Buraya kadar, gerçek kaynaklara itina gösterip sıkıcı olmasın diye fazla tavsilata girmeden sonuca ulaşmış bulunuyoruz. İskitlerin ve onların bazı kollarının, zamanımızda yapılan inceleme ve araştırmalar neticesinde Türk kökenli oldukları kesinlik kazanmıştır. Netice olarak Türkler Doğu Karadeniz’e ta miladi senelerde gelmişler buralarda isimler, hatıralar bırakmışlardır. 7. asırdan itibaren Müslüman Türklerin dağ kesimlerinden geldikleri, nice zorluklar içinde kimliklerini kaybetmeden uzun zaman mücadele vererek, önceki gelenlerle birleştikleri 24 Haziran 1084 günü Melihşah’ın Doğu Karadeniz Sahiline inerek Müslüman Türklerin ilk hakimiyetini kurduğu Trabzon’un fethinden sonra 1463’de Cafer Paşa tarafından Rize ve Çayeli (Kemer bölümüne kadar) Osmanlı topraklarına katıldığı, iç kesimlerin ve sahil şeridinin fütuhatının XVI. Asır başlarında tamamlandığı, yöreden göçen azınlıkların yerine Müslüman Türklerin Osmanlı tarafından gönderildiği, dolayısıyla yörede etnik grubun hiç kalmayarak Türkleşmenin tamamlandığı, Rize şehir halkının Kıpçak ve Uygur Türklerine has bir dille konuştuğu, Lazların atalarının Türk olmasına rağmen Gürcü baskısıyla ve de “İncil”in Gürcüce yazılışı ile 4. yy’dan itibaren dillerini kutsal kitap olan “İncil”e uydurmak mecburiyetinde kalarak, Gürcü diline yakın bir dili konuşrarak dillerini değiştirdiği, sonra yine eski Türk karakterine döndükleri, Hemşin denilen bölümde yaşayan insanların Türkiye’de yaşayan Türklerin en katışıksız arı Türk olarak Dede Korkut Türkçesini konuştuğu, bazı yanlı yazarların yörede yaşayanların baskıları ile Türkleştirmek dediklerinin tam tersine kaynak göstererek baskılama ile Ermeni ve Rumlaştırma olduğunu özet olarak belirttikten, bir daha bu yerlerin düşman eline geçmeden ilelebet Türk kalması temennisiyle, yöre halkımıza gerçekleri duyurmanın kıvancı içinde (HER YÖNÜYLE RİZE) tarihini sunuşumuz tamamlanmış oldu. Okuyanlara, okuduktan sonra okumayanlara anlatanlara müteşekkirim. Maksadımız; bilgiçlik taslamak olmayıp, sadece hakiki vesikalara dayanarak gördüklerimizi, bildiklerimizi, bizden az bilenlere öğretmek ve gelecek nesillere ışık tutmaktır.
RİZE COĞRAFİ KONUM Bu tabiat harikası ilimiz, tarihçilerin babası HEREDOT, ARRIANES daha sonraları PERIPLUS tarafından kısmen gezilmişti. Geziler daha ziyade sahil boyunca olmuş iç kesimler hakkında doğru dürüst bir bilgi verilmemişti. Rize ismini duymadan milattan daha önceleri Athena ismine rastlıyoruz. Bölgede İRAN ve BİZANS gibi iki süper devletin hegemonyası çok mühim olduğundan müstahkem mevkiler, kaleler çok önceleri miladi senelere yakın olarak yapılmıştı. “Athena” ismi putperestlik devrine aittir. M.S. 6. yy’da hıristiyanlar tarafından Athena tapınağı kırıldı. Çok büyük ve ağır olan kapısı enkaz yerinde uzun seneler kaldı.
55