíïìáóôéêÝò êáôáóôÜóåéò êáôïßêùí Ðïëõãýñïõ ðïõ áðïêÞñõîáí ôïí âáóéëéÜ Êùíóôáíôßíï, áðïöÜóåéò ôïõ Äçì. Óõìâïõëßïõ Ðïëõãýñïõ ãéá áíáêÞñõîç ðñùôåñãáôþí ôçò ÅèíéêÞò ¢ìõíáò ùò åðßôéìùí äçìïôþí Þ ãéá ôçí ïíïìáóßá ïäþí

ôçò ðüëçò ðñïò ôéìÞ ôïõò ê. Ü. ÅðåéäÞ üìùò èÝëù íá óõìâÜëù ó' Ýíá ïñèïëïãéêüôåñï ðñïãñáììáôéóìü ôçò óýíôáîçò ôïõ ðåñéïäéêïý -ðñïêåéìÝíïõ íá õðÜñîïõí äõíáôüôçôåò äçìïóßåõóçò êåéìÝíùí áðü ðåñéóóüôåñïõò óõíåñãÜôåò- ôåëåéþíù ó' áõôü ôï ôåý÷ïò ôçí åîéóôüñçóç. Åíçìåñþíù üóïõò åíäéáöÝñïíôáé üôé Ýíá ìÝñïò ôïõ ðñïáíáöåñïìÝíïõ õëéêïý èá óõíå÷ßóåé íá äçìïóéåýåôáé, óôáäéáêÜ, óôï ðåñéïäéêü "Áñíáßá ôçò Ìáêåäïíßáò" êáé óôï óýíïëü ôïõ óôï âéâëßï, ðïõ èá åêäïèåß ðñïóå÷þò. Êëåßíïíôáò åäþ èá ôïíßóù üôé ç ×áëêéäéêÞ ëüãù ôçò ìáêñÜò äéÜñêåéáò êáé ôçò Ýíôáóçò ôùí äñáìáôéêþí ãåãïíüôùí ôïõ 1917- 1918, Ýãéíå ãíùóôÞ ó' üëï ôïí êüóìï. ×áñáêôçñßóôçêå ìÜëéóôá áðü ðïëëïýò ùò "ÅëëçíéêÞ ÂáíäÝá". ÐáñïìïéÜóôçêå äçëáäÞ ìå ôçí åðáñ÷ßá ôçò Ãáëëßáò ðïõ âñÝ÷åôáé áðü ôïí Áôëáíôéêü, ãéáôß êé åêåß óôéò 10 Ìáñôßïõ 1793, ëßãá ÷ñüíéá äçëáäÞ ìåôÜ ôçí ÃáëëéêÞ åðáíÜóôáóç ôïõ 1789, åêäçëþèçêå áíôåðáíáóôáôéêü êßíçìá. Êáé óôçí åðáñ÷ßá åêåßíç, ýóôåñá áðü ôç ó÷åôéêÞ ðñïðáãÜíäá, ðïõ åß÷å áöïñìÞ ôç ãåíéêÞ åðéóôñÜôåõóç 300.000 áíäñþí, êÜôïéêïé öéëéêÜ ðñïóêåßìåíïé ðñïò ôçí áíþôåñç ôÜîç ôùí åõãåíþí êáé ôçò áñéóôïêñáôßáò óõãêñüôçóáí ôçí "êáèïëéêÞ êáé âáóéëéêÞ óôñáôéÜ" êáé óÞêùóáí ôá üðëá åíáíôßïí ôùí íéêçôþí ôçò åðáíÜóôáóçò.

ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ 1. Áð. Âáêáëüðïõëïò, ÈåóóáëïíéêéÜ êáé Üëëá ÌáêåäïíéêÜ ìåëåôÞìáôá, Èåóóáëïíßêç 1991, óåë. 240. 2. Ð.Á. Áñãõñüðïõëïò, Áðïìíçìïíåýìáôá ÁèÞíáé 1970, óåë. 163. 3. Áé áãïñåýóåéò ôïõ Åëëçíéêïý êïéíïâïõëßïõ 1909-1936, ôüìïò 3, ÁèÞíáé 1957, óåë. 5 4. Ã. ÂåíôÞñçò, Ç ÅëëÜò ôïõ 1910-1920, ôüìïò 1, ÁèÞíáé 1931, óåë. 336. 5. ü. ð. Ð. Á. Áñãõñüðïõëïò, óåë. 166. 6. Áðü ôçí áãüñåõóç ôïõ Å. ÂåíéæÝëïõ óôç ÂïõëÞ, êáôÜ ôç óõíåäñßáóç ôçò 13çò Áõãïýóôïõ 1917. 7. ÐçãÞ: ü. ð. Áé áãïñåýóåéò ôïõ Åëëçíéêïý êïéíïâïõëßïõ 1909-1936, ðåñßïäïò Â', ôüìïò 4, óåë. 17-19. 8. Ðñüêåéôáé ãéá ôïí "Ðáã÷áëêéäéêü Óýëëïãï ÖéëåëåõèÝñùí ". Âë. ðåñéïäéêü "Áñíáßá ôçò Ìáêåäïíßáò" Ýôïò ÉÂ', ô. 44, Éïýëéïò- ÓåðôÝìâñéïò 1999. óåë. 5. 9. ü. ð. "Áñíáßá ôçò Ìáêåäïíßáò", ô. 42 ÉáíïõÜñéïò- ÌÜñôéïò 1999, óåë.5. 10. Åöçì. "ÊáèçìåñéíÞ" ö. 7- 1-1921. 11. ÍÉÊÏËÁÏÓ ÃÅÑÌÁÍÏÓ, Ï ÂÁÂÄÉÍÏÓ (1862-1935), Ðïëýðôõ÷ï ôçò "¸íùóçò Âáâäéíþí Èåóóáëïíßêçò", ãéá ôá 80 ÷ñüíéá áðü ôçí ßäñõóÞ ôçò. 12. Ìïõ ôá ðáñå÷þñçóå åõãåíéêÜ ï ößëïò ìïõ êáé åããïíüò ôïõ Í. Ãåñìáíïý Ã. ×. ×ñçóôßäçò. 13. Ïé äçëþóåéò áõôÝò áíáöÝñïíôáé óôçí ðåñßïäï ëÞîçò ôïõ åèíéêïý äé÷áóìïý, ìåôÜ äçëáäÞ ôçí áðïðïìðÞ ôïõ Êùíóôáíôßíïõ, ôçí ðáñÜäïóç ôïõ Ä. Ãïýíáñç óôá ÃáëëéêÜ óôñáôåýìáôá (7 Éïõíßïõ 1917) êáé ôçí åí óõíå÷åßá åîïñßá ôïõ óôçí ÊïñóéêÞ. 14. Ðåñ. "ÐÏËÕÃÕÑÏÓ" ô. 3, (2001), ÃéÜííçò ÁéêáôåñéíÜñçò, 1821: ×áëêéäéêéþôåò ðñüóöõãåò óôç íüôéï ÅëëÜäá, óåë. 15-21. 15. Âë. êáé åö. "ÐÁÑÁÔÇÑÇÔÇÓ" ô., (1982), (áöéÝñùìá), Ã. ÁéêáôåñéíÜñçò, ç éóôïñéêÞ êáé ðïëéôéóôéêÞ êëçñïíïìéÜ ôïõ Ðïëõãýñïõ. 16. ¼ðùò ï ßäéïò óçìåßùóå, ìåôÜ ôçí áíáâïëÞ ôïõ åïñôáóìïý, ï ëüãïò äåí åêöùíÞèçêå. 17. Âë. êáé ðåñ. "ÐÏËÕÃÕÑÏÓ" ô. 13, (2002) óåë. 10, Ê. Êïíôïãéáííüðïõëïò, ÊëçñïäïôÞìáôá. 18. Ðåñ. "ÐÏËÕÃÕÑÏÓ" ô. 14, (2003) óåë 28-32, Ä. Êýñïõ "Ðáã÷áëêéäéêÞ ¸íùóéò". Óôï ðñïçãïýìåíï ôåý÷ïò ôïõ ðåñéïäéêïý «Ðïëýãõñïò», óôïí õðüôéôëï ôçò öùôïãñáößáò ôçò óåë. 19 ãñÜöçêå åê ðáñáäñïìÞò ùò öùôïãñÜöïò ï Ãåþñãéïò Ìéíüðïõëïò áíôß ôïõ óùóôïý ÁèáíÜóéïò Ì. Ìéíüðïõëïò. 26

Ðñüóùðá ôïõ áãéïñåéôéêïý ìïíá÷éóìïý êáôáãüìåíá áðü ôïí Ðïëýãõñï ôïõ Êùíóôáíôßíïõ ×éïýôç, èåïëüãïõ Â´ ÌÅÑÏÓ (ôåëåõôáßï) ÌåãÜëï ôìÞìá ôùí áíäñþí ôïõ Ðïëõãýñïõ,

÷üò åêÜñç óå ìåãÜëç çëéêßá, óôá ïãäüíôá ôÝóóåñá Ýôç

ðïõ èÝëçóáí íá ðñïóÝëèïõí óôï ìïíá÷éóìü, ðñïôßìç-

ôïõ. Ôï ßäéï Ýôïò (1923) åêïéìÞèç åí Êõñßù7. ¢ñáãå

óáí ôç ìïíÞ Âáôïðáéäßïõ. Óôçí êáôáãåãñáììÝíç óôï

äéáêïíïýóå åðß ÷ñüíéá óôç ÌïíÞ ùò ëáúêüò;

Ìïíá÷ïëüãéï áäåëöüôçôá ôçò ÌïíÞò óõíáíôþíôáé äå-

Ôï åðüìåíï Ýôïò ç âáôïðáéäéíÞ áäåëöüôçôá á-

êáôñåßò ìïíá÷ïß ìå êáôáãùãÞ áðü ôïí Ðïëýãõñï, ãåãï-

ðï÷áéñÝôçóå êé Ýíáí Üëëïí Ðïëõãõñéíü, ôïí ìïíá÷ü

íüò ðïõ åðéâåâáéþíåé ôéò ðëçñïöïñßåò ôïõ ÓìõñíÜêç

ÍÞöùí. ÃåííçìÝíïò óôïí Ðïëýãõñï ôï Ýôïò 1877 Þôáí

(1903) üôé ç ÌïíÞ åíôÜóóåé óôçí áäåëöüôçôÜ ôçò ÷ñé-

ãíùóôüò ùò Íéêüëáïò ÓêïõíÜò. Ôï 1903 ðñïóÞëèå óôç

ÌïíÞ, üðïõ ìåôÜ áðü ôñßá Ýôç åêÜñç ìïíá÷üò8.

