48
Resim 2: Remagine (büyük versiyon), 2002. 12 projektör mekanın (ölçüler değişken, en az on metre) karartılmış bir duvarına, mekanların merkezi perspektif görüntüsünü oluşturan geometrik şekiller yansıtıyor. Gobolar ile donatılmış lambalar programlanabilir bir yönetim birimi üzerinden çalıştırılıyor. Projektörler ayaklar veya duvara montajı sağlayan kancalara yerleştirilmiş.
zaten biliniyordu. Eliasson’un açıklamasına göre, Kopenhag’daki sanat eğitimi sırasında, geleneksel resim ve fotoğrafçılık ile ilgilendiği dönemden sonra ilk fikir ortaya çıktı. Sanat eserinin ilk defa şekillenme olanağı konusunda bilinçlendi. Bununla birlikte Eliasson; kendisine, Bisiklet taburesi (“Roue de bicyclette”, 1913) eseri ile sanatta ilk defa fiziksel hareket prensibini resimsel olarak göstermemiş, maddeselleştirmiş olan Marcel Duchamp’ı örnek aldı. Birkaç sene sonra ışık, materyal olarak yapılarla uğraşan sanatçılar için mekan deneyimlerinin önemli bir parçasını oluşturdu. Bu çalışmalar ellili ve altmışlı yıllarda İtalyan Kinetikçiler ve Alman Gruppe Zero tarafından sürdürülmeye devam etti. Peki, konsept sanatçısı Eliasson eserlerinde efemerid (kısa ömürlü) araç olan ışığı nasıl kullanıyor? Bu en güzel “Remagine” örneğinde (Resim 2) gösterilebilir. Uygulama 12 adet Gobo ile donatılmış projektörlerden oluşuyor ve çalışmanın yapısal elemanlarını teşkil ediyor. Projektörler duvara farklı geometrik şekiller yansıtıyor. Kareler, diktörtgenler, trapezler. Projektörler programlanabilen bir yönetim sistemi ile yavaşça açılıyor ve kapatılıyor, bu işlemin süresini ve dizinini sanatçı tespit ediyor. Sayısız kombinasyonlar ve oluşumlardan tamamen merkezi perspektifli mekan ilüzyonuna kadar giden bir uygulama. “Remagine kapsamlı bir çalışma ilişkisinin bir parçası. “Eliasson ışık, hava, su, toprak gibi unsurları kullanarak izleyicinin deneyimleri
üzerinden direkt iletişim kuruyor” şeklinde bir açıklama Bonn Sanat Müzesinin broşüründe yer alıyor ve yazı şöyle devam ediyor: “ışığın atmosferik anlamında kalitesini gösteriyor ve bunu aynı zamanda ölçülebilen fiziki bir fenomenin aleti olarak kullanıyor, bu alet yansıtabiliyor, eğilebiliyor, yönlendirilebiliyor, sonuç olarak: ışık mekanı aydınlatabilmesi için manipule edilebiliyor ve sahneleniyor ve yine mekanın kendisini de yansıtıyor. Sanatçıya ışığın araç olarak kullanılması ile ilgili niyeti sorulduğunda çok açıkça benzer bir açıklama veriyor: “Herhangi bir şeyi aydınlatmak demek, bunu senaryolaştırmak demektir. Işık bilgidir.” “Remagine” adlı ışık uygulaması, izleyiciye kendi algılamasını yansıtma bilgisi veriyor. Kendi gördüğünün nedenini anlıyor ve görünenin göreceliğini kavrıyor. Eliasson bu süreci şöyle açıklıyor: “Gören gözümüz değil, beynimiz gözümüze ne görüleceğini söylüyor”. Eserine vermiş olduğu başlık “Remagine” de bununla ilişkili, “remember” (hatırla) ve “imagine” (hayal et) kelimelerinden oluşturulan sanat kelimesi ve şunu söylüyor: beynimizde kayıtlı olan kognitif mekan bilgileri yansıtılan resimler ile harekete geçiriliyor. Hatırlama kabiliyeti ve hayal gücü aynı oranda gerekiyor. “Remagine” minimalist sertlikte bir çalışma; tüm gerçekçiliğine rağmen yine de bir şiirsel, neredeyse meditatif bir etkisi var. Benzer azlıkta ve aynı zamanda etkileyici bir diğer uygulama, 2005
yılında Venedik’de gerçekleştirilen 51. Bienal çerçevesinde San Lazzaro adası üzerinde özel bir sanat derneği tarafından sunulan “Your black horizon” (Resim 3 ve Resim 4). İngiliz mimar David Adjaye, Olafur Eliasson ile penceresiz bir stand tasarlamışlar. Göz hizasında “black horizon” olarak adlandırılan dar bir çizgi tek ışık kaynağı olarak kullanılmış. Sanatçı, yerinde Venedik’in özel ışık durumunun tayfını ve yoğunluğunu ölçmüş ve birkaç dakikalık süreleri kullanmayı uygun görmüştü. Bu bilgilere göre renkli ve beyaz LED’ler programlandı, belli bir karanlık süresinden sonra peşpeşe akşam karanlığı, aydınlık ve gün ışığı simule edildi. Ziyaretçi belli bir zaman dilimi içinde bir Venedik gününün tüm ışık sürelerini etkileyici bir oyun içinde izleme şansı buldu. İki yıl önce 2003 yılında, Eliasson, Venedik Bienali’nde Danimarka’yı temsil etti. Danimarka standında ışık konusu ile ilgili gösterilen çeşitler sanatçının eserleri üzerinde kurduğu hakimiyeti sergiliyordu. Bienal çalışmalarının en çok izlenen eserlerinden biri gün ışığı uygulaması olan “La situazione antispettiva” (Resim 5 ve Resim 6) oldu. Bir merdivenden farklı şekilli bir mekana giren ziyaretçi, burada hektagonal ve pentagonal şekilli parlayan çelikten oluşan ve içe ve dışa yönlendirilmiş kalaydoskoplar ile karşılaştı. Malzemenin yansıma etkisi ile kalaydoskopların aralıklarından giren ışık, etkileyici bir biçimde yanıyor ve izleyicide büyük bir pırlantanın içinde olma duygusunu yaratıyordu.