óôéáíïýò áðü ôç ×áëêéäéêÞ . Ðáëáéüôåñç ãíùóôÞ ìïñöÞ åßíáé ï éåñïìüíá-

Ï ìïíá÷üò Ãïõñßáò ãåííÞèçêå ôï Ýôïò 1870

÷ïò Óåñáöåßì. Óýìöùíá ìå Ýíá ÓçìåéùìáôÜñéï ôçò Ìï-

êáé êáôÜ êüóìïí ïíïìáæüôáí Ãåþñãéïò (ÊïõóíÞ;). Óôç

íÞò ôïí Áðñßëéï ôïõ 1695 «Þëèåí ê(áé) ï ðáðÜ êõñ óå-

ìïíÞ Âáôïðáéäßïõ ðñïóÞëèå óôá 1906 êé Ýíá ÷ñüíï áñ-

ãüôåñá Ýëáâå ôï ìïíá÷éêü ó÷Þìá9.

ñáößì ï Ðïëõãåñéíüò áðü ôç ðïõãäáíßá ê(áé) ìáò Ýäùêåí ãñüóéá 30 ê(áé) Ýíá óôáõñüí áñãõñü÷ñõóïí ïñáß-

Ï Âáôïðáéäéíüò ìïíá÷üò Êõðñéáíüò ãåííÞèç-

ïí ê(áé) Ýíá óôç÷Üñéïí ÷ñéóüí ê(áé) Ýíá åðïôñá÷Þ-

êå ôï Ýôïò 1914 óôïí Ðïëýãõñï, üðïõ ïíïìáæüôáí

ëéïí» .

Êùíóôáíôßíïò × Ó÷ïéíÜò. Óôï ¢ãéïí ¼ñïò ðñïóÞëèå Óôï ßäéï ÷åéñüãñáöï âéâëßï ðáñÝ÷åôáé áêüìç

ôï Ýôïò 1932 êáé ìåôÜ áðü Ýíá Ýôïò äïêéìáóßáò Ýãéíå ìÝëïò ôçò áäåëöüôçôáò10.

ìßá ðëçñïöïñßá, ãéá ôïí ìïíá÷ü ãåñï - ÐáñèÝíéï «åê ÐïëõãÝñïõ», ï ïðïßïò óôá «1843 ïêôùâñßïõ áç âáëþí

Áðü ôïõò êåëëéþôåò èá ðñÝðåé íá ìíçìïíåý-

ìåôÜíïéáí (...) åãÝíåôï ãÝñùíôáò ôçò Êáè' çìÜò ÉåñÜò

óïõìå ôï ìïíá÷ü ÃáâñéÞë, ðïõ ìüíáæå óôï âáôïðáéäéíü

ÓõíÜîåùò ðñïóöÝñùí äéá ôçí Ãåñïíôßáí ôïõ ôáýôçí:

êåëëß «Ç Êïßìçóç ôçò Èåïôüêïõ». Ôï Ìïíá÷ïëüãéï

Ãñ(üóéá) «1000» Þôïé ÷ßëéá åéò ìåôñçôÜ. Ýôé ðñïóÝöåñå

ôçò ìïíÞò Âáôïðáéäßïõ Ý÷åé êáôáãñÜøåé üôé ï ÃáâñéÞë,

êáé äéá ðáñÜäïóßí ôïõ Ãñ(üóéá) «500» Þôïé ðåíôáêü-

êáôÜ êüóìïí Ãåþñãéïò Óáñáöéáíïý, óôá 1880 ðñïóÞë-

èå óôç ìïíÞ, üðïõ êáé åêïéìÞèç äýï Ýôç áñãüôåñá11. Ç

óéá» . Óôçí ßäéá ìïíÞ ìüíáóå êáé ï ÄÞìïò Ãåùñãßïõ,

ìåôáöïñÜ áõôÞ íá ó÷åôßæåôáé ìå ðñïâëÞìáôá õãåßáò ëü-

ãåííçìÝíïò óôïí Ðïëýãõñï ôï Ýôïò 1841. Óôç ÌïíÞ ðñïóÞëèå ôï 1875, üðïõ Ýîé Ýôç áñãüôåñá Ýëáâå ôï ìïíá÷éêü ó÷Þìá êáé ôï íÝï üíïìá Äéïíýóéïò. ÅêïéìÞèç ôï Ýôïò 19135, üôáí ðéá ôï ¢ãéïí ¼ñïò åß÷å áðáëëáãåß áðü ôçí ïèùìáíéêÞ ðáñïõóßá. Óå çëéêßá ðåíÞíôá ðÝíôå åôþí ðñïóÞëèå áðü ôïí Ðïëýãõñï óôç ìïíÞ Âáôïðáéäßïõ êáé ï Íéêüëáïò Äçìçôñßïõ. Ôï Ýôïò 1899 åêÜñç ìïíá÷üò êáé Ýëáâå ôï üíïìá Íáïýì. ÅêïéìÞèç ôï Ýôïò 19226. Ãéá ôï ìïíá÷ü ÈùìÜ äåí óþæïíôáé ïéêïãåíåéáÌïíÞ Âáôïðåäßïõ (åóùôåñéêÞ Üðïøç)

êÝò ðëçñïöïñßåò óôï áñ÷åßï ôçò Âáôïðáéäßïõ. Ìïíá-

ôçò æùÞò ôïõ14. Ìéá ðáñüìïéá ðåñßðôùóç öáßíåôáé íá åßíáé êé áõôÞ ôïõ Áèáíáóßïõ Ä. (Ê;)Üíôç, ï ïðïßïò ðñïóÞëèå óôç ìïíÞ Âáôïðáéäßïõ ôï Ýôïò 1924. Öáßíåôáé üôé ôï ßäéï Ýôïò åêÜñç ìïíá÷üò, ëáìâÜíïíôáò ôï üíïìá Äéïíýóéïò. Ôï 1926 ÷åéñïôïíÞèçêå éåñïäéÜêïíïò, áëëÜ ôïí Áýãïõóôï ôïõ 1931 áðï÷þñçóå áðü ôç ÌïíÞ15, ÷ùñßò íá åßíáé ãíþñéìç ç ðåñáéôÝñù åîÝëéîç ôçò æùÞò ôïõ. Óôï êåëëß ´Áãéïò Íéêüëáïò (×áëêéÜ) ôçò ìïíÞò Êïõôëïõìïõóßïõ ìüíáóå ï éåñïäéÜêïíïò Ðñïêüðéïò. ÃåííÞèçêå óôïí Ðïëýãõñï16 ôï 1845 áðü ôïí Ãåþñãéï ÃáãÜ. Ôï 1863 ðñïóÞëèå óôï ¢ãéïí ¼ñïò êáé ìåôÜ áðü äýï Ýôç åêÜñç ìïíá÷üò ìåôïíïìáóèåßò áðü Ðáñáäåßóçò Ðñïêüðéïò ìïíá÷üò. ÉåñïäéÜêïíïò ÷åéñïôïíÞèçêå ôï 1872. Åñãü÷åéñü ôïõ Þôáí ç áãéïãñáößá êáé ç öùôïãñáößá17. ÅêïéìÞèç åí Êõñßù óôá 193218, óôï ßäéï êåëëß ðïõ ìüíáæå (1885-1939) êáé ï óõíôïðßôçò ôïõ ìïíá÷üò Íåüöõôïò19. ¢ñáãå åßíáé ï éåñïäéÜêïíïò, ðïõ

Ï ÉåñïäéÜêïíïò Ðñïêüðéïò (áãéïñéôéêÞ öùôïãñáößá 5,åêä. ÄÞìïõ Èåóóáëïíßêçò - áãéïñéôéêÞò öùôïèÞêçò, åîþöõëëï)

ìíçìïíåýåé óôç äéáèÞêç ôïõ (1939) ï ìçôñïðïëßôçò Êáóóáíäñåßáò Åéñçíáßïò; «¼ëçí ôçí åí Ðïëõãýñù âé-

ãù ãÞñáôïò;

âëéïèÞêçí ìïõ áöÞíù åéò ôçí ÉåñáôéêÞí Ó÷ïëÞí ôçò Á-

Ïìþíõìïò ìïíá÷üò (ÃáâñéÞë) ôçò ìïíÞò Âáôï-

ãßáò Áíáóôáóßáò (ðëçí ïñéóìÝíùí öéëïëïãéêþí êáé á-

ðáéäßïõ áíáöÝñåôáé óôá 1899 óå êþäéêá ëçøïäïóßáò

óôñïíïìéêþí âéâëßùí áíáãñáöïìÝíùí åí éäéáéôÝñù êá-

ôçò12. Ï åí ëüãù ìïíá÷üò, üìùò, äåí åßíáé êáôá÷ùñçìÝ-

ôáëüãù, Üôéíá èá åéóá÷èþóéí åéò ôçí ÂéâëéïèÞêçí ôïõ

íïò óôï Ìïíá÷ïëüãéï ôïõ 1888.

Ãõìíáóßïõ Ðïëõãýñïõ åéò üíïìá Ðñïêïðßïõ Éåñïäéá-

Áðü ôïõò ìïíá÷ïýò ðïõ - ãéá Üãíùóôïõò óå

êüíïõ)»20;

ìáò ëüãïõò - ìåôÜ áðü êÜðïéï äéÜóôçìá åãêáôÝëåéøáí

Óôç ìïíÞ ôïõ Ïóßïõ Ãñçãïñßïõ ìüíáæå ôï Ýôïò

ôç ìïíÞ Âáôïðáéäßïõ, åíôïðßóáìå ôïí ÁèáíÜóéï êáé

1755 ï Äéïíýóéïò ï Ðïëõãõñéíüò21.

ôïõò éåñïäéáêüíïõò ÊëÝùðá êáé Äéïíýóéï. Ï ìïíá÷üò

Ãéá ôïí éåñïìüíá÷ï Ãñçãüñéï ôçò ìïíÞò Îçñï-

ÁèáíÜóéïò ãåííÞèçêå óôïí Ðïëýãõñï ôï Ýôïò 1859 êáé

ðïôÜìïõ, óôïí ïðïßï Ý÷åé êÜíåé ìíåßá ï ìïíá÷üò Ìùõ-

ïíïìáæüôáí ÁèáíÜóéïò Áíäñïíßêïõ. Óôç ìïíÞ Âáôï-

óÞò22, óÞìåñá ãíùñßæïõìå üôé áñ÷éêÜ áðïôÝëåóå ìÝëïò

ðáéäßïõ ðñïóÞëèå óå çëéêßá åßêïóé åðôÜ åôþí. Ç êïõñÜ

ôçò áäåëöüôçôáò ôçò ìïíÞò Îåíïöþíôïò, üðïõ êáé åêÜ-

ôïõ Ýãéíå óôá 1882. Óå Üãíùóôç ãéá ìáò ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ

ñç ìïíá÷üò êáé éåñïäéÜêïíïò (1886). ÌåôÝðåéôá ðñï-

áðï÷þñçóå áðü ôç ÌïíÞ, ÷ùñßò íá åßíáé ãíùóôü, áí Ý-

óÞëèå óôç ìïíÞ ÖéëïèÝïõ, üðïõ êáé ÷åéñïôïíÞèçêå éå-

ãéíå ìÝëïò Üëëçò áäåëöüôçôáò Þ áí áíá÷þñçóå ãéá ôïí

ñïìüíá÷ïò (1894). Óôá 1900 åíôÜ÷èçêå óôçí áöåëöü-

êüóìï13.

ôçôá ôçò ìïíÞò ÎçñïðïôÜìïõ, áðü ôçí ïðïßá êáé «áÏ éåñïäéÜêïíïò ÊëÝùðáò ãåííÞèçêå ôï Ýôïò

ðÞëèå ïéêåéïèåëþò» äåêáåííÝá Ýôç áñãüôåñá23.

1898 êáé ïíïìáæüôáí óôïí Ðïëýãõñï ÄçìÞôñéïò Ã.

¸÷åé ãñáöåß üôé óôï ÷åëáíäáñéíü êåëëß «Ç

ÌïõôáöôóÞò. Ôï Ýôïò 1912 ðñïóÞëèå óôç ìïíÞ Âáôï-

Êïßìçóéò ôçò Èåïôüêïõ (ÌïëõâäïêêëçóéÜ)»24 ìáæß ìå

ðáéäßïõ êáé ôï 1916 åêÜñç ìïíá÷üò. Ôï ßäéïò Ýôïò ÷åé-

ôï ìïíá÷ü ÂåíÝäéêôï ÐëÜíá (1861-1969) ìüíáóáí êáé

ñïôïíÞèçêå éåñïäéÜêïíïò áðü ôïí Íýóóçò ÐáÀóéï. Ôïí

ïé ìïíá÷ïß ÁãáèÜããåëïò êáé ÓÜââáò. Ãéá ôïõò ôñåéò ìï-

ÌÜéï ôïõ 1923 áíá÷þñçóå áðü ôç ìïíÞ êáé «äéåãñÜöç

íá÷ïýò ëÝãåôáé üôé ìåôÜ ôçí êïõñÜ ôïõò, äåí ôáîßäåøáí

ïñéóôéêþò», ÷ùñßò íá åßíáé ãíùóôÞ ç ìåôÝðåéôá ðïñåßá

ðïôÝ Ýîù áðü ôï ¢ãéïí ¼ñïò25. 28

Óôç ìïíÞ ÉâÞñùí ìüíáóå ï «Ïóéþôáôïò Äéïíý-

èå óôç ìïíÞ ÉâÞñùí, üðïõ ôï åðüìåíï Ýôïò åêÜñç ìïíá-

óéïò åê ÐïëõãÝñïõ», ï ïðïßïò ìíçìïíåýåôáé ôï Ýôïò

÷üò. Äåí åßíáé ãíùóôü ðüóï äéÜóôçìá ìüíáóå óôç ìïíÞ

1883 óå êáôÜóôé÷ï ëçøïäïóßáò ôçò ÌïíÞò êáé óå êá-

ôçò Ðïñôáúôßóóçò, áöïý ôï áñ÷åßï ôçò ÌïíÞò ìáñôõñåß

üôé «áðåëýèç ôç áóêÞóç ôïõ»29.

ôÜëïãï óõíäñïìçôþí ðáëáéôýðïõ . Óôçí ßäéá ìïíÞ ìüíáóå êáé ï éåñïäéÜêïíïò Íå-

ÔÝëïò, óå êáôÜëïãï óõíäñïìçôþí ðáëáéôýðïõ

üöõôïò, ï ïðïßïò óôá 1883 ìíçìïíåýåôáé óå êáôÜóôé÷ï

áíáöÝñïíôáé ïé åîÞò Ðïëõãõñéíïß: óôçí êáôçãïñßá «Ïé

ëçøïäïóßáò ôçò .

åí Êáñõáßò Êýñéïé» ï «ÊùíóôÜíôéïò ÉåñïäéÜêùí Âåíå-

Éâçñßôçò Þôáí êáé ï éåñïìüíá÷ïò Ãåñìáíüò.

äßêôïõ Ðïëõãåñéíüò»30 êáé ï «Ï Ïóéþôáô(ïò). ÅðéöÜ-

ÃåííÞèçêå óôïí Ðïëýãõñï ôï Ýôïò 1898 êáé Ýëáâå ôï ü-

íéïò Ëïãéþôáôïò Ìïíá÷üò Ðïëõãåñéíüò» ôçò ìïíÞò Öé-

íïìá Óôõëéáíüò ÓöáëéáãêÜñçò. Ôï Ýôïò 1916 ðñïóÞë-

ëïèÝïõ31.

Óçìåéþóåéò:

1. Ãåñ. ÓìõñíÜêçò éåñïìüíá÷ïò, Ôï ¢ãéïí ¼ñïò, åêä. ÐáíóÝëçíïò (öùôïãñ. áíáôýðùóç áðü ôçí Ýêäïóç ôïõ 1903), ÊáñõÝò Áãßïõ ´Ïñïõò 1988, ó. 346. 2. Ìðïãäáíßá åßíáé ç ðåñéï÷Þ ôçò óçìåñéíÞò Ñïõìáíßáò. 3. Áñ÷åßï ìïíÞò Âáôïðáéäßïõ, Êþäéêáò áñ. 5 (ÓçìåéùìáôÜñéïí), ó. 24 á. 4. ¼. ð., ó. 187 á. 5. Áñ÷åßï ìïíÞò Âáôïðáéäßïõ, Ìïíá÷ïëüãéï. 6. ¼. ð. 7. ¼. ð. 8. ¼. ð. 9. ¼. ð. 10. ¼. ð. 11. Áñ÷åßï ìïíÞò Âáôïðáéäßïõ, Ìïíá÷ïëüãéï. 12. Áñ÷åßï ìïíÞò Âáôïðáéäßïõ, Ãåíéêüò Êþäéî Ëçøïäïóßáò 1898-1908, ó. 60. 13. ¼. ð. 14. ¼. ð. 15. ¼. ð. 16. Ï ÌùõóÞò ìïíá÷üò Áãéïñåßôçò, Áãéïñåßôåò áðü ôç ×áëêéäéêÞ ôïí ôåëåõôáßï áéþíá ôçò Ôïõñêïêñáôßáò, ÐñáêôéêÜ ôïõ ÔÝôáñôïõ ÐáíåëëÞíéïõ Óõíåäñßïõ ôçò ÉóôïñéêÞò êáé ËáïãñáöéêÞò Åôáéñåßáò ×áëêéäéêÞò: «Ç ×áëêéäéêÞ êáôÜ ôçí ðåñßïäï ôçò Ôïõñêïêñáôßáò» (Ðïóåßäé ×áëêéäéêÞò, 13-15 Ïêôùâñßïõ 1995), Èåóóáëïíßêç 1998, óó. ó. 153, áíáöÝñåé ùò ðáôñßäá ôïõ ôç ×áëêéäéêÞ. 17. ¼. ð. 18. Áñ÷åßï ìïíÞò Êïõôëïõìïõóßïõ, Ìïíá÷ïëüãéï. 19. Óôï êåëëß ôïõ Áãßïõ ÍéêïëÜïõ ìüíáóáí ãéá ìéêñü äéÜóôçìá áêüìç äýï ×áëêéäéêéþôåò, ï éåñïä. Ðñïêüðéïò (áðü ôç ÓõêéÜ) êáé ï éåñïä. Íéêçöüñïò (áðü ôá ÐåôñïêÝñáóá). 20. Ð. ÓôÜìïò, ü. ð., ó. 149. 21. Óô. Êüôóéáíïò, Ðïëýãõñïò: ´Áãíùóôïé óåëßäåò ôçò éóôïñßáò ôïõ (2ïí), åöçì. ÖùíÞ ôçò ×áëêéäéêÞò, á. ö. 356 (20/3/1960), ó. 2. 22. ÌùõóÞò ìïíá÷üò, ü. ð., ó. 144. 23. Áñ÷åßï ìïíÞò ÎçñïðïôÜìïõ, Ìïíá÷ïëüãéï. 24. Ãéá ôç éóôïñßá ôïõ êåëëßïõ âë., Ãåñ. ÓìõñíÜêçò éåñïìüíá÷ïò, ü. ð., óó. 500-501 êáé 699. 25. Êýñéëëïò éåñïìüíá÷ïò, ÓåâÜóìéïé ÃÝñïíôåò ôùí Êáñõþí, ðåñ. ÐñùôÜôï, ô÷, 16, ÌÜñôéïò - Áðñßëéïò 1989, ó. 67. 26. Áñ÷åßï ìïíÞò ÉâÞñùí, Ôáìåßïí, Þôïé ÊáôÜóôé÷ïí Ëçøïäïóßáò ôùí êáô' Ýôïò åðéôñüðùí ôçò ÉåñÜò ÌïíÞò ôùí ÉâÞñùí 1880-1881-1882-1883 êáé 1884, ó. 171. 27. Áðü õðáéôéüôçôá ôïõ ãñÜöïíôïò äåí åßíáé ãíùóôüò ï ôßôëïò ôïõ ðáëáéôýðïõ, ðáñÜ ìüíï ç ó. 774, óôçí ïðïßá ãßíåôáé ç áíáöïñÜ ôïõ ìïíá÷ïý. 28. Áñ÷åßï ìïíÞò ÉâÞñùí, ü. ð., ó. 159. 29. Áñ÷åßï ìïíÞò ÉâÞñùí, Ìïíá÷ïëüãéï. 30. Ç áíáöïñÜ âñßóêåôáé óôï ðáëáßôõðï ôçò óçì. 27, ó. 773. 31. Ç áíáöïñÜ âñßóêåôáé óôï ðáëáßôõðï ôçò óçì. 27, ó. 778.

Ç ÅÊÐÁÉÄÅÕÔÉÊÇ ÄÑÁÓÔÇÑÉÏÔÇÔÁ ÔÏÕ ÈÁÓÉÏÕ ÅËËÇÍÏÄÉÄÁÓÊÁËÏÕ ÊÙÍÓÔÁÍÔÉÍÏÕ ÐÅÔÑÉÄÇ ÓÔÏÍ ÐÏËÕÃÕÑÏ ÓÔÁ ×ÑÏÍÉÁ ÔÇÓ ÔÏÕÑÊÏÊÑÁÔÉÁÓ ÊÁÉ ÁÑÃÏÔÅÑÁ* ôïõ Äçìçôñßïõ Êýñïõ, öéëïëüãïõ Ôéò ðëçñïöïñßåò ãéá ôçí åêðáéäåõôéêÞ ôïõ äñáóôçñéüôçôá óôéò ÷ñïíïëïãßåò áõôÝò ðáßñíïõìå áðü áíÝêäïôåò ÐçãÝò êáé ÂïçèÞìáôá, ðïõ áíáöÝñïíôáé óôç óõíÝ÷åéá. ÓõãêåêñéìÝíá: - Óôïí Êþäéêá "Âéâëßïí ðñïóüäùí êáß äáðáí~ùí ] É.Í. ] Áã. ÍéêïëÜïõ" ôïõ Ðïëõãýñïõ (ôùí åôþí 1899-1913)2 óôçí çìåñïìçíßá 30 Áõãïýóôïõ 1904 (ö. 19á) áíáãñÜöåôáé üôé ðëçñþèçêå ôïí ìéóèü ôïõ, 275 ãñüóéá, ãéá ôï ó÷ïë. Ýôïò 1895/96 (áíáäñïìéêÜ). - Óå Ýããñáöï ôïõ 1902 (9/7), ðïõ âñÝèçêå (êáé âñßóêåôáé) óôïí ßäéï Êþäéêá (ÊáôÜóôé÷ï), áíáöÝñåôáé óôïí ëïãáñéáóìü "ô~çò ìéóèïäïóßáò ôï~õ ê. Êùíóôáíôßíïõ Ðåôñßäïõ äéÜ ôü ó÷ïëéêüí {åôïò 189596"3. - Óôïí Êþäéêá ôïõ 19034 (óåë.31) áíáöÝñåôáé üôé ìåôÜ ôçí ãéá Ýíá ÷ñüíï (ðéèáíüí ôï 1900-1901) ðáñáìïíÞ ôïõ óôç Èåóóáëïíßêç, üðïõ ÷ñçìÜôéóå øÜëôçò óôïí É.Í. Áã. Áèáíáóßïõ, äßäáîå "ôü äåýôåñïí [åí Ðïëõãýñ?ù [åðß äýï {åôç" (äçë. ôá Ýôç 1901/021902/03). - Óôïí ðñþôï áíáöåñüìåíï Êþäéêá (óôá öö. 5, 7

Ï Êùíóôáíôßíïò Ðåôñßäçò (âë. öùôïãñáößá) ãåííÞ-

êáé 9) áíáöÝñåôáé üôé: á) ÌéóèïäïôÞèçêå ãéá ôïí

èçêå óôï ÷ùñéü Èåïëüãïò ôçò ÈÜóïõ ôï 1866. Ãï-

Ïêôþâñéï ôïõ 1901 ìå 100 ãñüóéá, ãéá ôïí ÍïÝì-

íåßò ôïõ Þôáí ï ÐÝôñïò êáé ç ÈùìáÞ.

âñéï ôïõ 1901 ìå 100 ãñüóéá êáé ãéá ôï äéÜóôçìá

Öïßôçóå óôçí ÁóôéêÞ ó÷ïëÞ Èåïëüãïõ, óôï Ó÷ï-

áðü 24 Öåâñïõáñßïõ 1902 Ýùò 18 Áõãïýóôïõ 1902

ëáñ÷åßï Áèçíþí, óôï ÃõìíÜóéï ôïõ ÐåéñáéÜ, óôï

ìå 408 ãñüóéá (ãéá ðáëéÜ õðçñåóßá, ðñïöáíþò á-

ãõìíáóéáêü ôìÞìá ôçò ÈåïëïãéêÞò Ó÷ïëÞò ×Üë-

ðü ôï ÄåêÝìâñéï ôïõ 1901 Ýùò ôï ÖåâñïõÜñéï ôïõ

êçò, óôç ÖéëïóïöéêÞ Ó÷ïëÞ êáé óôç ÍïìéêÞ Ó÷ï-

1902) êáé ìå 2.728,20 ãñüóéá (ãéá ôçí õðüëïéðç õ-

ëÞ ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí.

ðçñåóßá) êáé â) ÌéóèïäïôÞèçêå ôçí 1ç ÌáÀïõ 1903

Äßäáîå óôá ó÷ïëåßá ôçò Ìåãßóôçò ÄùäåêáíÞóïõ,

ìå 2.966 ãñüóéá ãéá ôï äéÜóôçìá áðü 25 Áõãïý-

ôçò Ðáíáãßáò ÈÜóïõ êáé ôïõ ËáãêáäÜ, óôéò Á-

óôïõ 1902 Ýùò 7 Áðñéëßïõ 1903.

óôéêÝò Ó÷ïëÝò Ñåâåíéêßùí (Ìåã. Ðáíáãßáò), Ëéáñß-

- Óôïí Êþäéêá "Ìáèçôïëüãéïí" ôïõ åîáôáîßïõ Ãõ-

ãêïâçò (Áñíáßáò) êáé Ðïëõãýñïõ ×áëêéäéêÞò1,

ìíáóßïõ Ðïëõãýñïõ êáé óõãêåêñéìÝíá óå ó÷åôé-

óôï ÇìéãõìíÜóéï Áñíáßáò êáé óôï åîáôÜîéï Ãõ-

êÝò óôÞëåò ôùí åôþí 1920-21 êáé 1922-23 áíáöÝñå-

ìíÜóéï Ðïëõãýñïõ.

ôáé üôé ï ãéïò ôïõ ÐÝôñïò, ðïõ öïéôïýóå åêåß, ãåí-

Óôçí ÁóôéêÞ Ó÷ïëÞ Ðïëõãýñïõ äßäáîå êáôÜ ôá ó÷ïëéêÜ

Ýôç

1895/96,

1901/02-1902/03

íÞèçêå óôïí Ðïëýãõñï ôï 19065.

êáé

- Óôï ãíùóôü ôåôñáóÝëéäï ðüíçìá ôïõ Ìáêåäïíï-

1905/06-1916/17.

ìÜ÷ïõ - ïðëáñ÷çãïý Áèáíáóßïõ Ìéíüðïõëïõ ìå

ëÞò Ðïëõãýñïõ (ôùí åôþí 1898-1916)8 áíáöÝñåôáé

ôßôëï "Ðßíáî [åìöáßíùí ôÜ [ïíüìáôá ô~ùí [áãùíéóèÝ-

(ö. 119) üôé êáôÜ ôï ó÷ïë. Ýôïò 1912-13 ï ãéïò ôïõ

íôùí ]õðÝñ ôï~õ Ìáêåäïíéêï~õ [ Áã~ùíïò [åê ×áëêé-

ÐÝôñïò, óå çëéêßá 7 åôþí, öïéôïýóå óôçí Á´ ôÜîç

äéê~çò" áíáöÝñåôáé áíÜìåóá óôïõò 12 áãùíéóèÝ-

ìå ôç óçìåßùóç (óå ó÷åôéêÝò óôÞëåò) üôé ï ðáôÝñáò

íôåò áðü ôïí Ðïëýãõñï ìå ôçí ðáñáôÞñçóç üôé

ôïõ Þôáí "ó÷ïëÜñ÷çò" êáé ç ðáôñßäá ôïõ ç "ÈÜ-

"ðñïóÝöåñåí ]õðçñåóßáí" êáôÜ ôïí Ìáêåäïíéêü Á-

óïò" êáé óôïí Êþäéêá "Ãåíéêüò { Åëåã÷ïò" ôçò Á-

ãþíá (1904-1908) êáé óôï âéâëßï ôïõ ÁããÝëïõ Ê. Á-

óôéêÞò Ó÷ïëÞò Ðïëõãýñïõ (ôùí åôþí 1909-1915)9

íåóôïðïýëïõ "] Ï Ìáêåäïíéêüò [ Áãþí (1903-1908)

áíáöÝñåôáé ç öïßôçóç ôïõ ãéïõ ôïõ óôçí Á´ ôÜîç

êáß ]ç óõìâïëÞ ô~ùí êáôïßêùí å[éò ôÞí [áðåëåõèÝñù-

êáôÜ ôï ßäéï Ýôïò. Ïé áíáöïñÝò áõôÝò ìáò åðéôñÝ-

óéí ô~çò Ìáêåäïíßáò", Èåóóáëïíßêç 1965 êáé óõ-

ðïõí íá õðïèÝóïõìå üôé äßäáîå êáôÜ ôá ó÷ïë. Ýôç

ãêåêñéìÝíá óôï êåö. IV, ðïõ Ý÷åé ôïí ôßôëï "] Ï Ðï-

1911-1913.

ëýãõñïò êáôÜ ôÞí ðåñßïäïí ôï~õ Ìáêåäïíéêï~õ

- Óôïí Êþäéêá "Ôáìå~éïí [ Åöïñåßáò Ðïëõãýñïõ"

[Áã~ùíïò 1903-1908" (óåë. 265) áíáöÝñåôáé ùò ìÝëïò

(ôùí åôþí 1912-1914)10 áíáöÝñåôáé (óó. 15 êáé 16)

ôçò Äçìïãåñïíôßáò (áëëÜ ìå ôï üíïìá ÐÝôñïò, ðïõ

üôé ìéóèïäïôÞèçêå ãéá ôï ó÷ïë. Ýôïò 1913-1914 óå

åßíáé ôïõ ðáôÝñá ôïõ).

8 äüóåéò ìå ôá ðïóÜ 827.50, 728, 1356.50, 728,

Ïé ðáñáðÜíù áíáöïñÝò (Ìáèçôïëüãéï Ãõìíáóß-

1456.10, 300, 450 êé 1.433 ãñüóéá áíôßóôïé÷á, ôá ï-

ïõ, Ðßíáêáò Ìéíüðïõëïõ êáé Áíåóôüðïõëïò) ìáò

ðïßá áíáãñÜöïíôáé áíáëõôéêÜ (ìå êÜðïéåò ìéêñï-

äßíïõí ôç äõíáôüôçôá íá õðïèÝóïõìå üôé âñéóêü-

äéáöïñÝò) êáé óõíïëéêÜ (ëßñåò Ôïõñêßáò 70, ãñü-

ôáí óôïí Ðïëýãõñï êáé, ðñïöáíþò, äßäáóêå åêåß

óéá 7.280) êáé óôç óåë. 30.

êáôÜ ôá ó÷ïë. Ýôç 1905-1908.

[ÊáôÜ ôï ó÷ïë. Ýôïò 1913-1914 ï ãéïò ôïõ ÐÝôñïò óå

- Óôïí ðñþôï áíáöåñüìåíï Êþäéêá (óôá öö. 40, 44,

çëéêßá 8 åôþí öïéôïýóå óôçí Ã´ ôÜîç ôçò ÁóôéêÞò

45 êáé 46) áíáöÝñåôáé üôé ìéóèïäïôÞèçêå ãéá ôï

Ó÷ïëÞò Ðïëõãýñïõ, üðùò ìáò ðëçñïöïñïýí ôá

ó÷ïë. Ýôïò 1908-1909 ìå 4.635 ãñüóéá, ãéá ôï ÷ñï-

"Ìáèçôïëüãéïí" (ö. 122) êáé ï "Ãåíéêüò { Åëåã÷ïò"

íéêü äéÜóôçìá áðü 13 Áðñéëßïõ 1910 ê.å. ìå 1.236,

(ö. 58) ôçò Ó÷ïëÞò.

2.325 êáé 161,20 ãñüóéá êáé ãéá ôï ó÷ïë. Ýôïò

- Óå Ýããñáöï ôïõ 1915, ðïõ âñßóêåôáé óôï Áñ÷åßï

1910-1911 ìå 3.399 ãñüóéá.

Óáñáöéáíïý11, áíáöÝñåôáé ùò "áíáðëçñùôÞò ôïõ

- Óôïí Êþäéêá "Âéâëßïí [åóüäùí êáß äáðáí~ùí ô~çò

Åðéèåùñçôïý ôùí äçì. Ó÷ïë. ×áëêéäéêÞò" êáé ðé-

[ Åöïñåßáò ô~ùí Ó÷ïë~ùí ô~çò ] Åëëçíéê~çò Êïéíüôçôïò

èáíüí íá áóêïýóå ðáñÜëëçëá êáé ôá êáèÞêïíôá

Ðïëõãýñïõ" (ôùí åôþí 1909-1917;) áíáöÝñåôáé

ôïõ äéäáóêÜëïõ óôá Ó÷ïëåßá ôïõ Ðïëõãýñïõ, ßóùò

(óó. 7, 9) , üôé ìéóèïäïôÞèçêå ôïí Áðñßëéï ôïõ 1910

ìÝ÷ñé êáé ôï ó÷ïë. Ýôïò 1916-1917. [ÊáôÜ ôï ó÷ïë. Ý-

ìå 721 êáé 1.236 ãñüóéá êáé áðü 13 Áðñéëßïõ 1910

ôïò 1914-1915 ï ãéïò ôïõ ÐÝôñïò óå çëéêßá 9 åôþí

Ýùò 7 Éïõëßïõ 1910 ìå 2.325, 161.20 êáé 996.20 ãñü-

öïéôïýóå óôçí Ä´ ôÜîç ôçò ÁóôéêÞò Ó÷ïëéêÞò Ðï-

óéá, åíþ êáôá÷ùñåßôáé ç ìåñßäá ôïõ óôç óåë. 55, ü-

ëõãýñïõ, üðùò ìáò ðëçñïöïñåß ôï "Ìáèçôïëü-

ðïõ áíáãñÜöïíôáé üëá ôá ðáñáðÜíù ðïóÜ ôïõ Ý-

ãéïí" ôçò Ó÷ïëÞò (ö. 135), åíþ êáôÜ ôï åðüìåíï

ôïõò 1910, äçë. 5.459 ãñüóéá (53 ëßñåò Ôïõñêßáò).

ó÷ïë. Ýôïò (1915-1916) äåí öÝñåôáé ãñáììÝíïò óôï

- Óôïí Êþäéêá "Êþäçî Äéáèçê~ùí, Ðñáêôéê~ùí Äç-

ßäéï Ìáèçôïëüãéï.

ìïãåñïíôßáò êáß Ìéêôï~õ [ Åêêëçóéáóôéêï~õ Äéêá-

Óôï åîáôÜîéï ÃõìíÜóéï Ðïëõãýñïõ äßäáîå áðü ôá

óôçñßïõ" (ôùí åôþí 1901-1938) áíáöÝñåôáé (óåë.

ôÝëç Ìáñôßïõ 1921 ìÝ÷ñé ôï ôÝëïò ôïõ ó÷ïë. Ýôïõò

281) üôé óôéò 7 Éïõëßïõ 1909 "]ç {åíôéìïò [ Åöïñïåðé-

1922-1923 (ôïõëÜ÷éóôï).

ôñïðÞ ðñïÝâç å[éò óýóêåøéí ðåñß äéïñéóìï~õ äéäá-

Ôçí ðëçñïöïñßá áõôÞ ðáßñíïõìå áðü ôéò ðáñáêÜ-

óêáëéêï~õ ðñïóùðéêï~õ äéÜ ôü [åðéüí ó÷ïëéêüí {å-

ôù áíÝêäïôåò ðçãÝò:

ôïò" êáé "ðáìøçöåß ðñïÝâç å[éò [áíáäéïñéóìüí ôï~õ

ÓõãêåêñéìÝíá:

ê. Ê. Ðåôñßäïõ ìÝ ôüí [åôÞóéïí ìéóèüí ôï~õ ðáñåë-

á) Óôïí Êþäéêá "Âéâëßïí ÐñÜîåùí ôï~õ ] Çìéãõ-

èüíôïò {åôïõò" (äçë., üðùò óçìåéþèçêå ðéï ðÜíù,

ìíáóßïõ Ëéáñéãêüâçò" (ôùí åôþí 1915-1940)12 áíá-

4.635 ãñüóéá).

öÝñåôáé (ÐñÜîç 49/21-3-1921, óó. 35-36) üôé ìåôá-

- Óôïí Êþäéêá "Ìáèçôïëüãéïí" ôçò ÁóôéêÞò Ó÷ï-

ôÝèçêå ùò ðñùôïâÜèìéïò äéäÜóêáëïò "å[éò ôü [åí Ðï-

ëõãýñ?ù ÃõìíÜóéïí" (üðïõ öïéôïýóå ï ãéïò ôïõ ÐÝ-

1918-1923), åíþ äýï öïñÝò óôç óôÞëç "ÐáñáôçñÞ-

ôñïò óôéò ôÜîåéò Å´ êáé ÓÔ´ êáôÜ ôá ó÷ïë. Ýôç

óåéò" áíáãñÜöåôáé ç Ýíäåéîç "õ]éüò äéäáóêÜëïõ"

1921-1922 êáé 1922-1923) êáé

Þ "õ]éüò äéäáóêÜëïõ [åí [åíåñãåß?á".

â) Óôïõò Êþäéêåò "Ìáèçôïëüãéïí" (ôùí åôþí 1915-

ÐñïöïñéêÞ ðëçñïöïñßá15 áíáöÝñåé üôé ï Ê. Ðåôñß-

1937)13 êáé "Ãåíéêüò { Åëåã÷ïò [ ÁðïôåëÝóìáôïò [å-

äçò óõíÝ÷éóå íá äéäÜóêåé óôï ÃõìíÜóéï Ðïëõãý-

íéáõóßùí [åîåôÜóåùí ôï~õ [åí Ðïëõãýñ?ù [åîáôáî. Ãõ-

ñïõ ìÝ÷ñé ôï ôÝëïò ôçò åêðáéäåõôéêÞò ôïõ õðçñå-

ìíáóßïõ" (ôùí åôþí 1915-1942) , üðïõ Þôáí ãñáì-

óßáò (õðïèÝôïõìå ùò ôï 1930).

ìÝíïò ï ãéïò ôïõ ÐÝôñïò, êáôÜ ôá ó÷ïë. Ýôç 1917-

Ï Êùíóôáíôßíïò Ðåôñßäçò ðÝèáíå óôïí Ðïëýãõñï

1923, óôç óôÞëç "[åðÜããåëìá ðáôñüò" áíáãñÜöåôáé

óôéò 10-8-194016.

ç Ýíäåéîç "ÄéäÜóêáëïò" (óôçí Á´ ôÜîç, 1917-1918) êáé "] ÅëëçíïäéäÜóêáëïò" (óôéò õðüëïéðåò ôÜîåéò, Óçìåéþóåéò-ÐáñáðïìðÝò 1. ¼ëåò ïé ðáñáðÜíù ðëçñïöïñßåò ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôïí Êþäéêá 1903 (âë. óçì. 4). 2. Âñßóêåôáé óôï Áñ÷åßï ôçò Ìçôñüðïëçò Êáóóáíäñåßáò. Ðåñéóóüôåñá ãé´ áõôüí âëÝðå: Äçìçôñßïõ Êýñïõ, 1. Êùíóôáíôßíïò Ðåôñßäçò. ¸íáò ÈÜóéïò åëëçíïäéäÜóêáëïò óôç ×áëêéäéêÞ óôá ÷ñüíéá ôçò Ôïõñêïêñáôßáò êáé ìåôÝðåéôá (1893-1930), óôá ÐñáêôéêÜ ôïõ Ã´ Óõìðïóßïõ Èáóéáêþí Ìåëåôþí "Ç ÈÜóïò äéá ìÝóïõ ôùí áéþíùí: Éóôïñßá-ÔÝ÷íç-Ðïëéôéóìüò", ÈÁÓÉÁÊÁ, ôüìïò ÄÝêáôïò, 1996-1997, ÊáâÜëá 2001, óó. 435 êáé 436 êáé 2. Ðëçñïöïñßåò ãéá ôçí Åêðáßäåõóç óôïí Ðïëýãõñï óôá ÷ñüíéá ôçò Ôïõñêïêñáôßáò áðü ôïõò áíÝêäïôïõò Êþäéêåò ôçò Ìçôñüðïëçò Êáóóáíäñåßáò, ÐÏËÕÃÕÑÏÓ, ôåý÷ïò 10/ÌÜéïò-Éïýíéïò 2002, óåë. 23 êáé 26. 3. Ãéá ôï Ýããñáöï áõôü âëÝðå: Äçìçôñßïõ Êýñïõ ü.ð., (1), óó. 436-437 (üðïõ åßíáé äçìïóéåõìÝíï áõôïýóéï êáé öùôïôõðçìÝíï). 4. Âñßóêåôáé óôï Áñ÷åßï ôçò Ìçôñüðïëçò Êáóóáíäñåßáò. Ðåñéóóüôåñá ãé´ áõôüí âëÝðå: á) ÓôåöÜíïõ ÊïôóéÜíïõ, Ôñåéò áíÝêäïôïé Êþäéêåò ôçò ÉåñÜò Ìçôñïðüëåùò Êáóóáíäñåßáò, óôá ÐñáêôéêÜ ôïõ 1ïõ Ðáíåëëçíßïõ Óõìðïóßïõ Éóôïñßáò êáé Áñ÷áéïëïãßáò ôçò ×áëêéäéêÞò, Èåóóáëïíßêç 1987, óó. 50-53 êáé â) Äçìçôñßïõ Êýñïõ, ü.ð. (1), óó. 433435 êáé (2), 23, 25 êáé 26. ¸íá ìéêñü áðüóðáóìá ôïõ Êþäéêá (óó. 13-17) äçìïóéåýôçêå áðü ôïí áñ÷áéïëüãï ê. Éùáêåßì ÐáðÜããåëï óôï ðåñéïäéêü "ÐÏËÕÃÕÑÏÓ", ôåý÷ïò 8/ÉáíïõÜñéïò-ÖåâñïõÜñéïò 2002, óó. 17-19 ìå ôßôëï "Ðåñß ôïõ Ðïëõãýñïõ êáôÜ ôï Ýôïò 1903". Åðßóçò äýï ìéêñÜ áðïóðÜóìáôá ôïõ Êþäéêá (óó. 83-86 êáé 81-83 áíôßóôïé÷á) äçìïóéåýôçêáí áðü ôç öéëüëïãï ê. Åñáôþ ÆÝëëéïõ-Ìáóôïñïêþóôá óôçí åöçìåñßäá "ÃÍÙÌÇ ÔÇÓ ×ÁËÊÉÄÉÊÇÓ", öýëëá 602/18-5-2002 êáé 606/15-6-2002 ìå ôßôëïõò "Ìåôü÷éá ôçò ×áëêéäéêÞò óôéò áñ÷Ýò ôïõ 20ïý áéþíá" êáé "Ç ÐïñôáñéÜ ×áëêéäéêÞò óôéò áñ÷Ýò ôïõ 20ïý áéþíá" (êáé ðñïêÜëåóáí ìéá ìéêñÞ áíôéðáñÜèåóç - ùöÝëéìç ðéóôåýïõìå - ìåôáîý ôïõ ãñÜöïíôá êáé ôçò ê. ÆÝëëéïõ, åîáéôßáò êÜðïéùí áíôéãñáöéêþí êáé ôõðïãñáöéêþí ëáèþí, ðïõ åíôïðßóôçêáí êáôÜ ôç äçìïóßåõóÞ ôïõò. ÂëÝðå öýëëá 605/8-6-2002 êáé 606/15-6-2002). 5. Íõìöåýôçêå, ðéèáíüôáôá ôï 1905, ôçí ÐïëõãõñéíÞ Åëåõèåñßá Âáóéëåßïõ Æá÷áñßá ç ïðïßá ðÝèáíå óôïí Ðïëýãõñï óôéò 10-2-1949 (üðùò ìáò ðëçñïöüñçóå ôï Ëçîéáñ÷åßï ôïõ ÄÞìïõ Ðïëõãýñïõ). 6. Âñßóêåôáé óôï Áñ÷åßï ôçò Ìçôñüðïëçò Êáóóáíäñåßáò. Ðåñéóóüôåñá ãé´ áõôüí âëÝðå: Äçìçôñßïõ Êýñïõ, ü.ð. (1), óó. 435 êáé 445 êáé (2), óó. 25 êáé 26. 7. Âñßóêåôáé óôï Áñ÷åßï ôçò Ìçôñüðïëçò Êáóóáíäñåßáò. Ðåñéóóüôåñá ãé´ áõôüí âëÝðå: á) ÓôåöÜíïõ ÊïôóéÜíïõ, ü.ð., óó. 53-57 êáé â) Äçìçôñßïõ Êýñïõ, ü.ð. (1) óó. 434-435 êáé 446 êáé (2), óó. 23-25 êáé 26. 8. Âñßóêåôáé óôï Áñ÷åßï ôïõ Åíéáßïõ Ëõêåßïõ Ðïëõãýñïõ. Ðåñéóóüôåñá ãé´ áõôüí âëÝðå: Äçì. Êýñïõ, ü.ð. (1), óó. 446, 447-448. 9. Âñßóêåôáé óôï Áñ÷åßï ôïõ Åíéáßïõ Ëõêåßïõ Ðïëõãýñïõ. Ðåñéóóüôåñá ãé´ áõôüí âëÝðå: á) Åñáôþò ÆÝëëéïõ-Ìáóôïñïêþóôá, Ç Ðáéäåßá êáôÜ ôçí ðåñßïäï ôçò Ôïõñêïêñáôßáò óôç ×áëêéäéêÞ, óôá ÐñáêôéêÜ ôïõ ÔåôÜñôïõ ÐáíåëëÞíéïõ Óõíåäñßïõ "Ç ×áëêéäéêÞ êáôÜ ôçí ðåñßïäï ôçò Ôïõñêïêñáôßáò", Èåóóáëïíßêç 1998, ó. 308 êáé óó. 386-391 (üðïõ õðÜñ÷ïõí öùôïôõðçìÝíá áðïóðÜóìáôá) êáé â) Äçìçôñßïõ Êýñïõ, ü.ð. (1), óó. 446 êáé 447. 10. Âñßóêåôáé óôï Áñ÷åßï ôçò Ìçôñüðïëçò Êáóóáíäñåßáò. Ðåñéóóüôåñá ãé´ áõôüí âëÝðå: Äçìçôñßïõ Êýñïõ, ü.ð. (1), óó. 435 êáé 446 êáé (2), óó. 25 êáé 26. 11. ÂëÝðå: Äçìçôñßïõ Êýñïõ, á) ÊáôáãñáöÞ Áñ÷åßùí, ÊÁ´ (4). ÊáôÜëïãïò ÅããñÜöùí Áñ÷åßïõ ËõóéìÜ÷ïõ Óáñáöéáíïý, Ç ÁÑÍÁÉÁ ÔÇÓ ÌÁÊÅÄÏÍÉÁÓ, ô÷. 42 (1999), ó. 4 (áñ. 85), üðïõ äçìïóéåýåôáé ðåñéëçðôéêÜ êáé â) Êùíóôáíôßíïò Ðåôñßäçò..., ü.ð., ó. 447, üðïõ äçìïóéåýåôáé áõôïýóéï. 12. Âñßóêåôáé óôï Áñ÷åßï ôïõ Åíéáßïõ Ëõêåßïõ Áñíáßáò. Ðåñéóóüôåñá ãé´ áõôüí âëÝðå: á) ÇëÝêôñáò Ðáðáèáíáóßïõ, Áñíáßá ç ðáëéÜ Ëéáñßãêïâá. ¼øåéò áðü ôç ó÷ïëéêÞ ôçò åêðáßäåõóç êáé ôçí êïéíùíßá ôçò, óôï ôÝëïò ôïõ 19ïõ

êáé áñ÷Ýò ôïõ 20ïý áéþíá, Èåóóáëïíßêç 1999, óó. 138-142 êáé â) Äçìçôñßïõ Êýñïõ, ü.ð. (1), óó. 448-450 êáé 452. 13. Âñßóêåôáé óôï Áñ÷åßï ôïõ Åíéáßïõ Ëõêåßïõ Ðïëõãýñïõ. Ðåñéóóüôåñá ãé´ áõôüí âëÝðå: Äçìçôñßïõ Êýñïõ, ü.ð. (1), óó. 451-452. 14. Âñßóêåôáé óôï Áñ÷åßï ôïõ Åíéáßïõ Ëõêåßïõ Ðïëõãýñïõ. Ðåñéóóüôåñá ãé´ áõôüí âëÝðå: Äçìçôñßïõ Êýñïõ, ü.ð. (1), ó. 452. 15. Ôçí ðëçñïöïñßá ìáò Ýäùóå ï åããïíüò ôïõ ê. Êùíóôáíôßíïò ÐÝôñïõ Ðåôñßäçò. Ï ßäéïò åðßóçò ìáò Ýäùóå ôç äçìïóéåõìÝíç åäþ öùôïãñáößá ôïõ Ê. Ðåôñßäç. 16. Ôçí ðëçñïöïñßá ìáò Ýäùóå ôï Ëçîéáñ÷åßï ôïõ ÄÞìïõ Ðïëõãýñïõ. *Ôï Üñèñï áõôü åßíáé âáóéóìÝíï óôçí ÅéóÞãçóç ôïõ ãñÜöïíôá ôçò Óçìåßùóçò áñ. 2 (1) êáé üóïí áöïñÜ ìüíï ôçí åêðáéäåõôéêÞ äñáóôçñéüôçôá ôïõ Êùí. Ðåôñßäç óôïí Ðïëýãõñï, ìå áíáäéáôåôáãìÝíç ýëç. (ÃåíéêÞ Óçìåßùóç: ÅðåéäÞ óêïðüò ôùí ãñáöïìÝíùí ìáò äåí åßíáé ç åðßäåéîç ãíþóåùí êáé ðíåýìáôïò, áëëÜ ç óõìðëÞñùóç, Ýóôù êáé óôï åëÜ÷éóôï, ôçò ôïðéêÞò Éóôïñßáò, ðáñáêáëïýíôáé ïé åñåõíçôÝò ôçò ôïðéêÞò Éóôïñßáò íá óõìðëçñþóïõí êáé íá äéïñèþóïõí, áí ÷ñåéÜæåôáé, ôï Üñèñï áõôü êáé óôï êõñßùò êåßìåíï êáé óôéò Óçìåéþóåéò ôïõ).

Éïýíéïò - Éïýëéïò. ÈåñéóôÞò êáé ÁëùíÜñçò Êáôáêáëüêáéñï! Ïé ôñéáíôáöõëëéÝò Ý÷ïõí áðáíèßóåé. Ïé Üóðñïé êñßíïé, ãõñôïß êé áõôïß óôá ëõãåñÜ êïñìéÜ ôïõò, îåøõ÷ïýí. Ôïõ èåñéóôÞ ôï ëéïðýñé ìáñáßíåé ôá ðÜíôá. 40 âáèìïß èåñìïêñáóßá! ¼ìùò åìÜò ôé ìáò íïéÜæåé! Èá ðÜñïõìå ôï áõôïêßíçôü ìáò êáé èá ðÜìå óôç èÜëáóóá. Èá ðáôÞóïõìå ôï èáõìáôïõñãü êïõìðß ôïõ áéñ-êïíôßóéïí êáé íéêÞóáìå ôç æÝóôç. ÊÜðïôå üìùò! ¼ôáí ôï êáôáêáëüêáéñï ï Þëéïò ðýñéíïò êÜöôéæå üôé áêïõìðïýóå óôç ãç êé Ýóêáæå ìå ôç öëüãá ôïõ êÜèå ãÝñéêï äåíäñïêïñìü ðïõ ìÝóá ôïõ öþëéáæáí ôá ôæéôæßêéá, ôá ìüíá ðëÜóìáôá ðïõ ìå ôï ôñáãïýäé ôïõò óõíôñüöåõáí ôïõò èåñéóôÜäåò ðïõ áõôÞ ôçí åðï÷Þ åß÷áí ðÜñåé ôïí "üñãï", (óõãêåêñéìÝíï êïììÜôé ÷ùñáöéïý ãéá èåñéóìü) äåí ìðïñïýóáí íá ôïí áöÞóïõí ãéá íá æçôÞóïõí ëßãç óêéÜ. ÁëùíÜñçò ìÞíáò. ¢íèñùðïé, áíôß ãéá ìç÷áíÝò, óôñïâßëéæáí ôï äñåðÜíé, ìå ôï "ðáëáìÜñé" óôï ÷Ýñé êáé ðñïóðáèïýóáí íá ãåìßóïõí ôçí áãêáëéÜ ôïõò ìå ôá ìåóôÜ óôÜ÷õá, íá êÜíïõí ôá äåìÜôéá êáé íá ôá åíáðïèÝóïõí óôéò èçìùíéÝò. ÄõíáôÝò êáñäéÝò, äïýëåõáí áóôáìÜôçôá, áíáæçôþíôáò ëßãç äñïóéÜ óôï îýäé êáé ôï óêüñäï ðïõ ôá Ýêáíáí ñüöçìá Þ "ðáðÜñá" êáé ðñïóðáèïýóáí ì´ áõôü í´ áíáêïõöéóôïýí áðü ôá ôóïõ÷ôåñÜ ìáóôßãéá ôïõ Þëéïõ êáé ôçí ðßåóç ôïõ áöåíôéêïý. Ïé èçìùíéÝò ðïõ ó÷çìáôßæïíôáí áðü ôá äåìÜôéá ìå ôá èåñéóìÝíá óôÜ÷õá, õøþíïíôáí ïëü÷ñõóåò óáí ðýñãïé êïíôÜ óô´ áëþíé ðïõ âñéóêüôáí Þ êïíôÜ óôá ÷ùñÜöéá Þ ôá øçëüôåñá ìÝñç ôïõ ÷ùñéïý ãéá íá ôá ðáßñíåé ï áÝñáò (ô´ áðüé). Ìå ô´ Üëïãá êïõâáëïýóáí ôá äåìÜôéá áðü ôá ðéï áðïìáêñõóìÝíá ÷ùñÜöéá. Ô´ áëþíéá Ýôïéìá, óêïõðéóìÝíá, ðáôùìÝíá, êáèáñÜ. Ôçí áõãÞ üëç ç ïéêïãÝíåéá âñéóêüôáí óô´ áëþíé. Ïé ðñùôïíïéêïêõñÝïé êáé ïé ìåãáëïãåùñãïß Üñ÷éæáí ðñþôïé ôï áëþíéóìá. ÔÝóóåñá Üëïãá, áíÜ äýï, Ýóåñíáí ôçí áèïêÜíç (åñãáëåßï êáôÜëëçëï ãéá ôïí áëùíéóìü) êáé ðçäïýóáí åðÜíù óôá ëõìÝíá äåìÜôéá ôïõ óéôáñéïý,

ìå óêïðü íá ôá äéáëýóïõí êáé íá óõíôñßøïõí ôá êáñðåñÜ óôÜ÷õá. Ï ãåùñãüò ôá êÝíôñéæå êáé ôá ðáñáêéíïýóå íá êÜíïõí ðéï ãñÞãïñïõò êýêëïõò. Åêåßíá ôñÝ÷áí ëá÷áíéáóìÝíá êáé ãýñéæáí-ãýñéæáí... óáí ôïí áíáóôåíÜñç. ÐïëëÝò öïñÝò åìåßò ôá ðáéäéÜ, ðïõ ïé ãïíåßò ìáò äåí åß÷áí ïé ßäéïé áëùíéóìü, üôáí áëþíéæå êÜðïéïò óõããåíÞò Þ ãåßôïíáò, ðçãáßíáìå óôï áëþíé êáé ìáò áíÝâáæáí åðÜíù óôçí áèïêÜíç ãéá âÜñïò. Ãõñßæáìå êé åìåßò ãýñù-ãýñù ìå ãÝëéá êáé ôñáãïýäéá, íïìßæïíôáò üôé óõììåôÝ÷ïõìå ó´ áõôÞ ôçí ôüóï êïðéáóôéêÞ åñãáóßá ðïõ ëåãüôáí áëùíéóìüò. ÃÝìéæå ç ìýôç ìáò óêüíç êáé ôï óþìá ìáò Ü÷õñá. ¼ìùò ç ÷áñÜ ìáò Þôáí ìåãáëýôåñç áð´ ôç öáãïýñá ôïõ óþìáôïò. Ç ðñïóöïñÜ ôùí ãõíáéêþí, üðùò óå üëåò ôéò ãåùñãéêÝò åñãáóßåò, Ýôóé êáé óôï áëþíéóìá, Þôáí ìåãÜëç. ¸íá Üóðñï ìáíôÞëé (ôëïõðÜí´) äåìÝíï óôï êåöÜëé ãéá íá ðñïóôáôåýåôáé áðü ôïí Þëéï êáé ôçí ðïäéÜ êáëÜ æùóìÝíç, ìå ÷ïíäñÜ ñïý÷á ãéá íá ìçí äéáðåñíÜ ç æÝóôç óôï óþìá, üñèéåò äßðëá óôï áëþíé êñáôïýóáí ôï ðéêñïöüñêáëï êáé óêïýðéæáí ôá óôÜ÷õá ðïõ óêïñðßæïíôáí åäþ êé åêåß, äåß÷íïíôáò Ýôóé ôçí íïéêïêõñïóýíç ôïõò, áëëÜ Ýêáíáí êáé ïéêïíïìßá, íá ìçí äéáóêïñðßæåôáé ôï âéüò ôïõò. Ïé Üíäñåò, çëéïêáìÝíïé, ìå ìéá ðëáôåéÜ óêéÜèá óôï êåöÜëé, êñáôïýóáí êáëÜ ôá ÷áëéíÜñéá ôùí áëüãùí, üñèéïé åðÜíù óôçí áèïêÜíç, ðáñáêïëïõèþíôáò ôïõò êýêëïõò ôïõò êáé ôá ðáñüôñõíáí ìå ôéò öùíÝò ôïõò íá åßíáé ðéï ãñÞãïñá. Íá ôá åëÝç ôïõ èåïý! Ïé ÷ñõóïß óðüñïé åßíáé Þäç Ýôïéìïé êáé óêïñðéóìÝíïé óôï áëþíé. Èá óêïõðéóôïýí, èá ìáæåõôïýí óå óùñü (ëáìíß) êáé è´ áñ÷ßóåé Üëëç äéáäéêáóßá, ôï ëß÷íéóìá. Ôá ìÜôéá üëùí óôñáììÝíá óôïí ïõñáíü. Èá åßíáé ï êáéñüò êáôÜëëçëïò; Èá Ý÷åé áÝñá; Ù! èåÝ ìïõ, ü÷é âñï÷Þ, ü÷é ôþñá! Óå ëßãï ïé êïñõöÝò ôùí äÝíäñùí áñ÷ßæïõí íá êïõíéïý33

«Óô´ Êõñêïýä´ ô´ áëþí´». 1949. Áðü áñéóôåñÜ ï ÁèáíÜóéïò Êõñêïýäçò ìå ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôïõ.

íôáé. Ï ÆÝöõñïò, æùïãüíïò áñ÷ßæåé íá öõóÜ êé ïé íÝïé êáé ïé íÝåò, ðïõ Ý÷ïõí öïõñêáëßóåé (óêïõðßóåé) ôï âéüò óå óôïßâá, ðáßñíïõí óôá óôéâáñÜ ôïõò ÷Ýñéá ôá "êáñðïõëüúá" (îýëéíï áãñïôéêü åñãáëåßï, óáí öôõÜñé) êé áñ÷ßæïõí íá ôï óçêþíïõí øçëÜ ãéá íá îå÷ùñßóïõí ôï óéôÜñé áð´ ô´ Ü÷õñá. Óêåöôåßôå ôé êüðïò! Áêïëïõèïýóå ôï êïóêßíéóìá. ¸ëáìðå óáí Þëéïò êáé óáí öåããÜñé ôï îáíèü óéôÜñé, áõôüò ï åõëïãçìÝíïò êáñðüò, ðïõ ëá÷ôáñïýóáí üëïé íá Ý÷ïõí óôá óðßôéá ôïõò. ¾óôåñá ôï ìåôñïýóáí ìå "ì'ôæïýñéá" Þ "êïýôëïõò" (ìÝôñï âÜñïõò óôá äçìçôñéáêÜ, Ýíá ìôæïýñ´ Þôáí óõíÞèùò Ýíá óáêß 50 ïêÜäåò). Ôï öüñôùíáí óô´ Üëïãá ðïõ åß÷áí îåæáëéóôåß áðü ôï êõêëéêü áëþíéóìá êáé ôï ðÞãáéíáí óôï óðßôé ãéá íá ãåìßóïõí ô´ áìðÜñéá ôïõò ì´ áõôÞ ôçí åõëïãßá ôïõ èåïý ðïõ è´ áðïôåëïýóå, ãéá ðïëëïýò, åêôüò áðü ôçí êýñéá êáèçìåñéíÞ ôñïöÞ êáé ìÝóï óõíáëëáãÞò ãéá ôçí áãïñÜ äéÜöïñùí Üëëùí áíáãêáßùí âéïìç÷áíéêþí ðñïúüíôùí Þ áêüìç êáé ôçí áìïéâÞ ôïõ ãéáôñïý, áí ýóôåñá áðü ôüóç êïðéáóôéêÞ åñãáóßá, êÜðïéï ìÝëïò ôçò ïéêïãÝíåéáò åß÷å ôçí áíÜãêç ãéáôñïý. Ôßðïôå äåí ðÞãáéíå ÷áìÝíï áð´ ôïí áëùíéóìü. Ôï Ü÷õñï áðïôåëïýóå ôñïöÞ ãéá ôá æþá êé áêüìç ìå ôéò ÷ïíäñïêïììÝíåò êáëáìéÝò ãÝìéæáí ôá óôñþìáôá êé åêåß åðÜíù ðñïóðáèïýóáí íá îåêïõñÜóïõí ôá ôáëáéðùñçìÝíá ôïõò êïñìéÜ.

ÁõôÞ ç äéáäéêáóßá, ãé´ áõôïýò ðïõ åß÷áí ðïëëÜ ÷ùñÜöéá, êñáôïýóå ó÷åäüí ìÝ÷ñé ôï Äåêáðåíôáýãïõóôï. ¼ôáí åß÷áí áëùíéóôåß üëåò ïé èçìùíéÝò, ôï âñÜäõ ìáæåýïíôáí üëïé ìáæß, áöÝíôåò êáé åñãÜôåò êáé äéáóêÝäáæáí óôï "ãêñéôóìÜ" (ðáíçãõñéêü ôñáðÝæé ðïõ ðáñÝèåôáí óôï ôÝëïò ìéáò áãñïôéêÞò äïõëåéÜò). Êïýñáóç êáé áãùíßá îå÷íéüôáí ì´ Ýíá ðïôÞñé êñáóß êé Ýíá êïôüðïõëï âñáóôü Þ ôñÜãï ìå ìáíÝóôñá. Ï åõëïãçìÝíïò êáñðüò Þôáí ðëÝïí óôï óðßôé, ðïôéóìÝíïò ìå ôïí éäñþôá ôïõ ðñïóþðïõ, üðùò åßðå ï èåüò. Ïé óôá÷ïìáæü÷ôñåò, ïé ðÜìðôù÷åò ãõíáßêåò êáé Üíäñåò ðïõ ßóùò äåí åß÷áí êáé ôç ìõúêÞ äýíáìç íá ðÜíå åñãÜôåò, ìÜæåõáí ô´ áðïìåéíÜñéá óôá ÷ùñÜöéá, ôá êïõâáëïýóáí, üðùò-üðùò, óôá Üäåéá ðëÝïí áëþíéá êáé ôá êïðÜíéæáí ãéá íá îåäéáëÝîïõí êé áõôïß ëßãï óéôÜñé êáé íá åîáóöáëßóïõí ôï øùìß ôïõ ÷åéìþíá. ¸ôóé ðáñÜãïíôáí ôï óéôÜñé êé áð´ áõôü ôï ôéìçìÝíï øùìß, ðïõ üôáí ôï åîáóöÜëéæáí Þôáí åõôõ÷éóìÝíïé. Êáé üôáí ìáò ôï Ýäéíáí óôï ÷Ýñé íá ôï öÜìå, ìáò ìÜèáéíáí íá ìçí ñß÷íïõìå øß÷ïõëá êÜôù, êé áí êÜðïéá âñéóêüôáí óôá ÷Ýñéá ìáò íá ìçí ôá ðåôÜìå, áëëÜ íá ôá ñß÷íïõìå åðÜíù óôá êåöÜëéá ìáò, üðùò êáé ôá øß÷ïõëá ôïõ áíôßäùñïõ ôçò åêêëçóßáò. Ðïëýãõñïò, ÌÜéïò 2003 Ìáñßá ÌðïõëÜêç-Ëõðçñßäç

¹ñèå óôï ÷ùñéü ï ÁñêïõäéÜñçò óéíÜ ôçò ðüäéá êé Ýêáíå äÞèåí ðùò ÷üñåõå. ÌåôÜ ôï ÷ïñü Üñ÷éæáí ôá ðáñáããÝëìáôá ôïõ ãýöôïõ ðñïò ôçí áñêïýäá: "íôåßîå ðþò ÷ôåíßæåôáé ôï ÂïõãéïõêëÜêç, ðþò êïéìÜôáé ôï ãÝñï ìå ôç ãñéÜ, ðþò íôÝñíåé ç ìÜìá ôá êáêÜ ðáéäéÜ". Åìåßò ðáñáêïëïõèïýóáìå ìå óôüìá áíïé÷ôü êÜèå êßíçóç ôïõ êáçìÝíïõ ôïõ æþïõ êé Þôáí ç êÜèå ôïõ êßíçóç âáñéÜ, âáñéÜ üðùò êé ç ìïßñá ôïõ. Áãíïþíôáò ôï âÜñâáñï ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ôïõ åß÷å ìÜèåé ï ãýöôïò íá êÜíåé, ü,ôé Ýêáíå, íéþèáìå èáõìáóìü ãéá ôïí Üíèñùðï, ðïõ åß÷å êáôáöÝñåé íá äáìÜóåé êáé íá äéäÜîåé ôï ðéï Üãñéï æþï ôïõ ôüðïõ ìáò. Îå÷íïýóáìå üëá üóá åß÷áìå áêïýóåé óôá ðáñáìýèéá ãéá ôçí êáêéÜ áñêïýäá ðïõ ôñþåé ôá ðáéäéÜ, ðïõ äåí ôñþíå ôï öáÀ ôïõò êáé äåí êïéìïýíôáé óôçí þñá ôïõò, îåèáññåýáìå êáé ðëçóéÜæáìå ðïëý êïíôÜ, ôüóï êïíôÜ ðïõ Ýöôáíå í´ áðëþóïõìå ôï ÷Ýñé ìáò ãéá í´ áããßîïõìå ôï æþï. Óôç óôéãìÞ üìùò ï ãýöôïò öñüíôéæå íá ìáò áðïìáêñýíåé êáèþò Ýëåãå óôçí áñêïýäá: "ðþò êÜíåéò åóý óôá êáêÜ ðáéäéÜ;" êáé ôüôå áõôÞ Ýâãáæå ìéá öùíÞ ðïõ ìáò Ýêáíå íá ðáãþóïõìå áð´ ôï öüâï êáé íá ôñÝîïõìå ìáêñéÜ. ÌðñïóôÜ ðÞãáéíå ðÜíôá ï ãýöôïò ìå ôá ÷ñõóÜ ôïõ äüíôéá íá ëáìðõñßæïõí óôïí Þëéï êáé ôá ÷ñõóÜ äá÷ôõëßäéá íá öéãïõñÜñïõí óôá ÷ïíôñïêïììÝíá ôïõ äÜ÷ôõëá. Óôï Ýíá ôïõ ÷Ýñé ôï íôÝöé êáé óô´ Üëëï ìéá êïíôÞ êáé ÷ïíôñÞ áëõóßäá ðïõ êáôÝëçãå ó´ Ýíá ÷áëêÜ ðïõ Þôáí ðåñáóìÝíïò óôç ìýôç ôçò áñêïýäáò.

ÌåôÜ ôçí ðáñÜóôáóç ôá ìáúìüíéá ðïõ üëç áõôÞ ôçí þñá äåí óôáìáôïýóáí íá êÜíïõí ãêñéìÜôóåò êáé íá ìáò êïñïúäåýïõí Ýðáéñíáí áð´ ôá êåöÜëéá ôùí ìéêñþí ãýöôùí ôá ëéãäéáóìÝíá ôïõò êáðÝëá êáé ìÜæåõáí ôïí êáñðü ôïõ êüðïõ ôïõò äçëáäÞ ëåöôÜ, êé áð' üóï èõìÜìáé äåí Þôáí êáé ëßãá áõôÜ.

Ôïí áêïëïõèïýóáí îõðüëçôá êáé êáêïðëõìÝíá ãõöôÜêéá ìå êëáñùôÝò öïýóôåò êáé öáñäéÜ ðáíôåëüíéá ðïõ ôñáâïëïãïýóáí ðÝñá äþèå êÜðïéïõò ôáëáßðùñïõò ðáëéïýò ðñïãüíïõò ìáò ìå ðáíÝîõðíá ìáôÜêéá êáé êüêêéíï ðéóéíïýëç äçëáäÞ êÜðïéá ôáëáßðùñá ìáúìïíÜêéá. Êáé ðéï ðßóù åìåßò, Ýíá ôóïýñìï, ôá ðéôóéñßêéá ôïõ ÷ùñéïý ðïõ óáí ìáèáßíáìå ðùò Þñèå óôï ÷ùñéü ï áñêïõäéÜñçò ðáñáôïýóáìå äéÜâáóìá êáé ðáé÷íßäé êáé ôñÝ÷áìå íá ðáñáêïëïõèÞóïõìå ôï "èÝáìá", îáíÜ êáé îáíÜ, üóåò þñåò êé áí êñáôïýóå.

¼ôáí óêïôåßíéáæå ï ãýöôïò êé üëï ôï åðéôåëåßï ôïõ ìáæåýïíôáí ãéá íá ðåñÜóïõí ôç íý÷ôá ôïõò óå ìéá ãùíéÜ, äßðëá óôéò áðïèÞêåò ôïõ Ãåùñãéêïý Óõíåôáéñéóìïý. Êé Þôáí áêñéâþò ôüôå ðïõ Üñ÷éæå ôï äéêü ìïõ ìáñôýñéï, ìéáò êé ç ôý÷ç ìïõ ôï ´öåñå ôï óðßôé ìïõ íá´ íáé äßðëá áðü ´êåé. Óáí îÜðëùíá ôç íý÷ôá óôï êñåâÜôé äå ì´ Ýðáéñíå åýêïëá ï ýðíïò, åðåéäÞ öïâüìïõí ìç ôý÷åé ç áñêïýäá êáé îåöýãåé êé Ýñèåé íá ìå öÜåé .Ìüíï üôáí óêåöôüìïõí ðùò åßìáé êáëü ðáéäß êáé ðùò ç áñêïýäá äåí Ý÷åé êáíÝíá ëüãï ãéá íá ìïõ êÜíåé êáêü, êáôÜöåñíá í´ áðïêïéìçèþ. Êé ç çóõ÷ßá ìïõ êñáôïýóå ìÝ÷ñé ôçí åðüìåíç öïñÜ ðïõ èá Ýñ÷ïíôáí óôï ÷ùñéü áñêïõäéÜñçò, êé Ýñ÷ïíôáí ðïëý ôá÷ôéêÜ ôüôå. ÄÞìçôñá ×áñéóôïý ÄáóêÜëá

AõôÞ ç ðåñßåñãç ðïìðÞ ãõñíïýóå ó´ üëï ôï ÷ùñéü. Óå êÜèå áõëÞ êáé êÜèå äñüìï ðïõ åß÷å êßíçóç ï áñêïõäéÜñçò âáñïýóå ôï íôÝöé êé áñ÷éíïýóå ôï ôñáãïýäé. Óôï Üêïõóìá ôïõ ôñáãïõäéïý ç áñêïýäá óçêþíïíôáí óôá ðé-